1. 1. YAZILAR 37 2015 hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA
2. 2. SBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com Dizgi : H. smail Hakk Altunta Kapak : Bask- Cilt : 2015
3. 3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/ da 2015 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlardan bir ksmdr. Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 18. 06. 2015 Biti : 06. 07. 2015
4. 4. 4 Yazlar ADINI SYLEMEMEK N Bam koyduum her yerde secde edilen Odur. Alt ynde ve tesinde, ibadet edilen Odur. Ba, bahe, gl, blbl, sem, sevgili hep birer bahanedir. Maksut olan hep Odur! Divan- Kebirden Ben zmm, tekmeler altnda dnp duruyorum. Ak, beni nereye ekerse, oraya gidiyorum. Bana Ne diye benim evremde dnyorsun? dedin. Ben, senin evrende deil, kendi evremde dnyorum. (Rubai 1289) Telsiz yanmza gelme. nk biz dndeyiz. Sen kalk davul al leme duyur ki Biz Mansruz. Ak ilkimini ele geirmiiz. Sarhouz ama zm arabnda sarho deiliz. Senin dncenden, hayl ettiklerinden ok uzaklardayz. (Rubai 1428) Ona bazen arab lkabn verdim, bazen kadeh dedim, Bazen sf altn, bazen de ham gm diye ad taktm, Bazen yem, bazen tuzak, bazen av diye onu ardm, Btn bu adlarn taklmasnn sebebi nedir? Adn sylememek iin. (Rubai 1143) Adn sylememek arzusu, Hz. Mevlana kaddesellh srrahul azzin tarifi zor sayg, sevgi ve ball ile isel (gizemci) yaklamndan kaynaklanm olsa gerek.
5. 5. Yazlar 5 indekiler VRDT- BEDREDDN 5 Mellifi:.....................................................................................................................................................................................................13 SMAVNA KADISI OLU EYH MAHMUD BEDREDDN ...................................................................................................13 kaddesellh srrahul azz...........................................................................................................................................................13 (1/B) HRET ........................................................................................................................................................................................13 HKMET- BDT..............................................................................................................................................................................13 MAD- CSMN.................................................................................................................................................................................13 EVMR- LHYYE VE SR BAZI ISTILHT-I KURNYYE................................................................................14 (3/B) EYNIN YEKDERNDE MEVCD OLDUU, BNENALEYH, KUNTU KENZEN HADS- ERFNN SIRRI ZUHUR EYLED ...........................................................................................................................................14 NSANLARIN BDETTE HATLARI..........................................................................................................................................14 (4/B) ARZ VE SEMYA ARZ OLUNAN EMNET..................................................................................................................15 (5/A) MELKE .....................................................................................................................................................................................15 MELKE VSITASYLE NZL- MATAR ..............................................................................................................................15 CENB-I HAKKIN MERTB-I MTEBYNEDE ZUHURU.............................................................................................15 HAKK TE'L HAZRETLERNN BZZAT ZUHURA MEYL.............................................................................................15 L MEVCDE LL H.......................................................................................................................................................................16 HER MERTEBENN LEM- ECSMDA NTVSI ................................................................................................................16 NSN DA K CHET...........................................................................................................................................................................16 NSNDA RDE VE HTYAR.......................................................................................................................................................16 KIDEM- LEM VE HAKKDAN SUDR- EZDD................................................................................................................17 EMR- MRDE TATN LZUMU..........................................................................................................................................17 R .............................................................................................................................................................................................................17 (11/A) MESLK- ENBY.............................................................................................................................................................18 (12/A) S ALEYHS-SELM........................................................................................................................................................18 HAR-I CSMN ...................................................................................................................................................................................18 CENNET VE NR VE MELKEYE DR BAHS- DER..................................................................................................18 HAKKAT-I RY................................................................................................................................................................................19 HLKAT-I LEME DR BR KAZYYENN MAN-YI HAKKS.................................................................................19 DU VE ZKR...........................................................................................................................................................................................19 YNE RDE VE HTYAR..................................................................................................................................................................19 KELME- TEVHD LE EL-MELEK L YEDHUL L HR HADS- ERFNN MANLARI...............20 NSANLARIN MABD- MEVHMEYE BDETLER.....................................................................................................20 ALLAH NEDR?.......................................................................................................................................................................................20 (17/A) LEHVN MANSI..................................................................................................................................................................20 ASHB-I SLKU SUNF-I ADDEYE TAKSM.....................................................................................................................21 VAHDET- VCD................................................................................................................................................................................21 VCD-U MUTLAK..............................................................................................................................................................................21 VE DER BARE...................................................................................................................................................................................21 MEYYET VE NEFH- RH..............................................................................................................................................................21 HAYT........................................................................................................................................................................................................22 BADEL-VEFT BEDENDEN FTRK DEN CEVHER ...................................................................................................22 (20/B) YNE VCD- MUTLAK...................................................................................................................................................22 VCD- MUTLAKDA K TBR...............................................................................................................................................23 (21/B) VCDDA TBR DAHA......................................................................................................................................23 (22/A) HVYYET- LHYYE......................................................................................................................................................23 VCD- MUTLAKDA DER K TBR..............................................................................................................................23
6. 6. 6 Yazlar VEKY- NEVMYYE.........................................................................................................................................................................24 AKSM-I TEVHD.................................................................................................................................................................................24 TASAVVUFDA NFAK ........................................................................................................................................................................24 AKSM-I YAKN ....................................................................................................................................................................................25 MHEDT-I KALBYYE LE KEF- HAKYIK.................................................................................................................25 DER BR MAHEDE.....................................................................................................................................................................26 NSN MAZHAR-I KMLDR.........................................................................................................................................................26 MELKE..................................................................................................................................................................................................27 (30/B) TLB- HAKK'A LYIK OLAN EYLER....................................................................................................................27 (31/A) ESMA VE SIFAT VE EFL- LHYYENN EYDA ZUHURU.....................................................................27 YNE CENNET VE DEM....................................................................................................................................................................27 (31/B) ULEM- HRETN KTB [VE] SNNETDEN AHKM- UHREVYYEY STNBT EYLEMELER...........................................................................................................................................................................................27 DRK HAKKIN TARK- ESLEM ............................................................................................................................................28 BR KMSENN ENALLH DEMES SAHH MDR? ........................................................................................................28 KEVN FESD.......................................................................................................................................................................................28 HR VE KUSUR VE CNN ...............................................................................................................................................................28 MT KABLE EN TEMT HADSNE DR BAZI MUTLAAT.............................................................................29 EBVB-I CENNET..................................................................................................................................................................................29 AML- ZAHREDEN MAKSAD-I ASL.......................................................................................................................................29 KIYAMET ..................................................................................................................................................................................................30 SEM VE ARZ..........................................................................................................................................................................................30 VELAYET...................................................................................................................................................................................................30 HY- ULM VE KMY-YI SADET GB BAZI KTAPLAR.........................................................................................30 EL-CNNET ...............................................................................................................................................................................................30 MED.........................................................................................................................................................................................................31 VAHDET- VCDA DER BR BURHAN DAHA.................................................................................................................31 HAKYIK-I EYYA KESB- ITTILA ...........................................................................................................................................31 MEN KLE L LAHE LLALLAH DAHALEL-CENNETE..............................................................................................31 DECCL VE KIYAMET VE DABBETL-ARD...........................................................................................................................32 (42/A) ALLAH MUHT- LEMDR.............................................................................................................................................32 ENBY VE EVLYA..............................................................................................................................................................................33 TAKSM- BDT ...............................................................................................................................................................................34 NKITA LALLH................................................................................................................................................................................34 SAVM-I VSAL.........................................................................................................................................................................................34 RYETN-NEB...................................................................................................................................................................................35 YNE VAHDET- VCDA DR BR KEF............................................................................................................................35 BAZI HLATIN ZUHURYLE VAHDET- VCDA STDLAL.......................................................................................35 RH..............................................................................................................................................................................................................36 UMR- GAYBYYENN SUVER MAHSST LE TECELLS..........................................................................................36 NSNIN HEM BEDEN HEM DE RHU TBRI LE GIDAYA HTYCI................................................................37 MEYH- ZMA MEYL- MUHABBETN LZUMU.......................................................................................................37 SF BNZ-ZAMNDIR.................................................................................................................................................................37 (53/A) SLK- TARKAT OLANLARA ZUHUR DEN BR HLET- MDHE.....................................................37 SLKUN BAZI MUKTEZYTI ..................................................................................................................................................37 NSN HER EYDEN KMLDR ...................................................................................................................................................38 HER EYN VCD- MUTLAK OLDUU.................................................................................................................................38 RYETULLH.......................................................................................................................................................................................38 EVLYULLHDAN BAZI HAVRIKIN ZUHURU ..............................................................................................................38 AHVL- ENBY ..................................................................................................................................................................................39 SIFT-I LHYYE ................................................................................................................................................................................39 KUV-Y NSNYYE HEP HAKKDAN BRETDR............................................................................................................39
7. 7. Yazlar 7 TESR- MES'DE HTLF..........................................................................................................................................................39 CENB-I HAKK LE MKLEME...................................................................................................................................................39 STDLLT-I AKLYYE....................................................................................................................................................................40 (59/B)YNE BR RY .....................................................................................................................................................................40 HRETN BR MANSI DAHA.....................................................................................................................................................40 LEM- MANDA ZUHUR DEN BAZI KEFYT.................................................................................................................40 MENF- ZKRULLH.......................................................................................................................................................................41 ECZ- LEMN YEKDERNE OLAN DDET- RTBATI...........................................................................................41 HER EYDE K CHET........................................................................................................................................................................41 EYH BEDREDDN kaddesellh srrahul azz HAKKINDA .......................................................................................42 VARLIK VE OLU - HLM ZYA LKEN 44 FELSEFEDE LK OLGU ARATIRMASI.......................................................................................................................................44 FELSEFENN ORTAK TARAFLARI VE DEVAM EDEN FELSEF HAKKAT................................................................45 VARLIK FKR VE VARLIKLAR......................................................................................................................................................46 SSTEMLERN HASTALIKLARI......................................................................................................................................................47 VARLIK KONUSUNDA DKOTOMLERN ZLMES......................................................................................................47 VARLIKTA KRZ VE RTM................................................................................................................................................................48 AK AHLAKI- HLM ZYA LKEN 49 NSAN ( RUH VE BEDEN) MESELES:.........................................................................................................................................49 AHLAK MESELES: ...............................................................................................................................................................................51 SYASET MESELES: ............................................................................................................................................................................52 Ak ahlakna ulamak iin aamalar;......................................................................................................................................57 EYTANLA KONUMALAR- HLM ZYA LKEN 59 OSMAN EMS EFEND KADDESELLH SIRRAHUL AZZ (1814-1893) 65 GNLDEN GNLE REDFL GAZEL ................................................................................................................... 68 SEYYD OSMAN EMS HAZRETLER NUTK-U ERFLERNDEN..................................................................................74 BUGNN DLYLE MEVLN 78 HAYATINI LGLENDREN RLER ......................................................................................................................... 78 GTME, STEMEM!................................................................................................................................................................................78 HATIRLA AMA!......................................................................................................................................................................................79 GEL ARTIK!..............................................................................................................................................................................................79 BU R ONDAN UTANIYOR............................................................................................................................................................80 O GELYOR, O!........................................................................................................................................................................................81 GELD..........................................................................................................................................................................................................82 GLGE KESL ..........................................................................................................................................................................................82 BAKA YARINLAR................................................................................................................................................................................83 DN GECE.................................................................................................................................................................................................83 GENE NE OLDU SANA?.......................................................................................................................................................................84 GELN DE BZ GRN.......................................................................................................................................................................85 O KAPIYI KAPA......................................................................................................................................................................................85 BR OLUR MU?.......................................................................................................................................................................................86 VERDM CANIMI GTT .....................................................................................................................................................................87 SELM TEBRZE!.................................................................................................................................................................................87 GTTN........................................................................................................................................................................................................88 AIT.............................................................................................................................................................................................................89 ZUHURATA GRE SYLED RLER.................................................................................................................. 90
8. 8. 8 Yazlar DEMEDM M?........................................................................................................................................................................................90 SU DED K...............................................................................................................................................................................................90 BR GECECK...........................................................................................................................................................................................91 KENDME YEDREMEM.....................................................................................................................................................................91 DOSTLAR, GN BUGN!...................................................................................................................................................................92 AR EDNDK........................................................................................................................................................................................92 BZM CANIMIZA GELSN.................................................................................................................................................................93 TABAT ve YAKINMA RLER ................................................................................................................................ 94 BAHAR .......................................................................................................................................................................................................94 EY BALIK DNYA...............................................................................................................................................................................94 TVBE........................................................................................................................................................................................................95 SYAN ETMM!...................................................................................................................................................................................95 NSANLIK ........................................................................................................................................................................ 97 NE ZAMAN?..............................................................................................................................................................................................97 DENZLERN ZERNDE ...................................................................................................................................................................97 BU IRMAK.................................................................................................................................................................................................98 VAR OLANLAR GELYOR ..................................................................................................................................................................98 HAPSTELER AMA ...............................................................................................................................................................................99 BRLE ULA .....................................................................................................................................................................................100 GNEE KULUM BEN ......................................................................................................................................................................101 BUGN AHMET BENM..................................................................................................................................................................101 HANGSYM BEN?............................................................................................................................................................................102 BENM STEDM SEVGL.........................................................................................................................................................103 BEN NEYM?.........................................................................................................................................................................................103 GZEL GN...........................................................................................................................................................................................104 ZNCRDEN BOANIR GB...........................................................................................................................................................104 KALANLAR SA OLSUN..................................................................................................................................................................105 D R T L K L E R .....................................................................................................................................................106 GENE GEL...............................................................................................................................................................................................106 HALMZ TAMAM..............................................................................................................................................................................106 HR ADAM............................................................................................................................................................................................106 NE VAKT...............................................................................................................................................................................................106 DAHA YEL, DAHA TAZE.............................................................................................................................................................106 YENLE DORU..............................................................................................................................................................................106 AK KFRYZ ...................................................................................................................................................................................106 SEBEP SENSN.....................................................................................................................................................................................107 HRRYET SATMAM......................................................................................................................................................................107 HZ. AL KERREMALLH VECHE LK HALFE NEDEN OLMADI! 108 ABDULBAKIY GLPINARLI HOCA HAYATI, KL, ESERLER 111 Hayat......................................................................................................................................................................................................111 Kiilii.....................................................................................................................................................................................................112 ABDLAZZ MECD KADDESELLH SIRRAHUL AZZ EFEND 118 NAAT-I CELL - MUHAMMED...................................................................................................................................................121 Abdlazz Mecdi TOLUN Efendi Hazretlerinin Rbta Hakkndaki grleri .............................................121 SALT-I FEYZYYE TERCEMES.................................................................................................................................................123 ABDLAZZ MECD TOLUN EFEND HAZRETLERNN SOSYALSTLK HAKKINDAK BEYN-I LLER .....................................................................................................................................................................................................................125
9. 9. Yazlar 9 SEYR- SLKTE MEGUL EDEN SORULAR 127 HALFELK KONUSU HAKKINDA SORULABLECEK SORULAR VE CEVAPLARI 128 HZ. MEVLNADA PEYGAMBER SEVGS 129 Dou Trkistanda Trk katliam...........................................................................................................................................137 EYHUL-RK HABUDDN SHREVERD MAKTL KADDESELLH SIRRAHUL AZZN KASDELER VE RLER 139 KASDETU EBEDEN TEHUNNU LEYKUMUL-ERVHU................................................................................................139 BNET SUD (: KASDE- BRDE) VE SHREVERDNN TAHMS......................................................................142 TAHMS VE SHREVERDNN TAHMS..............................................................................................................................144 BR BAKA KASDES......................................................................................................................................................................145 RLER 147 K HKAYENN TASAVVUF ANALZ 148 SALAMON VE ABSAL VE ANALZ.............................................................................................................................................148 HAYY B. YAKZAN HKAYESNN ANALZ..........................................................................................................................149 FARK VE CEM 151 VAHDET VE AK ................................................................................................................................................................................154 REFK- AL 161 HZ. MEVLN KADDESELLH SIRRAHUL AZZDEN GEL ARILARI 163 HZ. MEVLNA CELLEDDN- RUM KADDESELLH SIRRAHUL AZZ TANIMAMAKTA NEREYE KADAR? 168 HZ. AL KERREMALLH VECHE EFENDMZ EER AFFETMESEYD 176 Hz. Kerremallh veche Divannda MUAVYE HAKKINDA buyuruyor ki:..............................................179 .....................................................................................................................................................................179 SKDARLI HFIZ "EREF EDE" EFEND HAZRETLER 189 KURTULU SAVAININ MANEV BABULARI 215 AKIKAN AK- NSAN LKLERNN KIRILGANLIINA DAR 222 SANAL AKLAR...................................................................................................................................................................................226 AKA IK YA DA AK YARASI OLAN............................................................................................................................228 KENDN SEVMEK; NE DEMEKTR BU? 229 ETME 231 GEL ARTIK 234 BALKANLARIN MSLMAN OLUUNDA SARI SALTUK DEDE KADDESELLH SIRRAHUL AZZ 236 PSKYATRDE KULLANILAN MTOLOJK KAVRAMLAR 237 PSYKHIATRIA VE MYTHOS 237 NSZ .....................................................................................................................................................................................................238 Giri..........................................................................................................................................................................................................239 RASLLLH SALLALLH ALEYH VE SELLEMN KABR ZERNDEN HAZIRLANAN KOMPLOLAR 267 SUUDLER PEYGAMBERMZ SALLALLH ALEYH VE SELLEMN MEZARINI NEDEN YIKAMADILAR? 267 GLGE OYUNUNDA TEVHD DERSLER 275
10. 10. 10 Yazlar PERDE GAZELLER...........................................................................................................................................................................282 DNCENN MEVZUSU VE MAKSADI OLARAK NSAN KONEV, FENAR VE HEDEGGERDE VARLIK MESELES 285 GR ........................................................................................................................................................................................................285 PR- MNR VE DESTGR SEYYDL MELM MUHAMMED NRUL ARAB HULEFSINDAN ABDLKERM RH KADDESELLH SIRRAHL L HAZRETLERNN NUTK U LLER 296 AHMED SREYYA EMN EFEND KADDESELLH SIRRAHUL AZZ 307 LAHTTEK CESET KAYBOLUR MU?.......................................................................................................................................307 II. ABDLHAMTTEN BER ONARILMAMI!.....................................................................................................................307 BYK TRK BLGN AHMED SREYYA EMN BEY 312 DNYADA LK SER ATILI TRK MODEL BU TOPUN YAPILMASI.....................................................................313 MEDHAL DERGS 317 AHMET SREYYA EMN BEY VE LK SER ATILI SAHRA TOPU.............................................................................317 DAM MAHKUMLARININ SON STEK VE / VEYA SZLER 321 SELEFYECLERN VAHDET- VCUD GR ZERNE DNCELER 322 METN (sh-79)....................................................................................................................................................................................322 DPNOTLARI........................................................................................................................................................................................322 1- Byezid Bistm:...............................................................................................................................................................323 2- Hallc- Mansr:................................................................................................................................................................324 3- Gazzl:...................................................................................................................................................................................324 4- bn-i l-Frid:....................................................................................................................................................................328 5- bn-i Arab:...........................................................................................................................................................................329 6- bn-i Sebn:..........................................................................................................................................................................331 7- Mevlna:................................................................................................................................................................................331 8- Sadreddn Konev:...........................................................................................................................................................331 9- Tilimsn:..............................................................................................................................................................................332 10- Ynus Emre:...................................................................................................................................................................333 HACI BEKR SIDKI VSL KADDESELLH SIRRAHL AZZ HAZRETLERNN TERCEME- HL, HAYTI SADETLER: 338 "BEN"N UYANIINDA "BEN"N YER 340 BYEZD- BSTM KADDESELLH SIRRAHUL AZZ 341 NECP FAZIL KISAKREKN YOLUNU DZELTEN K: BRAHM AK (TANIK) 343 NECP FAZILIN TASAVVUFA YNEL................................................................................................................................343 AHMED YKSEL ZEMRE KADDESELLH SIRRAH'L AZZ HAZRETLER'NN LEM- CEMLE DODUU GN 347 DNYDAN EL EK EY DVNE GNLM...........................................................................................................................349 ARB-I LEDNDEN ELDEN BER......................................................................................................................................350 BURSALI MEHMED TAHR BEY 351 BURSALI MEHMED THR BEYEFEND HAZRETLERNN GAZELNE SKP RF EYH SDETTN EFEND HAZRETLERNN TAHMS LLERDR. ..........................................................................................................354 PORNO ZLEMEY BIRAKMAK N NELER YAPABLRZ?......................................................................................356 PORNO BAIMLILII 356 HAZRET- OSMN RADIYALLAH TEL ANHI NN OK SEVERZ? 362
11. 11. Yazlar 11 DUA - KADER BALAMINDA NSAN 367 DUA VE NSAN 385 DUA - KADERN DEM 392 SA ELM ANKARADA MUSTAFA KEMAL'E UZATTIM! 401 eyh Ahmed Sunusi [Senusi] kaddesellh srrahul azz .......................................................................................401 EYH SUNUSYE GREV ...............................................................................................................................................................404 BABA NMETULLAH NAHIVN KADDESELLH SIRRAHL AZZ HAZRETLER 411 ERHU ESRRN-NOKTA.............................................................................................................................................................412 SAHTE EYHLER................................................................................................................................................................................413 SMAL HAKKI BURSEV KADDESELLH SIRRAHUL AZZN TUHFE- HASEKYYESNDE TRK SEVGS 415 TUHFE- HASEKYYES...................................................................................................................................................................415 SULTNL IKN MER BN- FARD KADDESELLH SIRRAHUL AZZ HAZRETLER 417 EBU NASR EL-FRBNN BYK DUASI 421 KUTB'L DEVRN ,KUDDSE SIRRAH'L MENNN, CENB-I PR- MNR VE DESTGR, SULTN HACI BAYRM VEL HAZRETLERNN MEKTBT-I LHLER VE HALFELER BEYNINDADIR. 424 1.MEKTB:...................................................................................................................................................................424 2.MEKTB:...................................................................................................................................................................426 Halfeleri ...............................................................................................................................................................................................428 AL ULV BABA (MEHMED AL ERKE ) KADDESELLH SIRRAHL AZZ 434 TRK DN MSKS'NDE TEMCDLER VE SAKARYA L TARAKLI LESNDE OKUNAN TEMCD RNEKLER 436 RAMAZAN VE MSK 441 AKIN TERBYEDEK ROL 448 AK MADDES .....................................................................................................................................................................................455 BEKT FELSEFES ........................................................................................................................................................................472 BEKT FELSEFES ........................................................................................................................................................................477 EVRD-I KDRYE 481 MEAL:.....................................................................................................................................................................................................482 MUSTAFA DZGNMANIN EBRU SANATINA VE ETMNE KATKISI 484 MSLMANLAR NEDEN GER KALDI? 499 BUGNK DURUMA DMEMZN ANA SEBEPLER ....................................................................................................499 RASLULLH SALLALLH ALEYH VE SELLEM YZYILIMIZDA BULUNSAYDI AY TAKVMN KULLANIR MIYDI? 504 GNE YILI ...........................................................................................................................................................................................504 ZEKT......................................................................................................................................................................................................506 SKELETN AYAKLARINDAN BELNE KADAR DZLM YZ SALYANGOZ 510 TERAVH NAMAZI REDD-L MUHTAR 511 EYTAN MELANKOLK FRDA KAHLONUN ABRAZOAMOROSOSUNDA MELANKOLK KARA DELK NEREDE? 521 BOSNALI ABDULLAH EFEND (ABDULLAH-I RM) KADDESELLH SIRRAHUL AZZ 529
12. 12. 12 Yazlar
13. 13. Yazlar 13 VRDT- BEDREDDN Mtercimi: eyhl-slm MUSA KZIM EFEND Mellifi: SMAVNA KADISI OLU EYH MAHMUD BEDREDDN kaddesellh srrahul azz Mtercimi: Drl-Fnn-i ahane Muallimlerinden ve Sabk eyhl-slm MUSA KZIM EFEND Nere Hazrlayan: MEHMED SERHAN TAY Bismillahirrahmanirrahim (1/B) HRET Ey tlib! Hak bil ki umr-i hiret chelann zu'm(yanl zann) ettikleri gibi deildir. Zr: Umr-i hiret lem-i emr, lem-i gayb, lem-i melektdan, yni lem-i ervhdandr. Avamn zannettii gibi lem-i ehdetden deildir. Bu umra mteallik olan kelm- enbiy dorudur, enbiy o szlerinde sdkdr. Lkin i o szleri anlamaktadr. Hi phe etme ki, srda gelmi ve ahbrda vrid ve ayi olmu olan cennet, hr(hri), kusr(kasrlar), esmr, enhr, azb- nr ve emsali eyler meni-i zahiresine mnhasr deildir. Bunlarn dier manlar dah vardr ki, o manlar ancak asfiy ve evliya bilirler. HKMET- BDT bdt- vzdan maksad kulbn o vcd- azam ve bk-i akdeme (2/A) tevecch ve incizbdr, binen-aleyh umr-u dny ile megul bir kalb ile bin sene namaz klm olsan bile bundan dolay hibir ecr-i hsn ve sevb- cemileye nil olamazsn! MAD- CSMN Bu beden iin bek olmad gibi, badel-fen, eczas in kem fs-sbk bir daha terekkb dah yokdur. Vka Kur'anda ihy-i mevta meselesi vardr. Fakat oradaki ihy-i mevtadan maksad, ecz- uzviyyenin badel-fen bir daha terekkb ve biaynihi evvelki hline ifra deildir. Ey gafil; sen nerede, Hakikat nerede! Dny ile megul olduun in Hakk idrk idemezsin, mevhmt kemlt diye tahayyl eylersin. Hakkdan pek uzak olduun in Hakk' idrk ve kemlt tahsile tevecch ve ikbl bile etmezsin. Eer hakkat- hl bilirsen asl kemltn neden ibaret olduunu anlarsn, bhe yok ki keml-i safvet ve hlisiyetle Hakk'a meyl ve tevecch eylersin. Sen bir ocuk gibisin; ocua, talmden (2/B) nefret itmeyp belki na(ona) rabet itsn diye, ulm ve fnn fevkih ve sir leziz-i mahssa ile temsil olunur. Bu sretle ocuk tahsl-i kemlta altrlur. te enbiy da evliy-y etfl gibi olub, sizi tahsl-i kemlta altrmak in umr-i hireti birtakm leziz-i cismniyye ve suver-i mahssa ile temsil ve tasvir eylemilerdir. Sen bu gfil kalbin ile Allah
14. 14. 14 Yazlar ve enbiyy "bildim" veyhd kraat-i ktb ile bildim zannnda m bulunuyorsun. Hi bhe yok ki sen, ders ile itigl ettike o nisbetde idrk-i Hakk'dan tebd idersin! EVMR- LHYYE VE SR BAZI ISTILHT-I KURNYYE Emr-i ilh iktiz-y ztdan ibaret, telaffuz ve hurf ve lisn- Arabdan mnezzehdir. Binen-aleyh Allah u eyi emr etti dimek, Vcd-i Mutlak'n zt o eyi yle iktiz eyledi dimekdir. Kalem de her eyin hakikatinden yani Vcd-i Mutlak'dan ibretdir. Her eyin hakikati etvrda, ezmnda, kendisine cri olacak eyleri yazmakda yani tesr etmekde olduu in Kalem nmn almdr. (3/A)Hr, kusr, enhr, ecr, esmr ve emsali eylerin kffesi de lem-i hisde deil, lem-i haylde tahakkuk ider; cinn de byledir, nitekim el-cinn ismi dah buna dellet eyler. Zr cnne anil hissiz-zhir denilir ki hiss-i zahirden gib oldu dimekdir. Cinni mahede ettik diyenler n(onu) hiss-i zahiryle mahede itmi olduklarn zann iderlerse de, hakkat-i hl yle deildir. nlar(Onlar) cinni kuvve-i hayliyyeleriyle mahede etmilerdir. Zr eer hiss-i zhiriyeleriyle mahede etmi olsalar idi, hiss-i zahirde herkes mterek olmasiyle herkesin dah cinni mahede itmeleri lzm gelr idi!? L yaleml-gaybe illallh ver-rsihne fl-ilmi vem yalemu te'vlehu illa'llhu ver-rsine f- lilm ayetinin tevecch ve tefsiri: Cenb- Hakk L yaleml-gaybe illallah ver-rsihne fil-ilm yeklne menna bihi "vem yalemu te'vlehu illa'llhu ver-rsine f-lilmi yeklne menn bihi"(l-i mran-7) buyurdu. El- gaybdaki Elif lm istirak iindir. Her gaybi bilen de ancak O, vhid-i kahhrdan ibretdir. Binen-aleyh burada asla ikl yokdur!? (3/B) EYNIN YEKDERNDE MEVCD OLDUU, BNENALEYH, KUNTU KENZEN HADS- ERFNN SIRRI ZUHUR EYLED Her eyde hatt her zerrede bile btn avlim mevcddur. Grlmez mi ki, bir habbede bir aacn cmlesi bil-kuvve mevcd ve mndemi olduu gibi habbe dah bi-klliyetihi aacn her cz'nde bil-kuvve mevcd ve mndemicdir, nki aa habbeden, habbe de aacn meyvesinden, ve meyve ise aacn bil-cmle eczasndan husule gelmekdedir. te avlim de byle olub, bil-cmle eczsiyle kendi aslnda yan vcd-i mutlakda var ve asl dah bil-klliye avlimden her birinde mevcd ve mtehakkkdr. yle ise btn avlimin her zerrede mevcd ve mndemi olduu bhesizdir. Buras malm olunca, Tlib-i Hakk'a knt kenzen mahfiyyen feahbebt en urafe fehalaktul-halka li-urafe hads-i kuds'sinin srr elbetde zuhur eyler, Cenab Hakk Bir kenz-i mahf idi, bilinmek istedi, bilnsn diye bu mahlkt halk etti, halbuki n(onu) bilen yine kendisidir, bakas deil; kendisi her eyden mnezzeh olmakla beraber her ey ile muttasfdr! (4/A) Beyt: Saf l nrun fitluhu ahmu sne Fekeyfel-kalbu mahffun bi-elfi meale [Kalb'de mahf olan ahmden (i ya) ibaret bir fitilin mchede-i Hakk atei ile erimesinden bana bir nr-i musaffa (saflam) hsl oldu, bu nr nasl hsl olmasn ki kalb, bin meale ile ihata edildi!] Ey slik! Meys olma ki kat- mehlik itdikten (tehlikeleri atktan) sonra senin de o nr ile safyb olacan me'muldur (umulur). NSANLARIN BDETTE HATLARI nsanlar yekdierine yhd derhim (dirhemler) veya dennir (dinarlar) veya izzet mefahire, mekil (me'kele/yiyecekler) ve meribe (iecekler) ibdet ediyorlar da ALLHa ibdet ediyoruz zannnda bulunuyorlar!
15. 15. Yazlar 15 (4/B) ARZ VE SEMYA ARZ OLUNAN EMNET Cenb- Hakk; nn araznel-emnete al-s-semvti vel-ardi vel-cibli fe-ebeyne en yahmilneh ve efakne minh ve hameleh-l insn() innehu kne zalmen cehla(n) (Bakara 283) buyurdu. Ehl-i tahkik: Buradaki emnetden maksad marifetullh'dr. dedi. Ben derim ki, bu emnetden maksad sret-i Hakk olmak ihtimli daha kuvvet-lidir. Zira insn sret-i Hakk zre halk olunmudur. nk sret-i Hakk sret-i kll olub, bu ise bakasnda deil ancak insndadr, binen-aleyh es-semvti vel-ard, vel-cibl, kavillerinde bir ehil lafz takdirine hacet yokdur, u hlde man-y nazm Biz bizzat semvta, arza, cible, kendi sretimizi arz ettik, nlar o sreti haml ve kabulden ib(ekinme/tiksinme) itti, insn n hmil olub, kabul eyledi, halbuki insn sret-i Rahmniyye'yi kabulden evvel maddesi itibariyle zalm ve cehl idi, o sreti kabul idince dil ve alim oldu. dimekdir. (5/A) MELKE Seni Hakk'a tergb ve tevik iden her ey bir melek ve Rahman, msivya tevcih ve sevk eyleyen her ey dah bls ve eytn'dr. Bu hlde seni sebl-i Hakk ve irada meyl ettiren yan kalbinde o meyli uyandran kendi kuv-y insniyyen Melaike ve tarik-i fitne ve sebl-i fesada sevk eyliyen ehevt- hayvniyyen ve kuv-y vehmiyyen dah eytndir. Binen-aleyh sende melike ve eytn dolu olup, hkm ise galibindir. Cinn de bu iki kuv arasnda birtakm mutedil kuvvetlerden ibretdir! MELKE VSITASYLE NZL- MATAR Katart- matar'dan (yamur katreleri) her katrenin bir sebebi vardr. Bir katre ancak o sebeple ufk- arzdan bir mevkie der, bu sebebe skt-i katrenin illet-i tmmesi denr. te katreyi o mahalle indiren melek o sebebden, o kuvvetden ibretdir. Kezlik her katrenin ecz-i vcdiyyesinden yani vcdunu tekil iden eczadan her bir cz' (5/B) in dah bir sebeb ve bir kuvvet vardr ki, o sebebler, o kuvvetler vstasiyle katre-i mezkre teekkl etmi ve katre hline girmidir. Bu hlde Her katre in bir melek vardr ve Her katre in birtakm melike vardr kaziyyeleri arasnda mnft aykrlk (mnf/menf/tenf/nefy) yokdur. Zr bu iki kaziyyeden birincisi skt-i katrenin illet-i tmmesi, ikincisi dah esbb- vcdiyyesi itibariyle bil-ekk sdkdr. Bunun byle olmas o kuvvetin bir sretle temessl etmesine ve o srete Melek tesmiye olunmasna da mni* deildir. Yan her kuvvet bir sretle temessl idebiliyor ve o srete de Melek nm virilebiliyor! CENB-I HAKKIN MERTB-I MTEBYNEDE ZUHURU Ukubet, rahmet, elem, lezzet ve emsali eylerin cmlesi Hak Tel'dr. Bunlarn Hakk Tel'dan ibaret olmalarna hi mni dah yokdur. nki bunlar Cenb- Hakk'n (6/A) tenezzlt mukteziytndan olub umr-i nisbiyye kablindendir. Hakk Tel bunlarn cmlesinden bizzat mnezzehdir. Grlmez mi ki insn ve ylandan her birinin azndaki lab(salya) kendisine mlayim ve mnsib olduu hlde dierine muzr ve zehrdir. Halbuki hakkat-i hayvniyye hem her ikisinden gayr-i hl ve hem de o zehr zarardan bil-klliye mnezzeh ve ardir. te Hakk Tel da byle olub, hem mertib-i mevcdt- mukteziytndan biri ve hem de o mevcdtdan gayr-i hldir. nki Hakk Tel Kllil-klliyyt dr. HAKK TE'L HAZRETLERNN BZZAT ZUHURA MEYL Cenb- Hakk'n zuhr'a meyl-i zatsi vardr. nki nn tahakkuku ancak cziyyta tebaiyyetledir. Knt Kenzen hadsinde zikr olunan muhabbet de ite o meyl-i zat ve iktiz-y zatden ibretdir. mdi hads-i erifin mans: Ben bir kenz-i mahf yan her sretden ar bir vcd-i mutlak idim. Fakat zuhura meyl-i ztim olmala bu mahlktla (6/B) taayyn ve tahakkuk iderek zuhura geldim dimekdir. Bu man ile baz meyihin o hadse virdikleri ve tahayyl eyledikleri man arasnda mesfe-i bade vardr. Tenebbh ve teemml ile de o gibi cemaat- chile ve seyyieden ihtiraz it. Hatb ve imm ve sire gibi bir res-i cema'atn maksd Hakk olmaz ise o cema'atdan uzlet itmek lzmdr. Meerki nlar(onlar) ird kasd oluna. nki, ibdetin rkn-i azam maksdun Hakk olmasndan ibretdir. Bir cematda bu rkn fevt olunca nlarn(onlarn) ibdetleri de fevt olur. Yalnz s-i cemiyyetleri kalr. S-i cemiyyetden ihtiraz ise evldr!
16. 16. 16 Yazlar L MEVCDE LL H Hakk Tel dan baka mevcd yokdur. Asl maksd dah ancak O'dur. Urefnn Y mksde ve y mevcde szleri dah buna delildir. Binen-aleyh Hakk Tel bil-cmle eyya mildir. Velevki eynn ba'zs ba'zsna zd olsun. (7/A) nki hep ey vcd mefhmu tahtnda mndericdir, tabr-i dierle her biri o asl- vhid'in bir sret-i uhrsdr. Tezd ve tenf ancak bu sretler, bu mertebeler itibriyledir. Binen-aleyh Hakk Tel bu mertebelerden mnezzeh olmakla beraber nlardan(onlardan) hl de deildir. yle ise Btl min haysi'l-vcd Hakk olub butlan ise emr-i nisbdir! HER MERTEBENN LEM- ECSMDA NTVSI Kffe-i mertib-i lem hep ecsmda muntav(drlm/tayy) ve mndemicdir. Hatt lem-i ecsm bil-klliye mahv madm olsa lem-i ervah ve lem-i mcerredt bile kalmaz. Shib-i Mirsd bir mesel rd eylemi ve o meselde ecsm eker kamlarna, ervah da nlarn usaresine tebih etmi ve bu tebihle ecsmsz ervahn mevcd ve bak olabileceini hm(vehme drme) eylemi ise de ecsmsz ervahn vcd ve bekas mmkin deildir. nki bu ikisi arasndaki tegayur bir emr-i hakk deil belki emr-i itibrdir. Zr hakikat ve nefsl-emrde ervh ile ecsm yekdierinin ayndr. (7/B) Ez cmle beden-i insn fl-asl rh idi. Tabr-i dier ile Hak idi. Yan bir cevher-i gayr-i madd ve bir mevcd-i gayr-i sr idi. Terakm ve tekub-u suver ile teksf ide ide bir kalbdan dier kalba gire gire nihayet beden-i insn oldu. Hlbuki u teksf ve ictim'dan hsl olan sretler birer birer zail olunca yine telattuf iderek(latifleerek) erk ve nazrden mnezzeh Hakk olur! NSN DA K CHET nsn, min haysit-tesr Hakk ve min haysit-teessr Abd, mahlk, mahkm, mecbur, makhrdur. Binen-aleyh bil-cmle ef 'al Hakkn olub sretler hep O'nun letleridir. Yan Hakk sret-i insn'da tecell itmi ve o sret ve o let vstasiyle faaliyetini icra eylemekde bulunmudur. Fakat insn bundan gaflet ederek kendisine mahss irde, ihtiyar, fiil, vcd olduunu tahayyl ider. nsnn bu gaflet ve tahayyl bir dlgerin kendisinden (8/A) sudr iden bir fiili yine varl kendisinden husule gelmi olan bir letine isnd etmesine benzer. urasn ihtar iderim ki, insnn bu tasavvuru bu tahayyl mcerred bir gaflete mebn olduu in mezmmdur. Amma eer kendisinin Hakkdan ve Hakkn da kendisinden baka bir ey olmadn biliyor da fiili, ihtiyar kendi nefsine hakk olduu cihetle isnd eyler ise tahayyl ve tasavvur-i mezkr mezmm deildir. Zr abd bu takdirce fiil-i mahssun bir sret-i mahssadan sudr etmi olacan ve o sret-i mahssann sahibi ise Hakk'dan baka bir ey olmadn bilmi olduundan tasavvur ve tahayyl-i mezkr vki ve nefsl-emre mutbkdr. Bunun indir ki Ben yaptm ve Ben iledim gibi szlere rifler musb olub chiller ise muhtlerdir!(hatallar) NSNDA RDE VE HTYAR nsnda irde ve ihtiyar denilen ey kendisinden sudr iden bir fiili bir ii isdr ve cd ideni bilmekden ibretdir. Yoksa (8/B) diler ise ilemek, dilerse terk etmek mansna deildir. Zr ef 'alin sudru meiyyetle olub, meiyyetde esbb- hrice ve dhilenin ictima ile hsl birtakm suvar ve mertib mukteziytndan bulunmakla, esbb- mezkre ictim itdikde meiyyet biz-zarre ve bil- vcb zuhr ider. Ve bunu mtekib ef 'al dah bi-tarkil-vcb husule gelr. Fl-vki insn kendisinin ef 'al-i mezkreyi terke muktedir olduunu zannider. Fakat bu zan bil-klliye yanldr. Tavrun dah ef 'al gibidir. yle ise indet-tahkk bir fiili isdr ve cd idende o fiilin kendisinden sudr ettiini bilmekden baka bir ey kalmamdr. rde ve ihtiyrn mans ise bundan ibretdir. Bir hayvandan ef 'al-i mtezdenin(zd) sudr etmekde olduu o hayvanda diler ise ilemek ve diler ise terk itmek mansna bir irde ve bir ihtiyar bulunduunu hm ediyorsa da hakkat-i hl benden istediin eydir. Horozun mezbelede einmesinde ve nsfil-leylde tmesinde bir nev-i garabet (9/A) vardr. Avam zann ider ki, horozun (diler ise ilemek ve diler ise terk etmek) mansna irde ve ihtyr vardr da horoz o irde ve ihtiyar ile mezbelede einiyor ve nsfl-leylde tyor. Hlbuki bu bir zann- btl ve
17. 17. Yazlar 17 kavl-i kzibdir. te kef ve ilhamn bana it eyledii tahkik bundan ibretdir. Fakat bu tahkik ukl-i nksa'ya muvafk gelmez! KIDEM- LEM VE HAKKDAN SUDR- EZDD lem cinsiyle, neviyle ahs- mutlakiyle kadm olmakla beraber huds ile de muttasfdr. Fakat bu huds, huds-i zemn deil huds-i zat dir. Yan lemin muktez-y vcd-i Hakk olmasna Huds nm verilmi ve fakat muktez ile muktez arasna bir n bile girmemidir. Cenb- Hakk'dan ezdd(zdlar) sudr ile bunlarn ba'zsna raz olur, dier bazsna da raz olmaz. Hele ey- y mtezdenin Hakk'dan sudru mktez-yi Zt olduundan bunun vuku behemehl lzmdr. nki mktez-yi Zt'dan (9/B) tehallf itmez. Ba'zsnn maraz ve dierinin gayr-i maraz olduuna gelince, bu da dorudur. nki bu ey ve ef 'al- mtezde iki ksma munkasmdr. Birisi nizm- leme id ve dieri ise bu maksad- al'den hricdir. Birincisine maraz ve ikincisine dah gayr-i maraz nm virilmidir. Cenb- Hakkdan byle gayr-i maraz ey ve ef 'alin sudru, bir ahsdan hl-i skt ve zemn- itidlde rz olmayaca birtakm efl-i kabhann hasebl-gazab bil-ihtiyr sudr itmesine benzer. Vka sudr-i ef 'al ve ey meiyyetledir. Fakat o meiyyet iktiz-y zt manasnadr. Ehl-i zhirin zann ettii manya deil, nlardan ba'zlar kabyih ve fevhiin Cenb- Hakk'dan sudr ittiini itikd ile beraber bu sudrun kendilerince muteber olan manya gre irde ve ihtiyar ile husule geldiini iddi a etmiler ise de Hakk Tel Hazretleri o misill irde ve ihtiyrdan mtel ve o zlimlerin dedikleri eyden bil- klliye berdir! EMR- MRDE TATN LZUMU (10/A) Tlib-i Hak hastaya, kemlt- matlbe de shhate, cehl- ndn dah maraza, mrid ise tabb- i hzka benzer, yle ki bir hasta kendisini tabbe teslim ider. Tabb n iktiz itdii vechile muayene ve tedv eyler. Env-i edviyyeyi it ve birok mualect(ilac tedavisi) icra ider. Hasta bu edviyye'nin merretine(aclk) ve mulectn lm ve ekdrna sabr tahamml eyler. Kesb-i shhat ve ide-i afiyet itmek midiyle tabbin her emrine imtisal eyler. Halbuki md ettii shhat ve afiyete ba'zan nil olur, ve bazan de olamaz. Maa hzihi yine emr-i tabbe imtisal kendisine behemehl lzm gelir. Hatt Beni ifyb itmeyince senin emrine imtisal etmiyeceim, dediin eyleri yapmyacam dise, bu sz katiyyen makl grlemez. Tlib-i rh- hakikat ve slik-i tark- hidyet olan kimse de byle olub, avk- (ika/engel) dnyeviyye ve alik-(alka) nefsniyyesini kat iderek matlbuna vuslat in eyh ve mridi tarafndan ne gibi eyler tavsiye ve emr olunur ise o emirlere cidden imtisal ve hemn nlar ile gerekden istifde (10/B) eylemek kendisine lzm gelr. Binen-aleyh mridine matlbum hsl olmaynca dediin eyleri icra edemiyeceim dise bu sz emre-i sefhet ve dell-i cehalet addedilir! R Beyt: Velil meri en yes bitnfhi nefuhu Veleyse aleyhi en yusaidehu eddehru Fe innale bissayi el mna temme emruhu Ve in aradal makdru kne lehul adru [Melen: nsn kendisine nfi olan eyi tahsile say etmeli ve maa hz dehrin de her hussda kendisine msade etmeyeceini bilmelidir. Binenaleyh eer insn sayl ile matlbuna nil olur ise temmen mrur ve eer bir mni- makdr-i zuhur ise bil-ek mazrdur.] Mesel dnya ile itigli terk Hakk'a vusul ve silinin azam-i usldr. bu merkezde iken birok adamlar vardr ki, hasebz-zhir vuslat- Hakk arzusunda bulunduklar hlde kendilerine bu cihet yani
18. 18. 18 Yazlar dny ile itigli terk ciheti arz ve teklif olundukda: Mat-lbuma nil olmaynca dny ile itiglimi terk idemem derler, bu szn akldan bad bir sz olduunu hi de dnmezler. (11/A) MESLK- ENBY Enbiy, evliya-y etfle benzerler. Evliy-y etfl ocuklarn nefsl-emrde mevcd olmayan birtakm ey ile itm(tamah) veya ihfe(korkutma) iderek kesb-i kemlta tevik ve tergb ettikleri gibi, enbiy dah mebs olduklar akvam birtakm ey-i maddiyye ve suvar- mahsse ile itm veya inzr eyliyerek nlar kemlt- Hakk'a ve maarif-i ilhiyyeye tevik ve tergb eylemilerdir. u kadar ki etfl kesb-i kemlta tevik in zikr olunan eyler bazan kizb-i mahz olabilr. Fakat enbiy-i izm hazert ibe-i kizb'den mnezzeh olduklarndan nlar tarafndan mmetlerinin ahvline mnsib olarak serd ve ityn edilen tebrt ve tenzrtn dier manlar dah vardr. O manlar ancak rifler bilirler. Mesel avamdan birisine u ii iler isen sana nurdan iki ku virilecekdir denildii zemn o kimse buradaki nurdan iki ku szn beynel-avm marf (11/B) ve mehur olan manya haml ider. Hlbuki kasd ve irde olunan man bu deil belki beynel-enbiy vel-evliy mrf olan mandr ki, o da o iki kuun iki mesele-i ilmiyye'den ibaret olmasdr. Ryda bunun nazri olub, ndagrlen sret-i zahir zere deildir. Lkin ry herkes hakknda kesrl-vuku olduundan nn zahir zere olmadn bilrler. Ve binen-aleyh tabri hususunda teemml ve tefekkr iderek dellet idecei eyi anlarlar. Fakat meslik-i(meslek/slk) enbiy, evliyullh'dan bakalarna mesdd(sedd konmu) olduu cihetle evliyadan mad btn ns o yollarda am olub, adet nereye basdklarn bilemezler. Amma evliyullh nr-i keif ve ziy-i ilham ile bi-avni hd meslik-i mezkreyi pek gzel grb anladklarndan, oralarda basiret zre yryb giderler. Ns'n slk ettikleri turku teemml ider isek bu tarklar fnna mnkasm ve cmlesinin znnuna mbten(bina edilmi) olduunu grrsn. Men lem yezuk l yarif (Tatmayan bilmez). (12/A) S ALEYHS-SELM s aleyhis-selm rhu ile Hayy ve cesed-i unsursiyle Meyyitdir. Fakat kendileri Rhullh olduu ve binen-aleyh rhniyyet nda glib bulunduu ve mevt ise rha deil ancak cesede tealluk ettii in s lmedi denildi. Ve bu sz el-hkm lil-glib hikmetine bin edildi. Yoksa s lmedi sznden s cesed-i unsursiyle lmedi mans kasd edilmedi, zira cesed-i unsursinin lmeyb el-n Hayy olmas katiyyen muhaldir, fefhem, sekizyzsekiz senesinde bir Cuma gicesinde lem-i manda serp yeil elbiseye brnm iki dem grdm. Bunlar s aleyhis- selm'n cesed-i meyyitini iki elleriyle tutarak bana arz ediyorlar. Ve bu vechle mrn-ileyhin vefat etmi olduuna beni kz ve ird eyliyorlar idi! HAR-I CSMN Avamn zum itdii gibi har- ecsd mmkn olamaz. Meer bir zemn gele ki, nda nev-i insndan bir hs kalmya ve badehu peder ve mdersiz olarak toprakdan insn tevelld idb, (12/B) ndan sonra yine tenasle balaya. [Hakkal-yakn mertebesine vsl olmayan erbb- slk dima rhniyetle megul olub, cismniyta asla iltifat edemedikleri in har- ecsd iddetle inkr iderler. Bunlara Uref denir. Hazret-i eyh'de bunlardan olduundan har- ecsd inkr etmitir. (Mtercim)] CENNET VE NR VE MELKEYE DR BAHS- DER Cennete, nra ve bunlarn tafsiltna id lafzlar in manlar vardr. Fakat o manlar ukl-u chhle yerlemi olan manlarn gayri'dir. Melike de lem-i melektdandr ve bu melek-i mahss zmnnda mevcdlardr. nki lem-i melekt bu lem-i mahss'un btnndan baka bir ey deildir. El-hsl bevis-i hayra melike, bevis-i erre de eytn ve ebalis tesmiye olunmutur. Baz insn y-i mahss surbu bevisden birisini tahayyl ve tasavvur ettikde n kendi istiddna gre bir eetinde grr. Ve bunun zerine ey-y sire gibi nn da hakkaten hricde mevcd bir ey olduunu zan ve itikd ider, hlbuki bu zan ve bu itikd hilf-i vkdr. (13/A) nki o ey haricde deil nn kuvve-i hayliyyesinde mevcddur. Bu zan ve itikadn sebebi ise mhede-i hayliyye'nin mhede-i hissiyyeye ziyadesiyle benzemesidir. Hatt bir insn bir eye bir zemn dikktle bakdktan sonra
19. 19. Yazlar 19 gzlerini yumdukda o eyi zahirde olduu gibi haylen mahede ider, nn ne ekilde ne vazyyetde ne keyfiyyetde olduunu gzleriyle grr gibi grr. Hakkdan irz iden bir recl-i fska ve bir hs- mtemerride dah eytn tesmiye olunur. Evham ve ebtldan hl bir kalbe mlik olan bir merd-i slih de bazn lem-i menmda istikblde zuhura gelecek eyleri aynen grr! HAKKAT-I RY Hkem, hakikat- ryy beynda Rh-i insn lem-i mcerredta ittsl ider de suvar- vekyi oradan kendisine mnakis olur dediler. Bunun byle olmak ihtimli olduu gibi, grlen eyin n'imden(uyuyan) hri olmayb belki nn kendi haylt- dimiyyesi ve tasavvurt- zihniyyesi olmak ihtimli dah vardr. nki insn eyy (13/B) hl-i yakazada tasavur ettii gibi hl-i nevm'de de tasavvur ider. u halde bir nimin hl-i nevm de mahede eyledii eyin rhan mcerredta kesb- i ittisal itmesi ve nlara mukabele eylemesiyle hsl olmak bir sret, bir man olduu teayyn itmez. Ve binen-aleyh hkemnn ry hakkndaki szleri katiyyet hkmn alamaz. Hatt meml iderim ki hakk benim dediim gibi olub hkemnn dedii gibi deildir. Zira nm(uyuyan) ancak hl-i yakazada bildii veya grd veyahut iittii veya tasavvur eyledii veyhud na mnsib bir ey grebilir. Eer ry hkemnn dedii gibi mcerredta mukabele ve ittisal ile hsl olmu bir ey olmasa idi, na'min lem-i manda grd eyler meynnda gerek kendisini ve gerek cinsini evvelce hi de grmedii ve iitmedii veya kalbine hutur eylemedii bir ey dah bulunabilr idi. Hlbuki nm byle bir eyi asla gremiyor, lem-i menm(uyku)da grd eyler hep hl-i yakazadaki kendi tasavvurt ve tahayylt diresinde deveran ediyor. Kalb ve dima hl-i yakazada olduu gibi hl-i nevm'de de faaliyetini icra iderek tasavvurt ve tehayyltndan (14/A) asla hl kalmaz. Safvet ve hlisiyyet nisbetinde bu tasavvurt ve tehayyltda isabet dah eyler. El-hsl ry denilen ey nm'in birtakm sretlere temessl etmi kendi havtr- zihniyyesinden baka bir ey deildir. HLKAT-I LEME DR BR KAZYYENN MAN-YI HAKKS Cenb- Hakk evvel bir cevher yaratd. Badeh o cevherden bu lemi halk ve cd itdi kaziyesi mehr-i enam(mahlukat/herkes)dr. Ben derim ki, bu cevherden maksad sret-i Hakk en evvel kendisinde zuhur itmi olan birinci mazhardr. Binen-aleyh kaziye-i mezkre Cenb- Hakk evvel bir sret-i basta'da zuhur eyledi. Bade o sretden dier sretler teab(u'be) ederek nihayet u mkevvent husule geldi demekdir! DU VE ZKR Du'alar zikirler, hep kalbin matlba yan Hakka tevecch itmesi indr. Binen-aleyh bunlar rbta hkmnde olub, asl messir ise ancak tevecchdr. Bu meseleye ey-y kesre teferru ve bununla ehl-i gaflete haf olan eyler tebeyyn eyler. Amelsiz ilm, imansz amele veyhud(14/B) ruhsuz bedene benzer! YNE RDE VE HTYAR Mtekellimn; Cenb- Hakk kdir-i muhtardr didiler ve bu ihtiyara da shhtl-fiil vet-terk mansn virdiler. Binen-aleyh nlarn bu szleri Cenb- Hakk'n kfir'in kfrn ve zlim'in zulmn irde ve ihtiyr itmi olduunu ifde eder. Ebu Al ve emsali de Allah-u Tel mcib-i biz-ztdr, ya'n nn vcdu lem'in vcduna mugayir ve ndabi-tarikil-cb messirdir reyinde bulundular. Bu iki itikadn ikisi de btl olub, cehl-i mahzdan ve Hakk'a adem-i ttl'dan ne'et eylemidir. Birincisi btldr, zira Hakkn irdesi, meiyyet-i ihtiyar hep istidd-i lem zre cri ve na tbidir. Bir eyde istidd olmaynca ndabir eser zuhur itmek ihtimli yokdur. Yef 'alullahu myeau ve yahkmu myrd kavlinin mans Cenb- Hakk ey-i vhid'de her ne olursa olsun iler dimek deildir, belki bunun mans Cenb- Hakk bir eyin her neye istdd vr ise nda n diler ve n iler dimekdir. nki meiyyet-i ilhiyye istidada tbi ve btn kint bi-hasebil- istidd (15/A) kendilerinden sdr ve hsldr. te meiyyet-i ilhiyye'nin taalluku ancak byle olub, bunun hilfina tealluk meiyyet gayr-i mmkindir.
20. 20. 20 Yazlar Evet, Allah diledii eyi iler ve fakat ancak istiddda olan eyi diler. Hakk Tel Hazretleri diledii eyi nasl ilemez ki, dilemesi muktez-y Zt ve ilemesi kendi zuhuruna mirtdr. nsandaki irde ve ihtiyar dah Shhatl fiil vet-terk mnsna deildir. rde ve ihtiyar shhatul-fiil vet- terk manasna nasl olabilir ki insn bazan bilmedii bir sebebden n gam-nk olur. Hlbuki eer o sebebi bilse gam ve kederi derhl zil olur. n bilemedii in btnen kendisinde bir elem hisseder. Ve bu elemle, bir mddet mmm olur gider. te bu gam btini ve elem de vicdan bir idir. O insn bunu da m, shhtl-fiil vet-terk mnsnca kendi irde ve ihtiyariyle yapmdr. kincisi, yan hkemnn kavli de btldr. nk vcdda teaddd yokdur! KELME- TEVHD LE EL-MELEK L YEDHUL L HR HADS- ERFNN MANLARI (15/B) La ilahe illallah "M fl-kevni gayrullh" dimekdir. el-melek l yedhulu beyten fhi kelb hads-i erifi de kendisinde sft- kelbiyyeden bir eser bulunan bir kimsenin kalbinde mertib-i melekiyye'den bir mertebe ve evsf- kudsiyyeden bir vasf bulunamaz mealindedir. NSANLARIN MABD- MEVHMEYE BDETLER nsanlar zamn- cehletde sanem-i mahssa ibdet ediyorlar idi, bu zamanda da sanem-i mevhuma ibdet ediyorlar. md iderim ki, Allah Hakk' izhr ider de ns mabd-i Hakk'a bi-hakkn ibdet iderler! ALLAH NEDR? Allah, Vcd- mutlak'dan ibretdir. Bil cmle ef 'al o vcd'dan zuhur ettii ve binen-aleyh kffe-i kemlt mctemi olduu cihetle na Allah tesmiye olunmudur. u kadar ki, ef 'alin, sfatn, unun, kemltn ndan zuhuru ancak mezhir vastasiyle ol-duundan ummiyyeti itibariyle mezhirin cmlesi kemlt- ilhyye'yi itmam etmi ve nlarn (16/A) ihtilflar hasebiyle her birinden ey-y muhtelife sudr ve zuhr eylemekde bulunmu ve bu sebeble kesret-i zahirde deil belki mezhirde vuka gelmidir. mdi Allah Tel Hazretleri bil-cmle mezhirde tecell etmi bir vcd-i asl ve bir cevher-i btn olmala mezhrden her biri dierine bi-hasebi's-sret mugayir ise de bi-hasebil-hakkat cmlesi birdir. Binen-aleyh mezhirden birisi Ben Allah'm dise, bu sz bi-hasebil-hakika sahh ve dorudur. nki fl-vki kffe-i ey nn yn o mazharn asl ve hakikatinden zuhur itmidir. Bundan teddd- ilh da lzm gelmez, zira karben zikr olunduu vehile taaddd zahirde deil mezhirdedir. Tbir-i dierle aslda deil suvardadr. Zahir ve asl hepsinde birdir. Kezlik mezhirden birisi Ben Hakk'm dedikde bu sz dah alel-tlk sahh ve gerekdir. Zira her eyde vcd olub, vcd ise mutlakiyeti yan birey ile adem-i tekayyd itibriyle Hakk tesmiye olunmutur. Bu sz, alel-tlk sahhdir dimek, ster o mazhardan herey veyhud baz ey' sudr itmi olsun ve ister ise hibir ey' sudr (16/B) itmemi bulunsun, kezlik ister her ey' ile ittisf eylemi olsun ve ister ise eylememi bulunsun dimekdir. u kadar var ki, bi-itibris-sret her ey' kendilerinden sdr itmemi bulunduundan mezhirden her biri gayrullh'dr sz dah dorudur. Bunu biraz da yle zh edelim; msadk itibriyle cmle ey birdir. Mesel Hlk lfznn sdk olduu ey ne ise Rezzk lfznn sdk olduu ey dah odur. Abd ve Hakk ve sireyi de buna kys eyle. Binen-aleyh Bi-hasebiz-zt kesret ve tegyr olmayub bunlar hep hasebil-mefhmt ve hasebil-itibrtdandr. Tabr-i vzh ile, kesret ve mugyeret hep evhm- haylt kabilindendir. Nitekim: Knallahu ve lem yekn maahu eyn ve Hvel-n al mkn hadis-i erfiyle; Kll eyin hlikun ill vecheh yet-i kerimesi dah buna dellet etmekdedir. (17/A) LEHVN MANSI Kur'an- Kerm'de dnyya Lehv ve Lab denildi. Buradaki el-lehv ve el-melha manasnadr ki, insn Hakk'a tevecch ve meylden men iden ey dimekdir. Dnya dah insn Hakk'a meyl ve tevecchden men eyledii in Lehv ve Laib nmlarn almdr. Fakat bir ey iki ciheti cami olur ve bu iki cihetden birisiyle insn Hakk'a dierleriyle de masivya sevk eyler ise nda hem Hl ve bhiyyet hem de Hrmet ve Kerhiyyet itibr olunmak lzm gelr. te dnyda byle iki ciheti cami olduundan nnla itigl Hakk ile itigl olmak itibaryla mbh, ve belki de ibadet ve
21. 21. Yazlar 21 msiv ile itigl olmak cihetiyle dah haram ve kerahetdir. Sem da bu kabildendir. Evkt- mahssalar hasebiyle fukar-i muhlisin haklarnda helldir. Zira esvt- haseneyi iitdikleri vakit nlarn kalbleri Cenb- Hakk'a tayarn ider. Efkr- dnydan kalblerinde bir zerre bile kalmayub kalbleri muhabbet-i (17/B) ilhiyye ile dolar. imdi insaf idelim u sretle vuslat- Hakk'a vesile olan bir ey tahrm itmek, na haramdr, dimek bir mslime nasl hell olur! ASHB-I SLKU SUNF-I ADDEYE TAKSM Ashab- slk, odun gibi sunf-i addeye mnkasmdr. Odun snfdr. Birinci snf-i ybisdir ki onu bir ate ile iti'al ider(tututurur/me'ale) ve bir daha snmeyub yana yana bil-klliye ate olur gider. Bir fakir-i muhlis tekemml itdikte Allah olur diyenlerin maksadlar dah bu manya hami olunur. kincisi dah son derece snf- ratbdr ki, rutubeti biraz zil olmadka n ihrkda ne kadar ilhh ve ikdam olunsa iti'al etmesi mmkin olamaz. ncs de; snf- mutavasstdr ki, baz aksm- onu meakkatle iti'al ider. Ve badel-itil bir daha snmeyip bitinceye kadar yanar ise de dier baz aksm- ziyde meakkatle yanar. (18A) Ve bil-cmle rutubeti zil oluncaya veya biraz tenakus idnceye dein uramak ve almak iktiz eder, slikn de byledir. te bu tebih ile ahvl-i tlibn ve etvr- slikni bil de bundan sonra halkn dat ve harektna akvl ve ahvline ve ef 'aline ehemmiyet virme! VAHDET- VCD Zt- Hakk her eyden mnezzehdir. Bununla beraber her ey nda ve O her ey'dedir. Vcibdir. Hibir tavrda vcdun ndan ayrlmak ihtimli yoktur. mkn bi-hasebis-sret ve binen-aleyh haylidir. Huds ve kdem, hep srete tekub ider. Allah, sretden mnezzeh olmakla beraber yine sretdedir. nki o sretin asl, hakikati ndan(O'ndan) baka bir ey deildir. Bunun in vcd-i mmkin bi-hasebil-hakkat Hakk ve bi-itibris-sret mahlkdur. Sbhne men merecel-bahreyni yeltekiyn beynehm berzahun-l yebgiyn. Buradaki Bahreynden maksad vcb ile imkn bahirleridir. nlarn yekdierine (18/B) mlki olmas da ikisinin vcdda itirak eylemesidir. Beynlerindeki berzah da ite o vcddan ibarettir. L yebgiyndn mstefd olan nlarn adem-i baiyleri de birisinin dierine adem-i iltibasndan kinayedir. Hem vcd hem de imkn itibriyle ne Hakk bir ey-i mmkin olabilr, ne de bir ey-i mmkinden Hakk olabilr. Fakat ayn-i vcd itibriyle ikisi de birdir. nki hakkatde vcibde olsun mmkinde olsun ayr ayr vcd yokdur. Bazlar da her birinin ayr ayr vcdu vardr dimi ise de bu emr-i itibrden baka bir ey deildir! VCD-U MUTLAK Vcd-u Mutlak fiil ve tesir itibriyle Allah, lh, Hlk" olub, teessr ve infial cihetiyle de abd ve mahlkdur! VE DER BARE Vcd-u Mutlak mutlakiyyeti itibriyle bil-cmle eyya siryet etmi ve hepsi nnla tezeyyn (19/A) etmidr. Hlbuki bu Vcd-u azm yine mutlakiyyeti cihetiyle cmlesinden mnezzeh olub, Hisset, erfet, zulmet, kedret, gibi eyler hep mezhirde zuhr etmekde ve bu tefvt yine o mezhire nisbetle husule gelmektedir. Yoksa Vcd-i Mutlak'a nisbetle hepsi bir olup hakktde gayr yokdur. O vcd-u mutlak bin sretde zuhur etse yine ey-i vhiddir. Bu matlab biraz da yle izah edelim! Vcd-u Mutlak, Hakkdr. Hakk her eyde ve her ey' dah nda zuhur etmekdedir. Binen- aleyh hakikat ve nefsl-emrde zhir ve mazhar ey-i vhid olub, beynlerindeki tegyr ve tehlf, bir emr-i itibrdir. Hakkn eyda zuhur etmesi de, kendi zt itibriyle deil belki mahallin kabiliyet ve istidd cihetiyledir. MEYYET VE NEFH- RH Hakkn meiyyet ve irdesi, iktiz-y Ztdan ibretdir. Yoksa chhl ve ulem-i rsumun zum etdikleri gibi deildir.(19/B) Cenb- Hakkn Ve iz sevveytuhu ve nefehtu fihi min rh kavli de
22. 22. 22 Yazlar esbabn itim ve istiddn husl sebebiyle beden-i insn vech-i mahss zere tesviye olundukda yani her aznz kendi mahall-i lykda zuhur iderek bedenin kabl-u rha olan istidd ve kabiliyyeti tamm olundukda nda nefh tabr olunan rh zuhur eyler. mealini mddir. Rha nefh tabr olunmas beynlerindeki bir mnsebet ve bir mhebete mebndir. Yoksa bu tabr bir tabr-i hakk deildir. HAYT Bedende hsl olan hayt hsiyet-i terkb ve faliyet-i ecza ile hsldr. Nutk, dhk gibi eyler de byledir. nsn ile hayvan arasndaki tefvt de terkbden ni olup hepsinin asl ise birdir. Bu asl- vhid her mertebede bir zuhr- mahss iktiz itmi ve o zuhr- mahssa mertebe-i hayvniyyede rh- hayvn ve mertebe-i insniyede nefs-i ntka unvn verilmidir. Yoksa rh- hayvan baka, rh- insn de baka bir ey deildir. (20/A) Mertebe-i hayvniyyede hayvn olan ey ne ise mertebe-i insniyyede insn olan ey dah odur. kisi arasndaki tefvt ancak istidd hasebiyledir! BADEL-VEFT BEDENDEN FTRK DEN CEVHER Bir beden vefat ettikde ndan iftirk iden cevher o bedende, o sretde zuhur etmi olan Vcd-i Mutlakdan ibarettir. Vcd-i Mutlak sretin fesdiyle fsid olmaz. Belki ilel-ebed bak ve kendisine suvar- ey ald-devm mtevldir. nki bu cevherin kendi kendine tayyn olmadndan her zemn kendisi in bir sretin bulunmas emr-i zrr ve binen-aleyh cevher-i mezkr l-alettayn bir sretden gayr-i hlidir. (Ez serima retenumuden ve bi dest ve o nest ez yaran kuiden lem-i dl hud bi payanest her zaman bi hasabi vakt rahi bi numayed tacil nemi bayed kerd ki her meyvera vakitest veleykin der ciddi mcahede tacil bayed kerd ki taksir.) [Bizden ser-rete gsterib ele virmek yrandan da sa'y ve gayret itmekdir. lem-i dl yani makmt- kalbiyye b-pyndr. Her zaman hasebl-vakt bir tecelli gsterir. (..zahid..vardr. Hat mcahede ve tacl eden taksir etmemelidir.)] (20/B) YNE VCD- MUTLAK Vcd-i Mutlak li-ztih vcibdir. Mmteni olmas gayr-i kbildir. Zr vcd ile adem beyninde mnft(aykrlk) olduunda birisi dieri ile ittisf(vasflanma) idemez. Ve hibir sebeble vcd madm olamaz. Nerede kald ki vcdun ademi vcib ola. Vcd-i Mutlak imkn- hs ile mmkn de olamaz. [mkn- mm ile mmkin olmak vcbe mnf olmad in Hazret-i eyh imkn- hss tahsis biz-zikr etmidir.] Zira Vcd-i Mutlak imkn- hs ile mmkin olub, yan varl da yokluu da vcib ve lzm deil belki her iki taraf msavi bulunur ise varl mkteseb olmak lzm gelr. Ve bu hlde nefsine nazaran fil-asl madm bir ey olmas iktiz eder. Hlbuki Vcd-i Mutlak fl-asl madm olunca ztna hakkatine nazaran adem yan yokluk ile ittisf etmi olmas icb eyler. Vcdun adem ile ittisf ise karben beyn olunduu zere bil- ekk muhaldir. Bir de Vcd-i Mutlak imkn-i hs ile mmkn olduu takdirde varl in bir mcide muhtc olur. Bu ise katiyyen btldr. Zira o mcid mevcd bir ey ise, Vcd-i Mutlakn (21 /A) behemehl nn zmnnda tahakkuk etmi olmas lzm ve lbd [phesiz, kesin] olduundan vcd-i mutlakn nefsinden ol tahakkuku, tabr-i dier ile tahakkukdan evvel tahakkuku lzm gelr. Bu ise bir eyin kendi nefsine takaddm dimek olduundan katiyyen muhaldir. Yok, eer o mcid mevcd deil belki madm bir ey ise, bir ey madmun dier bir eyi icd idemeyecei der-krdr. yle ise u iki takdire gre dah vcd-i mutlakn imkn- hss ile mmkn bir ey olamayaca taayyn iderek bizzt vcibl-vcd olduu sabit olur.
23. 23. Yazlar 23 Vcd-i Mutlak vcibl-vcd olunca nn Allah olduu ve her eyin vcdu ancak nnla husule geldii ve binen-aleyh cmle ey na mazhar ve kendisi o eyda zahir olduunu tahakkuk eyler!.. VCD- MUTLAKDA K TBR Vcd-i Mutlak ayn-i Hakkdr. Hakk, her mertebede iki itibrdan hl deildir. Birisi tesr, dieri de teessr ve infi'aldir. Hakk birinci itibr ile lh ve Allah, ikinci itibr ile de lem, Halk, Hdis tesmiye olunmutur. Fefhem! (21/B) VCDDA TBR DAHA Vcdda dier itibr daha vardr. Vcd-i srf, Vcd-i Mutlak, Vcd-i Mukayyed. Itlak ve takydden hl olan vcd-i srf Hakkdan ibaret olduu gibi, tlak ve takyd ile ittisf eyleyen vcd dah Hakdan ibarettir. Hakk tlak ve takydden hl bir vcd-i srf olmak itibriyle ne kll ne czdir. nki klliyet tlak cziyyet de takyd itibriledir. Yan kendisinin kffe-i eyya mul ve eynn nda itiraki itibr olundukda na klli unvn virilr. Ey-y kesrenin nda itirakinden kat- nazar nn mezhirden bir mazhar- muayyende zuhuru itibr edildii sretde ise cz nmn alur. Binen-aleyh Hakikat-i srfe-i ilhiyye min haysi'z-zt klliyet ve cziyyet zre sabk ve bunlar nnla mesbkdur. Her ne kadar tlak ve takyd sfatlaryla ittisf itibriyle itirak ve adem-i itirkden hl deil ise de! (22/A) HVYYET- LHYYE Min haysiz-zt her eyden mcerred olan vcd-i srf, Hviyyet-i lhiyyedir. nn fevkinde bir mertebe daha yokdur. Vcd- srf, her eyin fevkinde olduu cihetle cmle ey ndan sdr ve maa hz kendisi cmle eyda dhildir. Her ey O ve O her eydir. Bu mertebe-i srfda evveliyet, hiriyyet, zhiriyyet, btniyyet de yokdur. Evsf ve uslde sireyi de buna kys eyle: Zira bu mertebede vcd, her eyden mcerred olub evveliyet, hiriyyet gibi eylerin tahakkuku ise vcdun kffe-i eyya umm ve mul ve nlarda duhl cihetiyledir. Hatt o mertebe Zt-i srfda ezel ve ebed dah yokdur. nda ikisi de ey-i vhidden ibretdir! VCD- MUTLAKDA DER K TBR Vcd-i Mutlakda dier iki itibr daha vardr. Birisi adem-i teayyn dieri de teayyndr. Birinci itibr ile n Ehad tesmiye olunur. Ve cell sfatiyle tavsif idilr. kinci itibr ile de na vhid tesmiye olunduu ve cell sfatiyle tavsif (22/B) edildii gibi ceml sfatiyle dah tavsif idilr. Bu iki sfatdan yedeyn lafziyle de tabr idilr. Kezlik yedeyn nm zahir, btn, kbz, bst, gibi sft- mtekbileden her ikisine de tlak olunur. Nitekim Halaka deme bi-yedeyhi hadis-i erifiyle de zikr olunan sft- mtekbileden her iki sfata iaret olunmudur. Yedeyn lfz sret-i lem ile sret-i Hakka dah tlak olunur! nnallhe halaka deme al sretihi hadisinin mansn Resl- Ekrem: Cenb- Hakk, Hazreti demi kendi sreti zre halk itdi buyurdu. Tevrtda dah bylece vki oldu. Bunun mans: Cenb- Hakk demi kendi sret-i kemliyyesi zre halk itdi dimekdir. Binen-aleyh bu sretden maksad sret-i hissiyye deil sret-i maneviyyedir. nki Rbbiyyet ve Ulhiyet mertebelerinde Hakkn sret-i hissiyyesi yokdur. Cenb- Hak bu mertebelerde sret-i hissiyyenin kffesinden mnezzehdir. Zr sret-i hissiyye hakyk- lemden olub sret-i Hak ise (23/A) o mertebelerde sret-i btniyyeden ibretdir. M menaake en tescude lim halekt bi-yedey'(Sd-75) kavl-i erfindeki yedden maksad dah sret-i hissiyye ile sret-i maneviyye ve btniyyedir. Hakk Tel mertebe-i Rbbiyyet ve Ulhiyyetde sret-i hissiyyeden deil, belki maneviyyeden ibaret olduu indr ki, bir hads-i Kudsde: Knt semahu ve basarahu denildi; Knt znehu ve aynehu denilmedi. nn arazn'l- emnete(Ahzb-72) kavl-i erifindeki el-Emnete lfz da sret-i hissiyye ile sret-i maneviyyenin beynini cmi olan sret-i ilhiyyeye iretdir ki, dem ite bu sret zre halk olunmu ve nnla r-yi zeminde Halfetullh olmudur.