1. 1. YAZILAR 10 KLHN YER Yaklatm hamamda klhan yerine; Yaklatka daha scak blmeler... Sapland m akl bir kez derine, Her n dirilmeler, her n lmeler... Necipcik, Necipcik, dem ekiyor ku; Yokular initir, iniler yoku; Bir yokluk, bi varlk; ne dei-toku! Bir u yan, bir bu yan, gidip gelmeler... Necip Fazl Ksakrek / 1982 2013 hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA
2. 2. SBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com Dizgi : H. smail Hakk Altunta Kapak : Bask- Cilt : 2013
3. 3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/ da 2013 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlar bu kitapta topladm. Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 25. 03. 2013 Biti : 10. 05. 2013
4. 4. Yazlar 4
5. 5. Yazlar 5 NDEKLER _Toc355951398 NSANLARI EKLLENDR/Ynlendir, zm Oldu Desin.......................................................... 15 TRANSSIZ HPNOTERAP.................................................................................................................. 16 KURGULAMA -MANPULASYON............................................................................................... 17 NVARSAYIM VE TEPK KR YAPMAK ............................................................................... 19 DETRLEMEYENLERDEN OLMAK ..................................................................................... 20 DAHA KT BR ALTERNATF SUNMAK ............................................................................... 21 TAAT M? /KANDIRILMA MI ?/ KNA MI? ............................................................................ 21 NEY, NASIL GRYORSUN?..................................................................................................... 22 ZM TUZAINA DRME LLZYONU............................................................................ 22 A MAN FOR ALL SEASONS / Her Devrin Adam (1966)............................................................... 24 Filmden........................................................................................................................................ 25 SCHOPENHAUERIN AHLAK FELSEFES.......................................................................................... 35 SCHOPENHAUERDAN SEMELER................................................................................................... 36 AHLAK.......................................................................................................................................... 36 Ampirizm..................................................................................................................................... 37 Panteizm...................................................................................................................................... 37 dealizm....................................................................................................................................... 37 SCHOPENHAUERDAN SEMELER................................................................................................... 38 HAYATIN ACILARI...................................................................................................................... 38 SCHOPENHAUERDAN SEMELER................................................................................................... 40 SANAT .......................................................................................................................................... 40 JOHANNES SCHEFFLER (Angelus Silesius) (1624-1677)................................................................. 42 SCHOPENHAUERDAN SEMELER................................................................................................... 44 LM............................................................................................................................................ 44 THRONE OF BLOOD, KUMONOSU-JO/ KANLI TAHT .................................................................... 45 Filmden.......................................................................................................................................... 45 Raslllah sallallh aleyhi ve sellem buyurdu ki;.................................................................. 47 DYALEKTK DAVRANI TERAPSNDE YOL GSTERC FELSEF PRENSPLER..................... 48 LECEKLERN UNUTMULAR N TEKRAR *BabAziz/Baba Aziz Film+................................................. 50 Bab Aziz Film Eletirisi ................................................................................................................ 50 BabAziz Herkesin cenneti, dierininkinden farkldr............................................................... 50
6. 6. Yazlar 6 Filmden.......................................................................................................................................... 53 DAVA, The Trial, Le Proces [Franz Kafka] .................................................................................... 55 Ulalamayan otoritenin ald keyfi ve adaletsiz bir karara kar verilen mcadelenin roman: Dava...................................................................................................... 55 Kafka'nn Dava's Neydi?.......................................................................................................... 57 Filmden.......................................................................................................................................... 58 NE VARSA ESKLERDE VAR ........................................................................................................... 64 BNL-BEVVABA AT BR R........................................................................................................... 64 HAK HUKUK ve TAKDR MESELES.............................................................................................. 65 BTNCL PSKOTERAP SML ESERDEN .............................................................................. 67 Klinik rnek Vakalar................................................................................................................ 68 VAROLUU PSKOTERAP .............................................................................................................. 73 HAYATIN ANLAMI NEDR?........................................................................................................ 74 GELECE BELRLEMEK MMKN MDR?......................................................................... 76 LMDEN BAKA BR HAKKAT VAR MI?............................................................................. 78 HAYATIN SORUMLULUU KME ATTR?.............................................................................. 79 HAYATTA YALNIZ MIYIZ?......................................................................................................... 81 SONU .......................................................................................................................................... 82 EKMENOPOLS: UCU OLMAYAN EHR........................................................................................ 83 1- Ekmenopolis'in Ard....................................................................................................... 84 Eki Sinema/ 6 Haziran 2012 Asri Zaman 23 Mart 2013................................................................... 84 2- Neoliberal kentlemenin yks: Ekmenopolis.......................................................... 86 SRYAN MOR EFREM HAZRETLER (.S. 285- Haziran 373) .................................................... 90 Kilise Atalar Tarafndan Kutsal Ruh' un Kaval Olarak Adlandrlan Sryani Mor Efremin iirleri.......................................................................................................................... 90 Mor Efremin Hayat yks ......................................................................................................... 92 Mor Efrem Evden Kovuluu..................................................................................................... 92 Mor Efremin Zina le tham Edilii........................................................................................ 93 Ariyus'un Sapkn Dncesi.................................................................................................... 95 Nusaybin Perslerin Kuatmas Altnda ................................................................................. 95 Mor Yakupun Vefat.................................................................................................................. 96 Mor Efrem Nusaybin'i Terk Ediyor ........................................................................................ 96 Mor Efrem, Mor Baseliyos'u Ziyaret Etmek stiyor............................................................. 98 Mor Efrem'in Yaants ve Fiziksel Yaps............................................................................. 98 Mor Efrem, Mor Baseliyosun Ziyaretine Gidiyor................................................................. 99
7. 7. Yazlar 7 Mor Efrem Keysariyeden Urfa ya Dnyor ........................................................................ 102 Mor Efrem Heretik nanlarla Savayor ............................................................................ 102 Mor Efrem Felli Bir Adam iyiletiriyor............................................................................. 105 Mor Baseliyos Kendi rencilerini Mor Efremin Yanna Gnderiyor.......................... 105 Mor Baseliyos Bir Kadnn Gnahlarn Affettiriyor......................................................... 107 Mor Efrem Hastane Yapyor .................................................................................................. 108 BTN LH DNLERDE NAMAZ FARZDIR ................................................................................ 109 Sryani Mor Efrem Hazretlerinin iirlerinden rnekler..................................................... 110 NAMAZ KILAN ADAMLA KPEK........................................................................................................... 115 AKBABA LE AYLAK....................................................................................................................... 116 EENLER ............................................................................................................................................ 117 TRK ADI ............................................................................................................................................. 118 ECNNLER, The Possessed, Les Possedes, Possds, Les (1988) Film.................................. 119 Film zeti: ................................................................................................................................. 119 Roman Hakknda..................................................................................................................... 119 Filmden Alntlar ............................................................................................................................. 124 DEVEC LE KARAYILAN.................................................................................................................. 128 KLMDEN KALANLAR........................................................................................................................ 130 GEREK M HAYAL M?................................................................................................................ 130 ROMA MPARATORU DOCLETANUS.................................................................................................. 131 lk yllar ve iktidara gelii ........................................................................................................... 132 Reformlar ................................................................................................................................... 133 Hristiyanlara ynelik zulm....................................................................................................... 135 Emeklilii ve lm..................................................................................................................... 136 Miras .............................................................................................................................................. 136 MELANCHOLA (2011) Film........................................................................................................... 137 Melankoli gnahnn Kyamet esnasnda Lars von Trier savunmas: Melancholia........................... 137 ANTCHRST (DECCAL) ................................................................................................................... 140 Antichrist Deccal (2009) Film.................................................................................................... 142 Filmden karlm Baz Sorular........................................................................................... 142 Filmden Alntlar...................................................................................................................... 144 ANTCHRST: Cennet, Cehennemdir ............................................................................................ 146 DESERT FLOWER/L E (2009).................................................................................. 147 L ENDE KIZ SNNET ................................................................................................... 148
8. 8. Yazlar 8 KADINLARI SNNET ETMENN DN YNDEN ZAHI......................................................... 149 CTZEN KANE /Yurtta Kane (1941) .................................................................................................... 151 Citizen Kane - Yurtta Kane Film hakknda...................................................................................... 152 Filmdeki Citizen Kane szlerinden............................................................................................... 155 Modern zneye Ynelik Bir zmleme: Yurtta Kane .............................................................. 157 KTDARIN YURTTA KANE MODEL............................................................................................. 158 Ulus Baker & Ege Berensel ......................................................................................................... 158 INHERT THE WND [Maymun Davas/ Rzgrn miras] (1960) Film................................ 160 BU EHRDE DNEN BR K VARDI. O DA HAPSTE.......................................................... 160 Filmden...................................................................................................................................... 161 AYDINLARIN HANET ....................................................................................................................... 163 Tarih Tasavvuru ........................................................................................................................... 163 Entelektel, Tarihten Ne Anlar? .................................................................................................. 164 Tarih, deoloji Ve Siyaset ............................................................................................................. 165 Rashmon (1950) Film................................................................................................................. 165 zet: ............................................................................................................................................ 166 TARHE DAR BR MLKAT......................................................................................................... 167 Gnmzde eski zaman tenkit eden tarihiler iin bir nasihat.................................... 170 MEPHSTO [eytan, blis, Kt Ruh, Ecinni] (1981) Film ........................................................ 172 Mephisto`nun Dndrdkleri............................................................................................... 173 Hendrik Hfgen ile yaplm iki ayr dnem rportajlar: .................................................. 174 (Naziler ktidara gelmeden nce yaplan rportaj) ......................................................... 174 (Naziler ktidara geldikten sonra yaplan rportaj) ........................................................ 176 NEREDESN AY YZLM ...................................................................................................................... 180 ULKE KEL-ENM BEL HUM EDALL(U)? ........................................................................................... 181 INSTNCT Igd (1999) ................................................................................................................... 182 YAHYA KEMAL BEYATLI VE TRKLK MESELES ..................................................................... 184 Siyasal dncelerinin deiimi........................................................................................... 185 Ulusu ve kltr oluturan eler....................................................................................... 187 ATATRK'N MUHAFIZ ALAYI KOMUTANI TOPAL OSMAN BEY NEDEN KATLEDLD?..... 190 Atatrk'n Fedaisi Topal Osman (Film) ..................................................................................... 194 FATHN MEZARI SONRADAN AILDI MI?................................................................................... 196 BR RYA.............................................................................................................................................. 201 FAUST (2011) Fim ........................................................................................................................... 202
9. 9. Yazlar 9 Filmden Alnt cmleler ve soru/cevaplar ......................................................................... 202 eytanla Doktor Faustun diyaloglar ................................................................................. 202 Eletiri/Kaan Karsan .............................................................................................................. 212 Faust (Goethe) 1808................................................................................................................ 213 Konu........................................................................................................................................... 214 Oluum tarihi .................................................................................................................................. 214 Urfaust......................................................................................................................................... 214 Faust Bir Fragman....................................................................................................................... 215 Faust Bir Trajedi.......................................................................................................................... 215 LM VE BZ........................................................................................................................................ 216 MARFET DURANDA DNEN DNENDE DURANI GRMEKTR... ....................................................... 217 03 Nisan 2013 / Rita ENDER ............................................................................................................... 217 Dcane Cndiolu Mimarlk Ve Felsefe isimli kitabnda yle sylyor: Mimari, mekndaki skn kadar hareketi de ina eder................................................................................................. 217 KAVGAMIN YAZILI YKS .............................................................................................................. 220 KL DEL, DELY KL YAPMAK................................................................................................ 222 HERKESN T SU................................................................................................................ 223 ONE FLEW OVER THE CUCKOO'S NEST/ Guguk Kuu (1975).......................................... 224 DELLK ZERNE..................................................................................................................... 226 MARFET DURANDA DNEN DNENDE DURANI GRMEKTR... ....................................................... 228 300 AYDIN'DAN TRK MLLET'NE ARI BLDRS ANAYASADAN TRK' SLEMEZSNZ... ................................................................................................................................ 231 Trk Milletine ar balkl bildiri yle: ...................................................................... 231 te alfabetik srayla o 300 isim:........................................................................................... 231 LBER ORTAYLI TAVRINI NET ORTAYA KOYDU. NEDEN TRKM DYOR?.................. 237 300 aydnn "Trk ifadesi Anayasa'dan kmasn" aklamasnn yanklar sryor... Atilla Gnerle Akam Postasna katlan tarihi lber Ortayl, "Trkiyeli" kavramnn kabul edilemeyeceini syledi. ............................................................................................................................................................. 237 AYTUN ALTINDAL: TRKYE'YE ADINI VEREN KELTLERDR........................................ 238 "TAVZ ZM DEL"............................................................................................................ 239 KELTLER KMLERD? ...................................................................................................................... 243 KELT DN............................................................................................................................................. 245 Keltlerde Tapnma .......................................................................................................................... 246 Druidler ........................................................................................................................................... 246 LLTH ( 1964) Film......................................................................................................................... 248
10. 10. Yazlar 10 Narkissos (mitoloji) ................................................................................................................ 250 GRMEDKLERNZE NANIN......................................................................................................... 254 JACK REACHER (2012) Film.......................................................................................................... 254 PSKYATR, PSKOLOJ, POLTKA............................................................................................... 256 Ben Biyolojik Psikiyatriden Korkuyorum.................................................................................. 257 izoid Bozulma, Kapitalizm Ve Sosyalizme Dair ....................................................................... 259 KALSIN BENM DAVAM AILIN KAPILAR .................................................................................... 264 KORKUYU YENP ZAFERE KAVUANLAR..................................................................................... 266 CHASNG MAVERCKS /Dalgalarn Peinde (2012) Film ..................................................... 266 Gerek Srfler Kendi Hikyelerini Anlatyor .................................................................... 267 I AM (2010) Film- Belgesel ............................................................................................................ 269 Belgeselden................................................................................................................................... 269 SEZA KARAKO: ULUS DEVLETTEN BYK BR CORAFYA TASAVVURUNA..................... 275 DEOLOJK ARAYI....................................................................................................................... 275 CUMHURYET DNEMNDE SLAMCILIK ............................................................................. 277 SEZA KARAKO VE YTK ZLKE .......................................................................................... 279 BEH ERKN (1876 11 Kasm 1961)........................................................................................ 287 CUMHURYET YILLARINDA.................................................................................................... 291 Yeni Trk Bykelisi ............................................................................................................ 291 TURKSH PASSPORT- (2011) Film "Trkler Mazlumlarn Her Zaman Yanndadr.".............................. 311 Filmden...................................................................................................................................... 312 HTCHCOCK (2012) Film ................................................................................................................ 319 I AM BRUCE LEE (2011) Film................................................................................................................ 321 "te bu benim Bruce Lee'm. Bundan balym."......................................................................... 321 Bruce Lee..................................................................................................................................... 321 1964............................................................................................................................................. 325 1965............................................................................................................................................. 326 Evolution (Evrim) 1965................................................................................................................ 326 1965-1967.................................................................................................................................... 327 Felsefesi....................................................................................................................................... 328 Karma Dv Sporlarnn Babas.................................................................................................. 330 1969 onun iin ok zor zamand.................................................................................................. 332 1970............................................................................................................................................. 332 Babam Hindistan'a gitti. .............................................................................................................. 333
11. 11. Yazlar 11 Hong Kong 1971 ....................................................................................................................... 333 1971............................................................................................................................................. 334 *Bruce Lee+ Varolma Sava ......................................................................................................... 334 1972............................................................................................................................................. 335 Baty Yenen Adam- Ezilenlerin Sesi olmak.................................................................................. 336 hret .......................................................................................................................................... 336 Game of Death-1972................................................................................................................... 337 Nunaku....................................................................................................................................... 338 Warner Bros ................................................................................................................................ 338 Enter the Dragon......................................................................................................................... 338 Hastalanmas- 1973..................................................................................................................... 339 20 Haziran 1973........................................................................................................................... 339 Bruce Lee ld m?..................................................................................................................... 339 Salkl birisi nasl lebilir?........................................................................................................... 340 O ldrld.................................................................................................................................. 340 850 bin dolar bteli Enter The Dragon 90 milyon dolar haslat yapt........................................ 341 Hakknda...................................................................................................................................... 341 BRUCE LEE LE YAPILAN RPORTAJ..................................................................................................... 342 THRVE Geliim (2011) Belgesel............................................................................................... 347 zet ............................................................................................................................................. 347 BELGESELN METN ................................................................................................................ 347 V=2Rr ....................................................................................................................................... 349 Paray Takip Etmek.............................................................................................................. 360 Ama onlar kim kontrol ediyor? ........................................................................................... 362 Bankalar bu gc nasl buluyor?.......................................................................................... 363 Bir dnn!............................................................................................................................. 370 zgrce konuabileceimiz alanlar m? ............................................................................. 371 THE INVSBLE WAR/ Amerikan Ordusundaki Grnmez Sava (2012) Belgesel............................. 380 zet: ................................................................................................................................................ 380 GRNMEZ SAVA BELGESELNDEN KISM ALINTI...................................................................... 380 DNYA NSANLARININ BAINA DERT OLSUN DYE ZORLA KURDURULAN SRAL DEVLET ............................................................................................................................................................. 393 Ksa Bir Aklama ........................................................................................................................ 393 Siyas Arkaplan ........................................................................................................................ 394
12. 12. Yazlar 12 Siyonizmin Ksa Tarihi .............................................................................................................. 394 SYASAL DNCE AKIMLARI ................................................................................................... 396 Siyasi Siyonizm......................................................................................................................... 396 1. Pratik Siyonizm................................................................................................................ 398 2. Sentetik Siyonizm................................................................................................................ 398 3. Klasik (Sosyalist) Siyonizm ............................................................................................... 398 4. Deiimci (Revizyonist) Siyonizm.................................................................................... 398 5. Anti-Siyonist Dinci Akmlar............................................................................................... 399 AVENJELZMN YAHUDLER KULLANMASININ ARKAPLANI............................................... 400 HZ. S ALEYHSSELMIN NZUL MESELES: DN VE POLTK YAKLAIMLAR................ 403 ROSENBERGLER HAKKINDA................................................................................................................. 406 5 NSAN 1951 / ROSENBERGLER DAM EDLD................................................................................ 406 ANI................................................................................................................................................... 409 ROSENBERGLER LMEMEL/ Yakup BAROKAS-01 ubat 2012 ....................................................... 409 MCCARTHY DNEM ........................................................................................................................... 411 ON THE WATERFRONT/ Rhtmlar zerinde (1954) Film..................................................................... 413 PLANLI ESKTME [Ampul Komplosu] .......................................................................................... 415 Planl Eskitme genellikle iki ekilde gerekleir:............................................................. 415 Planl Eskitme Trleri: ........................................................................................................... 416 110 Yldr Snmeyen Ampuln Srr ya da Planl Eskitme.................................................. 416 THE LGHT BULB CONSPRACY /Ampul Komplosu (2010) Film........................................ 418 KLTREL BULIMIA.................................................................................................................... 419 Kltrel Bulimia .......................................................................................................................... 419 Kltrel Bulimia .......................................................................................................................... 419 PARAZT DNCELER- VESVESE............................................................................................. 420 FALLNG DOWN/ Sonun Balangc (1993) Film................................................................................... 421 MOBY DCK Beyaz Balina ( 1956).............................................................................................. 423 smailin Dilinden Moby Dick.................................................................................................... 426 KUDSTE TRKN BTMEYECEK NBET .......................................................................................... 427 MUSAHBLK- KRAR VERME - KARDALIK TUTMA ................................................................. 429 MUSAHPLK ERKANI YOLA GR / KRAR / (BAT) CEM /............................................... 434 Grg Cemi.................................................................................................................................. 435 ALEV-BEKT ERKNI ........................................................................................................................ 436
13. 13. Yazlar 13 GNMZ ALEV-BEKT KLTRNDE BAZI KAVRAMLAR VE SNNET/HADS LE LGS ............................................................................................................................................................. 436 A. Hiyerarik Yap le lgili Kavramlar Ve Snnet/Hadis le lgisi ..................................... 436 1. stekli :................................................................................................................................. 437 2. Tlib/Muhib ........................................................................................................................ 437 3. Dervi :................................................................................................................................. 437 4. Rehber :............................................................................................................................... 437 5. Dede/Baba/elebi/Pr :...................................................................................................... 438 6. Halife/Mrid :.................................................................................................................... 438 Konu ile ilgili snnet/hadisler :............................................................................................ 438 C. ERKAN/DB LE LGL BAZI KAVRAMLAR VE SNNET/HADS LE LGS............ 442 2. Cem Treni.......................................................................................................................... 445 b) Grg Cemi.......................................................................................................................... 447 5. Oniki Hizmet........................................................................................................................ 478 D. DEERLENDRME : .............................................................................................................. 481 SONU ............................................................................................................................................ 482
14. 14. Yazlar 15 NSANLARI EKLLENDR/Ynlendir, zm Oldu Desin nsan bir birey olduu gibi kendi bana da bir toplumdur. nsan bantsz olmad gibi, yalnz yaamas da pek mmkn deildir. Bu meyanda insan ferd cemaatini veya itimi cemaatini olutururken, varsaylan bir ynlendirme nin iinde olabilecei kesinlemi mevzulardandr. Ancak ynledirme deki hassasiyetin ve iyiliin temel atsn kim/kimler tayin edecek sorunsal vardr. yilik dncesi, ne / kim elinde olursa olsun, bu hususta samimi olanlarn az / azald bir zamanlar yaamaktayz. Her bir ynlendirme bilinli veya bilinsiz bir grnm arz eder. yle ise, zm bulmak iin ne yapmalyz, diye dnebilirsiniz. Bir ey yapmanza gerek yok, ben dahi bu yazy yazarken, sizin bir yne ynlenmenizi salam bulunuyorum. Aslnda zm, Allah Telnn insann varlndaki cevhere ihsan ettii ftrat/irade ve gndermi olduu rasller/ilh kitaplarda bulunmaktadr. lh kitaplar hususunda milletler ayr ayr dnse de sonuta ilhliinde birer hakikat gizli olduu kesindir. Allah Telnn Ruhumuzdan fledik buyurmas, o ey/eylerin varlna bir hakikatimizi ihsan buyurduk la e anlama gelebilmektedir. Bu nispet iddiaa sahiplerinin dzeyine kar gelen yzdelik orandr. Onda kabul edilen limitte her insan/varlk iin farkl boyuttadr. Yine Allah Telnn dinde zorlama yoktur demesi bu manaya gelmektedir. Eer varsaydmz ilh boyut ve hikmet olmasayd birok cemaat yllarca peygamberlii olmad halde baz kiilerin eserlerini yllarca mtalaa edemezlerdi. Asl mevzuya gelecek olursak, tarih boyunca ynetmek, muktedir olmak, anlmak, atalar yolunun sahibi/lideri olmak kalmak/ anlmak egosunda birok ahsiyet var olamazd. leriye km olan bu insanlarn hatalar ise madenler seviyesinde olan insanlar kendi kutsal emberine dahil etmek iin urap durmalardr. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin Beni kul Rasl diye ann kelm bouna sylenmemitir. Neticede mahlkat yapt/ulaamad hayallerin sonunda, ihtiyar dnyay sahibi olan Kahhar Allah Telya brakp gittiler. nsanlar, her ne kadar kendi iin byk olduu zannetse Gerekten insan zerinden yle uzun bir sre gelip geti ki o anlmaya deer bir ey bile deildi?! (Kurn- Kerim, Dehr, 1. Ayet) Gurur, kibir, hrs, zulm. gibi vahiyat artran cahiliye huylarn dizginleyemeyen insanolunun madd kazanc bu dnyadan gznn ukurunu dolduraca bir kar topraktr. Bakas da deildir. Ancak duymak ve bilmenin deersiz olduu, sosyal hayatn ahtapotlat bir ada yayoruz. yle ki bir mecliste doru ve yanl mefaat iin beraberce saf tutabilir, Dorian Grayi aratmayacak eytn hallerimizle hayatmz blumia nevrozuna dm durumdadr. Bu sknt her kesim iin geerlidir. Yaz/iz/syle bouna gibi oldu. Mesela; Michael Mooreun hazrlad THE CORPORATON-irket (2003) belgeselindeki szleri bu durumu ok iyi aklyor: Bu anlattklarmzn ok ironik olduunu dnmmdr yani tm bunlar yapabiliyorum ve yine neredeyim? Grsel medyadaym. Byk irketlerin sahipleri olduu stdyolar tarafndan yaynlanyorum. imdi ben, temsil ettikleri her eye karyken beni neden yaynlyorlar? Ve ben onlarn parasyla onlarn inandklarna kar kyorum. Tamam m? Evet nk onlar hi bir eye inanmazlar. Beni yaynlarlar nk bilirler ki benim filmimi veya TV gsterimi izlemek isteyen milyonlarca insan var ve bylece para kazanacaklar. Ve ben de dncelerimi ortaya koyabiliyorum nk kamuoyunun kapitalizmdeki bu inanlmaz kusur boyunca sryorum agzllk kusuru. Anlatld gibi zengin adam sana ipi satar onu asacan ipi eer bundan para kazanacan dnrse evet ben ipim. Umarm. pin bir ksm. Ve yine inanrlar ki insanlar beni izlediinde veya belki bu filmi veya herneyse izlediinde sanrlar ki yani evet yani bilirsiniz bunu izlerler ve
15. 15. Yazlar 16 bir ey yapmazlar nk onlarn beynini uyuturup onlar aptallatrmada yle baarl olmuuzdur ki yani hi etkilenmeyeceklerdir nsanlar divanlarndan kalkmayacaklar ve gidip politik bir ey yapmayacaklardr. Buna inanyorlar. Ben aksine inanyorum. nanyorum ki bir ka insan bu sinemadan kacak veya divanndan kalkacak gidip bir eyler yapacak bu dnyay tekrar elimize geirmek iin herhangi bir ey. Hulasa; insanlar ynlendirmede kullanlan kuvvetlerin varl bilinci hepimizde olumutur. Bu etkenlerin en ycesi ise iletiim ve medya dr. yle ki bazlar tarafndan Deccal diye anlmas bouna deildir. Bahsedilenlerin zyaplarnda kazancn her tr mubahtr mant ile hareket ettiklerini de dnrsek, insanlk kaybeden konumunda kalacak gibi grnyor. Bu hususa devlet ynetimleri mant da buna dahil olmutur. Sz buradan Ericksoncu Psikoterapi, Temel Yaplar I isimli drt ciltlik eserin birinci kitabndan sizlere baz eyleri paylaarak brakmak istiyorum. Alntlarda baz hususlar daha iyi anlamakta zorlanmayacanz umarm. hramczde smail Hakk **************** TRANSSIZ HPNOTERAP Paul Watzlawick Psikoterapiyle ilgili tezim, psikoterapinin birok ynnn belirsiz, tartmal ve elikili olduudur. zellikle de psikoterapinin asl aracnn -dilinyeterli derecede anlalmadn dnyorum. Bu ksmda dilin bu zelliklerinin kendi iinde teraptik olarak adlandrabileceini, sadece ierii deil, yaps dolaysyla da kiide davran deiiklii salayabileceini gstermek istiyorum. Dilin bu zellikleri hipnozda uzun bir sre kullanlrken garip bir ekilde psikoterapide ok az ilgi grmtr. Bu konuda detaya girmeden nce bahsedeceim hibir konunun insan davranyla ilgili ilkel; etkileimsel ve sistemik grn temellerini grmezden gelen bir bak asn (insanlarn soyutlanm bireyler olarak yaadn ve bu yzden tek hcreliler gibi davranlabileceini ngren geleneksel gr) ima etmediimi vurgulamak istiyorum. Herkesin bildii gibi bu temeller, geleneksel terapi okullarndan farkl olarak dilin bir aklama, yzleme, yorumlama ve dolayl olarak ou zaman i gr yapma arac olduu gr zerinedir. Fakat dil ok daha byk bir potansiyele sahiptir. Mesela 13. yzylda mparator II. Frederick tarafndan gerekletirilen deneyi gz nne alalm. Bu deneyi imparatorun tarihisi Fra Salimbene di Parma rapor etmitir, imparator, doumdan itibaren insan diliyle hi tanmam, hayattan soyutlanm bebeklerin ayn anda Yunanca, Latince ve branice konumaya balayp balamayacan merale etmi ve bunun zerine bu deneyi gerekletirmitir. Maalesef, deneklerin hepsi lmlerdir. Yedi yzyl sonra Rene Spitz (1945, s. 53-74) deneklerin lmyle sonulanan bu deneyin aklamasn hastanecilik ve marasmus (son derecede zayflk; bedenen kuvvetten dme; marazm) zerine yapt almalarla elde etmitir. Dilin insanlar etkileyebilmesi konusu tabii ki daha uzun bir sreden beri alma konusudur. Bu konu en az M.. 5. yzylda yani retorik bilimi insanlar ikna etme (yani gereklie baklarn deitirme) yolu olarak Yunan filozoflar tarafndan ortaya atldndan beri alma konusudur. Tm bu bahsettiklerim Transsz Hipnoterapi bal altnda aklamaya altm konu, dilin bu ynde kullanmyla ilgilidir. Genel anlamda attm bu balk dilbilimsel yaplarla veya Wittgensteinn da dedii gibi dil oyunlaryla ilgilidir. Bu dil oyunlar, ncesinde herhangi bir hipnotik endksiyon ol- mamasna ramen gerekten inanlmaz bir etkiye sahiptirler. Milton Erickson zellikle uzmanlk hayatnn ikinci yarsnda bu gibi yaplar gittike artan bir sklkla kullanmtr. Dilin bu yndeki
16. 16. Yazlar 17 kullanm Zihinsel Aratrmalar Enstitsndeki almalarmzda da nemli bir yer edinmitir yleyse transsz hipnoterapi, kkleri hipnozda olan (ya da en azndan arlkl olarak onda kullanlan) bu dil oyunlarn ieriyor demektir. Fakat daha fazlasn karlayabilir ve daha geni genel psikoterapi balamnda uygulanabilir. Akla ilk gelen teknik ve mdahalelerin listesi aadaki gibi olabilir. Fakat bu listenin tm teknikleri ierdii dnlmemelidir: 1. Hastann dilini renmek ve bu dili kullanmak; 2. Olumsuz ifadelerden ve genelde olumsuz yaplardan kanmak; 3. Kelime oyunlar, zetlemeler, dolaylamalar vb.; 4. Erken nlem alma; 5. zmlenmemi kalntlar; 6. (Hastann) direncinden faydalanmak (hatta daha sonra yararlanmak iin bu direncin ortaya kmas iin kastl bir ura verilebilir.); 7. Hikye anlatma ve metafor tekniinin eitlerini kullanmak; 8. Kafa kartrma teknii; 9. En kt fantezi teknii Beyinsel asimetri teorisinin terminolojisini kullanan bir kii yukarda listelediimiz bu mdahale ekillerinin hepsinin beynin sa tarafna ynelik olduunu dnebilir. Fakat byle bir fikir, beynin sa tarafndaki fonksiyonlardan yararlanmak istendii takdirde dikkate alnmaldr. Ayrca byle bir fikrin dikkate alnmas iin uygulayc kiinin daha nce bahsettiimiz psikoterapi dilini brakm olmas gerekmektedir. Bu iki dil arasndaki fark ille olarak Galen (1974) tarafndan u ekilde ifade edilmitir: Senfoni orkestras konserinde bulunma deneyimi kelimelerle ifade edilmez. Ayn ekilde Demokrasi bilinli katlm gerektirir szn de ekiller araclyla ifade etmek hayli zordur. . KURGULAMA -MANPULASYON Bizler kendi kurgu veya gereklik dnyamzda mahkmuzdur. Factum (ngilizce fact=gerek) kelimesi jacere (retmek, yapmak) kelimesinden tremitir. Bu yzden bulunmu anlamn deil yaplm anlamn tar. lle bakta bylesine kurgusal bir dnyada var olmamz imknsz gibi g- rnmektedir. Fakat tpk zifiri karanlk bir odadan hibir eye arpmadan geen insanlar gibi biz de sonunda somut sonulara ularz. Tm bu bahsettiklerimiz yeni eyler deildir. Alman filozof Hans Vaihinger (1924) doal bilimlerin bile kurgusal ve hayali kavramlardan ve pratik sonuca ulaldnda saf d braklan unsurlardan yola karak nasl somut sonulara ulatn anlatabilmek iin sekiz yz sayfalk bir aklama yazmtr. Bu anlattklarmza rnek olarak geometride dairenin ok keli bir yzeymi gibi kabul edilmesini gsterebiliriz. Bu kurgu sayesinde dorusal geometri dairenin herhangi bir yerindeki eimine uygulanabilir. Bylece geometrici istedii sonulara ulaabilir. Bu sonulara ulatktan sonra da yararlanlan kurgu nemsizleir. Vaihinger bu konuda birok rnek vermitir. imdi bahsedeceimiz rnek biraz nceki rnekten daha nemli ve daha geneldir. rneimiz insanlarn zgr iradeye sahip olmasyla ilgili kurgudur. Bu kurgunun varl ispat edilmemitir ve ispat edilemez. Baka bir deyile tm insanlar sanki herkes zgrm gibi davranr ve dnyay yle grrler. Bunun sonucunda ise insan ilikilerinde her zaman iin salkl bir sralama ortaya kar. Vaihinger bu fikir etrafnda arayn srdrrken, hkm verirken bu zgrlk kurgusunu baz alan yarglarn esasnda zgrlk kurgusunu incelemediklerine dikkat ekmitir. Kanunlar olmadan sosyal dzen olmayaca iin yarglar sanki bu kurgu gerekten varm gibi davranrlar. Sosyal dzeni salamak iin de zgrlk kurgusu icat edilmitir. Bu kurgulama sreci u ekildedir: 1) Pratik zm gerektiren bir durum ortaya kar; 2) Kurgusal,
17. 17. Yazlar 18 sanki yleymi gibi bir varsaym yaplr; 3) Kurgusal varsaym somut bir gerekmi gibi duruma uyarlanr, bylece kurgusal olmayan, kullanlabilir bir zm elde edilir; 4) Bu aamadan sonra kurgu saf d braklabilir. Zaten somut bir zm yaratt iin artk bu kurguya ihtiya duyulmamaktadr. Bir yerde Vaihinger bu sreci ksaca yle zetlemitir: Manta giden yol mantkszlktan geer. Okul gnlerimden hayali rakam inin (-1 in karekk) ilgin zelliklerini hatrlyorum. Bu matematiksel bir ilemdi. Rakam karekkten kartmak iin bu hayali rakam, hayali rakamn bu ileme uygulamann mmkn olmad aka belliyken, sanki uyarlanabilirmi gibi uyarlanrd. Fakat i saysnn sosyal bilimlerdeki dengi olan paradoksun felsefede ve (bize daha yakn olan) insan ilikileri sahalarnda sebep olduu ykm ile ilgili kitaplar yazldnda ne matematikiler ne fizikiler ne de mhendisler bu durumdan etkilendi. Onlar i saysnn kullanlabilir sonular retebilmek iin ok nemli bir ara olduu konusunda srar ettiler. Bugnk fikir dnyasnda da i says gizemini koruyor ve i saysnn bu gizemini Avusturyal romanc Robert Musil (1958) Gen Trless (Young Trless) isimli kitabnda ok gzel bir ekilde ifade ediyor. Gen adam hayatnda ilk defa bu hayali saynn neredeyse byl zellikleriyle karlar ve yle der: Nasl anlatacam bilmiyorum. imdi yle dn: Uzunluk, arlk veya somut bir eyleri ifade eden normal tam saylarla yani reel saylarla bir hesaplama yapyorsun. Sonu olarak da reel (gerek) saylar buluyorsun. Fakat bu iki reel saylar kmesi arasndaki ba aslnda var olmayan bir eylerle kuruluyor. Bu sadece balangcnda ve bitiinde kazklarla yere akl olan bir kprye benzemiyor mu? Yine de insan sanki kpr batanbaa kazklarla yere aklym gibi gvenle karya geebiliyor. in bu ksm yani ayr yerlerde duran eylerin bu ekilde yollarn bulmas beni biraz sersemletiyor. Bunun nasl olduunu ancak Tanr bilir. Bu gibi bir problemin altnda yatan gcn, insana karya gvenli bir ekilde geecei konusunda bu kadar nfuz etmesi bana ok gizemli geliyor. (s. 106) Bu ilgin ileme verilebilecek en elenceli ve en ikna edici rnek, mirasn paylatrmak iin oullarn toplayan babayla ilgili douda anlatlan hikyedir. Hikyede baba, 17 deveden oluan mirasn paylatrmak iin evlatlarn toplar ve byk oluna mirasnn 1/2'sini, ortanca oluna 1/3'n ve kk oluna da 1/9'unu brakr. Adam lr ama evlatlar bir trl miras babalarnn dedii gibi paylaamazlar. Aslnda siz de urasanz siz de iin iinden kamazsnz. Sonunda devesiyle bir molla kagelir. Evlatlar ondan yardm isterler. Bundan kolay ne var der molla ve devam eder: Benim devemi de ekleyince on sekiz deve yapar. En byk, sana 1/2'sini vereceksek bu dokuz deve eder. Ortanca olan, 1/3 alt deve eder. Senin hakkn alt devedir. Kk olan, 1/9 da iki deve eder. Darda bir deve kalyor bu da benim devem. Szn bitirince molla, devesine biner ve yoluna devam eder. Muhtemelen kurgu teknolojisinin ve teraptik bir ara olarak hikye anlatmann faydasn gstermek iin daha iyi rnekler bulmak hayli zor olurdu. Bunlarla beraber henz tm bu zekice fikirlerle nereye varacamzdan bahsetmedim. Cevap udur; bu fikirler hipnoza yeni bir k tutmaktadr. Genellikle hipnozun verilen bir durumla ilgili kiinin grne gerekst ve mantk d geici bir unsur katarak gerekletirildii dnlr (bu noktada hipotezler yumuak yaplarndan kp kabuklamaya balarlar). Biraz nce sraladmz fikirlerin nda diyebiliriz ki bu bir kuraldr ve bizim gereklik deneyimimizle ilgili olduu mddete bir tr istisna deildir. Baka bir deyile srekli yleymi gibi yaptmz hileli (bu terimin alakal olduu kandrmacal ve samimiyetsiz anlamlarn tad anlalmad srece) bir dnyada yayoruz. Sadece hipnoterapi deil genel anlamda terapi de yleymi gibi kandrmacasnn birini daha az ac veren dieriyle deitirme teebbs iindedir. Yeniden ekillendirme ileminin z budur. Cloe Madanes hastalarna hayatlarndaki eyler sanki zannettikleri gibi deilmi de dzgn gi- diyormu gibi davranmalarn sylerken hayatlarmzn sanki yleymi gibi farz etmeye dayal ynnden yararlanmaktadr. Kendi tecrbelerime gre Madanes baz terapistler tarafndan sahte maniplasyonlar yapt gerekesiyle de eletirilere maruz kalmaktadr. Bu terapistlerin kurgusu
18. 18. Yazlar 19 sadece nihai gerekliin kiiyi iyiletirdii dncesidir. Hatta hepimizin her zaman iin trans halinde olduumuzu syleyecek kadar bile ileri gidebilirim. Tpk Calderon de la Barcann oyunlarndan birisinde ustaca gsterdii gibi hayat ryadr, rya hayattr. Baka bir deyile Hint felsefesindeki gibi maya dnyasnda yani grntlerden oluan bir dnyada yaamaktayz. Hayatlarmzn sanki yleymi gibi farz etmeye dayal doas, kendi kendini besleyen tahmin mekanizmalarndan baka hibir yerde daha ak bir ekilde grlemez. Bu tahmin mekanizmalarnn klinik nemini daha yeni yeni anlamaya baladk. Bir ey yleymi gibi davranarak bir gereklie dntrme kurgusu yaratlr veya bu kurgu kendi gerekliini kendisi yaratr. Gereklik anlaymzn temel ilkeleri de bylece ters dz olmu olur. Hayali etki somut sebebi ortaya karr; gelecek u an belirler; olayn tahmin edilmesi, tahmin edilenin gerekleen olay olmasn salar. Kendi kendisini besleyen tahminlerin sahip olduu zihin datma potansiyeli, Gordon Allportun (1964) anlatt u olayda aka grlmektedir: Avusturyada yerel bir hastanede bir adam lm deinde yatmaktadr. Doktorlar adama aka hastaln tehis edemediklerini fakat edebilmi olsalard muhtemelen hastal tedavi edebileceklerini sylerler. Birka gn sonra hastaneye nl bir doktorun geleceini ve belki hastal tehis edebileceini ifade ederler. Birka gn iinde beklenen doktor gelir ve hastaneyi dolamaya balar. lm deindeki hastann yanna geldiinde hastaya bakar ve MORBUNDUS diye mrldar, sonra hastanedeki turuna devam eder. Birka yl sonra lm deindeki o hasta doktoru arar ve yle der: Tehisiniz iin teekkr etmeyi istiyorum. Hastalm tehis edebilirseniz iyileeceimi sylemilerdi. Bu yzden moribundus dediiniz andan itibaren iyileeceimi bi- liyordum. (sh. 7) [ (sh.19-31)] NVARSAYIM VE TEPK KR YAPMAK (Gnmzde haber kanallar bu hususta uzmanlatlar) Teknik tanmlarda gz ard edilen bir nokta da tekniin temelindeki nvarsaymlar dr. nvarsaym derken bir insann dnyay deerlendirirken ve alglarken standart olarak kabul ettii, doru sayd inanlar-varsaymlar-eilimleri (bilinli veya deil) kastediyorum. Nasl ki renkli bir camdan dnyaya baktnzda kimi eyler filtrelenir ve farkl grnr ise n koullanmalar da yaadmz deneyimleri bu ekilde etkiler. n koullanmalar, nyarglarmza uyan algsal ve bilisel deneyimlerimizi ne karrken uymayanlar bozar veya yok eder. Erickson bu noktay bir grup renciye konferans verirken yle aklamtr: Tp rencilerine ders verirken onlara alanlar dnda okumalar yapmalar gerektiini syleyip bir kitapla ynlendirirdim. Onlara kitapl iaret edip orada nsanlarn Tarafll zerine bir kitap olduunu sylerdim ve birinden gidip bu kitab bulmasn isterdim. Bu renciye arad kitabn zerinde ak bir ekilde nsan Tarafll balnn yer aldn ve kitabn parlak krmz renkte, kaln bir kapa olduunu sylerdim. Daha sonra kitab bulmas iin onun kitapla gitmesine izin verirdim ve snf da onu izlerdi. Bu srada gzleri iyi olan baz renciler kitabn kitaplktaki yerini fark eder ve arkadalarnn kitab nasl da fark etmeden getiini hayretle grrlerdi. renci, parlak krmz kapakl, nsan Tarafll balkl kitab bulacan umarak tekrar tekrar kitapl aradktan sonra ona: Kitapln sol st kesinden bala ve kitaplarn isimlerini krmz kapl nsan Tarafll isimli kitab bulana kadar oku. derdim. rencim, nsan Tarafll da dhil olmak zere tm balklar tek tek okurdu. Arad kitabn ismini okuduunu fark etmeden dier kitaba geer ve tek tek her kitabn ismini iki kez okurdu. Daha sonra snftan baka bir renciyi kaldrr, 'nsan Tarafll' isimli mavi kapakl
19. 19. Yazlar 20 kitab bul, kitap mavi derdim. O da hemen bulurdu. Dier renci ise kafasnda parlak krmz kapakl, nsan Tarafll isimli bir kitap kriterini tad iin bu kitab bulamazd. Bu sebeple baln nsan Tarafll olmas yeterli deildir. Balk, sadece arad zelliklerden birisidir. Bu yanlgya hepimiz her zaman deriz. Bu yzden de baz eylere kr ve sar kalr, onlar hissedemeyiz, koklayanlayz, tadanlayz ve hareketlerini fark etmeyiz. Bu da yaamn bir par- asdr. Yaammzda belli eyleri seeriz ve geri kalana kaytsz kalrz. (Gordon 8c Anderson, 1981, s. 183) Ericksonun bu aklamasnn nemi udur; (Ericksonun talimatyla oluturulan) grmesi gereken eylere dair nceden belirlenmi tasvirlere (algsal ablonlar) sahip olmak, renciyi algsal ablonlar gremeyen bir tepki kr haline getirdi. Onun iin sadece bal bulmak yeterli olmamtr; bu yz- den istedii kitabn baln okuduunun bile farkna varmamtr. Muhakkak herkes kendi hayatndan buna benzer bir rnek bulabilir. Her birimizin dnyaya bakn etkileyen, de- neyimlerimizi zora sokan, aslnda mavi olan bir kitab krmz diye aramakta olduu gibi birok nvarsaym vardr. Bir insann isel tepkileri ve gsterdii davranlar nvarsaymlar tarafndan fazlasyla etkilenmektedir. Her eyin eit olduu bir durumda farkl nvarsaymlara sahip iki insan, ayn konu hakknda farkl tepkiler vereceklerdir. Bizim buradaki amacmz Ericksonun psikoterapiye yaklamnn doasn anlamak olduu iin ve nvarsaymlar tebliin etkinliini etkiledii iin Ericksonun yaklamlarn olutururken bilisel ve algsal filtre olarak (belki de bilinsizce) grd nvarsaymlar belirlememiz nemlidir. Bu nvarsaymlardan zellikle bei ok nemlidir: [ (sh.19-31)] DETRLEMEYENLERDEN OLMAK Ericksonun insan doas, teraptik ilikiler ve deiimin doasyla ilgili grleri gz nnde bulundurulunca birok insann onun herkesi baarl bir ekilde tedavi edebileceine inandn sylemek artc olmayacaktr. Bu yzden bana bir seferinde terapist ne yaparsa yapsn asla deimeyen baz kiiler olduunu sylediinde bir hayli armtm. Sylediklerine ve daha sonrasnda Ericksonun baz kiileri kabul etmediini, geri yolladn ve onlara gelmemelerini sylediini fark ettiimde onun kendi snrlarn bildiine inanmakta zorluk ekmitim. Fakat bununla beraber yine de herkesin uygun yaklam bulunduktan sonra deiebileceini zannediyordum. Tesadfi bir olay benim bu inanlarm deitirdi. Baka bir terapist bir bayan hastasn bana ynlendirmiti. Terapistle bir diyalogum olmamt, bana ynlendirildiini bu bayan sylyordu. lk seansta beni grmek iin onca yolu geldiini grmek beni ok etkilemiti. Ayrca deimeyi ne kadar ok istediini anlatmas da beni etkilemiti. Fakat daha sonra grdm ki her konuda olumsuz fikirleri vard ve konumak iin ok zor frsat buluyordum. Daha nce bir sr terapiste gitmiti fakat hibirisi ona yardm edememiti. Baka terapistlerden yardm istemi, beni konuturmayan, olumsuz bak asna sahip hastalar daha nce grmtm. Fakat hibir hastamda bu zelliklerin hepsinin de youn bir ekilde bulutuunu grmemitim. Bu bayan acaba Ericksonun beni uyarmaya alt deitirilemeyen kiilerden miydi? Bayan sadece bir kere daha geldi ve hibir aklamada bulunmadan tedaviyi brakt. En sonunda bu bayan bana ynlendiren terapiste ulatm o da bana bu bayana kendisini Richard Bandlerin ynlendirdiini syledi. Bandler bu bayann daha nce Ericksondan yardm talep ettiini fakat Ericksonun bunu kabul etmediini aktard. Erickson onu tedavi edilemezler grubundan saymt. Erickson, teraptik deiimin terapist ve hasta arasndaki bir iliki ierisinde yer aldn biliyordu. Hastamn etkileim anlay aramzda ibirlii oluturacak bir ilikiye izin vermiyordu. Bununla beraber baz insanlarn problemlerinden vazgemek istemediklerini de biliyordu. Erickson bana, kilo vermek iin kendisine bavuran ar iman bir adamdan bahsetmiti (kiisel iletiim, 1977). Fakat adam Ericksondan gnlk olarak tkettii ekmek miktarna ve tedaviye gelirken yannda
20. 20. Yazlar 21 getirdii bir anta dolusu yiyecee karmamasn istemiti. zetleyecek olursak Erickson o gn o adam ofisinden yollam ve yardm talebini de reddetmiti. Bunun yannda Erickson bir seferinde srekli kt akalar yapan, susmak bilmeyen bir hastasna uygulad tedaviden bahsetmiti. Tedavi aylarca baarl bir ekilde devam etmiti fakat hasta bir anda sebepsiz yere eski davranna geri dnm ve bu konuda ok kaygsz grnmt. Bunun zerine Erickson bile kaybn kabul etmi ve bunu hastann iddetli bir patolojik rahatszl olmamasna ramen Baarszlkla Sonulanan Baarl Hipnoterapi olarak aklamt. (Rossi, 1980, 4. Cilt, s. 139-143) [ (sh.122-123)] DAHA KT BR ALTERNATF SUNMAK Bu mdahale eklinde semptomun baz detaylar uygunsuz hale getirilir ve hastadan semptomu devam ettirmesi istenerek semptom bozulur. Bu ynyle bu mdahale ekli elikili forml oluturma ynteminin zel bir versiyonu olarak kabul edilebilir. rnein Erickson uykusuzluktan ikyet eden bir adam tedavi etmiti (Zeig, 1980, s. 193). Erickson bu adamdan ne kadar sama veya absrt olursa olsun verilen her tavsi- yeye uyacana dair sz ald. Daha sonra adama uykusuzluk ektii zamanlarda yataktan kalkmasn ve yerleri fralamasn syledi. Adamn uykusuzluk problemi ayn zamanda sona erdi. Benzer ekilde endielendii zamanlarda parmak emme alkanl gelitiren bir ocua da Erickson parmak emmekten ald tatmini yaamak iin devam etmesini syledi. Ayrca ocuktan parmaklarn daha demokratik bir ekilde emmesini srarla istedi. Yani ocuktan sadece sol ba parman deil tm parmaklarn emmesini istedi. Bunun yan sra ocua parmaklarn rast gele deil her parmana eit zaman ayrarak sistematik bir ekilde emmesini sylemiti. Bir seferinde de Erickson ok sigara ien kadn hastasn (Zeig, 1980, s. 185) cannn istedii kadar ok sigara imesi konusunda tevik etmi fakat sigaralar tavan arasna kibritleri ise bodruma koymasn istemitir. Ericksonda rnek verdiimiz bu vakalarn her birinde hastalarla zerinde anlalan forml o kadar skc hale gelmitir ki alkanlk veya semptom tmyle ortadan kaldrlmtr. Bu tip mdahaleler yeme veya uyku bozulduu gibi hastann salna zararl semptomlarn acilen zmlenmesi iin zellikle faydaldr. Terapistin ynlendirmesine kar kmayp bunlar uygulayan ve bu yzden durumdan aka ikyeti olan hastalarda bu mdahaleler ok daha etkili olmaktadr. Tabii byle mdahalelerin uygulanmasnda samimi ve uyumlu olan terapistler muhakkak ki en ok etkiyi salamay baaracaklardr. Bu tip mdahalelerde hastann yaplan ynlendirmeleri umursamamas ihtimalini ortadan kaldrmak iin yaptnz ynlendirmeleri en azndan mantkl grnen bir temele oturtun. Elbette bu teknik kar koyan ve sylenenlere direnen hastalarda ok az etkilidir. (lm gsterip stmaya raz etmek.) [ (sh.148-149)] TAAT M? /KANDIRILMA MI ?/ KNA MI? Dier uzman reticiler gibi Zen ustalar da metaforlardan ve anekdotlardan yararlanrlar. Aadaki konunun bal, taattir: Bankei Ustann konumalar sadece Zen rencileri tarafndan deil her mezhepten ve her zmreden insan tarafndan dinlenirdi. Usta hibir zaman Kutsal Kitaplardan alnt yapmaz veya skolastik incelemelerin etkisi altnda kalmazd. Onun kulland kelimeler kalbinden gelir ve dinleyicilerinin kalbine aktarlrd.
21. 21. Yazlar 22 Fakat ustann geni dinleyici kitlesi Niiren mezhebinden bir rahibi rahatsz ediyordu; nk kendi taraftarlar Zen ile ilgili eyler renmek iin kendisini terk etmiti. Bankei ile tartmaya kararl bir ekilde bencil Niiren rahip, tapnaa geldi. Hey! Zen hocas! diye seslendi. Bir dakika! Sana sayg duyan herkes dediklerine itaat edecektir. Ama benim gibi bir adam sana sayg duymuyor. Benim sana itaat etmemi de salayabilir misin? Bankei: Yanma gel. Sana bunu nasl yapacam gstereceim. Rahip gururlu bir yryle kalabal yararak Bankeiin yanna gitti. Bankei glmsedi ve yle dedi: Sol tarafma gel. Rahip Bankeiin sylediklerine itaat etti. Hayr dedi Bankei, sa tarafma geersen daha rahat konuuruz. Bu tarafa ge. Rahip gururlu bir ekilde sa tarafa geti. Grdn m dedi Bankei, bana itaat ediyorsun ve bence sen gayet kibar bir insansn. imdi otur ve dinle. (Reps, tarihsiz, s. 8-9) [ (sh.338-339)] NEY, NASIL GRYORSUN? ZM TUZAINA DRME LLZYONU Bir aile grubuyla veya bir kar kocayla veya bir anne ve oulla mlakat yaparken yaptm belli eyler vardr. nsanlar benden yardm almak iin gelirler fakat bir yandan da sahip olduklar eilimlerin dorulanmasn ve yzlerinin aklanmasn isterler. Ben buna dikkat ederim ve onlarla benim kendilerinin tarafnda olduumu dndrecek bir lisanla konuurum. Sonra asl konudan ayr baka bir konuya geerim. Bu konu onlarn kabul edebilecei bir konu olur. Fakat bu durum onlar nasl bir beklenti iinde olmalar gerektii konusunda kararsz brakmaktadr. Benim konu d konumam etmek zorundadrlar; konuulan konu tamamen doruluu olan bir konudur fakat benden bunu yapmam beklememilerdir. Bununla beraber beklentiler konusunda kararsz kalmak da rahatsz edici bir durumdur. Temelini
22. 22. Yazlar 23 atma noktasna getirdiim asl konuyla ilgili bir zm isterler. zm istedikleri iin de sylediklerimi kabul etmeye daha meyillidirler. Kararl bir duruma gelmek iin ok istekli olurlar. Eer ynlendirmenizi hemen verirseniz konuyu bu ynlendirmeyle ele alabilirler. Fakat eer konu dna karsanz asl konuya geri dneceinizi umarlar ve sizin salayacanz kararl bir durumu honutlukla karlarlar. (Haley, 1973, s. 206) [ (sh.340-341)] Kaynak: Ericksoncu Psikoterapi, Temel Yaplar I, Editr: Jeffrey K. ZEIG, Ph.D. zgn Ad: Ericksonian Psychotherapy, Volme I: Structures, trc: Hayrnnisa Say KELPETN, stanbul-2008
23. 23. Yazlar 24 A MAN FOR ALL SEASONS / Her Devrin Adam (1966) Bu kadar drstlk de fazla Thomas More. Ei Alice [Ancak seni rahmetle anyoruz. kuruluk dnyaya kendini satmadn+ Ynetmen: Fred Zinnemann lke: ngiltere Tr:Biyografi | Dram Vizyon Tarihi:10 Kasm 1969 (Trkiye) Sre:120 dakika Dil:ngilizce, Latin, spanyolca, Franszca Senaryo:Robert Bolt | Robert Bolt Mzik:Georges Delerue Grnt Ynetmeni:Ted Moore Yapmclar:William N. Graf | Fred Zinnemann Ynetmen:Fred Zinnemann Oyuncular: Paul Scofield, Wendy Hiller, Leo McKern, Robert Shaw, Orson Welles, Susannah York, Nigel Davenport, John Hurt, Corin Redgrave, Colin Blakely, Cyril Luckham, Jack Gwillim, Thomas Heathcote, Yootha Joyce, Anthony Nicholls, John Nettleton, Eira Heath, Molly Urquhart, Paul Hardwick, Michael Latimer, Philip Brack, Martin Boddey, Eric Mason, Matt Zimmerman, Vanessa Redgrave, Raymond Adamson, Trevor Baxter, Sylvia Bidmead, Jack Bligh, Bridget Brice, Jan Carey, Gladys Dawson, Edwin Finn, Laura Graham, Raymond Graham, Gay Hamilton, Fiona Hartford, Drewe Henley, Walter Horsbrugh, Ross Hutchinson, Donald Layne-Smith, Graham Leaman, Patrick Marley, Julie Martin, Robert Mill, Robert Morris, Arnold Peters, Christine Pollon, Arnold Ridley, Iain Sinclair, Nick Tate, Michael Wade, Gina Warwick zet Film 8 dalda oskara aday gsterilip bunun altsn almtr. ekildii 1966 yl ve de gnmz itibariyle tartmasz bir bayapttr. Filmde ngiltere kral 8. Henry ile Thomas More'un bata dinde reform olmak zere baz konularda ihtilafa dmelere ana konuyu oluturuyor. anslye wolsey'in lmnn ardndan onun yerine gelen Thomas More, zamannn en nemli dnrlerinden biridir. Ayrca kral da ocukluundan beri dnceleriyle etkilemitir. Kral onu ok sever ama bir konuda ihtilafa deceklerdir, o da kraln Katolik inancn reddetmesi ve yeni bir din ortaya karmasdr. Bildiiniz zere bu kral 8. Henry, karya kza dkn bir adamdr. Bunun ilk evlilii Aragonlu Catherine iledir ki kendisi spanyol sarayndan gelmi olup koyu bir katoliktir. Ama kral gnln bir gn Anne Boleyn'e kaptrr, baz bahaneler uydurarak ilk evliliini iptal etmek ister ama hem ispanya kral hem de papa bu duruma kar kar. Zaten gemite papa bu herif iin baz tavizler vermiti (ilk kars, len abisinin hanmyd, papa yasak olan bu evlilii onaylamt). Bu evlilii Katolik kilisesi inanlar yasaklyor o zaman bende yeni bir din kuraym diyen kral Henry'ye bata Thomas More olmak zere herkes kar kar ama nafile, kral kafay boleyn kzyla bozmutur. Kral kendi kafasndan uydurduu kurallar bir din haline getirmi ve anglikanizmi karmtr. Thomas Cranmer isimli devlet adamnn da sayesinde yeni din lkede hzlca yaylm ve Katolik inann benimseyenler krala kar gelmek suundan idam ettirilmitir. u an dnyada angkilanizmi benimseyen lkeler arasnda birleik kralla ait lkeler ve Amerika yer almaktadr (Amerikada nfusun neredeyse yarsnn Protestan olduu dnlmekte). Tabi bu arada papa da ngiltere yi
24. 24. Yazlar 25 kutsal ittifaktan atm ve Fransa ile spanyay srekli ngiltere'ye kar kkrtmtr. Geri baya bir sonra baka bir papa aforozu kaldrp bar salayacaktr. Kral sadece evlenebilmek uruna yeni bir din ortaya atm ve bu dinde uan en gllerin devletlerinde yaanmakta. Bu ngilterenin dini masonlara ok uygun o yzden onlar karm diyenler var, imdi tamam din masonlara ok uygun niye, hi bir ibadet yapmana gerek yok ayrca bu dinde muhafazakar olan ile olmayan arasnda da fazla bir fark yok, doru dzgn kilise inanlar olduu da sylenemez ama olayn masonlarla alakas olduunu dnmyorum. Biraz evlenebilmek, biraz papann himayesinden kurtulabilmek, biraz da milli bir din yapabilmek iin verilen mcadelelerin sonucudur bu din. Kraln tm Katolik dnyasn karsna almasna sebep olan Anne Boleyn de krala erkek ocuk veremez ve akabinde o da idam ettirilir, kraln bundan sonra 4 evlilii, yzlerce metresi olacaktr ama asla huzura kavuamayacaktr. Ancak bu adamn Anne Boleyn'den olan kz 1. Elizabeth ngiltere tarihinin en baarl hkmdar olacaktr, onun zamannda en parlak devirlerini yaayp dnyann sper gc olacaklardr. (spanyollara ait altn dolu gemilerin soyulmas da buna katk salayacaktr). Kraln ilk evliliinden olan ocuu Mary, her ne kadar Elizabeth'ten nce tahta geip tm Katolik kartlarn yaktrsa da bu ngiltere'nin dinini deitirmeyecektir. Elizabethle de birlikte Anglikanizm iyice lkeye yaylr. Hatta hanedan deitiinde bile din deimez. ngiltereyi bir 10 dan fazla hanedan srayla ynetmi. Bunlardan biri de Tudors hanedan idi. Tudorslardan 8. Henry ile 1. Elizabeth ngiltere'nin en popler iki hkmdar olabilmiler ve getirdikleri kurallar onlar ldkten sonra bile devam ediyor. Filmde daha ok Thomas More'un kendi mcadelesini gryoruz. O koyu bir katoliktir ve kraln yanl yaptn anlatmaya almaktadr ama nafile, kraln yeni srm adamlar onu hi sevmemektedirler. Thomas More, onurlu bir adam olduundan anslye grevinden istifa edip kendi izbe mekanna ekilir ama kral onun gibi sadk bir adamn kendisine (yeni dine) inanmamasn kabullenemez, ona u teklif yaplr cann m yoksa yeni din mi? Thomas More da inancndan taviz vermez ve idam ettirilir. Kraln lmne en ok zld adam bu Thomas More'dur. Kaynak: http://johncazale.blogspot.com/2011/08/man-for-all-seasons.html Filmden KANUNLAR YYDE KTYDE KORUMAK N VARDIR. Tutuklat onu! -Niin? -O tehlikeli biri! -ftirac bir casus! -Kt bir adam! -Buna kar bir kanun yok. -Tanr'nn var! -O halde onu Tanr tutuklar. -Sen konuurken gitti! Kanunlar inemedii srece eytan da olsa gitmekte serbest. -Demek eytan da kanunlarn korumasnda! -Evet, sence olmamal m? eytan yakalamak iin kanunlar m ineyelim? Tabii. Ben olsam bu uurda btn kanunlar inerdim. Peki son kanun da inenip eytan peine dnce kanunlar ortadan kalktna gre nereye snrdn Roper? Bu lke batan baa kanunlarla kuruldu. lahi deil, insani kanunlar. Bunlar inersen ki sen bunu yapacak adamsn o zaman rzgar bizi oradan oraya savururken ayakta durabileceini mi sanyorsun? Evet. Kendi gvenliim uruna eytan da kanunlarn korumasna alyorum. --
25. 25. Yazlar 26 DORULUK BEDEL DEMEK MDR? -Sir Thomas Paget grevinden ayrlyor. Yerine ben geeceim. Divan Mhrdarlna m? Siz mi? ok artc, deil mi? Aslnda mantkl olan buydu. Otur Rich. Trene, nezakete gerek yok Majestelerinin de dedii gibi. Grdn gibi sana ok gveniyorum. Byle bir eyi asla bir bakasna sylemem. Nasl bir eyi bir bakasna sylersin? Dost meclisinde konuulanlar sylemem. Buna inanyor musun? -Evet, tabii ki. -Aslnda hayr. nanyorum. Doruyu syle Rich. Bu, bana ne teklif edildiine bal. Bana yaranmak iin byle deme. Ama bu doru. Bana ne teklif edildiine bal. Akta bir memuriyet var. York Blgesi Vergi Tahsildarl. Bu bana hediyeniz mi? Kesinlikle. Karlnda ne yapmam gerekiyor? Karsn deitirmek isteyen bir adam tanyorum. Aslnda bu nemsiz bir meseledir, ama sz konusu kii Lord Henry, bu ad tayan sekizinci hkmdarmz. Bu da demek oluyor ki, karsn deitirmek istiyorsa deitirecektir. Memurlar olarak bizim grevimiz de bu olayn sebep olaca tatszlklar asgariye indirmek. Tatszlklar asgariye indirmek bizim tek grevimizdir Rich. Sana zararsz bir ura gibi gelebilir, ama deildir. Biz memurlar kimse sevmez Rich. Bizler sevilmeyiz. Sana teklif ettiim York'taki memuriyeti kabul edeceini dnerek "biz" diyorum. Evet. Talihi dnm insanlarn cannn skkn olmas ktye iarettir. -Canm skkn deil. -yle grnyorsun. Yas tutuyorum. Ne de olsa masumiyetimi yitirdim. Masumiyetini yitireli ok oluyor. Yeni mi fark ettin? Dostun, yani u andaki Basmabeyincimiz, ite o masum bir adam. in tuhaf, gerekten de yle. Evet, kesinlikle yle. Maalesef bu meselede masumiyeti ayamza dolanacak. Mesele u: Boanmadan karn deitiremezsin. Papa izin vermeden de boanamazsn. Bu anlamsz durumun sonucunda da bence biraz -Tatszlk m kacak? -- DORULUK NEDR? Pekala Thomas, u ii bana akla. nk bana bu korkaklk gibi grnyor! Aklayaym. Bu reform deil, Kilise'ye kar alan bir sava. Kralmz Papaya kar sava at, nk Papa -Kralienin, onun kars olmadn sylemiyor. -Kars m peki? Kars m? Syleyeceklerimin aramzda kalacana sz verir misin? Veririm. Kral, konutuklarmz ona sylemeni emretse bile mi? Sana verdiim sze sadk kalrm. Peki Krala sadakat yeminine ne olacak? Bana tuzak kuruyorsun! Hayr, iinde bulunduumuz devir byle. Papaya kar sava atk. nk Papa bir prens, deil mi? Evet. Ayrca Aziz Petrus'un soyundan, sa ile tek bamz. Sen buna inanyorsun. Peki bir inan uruna her eyini hatta lkene duyduun saygy silip atmay m gze aldn? nk asl nemlisi buna inanyor olmam, daha dorusu, hayr buna inanyor olmam deil, buna "benim" inanyor olmam. -Bilmece gibi konuuyorum galiba. -Kesinlikle. Bu hukuku azyla niye bana hakaret ediyorsun? nk korkuyorum. Sen hastasn. Buras spanya deil. Buras ngiltere. -- nan bana sessiz kalmak benim hukuki gvenliimi salyor. Ayrca sessizliim tam olmal, sana da bir ey sylememeliyim. Ksacas bana gvenmiyorsun. Diyelim ki ben Bahakimim, Cromwell'im, Londra
26. 26. Yazlar 27 Kulesi'nin gardiyanym. Elini aldm ncil'e ve kutsal haa bastm ve sordum "kadn, kocan bu meseleler hakknda sana bir ey syledi mi? Doru cevap vermezsen ruhun alevlerde yanar, cevabn nedir? " Sylemedi. Bu durum deimemeli. Meg'e bir ey syledin mi? Sana sylemediim eyi Meg'e syler miyim? Sen Meg'i ok seversin. Bunu iyi bilirim. Meg'e bir ey sylemediysen demek ki bu tehlikeli bir durum. Sanmyorum. Hayr. Sessiz kaldm grnce beni sessizliimle kendi halime brakacaklardr. -- SU RETM Sir Thomas'n hakimlik yaparken rvet aldna dair kantm var. Ne? Lanet olsun! Cato'dan bu yana rvet almayan tek hakim o! Sorarm size, hangi Basmabeyincinin mal varl yln sonunda 100 sterlin ve bir altn zincirden ibaret kalm? Dediiniz gibi bu yaygn bir ey ama bir ey hem yaygn olup hem de su tekil edebilir. Bu su da adam Londra Kulesi'ne gtrebilir. Buraya gel. Bu kadnn adi Averil Machin. Leicester'dan geliyor. -Bir davas varm -Mlk davasyd. Kapa eneni. 1528 Nisannda Halk Mahkemesinde mlk davas. Yanl karar verilmiti! O da Sir Thomas'a bavurup karar dzelttirmi. -Hayr efendim, yle olmad! -Beye anlat. Hani hakime bir hediye vermitin. Ona bir kupa verdim efendim. Leicester'da 100 iline aldm talyan gmnden bir kupa. Sir Thomas kupay kabul etti mi? Evet efendim, etti. Kupay kabul etmi. Bunu teyit edebiliriz. Sen gidebilirsin. -Benim fikrimce -Git dedim! -Tannz bu mu? -Hayr. Tuhaf bir rastlant sonucu o kupa sonradan Bay Rich'in eline gemi. Nasl? -Onu bana verdi efendim. -Sana m verdi? Niye? Hediye olarak. Evet, sen onun dostuydun, deil mi? Thomas onu sana ne zaman verdi? Tam olarak hatrlayamyorum. Peki onu ne yaptn hatrlyor musun? -Sattm. -Nereye? -Bir dkkana. -Kupa hala dkkanda m? Hayr. zini kaybetmiler. Aman ne gzel. Bay Rich'in szlerinden pheniz mi var? Nedense evet. te sat makbuzu. O davann nisan aynda grldn sylemitiniz. Bu makbuzun tarihi mays. Yani Thomas kupann bir rvet olduunu anlar anlamaz onu nne kan ilk lam ukuruna atm. Sanrm gerekler de bu yorumu destekleyecektir. Mhrdar, bu deliller yeterli deil. Henz iin bandayz. Daha iyilerini de buluruz. -Bu ie bulamak istemem. -Baka seeneiniz yok. Ne dediniz? Kral, Sir Thomas davasyla ilgilenmenizi zellikle istedi. Bana yle bir ey sylemedi. Sahi mi? Bana syledi. Bakn Cromwell btn bunlarn amac nedir? Beni yakaladnz. Bu bir vicdan meselesi sanrm. Kral, Sir Thomas'n evliliini onaylamasn istiyor. Sir Thomas dn trenine katlsa, bizi pek ok zahmetten kurtarabilir. Trene katlmayacaktr. Yerinizde olsam, onu ikna etmeye alrm. Yerinizde olsam, gerekten aba gsteririm. Cromwell, beni tehdit mi ediyorsunuz? Sevgili Norfolk, buras spanya deil. Buras ngiltere. --
27. 27. Yazlar 28 TUZAK Artk u sulamalar rensem. -Sulamalar m? -Sanrm bana baz sulamalar yneltilmi. Sulamadan ziyade, akla kavuturulmas gereken belirsiz davranlar. Bunu kayda geir, olur mu Bay Rich? Sulama falan yok. Kral sizden memnun deil. ok zldm. Farknda msnz bilmem, imdi bile Kilise'yle, niversitelerle Lordlar ve Avam Kamaralaryla fikir birliine varsanz Majesteleri sizden hibir erefi esirgemez. Majestelerinin cmertliini bilirim. Pekala. Kraln aleyhine kehanetlerde bulunduu iin idam edilen szde "Kent'li Kutsal Bakire"yi duydunuz mu? -Evet, onunla tanmtm. -Demek tantnz. Ama Majestelerini bu hain hakknda uyarmadnz. Nasl oldu bu? Sylediklerinde bir hainlik yoktu. Siyasi konular hakknda konumadk. Ama kt bir hreti vard. Buna inanmam m bekliyorsunuz? -Neyse ki tanklarmz var. -Ona bir mektup yazmsnz. Evet. Ona bir mektup yazarak devlet ilerine karmamasn tavsiye ettim. Bu mektubun bir kopyas bende. Tanklarm da var. -ok ihtiyatl davranmsnz. -Titiz almay severim. 1521 Haziran'nda Kral bir kitap yaymlad. lahiyatla ilgili bir eser. Eserin ad, Yedi Ayinin Savunusu idi. Bu sayede Papa Hazretleri Krala "mann Savunucusu" unvann verdi. Roma Piskoposu. Yoksa "Papa" demekte srarl msnz? Hayr. sterseniz "Roma Piskoposu" olsun. Bu onun yetkisini deitirmez. Teekkrler. Hemen konuya girdiniz. Nedir bu yetki? Mesela ngiltere Kilisesi zerinde Roma Piskoposunun yetkisi tam olarak nedir? Mhrdar Bey, Kraln kitabnda bunun aka ortaya konup savunulduunu greceksiniz. Kraln adyla yaymlanan kitap demek daha doru olur. -O kitabi siz yazdnz. -Kesinlikle ben yazmadm. Sizin kaleminizden kt demedim. Kraln bana sorduu hukukla ilgili baz sorular grevim gerei elimden geldiince cevapladm. Onu yazmaya tevik ettiniz. Bu kitap, bandan sonuna Kraln kendi tasarsyd. Kral yle demiyor. Kral iin asln biliyor. Ayrca size her ne sylemi olursa olsun bu sulamay destekleyecek bir ifade vermeyecektir. Neden? nk yemin ederek ifade verilir, o da yalan yere yemin etmez. Bunu bilmiyorsanz, onu henz tanmyorsunuz demektir. Sir Thomas More. Kraln Kralie Anne ile evlenmesine ne diyorsunuz? Bana bir daha bunun sorulmayacan sanmtm. O halde yanlmsnz. Bu sulamalar Bunlar ancak ocuklar korkutur Mhrdar Bey, beni deil! O zaman bilesiniz, Kral sizi kendi adna nankrlkle sulamam buyurdu! Ayrca sizin kadar kt niyetli bir kulu, hain bir uyruu olmadn da size sylememi istedi. Demek sonunda bana bu layk grld. Layk m grld? Bunu siz kendiniz istediniz. Gidebilirsiniz. imdilik. -- Konumam daha sonra tamamlayacam. Avam Kamarasnn bu tasary hzla kanunlatracandan phem yok. Zira tasar, hem Kraln yeni unvanyla, hem de Kralie Anne'le evliliiyle ilgili. Her iki mesele de sadk bir uyruu yakndan ilgilendiriyor. Yalnz dikkat edin efendiler. Aramzda ok ihtiyatl davranan Baz hainler var ki Kral buna artk msamaha gstermeyecek. Ve onun sadk avclar olan bizler, artk bu kurnaz tilkileri yuvalarndan karmalyz. -- HER NSAN YALAN YERE YEMN EDEMEZ Kraln evliliini onaylamak iin yemin etme zorunluluu getiriliyor. Yemini etmemenin cezas ne? -Vatana ihanet. -Yeminin mahiyeti ne? Szcklerin ne nemi var? Anlamn biliyoruz. Szckleri syle. Yemin, szcklerden oluur. Belki bu yemini edebiliriz. Nasl?
28. 28. Yazlar 29 Eer mmknse, sen de yemin etmelisin. Olmaz! Bak Meg. Tanr, melekleri ihtiamn tezahr olarak yaratt. Hayvanlar masumiyetleri iin, bitkileri de basitlikleri iin yaratt. Ama insanlar, akllarn kullanarak kendisine hizmet etsinler diye yaratt. Tanr, ka olmayan bir durum yaratarak bize ac ektiriyorsa o zaman elimizden geldiince ilkelerimize aslabiliriz. Ve evet Meg, o zaman tkrmz yeterse savalar gibi barabiliriz. Ama kendimizi byle bir kmaza sokmak bizim deil, Tanr'nn iidir. Bizim doal vazifemiz kamaktr. Bu yemini edebileceksem, ederim. -- U BULMAK KOLAYDIR Oturun. Majestelerinin Divani tarafndan grevlendirilen Yedinci Komisyon, Sir Thomas More'u sorguya ekecektir. Sylemek istediiniz bir ey var mi? Yok. -Bu belgeyi grdnz m? -Pek ok kez. Vekalet Kanunu. Bunlar da yemin edenlerin isimleri. -Dediim gibi nceden grmtm. -Siz de yemin eder misiniz? Hayr. Thomas, bize cevap ver Aka cevap verin, Kralie Anne'in ocuklarn tahtn varisi olarak kabul ediyor musunuz? Kraln parlamentodan geen karar byle. -Elbette kabul ederim. -Buna yemin eder misiniz? -Evet. -O zaman niye kanun iin yemin etmiyor? nk kanunda bundan fazlas var. Doru. Kanunun nsznde dendiine gre, Kraln Leydi Catherine'le olan nceki evlilii yasaddr nk o aabeyinin dul eidir ve Papann bunu tasvip etme yetkisi yoktur. Kar ktnz ey bu mu? Knadnz ey bu mu? phe ettiiniz ey bu mu? Bapiskoposun ahsnda Majestelerine ve Divana hakaret ediyorsunuz! Hakaret etmiyorum. Bu yemini etmeyeceim. Bunun nedenini de size sylemeyeceim. -O halde nedeni hyanetle ilgili olmal! -"Olmal" deil, olabilir. Bu makul bir varsaym! Hukuk varsaymdan fazlasna ihtiya duyar, hukuk gerekleri arar. Elbette bu davayla ilgili yasal dayanaklarnz bilemem ama itiraznzn sebebini renemezsem ruhani dayanaklarnz da ancak tahmin edebilirim. Eer bunu tahmin etmeye razysanz, itirazlarm tahmin etmek de kolay olmal. O halde kanuna itiraznz var. Bunu zaten biliyoruz Cromwell! Hayr, bilmiyorsunuz. Baz itirazlarm olduunu varsayabilirsiniz, ama tek bildiiniz yemin etmeyeceim. Bunun iin de hukuken bana daha fazla bir ey yapamazsnz. Ama itirazlarm olduunu varsaymakta hakl olsaydnz ve yine itirazlarmn hyanet olduunu varsaymakta hakl olsaydnz kanunlara gre boynum vurulurdu. yle mi? Tebrikler Sir Thomas. Epey zamandr bunu hazretlerine anlatmaya alyordum. Her neyse! Ben alim deilim. Evlilik yasal m deil mi bilemem ama lanet olsun Thomas, u isimlere baksana. Sen de benim yaptm yapp cemaat ruhuyla bize katlsan olmaz mi? Peki ldmzde, sen vicdanna uyduun iin cennete gittiinde bense vicdanma uymadm iin cehenneme gittiimde, cemaat ruhuyla bana katlr msn? Yani isimleri burada bulunan bizler lanetlendik mi Sir Thomas? Bakalarnn vicdann grebileceim bir pencere yok. Kimseyi yarglamam. -Demek bu mesele tartmaya ak. -Elbette. Ama Krala sadakat gstermek zorunda olduunuz tartma gtrmez. Mutlak bir ey, pheden ar basmal, hadi imzalayn. Kimileri dnya yuvarlak diyor, kimileri dz diyor. Tartmaya ak bir mesele. Ama eer dzse, Kraln buyruuyla yuvarlak olur mu? Ya da eer yuvarlaksa, Kraln buyruuyla dz olur mu? Hayr, bunu imzalamayacam. Demek Kraln buyruundan ok kendi phenize deer veriyorsunuz.
29. 29. Yazlar 30 -Kendi adma phem yok. -Neden pheniz yok? Bu yemini etmeyeceimden phem yok. Ama neden etmeyeceimi azmdan alamazsnz Mhrdar Bey. Bunu size syletmenin baka yollar da var. Bir sokak zorbas gibi tehdit ediyorsunuz. Nasl tehdit edeyim? Bir devlet bakan gibi, adaletle! Zaten adaletle tehdit ediliyorsunuz. O halde tehdit edilmiyorum. Beyler, yatama dnebilir miyim? Evet. Tutuklu istedii zaman ekilebilir. -Tabii eer siz -Bu ii uzatmaya gerek grmyorum. O halde iyi geceler Thomas. Bir iki kitap daha alabilir miyim? Kitaplarnz m var? Evet. Bilmiyordum, buna izin yok. Ailemi grebilir miyim? Hayr. -- KT GNDE TEK DOST ALEDR -Ziyarete geldiler. -Ksa kesin Sir Thomas. -Gnaydn kocacm. -Gnaydn. Gnaydn Will. Buras berbat bir yer! Sizden uzak kalmam saymazsak, o kadar da kt deil. Baka yerlerden fark yok. -Su sznts var! -Evet. Nehre ok yakn. Ne var? Baba, k buradan dar! u yemini et ve dar k! Bu yzden mi gelmenize izin verdiler? Evet. Meg sizi ikna etmek iin yemin etti. Aptallk etmisin Meg. Beni nasl ikna edeceksin peki? Baba. "Tanr, azdan kan kelimelerden ok dncelere deer verir." -Bana hep yle derdin ya. -Evet. Yeminin szlerini telaffuz et, iten ie de teki trl dn. Ama yemin dediin Tanr'ya sylediimiz szler deil midir? Dinle beni Meg. nsan yemin ettiinde kendi ruhunu bir avu su gibi ellerinde tutar. O srada parmaklarn aralayacak olursa, bir daha kendini bulmay umamaz. Kimileri bunu umursamaz, ama babann yle biri olduunu dnmeni istemem. -Bir de yle dn. -Ah Meg. Burann yars kadar iyi bir lkede, imdiye kadar yaptklarn iin, burada deil -ok daha yksek bir konumda olurdun. -Pekala. Bu devletin drtte ktyse bu senin suun deil. Deil. Bu yzden ac ekmek, kahramanlk etmek olur. ok doru. Ama dinle. Erdemin yarar salad bir lkede yayor olsaydk saduyulu davranarak aziz olurduk. Ama etrafmzda pintiliin, fkenin, gurur ve aptalln cmertlik, tevazu, adalet ve dnceden ok daha fazla yarar saladn gryorsak belki biraz kendimizi zorlayp dayanmalyz. Hatta kahraman olmak pahasna. Ama makul ol biraz! Tanr'nn makul oranda istedii kadarn yapmadn m zaten? Bu makul olup olmama meselesi deil. Nihayetinde bu bir sevgi meselesi. Yani evde bizimle olacan yerde burada fare ve sanlarla -kapal olmaktan memnun musun? -Memnun mu? Su genilikte bir delik asalard, ku gibi iinden geer, Chelsea'ye dnerdim. Evin sensiz neye benzediini anlatmadm daha. Anlatma Meg. -Akamlar sensiz neler yaptmz. -Meg, kapat bu konuyu. Kitap okumuyoruz, nk mumumuz yok. Konumuyoruz, nk senin iin endieleniyoruz. Kral senden ok daha insafl. O ikence etmiyor. ki dakikanz kald efendim. -Bir haber vereyim dedim. -ki dakika m?
30. 30. Yazlar 31 -Gardiyan! -Afedersiniz. ki dakika kald. Bakn, lkeden ayrlmalsnz. Hep birlikte lkeden ayrln. -Sizi terk mi edelim? -Hi fark etmez. Bir daha gremeyeceiz zaten. Hepiniz ayni gn gitmelisiniz, ama ayni gemiyle gitmeyin. -Farkl limanlardan farkl gemilere binin. -Mahkemeden sonra. Mahkeme olmayacak, ortada bir dava yok. Yalvarrm size, bunu benim iin yapn. -Will? -Peki efendim. -Margaret? -Peki. Alice? -Alice, sana emrediyorum! -Peki. Bu harika. -Bunu kimin paketlediini anladm. -Ben paketledim. Evet. Yaptn rekler hala enfes Alice. Sahi mi? stndeki elbise de ok gzel. En azndan rengi ok ho. Tanrm, beni kmsyorsun! Belki aptalm. Ama elbiselerimin haline zlp reklerimin methedilmesine sevinecek kadar deil. Azmn payn aldm. -Alice -Hayr! Bana yapabilecekleri en kt eyleri dndmde korkuyla titriyorum. Ama bundan da kts, neden byle yaptm senin anlamaman olur. Anlamyorum ki. Beni anladn syleyebilirsen, gerekince iim rahat lebilirim. -Senin lmenin bana ne yarar var? -Bana anladn sylemelisin. Anlamyorum ki! Byle olmas gerektiine inanmyorum! Sen byle dersen, lm nasl gslerim? Ama gerek bu! -ok drst bir kadnsn. -Bana hibir yarar olmad. Ben neden korkuyorum biliyor musun? lp gittiinde bu yzden senden nefret edeceim. Etmemelisin Alice. Etmemelisin. Anlama meselesine gelince, karima kan en iyi adam olduunu anlyorum. Ve eer leceksen, Tanr bunun nedenini biliyordur herhalde, ama inan olsun Tanr bu konuda ok sessiz kald. Ayrca Kral ve Divan hakkndaki fikrimi merak eden varsa da bana sormas yeter! Bir aslanla evlenmiim meer. Bir aslan. Tam bir aslan. Gzel. ok gzel. zr dilerim Sir Thomas! -Tanr akna! -Zamannz doldu efendim. -Bir dakikack daha. -ok ey istiyorsunuz. -Bizimle gelin bayan. -Tanr akna. Yapmayn efendim. Madam, sorun karmayn. Ltfen bizimle gelin Leydi Alice. ek u pis ellerini stmden! Pis, lamc klkl gardiyan! Bunun cezasn ekeceksin! Hoakal. -- MAHKEME Sir Thomas More, Kral Hazretlerine ar hakarette bulunmu olsanz da imdi bile hala tekrar dnp inat fikirlerinizden dneceinizi umuyoruz. Bylece Majesteleri sizi balayabilir. Lordlarm, size teekkr ederim. Bana yneltebileceiniz sulamalara gelince maalesef ok zayf dtm iin, ne zihnim ne de hafzam gerekli cevab verecek durumda deil. Mmknse oturmak istiyorum. Tutukluya bir sandalye getirin. Mhrdar Cromwell, ilam yannzda m? -Yanmda lordum. -O halde sulamay okuyun. "Hkmdarmz Lord Henry'nin phesiz ve mutlak unvann "ngiltere Kilisesi'nin Ba olmasn kasten ve kt niyetle inkar ettiniz." Ama ben bu unvan asla inkar etmedim