VAKIFLARUMUMMDRLGNESRIVATI I Seri.B VAKFiYELERVEV AKFiYELERLEiLGiLiESERLER No.IV ESKiYllZILllRI OKUMAANAHT ARI MahmudYazlr VaklfKaYltlarMmeyyizi EDEBlYATFAKLTESlMATBAASI 1STANBUL- 1974 bi ------EskiYazllarl OKUMAANA-HTARI aa-u.. /)/ Iur Bukllabln2.Baskisl1974senesJnde,EdeblyolfoItI MatbaaslncalhaZlrlanmlJtll".Tel.:'l2 n lFilm- Monta ):AFAREPROOOKSlyO22 3S 09 Baskl:1-Trknruhundakifaziietten.va,anperverliktenvedigerr:amhktandogan Trk:vaklflannmtarihi.denilebilirki.T rklgntarihileberaberhalar.Ger .,;ekten;Trk.... aklflanmtarihinher- dev rindeTrkdnyasmmheryerindeyk-iyilik.gzellikveefkateserleriolarakgryoruz.Buvaklflaraaitvakfi-yelervetarihivesikaiarmillitarihimizinendikkate;;ayanmenabiindendir. Bugiinbilinen,vakifvesikalanmneneskilelindenbiriIsadannee1280 YlllannaaitbiTEtivakfiyetableti'dir.Bogazkydebulunanve32asuhkbir malikolanbutabletistanbulArkeolojiMzelerinineskiarkeserlerik13-mmdamahfuzolupKralHatuiltarafln danveudegetirilenbirvakfm'mevkufa-timve, haYITartlanmgstermektedir. EtivaktfvP'8ikalanndansomaUY&urvaklfvesikal andanemlitarihbelge-leridir.UygurharflerilepZJ1mlolanbuvesikalarBuda UygurTrkle-linintanz;metliklerivakfiyelerdir.EliveUygurvakfiyelerindenbirerrnek VaklfiarDergj,,jninbirincisaYIslnda bunlannaSlllanndanahnanfo-:ografhrilelzumlubibliyografy:'\malumahdadereolunmu!Jtur[4]. Byiik Asyada.Avrupdda.Afrikddahkmsrenmuhtelir Trk devletlerine.AnadokveBeyliklerineaitTrk- Islamvakfiyeleri keyfiyetvekemmiyetbakmnndanbykbirehemmiyetarzeder.VaklfKayJtlar ArivindeOsmanhdevrindencvvelkiZ:lmanaaitvakfiye\erindebulundugunu yukandaarzeylemivebunlann.zamanm,datanzlrnedildikleridevletdevirleri itibarileaynldlgml U3uldaireslnde ' t:mzimvemuahharanVa-kifKaYltlarktgnede ettirihni(?olanbuvakfiyele;.hkUmleribugndshi muteber vemer'iolanresmivesikalardanmaduttur.Yanitarihibaklmdanoldugu kadarSHaSIidarivehukukimee:lil deklymetihaizdir. DergininjkineisaYlsmdaProfesrRubentarafmdan olanBudiat vek,flanhakkmdakimakaledenmcliveorijinalbirtetkiktir[5] . .... Byi,ikvaklf1ardavakfmmtevelli sindenvakIfilerininh,eyeti'UMU-miyesizerinclenezaretvemrakabevazifesilemkeiiefaynbirmakambulun-m, ktadH.Buna.VakftnNaimden.ilmek tedir.Vaklflar.tanzirhettirdiklerivakfi-yelerdevakIflannmtevliyet.ci:h.etigibi .ne7.3retcihl!tinikirne eylediklerinide gstermilerdir.T evliyetve ' nezaretciheHeri bazan vakIfmevlat ve ensablnabazan da zatlaraveonlannevladmayahutbi,takIn'muayyenm3kamlara Mesela . vakhyen mtanzimedilcligimemleketinhakimi. fii anmedreseninmderrisi.Uveyabuca'mideimamvehatipolanlaryahut0 [4]VaklflarDergisi,SaYl:I.s.117. [5]VaklfiarDergisi,SaYl,I1,s.173. XII memleketineyaletveyavilAyetmakaml nJihnzedenterveaa.ire..gibi.0.. ma.nlt ltnparatorlugulldavaklflaruzunzamanla,devletinumuminezal'etvemrakabe ,. Jhacekelimelerin-dekiki .- -c;\ gibitekharflikelimeleritekbJrakmamak lerhephuruf-u 25 resmiyedendirler. ger-:i,5' gerve kelimeierindenmrekkepolduguic;in aynimahiyettedir. Hattaslsyazldaveemsalindemh. melharflcr)denilenaslmdanoktaslzbu-lunannaIflerin stneveyaaltlna konankc;kharflerdebukabildendir. lsun.Binaenaleyhkelime1erin infisali(aynlmasl)asli.it-tisali(bitlmesi) anzidir.Buhitimeayruzamandaaynlt-g.andmrbirsurettecz'ibir'bitimedir kiyaplmadegiI,yanamademektir. Yinebunungibi b!rkelime harf-IerinrlebiriJ>irindenhemsel$ilmesi.hem debirkelimeyeaitoIduklanmsezdiirecek biryakmhglda Iizunduki sec;ilmeeihetibirayrlhg-..yakmhk-ciheti debirbitillmeyigstersin.Bllndandolayt ikineviSUletverilmilltir: Birincisi:HerhaTfinbah se-c;ilmeve-aynlmalIuretidirkibunda,harf digerinehieJ Jrejimgibi[J J. .. , 15. s-sln Arapc,radaadlseyic,rekerek(sin); os-manhcadasindir.Buharfher c,r lisanda.mstameldir.muttasll dir.hareke.huruf-umed.huruE-uimliiile hecelenir.sakindeolur_ Yaz1ekiI I er i:Sininyalmz. ortadavesondaolmakzereba. hca. drteklivardlr.Fazlaolarakbun. IarmdilivedisizC;t":litleridevardlr.fa-kaLdisiziazkulIamhr.YalnlZvedilili eklibaltald : du. [1].;li kelimeleri ruhMe =c)Heokumatemaylvardlr. \..),.N\;: ejan-d.arma =candarma, - ""C .. U .. -.. ' ; "Uo ..... .. :::1 !-e)Inc.!,anlaT : E.skiyazilann"al('mleTil>irtnr"ltan celiyeinl(llpedel'" nlaraftanbi\7.1 kaiem. erbun.unaksinebirseyirt-caklaruzun,birharfveyakelimeyerine grebambakayenibirklhgasokulrnul! bulunur.Son.ra yazanlan n hususiyetlerindendogmul}yleyabancI-hklargrlrkibunlanbirkaidealtma almakmmkindegildir.Nesihkumasl, .di; anikumasl,rik' akumaslvehatta kiiHhurdaslgibibaziyazllarmharfkilleriaz3 venn ve hfiye iibi hUNalanncedenna-zar-ldikkatealmakveaiyaltvesibak yardlmilemmkinolduiuka-darncemanaYlkavnyaraJcya-zlYa-gec;meksuretiyleokwnayaicapeder.Bumertebedikm:.i,kilya-zllanokumamnbirzamanveibtiaasolduiunda '1phe yoktur,Ancak ,unu kay. dedelim ki tahlilve terkip mebde'lerindell izamiderecedeistiEadeedebilmekic;in yazllannSIrEyazlbaklmmdan,lisanba-kImmdan vesanat baklmmdanokunulfla-nna dair yakmdan bilgi sahibiolmaktuvebu ameHlikmahiyetiniboz-tnamllolmakmevzuudt,mdabuakl' lan(yazllannsan' atbaklmmdan lan)babsinide aynca grmek lazlmgelir. r VII- EskimetinlerinIImiTranskripsiyonalfabesinG greokunupyazilmaslmeselesi Heralfabe.ancakmensupoldugumilli _dilinfonetikhususiyetinibelirtecek mahiyettedir.Dnyadillerindenbiri nde.btiindilleri.btitnve,iveleri. btntelaffuzaynhklanmaymzamandazzptaelveri!ilibiralfabemevcutdegil-dir.Esasenbylebiralfabeyelzumdayoktur.imkanda.. Lzumyoktur. heralfabe.birkavmizmreninmuayyenbirkltr camiasli'$indeyazlpokumafemelmallemcsidi r.Bumanzumeye.yabancifo-nemlerbirtaklmharflerkatmak.zii.ittir . .Imkandayoktur,'$ilk:herdilde,foneml t; rsiIsiIesidiyebilecegimizalfabe. yalmz0dilinfonem-Ierinetekabl . ede bilir.Mesela:Arapalfabesinin ' (J= kaf)I,fonemklymetibakllnmdan,hic;birvakitTrkalfabesinin(k=ka)SlOa . uymaz.(!I=kaf)ta,dahabazIharnerdeyledir.Garpdillerindedebuna benzerfonemaynhklankulaga'$arpar. Btnbunlarlaberaber,yazlyage!.< memimuhtelif,iveierintelaffuztekille-rini.m'jmknoldugunisbettetamamenveyakismen.zaptetmek veya milli 'aHabe-lerineuymlyanyabanciharflerleyazllmll/kelimeleri.yahuttaoherhangibirse-Leplenel/rineJzumgrleneskimetinleri.m;lliyazllannatarnvedogruolarak nakleylemek bazimille tierkendialfabeleridlmdabirtaklmhususiipret-lerimuhtevi kullanmaktadlrlar ki,bun3TranskripsiyonAlfabesi .d.ve-rilir[I]. Bualfabelerden,dogrudandogruyamnferitahlslanntelaffuzlanndaveya bazIivevelehlrelerdetesadfedilenmuhtelifsesleriyazlY3nakleylemegeya-nyannev'ineFonetikTranskripaiyonAlfabesi,yabancibiryaZlOlDip.retlerini millialfabelerdekinenakleylemegeyanyanIreidinedeMetinTranakripaiyonu Alf.besi demlir[2]. YeniTrkharflerininkabulneka da rbizdeT ranskripsiyonAlfabesine ehemmiyetverilmidegildi;0zamankialfabe,ArapveF arsdilleridekul-lamlanalfabeidi.Alfabemte'rekolunca.mesele.0dilleriazveyagren-mektenibaretkahyordu.Bugn.i, Aynbir2lfabemizvardlr.Yeni harfnesli.Oniversite8ualannakadargel mi,bulunmaktadtr.Bir!.dde,barf-itarif,barfleri,burf-tfCmaiyycvc ' ".merine,mabv.li' Auhtanodiprf llanodaldinbataruraeaatedioiz ). 158 IX-- Te'nl.(4)lerl I mahsusolante'nis(.) leriklsavokallikelimelerdeyazllmaz.Uzun vokallikelimelerdeyazlilr.=I)idda,;I?,-=I)aytgibi. X- Far.c:anlnazan()vokaUndenevvelyaZ1bptaokllnJlllyaD (J)lerit Bugibikelimekrdeki(,)ler,uzun()vokalindenevvel,0kelimeninharf IlizisininshineyazIimak suretiyle gsteriIir,faht okunmaz. r j}y. =Ijwrezm,.... tl-lee,...=tIwb ...gibi. XI- OkaDamtyanveyana.tlokunac:aiabelli01811,-.nkeUaeler I Okunamlyanveyanasdokunacaglkesfirilemiyen kelimeierin ' harfleri,yukandak ce' veldegsteriJenmukabillerivokalsizolarakaynenyazdmaksuretiylegsteriJi! bunaTr ans 1 i t eras i y0nusuliyleyaZllmadenir. : ,'J";''",. t:;. \'j\

JI.,.Jal1 , ,". -.;.\.a.jo bi'lIhi'I-racim. i'smi'IIAhi'l. AIl)amdli'lllhirabbi'I-