1. 1. YAZILAR 8 hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA
2. 2. SBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com Dizgi : H. smail Hakk Altunta Kapak : Bask- Cilt : 2012
3. 3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/ da 2012 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlar bu kitapta topladm. Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 05. 12. 2012 Biti :31. 01. 2013
4. 4. Yazlar 5 indekiler RASLLLAH SALLALLH ALEYH VE SELLEMN SIRTINDAK MHR HAKKINDA ........................... 13 EHABEDDN SHREVERD Kaddesellh srrahul azz VE KARINCALARIN DL................................ 21 Shreverdinin Sembolik Hikyeleri................................................................................................. 22 Karncalarn Dili Hakknda ................................................................................................................ 22 Karncalarn Dili................................................................................................................................. 22 Birinci Blm................................................................................................................................. 24 kinci Blm................................................................................................................................... 24 nc Blm............................................................................................................................... 25 Drdnc Blm........................................................................................................................... 25 Beinci Blm................................................................................................................................ 26 Altnc Blm................................................................................................................................. 26 Yedinci Blm ............................................................................................................................... 27 Sekizinci Blm............................................................................................................................. 28 Dokuzuncu Blm......................................................................................................................... 29 Onuncu Blm .............................................................................................................................. 30 Onbirinci Blm............................................................................................................................ 30 Onikinci Blm.............................................................................................................................. 30 Hikayeler iin Yorumlar ................................................................................................................ 30 THE CORPORATON-irket (2003) ........................................................................................................ 32 Doumun lm: irket The Corporation/ Serdar AKBIYIK......................................................... 38 BEDZZAMAN SAD NURS kaddesellh srrahul azizin K MEKTUBU.......................................... 41 (26. MEKTUP 326).................................................................................................................................. 42 KETENCZDE MEHMED RT EFEND KADDESELLH SIRRAHUL AZZ (1834-1916).................. 44 A HAYATI....................................................................................................................................... 44 LM TARH VE KNC KEZ DEFNEDL........................................................................................ 44 B-KL........................................................................................................................................... 45 C S ANATI...................................................................................................................................... 46 1- airlii.................................................................................................................................... 46 2- Hattatl ............................................................................................................................... 46 3- Kitabecilii............................................................................................................................. 46 4- Tarih Drmedeki Becerisi.................................................................................................. 47 5- Eserleri................................................................................................................................... 48
5. 5. 6 Yazlar HAKKINDAK RVAYETLER................................................................................................................. 53 DVANINDAN..................................................................................................................................... 56 Nat erif ve Hk-py- sadet- peygamberiyyeye gnderilen arz- hl suretidir : ..................... 56 Medine-i Mnevverede manzar- saadet olan makamd mbrekden kubbe-i sadet grndkde zuhr eden nat- erif :............................................................................................. 59 Gazel .................................................................................................................................. 59 Gazel .................................................................................................................................. 60 m Ben Sana.................................................................................................................. 60 Gz Mesrif Destan............................................................................................................ 61 Bana............................................................................................................................................... 63 Gnl............................................................................................................................................. 63 Grr ............................................................................................................................................. 63 BTNE BAKARKEN KRLN GDERLMES ................................................................................... 65 Algda Seicilik............................................................................................................................... 65 DEME URAYAN FARELER ............................................................................................................. 68 PROPAGANDA VE YANILTILAN HALK ................................................................................................... 69 SLAMI KULLANMAK! ....................................................................................................................... 70 BANU AVAR : ZHNSEL SOYKIRIM ZERNE.................................................................................... 70 ESK CUMHURYET SAVCISI GLTEKN AVCI : ldrme teknolojileri ve Kozinolu............................ 71 ARATIRMA DOSYASI : Fahri Korutrkn arivinden PKKnn kurulu emas.................................. 73 OSCAR WLDE ANLATIMIYLA HZ. S ALEYHSSELM ......................................................................... 76 ANDRE GIDE'N ANILARI VE DNCELER LE OSCAR WLDE ............................................................ 85 DORAN GRAY'N PORTRES - "SATILMI BR RUHUN HKYES"........................................................ 91 DORAN GRAY (2009)............................................................................................................................ 92 YALIN KK YAZILARINDAN ............................................................................................................ 94 AFORZMALARDAN......................................................................................................................... 94 Dier Yazlardan................................................................................................................................ 95 TARHTE H BR ZAMAN BR BZANS DEVLET OLMADI ............................................................. 95 KARAKTERSZ KARAKTERLER ........................................................................................................ 95 STANBUL NASIL YIKILMALI .......................................................................................................... 95 TRKYEDE EVR VAR MI?.......................................................................................................... 95 TRKYEDE EVR VAR MI? ................................................................................................................. 96 KARAKTERSZ KARAKTERLER.............................................................................................................. 101 Ahlak nasl silinir? Ahlak nasl yazlr?........................................................................................ 101
6. 6. Yazlar 7 Sartre........................................................................................................................................... 101 Nietzsche..................................................................................................................................... 101 Kundera....................................................................................................................................... 102 TARHTE H BR ZAMAN BR BZANS DEVLET OLMADI ................................................................... 104 STANBUL NASIL YIKILMALI ................................................................................................................ 106 ROMANZO D UNA STRAGE/ BR KATLAM ROMANI (2012)............................................................. 109 GZL RGTLER KAVGADAN BESLENYOR..................................................................................... 109 "BR ZAMANLAR BR SMET ZEL VARDI..." TARTIMASI................................................................. 113 BR ZAMANLAR BR SMET ZEL VARDI... / SMET ZEL............................................................... 113 'BEN ANLAMADILAR' / HABER: MER AKKAL ............................................................................ 114 SLAM KESMN NCEL: IKAR / RPORTAJ: AHMET TULGAR.............................................. 115 'SMET ZEL ASLINDA H DEMED' / HABER: BELMA AKURA.............................................. 117 SLAM MEDYADA TENEZZLEN YAZDIM BENM ONLARA TEK KURU BORCUM YOK / RPORTAJ: NURYE AKMAN .............................................................................................................................. 118 VAKURUM, ASLA KBRL DELM! / RPORTAJ: NURYE AKMAN.............................................. 122 ERKEKLER KZ OLMADII SRECE BEN KADINLARA 'NEK' DYORUM / RPORTAJ: NURYE AKMAN............................................................................................................................................ 127 YAPTIIM BTN LERE BAKINCA 'BUNU ANCAK BR DH BAARABLR' DYORUM / RPORTAJ: NURYE AKMAN........................................................................................................... 133 "ILGININ BR" KONUTUKA....................................................................................................... 137 ARI FLMNDE SEYRETMEDKLERNZ ......................................................................................... 140 Hkm Allahndr ....................................................................................................................... 140 ABDL TARH TARPLEY 'TRKLER KAYBEDECEK!' DED.................................................................. 143 oke eden analiz ............................................................................................................................. 143 ANA TEMASI SLM KLTRDEN AIRILMI OLAN YEL YOL FLM............................................ 145 TEVECCH: ...................................................................................................................................... 145 The Green Mile-Yeil Yol (1999)..................................................................................................... 146 ALTAY NALTAY'IN YAZI VE EVRLER............................................................................................. 148 AIK KOMPLO: H. G. WELLS VE DNYA MPARATORLUU .............................................................. 149 Kesintisiz Bir Sreklilik.................................................................................................................... 150 TANRI, Y VE KT: KURTULU NEREDE? ......................................................................................... 152 EYTAN RESMLER.............................................................................................................................. 155 i Kim Organize Etti?...................................................................................................................... 155 KREDOKRAS'YE KARI DEMOKRAS................................................................................................... 159 AI OLMAK YA DA OLMAMAK........................................................................................................ 159
7. 7. 8 Yazlar EGEMENLK KAYITSIZ ARTSIZ MLLETN MDR? .......................................................................... 160 DEMOKRAS-KREDOKRAS.............................................................................................................. 160 BAKALARININ PROJELER YA DA KEND PROJELERMZ............................................................... 161 MLLETE GVENMEK....................................................................................................................... 161 Tercih bizimdir. ............................................................................................................................... 162 HLAFET, SLAM DEVLET VE SONRASI................................................................................................ 164 GR................................................................................................................................................ 164 BYK DEM.............................................................................................................................. 164 HLAFET ........................................................................................................................................... 165 SLAM DEVLET................................................................................................................................ 168 SYAS DN?...................................................................................................................................... 172 SLAM BRL.................................................................................................................................. 172 SONU............................................................................................................................................. 173 DNYA SYASETNE YN VERENLER - BERNARD LEWIS .................................................................... 175 Kriz Hilali ......................................................................................................................................... 176 Uygarlklar atmas ...................................................................................................................... 176 "Lbnanlama" ............................................................................................................................... 177 Siyonist Balant ............................................................................................................................. 177 DNYA POLTKASINA YN VERENLER: HENRY KISSINGER............................................................... 180 DOU, BATI VE LAH ADALET ............................................................................................................ 185 EY EHR, EHR! ............................................................................................................................. 185 "RAKKAS, BU HALET SENN OYUNUNDA MIDIR?"......................................................................... 186 DOU-BATI ARASINDA................................................................................................................... 187 DNE KARI DN................................................................................................................................... 190 BR BUNALIM AINDA MLLETLEME: NASYONALZM - PATROTZM ........................................... 193 TRK MLLETN LGLENDREN ESKMEM K HKYE .................................................................... 197 in masal........................................................................................................................................ 197 Kzlderili Masal.............................................................................................................................. 197 FLGHT-Uu (2012)- YALANIN TUTSAK EDEMED NSAN: MMN.............................................. 199 FLGHT-Uu (2012)............................................................................................................................. 201 SANA NEY NFAK EDECEKLERN SORARLAR..................................................................................... 203 EK SZ ............................................................................................................................................. 212 FACEBOOKUN PSKOLOJK ETKLER................................................................................................. 214 - Narsizm (kendini beenmilik)............................................................................................. 214
8. 8. Yazlar 9 VE YAPILAN DER ARATIRMALAR -............................................................................................. 214 ALLAH TELNIN SEVMED NSANLAR.......................................................................................... 216 1 Allah Tel, Kfirleri Sevmez....................................................................................................... 216 2 Allah Tel, Zalimleri Sevmez...................................................................................................... 216 3 Allah Tel, Hainleri Sevmez ....................................................................................................... 216 4 Allah Tel, Haddi Aanlar sevmez ............................................................................................ 217 5 Allah Tel, Msrifleri Sevmez.................................................................................................... 217 6 Allah Tel, Mstekbirleri (kibir sahibi, byklenenleri) Sevmez ............................................. 218 7 Allah Tel, Kendini Beenen ve vnen Kimseleri Sevmez ..................................................... 218 8 Allah Tel, maranlar Sevmez ................................................................................................. 218 9 Allah Tel, Fesad ve Mfsitleri Sevmez.................................................................................... 219 10 Allah Tel, ok Gnah leyenleri (Esm) Sevmez ................................................................... 219 11 Allah Tel, Kt Szlerin Aka Sylenmesini Sevmez.......................................................... 219 12 Allah Tel, Nankrleri Sevmez................................................................................................. 220 13- Allah Tel, fuhu (her trl irkin sz, fiil ve davranlar ve fuhu sahiplerini)Sevmez. ..... 220 YAHUDLERE AT BR TALMUDU SLMA AT BR YORUMMU GB SUNANLARA YAZIKLAR OLSUN. ............................................................................................................................................................. 221 YAHUD TALMUDU.......................................................................................................................... 221 GOOGLE VE CIA HANG FRMAYA MLYONLARCA DOLAR YATIRIR?= Recorded Future .................. 225 Recorded Future ............................................................................................................................. 225 Olaanst durum eksiklii............................................................................................................ 226 WKLEAKS, CIA VE RECORDED FUTURE. . ........................................................................................ 226 Nasrallah, Peres, Scud. . ............................................................................................................... 227 NOSTRADAMUS'TAN GNMZE. . ............................................................................................. 228 SEL BR GELD M TARH FALAN DNLEMEZ! ...................................................................................... 230 AVRUPA'DAN K RNEK.................................................................................................................. 230 DEFTERDARLIK BNASI..................................................................................................................... 231 INCEPTON-Balang (2010)............................................................................................................... 232 zet & detaylar............................................................................................................................... 232 FLMN DNDRDKLER .......................................................................................................... 232 THE USUAL SUSPECTS Olaan pheliler (1995) ............................................................................... 236 KAYSER SOZE KMDR?.................................................................................................................... 236 AKLIN EGEMENLNDEN ZGRLE AILAN DNYADA RUHN ZGRLK ......................... 238 MLK KMNDR?................................................................................................................................ 242
9. 9. 10 Yazlar MEDNE'Y YENDEN KURMAK............................................................................................................ 243 MEDENYET TES TOPLUM ............................................................................................................... 246 KLTR VE TEKNOLOJ ....................................................................................................................... 249 SLM DEVLET GERE..................................................................................................................... 261 SLM LEMNDEK ORYANTASYON (ynlendirme) YANLILARI ..................................................... 262 KUTSAL, METAFZK VE TOPLUM........................................................................................................ 266 SUFZM VE ULEM DENGES .............................................................................................................. 270 BATIL DNLERDEN DEVRDMZ SLM TEBLN SYAS NETCELERNN ETKLEYEN MEHDLK FKR .................................................................................................................................................... 278 BYK SERMAYE GZN TOPRAA DKT ..................................................................................... 280 TEK YARATMANIN MUTLULUU MU? *EROL MANSALI+............................................................ 283 STE ERMDE ESARET-OKUL ST PROJES..................................................................................... 285 ST BOZUK IKTI.............................................................................................................................. 289 SEVGNN SABTL MERTEBESNDE ALLAH TELNIN EL-VEDD (EL-VEDD) LAH SM .............. 295 "ALLAH'TAN BAKA LH YOKTUR VE MUHAMMED ALLAH TELNIN RASLDR' CMLESNN BLNMES............................................................................................................................................ 298 ALLAH TELNIN GEN RAHMETNE GVENMENN TEHLKEL YNLER....................................... 305 ALLAH TELNIN VASITASIYLA ZENGN OLAN ONA MUHTATIR .................................................. 307 HAYAL MERTEBES VE ETKLER.......................................................................................................... 309 NSANLARA T VEREN BEN TANIMAMITIR, ONLARA HATIRLATAN BEN TANIMITIR............ 312 NN NAFLE BADET YAPMALIYIZ?................................................................................................... 317 SAHH RYALARI BLMEK HAKKINDA .................................................................................................. 319 ALLAH TELNIN MEKR (ALDATMASI) SIRRI................................................................................... 323 MUSTAFA KEMALE VZE VEREN NGLZ SUBAYLA RPORTAJ YAPAN GAZETEC NEZH UZEL: ...... 327 EYHN DUDAI KIPIRDAYINCA VAL KIZDI ................................................................................... 327 MEVLEVLKN BOALTILDI, OV ARACI YAPILDI ......................................................................... 328 RESM TARHE HINCIM ARTTI......................................................................................................... 329 JOHN GODOLPHN BENNETTN (TANIK- BR ARAYIIN HKYES) SML ESERNDEN ALINTILAR.. 331 Trke Dili Hakknda....................................................................................................................... 331 Danak Zutyunun Suikastleri......................................................................................................... 331 Rahiplerin Gerek Yz................................................................................................................... 333 Trkler Ekmei ok Sever............................................................................................................... 334 Kemale erme nitelii....................................................................................................................... 334 nsann Dnm" ...................................................................................................................... 334 Allah Telnn ilk stei.................................................................................................................. 335
10. 10. Yazlar 11 ocuk Eitimi................................................................................................................................... 335 erif Ali Haydar- Lawrence ............................................................................................................. 336 Bakma Hakknda............................................................................................................................. 336 Hasan Lutfi uutun Tesiri- Dramatik Kinat ................................................................................ 336 Reenkarnasyon Avrupada Yanl anlald.................................................................................... 339 TASAVVUFULARIN KAYGAN ZEMNNDE YRMEK....................................................................... 340 ALE VE TOPLUM DMANIMIZ TV DZLER ....................................................................................... 346 KEVN HAKKINDA KONUMALIYIZ (We Need to Talk About Kevin) .................................................... 347 BLG KURAMININ TEMEL KAVRAMLARI DORULUK VE GEREKLK................................................ 350 AMERCAN HSTORY X *Gemiin Glgesinde (1998)+....................................................................... 354 BOWLNG FOR COLUMBNE/ Benim Cici Silahm (2002) Film-Belgesel ............................................ 367 HZ. MEVLNA CELLEDDN RUM KADDESELLH SIRRAHUL AZZN MESNEV 1.CLTTEK SANSRLENEN HKAYES .................................................................................................................... 371 MESNEVDE GEEN HKYEDEK VEZR, AZZ PAVLUS MUDUR?........................................................ 371 SANSRLENEN HZ. MEVLNA kaddesellh srrahul azz................................................................ 385 HZ. MEVLANA GELNCE BABASI AYAI KALKTI MI?............................................................................. 386 EYH AL SEMERKAND Kaddesellh Srrahul Azz.......................................................................... 389 FOSFATDLKOLN................................................................................................................................ 436 Teraptik Kullanm Karacier Bozukluklar.................................................................................... 437 Toksisite .......................................................................................................................................... 440 Fosfatidilkolin Teknik Versiyonu................................................................................................. 440 Giri ................................................................................................................................................. 440 Farmakokinetik ve Metabolizma ................................................................................................... 440 Etki Mekanizmalar......................................................................................................................... 441 Klinik Endikasyonlar........................................................................................................................ 441 Toksisite ve Yan Etkiler................................................................................................................... 443 Doz................................................................................................................................................... 443 Referanslar...................................................................................................................................... 443 LESTN [Yumurta Ya-Soya Ya+........................................................................................................ 445 Biyolojide lesitin ............................................................................................................................. 445 Gda katk maddesi olarak lesitin................................................................................................... 445 Tpta lesitin ..................................................................................................................................... 445 WKREBELS: THE DOCUMENTARY (2010) Film.................................................................................. 446 FORKS OVER KNVES (2011) FLM....................................................................................................... 463
11. 11. 12 Yazlar Hayvansal Protein Kaynaklar......................................................................................................... 465 ngilizlerin Hintlilere Uyguladklar nek Hilesi........................................................................... 465 srailin Beslenmedeki (Tahldan Ete) Deiimi............................................................................. 469 OCUUMU AILATMALI MIYIM?....................................................................................................... 471 GIDA TERR...................................................................................................................................... 475 TEMZ GIDA NE DEMEK-Kemal ZER................................................................................................... 477 OCUUMU AILATMALI MIYIM? ................................................................................................. 480 Alamann Uzun Dnemdeki Etkileri .............................................................................................. 482 ECEKLERDEK TEHLKEL SIR.............................................................................................................. 484
12. 12. Yazlar 13 RASLLLAH SALLALLH ALEYH VE SELLEMN SIRTINDAK MHR HAKKINDA Htem-i Nbvvet Hakkndadr Celaleddin es-Suyuti , Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin Mucizeleri ve Byk zelliklerinden bahsederken buyurdular ki; 1 Buhari ve Mslim, Sib bin Zeyd'den rivayet ederler. O yle demitir: "Ben, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Efendimiz'in tam arkasna dikilip O'nun iki omzu arasndaki Nbvvet Mhr denilen ksma dikkatle baktm; grdm, keklik yumurtas byklnde idi." Mslim ve Beyhak'nin Cbir bin Semura'dan rivayeti ise yledir: "Ben Reslllh Efendimiz'in iki omzu arasndaki nbvvet mhrn, tpk bir gvercin yumurtas eklinde grdm. Rengi de, kendi cesedinin rengine yaknd." mm Tirmiz ise bunu: "Gvercin yumurtas byklnde ve krmzmtrak bir bez idi" ifadesiyle vermitir." 2 Mslim, Abdullah bin Cercls'in yle dediini rivayet eder: "Ben, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki omzu arasndaki nbvvet mhrne baktm zaman onu; sol omuz kemiinin knts yannda ve zerinde siyahms benler bulunan bir yumru hlinde grdm." mam Ahmed ve Beyhak de Kurre'nin yle dediini nakleder: "Ben dedim ki: "Ey Allah'n Resul, omzunuzdaki mhr bana gsterir misiniz?" Peygamberimiz buyurdu ki: "Elini uzat!" Elimi uzattm baktm, omuzu ucunda, yumurta byklnde bir eydi." Yine mam Ahmed, Beyhak ve bn-i Sa'd, eitli tarikler ile Eb Ramse'den yle rivayet ederler: "Ben babamla birlikte Raslullh sallallh aleyhi ve selleme gitmitim. O'nun iki omzu arasndaki mhre baktmda onu, (gvercin yumurtas byklnde) bir ur eklinde grdm." mam- Buhr'nin Tarih'inde, Beyhakinin Snen'inde Eb Sad'den rivayetlerine gre, o yle demitir: "Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki omuzlar arasndaki mhr, bir et knts idi" Tirmizi de: "Arkasnda, yumru hlinde bir et paras idi" eklinde rivayet eder. Yukarda geen bir bahiste grld vehile ve Beyhak'nin rivayeti ile Selmn- Fris de bu hususta unlar sylemektedir: "Ben Raslullh sallallh aleyhi ve selleme gittiim zaman, ridsn omuzundan biraz sarktp: "Ey Selmn, sana sylenen mhr grmek istersen bak!" buyurdular. Baktmda, iki omuzu arasnda, gvercin yumurtas byklndeki mhr grdm." 1 Peygamberimizin Mucizeleri ve Byk zellikleri, Uysal Kitabevi: nc blm 2 mam, ayn zamanda: "Bu hadis, hasendir, sahihtir" demitir. Baknz, hadis no" 3644
13. 13. 14 Yazlar Ahmed, Tirmiz ve sahihtir kaydiyle Hkim, Eb Ya'l ve Tabern Ulba bin Ahmed'den o da Eb Zeyd'den yle rivayet ederler: "Reslllh Efendimiz bana dediler ki: "Ey Eb Zeyd, bana yakla ve elinle arkam meshet!" Yaklatm ve elimle arkasn meshedip parmaklarm mhr zerine koydum." -Yanndakiler Eb Zeyd'e: "Mhr nedir?" diye sordular. O da: "Omuzundaki toplu olarak bitmi olan kllardr" cevabn verdi." Taberan ile bn-i Askr ise Eb Zeyd bin Ahtab'dan yle rivayet ediyor: "Ben Peygamber Efendimizin iki omzu arasndaki mhr; kan alma iesinin vurulduu yer kadar byklkte, bir et knts olduunu grdm." bn-i Askr ve Trih-i Nisabur adl eserinde Hkim, bn-i mer'den yle rivayet ederler: Htem-i Nbvvet, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin arkasnda fndk byklnde bir et paras olup zerinde "Muhammedn Reslllh" yazsn andrr bir ekil vard." Eb Nuaym ise, Selman'dan yle rivayet etmektedir: "Bu nbvvet mhrnn btnnda: "Allah birdir, O'nun orta yoktur, Muhammed ise Allah'n Resuldr! " diye yazl idi. Zahirinde ise "Nereye isterse oraya tevecch et! Bil ki sen, mansr ve muzaffersin!" diye yazldr3 Taberni ve Eb Nuaym El-Ma'rife adl eserinde Abbd bin mer'den yle rivayet ederler: "O'nun iki omzu arasndaki nbvvet mhr, kk bir olan diz kapandaki mhr gibiydi ve Reslllh bu mhrn grlmesinden pek holanmazd." bn Eb Hayseme tarihe dir yazd eserinde, Hz. Aie radiyallh anhadan naklen der ki: "Nbvvet mhr, siyah bir ben idi, biraz sary andryordu... Benin etrafnda, at yelesi gibi sk kllar vard..." Aklama: Alimlerimiz dediler ki; Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki omuzu arasnda bulunduu rivayet edilen nbvvet mhr hakkndaki szler; birbiriyle farkl bulunmaktadr. Fakat aslnda bu, mhim bir ihtilaf saylmamaldr. Zira bu rvlerden her biri, bir benzetme yoluyla rivayet etmekte ve rivayetleri arasnda nemli bir fark bulunmaktadr. Rvlerden biri: "Bir keklik yumurtas byklnde idi" derken biri: "Gvercin yumurtas kadard" demekte; bir dieri de: "Bir kei yavrusunun dizindeki mhr kadard" demektedir. Biri: "Bir et yumrusu idi" derken, biri: "Bir et knts idi" demekte; biri "Siyah bir bendi" derken bir dieri: "ienin kan almak iin vurulduu yerde brakt iz gibiydi." demektedir. Yni, bunlarn hepsi birbirine yakn eylerdir. Ve gerekten o, bir et parasndan ibaret idi. te, limlerimiz byle izah etmektedirler. Bunlar arasndan mam- Kurtub ise yle demektedir: "Sabit ve sahih olan hadisler dellet eder ki, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki omuzu arasndaki mhr; sol omuz yannda krmzmtrak renkte ve knt halinde bir ey idi. Klp azald zaman gvercin yumurtas eklinde oluyor, byyp itii zaman da yumruk kadar oluyordu... (Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin vefat zamannda ise, ikinlik kaybolmutu...) Sheyl de demitir ki: "Nbvvet mhr, sol omuz kemiinin knts yannda idi. nk Raslullh sallallh aleyhi ve sellem eytann vesvesesinden masum bulunuyordu. Mhrn 3 (Mevahib ve erhi Zerkani, 1156).
14. 14. Yazlar 15 bulunduu yer de; kalbin karsnda olup eytann vesvese vermesine engeldi..." Alimler, "Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki omuzu arasndaki mhrn doutan m, yoksa doduktan sonra m vurulduu zerinde ihtilaf ettiler. kinci kk tercih edenler, yukarda geen ve O'nun st emmesi ile ilgili bulunan eddd bin Evs hadisini, delil tutarlar. Az nce iaret ettiimiz gibi, bu mhr, Reslllh'm vefatndan sonra da kaybolmutu... Bunu, ayrca O'nun vefat blmnde anlatacaz... Bu konuda, Hkim'in Mstedrek'inde, Vehb bin Mnebbih'ten u rivayeti vardr: "Cenb- Hakk'n gnderdii btn peygamberlerin sa elleri iinde bir peygamberlik nian vard. Ancak, bizim peygamberimiz mstesna. Zira O'nun peygamberlik nian, iki omuzu arasnda idi4 bn-i Sa'd ve bn-i Askir Ms bin Ykb el-Zeme tarikiyle Guseyme'nin zadls Sehl'den rivayet ederler, Sehl, Murays kabilesine mensub bir nasrn idi ve amcas evinde byyen bir yetimdi... O demitir ki: "Bir gn ben, ncili elinden aklm ve okumaya baladm... Derken birbirine yapk iki yaprak vard. Onlar ayrarak okumaya baladm ve orada Muhammed sallallh aleyhi ve sellemin sfatlarn grdm. O'nun boyundan, renginden, oturu eklinden, iki omuzu arasndaki mhrden, sadaka kabul etmemesinden, hilim ve tevzuundan haberler vard... Orada, kendisinin smil aleyhisselmn soyundan olduu ve isminin Ahmed olduu da yazl idi... Ben, bu ksmlar okumakla idim ki, bu srada amcam geldi ve bana: "Niin o yapk olan ksm ap okuyorsun? Sen kim oluyorsun ki bunlar okuyasn?" diye iddetle kt ve beni dvd... Ben dedim ki: "Ey amcacm, bak bu ksmlarda Ahmed adndaki peygamberle ilgili haberler var!" Amcam bana, yine fkeyle: "O peygamber henz gelmedi!" diye bard..."5 4 Hafz, Allme e-m bu rivayet hakknda tevakkuf gsterip; "Ben, bu rivayetin sahih olabileceini zannetmiyorum! Ltfen senedine nazar klnsn... Bu rivayet Vkid tankndan gelmektedir. Vkid ise metruktr Hatt hads ilmi limlerinden bir topluluk; onun yalanc olduunu sylemilerdir" demektedir. (Baknz, erhu'z- Zerkn Alel-Mevhib'l-Le-dnniye, 1/156). Celaleddin es-Suyuti, Peygamberimizin Mucizeleri ve Byk zellikleri, Uysal Kitabevi: 1/115-117. 5 Celaleddin es-Suyuti, Peygamberimizin Mucizeleri ve Byk zellikleri, Uysal Kitabevi: 1/26-40. Yukarda ad geen kaynaklarn bu tespitine gre, Selmn- Fris hazretleri, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Kub'dan ayrldktan sonra mslmanl kabul etmi oluyor... Selmn'a gelince: O dima slm'a hizmet etmi, hakkn hak olarak bilinip yaanmasna, btln btl olarak bilinip ondan kalmasna yardmc olmu; Ebd-Derd gibi bir sahbye yazd mektubunda bile: "Bak kardeim, eer sen gerekten hekim isen dikkatli ve ak konu; zira senin szn (vehim ve vesveselere) if olacaktr..." diye yazmtr (Ktl-Kulb, 1/147). Ashb- Kiram arasndaki lakab ise hep "Selmanl-Hayr" olmutur. (sd'l-Gbe, 2/328). Gerekten ashabn en byk ve en hayrllarndan olan Selmn- Fris hazretleri, hayr ok sever ve ok sadaka verirdi. Hazneden kendisine tahsis edilen yllk maann tammn sadaka olarak fakirlere datr, kendisi ise, el emei ile kazandndan geinirdi. (Hurma liflerinden hasr rp satard). "Nesebin nedir, kimin olusun?" diye soranlara, "Ben, slm olu Selmn'm" diye karlk veren ve gerekten de "Mslmanln ocuu" olan bu byk sahb; Raslullh sallallh aleyhi ve sellemn mjdeledii "Cennetin itiyakla kendilerini bekledii bahtiyardan..." da biri olmak erefine m az har bulunuyordu... Bu bahtiyar: Hz. Ali, Ammr ve Selmn idiler... (bn'l-Kayyim, El-Fevid, 38-Beyrut, 1393). ok abid ve zhid olan bu mbarek zt hakknda Hz. Ali kerremallh veche demitir ki: "O, ncekilerin de, sonrakilerin de ilmine vris olmutur. O, dibi bulunamaz bir deniz idi..." Ayn zamanda, Ehl-i Beytin bir yesi de saylan Selmn- Frisi hazretleri-, uzun mrl olmakla tannr ise de en sahih kavle gre seksen sene yaam olup hicretin 35-36 yllarnda Hakka yrmtr. (erh'l-Mevhib l-Zerkn, 3/309). Ve ondan bize, bir byk nasihat: "Ey mslmanlar, ilmi ilerletiniz, ldrmeyiniz!
15. 15. 16 Yazlar Nihayet yine bir pazar gn halkn huzuruna geldik. O ayn ekilde bir konuma yapt ve dedi ki: "...Biliniz ki ben artk iyice ihtiyarladm, lmm yakndr. Ben yllardr Kuds'e gitmek hasretiyle yanmaktaym ve mutlaka gitmeliyim." Byle dedi ve yola kt. Ben de kendisinden ayrlamayacam syleyerek onunla birlikte ktm. Nihayet Beyt-i Makdis'e geldik. O, mescid'e girip ibdet etmee balad. O bana demiti ki: "Ey Selmn, Allah yaknda bir peygamber gnderecek, ad Ahmed olacak, Mekke'den kacak... O, hediyeyi kabul edecek, sadakay kabul etmeyecek... ki omuzunun biraz sol tarafnda mhr bulunacak, ite u iinde bulunduumuz zaman, onun gelmesinin yaklat zamandr... Bana gelince, sanmyorum ki ben ona yetieyim! Zira iyice ihtiyarladm. Eer sen ona yetiecek olursan, ona inan ve tab ol!" Ben kendisine dedim ki: "Efendim, eer o peygamber, bana sizden rendiim ve imdi zerinde bulunduum dinimi terketmemi emrederse, yine ona tab olaym m?" Cevabnda: "Evet, benden rendiin dnin terkedilmesini istese dah, ona uy!" dedi... Sonra Beyt'l-Makdis'ten kt. Onun kaps nnde bir adam oturuyordu. Onun elinden tutarak: "Kum bismillah Allah'n adyla kalk!" dedi ve o ktrm ayaa kaldrd. O da bir eyi yokmu gibi kalkt... Sonra stad, kimseye bakmadan ekip gitti. Ben de hemen arkasndan koturmak istedim, fakat oradaki adam bana: 'Yardm et de eyam srtma alaym, ben de yoluma gideyim" dedi. Ben de kendisine yardm ettim. Sonra stadn peinden kotum... Fakat bir trl kendisine yetiemedim. Kime rastlasam onu soruyordum. Aldm cevaplarda hep "leride, ileride!" oluyordu... (Ahmed b. Hanbel, V, 442-443 ve Beyhakinin dier tarkten rivayetlerinde byle tasrh edilmitir.) Yine Eb Nuaym'n Eb Seleme bin Abdurrahman'dan nakline gre, Hz. Selmn radiyallh anhn nceki stadlarndan birinin kendisine yle dedii anlatlmaktadr: - "...Ey delikanl, Meryem olu sa'nn kim olduunu biliyor musun?" Ben: - "Hayr, bunu iitmedim" dedim. O dedi ki: - "s, Allah'n Resuldr. Kim sa'nn ve ondan sonra gelecek olan Ahmed adndaki zatn peygamberliine inanrsa, Allah o kimseyi dnyann gamndan hiretin ferahlna ve nimetine eritirir..." Ben bu stadn ok iyi bir insan olduuna ahit olmutum. Onun bana ilk rettii ey u idi: "Allah'tan baka ilh yoktur, Meryem olu sa Allah'n resuldr. Ondan sonra gelecek olan Muhammed de Allah'n resuldr. ldkten sonra dirilmek de haktr." O bana, namaz klmay da retmiti ve demiti ki: "Namaz klacan zaman kbleye dn! Ate sana rperti verse dahi ona iltifat etme. Sen farz olan namaz klarken, anan veya baban sana arsa bile, namazn kesme! Ancak bir peygamber arrsa kesersin. nk Allah'n Resul, ancak Allah'n vahyi ile seni arr, kendiliinden deil... Eer sen, Tihama dalarndan (Mekke'den) kacak olan Muhammed bin Abdullah'n zamanna yetiecek olursan, muhakkak ona imn et ve kendisine benim selmm syle." Ben de kendisine dedim ki: - "Efendim bana Muhammed'in sfatn anlatr msn?" O dedi ki: - "O, lemlere rahmet olarak gnderildiinden kendisine "Nebiyy'r-Rahme" yni Biliniz ki, nsanlar kendileri lmeden nce sahibi bulunduklar bilgileri yeni nesillere aktardklar mddete, hayr ve hidyet zere bulunurlar... Aksi takdirde hepsi hayr ve hidyetten uzaklap helak olurlar..." (Snen'd-Darim, 79-lst. 1401)
16. 16. Yazlar 17 rahmet peygamberi denilecektir, babasnn ad Abdullah olacaktr... Tihama dalarndan kacaktr... Son derece mtevaz olup deveye, merkebe, ata ve katra da binecek; hr olanla kle olan yannda eit olacaktr... Rahmet, O'nun hem kalbinde hem de uzuvlarnda dopdolu olacaktr... ki omuzu arasnda gvercin yumurtas byklnde bir mhr bulunacaktr. Bunun zahirinde: "Her nereye tevecch etsen, Allah'n yardm seninle olacaktr" mealinde bir yaz; btnnda ise: "Allah birdir, O'nun hibir orta yoktur! Muhammed de O'nun resuldr!" diye yazlm olacak... O, hediye olandan yiyecek, sadaka olandan yemeyecek... Ne bir muhide, ne de bir mslmana, asla zulm etmiyecek..." (Nbvvet mhrnn, zahirdeki ve btndaki yazlarndan sz eden bu rivayet, mnker saylmtr.) 6 Hafz Eb Zekeriyy Yahya bin Aiz, Reslllh'n doumuyla ilgili olarak yazd "Mevlid" kitabnda, bn-i Abbs'n yle dediini-kaydeder: "Amine, doum yapt gne dir konuur ve yle derdi: "Ben byk bir hayranlk iinde iken, anszn kii geldi; sanki gne onlarn yznden domutu... Birinin elinde gm bir ibrik vard, iinde misk gibi bir koku bulunmakta idi. kincinin elinde drt keli ve yeil zmrtten bir tepsi vard ve her kesinde beyaz inciler bulunmakta idi. Biri anszn yle diyordu: "te dny! Btn denizleri ve karas, dousu ve bats ile! Ey Allah resul, ne tarafn almak istiyorsan al." Ben bu sra, Rasulullah'n hangi tarafm tutacan grmek iin baktm ve grdm ki O, tepsinin ortasndan kavrayp ald. Biri yle, nida etti: "Hi phesiz Muhammed Kabe'yi ve onun iaret ettii mnay almtr! Smsk Tevhd'e tutunmutur. phesiz Allah Kabe'yi O'na kble olarak vermi ve O'na mbarek bir makam klmtr!,.." O gelen gne yzl zatlardan ncsnn elinde ise, iyice durulmu beyaz bir ipek vard. Onu at ve iinden bir mhr kard. Mhr, grenleri hayretler iinde brakacak gzellik ve parlaklkta idi. Sonra o zt, bana doru yaklat ve elindeki mhr, elinde tepsi tutmakta olan zta verdi. Bu srada elinde gm ibrik tutmakta olan zt ibrii dkerek mhr yedi defa ykadlar. Sonra Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki omuzu arasn mhrlediler. Tekrar mhr beyaz ipek parasna iyice sardlar. Sonra Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin omuzun u mhrleyen zt, O'nu kanatlan arasnaa alarak bir mddet tuttu... Sonra O'nun kulana birey syledi, fakat ben ne sylediini anlayamadm... Sonra O'na hitaben dedi ki: "Sana mjdeler olsun y Muhammed! Senden nceki peygamberlere verilmi bulunan btn ilimler de sana verilmitir! Peygamberler iinde ilmi en ok olan, ecaat ve kahramanlkta da en ileri bulunan sensin! lh nusretin ve zaferlerin anahtar seninledir! Senin adn duyan her bir asker veya kumandann, mutlaka kalbine bir korku ve sayg dolacaktr. Senden korkacaktr, ey Allah'n halfesi!.... (Hadis bilginlerinden ibn Dhye bu rivayet hakknda et-Tenvir adl kitabnda: "Bu garib bir rivayettir" demitir. Suyt.) 7 6 I. Blm 7 Hads limleri stlahnda Garb rivayetten maksat; Bir ahsn, sevkettii rivayetinde teferrd etmesi, yni yalnz kalmasdr ki, byle olan rivayetin, dier rivayetlerde benzerine rastlanmad yahut dier rivayetler ona muhalif olduu iin, o bu ad almtr. Garb haberlerin, sahh, hasen ve zaf gibi nevileri bulunmakla beraber pekou zayf olduundan, ihtiyatl davranmak yerinde olur. Nitekim balca hads mamlarnn tavsiyeleri; hu merkezde olmutur. (Baknz: Tecrd Tercemesi, 1/111. Nuhbet'l-Fiker, 13. Ulm'l-Hads, 93, Kemleddin Ta, Badad, 1391).
17. 17. 18 Yazlar Kaynak: Celaleddin es-Suyuti, Peygamberimizin Mucizeleri ve Byk zellikleri, Uysal Kitabevi: 1/248-250. ***************** Muhammed Hamidullah, slm Peygamberi isimli eserindeki aklamalarnda yle sylemektedir. lk asrn mslman tarihilerine gre, Muhammed sallallh aleyhi ve sellemin srtnda, biyografisinde mteaddit defalar bahsedilen bir eit ur (veya ben) vard. (bn Him, s. 141) Selmn Farisi radiyallh anhn ve Herakliusun elisinin bunu arayp sormas (lbn Hanbel, IV, 7475) Yine bir Arap tabip bununla alkadar olmutu (bn Sad, l/II, s. 1323) Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin Hakka yrynden sonra, kendisini son defa ykayanlar, bu uru bulamadlar. Bunun Rislet Mhr olduuna inanlmtr; lmyle nbvvet son bulduundan bu mhr geri alnmtr. (Prof. Dr. Muhammed Hamidullah, slm Peygamberi, st, 2003, c. II, s. 1102) ***************** Kettani, Hz.Peygamberin Ynetimi, Et-teratibul-idariyye, z Yaynclk: 2/211-219. bn Eb Usaybia Tabaktu'I-etibb'da bir bb bal aarak yle der: "slm'n zuhurunun ilk zamanlarndaki Arap ve dier tabiplerin taba-katna dair yedinci bb."8 Burada Haris b. Kelede,9 olu Nadrb. Haris 10 ve bn Eb Rimse et-Temm'nin biyografilerini verir ve bu sonuncusu ile ilgili olarak yle der: Resulullah (sav) zamannda tabipti, cerrahlk yapyordu. Nuaym, bn Eb Uyeyne'den, o bn Ebcer'den, o Ziyd'dan, o Lakt'ten, o da bn Eb Rimse'den yle dediini rivayet eder: Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve selleme geldim, iki omuzu arasnda mhr grdm. "Ben tabibim, brak onu tedavi edeyim" dedim, yle buyurdu: "Sen mahir ve latif bir kimsesin, tabip ise Allah'tr," Sleyman b. Hassan yle dedi: Raslullh sallallh aleyhi ve sellem onun el maharet ve hafifliine sahip (iyi bir cerrah) olduunu fakat ilimde stn olmadn bilmi olup bu da onun "tabip Allah'tr" sznden anlalmaktadr.11 ******************* Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin srtnda bulunan mhr- erif hakknda geni bir inceleme yapm olan Yrd. Do. Dr. Erdin AHATLI aklayc bilgiler sunmutur. zet olarak; Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki krek kemii arasnda bulunan ve herhangi bir insandaki normal bir benden daha byke olan "ben", ilgili kaynaklarda genellikle Onun nbvvet almetlerinden birisi olarak deerlendirilmi ve "nbvvet/ peygamberlik mhr" anlamna gelen "htemn-nbvve" diye isimlendirilmitir. Bu nedenle nbvvet mhr, Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin nbvvetini konu alan ilim dallarndan emil, delil ve hasis tr eserlerin mutlaka yer verdikleri temel konulardan birisi olmutur. Kaynaklarda gvercin veya keklik yumurtas/gerdek adrnn dmesi, yumruk halinde veya insan bedeninde kan siile ve daha baka eylere benzetilerek yaplan bu tasvirlerin ortak noktas, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin srtnda iki krek kemii arasnda, sol krek 8 Uynul-enb, s. 161. Usaybia kelimesi metinde Udaybia eklinde gemitir. 9 age, 161-167. 10 age, 167-170. 11 age, 170-171. Metindeki hata ve dkler aslndan dzeltilerek tercme edilmitir.
18. 18. Yazlar 19 kemiine yakn irice bir et parasnn bulunduudur. Bu almann hedefi, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin krek kemikleri arasnda bulunan bu benin hadis kitaplarnda ve ilgili dier eserlerde nasl tasvir edildiinin dkmn yapmak deildir. Nitekim nbvvet mhr bahis konusu olduunda verilen bilgilerin neredeyse tamamnn, mezkur benin ilgili kaynaklarda yaplan tasvirleri etrafnda odaklat mhede edilmektedir. Bu alnmann asl amac, szkonusu benin hangi zellii sebebiyle "nbvvet mhr ismini ald ve bunun tarih srete nasl algland ve anlamlandrld sorularna cevap aramaktr. Bir baka ifadeyle nbvvet mhr, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin peygamberliini ne ynyle kantlayan bir delildir? Bu soruya ilgili rivayetler ve yaplan deerlendirmeler nda iki tr cevap verilebilir. Birincisi, kadm semav kitaplarda ileride gelecek son peygamber Hz. Muhammedin tannmasn salayacak almetlerden birisi olarak, onun fizik sretini resmeden bilgiler sadedinde iki krek kemii arasnda irice bir benin bulunduundan bahse dilmesidir. kincisi ise, birinci cevab dlamamakla birlikte anlan bu benin normal bir insanda bulunandan ayr ve mucizev bir zellik arz ettiidir. Birinci cevabn tahlilini almann son ksmna brakarak kincisinden balamak ve konunun boyutlarn bu merkezde ele almaya almak daha isabetli olacaktr. Meseleye bu adan bakldnda karmza yine bir soru kmaktadr: Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin krek kemikleri arasndaki bu benin olaanstlk yn nedir? Bu ben hangi ayrc vasflaryla peygamber olmayan dier insanlarda da bulunabilecek benlerden ayrlmaktadr? Konuyla ilgilenen slm limlerinin ki bu ynyle konu zerinde az durulmutur- bu soruya verdikleri cevap nbvvet mhrne ykledikleri anlamda kendisini belli etmektedir. Buna gre, Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki krek kemii arasndaki bu et paras doutan meydana gelmi tabi bir ben deil, melekler tarafndan onun peygamberliinin delili olmak zere sonradan, deta bir mhr gibi mhrlenmek suretiyle olumu mucizev bir bendir. Bu nedenle anlan benin doutan olduunu bildiren haberler hep zayf kabul edilmi ve itimda yan bulunmamtr. Bu benin dourtan olmayp sonradan melekler tarafndan gerekletirilen bir ameliye ile meydana geldii leri srldnde de problem tam olarak zme kavumamakta ve "ne zaman sorusu gndeme gelmektedir. te burada konu "akkul sadr" veya "erhus-sadr ismi verilen, Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin gsnn yarlp kalbinin karlmas ve temizlendikten sonra tekrar yerine konmas ile ilgili rivyetlerle direkt olarak irtibatl hale gelmektedir. Ne var ki erhus-sadr olayn anlatan rivyetler Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin hayatnda bu hadisenin drt ayr zamanda gerekletiini bildirmektedir. Bunlar; stannesi Hz. Halmenin yanndayken drt be yalarnda, on ksur yalarnda, ilk vahiy inmezden nce ve Mrca kmadan nce olmak zere zikredilen rivyetlerdir. Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin krek kemikleri arasna nbvvet mhrnn vurulmasn erhus- sadr rivayetlerindeki bilgilerle aklamaya alan limler, anlan rivyetlerin bizzat kendilerinden kaynaklanan farkl malumat dolaysyla konuyu izah etmeye gayret etmilerdir. yle anlalyor ki, zaman ierisinde bu bene mucizev baz anlamlar yklenmi ve Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin nbvvetini ispat eden kamtiar arasnda, bu yn ar basan bir manada saylmtr. Dolaysyla szkonusu olaanstlk anlaynn bir uzants olarak, bu benin doutan olmad ve Mat genellikle erhus sadr rivyederiyle irtbatlandrlarak sonraki bir dnemde melek tarafndan deta bir mhr eklinde vurulduu kabul edilmitir. Halbuki bu iddiaya delil olarak getirilen rivyetler tahlil edildiinde, bunlarn hem sened hem de metin asndan pek ok zaaflarnn bulunduu ve itimda ayan
19. 19. 20 Yazlar olmadklar grlmektedir. Ayn ekilde bu benin doutan olduunu gsteren rivayetler de sahih olarak nitelendirilemez. Ancak konuyla ilgili btn sahih rivyetlerde, bu benin olaanstln gsteren Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin azndan bir ifadenin bulunmamas, mezkur benin doutan gelen tabii bir fizyonomik durum olduu kanaatini hakl karmaktadr. Nitekim bu konuya dair sahh rivyetler, sadece nbvvet mhrnn eitli tasvirlerini iermektedir. Ayrca Eb Rimse et-Temm hadisi de bunun tabi bir ben eklinde alglandm destekler mahiyettedir. Tm bu anlatlanlarn nda bu almada varlan sonular hakknda unlar sylenebilir: Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin iki krek kemii arasnda, grg ahitlerinin alglama ve anlatma kapasitesine gre deiik ekillerde tasvir ettikleri bir et paras veya irice bir benin olduu phe gtrmez bir gerektir. Bu ben, kaynaklarda genellikle nbvvet mhr anlamna gelen "htemn-nbvve" diye isimlendirilmitir. Bu tabirin ne ifade ettii hususu beraberinde farkl anlamalar ve anlamlandrmalar tevld etmitir. Selmn- Frisnin hayat hikyesinden briz bir ekilde ortaya ka zere, nceki kitap ehlinin Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin srtndaki bu benden haberdr olduklar anlalmaktadr. Selmn- Fris radiyallh anhn, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Medineye hicret eder etmez, hemen onun yanna gelip mslman olmasndan hareketle, nbvvet mhrne ilikin bilginin Medine dneminin bandan itibaren yaygnlat sylenebilir. yle anlalyor ki, zaman ierisinde bu bene mucizev baz anlamlar yklenmi ve Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin nbvvetini ispat eden delilller arasnda, bu yn ar basan bir manada saylmtr. Dolaysyla szkonusu olaanstlk anlaynn bir uzants olarak, bu benin doutan olmad ve fakat genellikle erhus sadr rivyetleriyle irtibatlandrlarak sonraki bir dnemde melek tarafndan deta bir mhr eklinde vurulduu kabul edilmitir. Hlbuki bu iddiaya delil olarak getirilen rivyetler tahlil edildiinde, bunlarn hem sened hem de metin asndan pek ok zaaflarnn bulunduu ve itimda ayan olmadklar grlmektedir. Ayn ekilde bu benin doutan olduunu gsteren rivayetler de sahih olarak nitelendirilemez. Ancak konuyla ilgili btn sahih rivyetlerde, bu benin olaanstln gsteren Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin azndan bir ifadenin bulunmamas, mezkur benin doutan gelen tabii bir fizyonomik durum olduu kanaatini hakl karmaktadr. Nitekim bu konuya dair sahh rivyetler, sadece nbvvet mhrnn eitli tasvirlerini iermektedir. Ayrca Eb Rimse et-Temm hadisi de bunun tabi bir ben eklinde alglandm destekler mahiyettedir. Dier taraftan, Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin srtndaki bu ben, bir ynyle onun peygamberliini ispat eden delillerden saylabilir. Bu cihet, kitap ehlinin sz konusu ben hakknda bilgisinin olmas yndr. Onlara, ileride gnderilecek son peygamberin fizki suretinden bahsedilirken, onu tanmaya yarayacak ayrc bir zellik olarak, iki krek kemii arasnda irice bir benin olaca bildirilmitir. Zira bu tr bir ben insanlar arasnda ok sk grlmez. Dolaysyla bu benin, Hz. Peygamber hakknda mmeyyiz bir vasf olduu sylenebilir. Dier bir ifadeyle, srtnda bu ben bulunmayan birisi, asla gelecei bildirilen son peygamber deildir. Ancak ok nadir de olsa, sradan herhangi bir insanda Hz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemde bulunan bu bene benzer bir ben bulunabilir. Fakat sadece bu ben, o insann peygamberlii iin yeterli bir delil deildir. Netice itibariyle, "nbvvet mhr" kavramnn iinin, yukarda uzunca deerlendirilmeye allan olaanstlk anlayyla izah edilen rivayetlerle deil; nceki kitap ehline gelecei bildirilen son rasln, fizik sretinde tannmasn salayacak tabi bir ben eklinde doldurulmasnn daha doru bir yaklam olaca sylenebilir. *Daha geni bilgi iin bkz: Sakarya niversitesi lahiyat Fakltesi Hadis Ana Bilim Dal retim yesi, Yrd. Do. Dr. Erdin AHATLI, NBVVET MHR, (Trih sreteki alglanmas ve anlamlandrlmas) Sakarya niversitesi lahiyat Fakltesi Dergisi 3/2001+
20. 20. Yazlar 21 EHABEDDN SHREVERD Kaddesellh srrahul azz VE KARINCALARIN DL eyh Irak, eyh Maktul, eyh ehid ve ehab- Maktul lkaplaryla tannan Ebul-Ftuh eyh ehabeddin Yahya bin Habe bin Emirek Shreverdi hicri 549da (m. 1154-1155) rann Zencan vi- layetine bal Ebher ilesinin Shreverd kynde dnyaya geldi. Shreverdi, ilk eitimini kendi kynde tamamlad. Daha sonra, felsefeye, zellikle bn-i Sinann grlerine iddetle kar kacak olan Fahruddin-i Razi ile birlikte, o dnemde rann ilim mer- kezi konumunda olan Merae ehrine giderek eyh Mecdddin-i Ceylden hikmet ve fkh usl dersleri ald. Meraede bir mddet kaldktan sonra ilim tahsilini tamamlamak zere sfahan ehrine gitti. Orada Zahiruddin Kari namyla mehur bir mantknn yannda bnu ahlan es-Sevnin Beir adl eserini okudu. Shreverdinin Merae ve sfahandaki bu iki hocas dnda elbette baka hocalar da olmutur ama maalesef bunlarn kim olduklar hakknda herhangi bir bilgiye sahip deiliz. Shreverdi, Merae ve sfahan ehirlerinde felsefe, mantk, fkh, hadis, tefsir ve edebiyat bata olmak zere, o dnemde medreselerde okutulan btn dersleri okudu. Eserlerinden onun mate- matik, astronomi ve ulum- garibe denilen ilimlerden de haberdar olduu anlalmaktadr. Shreverdi, sfahanda bulunduu dnemde sufilerle tanm, Beyazid Bestami kaddesellh srrahul azz ve Hallac Mansur gibi ariflerin etkisinde kalmtr. Byk bir ihtimalle yine bu dnemde, Antik ran felsefesi veya kendi deyimiyle Husrovan hikmetin temel esaslaryla tanmtr. Shreverdi, sfahanda ilim tahsilini bitirip sufilerle tantktan sonra uzun seferlere kt. Anadolu ve Suriyeye gitti. Uzun bir zaman Diyarbakr, Miyafarkin (Silvan), Hani ve Mardin ehirlerinde kaldktan sonra Konya ve Sivasa gidip Sultan II. Klarslann oullar Berkyaruk, Melikah ve Sleymana ders verdi. Sonra tekrar Diyarbakra dnd, oradan da Suriyeye giderek Selahattin Eyyubinin olu ve Halep ehrinin hkimi Melik Zahirin istei zere, ehid olaca gne kadar Halepte kald. Shreverdi, bu zaman zarfnda nefsini terbiye etmeyi esas alarak zamannn ounu itikf ve ibadetle geirmi, kendisini etin riyazetlere adamtr. Shreverdinin Halep ehrinin ulemasyla olan lm tartmalar Melik Zahirin kulana gittii zaman, Shreverdiyi ehrin nde gelen limlerinin katld bir mnazaraya davet etti. Melik Zahir bu mnazara srasnda Shreverdinin dncelerinden ok etkilendi ve kendisine, Halepte kalp ders vermesi iin gerekli ortam hazrlad. Melik Zahirin Shreverdiyi sevip kollamas, her gn kendisiyle grmesi ve Shreverdinin kimseden korkmadan ak szllkle bildiklerim anlatmas ehir ulemasnn rahatszlna neden oldu. Shreverdiyi Melik Zahire ikyet etmekle bir fayda elde edemeyeceklerini bildiklerinden, altnda mhrlerinin olduu i- kyetnameyi Selahattin Eyyubiye gnderdiler. Hallarla sava halinde olan Selahattin Eyyubi, ulemann desteinden mahrum kalmamak iin oluna Shreverdiyi ldrmesi emrini verdi. Melik Zahir, babasn bu karardan vazgeirmek istediyse de baarl olamad, sonunda istemeyerek de olsa babasnn emrini yerine getirdi. Melik Zahir, tahta oturduu zaman, Shreverdiyi ekemeyip Selahattin Eyyubiye ikyet ederek ldrlmesine sebep olan limlerden bazlarn ldrd, bazlarnn
21. 21. 22 Yazlar da mallarna el koyup zindana att. Shreverdinin hangi tarihte ehadet makamna ulatna dair kesin bir bilgiye sahip deiliz. Bazlar onun hicri 586da, bazlar da 588de ldrldn sylemilerdir ama 587 (m. 1191) tarihi ilim leminde daha ok kabul grmtr. Shreverdinin nasl ehid edildii hakknda da kesin bir bilgiye sahip deiliz. Bazlar onun klla, bazlar boularak, bazlar da a braklarak ldrldn sylemilerdir. rencisi ehrzuri, Shreverdinin hayatn kaleme ald yaznn son ksmnda onun u cmlesini nakletmektedir: Her eyin kayna olan Allaha kavumam iin beni bir evde hapsedin, yiyecek ve iecek vermeyin. Buradan, Shreverdinin Melik Zahirden, hakknda verilen lm hkmn bu ekilde uygulamasn talep ettii anlalmaktadr. Melik Zahirin de bu istei kabul ettii rivayet edilmektedir. Shreverdinin Sembolik Hikyeleri Shreverdi, byk bir filozof olmasnn yan sra byk bir edebiyat olduunun da delili olan hikyelerinde, birok arif ve mutasavvfn yapt gibi, herkesin muhtevasn anlayamayaca sem- bolik bir dil kullanmtr. Bu eserler, son bin yllk ran edebiyatnda, edeb zellikleri asndan ei bulunmayan yaptlardr. Hikyeler her ne kadar farkl mevzular iliyor gibi grnse de aralarnda derin felsef ve irfan balar vardr. Shreverdinin hikyelerinde kaynak dikkat eker. Bunlardan ilki, belki de en nemlisi, tabir yerindeyse Shreverdinin hareket merkezi olan Kurn- Kerimdir. Zira o, tm hikyelerinde Kurana bavurmu, Kurandan ayetler getirmi, hatta Akn Hakikati ve Batya Yolculuk risalelerini Kurandaki kssalardan esinlenerek yazmtr. Onun hikyelerinin dier bir hareket kayna antik ran hikyeleridir. Zira hikyelerinde ran edebiyatnda nemli bir yere sahip olan Anka Kuu, Zalolu Rstem gibi sembollerden yararlanmtr. Bu hikyelerinin dier bir zellii de muhtevasndan ve hedefinden de anlald gibi irfan olmalardr. Shreverdi hikyelerinde, sembolik bir dille, salikin irfan riyazetlere nasl balayacan, bu yolda karlaaca zorluklar ve bu zorluklardan sonra elde edecei irfan lezzetleri anlatmaya alr. Shreverdinin hikyelerini hangi tarihte kaleme ald bilinmedii gibi bu hikyelerin yazl sralar da bilinmemektedir. Aada rnek olarak bir hikyesi sunulmutur. Karncalarn Dili Hakknda Bu hikye yap bakmndan Shreverdinin dier tm hikyelerinden farkl olup bir yerine birok sembolik hikye bir arada anlatlmtr. Shreverdi, hikyeler mecmuas olan Karncalarn Dilini, bir dostunun kendisinden seyr slk yollarn rnek hikyelerle anlatmasn istemesi zerine yazdn belirtmitir. Mecmuann ilk hikyesi, karncalarn, yapraklarn zerinde grdkleri billurlam birka ebnem damlasnn asl hakkndaki tartmalar zerinedir. kinci hikye, kaplumbaalarn suda yzen renkli bir ku grmeleri ve asl hakknda tartmalar; nc hikye, Blbln Sleymanla karlamas; drdnc hikye, Keyhsrevin elindeki dnyay gsteren kadeh; beinci hikye, bir adamn cinlerin byyle tanmas; altnc hikye, Yarasalar ile Bukalemun arasndaki husumet; yedinci hikye, Hdhdn baykularla karlamas; sekizinci hikye, bahesinde ok gzel tavuslar olan padiah; dokuzuncu hikye, dris aleyhisselmn Ay ile olan mnazaralar hakkndadr. Onuncu ve on birinci blmlerde nasihatler yer alr. Nihayet, elindeki feneri gnein nne tutan budala bir ocuun, annesine Neden gne fenerimin m yok etti? diye sormasyla balayan irfan hikyeyle mecmua sona erer. Karncalarn Dili Tm varlklarn tasdikiyle mutlak vcuda layk, varlklarn yegne yaratcs ve her eyin hakikati olan
22. 22. Yazlar 23 Allaha hamd olsun. nsanolunun serveri Muhammed Mustafaya ve ehlibeytinin pak ruhlarna da selam olsun. Yanmda hatr saylr aziz dostlardan biri, benden, seyr slk yollarn kendisine anlatmam iin rnek hikyeler istedi. Ben de ehli olmayanlardan uzak tutmas artyla bu isteini kabul ettim. Ka- rncalarn Dili olarak adlandrdm bu hikyede beni muvaffak klmas iin Allah Teldan tevfik istedim.
23. 23. 24 Yazlar Birinci Blm Birka alkan karnca, rzk aramak iin bir le doru gitti. Tesadfen bir sabah vakti, dalda yapraklarn zerinde billurlam birka ebnem damlas grdler. Biri sordu: Bu nedir? Dieri, Bu damlalarn asl topraktr dedi. Baka biri, Denizdir diye itiraz etti. Derken tartmaya baladlar. Aralarnda sz saylr bir karnca vard, onlara dedi ki: Biraz sabredin, bunun neye meyilli olduunu grelim. Zira her ey kendi kaynana doru ekim halindedir. Ta yerden alnp havaya atldnda asl yeri ve kayna toprak olduu iin, her ey aslna dner kaidesine binaen tekrar topraa iner. Karanla meyleden eyin asl karanlktr ve nuru arayan her ey de nurdandr. Karncalar bunlar dinlerken gne etraf stt ve ebnem billur eklinden kp asl olan gkyzne doru gitti. Bylece karncalar onun topraktan olmadn anladlar. Nur stne nur! Allah diledii kimseye nurunu iletir. Allah insanlara byle misaller verir.12 Ve gidi Rabbinedir. 13 Gzel sz ona ykselir ve salih amel de onu ykseltir.14 kinci Blm Sahilde birka kaplumbaa yayordu. Bir gn deniz kysnda gezerlerken renkli bir kuun suda yzdn grdler. Bu ku, bazen suyun altna dalyor, bazen de stne kyordu. Kaplumbaalardan biri sordu: Acaba bu, suda m yoksa gkyznde mi yaayan varlklardan biridir? Dieri cevap verdi: Suda yaayan varlklardan biri deilse suda ne aryor? Baka bir dedi ki: Eer bu, suda yaayan varlklardan biri ise suyun dnda yaayamaz. Kaplumbaalar arasnda gngrm bir hekim vard, dedi ki: Dikkatlice onu izleyin. Eer susuz yaayabiliyorsa suda yaayan varlklardan biri deildir ve suya da ihtiyac yoktur. Bunun delili, sudan ayrldktan sonra hayatna devam edemeyen balktr. Aniden bir rzgr esmeye balad ve denizin suyu dalgaland. Ku uup gkyzne gitti. Kaplumbaalar o hekime dediler ki: Bize daha fazla bilgi ver. Hekim, Mekkeli Hz. Ebu Talibin, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin vecd ve korkusu hakkndaki Eer Allah ondan akl dzeninin elbisesini kaldrrsa, mekn da kendisinden kalkar szn syledi. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem vecd halinde iken gzlerinin nnden mekn hicabn kaldryorlard. Hasan bin Salihin muhabbet babnn hillet (dostluk) makam hakknda diyorlar ki: Onun iin mekn ap grmek aikrd (kolayd). Bykler; akl, mekn, hava ve cisimi hicaplardan saymlardr. Hseyin bin Mansur, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem hakknda diyor ki: Mekndan gzleri kapalyd. Baka biri diyor ki: Sufi 12Nur, 24/35 13Necm, 53/42 14 Fatr, 35/10
24. 24. Yazlar 25 iki lemi ve stteki iki lemi grr. Ayrca ekabir, hicaplar ortadan kalkmadka uhdun mmkn olmad ve uhd mahalline gelen cevherin hdis ve mahluk olduu konusunda da hemfikirdirler. Btn kaplumbaalar itiraz edip dediler ki: Meknda olan cevher, nasl mekn dna kp boyut ve ynden ayrlr? Hekim cevap verdi: Ben de bu yzden bu uzun hikyeyi anlattm. Kaplumbaalar bararak, Ey Hekim! Seni yanmzdan kovuyoruz dediler ve hekimin stne toprak atp kendi kabuklarna girdiler. nc Blm Blbl dnda, btn kular Sleymann derghnda toplanmlard. Sleyman bir kuu grevlendirip Blbl yanna ard. Sleymann mesaj Blble ulatnda, Blbl o zamana kadar yuvasndan dar kmamt. Dostlaryla istiarede bulundu: Bu eli yalan sylemiyor. Sleyman emretmi, onunla grmemiz gerekiyor. Eer o yuvann dnda ve biz de ieride olursak onunla grmemiz mmkn olmaz, ayrca o bizim yuvamza da smaz. Baka bir are yok. lerinden yal olan biri dedi ki: Eer Kavuacaklar gne kadar15 Hepsi toplanp huzurumuza getirileceklerdir 16 Onlarn dn yalnz Bizedir 17 Gl padiahn yannda gzel koltuklarda18 vaadi hak olursa, elinin syledikleri dorudur. Ve bu meselenin tek bir zm yolu vardr. Eer o bizim yuvamza smyorsa, biz yuvamz terk edip onun derghna gideriz. Aksi takdirde, onunla grmemiz mmkn olmaz. Cneydden tasavvufun ne olduunu sordular. Cneyd kaddesellh srrahul azz bu beyti okudu: Kalbim zengin olur, nceden zengin olduu gibi Vardk, nceden olduumuz gibi Drdnc Blm Keyhsrevin elinde dnyay gsteren bir kadeh vard. Bu kadehle gaybdan ve kinattan istedii bilgiyi elde edebiliyordu. Klf deriden olan bu kadehin on tane ac ipi vard. Keyhsrev gaybdan bir haber almak istedii zaman bu kadehi aa yontan makinann iine koyuyordu. Btn ipleri aldnda kadeh klfndan kmyordu ama ipleri baland zaman Keyhsrev kendisini aa atlyesinde buluyordu. Keyhsrev, gne gkyznn orta yerine geldii zaman bu kadehi karsna koyuyordu ve kadehe byk k nurlar yansd zaman lemin btn ince ayrntlar grnyordu. Yeryz dmdz edildii zaman. indeki eyleri atp boald zaman. Ve kendi yaratlna uygun Rabbine boyun edii zaman. 19 O gn hibir srrnz gizli kalmaz.20 Her nefis ne ne sunduysa ve geriye ne braktysa bilir. 21 stadmdan dnyay gsteren kadehin vasflarn iittiimde 15 Tevbe,9/77 16 Yasin, 36/32 17 Gaiye, 88/25 18 Kamer, 54/55 19 nikak, 84/3-4-5 20 Hakka, 69/18 21 nfitar, 82/5
25. 25. 26 Yazlar Dnyay gsteren kadehin kendisi bendim Dnyay gsteren kadehten arab yd edin O defnedilmi kadeh, bizim kee elbiselerimizdir u iir Cneydindir. Nur yollan eer balarsa ortaya kar Gizli zahir olur cemaate haber verir Beinci Blm Bir gn bir adam, cinlerin byyle tanp kendisine, Seni ne zaman grebilirim diye sordu. Cin yle cevaplad: Beni grmek istediin zaman, atee buhur otu at ve evde demir gibi ses karan her eyi dar koyup pencereye bak. Elini onlara ver ve selam de. Sonra bir dairenin iinde otur. Buhur otu yannca beni grrsn. Onlar dndakiler iin kt bir misaldir. Cneydden tasavvufun ne olduunu sordular. Cneyd dedi ki: Onlar ehli beyttir ve onlarn dndakiler oraya giremezler. Hace Ebu Said Harraz diyor ki: Btn sfatlarm Melik iin anlatt Meclisten kaybolduum zaman sfatlarm da kayboldu Ben burda olmadm zaman gaybetimin eceli vard Fena budur anlayn, ey hissin ocuklar Bu beytin cevabnda demiler ki: Geldi de anlamadm yanma geliini nsanlarn ben ve hemcinslerim hakknda syledikleri ey dnda Byklerden biri diyor ki: Halkn Rabbini mahede etmek iin ballklardan el ekip soyut ol. Ve ben bunlar yapp artlarn yerine getirdiimde Yeryzn, Rabbinin nuruyla nuran kldm ve kendim de arasnda hakkla durdum. Ayrca denilmitir ki: lemlerin Rabbi olan Allaha hamd olsun ve selam zalimlerin vahet nedeni, eriat olan o anlamann zerine olsun. Altnc Blm Gnn birinde birka yarasa ile bir bukalemun arasnda husumet olutu ve aralarnda iddetli bir tartma kt. Yarasalar, ie kk felek yuvarlak olup Yldzlar Reisi ortaya ktnda kendisini yakalayp istedikleri cezay vermek iin bukalemunu esir almaya karar verdiler. Kararlatrdklar vakitte yuvalarndan ktlar ve zavall bukalemunu karanlk yuvalarna ekip hapsettiler. Sabah olduunda toplanp dndler: Bu bukalemunu nasl bir cezaya arptralm? Ortak bir kararla bukalemunun lm hkmn verdiler. Sonra lm fermann nasl uygulayacaklar hakknda meveret ettiler: Hibir ceza gnee bakmaktan daha kt deildir. Yarasalar kendi hayat artlar iinde, gnein altnda lmenin en kt ceza olduunu
26. 26. Yazlar 27 dndler. Bukalemunu gnein nne brakmakla tehdit ettiler. Bukalemun ise Allah Teldan byle bir lm istiyor ve gnein altnda olmay iddetle arzuluyordu. Hseyin Mansur diyor ki: Bana itimat edenler, beni ldrn ldrlmemde hayatm var Hayatm lmmdedir Ve lmm hayatmdadr Yarasalar gne ktnda azap ekerek lmesi iin bukalemunu yuvasndan karp gnein nne attlar. Bu ceza bukalemun iin yeni bir hayatt. Allah yolunda ldrlenleri sakn l sanmayn. Hayr onlar Rableri katnda diridirler, rzklanmaktadrlar. Allahn kendi fazlndan onlara verdikleriyle sevin iindedirler. 22 Eer yarasalar verdikleri bu cezann, bukalemun iin ne byk bir ihsan olduunu bilselerdi, kendi zatlarnda var olan gnei grememe eksikliinden haberdar olup fkeden lrlerdi. Ebu Sleyman Darni diyor ki: Eer gafiller, ariflerin sahip olduklar lezzetten haberdar olsalar, hemen o anda orada lrler. Yedinci Blm Bir gn Hdhd kuu yoldan geerken baykularla karlat. Dinlenmek iin baykularn yaad yere kondu. Araplarn yannda da mehur olduu gibi, baykularn gzleri gndzleri krdr ama Hdhd kuunun gzleri ok iyi grr. Hdhd kuu o gece baykularn yuvasnda kald. Baykular Hdhd kuuna eitli konularda sorular sordular. Hdhd kuu sabah yola decei zaman baykular itiraz ettiler: Ey miskin, bu ne biim bir dettir! Sabahlar yolculua klr m? Hdhd kuu ard: Ne tuhaf szler sylyorsunuz, yolculuk vakti sabahtr. Baykular ardlar: Deli misin? Sabah karanlnn nedeni olan gne gkyzndeyken ve her yeri karartmken nasl grebilirsin? Hdhd kuu itiraz etti: Siz tam aksini sylyorsunuz, tm klar gnetendir. Btn varlklar gnein nuruyla aydnlanp grnr ve aydnlatc her ne varsa gnee benzetilir. Baykular Hdhd kuuna sordular: yleyse neden herkes sabahlar karanlklar iinde kalyor? Hdhd cevap verdi: Siz, herkesin size benzediini zannediyorsunuz. Oysa herkes sabahlar grr. Ben u an gryorum. Gne dounca perdeler kalkt ve bu lemde her ey bana ayan olmaya balad. u an grp derk edebiliyorum. Baykular bunu duyunca hep birden bardlar: Bu ku karanlk gnn, aydnlk olduunu sylyor. Sonra gagalar ve peneleri ile Hdhd kuunun gzlerine saldrdlar. Gn nda grmemeyi hner sayan baykular, Hdhd kuunu tehdit ettiler: Ey gndzleri gren! Eer dediklerinden vazgemezsen seni ldrrz. 22 Al-i mran, 3/169-170
27. 27. 28 Yazlar Hdhd kuu kendi kendine dnd: Bunlar gzlerime saldryorlar. Eer kr numaras yapmazsam hem kr olurum, hem de ldrlrm. Bu srada Hdhd kuuna, halkn anlad dilde kendileriyle konumas ilham edildi. Gzlerini yumup dedi ki: imdi ben de sizin mertebeye indim ve hibir eyi gremiyorum, kr oldum. Bunu duyan baykular Hdhd kuundan el ektiler. Bylece Hdhd kuu, baykular arasnda lh srr ifa etmenin kfr olduunu anlad. Eer iddiasnda srar etseydi, lecei gne kadar ile ekip kr yaamaya mahkm olacakt. Defalarca anlataym dedim Zamanlarn iinde ne sr varsa Ama kl ve arkadan gelecek darbe korkusundan Dilimin stnde binlerce ivi var abuk nefes alp veriyor ve yle diyordu: Muhakkak ki iki tarafmda bulunan ilmi aklayacak olursam ldrlrm. (Hadis-i erif) Eer hicaplar ortadan kalkarsa yaknimden bir ey artmaz. (Hz. Ali) Sonra bu ayetleri okudu: -eytan onlar doru yoldan evirmitir ki- Allah a secde etmesinler diye; -o Allah ki- gizlileri ortaya karr.23 Hibir ey yoktur ki hzineleri yanmzda olmasn ama biz onu ancak belirli lde indiririz.24 Sekizinci Blm Bir padiahn, iinde drt mevsimde meyveler, iekler ve trl nimetler bulunan, ortasnda byk akarsularn akt ve akarsularn etrafnda ok renkli kanatlara sahip tavus kular gibi deiik kularn toplanp tt, ksaca akla gelen her trl nimet ve hayal edilen her gzelliin bulunduu ok gzel bir ba vard. Bu padiah bir gn, tavus kularndan birini, kendi bedenindeki ve kanatlarndaki gzellikleri gremeyecek ekilde deri bir posta koymaya karar verdi. stelik sadece bir delii ak olan kapal bir kafesin iine konulmasn ve hayatta kalp kuvvetini elden vermemesi iin nne bir miktar yem braklmasn emretti. Bylece uzun bir zaman geti. Tavus kuu kendisini, padiah, ba ve dier tavus kularn unuttu. Kendisine bakt zaman yalnzca deersiz bir deriden ibaret olduunu ve karanlk bir yuvada yaadn gryordu. Hatta, bu deriden daha uygun bir beden ve iinde yaad bu karanlk kafesten daha iyi bir yuvann olmadn kendince kabullenip inand. Eer biri, yaad bu hayattan daha iyi bir hayatn olduunu ve yaad bu yerden daha gzel bir yerin olduunu iddia etse, bu szlerini kfrnn ve cehaletinin gstergesi olarak kabul edecek duruma gelmiti. Ama bazen rzgr estiinde, aalarn, filizlerin, benefelerin, yasemenlerin, dier iek ve bitkilerin kokular yaad kafesin deliinden ieri sznca, strap hissiyle birlikte anlatlamayacak bir lezzet duygusu tm bedenini kaplyor, neeyle doluyordu. Ama bu evkin neden kaynaklandn bilmiyordu. Zira her eyi unutmutu. O deriden baka bir giysi, o kafesten baka bir lem ve o yemlerden baka bir gda tanmyordu. Ancak, tavus kularnn seslerini, tlerini ve dier kularn namelerini iitince yine o eski evk ve istei fark ediyor, ama bu seslerin ve latif rzgrn kaynan hatrlamyordu. zerime esen ar rzgr diyor ki Ben geldim yanna Resuln Habibinden 23 Neml, 27/25 24 Hicr, 15/21
28. 28. Yazlar 29 Tavus kuu uzun bir mddet bunlarn kayna hakknda dnd: Acaba bu gzel kokan rzgr nedir? Bu gzel sesler nereden geliyor? Ey parlayan imek Hangi taraftan parlyorsun Bu soruya cevap bulamyordu. Eer o karanlk imarete teslim olunursa Ben ve benden bakalar iin topran katmanlar vardr Sevin ya da darla teslim oldum Mnad kabirden ona doru sesleniyor Kendisini ve vatann unutmu olmas onu cahil klmt. Kendileri Allah unutmu, bylece O da onlara kendi nefislerini unutturmutur.25 Ama ne zaman badan bir rzgr esse veya ku seslerini iitse, iinde sebebini anlayamad bir zlem duyuyordu. Padiah, Kuu o kafesten ve deri posttan karn emrini verene kadar tavus kuu gnlerini bu aknlk iinde geirdi. O bir tek korkun sesten ibarettir. 26 Kabirlerinden kp Rablerine doru kouyorlar. 27 Kabirlerdeki eyler altst edildii zaman. Gslerdeki srlar hasl olduu zaman. phesiz Rableri o gn onlardan kesin olarak haberdardr.28 Tavus kuu o kafesten kurtulunca ban ortasnda olduunu fark etti. Kendi bedenine, ban gllerine, fezasna ve dinlenme yerlerine bakt. Farkl ku trlerinin seslerini ve tlerini grd, kendi haline zld. lediim kusurlardan dolay yazklar olsun bana29 Perdeni zerinden kaldrdk, bugn gzlerin pek keskindir. 30 Can boaza dayand zaman. Siz o srada bakar durursunuz. Biz ona sizden daha yaknz ama siz gremezsiniz. 31 Hayr sonra bileceksiniz. Yine hayr, sonra bileceksiniz.32 Dokuzuncu Blm Hazreti dris aleyhisselm tm yldzlarla ve gezegenlerle konuuyordu. Aya sordu: Neden nurun bazen azalp bazen oalyor? Ay dedi ki: Bil ki benim cismim siyah, dz ve cilaldr. Kendime ait bir m da yoktur. Ama gnein karsna getiimde, maddelerin aynadaki yansmalar gibi, gnein nuru da benim cismime yansr ve karsnda kaldm zaman boyunca kendisinden nur alrm. Gnee en yakn olduum an, nurum hilalden dolunaya kar. dris aleyhisselm tekrar sordu: Gne ile ne kadar dostluunuz var? Dedi ki: Gne ile karlatm zaman, kendime baktmda gnei gryorum. Zira herkesin bildii gibi, gnein misali bende zahirdir. Ve cismimin yzeyi cilal olduundan gnein yla dol- 25 Har, 59/19 26 Saffat, 37/19 27 Yasin, 36/51 28 Adiyat, 100/9-10-11 29 Zmer, 39/56 30 Kaf, 50/22 31 Vaka, 56/83-84-85 32 Tekasr, 102/3-4
29. 29. 30 Yazlar mutur. Dolaysyla kendime her baktmda gnei gryorum. Aynay gnein karsna koyduklarnda gne suretinin kendisinde zahir olduunu grmyor musun? Eer aynann gzleri olsayd ve gnein karsna geip kendisine baksayd, sadece gnei grrd. Hatta ayna, metal dahi olmu olsa, Ben gneim (Ene emsn) derdi. nk kendisinde gneten baka bir ey grmezdi. Ve eer bu durumda Ben Hakkm (Enel Hakk) veya Benim mertebem ok ycedir derse zr Hakkn nezdinde kabuldr. Onuncu Blm Bir evde sakin olan, yne sahipse evi de yne sahiptir. Eer ev bir yne sahip de o evde oturan kii yne sahip deilse, ynn kendisini nefy etmemiz gerekir. Ben kalpleri krk olanlarn yanndaym. Bu yzden Allah mekndan ve ynden mnezzeh olup hatalar balayandr. Gayret edenlerin, gelmeye gayret ettikleri kadar. Evdeki her ey ev sahibine benzer. Ama hibir zaman ev ve ev sahibi bir deildir. Hibir ey Ona benzemez; O iitendir, grendir. 33 Onbirinci Blm Hayra mani olan her ey kt ve doru yola hicap olan her ey kfrdr. Nefsin sahip olduklarna raz olmak ve slk yolunda onunla uzlamak acizlik, kendine gvenmek de abesle itigaldir. Eer ama Hakk ise tmyle Hakka ynelmek ihlastr. Onikinci Blm Bir budalann elinde, gnein nnde tuttuu bir fener vard. Dedi ki: Anne, gne fenerimin n yok etti. Annesi dedi ki: Evden ktn zaman, bilhassa gnein karsna getiin zaman hibir ey bk kalmaz. Fenerin yok olmaz; ne var ki gz daha azametli bir ey grdnde kk olan gremez olur. Gnein nnden kap eve giden herkes hava aydnlk dahi olsa hibir ey gremez. Onun zerindeki her ey fanidir. Ancak Celal ve kram Sahibi Rabbinin zt bakdir.34 O, lktir, Sondur, Aktr, Gizlidir. O, her eyi hakkyla bilendir. 35 Hikye bitti. Hikayeler iin Yorumlar Mecmuann ilk hikyesindeki, birka alkan karncann rzk peinden le doru gitmesinden kast, insann karlat sorunlar ve bu sorunlar bertaraf etmek iin gsterdii abadr. Yapraklarn zerinde billurlam birka ebnem damlasnn asln sormalar, insann soru soran zamirine delalet eder. Yani insan birok sorunu olmasna ramen hakikatleri aratrmaktan gafil olmaz. ebnem damlasnn asl hakkndaki farkl grler, insanlarn farkl farkl dncelere sahip olduunu gsterir. Sz saylr bir karncadan kast, mriddir. ebnem damlasnn aslnn gkyz olmasndan kast, varlklarn asllarnn ilh olmalardr. kinci hikyede, asllarndan habersiz olan ve dnyann ilerine dalan insanlar anlatlmaktadr. Bu hikye, asllarm unutmu insanlarn, yol gsterici mrid gelip kendilerine hakikati hatrlatmas durumunda da bunu anlayp kabul etmeyeceklerine delalet eder. nc hikyedeki blblden kast, insan- kmil; Sleymandan kast, ruhul-azam veya Allah 33 ura, 42/11 34 Rahman, 55/26-27 35 Hadid, 57/3
30. 30. Yazlar 31 Teldr. Blbln Sleymanla grmesinden kast, insan- kmilin, Hakkn derghna varmasdr. Drdnc hikyede yer alan, Keyhsrevin dnyay gsteren kadehi, ilah nurlarn yansd kalptir. Deri klftan kast, insan bedeni; on ipten kast ise, insann zahir ve batn duyulardr. Beinci hikyedeki, beni grmek istediin zaman, atee buhur otu at ve evde demir gibi ses karan her eyi dar koy, cmlesiyle, madde ve cisim lemi anlatlmaktadr. Altnc hikyedeki yarasalar, Hakkn nurundan kaan insanlar temsil eder. Bukalemundan kast, Hallac Mansur gibi insanlardr. Gnein nuruyla cezalandrmak ve ldrmekten kast, fena fillahtr. Yedinci hikyede, herkesin anlama kabiliyetinin farkl olduu ve herkese anlad dille konuulmas gerektii vurgulanr. Hikyedeki baykulardan kast, Hakkn nurundan kaanlar; hdhdten kast ise Shreverdi ve Halla gibi insanlardr. Sekizinci hikyedeki padiah Allahtr. Tavustan kast, Haktan uzak dm insandr. Badan kast cennettir. Deri post tan kast dnyadr. Dokuzuncu hikyede, vahdet-i vcudun hakikati anlatlmtr. Orada Gneten kast Allah Tel ve Aydan kast, tecelliye ulam saliktir. Kaynak: ehabeddin Shreverdi, Cebrailin Kanat Sesi hzl: Sedat Baran, 1. Bask: Sufi: ubat 2006, stanbul
31. 31. 32 Yazlar THE CORPORATON-irket (2003) Ynetmen: Mark Achbar , Jennifer Abbott lke: Kanada Tr: Belgesel, Tarihi Vizyon Tarihi: 10 Eyll 2003 (Kanada) Sre:145 dakika Dil: ngilizce, spanyolca Senaryo: Joel Bakan , Joel Bakan , Harold Crooks , Mzik: Leonard J. Paul Grnt Ynetmeni: Mark Achbar , Rolf Cutts , Jeffrey M. Hoffman , Yapmclar:Mark Achbar , Mark Achbar , Joel Bakan , Firma: Big Picture Media Corporation zet Bundan 150 yl nce irketler, i yapabilmenin dzenlenmi bir yolu olarak ortaya ktlar. imdi ise irket, kresel bir g. irket, hukuki anlamda bir kiilik olarak alglanan bu kurumun felsefesini ve ileyiini arpc roprtajlarla ve esprili bir bakla mercek altna alan bir belgesel. Dnya Salk rgtnn, psikologlarn ve psikiyatristlerin kulland standart aralarla bu kiinin karakterinin temel zelliklerini incelemeye alan belgesel, olduka rahatsz edici bir sonucu gzler nne seriyor. Bencil, ahlaksz, duygusuz ve hilekar olan irketlerin ileyi ilkeleri onlarn anti-sosyal kiiliklere brnmesine neden oluyor. Anlay, sevgi ve paylam gibi insani zellikleri taklit ederken bile, yoluna kan sosyal ve hukuki standartlar yerle bir eden irketler, hibir zaman sululuk duygusunu hissetmiyorlar. Tehis: serbest piyasa ekonomisinin ilkelerinin kurumsal bir dzenlemesi olarak karmza kan irketler aslnda bir psikopatta gzlenen tm zelliklere sahipler. irketin belkemiini, dnyann en byk irketlerinin (shell, pfizer, ibm, goodyear vb.) yneticileriyle ve nemli dnrlerle (Noam Chomsky, Peter Drucker, Milton Friedman, Naomi Klein, Mark Kingwell, Vandana Shiva And Michael Moore) yaplan rprtajlar oluturuyor. bu karma bir de irket casuslar, gizli bir pazarlamac, akademisyenler, tarihiler ve aktivistler eklendiinde ve TV reklamlarndan, irket propagandalarndan ve filmlerden grntler de eklendiinde, irket denen kurumun byleyici bir portresiyle kar karya kalyoruz. Bugne kadar katld tm festivallerde izleyici dllerini toplayan irket, belli ki amzn en vahim hastalna parmak basyor. Belgeselden Bir ksm 150 yl nce ticari anonim irket greceli olarak nemsiz bir kurumdu. Bugn tmden egemendir. Kilise gibi baka zaman ve yerlerdeki monari ve komnist parti gibi anonim irket gnmzn hakim kurumudur. Bu belgesel modern ticari anonim irketin doas, evrim etkileri ve olas geleceini inceliyor. nceleri dar bir yasallk verilmiken bugnn irketinin yaamlarmz stnde bu denli olaanst g ve etkinlik kazanmasna izin veren nedir?