1. 1. YAZILAR 26 2014 hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA
2. 2. SBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com Dizgi : H. smail Hakk Altunta Kapak : Bask- Cilt : 2014
3. 3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/ da 2014 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlardan bir ksmdr. Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 14. 11. 2014 Biti : 26. 11. 2014
4. 4. 4 Yazlar
5. 5. Yazlar 5 indekiler SHEYL NVER HOCA'DAN NOTLAR (MENKIBI SHEYL BEY) 12 Hocamzn Metodu........................................................................................................................................ 12 Yazmann nemi........................................................................................................................................... 13 stanbul Nasl Sevilir? .................................................................................................................................. 14 Kabiliyetim Yok Da Ne Demek?.................................................................................................................. 15 ntizaml Ve Programl Olmann nemi ................................................................................................... 16 alma Ve Saln Birliktelii .................................................................................................................. 17 Doruluk zerine.......................................................................................................................................... 17 u noktaya da dikkat etmemizi istemiti : "Peygamberimizin emanetleri mukaddes emanet olarak syleniyor. Mslmanlkta eya mukaddes saylmaz. Mbareklik vardr. Mbarek Emanetler. Islm aleminde eya mukaddes deil mbarektir. Hristiyanlkta mukaddestir"...... 18 Hoca M Byk renci Mi Byk.............................................................................................................. 20 Hattatlarmz zerine .................................................................................................................................. 20 Trk Sslemesi Sanatlar ............................................................................................................................ 21 Ord. Prof.Dr. Sheyl nver ile beraber Eyp Sultan panteonunu ziyaret.......................................... 22 Folklor Ve Hayatn iiriyeti......................................................................................................................... 23 Tp Ahlak le lgili Birka Not .................................................................................................................... 24 Osmanl Padiahlar Hakknda Birka Nakil ........................................................................................... 25 airlerle Yaknl ......................................................................................................................................... 26 Ressam Rza Bey ve Ord. Prof. Dr. Akil Muhtar zden........................................................................... 26 Eski eserlerin yok edilmesi Hoca'y ok zerdi. nsann ocukluunun getii yerlerin kaybolmas ac vericiydi. stanbul tabiidir ki 500 yl nceki gibi kalmayacakt, ama Topkap yolu ve Vatan Caddesi alrken camilerimizi ykmtk. Bizde mezar imar, yok etmek demekti. Baki'nin mezarnn yklmakta olduunu bir doktor fark etmiti ve kyameti koparmt. Korumay bilmiyorduk. ............................................................................................................................... 30 Neden Tp Tarihi Krss Kurulmalyd?................................................................................................ 31 htiyarlamak m Yalanmak m? ................................................................................................................ 31 Bizlere ok Kymetli Deerler Brak........................................................................................................ 32 Politika ile ilikisi ......................................................................................................................................... 33 a m Yaamak, Eskiye mi Dnmek........................................................................................................ 33 Hoca'nn Metodu Neydi?.............................................................................................................................. 33 Bana Ne Oldu Ben Bilemem ........................................................................................................................ 33 Cerrahpaa Tp Fakltesi Tp Tarihi ve Deontoloji Enstits Seminerlerini Takip Edenlere Filozoflardan tler................................................................................................................................... 34 Cemil Sena--------------------- Sheyl nver.............................................................................................. 34 ANIT ADAM OSMAN NEVRES-(HASAN TAHSN) 36 NAMUS URUNDA!........................................................................................................................................ 39 KALEM KURUNA DNTREN ADAM... HASAN TAHSN RECEP BEY.............................................. 40 B U OCUK VATAN N LME ATILABLR... O.............................................................................. 43 HASAN TAHSN BR SEMBOLDR............................................................................................................ 48 O, LK EHTT ............................................................................................................................................... 49 GAZETELER YE KTAPLAR ARASINDA....................................................................................................... 53 HASAN TAHSN RECEP.................................................................................................................................. 57
6. 6. 6 Yazlar GZL DL VE DNYASI 59 YANLI SORUYA DORU CEVAP- NAB AVCI 134 AKBABANIN DRDNC GN................................................................................................................ 134 BOMBACI PARMENDES ............................................................................................................................. 135 KARL POPPERN MUTLU DNYASI ......................................................................................................... 137 SADIK TTFAK ........................................................................................................................................ 138 PANOPTCON ............................................................................................................................................... 139 NGLTERE KRALES VE NGLZ HALKI............................................................................................... 139 AZ LF OK ............................................................................................................................................... 140 AMERKAN RYASI ..................................................................................................................................... 141 KOESTLER VE AKADEMK BANAZLIK ................................................................................................... 142 ELVS PRESLEY ............................................................................................................................................ 143 AKILLI NSANLAR NEDEN BU KADAR APTAL OLABLRLER 146 AKILLI NSANLAR NE ZAMAN VE NEDEN APTALDIRLAR?- R ay Hyman ........................................... 147 AKILLI KLER APTAL DELDR, AMA ELBETTE AHMAK OLABLRLER- Robert J. Sternberg .. 150 SZSZ BLGNN DOASI ......................................................................................................................... 151 SZSZ BLGNN ETKN KAZANILMASINA VE KULLANILMASINA ZARAR VEREN ETKEN ...... 152 SZSZ BLGNN LLMES .................................................................................................................. 153 IKARLARI DENGELEYEN SZSZ BLG OLARAK AHMAKLIK........................................................... 153 BLGELK VE AHMAKLIK SREC.............................................................................................................. 156 SPRTALZME NANANLAR APTAL MIDIR? 158 ALFRED RUS SEL WALLACE VE S.J. DAVEY- R ay Hyman...................................................................... 158 ARTHUR CONAN DOYLE VE PERLER....................................................................................................... 161 NKOLAY VASLYEV GOGOLN HAYATI VE ESERLER 163 UNUTULMU BR CEMAAT-MANSA YAHUDLER 172 NSZ............................................................................................................................................................ 172 GR.............................................................................................................................................................. 173 SONU............................................................................................................................................................ 176 NK ZORDUR SEVG-ZDEYLER, DNCELER, GZLEMLER- RANER MARA RILKE 178 Hzl: Kmuran ipal ..................................................................................................................................... 178 KRONOLOJ................................................................................................................................................... 178 HAKKINDA.................................................................................................................................................... 180 ERKEK VE KADIN, SEVG VE EVLLK STNE ....................................................................................... 182 SANAT VE SANATI STNE ..................................................................................................................... 189 *BREY VE TOPLUM STNE..................................................................................................................... 201 LM STNE ............................................................................................................................................. 205 MUTLULUK, ACI, SABIR VE DEM STNE........................................................................................ 208 *DOA, YAAM VE BLME STNE........................................................................................................... 213 D, GRNT VE GEREK STNE ....................................................................................................... 219 BALAMANIN MUTLULUU, OCUKLUK, GENLK, YALILIK ............................................................ 221 RENMEK, RETMEK, BYMEK VE OLGUNLAMAK STNE..................................................... 223 R STNE................................................................................................................................................. 225 *ZAMAN VE SONSUZLUK STNE ............................................................................................................ 227 DUYGULAR, EYLEMLER VE NSANLAR ARASI LKLER STNE...................................................... 228
7. 7. Yazlar 7 TANRI STNE ............................................................................................................................................ 230 KAYNAKA.................................................................................................................................................... 234 GEN BR ARE MEKTUPLAR- RANER MARA RLKE 237 NSZ............................................................................................................................................................ 237 Rainer Maria RLKE -Hayat ve Eserleri.................................................................................................. 237 GR.............................................................................................................................................................. 242 AR ZERNE .............................................................................................................................................. 271 DUNO AITLARI, RANER MARA RLKE 274 THURN VE TAXIS-HOHENLOHE PRENSES MARIENN MLKNDEN.................................................. 276 BRNC AIT................................................................................................................................................ 276 ALTINCI AIT............................................................................................................................................... 280 YEDNC AIT............................................................................................................................................... 281 AIKLAMALAR............................................................................................................................................. 282 ONUNCU AIT .............................................................................................................................................. 283 SANCAKTAR CHRISTOPH RILKENN SEVGSNE VE LMNE DAR- RANER MARA RLKE 288 HAKKINDA ................................................................................................................................................... 288 SANCAKTAR ................................................................................................................................................. 289 MALTE LAURIDS BRIGGENN NOTLARI 300 TARHN ACIKLI SAHFELERNDEN: KERBEL FACASI 304 Hazreti Hseyin aleyhisselmn olunun ehadeti:............................................................................. 304 Hazreti Hseyin aleyhisselmn susuzluu ve azndan kanlar akmas:......................................... 304 Hazreti Hseyin aleyhisselmn son dakikalar: .................................................................................. 305 Hazreti Hseyin aleyhisselmn ehadeti:............................................................................................. 305 Katillerin yaagirlikleri:............................................................................................................................ 305 Hazreti Hseyin aleyhisselmn ehadetini iiten yaral bir arslan:................................................ 306 Sa kalanlar: ................................................................................................................................................ 306 Azgn katilin alaka szleri: .................................................................................................................... 306 PATATESLE DNYAYI AYDINLATMAK 308 BZ AYIRAN DUVAR ................................................................................................................................... 309 EURO... HEBA EDLEN 10 YIL..................................................................................................................... 310 ALMANLAR ZENGN DEL ....................................................................................................................... 310 GOEBBELSN HATIRALARI -GOEBBELS DARES 1942-1943 312 ESER HAKKINDA BAZI MTALALAR ..................................................................................................... 313 Dr. GOEBBELSN HATIRATI..................................................................................................................... 316 GOEBBELSN HATIRALARI -GOEBBELS DARES 1942-1943 363 2. BLM 363 GOEBBELS DARES 1942-1943 ....................................................................................................................... 425 KNATIN MUAMMALARI 426
8. 8. 8 Yazlar ERNST HAECKELN HAYATI...................................................................................................................... 426 THE PROPHET- HAKK ERENLER (NEB) (ERM) 432 THE PROPHET- HAKK ERENLER (NEB) (ERM) .............................................................................. 440 BEKLENEN GEM GELYOR......................................................................................................................... 440 AK................................................................................................................................................................. 444 EVLLK- BRLEME .................................................................................................................................... 448 OCUKLAR.................................................................................................................................................... 450 VERMEK ........................................................................................................................................................ 452 YEME VE ME.............................................................................................................................................. 455 ALIMAK..................................................................................................................................................... 455 SEVN VE KEDER........................................................................................................................................ 457 EVLER ............................................................................................................................................................ 457 ELBSELER .................................................................................................................................................... 459 ALIVER..................................................................................................................................................... 459 SU VE CEZA ................................................................................................................................................. 460 KANUN........................................................................................................................................................... 463 HRRYET..................................................................................................................................................... 464 AKIL VE HIRS................................................................................................................................................ 465 ACI.................................................................................................................................................................. 466 KENDN BLME ........................................................................................................................................... 466 RETM....................................................................................................................................................... 468 DOSTLUK ...................................................................................................................................................... 468 SZ SYLEMEK ............................................................................................................................................ 469 ZAMAN........................................................................................................................................................... 469 Y VE KT.................................................................................................................................................. 470 BADET-DUA ................................................................................................................................................ 471 ZEVK-HAZ ..................................................................................................................................................... 474 GZELLK-GZEL KADIN ........................................................................................................................... 475 DN ................................................................................................................................................................. 476 LM............................................................................................................................................................. 477 ELVEDA ......................................................................................................................................................... 478 ERMN BAHES - (NEBNN CENNET) THE GARDEN OF THE PROPHET -HALL CBRAN 489 ERMN BAHES - (Nebinin Cenneti) The Garden of the Prophet................................................... 490 HALL CBRANIN ESERLERNDEN SEMELER 513 (KUM VE KPK-Aforizmalar)-Halil CBRAN ........................................................................................ 513 AVARE-Meseller-Halil CBRAN ................................................................................................................ 514 Avare ............................................................................................................................................................. 514 ki melike...................................................................................................................................................... 515 Peygamber ve ocuk................................................................................................................................... 515 nci ................................................................................................................................................................. 516 Beden ve ruh................................................................................................................................................ 516 Rakkase......................................................................................................................................................... 517 Koruyucu melek.......................................................................................................................................... 517 Deli................................................................................................................................................................. 517
9. 9. Yazlar 9 Filozof ve kundurac................................................................................................................................... 518 Kpr iileri............................................................................................................................................... 518 Mnzevi peygamber ................................................................................................................................... 518 Yllanm arap............................................................................................................................................ 519 Narlar ............................................................................................................................................................ 519 Allah ve pek ok tanr ................................................................................................................................ 519 Asa.................................................................................................................................................................. 520 Yetmi ........................................................................................................................................................... 520 Allah bulmak.............................................................................................................................................. 520 GEZGNDEN ............................................................................................................................................... 521 Mnzevi Ve Hayvanlar ............................................................................................................................... 521 Dler............................................................................................................................................................ 521 Dolunay......................................................................................................................................................... 521 Irmak............................................................................................................................................................. 521 GZLERN FISILTISI .................................................................................................................................. 522 Kavga............................................................................................................................................................. 522 Ey Akl ........................................................................................................................................................... 523 Yalnzlm ................................................................................................................................................... 523 Dnen Kabirler............................................................................................................................................ 524 nsanlar Grdmde............................................................................................................................... 526 Sessizlik ........................................................................................................................................................ 527 Ey Yoldam.................................................................................................................................................. 528 Kimsin Sen Ey Benliim ............................................................................................................................. 528 DELDEN.................................................................................................................................................. 530 NASIL DEL OLDUM..................................................................................................................................... 530 I....................................................................................................................................................................... 530 II ..................................................................................................................................................................... 533 TANRI ............................................................................................................................................................ 533 K KE ....................................................................................................................................................... 537 VERMEK VE ALMAK ZERNE ............................................................................................................... 539 ADALET......................................................................................................................................................... 540 TLK.............................................................................................................................................................. 542 AKILLI, HKMETL KRAL ............................................................................................................................ 543 HTRAS......................................................................................................................................................... 545 YEN ZEVK..................................................................................................................................................... 546 MEZAR KAZICI ............................................................................................................................................. 547 TAPINAIN BASAMAKLARINDA............................................................................................................... 548 KUTSANMI EHR...................................................................................................................................... 548 Y TANRI, KT TANRI............................................................................................................................. 552 KUSURSUZ DNYA ................................................................................................................................... 553 VADNN PERLER .................................................................................................................................... 557 ALARIN TOZU VE SONSUZ ATE........................................................................................................... 557 BURHAN UYGUR GERE 564 Burhan Uygur (1940 -1992) .................................................................................................................... 565 Ald dller;.............................................................................................................................................. 565
10. 10. 10 Yazlar Burhan Uygur ve Kap ................................................................................................................................ 566 Ondan ........................................................................................................................................................... 567 CANSIZ HOCA 568 SONU............................................................................................................................................................ 667 NSAN RUHU EBED MDR?-LMDEN SONRA DRLME PROBLEM- 672 MUSA DNNDE LMEZLK ........................................................................................................................ 672 HIRSTYANLIKTA LMEZLK................................................................................................................... 675 SLM DNNDE LMEZLK NANCI:......................................................................................................... 678 DRDNC BLM .................................................................................................................................... 682 SONU YERNE............................................................................................................................................. 688 AL BABANIN FTLNDE 690 ULUSAL HAYVANIMIZ: AT ............................................................................................................................... 690 L GEMS: DEVE ....................................................................................................................................... 692 ZIRHLI VALYE: GERGEDAN....................................................................................................................... 693 TULUMBACI: FL........................................................................................................................................... 694 ZRAFA: ZARF M HIZLI KOAN MI? ........................................................................................................ 695 ANKARA TFTK KES..................................................................................................................................... 697 KED: NANKR M KUTSAL MI?............................................................................................................... 698 MAYMUN........................................................................................................................................................ 699 KBRL HAYVAN: HND................................................................................................................................... 700 HACI LEYLEK................................................................................................................................................. 701 BARIIN SMGES: GVERCN ...................................................................................................................... 701 EZBERC PAPAAN.......................................................................................................................................... 702 DOANIN RENK PALET: TAVUS KUU......................................................................................................... 702 SANAL DEL, GEREK BR KU: HDHD KUU ............................................................................................ 702 RMCEN ALARINDA............................................................................................................................ 703 TIBBIN SMGES: YILAN ................................................................................................................................ 704 BENM GNLM BR KELEBEK..................................................................................................................... 705 ADI HO OLMAYAN KUTSAL BCEK: BOKBCE........................................................................................... 705 OKUMA PSKOLOJS OKUMAYAN BUNAR..! 706 BEYN ve BLG LKS ............................................................................................................................. 706 BLG BEYN KORUYOR .............................................................................................................................. 708 YA KULLAN, YA KAYBET .......................................................................................................................... 709 OKUMANIN BEYN KAN AKIMI VE AKTVTES ZERNE ETKS........................................................ 709 YALILIK ....................................................................................................................................................... 711 BEYNN YIKILII VE OKUMAMAK............................................................................................................. 712 DEMANSIN DEVRELER VE BELRTLER ................................................................................................ 713 ERKEN BUNAMAYA SEBEP OLAN FAKTRLER ...................................................................................... 715 OKUMANIN BEYNDEK ORGANZASYONU VE OKUMA LE LGL BEYN FONKSYONLARI .......... 716 LSANIN BEYNDEK YERLEM............................................................................................................... 716 LSAN VE AFAZK SEMPTOMLAR.............................................................................................................. 718 DUYARAK ANLAMA BOZUKLUKLARI....................................................................................................... 719 OKUMA VE YAZMA BOZUKLUKLARI........................................................................................................ 719 DNCE, BLN VE HAFIZA.................................................................................................................... 719 BLGNN DEPOLANMASI; BELLEK (HAFIZA)......................................................................................... 719
11. 11. Yazlar 11 OKUMANIN PSKOLOJK GETRS........................................................................................................... 720 BLG LE AKLIN KORUNMASI GARANTS.............................................................................................. 720 FONKSYONEL GER ZEKALILIKTAN KORUNMAK............................................................................... 721 BEYNN K YARISINI ALITIRMAK........................................................................................................ 722 YERSZ KORKULARIN GDERLMES VE HRRYET .............................................................................. 722 DORU DAVRANI N BLG................................................................................................................... 724 BLG ve SORUMLULUK............................................................................................................................. 725 BLG LE AZMADAN! .................................................................................................................................. 725 ZGRLK VE SORUMLULUK N ALLAH BLGS ............................................................................ 726 OKUMA ZRLLER ............................................................................................................................... 727 Okumamak, nsann Kendini nkardr ................................................................................................ 727 OKUMAYANIN KENDNE VE EVRESNE YABANCILAMASI................................................................ 729 ARTLANMI BEYNLERN TAHAMMLSZL ................................................................................ 729 KUTSALA KARI PASF DREN............................................................................................................... 730 BEYN: OKUMAYAN NSANIN EN AZ KULLANDII ORGAN................................................................... 730 ZHNSEL DURUUMUZ ve GEREK...................................................................................................... 731 NASIL ALGILIYORUZ? ................................................................................................................................. 732 ELEKTRK SNYALLERNDEN OLUAN EVREN ....................................................................................... 732 NASIL GRRZ? ........................................................................................................................................ 732 BEYNMZN NDE OLUAN DI DNYA ............................................................................................ 733 DI DNYA NIN VARLII ART MI? ....................................................................................................... 734 RYADAK DNYA ...................................................................................................................................... 734 ALGILAYAN RUH.......................................................................................................................................... 735 MUTLAK VARLIK; RABB .......................................................................................................................... 736 LM LE UYANMADAN..!.......................................................................................................................... 737
12. 12. 12 Yazlar SHEYL NVER HOCA'DAN NOTLAR (Menkb Sheyl Bey) Not: Bu yazya tesadfen rastlayp okumadan terk edene bir sz etmek bana ok ar geliyor. hramczde smail Hakk hzl: Yrd.Do.Dr. Zuhal ZAYDIN Giri Ord. Prof. Dr. Sheyl nver Trk sanat ve kltrn yaatmak, korumak ve tantmak iin byk bir keyifle alt. Kltrmz yaamann ve yaatmann verecei mutluluu bizlere tattrd. 1936'da balatt Trk Sslemesi Naknesindeki almalarn aramzdan ayrld 1986 ylna kadar srdrd. S. nver hekimdi. Hekimlii ok sevmi olduunu, tekrar tahsil yapma ans olsa meslek olarak yine hekimlii seeceini sylerdi. Dahiliye Doenti iken, 1933 niversite Reformu srasnda kurulan Tp Tarihi Krssne bakan olarak atandnda para kazanaca bir dal brakt iin ok eletiri aldn anlatrd. Hocamzn Tp Tarihi Krss Bakanlna atanmas tarihimiz, kltrmz ve yeni bir gr kazandrd bizler iin gerek bir ans olmutur. Gerek stanbul niversitesi Tp Fakltesindeki Tp Tarihi Krssnde, gerekse 1967'de stanbul niversitesinde iki tp fakltesinin kurulmasyla tercihi olan Cerrahpaa Tp Fakltesi Tp Tarihi ve Deontoloji Krssnde Cuma gnleri leden sonralar Trk Sslemesi Sanat Kurslar hep devam etti. S. nver tp tarihi almalarnn yansra Trk sanat, gelenekleri, folkloru gibi alanlarda da yapt aratrmalar ile saysz eserler verdi. Belki de unutulacak olan Trk sslemesi sanatlar onunla yeniden hayat buldu. Bugn Trk sslemesi dalnda eserler veren ok sayda kymetli sanatkr yetitirdi. Nakhnede tezhip, minyatr, ini, ebru gibi sanatlarmz yetitirdii ustalar tarafndan retilirken, tarihimizi daha iyi tanmann ve tantmann yollarn gsterdi. Haftada bir yarm gn bile, sanat almalarna katlp, Hocamzn konumalarn dinlemek rencileri iin ne byk frsatt. Hocamz 1964 ylnda tanma ansna erdim. Dershanesine srekli olarak devamm ise 1981 ylnda ATATRK'n 100. doum yl kutlamalar srasnda balad. Hoca dershanesine devam etmemi hep sylerdi. Fakat alma hayatnn younluu iinde frsat bulamyordum. ATA'mzn 100. doum yl kutlamalarna ben de Hocamzn dershanesine devam ederek itirak ettim. Bu almalara balamamda beni hep destekleyen, o yllarda birlikte alma ansna eritiim Prof.Dr. Asm Cenani'ye daima kran duydum ve duyacam. Dershaneye devamn srasnda Hocamzn sylediklerini yazmaya altm. Zaten Hocamz, kalemi kad olmayanlarla konumadn sylerdi. Bir toplantda "Benim konutuklarm not alyorsunuz, ama doru yazp yazmadnz bilmiyorum, 46 senedir kimse bana yazladn tashih ettirmedi. Birgn yaynlayabilirsiniz. Fikirlerimin yanl vurgunlanmasn istemem. Size lf gelmez, bana gelir. Dikkatli olmak lzm" dedi. Bu ikaza uyarak aldm notlan daktiloda yazarak kendisine verdim. Tuttuum notlarn nemli bir ksmn tashih etti. Hocamzdan tuttuum notlarn bir ksmn yaynlayarak, onun dershanesinin scakln ilgilenenlere tantmak istedim. Hatalar bana, sevaplar Hocamza aittir ( S. nver'in hayat hakknda geni bilgi iin bkz. A.G.Sayar: A.Sheyl nver Hayat, ahsiyeti ve Eserleri 1898-1986, Eren Yay., st., 1994.A.G.Sayar'a, S.nver'i btn ynleri ile ald bu mkemmel eser iin teekkr ve sayglarmz sunuyoruz. Ayrca bkz. iinde E.K.Unat, A.Terziolu, N.Sar, M.lker, M.E.zen, .Erke, A.G.Sayar ve Z.Baar'n, S.nver'i eitli ynleri ile tantan ve E.K.Unat'n dzenlendii: Ord.Prof.Dr. Ahmet Sheyl nver (1898-1986), I..Rektrl Yay.No: 3393, st., 1986. S.nver'in bibliyorafyas hakknda bkz.O.Ergin: Dr. A. Sheyl nver Bibliyografyas. I.. Tp Tarihi Enstits, st., 1941. O.Ergin: Dr. Sheyl nver Bibliyografyas II... Tp Tarihi Enstits, st., 1952. G.zdemir- B.Tanyeri-T.lez: Dr. A. Sheyl nver Bibliyografyas III. .. Yay. Rektrlk No: 1804, Cerrahpaa Tp Fakltesi No:16, st. - 1972. C. Yalm: Ord.Prof.Dr. A.Sheyl nverin Bibliyografyas IV., (y.y), st., 1985.). Hocamzn Metodu Eski Taksim Belediye Gazinosunda dzenlenen bir geceye S. nver ailesi ile birlikte katlmtr. nl bilim adamlarnn da itirak ettii geceye Yahya Kemal Beyatl da gelir. Salona giriinde kimse kalkp
13. 13. Yazlar 13 Beyatl'ya karlamaz. Beyatl bu kaytszlk karsnda geri dnerken Hocamz byk airin yanna gider ve "sizi evinizden alamadm, zr dilerim" diyerek masasna davet eder. Beyatl Hocamzn bu incelii ve kendisine reva grlen kaytszl u szlerle ifade eder: "Sheyl btn dnya senin peinden gelseydi" ve sonra herkesin neden S. nver gibi olmas isteininim sebeplerini de syler. S. nver'i tanma ansna sahip bizler phesiz bu sebepleri biliyoruz. Kurslarna katlanlarmzn ou Hocamzn ok ynl kiiliinin bir ksmn yakalamaya altk. Bir ksmn diyorum, nk Hocamz bir toplantsnda yle demiti : "Beni anlamadlar, benim metodumu anlamalarn isterdim". Hocamzn metodu ne idi? Ondan duyduklarmla yazmaya altm bu satrlarn, metodu hakknda ipucu vermesini umarm. Yazmann nemi Hocann ok sk olarak "Kt kalemi olmayan ahbabu yrn kabul etmeyin", "Toplumumuzun hastal ifahilik", "Millete ifahiyiz", "Hibireyi aklnzda tutmaya heves etmeyin, aklnz uanz deil, yazn" szlerini tekrarlard. Duyduklarmz yazmamamz kltrmze ihanet olarak kabul ediyordu. Hoca yazmayanlarla gerekten konumuyordu. Bir gn "benimle neden konumuyorsunuz" diye soran bir tandna; "sylediklerimi yazmadn iin" diye cevap vermi. Kltr tarihimizdeki boluklarn yazmamaktan, ifahilikten kaynaklandm bkmadan tekrarlad. Barbaros'un bir minyatrn yapan Nigr iin "Nigr'nin ruhuna Fatiha okurum ama onu tanyanlara okumam, onun hakknda birey yazmamlar, Kanuni'nin sohbet arkadann kabrini bile kaybetmiler", "Kavalal'nn kz Zeynep Hanm'la evli olan Yusuf Kmil Paa mtefekkir ve kmil bir insan, ama konutuklar yazlmam" derdi. Kltre ve kltr deerlerine ok byk nem veren Hoca duyduklarn yazm, bulduklarn muhafaza etmi, grdklerinin resmini yapm, bu ekilde oluturduu 1100 dosyay ve defteri Sleymaniye Ktphnesine vakfetmiti. Bu dosyalar ve defterler incelendii zaman neleri atarak, neleri yazmayarak ziyan ettiimiz ve nemsiz sandmz kltr unsurlarmz yok ettiimiz daha iyi anlalmaktadr. Hoca Andre Gide'nin u szn hep hatrlatrd: "An yazmak, lmden bireyler kurtarmaktr". Tevfik Salam Paa "Nasl Okudum" isimli hatratn, Hocamzn tavsiyesi zerine yazmt: "Tevfik Salam paa hocam olmad, ama yazd kitaplarndan faydalandm. 50 yllk tanklmz vard. Bir zamanlar ky enstitleri kurulmutu, incelemek zere Tevfik Salam Paa ve davetlileri ile Adapazar'na gittik. Yolda bana nasl okuduunu ve hocalarn anlatt. Kendisine, anlattklarn yalnz benim bildiimi, bunlar yazp yaynlamasnn iyi bir i olacan anlattm. Yazd". Tevfik Salam Paa'nn yaynlad Hatrat, bugn tp tarihileri iin bir kaynak eser niteliindir (T.Salam: Nasl Okudum. nc basky hazrlayanlar: H.Hatemi-A.Kazancgil, I.. Cerrahpaa Tp Fakltesi Atatrk'n Yznc Doum Yln Kutlama Yay.zel Seri: 4, st., 1981. ). Hoca bu Hatratla ilgili olarak : "Tevfik Salam Paa ldnde Krsde sattm kitaplarnn az bir paras bende idi. Bu paralarla Sleymaniye'ye baladm defterlerden birkan ciltlettim. zerine 'Tevfik Salam Paa tarafndan cilt ettirilmitir' diye yazdrdm. Tevfik Salam Paa lm olabilir mi. O yayor" diyerek yazmann nemini dile getiriyordu. 12 Temmuz 1982 tarihinde, bugn stanbul niversitesi Rektrl olarak kullanlan binada, lmnn beinci ylnda Prof. Dr. Bedi ehsuvarolu'nu anmak zere bir toplant dzenlenmiti. Hoca. B. ehsuvarolu ile ilgili konumasnda almann ve eser brakmann nemini ele almt: "...B. ehsuvarolu'nu hakl olarak yad ediyorum. Eserleri onu yaatyor. Bir insan yaamak istiyorsa bilgi derecesine gre eser vermelidir. B. ehsuvarolu muazzam bir literatr brakmtr. bn Sina veya Anadolu'nun bn Sina's Hac Paa'ya kim ld derse yanltr. Genleri eser vermeye tevik etmeli. almak ve eser vermek bir nevi b hayt gibidir..." (Prof.Dr. Bedi ehsuvarolu: (1914-1977). stanbul'da dodu. 1939 ylnda Tp Fakltesini bitirdi. Adanada stma mcadelesine katld. Eskiehir Stma ube Tabiplii
14. 14. 14 Yazlar yapt. Tifs Mcadele Heyeti ile stanbul'a gelerek merkez hkmet tabibi, emraz- sariye tabibi ve Salk Mdr muavini olarak alt. 1947'de kan kolera salgnnda Msr ve Hicaz'a mcadele ekibi efi olarak gitti. 1950de stanbul niversitesi Tp Fakltesi Tp Tarihi Krssne asistan oldu. 1953'de uzman, 1955'de doent, 1962'de profesr oldu. 1967'de stanbul niversitesinde iki tp Fakltesinin kurulmas ile stanbul Tp Fakltesi Tp Tarihi Krss bakan oldu. eitli sosyal derneklerde grev ald. 700 civarnda yayn bulunmaktadr. Eserlerinden bazlar: Anadolu Kaplcalar ve Selukluluar (1957), Eczaclk Tarihi Dersleri (1970). R. Dramur: ehsuvarolu, Bedi, N. Memleketmizide Trk Hekimlii ve Eczaclnn Yerlemesinde nemli Rol Olan Baz Hekim ve Eczaclarn Biyogrofyalar- (Mustafa Nevzat la A.. Yay. st., 1986). Geni bilgi iin bkz: N.aan: Dr. N. Bedi ensuvarolu Biyografi ve Bibliyograyas II (1947- 1970). st. 1973. Aynca bkz. Cerrahpaa Tp Fakltesi Deontoloji ve Tp Tarihi Anabilim dal arivi.). alma alkanl elde etmi insann hibir zaman yalnz kalmayacan vurgulard: "Ktphanede alan bir adamn yanna gelen biri, neden yalnzsnz diye sormu. alann cevab; siz geldiniz yalnz kaldm". "Hepinizin iinde bir korku var, ya lrsek, lmek istemiyorsanz ciddi eyer renin, ama kaydetmeye gelince, sama sapan bile olsa kaydediniz". stanbul Nasl Sevilir? Hoca kuru bir sevme szcnden hi holanmazd. Onun iin hayranlk nemliydi. Hayranlkta anlama ve benimseme vard. Hayranlk daha reeldi: "Sevmek sznden nefret ettim. stanbul'u severiz ama ka kaps var bilmeyiz. Mazimizdeki yzlerce konuyu ihmal ettik. Mazimiz parlaktr diyoruz, sonra Sleymaniye Camii'ne gitmiyoruz. Oturup ahbaplk etmeye vaktimiz ok! Biz dnyaya ahbapla yarenlik etmeye gelmedik. Sen bana gel, bana sana gideyim, byle ey yok" derdi ve boa geirilmi zamann telfisinin mmkn olamayacan irazl air Sadi'nin u szleri ile vurgulard: "ite nefes aldm, onu geri verdim, geti gitti". Hele stanbul'da oturup da onu tanmamak, bilmemek kltrszlnn ta kendisiydi. "stanbullu, stanbul'da oturandr, yalnz doan deil, stanbul'da oturup da kpr resmi sahibi olmamak!", "Bizde ifahilik hastal var, iitip de yazmamak, stanbul hakknda birey duyup da yazmamak, ne mnasebet, herey kaydedilmelidir. stanbul'u tanmyoruz, Silivrikaps'ndan btn semtlerine, antlarna kadar hereyini bileceksiniz". Hoca stanbul'u ve sahip olduu zenginlikleri ok iyi bilirdi, ama "stanbul'da o kadar tarihi eser var ki, benim grdklerim yzde bei bile deil" derdi. stanbul'da oturup evinin karsndaki tarihi yapnn ne olduunu, stanbullu olup stanbul'un ka kaps olduunu, oturduu semtin tarihini bilmemek ve merak etmemek onu zmekten de te hiddetlendirirdi. insanlarn hibir eyi merak etmeyip sonra da skldklarn, dnyaya sklmaya gelmediimizi, hereyle ilgilenmenizi, bizi mutlulua gtrecek yolun bu olduunu hatrlatrd. Hoca stanbul'un zellikle eski semtlerine hayrand. Oralardan bir hatra almadan dnmezdi. Bir toplantda bize 60 yl nceki bir defterini gsterdi. Ressam Hoca Ali Rza Bey'le stanbul'un mistik beldelerinden Eyp'e gitmi, eme, sokak, ev resimleri yapm. Batllarn tarihimizi bilmediimiz ve tarihi deerlerimizi korumadmz iin bizi geri bulduklar grn ileri srmt. Dr. Roch isimli bir Fransz aratrcs ile ilgili ans dndrcyd : "Dr. Roch'a stanbul'u gezdirdim. Piyer Loti'ye gitmek istedi. Ona, orada bulunan mezar talan zerindeki yazlar tercme ettim. Bu talar zerinde allyor mu, buradan ne eserler kar dedi". Hoca Eyp Sultan'n pitoresk (resim konusu olmaya elverili) yerlerimizden biri olduunu, ama alma yaplmadndan yaknrd. "stanbul'da bir semt gsterin ki orada TrkIslm eseri bulunmasn, mezaristanlar bitiremedim, stanbul'a, lyk olmaylz. stanbul'da emeler vard, evlere su gelince bunlar kapand, ka akyor
15. 15. Yazlar 15 aratrlyor mu? Mazimizdeki yzlerce konuyu ihmal etmiiz, ama konuuruz, lklk, bir de stanbul'u sevdiimizi syleriz, ben bu szden nefret ettim" onun tarihimizi ihmal ettiimiz iin syledii szlerdi. Hoca bir semte hep ayn yoldan gitmeyip, farkl yollardan geerek gittiini ve bylece stanbul'u daha iyi tandn ve rendiini anlatrd. stanbul'u sadece gezmi olmak iin deil, tarihe mal edecek eserler yapmak iin gezerdi : "Yedikule Kaps'ndan Ayvansaray para para her hafta bir yere gittim. Grdklerinin resmini yaptm. Daha sonra bir de arkalarndan resimlerini yaptm. Obalarda Bizans zamannda lbirentler var. Muhasarada sur geilse ii su dolu labirentlerle karlalr. Melling bu tr labirentlerin Osmanl bahe mimarisinde de kullanldn yazar" (Anton Ignaz Melling: (1763-1831). Alman ressam ve mimar olan Meling 1782'de stanbul'a geldi. III. Selim ve kardei Hatice Sultan'a bahe ve saray mimarisi konusunda hizmet etti. zellikle Boaz kylarnn ve hayran olduu stanbul'un eitli semtlerinin resimlerini yapt. 20 yl stanbul'da kald ve 1803'de Paris'e gitti. stanbul'da yapt resimleri oyma bask ile bastrd. Ana Britanica Melling maddesi.). Hoca ocukluunun getii stanbul'un yedinci tepesi Cerrahpaa'nn sokaklarnn evlerinin, camilerinin, emelerinin resimlerini iki yl alarak tamamlam. Ne kadar ev varsa o kadar mezar olan ve bugn bambaka bir ehreye brnm olan stanbul'un bu eski semti artk onun resimlerinde yayor. Sahip olduumuz baz kltr miraslarmzn birer birer yok olacan biliyordu. Benim katlmadm bir Eyp Sultan gezisinde, fotoraf eken turistlere bakp, gezide bulunanlara "hadi siz de ekin, yoksa gidip onlardan isteyeceksiniz" dediini anlattlar. Bize ait kltr varlklar hakknda bilgiyi yabanclardan isteme durumuna dmek istemiyorsak, almamz gerektiini ne gzel bir hatrlat. evremizi dikkatle incelemeli, eserleri sanki hemen yok olacakm gibi zaptetmeliydik. Hoca stanbul'un yuvarla diye bir anektot anlatmt : "Sultan Abdlmecid zamannda stanbul'da bir tartma vardr. Kimileri dnya yuvarlak kimileri dz diyor. Bu tartma Sultan Abdlmecid'e iletilmi. Sultan, babasnn yani II. Mahmud'un medfun bulunduu yere bir eme yaptrm, zerine de mermerden bir yuvarlak koydurmu. Tophne'de saatin bulunduu yere iki yuvarlak, Hasky'de Mhendishnei Berri Hmyn'un kapsna iki yuvarlak koydurmu. stanbul'un eitli yerlerine koydurduu bu krelerle kendisinin dnyann yuvarlak olduuna inandn belirtiyor". Hoca sohbetlerinde stanbul'a daha ok yer verirdi. "1600 yandaym, Fatih aldnda stanbul 1000 yanda", stanbul'a bylesine bal ve hayrand. Bugn olmayan stanbul'u anlatrd. Bir rnek: "Her mahallede sadaka ta vard. Geenler bozuk para atar, yoksul olanlar ihtiyac olan miktar alr, fazlasn almazd". stanbul'un semtlerinin zelliklerini, semtlere yaplan atflar da naklederdi : "skdar'n hrdavat, Kuzguncuk'un haarat, engelky'n zerzevat, Beylerbeyi'nin terifat" gibi. stanbul hakknda anlattklar Nakhne'de alanlara bir alma konusu idi. stanbul'a olan ball ve saysz almalar sebebi ile u anlarn nakletmiti : "Ahmet Hamdi Tanpnar yakn arkadamd. Ara sra ayakta konuurduk. Bir gn Bayezit'te rastladm. Hzl hzl niversite'ye gidiyordu. Benim yanma geldiinde, merhaba Sheyl dedi, hemen gitti. Herhalde derse girecek diye dndm. Beni epey getikten sonra seslendi, geri dnd ve hzl hzl tekrar yanma geldi ve stanbul sana emanet dedi gitti. Ben Amerika'ya giderken Yahya Kemal de, stanbul'u brakp nereye gidiyorsun dedi". Hoca bunlar anlattktan sonra muzip bir ekilde "sanki Belediye bakan bendim" diye latife yapmt. Kabiliyetim Yok Da Ne Demek? Hoca "benim mesleim udur budur dierleri beni ilgilendirmez" ilgisizliini, "bana ne hastal" veya "beni alakadar etmez hastal" olarak niteler, buna bal olarak "benim kabiliyetim yok" gerekesini bahane olarak grr, "size ressam olun demiyorum, resim yapn diyorum" telkininde bulunurdu.
16. 16. 16 Yazlar Hoca Amerika'da dinledii konferanslarda insann pek ok kabiliyetle doduunu, bu sebeple bir insann ok ey baarabileceini rendiini ve Amerika'dan baka bir dnce ile avdet ettiini anlatrd. "Benim kabiliyetim yok ki, ben doru bir izgi bile izemem", byle eyler konumak aypt, "insan evrim iindedir, baz kabiliyetler doutan olmayabilir, inkif ettirmek gerekir, herhangi bir konuda usul rendikten sonra kabiliyetinize gre gelitirin" tavsiyesi ile tezhip, minyatr gibi Trk sslemesi sanatlarn renmeye alan bizleri "size tezhip, minyatr deil, Trk sslemesine ait kabiliyete sahip olduunuzu retiyorum" diyerek yreklendirirdi. nsan merak etse neler renirdi, gzel eyleri ihmal insan saln bozuyor, mutluluunu engelliyordu, insan manevi ynden ksr kalmak istemiyorsa birka konuyla ilgilenmeliydi. "Ben ressam deilim, ama resim yapyorum" diyordu Hoca. Belge niteliinde resim yapard. Bugn artk olmayan evleri, emeleri, sokaklar ve kaybettiimiz daha nice gzellikleri onun resimlerinde yaamak mmkn. Tarihimizle ilgili gzelliklerin ihmal edilmesine dayanamyordu. Taksim, Cihangir, sularmz, yallarmz, hattatlarmz akla gelebilecek, gelmeyecek her konuya eilmiti. 14 yanda iken mahya kurmasn bile renmiti. Defterinde 1941 ylnda Sultanahmet Camii'ne de mahya kurduuna dair not vard. Medreset'l Hattatin'e de devam edip iczet almt, ama hattat deildi. Doru yazmasn renmek iin hat dersi almt. Peki ama Hoca neden bu kadar geni bir alanda alyordu?. Yaad u olay bu soruya belki cevap olabilir : "1938-1939 yllarnda Colombia niversitesinde misafir retim yesi olarak bulundum. Orada Kuzey-Gney Harbini yanstan eserlerin bulunduu Valley Forge Mzesi'ne gittim. O muharebede hizmet etmi neferlere kadar ihmal etmemiler, resimlerini yapmlar. stanbul'u almz, bizde bir ey yok. iimde bir ate yand. Kaynak topladm. stanbul'un Mutlu Askerleri ve ehit Olanlar adl kitab yazdm. Doktorum diye ihmal edemezdim. niversite hocalar var yapsnlar derler, yapmyorlar efendim, sen yapacaksn". Bir ktphane plnden, atlan kitap ciltlerini toplamak ka kiinin aklna gelir? Bir zamanlar Bayezid Ktphanesi mcellidleri tarafndan atlan eski cild kapaklarn toplam, el naklar ile ssl kitap kaplar meydana getirmiti. Kendisi de deriyi tra ettirip cild yapard. "Hattat Kmil Efendi'ye (*) "hrl ktlar merak ediyorum, ufak ktlar* atmayn bana verin dedim, ok sayda verdi. eitli lkelere ait bu ktlar bir deftere yaptrdm. Sleymaniye'ye verdiim 1100 defterin iine koydum. Sleymaniye Ktphnesi mdr Muammer lker'den kat hakknda yaz istemiler. O da bu defterden yararlanm, byle eylerle uran", "ufak bir ip parasn bile atmayn, sevdiiniz iekleri balamaya yarar" diyen hoca bugn birok aratrcya geni bir ariv, saysz kitap brakt. Trklerin lehinde ve aleyhinde neler sylenmi, devlet ricalinden kimleri tanm sahip olduu ariv dosyalarndan sadece birkayd. Ariv intizam demekti. * Kamil Akdik: (1861-1941). Ressam eref Akdik'in babasdr. Hattat Sami Efendi'den divani, celi divani, sls ve nesih yazlaryla tura ekmeyi rendi. Medreset'l Hattatin'de hat dersi verdi. 1915'de reisl hattatin nvann ald. stanbul Gzel Sanatlar Akademisinde hat dersleri verdi. 1940'da Msr'a davet edildi ve Prens Mehmed Ali Paa'nn Kahire'de yaptrd camiin kubbe ve kuak yazlarn yazd. zel hat kolesiyonunu salnda Topkap Saray mzesine balad. Geni bilgi iin bkz. M. lker: Balangcndan Gnmze Trk Hat Sanat. Trkiye Bankas Kltr Yay. Ankara, 1987. Ayrca bkz. M.U. Derman : Akdik Kmil (1861-1941). Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, Akdik Kmil maddesi. ntizaml Ve Programl Olmann nemi "nsan dikkati ve intizam ile hayatta muvaffak olur, vcut btn ilerini intizamla yapmaktadr, hayatta baarnn srr intizamdr, Descartes, Cemiyette bazlar muvaffak olamyorsa onu bana yollayn, ben ona sadece intizam reteceim, o zaman muvaffak olacaktr demitir, bedbaht
17. 17. Yazlar 17 insanlarn program yoktur, bunlarn istikbalinden korkunuz" diyordu Hoca. Kendimize yle bir hayat program yapmalydk ki canmz sklmasn. Ahbab u yarenlikle mrmz ksaltmamalydk. Hoca ahbab u yarenlie gerekten ierliyordu ve ahbab u yarenlik etmek isteyenlere de Hocaya ierliyorlard : "Krsde alyordum. Bir arkadam geldi. almam brakmadan onunla da ilgilendim. Kzd gitti. Onu adam yerine koymadm dnerek darld. Hiddet zamanla kne dnd. Amerika'da iken bir retim yesi armt. Gittim. On kelime ancak konutuk. Hep alt. Ahbab u yarenlie gelmedik". "Sergilere gidiyorlar, grdklerini yazmyorlar, grdnz eserleri yazn", "yakn veya uzak bir seyehate giderken kk bir defter gtrn, hi olmazsa gittiiniz tarihi yazarsnz, bir seyahat defteri yapn" diyen Hoca'nn seyahat defterleri rnek alnacak almalardr. Gittii ehirde suluboya ile ilgilendii yerlerin resimlerini yapar, birok dokman bu deftere koyard. O defterler yllar sonra tarih ve kltrel kaynaklar olmutur. "Vakit bulamyorum yok, istersek yaparz, istemezsek yapmayz, bize bal, insan ne murad ediyorsa renebilir, yapabilir" szleri bahane bulanlar iindi. Hele bir haftalk almay yazmayp, unutulmaya mahkhum etmeye acyordu. nsann kendini ihmal etmesi, balad gzel bir eyi yarda brakmas ona gre ruhun lmyd. alma Ve Saln Birliktelii almann ruh ve beden sal bakmndan nemini hep dile getirirdi: "Hibir zaman dinlenmeyi dnmedim. almakla shhatimin daim olacan ve olmakta bulunduunu dndm ve yle oldu". Dinlemenin bo durmakla deil, meguliyet deitirmekle mmkn olacan, hatrlatr, almann manevi ynn de dile getirirdi" "imiz fesat kumkumas. Bo kalnrsa eytan insan fenaya srkler, are meguliyettir, bo kalp ona frsat vermemeli, sanatla uramal". Bo durmann dinimiz asndan da doru olmadn Hz. Muhammed'in u davran ile aklamt. : "Peygamberimiz maiyeti ile bir yere giderken rastlad bir adama selm vermemi. Fakat dnlerinde selam vermi. Maiyetindekiler giderken deil de dnte selm verdiniz, neden? diye sormular. Hz. Muhammed, bir odun paras ile topra kartryordu, bir ile megld diye cevap vermi". "Bir gn skdar'da yksek grevlerde bulunmu bir tandma rastladm. 'Sheyl emekli oldum, o kadar yorgunum ki sabah kahvaltsndan sonra yatacam, kalkp le yemeini yiyip yine yatacam. Bir ay sonra ld haberini aldm. Ne yapalm o da dinlenerek ld". Evet ona gre alarak Allah'a kavuulmal idi. Nakhnede alan sanatkr arkadalarmzdan birinin ei nl bir yazard: "...Bey'i mtefekkir bir insan, ama okumay, yazmay brakm, bu kendini lme mahkm etmektir" diye endiesini belirtmiti. Doruluk zerine Bir eyi yarm yamalak renenleri en tehlikeli kiiler olarak grr ve "bugnn yarm yamala yarnn fakiridir" derdi. Bu kiileri ahlk ynden de kusurlu bulurdu. Faydal bilgilerin arttrlmasnn nemi zerinde durur, hayatmz hakknda iyi yorumlarda bulunmamamz, hayatmzn gidiatndan bakasnn sorumlu olmadna dikkat eker ve Sokrat'n szn hatrlatrd: "Kendini tan". Hoca gereksiz iltifat ve vglere de karyd : "Sizi venlerden eytandan kaar gibi kan, metih bekleyenler bedbaht insanlardr". Hattat Kamil Akdik de iltifat makbul saymayanlardanm : "Hattat Kamil Akdik bir tezhibimi grse iltifata girmez, biraz daha biraz daha diyerek ilerleme kaydetmeme yardmc olurdu". Ciddi bir ekilde almak insana onur salard. Onun iin, el pmek isteyen kendi elini pmeliydi, insan bakalarna muhta olmamalyd, kendine yetmeliydi. pheci olmann faydasna deinirdi. Hatta kendisi iin de "Allahn emri mi var, her sylediime inanmayn" dediini kaydetmiim. Tura'nin (*) bir szn hatrlatmt: "Halifenin mhJfdar olan
18. 18. 18 Yazlar Tura ayn zamanda iyi air. Arapa bir iirinde bir iaret grdm. Bunu ayrdm. yle diyordu : Dnyann en byk adam kimseye itimat etmeyendir". Hocamz ok ince bir insand. Bu sze bir ilvesi olmutu: "Ama itimat eder gibi grnmeli". bn Sina'nn da "Akll adam kukulu adamdr" szn tekrarlar ve "itimadrii Allahmadr" derdi. * (10) Tura: (1061-1120). Arap divan airi. Resmi belgelere tura ektii iin Tura adyla anlr. Asl ad Fahr'l Kttab Meyyeddin smail Hseyin'dir. Byk Seluklu sultan Melikah ve olu Muhammed Tapar'n hizmetinde bulundu. Taht kavgalarna kart ve ldrld. Tura Lamiyet'l Acem adl kasidesinde gllere ve hakszlklara kar kmtr. Trke ve Bat dillerinde tercmeleri vardr. Ana Britanice Turai maddesi. "Lzumsuz yere ben sana dostum diyenleri ihtiyatla dinleyin", tavsiyesinde bulunuyordu: "Kendinize dost olunuz kfi", "Sen kendini biliyorsun, kendi kendinin dostu ol, bakasnn deil". Yersiz hretten kanlmas gereklilii zerinde dururdu. hret olmaya uramamal, hadiseleri kendi haline brakmalyd, insan kendi kendine yetebilirdi. "Bir zamanlar...'nn hanm olmak ne byklkt, ama sonra sulu gibi oldular. Bu sebeple hret olma hevesine kaplmayn. hret Trk' dnyaya tantmaktr. Cemiyetin bykleri hizmet edenlerimizdir" yapt uyanlar arasnda idi. Hele kskanln insan kemiren bir illet olduuna iaret eder "kskanlk delilikten bir ubedir" szn yineler ve akl banda insann kimseye darlmayacan tlerdi. Maddiyat konusunda ise dncelerini yle nakletmiti : "nsan refaha muhtatr, fakat zenginlie asla. Dnyada felket menkbeleri zenginlerden kar. Bu tr zenginlikler peinde komak botur". u szlerle de dncesini teyit ediyordu: "eriatta u senin bu benim, tarikatta hem senin hem benim, hakikatta ne senin ne benim". Bir gn defterinden u satrlar bana okumutu: "Mal o deildir ki el iin toplayasn, bakasna miras brakasn ve hesabn sen veresin". S. nver hem tp tarihi hem de tp ahlk hocas idi. Ahlk meselesi onun esas konusu idi. 14 Mays 1982 tarihinde Hocayla mlkat yapmak zere iki gazeteci geldi. Yazl olarak verdikleri sorularn birka yle dzenlenmiti : "Toplumun sosyal geliiminde din hakknda ne dnyorsunuz? Yakn tarihimizde aydnlarmzn dine kar tutumlar nasld? Dn ile bugn kyaslarsanz aydnn dine tavr nasl?" Tamam sekiz tane olan sorular Hoca dikkatle dinledi ve "dine dair bir ey yazmam, ahlka dair yazarm" diye cevap verdi. Hoca din hakknda yazmazd, ama sohbetlerinde yer verirdi: "Dininizi yksek tutunuz", "Peygamberimizin yaantsn biliniz", "Peygamberimizi bilmeyenler var", Hz. Muhammed sallallh aleyhi ve sellemin szlerini biriktirin, okuyun, bulunduunuz hayat cennet yapn" derdi. Hz. Muhammed'in u rnek davrann anlatmt : "Hz. Muhammed'i yemee davet ettiler. Bireyler yiyelim de yle gidelim dedi. Orada yemek yeme arzusu azalsn". Hocamz biriktirdii Hadisleri tezhipli bir deftere artistik bir yaz ile yazmt. Bu defter daha sonra ok gzel bir bask ile Evyap Vakf tarafndan yaynland u noktaya da dikkat etmemizi istemiti : "Peygamberimizin emanetleri mukaddes emanet olarak syleniyor. Mslmanlkta eya mukaddes saylmaz. Mbareklik vardr. Mbarek Emanetler. Islm aleminde eya mukaddes deil mbarektir. Hristiyanlkta mukaddestir". Hoca olaylarn zerinde fazla durulmasn gereksiz bulurdu: "Hayatta hereyi mesele yapmaya gelmedik. Hereyi mesele yapmayn. Ama bunu da her yerde sylemeyin, bana gelsin de gr
19. 19. Yazlar 19 derler". O insanlar incitmezdi : "Kimseyi zmedim, kimseye keder vermedim, dilgr olmadm, nk nem vermedim, mesele yapmadm, mahkemelerde srnmeye gelmedim". "Grge, bilgi, durmage, hadiselerin zerinde fazla durmayn" dediini kaydetmiim. Bursa defterinde de unu yazmm: "Dnyann mihnetini benimseyin. Onun zerine kp bacaklarnz sallayn". nsanlarn mutsuzluklarnn sebebine yle bir yaklamda bulunurdu: "nsanlar birbirlerine bilmeden, farknda olmadan ztrap verirler. Fakat kendileri de ztrap ekerler. Lkin nereden geldiini bilmezler. nsanlar bedbahtlklarnn sebebini bakalarndan bilir, kendisinde kusur bulmaz. Bilmiyerek kendimizi, birbirimizi perian ederiz". Ona gre, herey insann kendisinde balyor, kendisinde bitiyordu. nsann kendi telkkileri hayatnda rol oynuyor ve ona yn veriyordu. Toplumda "u bir halt etse de yerden yere vursam" diyenler bulunabileceini hatrlatr, uygulandnda faydas byk tavsiyelerde bulunurdu: "Mnasebetsizlere cevap vermeyin, insanlar terbiye etmeye kalkmayn, kendinizi terbiye edin, kendinizin hocas olun. Kimseyi kendi arzu ettiiniz yola sokamazsnz, yani insan olduu gibi kabul edeceksiniz". Terbiye de mnasebetsizlerden renilebilirdi: "Mnasebetsizlerden ders nasl alnr? Onun mnasebetsizliini yapmazsn. Goethe'ye dnya mnasebetsizlerle dolu demiler, aman frsat karmayn, onlardan terbiyeyi renin demi. Mnasebetsizlerin peinden gitmeye gerek yok. Islanmn yamurdan pervas olmadndan bu gibilere kar dikkatli olmak gerek". "Bir yerde mnasebetsizlik yapacaksanz bildiklerinizin yannda prova yapn" diye de ltife yapmt. Dikkat Hocann ok nem verdii bir husustu. "Dikkat hocamzdr. Ben namus tanmam. Bir konferansa byle baladm, uultu balad. Durun mahup olursunuz dedim. Devam ettim: Dikkati tanrm, dikkatli kii namusuna da dikkat eder". Hoca ahlk kendisine uymuyor diye insanlar dlamam, retmezlik yapmamt. nk ona gre insanlar teselliye muhtat. insanlarn kendilerine, bakalar tarafndan fenalk yapma zemini hazrlamamalar gerektiini savunurdu: "Bana fenalk yapmadlar, nk zemin hazrlamadm. Kimsenin aleyhinde birey yazmadm". Hocann, okumu olduum yazlarnda, gerekten kimse iin olumsuz birey yazmad dikkatimi ekmitir. Fakat onun iin yazlm baz saldrgan yazlara rastladm. Ama o bunlara cevap bile vermemiti. nk insanlarn kusurlarn yerli yersiz sylemenin anlam yoktu, hadiseler bizi uslandrmak iindi. Hele baz eyleri elde edemeyiimizi, sorun haline sokmamamz tlerdi. nk baz men edililer bizim lehimize olabilirdi. Hocaya gre hatalarmz biz fark etmeliydik. Bizim hatalarmz bakas farkederse hangi kategoriye girerdik. 13 Austos 1982 tarihinde unlar anlatmt : "62 sene nce Dr. Ali Hseyinzde isimli bir cildiye hocamz vard. ttihat ve Terakkicilerdendi. Azerbaycan'da ayp lfnn ok ar bir laf olduunu, kolay kolay herkese sylenmediini, ayp lafn dedirtmemek iin insann hayatn feda edeceini bize anlatmt". Dorulukla ilgili Hocadan yle bir not almm: Doru olsan ok gibi Elden atarlar seni Eri olsan yay gibi Elde tutarlar seni Menzil alr doru ok Elde kalr eri yay. Hocann defterlerinden kaydettiim dizeler : Klhn sat da harc eyle, yoguncul olma nmerde Cihanda kelle sa olsun, klh eksik deil.
20. 20. 20 Yazlar Bir bakas: Ahbabma davay mkfat etmem Dmanma kast mcazat etmem Her krm mabduma tefviz ettim Bestir bana Hak, gayre mnct etmem. Kurtulu douluktayd. nsanlar henz andropoiddi ve anariyi nleyememilerdi.: "Farabi zamannda da Dnya'da karklk ok. Farabi'ye nasl dzelir diye sormular. Dzelir demi. Dnya'ya bir hkmet kfi, onun bana da bir filozof getirmeli". Susmann nemine deinirdi: "iimizde en hakm (hikmet sahibi) kimdir? Susmasn bilendir. Aristo'ya sormular, ne zaman konumal? Bakalar sustuu zaman". nsanlar acmaszca birbirilerini krmamalydlar, onu kr, bunanla kavga et, onunla grme, bunlar Mslmanlkta var m? Hoca'ya gre bilimin lezetti baka hibir eyde yoktu: "Fen tecrbeye dayanr. Tecrbeye dayanmayan ey dogmatiktir, bize yaramaz. Sabrla okuyun, arayn, birey arand nisbette bulunur, aranmazsa bir ey bulunmaz". u ok ho dizeleri okumutu : Ey ilm'l noktatn Kesere el cahiln (lim bir noktadr, cahiller onu oalttlar anlamnda). Hoca M Byk renci Mi Byk S. nver ark-slm felsefesine gre, Tanr'nn yannda rencinin hocadan byk olduunu sylerdi: "Mevlna'dan iki eyh istemiler. O akam misafiri olan emsi Tebrizi'ye anlatm: Buldum ve gnderdim, ya dervi isteselerdi" (Hocalk kolay, dervi olmak zor, 'dervi renen'). renci sorduu sorularla hocay yetitirirdi. renci yalnz sanat deil, sanat reten hocay da renmeliydi. O gerek Medreset'l Hattatin'deki hocalarn' gerek yllarca yannda alt Ressam Rza Bey'i ve daha birok hocasn yakndan izlemi, onlarla ilikisini kesmemiti. Hocann nasl altn anlamak gayemiz olmalyd. Hoca da rencinin iyi yetimesini istiyorsa onun yannda almal, renci onu izlemeliydi. Hattatlarmz zerine Hoca konumalarnda hat sanatmz ve hattatlarmz hakknda da bilgi verirdi. Hattat Mustafa Rakm Efendi'ye hayrand: "Dnyaya onun gibisi gelmemitir" derdi. Hoca ve kendisinin yannda yetimi tezhip sanats Tly Tozanl ile birlikte Rakm Efendi'nin Fatih'te bulunan kabrini ziyaret etmitik. Rakm Efendi'nin ta zerinde kazasker kavuu bulunuyor. Yanndaki kabirde hattat Haim Efendi medfun. Hoca bu ziyaretimizde "Rakm Efendinin kitabesini bir rivayet Rakm Efendi kendisi, bir rivayet Haim Efendi yazm" demiti. Hoca, yazlar daha ok ta zerinde bulunan Rakm Efendi'nin, Eyp Sultan Mezarlndan ald imzasn gstermiti. Topkap Saraynda II. Mahmud devrinde restore edilen yazyla Fatih Camii'ne giden yol zerinde bulunan ve II. Mahmud'un annesi Nakidil Valde Sultan trbesindeki yaznn da Rakm Efendi'ye ait olduunu Hocadan renmitik. Rakm Efendi'nin aabeyi Zht Efendi de hattatm. Hoca Hattat Kmil Efendi'nin kendisini ok sevdiini sylemiti: "Hattat Kmil Efendi'nin hocas Hattat evki Bey, annemin babas idi. Hattatlar elleri durmasn diye karalama yaparlar. Ondan karalama defterini istedim. Bu karalamalar zerine stanbul manzaral noktalar yaptm, cedvellerini ektim, ciltledim". Hoca bu defteri bize gstermiti. O kadar k ve i acyd ki, ve doaldr ki Hocamz can sknts nedir bilmiyordu.
21. 21. Yazlar 21 Hoca hattatlar diyar Amasya'dan da sz ederdi. Karacaahmet'te medfun bulunan eyh Hamdullah', Sultan Bayezit'in Amasya'da ehzade iken tanyp Saray'a aldn ve hokkasn tuttuunu, 47 kuran yazdn anlatmt. Sleymaniye Camii'nin kubbe yazlarn yazan Ahmed Karahisari'nin nnde elpene durulmasn gerektiini, oyma ve hat stad Abdlfettah Efendi'nin yaz yazarken , su dolu bir srahinin arkasna koyarak altn anlatr ve tand hattatlara ait bilgiler verirdi. Hocamzn, kendisine iczet veren Hakk Altunbezer hakknda byk bir dosyas vard. Hattat Sami Bey'in de sohbetlerini yazmt. Hattat Ali Efendi Rabbiyesir (yarabbi esirge, kolaylatr anlamnda) diye yuvarlak bir terkip yapm. Hattat Sami Efendi, "bu kadar hattatz, hretimizle vnyoruz, ama byle bir istif yapamadk" dermi. Hoca hattatlarn kulland aletleri de bize gstermiti. Kam kalem, sap fildii ucu bistriye benzeyen kalemtra, kalemin ucu dzeltilirken dayandrld ve kalemtra bozulmasn diye kullanlan fildii makta, satr dzeni iin mstar. Hattatlarn kulland yaz takmna divit deniyor. Edevat anlamnda. Dershanemize gelen Kani imoto isimli bir Japon misafir hokka ve divitin eskiden Japonya'da kullanldn ve ceplerinde tadklarn sylemiti. Hoca bir derste kam bir kalemi at, maktaya dayayp ucunu dzeltti, zerinden fra ile mrekkep koyup yazd. Kalemtrala ilgili bir hikye de anlatmt Hoca: "Zengin bir adam kalemtra satn almak istiyor. Kalemtra ustas satc nasl bir kalemtra istediini soruyor. Zengin alc ne istediini bilmiyor. O zaman kalemtra ustas bir kalem, bir kalemtra veriyor ve kalemi a diyor. Zengin alc kalemi amak iin mermere dayaynca satc o iten geimini salad halde kalemtra satmyor. nk eser onun ocuu gibi. Mermere arpan kalemtra bozulur. Zengin alc, satcya maktanz verin dese imi kalemtra satackm". Hattatlarn minder zerinde oturup yazdklarn, Hocamzn dedesi hatat evki Efeni'nin titrer iyi yazamaz diye sa eliyle ar birey tamadn, hattat Nazif Efendi'nin daha gzel yazsn diye yazya balamadan nce odun krdn ve hattatlarmza ait ho anlar nakletmiti. Bir de bir fkra anlatmt: "Bir hattat yazyor, ingene de bakyormu. ingene yaz nedir ki yaz yazverirsin, olu oluverir, gel de bir sraya kalbur del demi" (12). Trk Sslemesi Sanatlar Hocamzn toplantlar Cuma gnleri leden sonralar idi. Bazen bir sergiyi izlemek veya baka bir sebeple dershaneden ayrlmas gerekse "Allah'n Cumalar ok, her hafta bir yenisi geliyor" diyerek ayrlrd. Dershaneyi bir ahilik dershanesi olarak grr, "Garazsz ivazsz toplant budur" diye niteleme yapard. Suluboya ile almay yle severdi ki "ah mine'l ak, ah mine'l suluboya, ah mine'l tezhip, herey aktan doar" diye latifeli konuur, 67 senedir sslemenin iinde olduu halde hl renemediini ifade ederdi (0 gerek tevazu sahibi bir kii idi, sslemecilerin de piriydi). Atatrk ona iki grev vermiti: 1. Seluklularda tbbn aratrlmas, 2. Trk ssleme sanatlarnn ihy edilmesi. "Emirlerini yerine getirdim" diyordu. Fakat o, yalnz Seluklu deil, Osmanl sslemesi ile de ayrntl olarak ilgilenmiti. "Bursa'da Muradiye'de Hm Sultan'n kabrinin sslemeleri ok ypranmt. imdi yok. Renkleri soluktu. Merdivene karak avucumla su attm. Renk koyulat. Ortaya kan renkleri kullanarak sslemeyi tesbit ettim". Fatih devri sslemelerinin rnekleri kendisinde mevcuttu. Ssleme sanat zerine de ok sayda eser yaynlamt. ini deseni almay, zellikle inilerin gbeklerindeki motifleri almay ok severdi. "Sultanahmet Camii'nin inilerini doya doya seyredin, detaylarndan yeni ssler yapn" tasviyesinde bulunurdu. Turing Otomobil Kurumunun, Sultanahmet'te onard Medrese'nin bir odasn ssleme sanatlarna ayrdn duyduunda ok sevinmiti: "ilk ders Sultanahmet Camii'ne gideriz. ini modeli almak memnu. Ama inilerin gbeini alacaz. Bunlar toplamal".
22. 22. 22 Yazlar Ayn desen inilerin iki ayr yapda olmasnn sebebini yle aklamt: "Diyelim Saraya yeni bir daire yaplacak. Saray Nakhnesinde inilerin rengi tesbit ediliyor. Dikkatle izilip boyanyor. Gerekli miktar 1000 para, ama iki misli sipari veriliyor. Kalanlar ini depolarna konuyor. Bir zaman sonra biri cami yaptryor, ok masraf olmu. Padiaha iletiliyor. Depoya kaldrlan iniler, yaplmakta olan camide kullanlmak zere veriliyor". Ankara'da Hac Bayram'da inileri de dikkate deer iki Seluklu mescidi bulunduundan sz etmiti. Tly Tozanl derslerde tezhip, ini yapmasn retir, bazen srl seramik kabda arap zamk, ile varak altn ezer, Glbn nver Mesara minyatr, aktma boya vb. almasn gsterirdi. Bazen Hoca da bu almalara itirak ederdi. Bir derste varak altn yaptrmas Hoca tarafndan yaplmt. Resim, tezhip, minyatr onun iin yazyd ve okunmalyd. Nigar'nin, Barbaros'a ait minyatrne "Nigr byle yazd Barbaros" diye kayt koyduunu tekrarlard. Yaplan veya yazlan bireye tarih atlmasna hep dikkat ekerdi: "Bizim dershanemiz 1936'da kuruldu. Bir alma yapld zaman nce tarih atlmas sylendii halde yazlmama hatas maalesef o zamandan beri devam etmektedir". Bir de unu hatrlatrd: "Son eserim demeyin, en yeni eserim deyin (ya son olursa, telkin)". Hat kenarlarna yaplan tezhibin deerini de yle bierdi: "Yaz 10 deerinde ise tezhibi 10.2 deerinde olacak". Hoca ve rencileri mezar talan sslemeleri zerinde de ok altlar. Taoymaclmzn muhteem rnekleri olan mezar talarnn birer sanat harikas olduunu oumuz Hocadan rendik. Gerek zerlerindeki yazlarn ierdii anlam, gerek sslemeleri ile belli devirlerin birok zelliklerini yanstan bu talar gren baz yabanc aratrclarn, burada bulunsalar bu yaptlardan ciltle kitap yazabileceklerini sylediklerini naklederdi Hoca. Nakhne'de yetien ustalardan Azade Akar almalar ile ilgili unlar sylemiti: "inide de, mezar tanda da, tezhipte de ayn motifi grrz. ounu ayn sslemeciler yapmlar. Mezar talarndan 400-500 tak eidi topladk. Yaz ve resim ile sslenmi bu talar heykel deildir de nedir? Uzun sre mezarlklarda altk. ki yl sonra sergi atk. Binin zerinde rozet, ok sayda hener motifi var. Bir mezar tanda alt eit lle vard. inilerde 380 eit lale var. Yzlerce buket topladk". Birlikte yaptmz bir Eyp Sultan gezisini yazp Hocamza tashih iin vermitim. Buraya aynen alyorum : Ord. Prof.Dr. Sheyl nver ile beraber Eyp Sultan panteonunu ziyaret 11. 06. 1982 Cuma gn Dr. Sheyl nver'in Tp Tarihi ve Deontoloji Krssndeki dersinden sonra saat 17.00'de Eyp Sultan' ziyarete gittik. Dr. Sheyl nver bakanlnda yaptmz gezide Nimet Hanm, Tlay Tozanl, A. Gner Sayar Bey vard. Burada yazdklarm gezimiz srasnda Hocamzn anlattklarn kapsyor. Eyp Sultan'da ilk olarak trbenin avlu emelerine bakan inilerlerine baktk. Sheyl Hoca bu inilerden bazlarn daha sonra ayrntlaryla incelemek zere gz koyduk dedi. zerinde alacamz bazlarn gsterdi. Eyp Sultan Camii III. Sultan Selim zamannda eskisi yerine yapld iin emelerin balarnda ve daha baka yerlerinde Sultan'n turas nakedilmi. Camii'n ak kapsnda (kuzeye bakan kap) sa tarafta mimar Sinan'n mimarba olduktan sonra yapt ilk Ayas Paa kabrini ziyaret ettik. Kabir Ylanl Yal'nm sahibi Reis'l Kttap Mustafa Efendi'ye ait. zerindeki yazlan Hocamz okudu. Aziz arkadam Tlay Tozanl kabir zerindeki bordrn ok gzel olmakla birlikte kendisinin bunu kaln bulduunu syledi. Kapdan knca ileride sol taraftaki ihtiaml trbe III. Selim'in annesi Mihriah Sultan'a ait. Kapdan kp sa tarafa dnldnde biraz ileride yolun sol tarafnda zmit'te Pertev Paa Camii banisi trbesi, Kanuni Devri klasik talar ile dolu. Burada smbller, laleler, karanfiller 16. asrn en gzel mezar talarna oyulmu. Bugn bunlar pek zarif. Hanedana ait kiilerin mezarlar pek ssl.
23. 23. Yazlar 23 Bir kabir tanda buhurdanlk veya potaya benzeyen bir oyma kap grdk. Bu kaplarda suluca bir tatl ikram edilirmi. Tatlnn ismi lohuk. Sultan II. Mahmud devrine ait mezar talarna kavuk yerine fesler konmu. Kendi zamannda ve daha sonraki mezarlardaki talara fes ekli oyulmu. Ancak Sultan II. Mahmud fesi rtbelere gre deimi. Sultan Abdlaziz fesinin tepe ksm biraz daralm. Mezar talarndan hangisinin II. Mahmud hangisinin daha sonraya ait olduu anlalyor. Bu gezi esnasnda Tlay talarn sslerinden hangisinin klasik hangisinin daha sonraya ait olduunu gsterdi. Bu mezar talan arasnda Hocamzn annesinin babas hattat Mehmet evki Efendi'nin imzasn tayan bir mezar kitabesi grdk. Tarih 1284. Bir mezar ta zerinde eski Trke ile unlar yazl : Ya lhi ol mbrek ismi pkn izzeti Hem Reslun fahr lem h kevneyn hrmeti Eyle kabrin ravzai cennet Ya ilhel lemin Gece gndz eylesin huri glman hizmeti Kurukahveci Halil Aann kz erife Fatma Tarih 1271. Sultan II. Mahmud devrine ait bir dier mezar tanda ise "serket hd-i hamamalain Edhem Efendi" yazyor. Sultan Abdlmecid 1255 (1839) ylnda Padiah olduundan yle denirmi: Bir iki, iki delik Abdlmecid oldu melik. (5 rakam eski yazda "o" eklinde yazlyor). Hocamz, ak hava, yazl ta mzesinden ayrlrken az zamanda ok ey gremedik ama gz koyduk dedi". Nakhne'de bazan gaz ebru'su da yaplrd. Gaz ebrusunda kan ekil tesadfe kalmtr. Kitre ile yaplan ebruda %90 istenilen ekil elde ediliyor. Hoca ebru sanatnda da 1923'de Medreset'l Hattatin'de ebru ustas Necmeddin Okyay'dan icazet alm. Nakhne'de alm ve Hocamzn yetitirdii sanatlardan Azade Akar, Almanya'da at sergilerde ebru gsterisi yaptn ve byk ilgi grdn, Batllarn ebru sanatnn Trklere ait olduunu bildiklerini anlatmt. Folklor Ve Hayatn iiriyeti Folklor Hocamzn ilgi ve alma alannn bir ksmyd. Folklorun eitli dallarnda yayn vard. Folklorik inanlar iin "bunlara hurafe diyorlar, hayr deil, bunlar hayatn iiriyeti, hayatn romantik tarafdr" derdi. eitli inanlar anlatmt, O anlatncaya kadar duymadm. Bunlardan birkan aktarmak istiyorum : "Eskiden yazma kitaplarn bana keb-i kec yazlrm. Sryanice bir kelime. nanca gre bu szckler yazlnca kitab kurt yemiyor. Bir de hikyesi vardr. Bir kitapta yazl olan keb-i kec'i kurt yemi, ama kitab yememi". Hoca'dan kendisine ait folklorik bir anektot: "ocukken kekeme idim. Haseki'de bulunan BayrampaaTrbesine gtrdler. Her yl deitirilen Kbe'nin anahtarlarndan birini de buraya koymular. Su dolu bir tasn iinde demirden pasl anahtar duruyordu. 11 yanda idim. Babam lm. Tekkenin eyhi dualar okuyarak anahtar azma soktu. Anahtara, kilidi aar gibi bir hareket verdi. Pasl sudan biraz iirdi. defa gittik. Her defasnda
24. 24. 24 Yazlar ayn ilem yapld. Annem yava yava iyiletiimi sylerdi. Belki pberte, belki de baka eyler etkiledi. Folklor nemlidir ve hayatn iiriyetidir". "Eski inana gre mektubun zerine beduh yazlrsa yerine abuk ularm. Buna srati isl melei derler. Bir eser yazmaya balayan yazar da srakl yazlsn ve abuk tamamlanasn diye kadna beduh yazarm. bn Sina eserlerini etin bir Arapa ile kaleme almtr. Gevrekzade Hafz Hasan Efendi bn Sina'dan evri yaparken devaml beduh yazm. Gevrekzade'nin ocukla ilgili blmleri tercme etmesinin sebebi, kendi ocuklarnn ok sk hasta olmas imi". Hocamzdan Amasya az ile bir Nasreddin Hoca fkras "Nasreddin Hoca'ya demler k yengaanm ok gezyor. Acep dim, o ok gezmeez, eer gezseyd kendi evine de gelrd". Hammer'in Nasreddin Hoca fkralar ile ilgili anlattklarn eksiksiz olmas iin Hoca'nn yaynndan aktaryorum: "Alman airi ve filozofu Goethe, Osmanl tarihini bilhassa ark kaynaklarna dayandrarak mkemmel bir surette kaleme alan mverrih Hammer ile muasrdr. Goethe Trke bilmez. En mhim kaytlar sk sk grt Von Hammer, Hafz divann Almancaya evirdii gibi muhtemelen ktphanesinde bulunan her biri dier nshalarndan farkl Nasreddin Hoca fkralarn da Almancaya evirmi ve okumas iin nl aire vermitir. O da yalnz bu fkray seerek kitabna koymutur: Timurlek Anadolu'yu istilasnda Akehirde bir gn misafir kald yerde oturuyormu. Nasreddin Hoca da huzurunda. Topal Timur yannda duran bir aynaya bakarak 'Ben ki cihangir bir padiahm. Dnya benim emrim altnda, fakat ne kadar irkinim', diye balam alamaya. Nasreddin Hoca, Topaln aladn grnce o da balam alamaya. Timur alam alam susmu. Fakat Hoca susmuyor, o boyuna alyor. Timur dayanamam, Hocaya demi ki: Aynaya baktm irkinliime aladm. Sen de karmdasn, ayb olmasn diye sen de alyorsun, irkin olan benim, hala alamann sebebi nedir? Hoca merhumun cevab: Ya biz alamayalm da kim alasn. Siz bir an kendi irkinliinizi grerek aladnz ve sustunuz. Ya biz her gn gryoruz ya. Anadolu'nun birok yerlerini istila ile haksz ve maksatsz Osmanl lkesini vurmaya gelen topal Timur'u halk bu gibi fkralarla daima kk drmekten fari olmamtr. Asrlar sonra bile unutulmayan bir ayla onu her frsattan faydalanarak incitmekten ayrlmamtr. B. Esad Fuad Tugay'dan"). Hoca darb mesellere ar ularn el attklarn ve bozuk laflar rettiklerinden yaknrd. Bir Sivas nak sz "Her yaan bir nak". Nezaketin getirdii kinayeli bir laf: "Eskiden namaz klmayanlara, namaz klmyor demeyin, o Kurueme'de ebdest alp hmalpaa'da namaz klar derlerdi" (hmal Paa Camii Kurueme ile Ortaky arasnda). Tp Ahlak le lgili Birka Not Hocamz esas meslei olan hekimlie ait ilgi ekici ve tp ahlaknn nemini ortaya koyan baz vakalarn da anlatmt. Fakat bunlar tashihli olmadklar ve konulan itibariyle nemli olduklar iin
25. 25. Yazlar 25 yazmay uygun bulmadm. nk, konumalarndan aldm notlardaki baz hususlar tashihlerinde zerini izerek karyordu. Belli sebeplerle ve o andaki durum iin sylemi szler, yazya getiinde yanl yorumlara yol aabilirdi. Tp ahlak ile ilgili deindii birka noktaya deineceim. Onun tp ahlak anlay doal olarak bugnknden biraz farklyd. Tp etiine gelien bilim ve teknolojinin getirdii sorunlara gnbegn yenileri eklenmekte ve toplumun inanlar, zgrlk anlay, bireysellik, vb. sebeplerle bambaka bir boyut kazanmaktadr. Geleneksel olarak tp ahlak belki de yalnz hekimin meselesi iken, bugn toplum ve birok disiplin tarafndan sorgulanmaktadr. Gnmzde daha da gelitirilen ve bireyin nem kazand hasta haklan gndemdeki yerini korumaktadr. Bu haklar iinde hastann hastal hakknda bilgilendirilme, aydnlatlma hakk, belki de hasta haklarnn en nemli hususlarndan biridir. Amerika Birleik Devletleri gibi baz lkelerde hastaya, kt bir akibet de syleniyor. Toplum kurallar, inanlar, yetime tarzlar, hayata bak alar byle gerektiriyor olabilir. Amerika Birleik Devletlerinden biraz farkl olarak Avrupa'da ise hastann hereyi renmek istememek hakk olduu da tartlyor. Hocamz yle derdi: "Tehis iyi deilse hastaya sylenmemelidir. Aln yazs olunca deimez. Onun iin iyi yorumlarda bulunmak gerekir. Hastann kt dnceleri defedilmelidir. yi telkinlerde bulunulmaldr. Hastann maneviyetini bozmamaldr". Fakat u gr bugne de aynen uyuyor : "Hekim, hastay hereyin zerinde saymaldr" ok sylenen bir sz vardr. Tbbiye'den herey kar, ara sra da hekim kar. II. Mahmud dneminde hzlanan Batllama srecinde, Batl tarzda eitim yapan Tbbiye'den mezun olanlarn ou hekimlik yapmayp, devletin yksek kademelerde grev almlard. ok ynl ve az saydaki bu hekimler bir meclisten baka bir meclise, bazan nazr, bazan sadrazam, bazan da sefir olarak saysz grevler stlenmilerdi. Hoca bu sebeplerle : "Tbbiye'den alim, fazl, devlet adam, ressam, tarihi, air yetiir, hatta bazan da hekim yetiir" derdi. Osmanl Padiahlar Hakknda Birka Nakil Sheyl Hoca'dan Osmanl Padiahlar hakknda sylediklerinden birka not almm: "Avusturya'da tarihi Hammer adna kurulmu ktphaneye gittim. Hammer bize ait ne varsa toplam. Silisilenameleri de toplam. Orada, 18. yy. kyafeti ile Erturul Gazi'nin ok kk bir minyatrn buldum. Minyatr 18. yy. da yaplm. Burada bir fkra anlataym : Adamn biri kendisini ok kzdran birini dvm ldrm. Sonra da doktora gtrp dirilt, hrsm alamadm bir daha ldreceim demi. Bunu niye anlattm. Erturul Gazi'ye doyamadm, hrsm yenemedim, be minyatrn daha yaptm". Hoca her konuda olduu gibi Erturul Gazi hakknda da geni bir arive sahipti. 27 Austos 1982 tarihinde St kaymakam Dershaneye gelmiti. Tamir edilen Erturul Gazi trbesi iin Hoca'dan fikir almt. Fatih Sultan Mehmed'in Edirne'de yaplan doum gn kutlamalarna konumac olarak davet edilirdi. Fatih hakknda birok yayn varsa da ocukluu ve genlii hakkndaki aratrmay Hoca yapmt. Bilime byk nem veren Fatih Sultan Mehmed'i, limleri etrafnda toplamas ve ilk Akademimizi kurmas sebebi ile de ok severdi. Sultan Gazb yani fkeli Sultan olarak da bilinen Yavuz Sultan Selim hakknda Ali Emir'den Hoca'ya menkul iki anektod : "Yavuz sefere karken yanna limleri de alrm. Msr seferine giderken bn Kemal'i yanna alm. Su birikintisi olan bir yerden geerken bn Kemal'in at Yavuz'un beyaz kaftanna amur sratm. Ibn Kemal zlm, fkeli padiahn gazabna uramaktan korkmu. Fakat Yavuz 'bu amurlu kaftan muhafaza edin, lnce sandukama rtn' diye emir vermi. Ben bunu duyunca Yavuz'un trbesine gittim. O zaman bir itikad vard, Yavuz'un trbesini ziyaret eden isizse i bulur, ii varsa kaybedermi. O sralarda niversitede kark. Trbeye giremedim. amurlu beyaz kaftann sandukann zerinde olup olmadn trbedra sordum. Olay bilmiyordu ama beyaz kaftan'n rtl olduunu syledi". "Yavuz Sultan Selim ok sert ve msamahas olmayan bir padiah olduundan, onun devrinde aileler yaramaz ocuklara "Allah seni Sultan Selim'e vezir