kurtuluş cephesi, sayı: 134, eylül-ekim 2013

7/27/2019 Kurtulu Cephesi, Say: 134, Eyll-Ekim 2013

1/32

http://www.kurtuluscephesi.com YIL: 24 SAYI: 134 Eyll-Ekim 2013

KURTULU CEPHESAnti-Emperyalist ve Anti-Oligarik Mcadelede

Zafer Bizim Olacaktr!

GeziAyaklanmas

Kontra Sokak Taktikleri

Biraz Teori

Ernesto Che Guevara

Serdar SoyerginFaruk Ail, Levent Ertmer, Ziya Erdnmez

Parasal GenilemeninSonu


2/32

KURTULU CEPHES Eyll-Ekim 2013

KURTULU CEPHESSORUMLU: Sezai Grr

Yazma Adresi:Postfach 1414

55504 Bad Kreuznach / Deutschland

http://www.kurtuluscephesi.com

http://www.kurtuluscephesi.org

http://www.kurtuluscephesi.net

http://www.kurtuluscephesi.de

E-Posta Adresi:[email protected]

Bu say LKER Matbaasnda baslmtr. Bask Tarihi: 4 Ekim 2013

GEZAYAKLANMASI

KONTRASOKAKTAKTKLER

BRAZTEOR

ERNESTOCHE GUEVARA

SERDAR SOYERGNFARUK ALLEVENT ERTMERZYA ERDNMEZ

PARASALGENLEMENNSONU

Trkiye tarihinin en nemli toplumsalolaylarndan birisi olan halk kitlelerinin

polis terrne kar direniini (Gezi Dire-nii) bir ayaklanma olarak tanmlama

gayretleri zerine bir deerlendirme.

Gezi Direnii srecinde halk kitlelerininsokak taktiklerine kar polis gleri-nin gelitirdii yeni ve kontra sokak

taktikleri zerine bir irdeleme.

12 Eyllden gnmze kadar sregidenideolojisizletirme ve teoriden ka

srecinin soldaki yanslar ve Yryhaftalk derginin teorik yaz dizisi

zerine bir irdeleme.

8 Ekim 1968/Bolivya

Anlar,mcadelemizde

yaamaya devam edecektir.

ABD Merkez Bankasnn (FED) III. Pa-rasal Genileme (QE3) politikasn sona

erdirmeye ynelmesiyle piyasalardameydana gelen dalgalanmalarn ve

Parasal Genileme politikasnn enflasyo-nist etkilerinin bir incelenmesi.

3

10

15

23

24

26


3/32

Eyll-Ekim 2013 KURTULU CEPHES

Gezi Ayaklanmas

Gezi Direniinin zerinden drt ay ge-ti. Gezi Parkndaki evre duyarllna sa-

hip kk bir grubun protesto eyleminekar giriilen polis terryle balayan olay-lar dizisi herkesi artt ve hazrlksz yaka-lad. Bir evreci protesto eyleminin lkeapnda polis terrne kar bir halk direni-ine dnmesi beklenmedik bir olayd.Kendisini solda gren, AKP iktidarna kar- olan hemen herkes, zellikle sol, kendi-sine marksist, leninist, komnist ve hattatrokist/anarist diyen evreler bile olayniinde yer almakta hi ekince gstermedi-ler. Beyolu/stiklal Caddesi evresindemekan sahibi olan sol evreler pankartla-

... ayaklanma, sava ya da herhangi bir baka sanat kadar bir sa-nattr; ihmal edilmesi, bunlar ihmal eden partinin ykmna yolaan ba-z pratik kurallara baldr. Byle durumlarda gznnde tutulmalar ge-reken partilerin ve koullarn doasndan mantksal olarak kan bu ku-

rallar ylesine ak ve ylesine yalndrlar ki, ksa 1848 deneyi, bunlarAlmanlara adamakll retmitir. Birincisi, eer oyununuzun btn so-nularna korkusuzca gs germeye iyice kararl deilseniz, ayaklan-ma ile asla oynamaynz. Ayaklanma, deerleri her gn deiebilen okbelirsiz byklkler ile yaplan bir hesaptr; dman gleri, her tr r-gtlenme, disiplin ve yetke alkanl stnlne sahiptirler; eer on-larn karsna daha stn gler karamazsanz, yenilir ve ykma u-rarsnz. kincisi, bir kez ayaklanma yoluna girdikten sonra, ok bykkararllkla ve saldrc biimde hareket edilir. Savunma, her trl silah-l ayaklanmann lmdr; ayaklanma, daha dmanlar ile boy l-meden yitirilir. Dmanlarnza, gleri dank olduu srada birdenbi-re saldrn, ne kadar kk olursa olsun, yeni, ama gnlk baarlar ha-

zrlayn; ilk baarl ayaklanmann size verdii moral stnl srd-rn; her zaman en gvenilir taraf seen kararsz eleri bylece ken-di yannza aln; dmanlarnz glerini size kar toparlayamadan n-ce geri ekilmeye zorlayn; devrimci taktiin, bugne kadar bilinen enbyk ustas olan Dantonun szleriyle: de laudace, de laudace, en-core de laudace.* (F. Engels)

ryla, bayraklaryla, afileriyle meydanaktlar. Taksimden Dolmabaheye, Kad-

kyden Gaziye ve ardndan tm lkeye ya-ylan direni ve protesto eylemlerine milyon-larca insan katld.

Direniin ilk gnnden itibaren bu halkhareketinin nitelii ve karakteri zerine biryn deerlendirme, yorum ve hatta teoriyaplmaya baland. Tm yorum ve deer-lendirmeler, ok ak biimde poplerkltrn yaratm olduu hava iinde vepopler kltrn sylemleriyle biimlen-di.

lk popler deerlendirme Ahmet n-selden geldi. Ona gre, Gezi Direnii birhaysiyet ayaklanmasyd. Ardndan klasiksol deerlendirmeler geldi. Klasik sol sy-* Saldr, saldr, gene saldr.


4/32


lemlerde Gezi Direnii bir halk ayaklanma-s, bir isyan, bir bakaldr olarak yo-rumland. Ajit-prop sylem ve yazmdaayaklanma kavram olabildiince yayld

ve yer yer baat hale geldi.Gezi Direniinde, sol evrelerin, rgt-

sz halk kitlelerinin kendiliinden ayaklan-mas olduuna ilikin genel yaklamna vekavrayna ramen, olaylarn bir halk dire-nii olduuna ilikin tanmlama ok dahafazla yer buldu. Bu da, Her Yer Taksim, HerYer Direni slogannda somutlat.

Yine de ayaklanma tanmlamas vesylemi solda temel kavram olmay srdr-d. Burada en temel unsur, solun klasikajit-prop sylemleri asndan ayaklanmaszcnn dayanlmaz ekiciliiydi.

Sol yaznda, ne denli belirsiz ve sfatszolarak ifade edilse de, ayaklanma, siyasaliktidarn ele geirilmesinin en temel yoluolarak kabul edilegelmitir. Genel olarak re-vizyonistler ve oportnistler asndan (ki bukavramlar gnmzde neredeyse hi kulla-nlmaz olmutur) devrim szc ayak-lanma szc ile zdetir. Bunun kayna- da 1917 Ekim Devrimidir.

Bu zdelik iinde devrim, ii ve kyl

kitlelerinin ayaklanmas sonucunda gerek-leecektir. Klasik revizyonist anlayta bu du-rum sovyetik ayaklanma olarak tanmla-nr.

Revizyonist ve oportnistler asndansovyetik ayaklanma, bir strateji, bir strate-jik izgidir. Ancak szcn sradan anla-myla bir ayaklanma yoluyla iktidarn elegeirilmesi stratejisi deildir. Buradakiayaklanma szc, sovyet tipi bir r-gtlenmeye dayanan silahl ayaklanmadr.Bunun somut tarihsel rnekleri ise, Rusya-

daki 1905 ve 1917 ubat devrimleridir.1905 Rus Devrimi, 22 Ocak 1905 gn

papaz Gaponun nderliinde Rus arna di-leke vermek iin (barl eylem) binler-ce iinin Klk Saraya doru yryegemesiyle balad. Ancak karlarna aske-ri birlikler kartld ve binin zerinde insankatledildi. Bununla birlikte, bir ka ay iin-de, tablo tmyle deiti. Yzlerce devrim-ci sosyal-demokrat birden binler oldu; bin-ler, 2-3 milyon proleterin nderi oldu. Pro-leter mcadele, 50-100 milyonluk kyl kit-

lesi arasnda ou kez devrimci hareketingeni lde mayalanmasna yol at; ky-l hareketi, ordu iinde yankland, askeri

isyanlara ve ordu iinde silahl atmalarayol at. 130 milyonluk bir nfusa sahip devbir lke, bir anlamda, kendini devrimin iin-de buldu; bu yolla, uyuyan Rusya, devrimci

bir proletaryann ve devrimci bir halkn Rus-ya-sna dnt.* Dier bir tanmlamayla,papaz Gaponun rgtledii dzen ii ba-rl eylem, birka ay iinde kitlesel grev-lere ve gsterilere yol at. Ardndan tek tekbarikatlara ve tek tek barikatlardan kitlele-rin kurduu barikatlara ve askerlere karsokak savalarna geildi. Leninin szleriy-le, rgtlerin iliii olmadan, geni ii s-nf mcadelesi bir grevden balayp ayak-lanmaya ulat.

Bu silahl ayaklanma, Potemkin Zrhlsn-daki isyanla birlikte geliti ve 1905 Aralkayndaki Moskova ayaklanmasyla zirveyeulat.

Bylece barl gsterilerle balayan veyine barl grevlerle sren kitle hareketi,bir genel ayaklanmaya evrildi. Bu sretefabrikalarda ve mahallelerde kitlelerin y-netim organ olarak sovyetler oluturuldu.Bir sreliine de olsa, ikili iktidar ortaya k-t. Ancak devrimci ncnn yetersizlii ko-ullarnda 1905 Devrimi baarszlkla sonu-

land.1917 ubat Devrimi de benzer bir sreizledi. 1905 Devriminden farkl olarak, I. Ye-niden Paylam Sava koullarnda ii vekyl kitleleri askerdiler ve silahlydlar.Sovyetler, hzla ii-asker sovyetleri halini al-d. Bunun sonucu olarak da kitlesel grevlerhzla askeri birliklerin katlmyla silahl ayak-lanmaya ve ardndan geici hkmetin ku-rulmasna yol at. Artk arlk devrilmiti.

Bu iki tarihsel olay (ve elbette 1917 EkimDevrimi) siyasal iktidarn ele geirilmesinin

yeni bir yolunu ortaya kard: Silahl ayak-lanma.

te bu tarihten itibaren, silahl ayaklan-ma ya da Sovyetik ayaklanma, iktidar elegeirmenin temel yolu ve yntemi olarakkabul edildi. Bylece sovyetik ayaklanmastratejisi, dnya apnda marksist-leninistrgtlerin temel devrim stratejisi olarak or-taya kt.

Sovyetik ayaklanma stratejisi, zce,milli kriz koullarnda, yani devrimci bir du-rumun varl koullarnda, kitlelerin hare-

* Lenin, 1905 Devrimi zerine Konferans,Se-me Yazlar II, s. 12.


5/32


ketinde (kendiliinden) olaanst bir artolduu bir ortamda, devrimci ncnn kit-leleri rgtleyerek silahl ayaklanmayla ikti-darn ele geirilmesidir.

Sovyetik ayaklanma stratejisinin en te-mel unsurlar ise: a) Milli krizin varl (dev-rimci durum); b) kitle hareketlerinin olaa-nst art ve c) devrimci ncnn varl-dr. Bu koullarda, gelien ve yaylan kitlehareketlerinin rgtlenmesi, barl gste-ri ve grevlerin silahl ayaklanmaya dnt-rlmesi devrimci ncnn grevi olarak or-taya kar. Dier bir ifadeyle, devrimci n-c, kitlelerin gelien ve ykselen kendiliin-den mcadelesinin iine girer, onlar poli-tik-askeri olarak rgtler ve silahl ayaklan-ma ile iktidar ele geirilir.

Burada en temel olgu milli krizin (dev-rimci durum) varldr. Leninin ok ak bi-imde tanmlad gibi, milli kriz, alttakile-rin eskisi gibi ynetilmek istemedii vesttekilerin eskisi gibi ynetemedii ko-ullardr. Doal ve kanlmaz olarak eski-si gibi ynetilmek istemeyen kitleler, mev-cut dzene kar tepkilerini deiik biim-lerde (barl gsteriler, grevler vb.) ortayakoyarlar. Ayn biimde sttekiler, artk

alttakileri eskisi gibi ynetemediklerinden,bu kitle hareketlerini durduramazlar. Elle-rinden gelen tek ey, kendiliinden hareke-te geen kitlelere kar daha fazla zor, id-det kullanmaktr. Bu da barl eylemle-rin hzla silahlanmasna, sttekilerin zoru-na, iddetine kar zor aralaryla kar koy-malarna yol aar. Bylece silahl ayaklan-ma kanlmaz hale gelir. Doru biimde y-netilen ve doru askeri taktik ve tekniklerinkullanld bir silahl ayaklanma iktidarnele geirilmesiyle sonulanr.

Bu stratejik izgide tipik olan milli krizinsrekli deil, kesintili oluudur. Bu da dev-rimci mcadelenin evrim ve devrim aa-malar olarak iki ayr aamada ele alnma-sn getirmitir. On yllar sren evrim aama-sn ksa sren ve milli krizin varlyla nite-lenen devrim aamas izler.

Evrim aamasnn devrimci mcadele-si, ieride oportnizme kar amansz ideo-lojik mcadele vermek, darda ise, prole-taryann sendikal mcadelesinden, halk kit-lelerinin ekonomik ve demokratik mcade-lesine kadar kitlelerin gnlk mcadelesinirgtlemekten, mevcut gerici ynetime kar-, demokratik muhalefetin en solunda yer

alarak, siyasi muhalefeti ynlendirmeye ka-dar her eit eylem biimini kapsar (silah-sz).*

Devrim aamas ksa bir dnemdir. Bu

aama verili sosyal dzenin alt st olmasaamasdr. Bu ksa aamada proletaryannve ncsnn taktii hcumdur; gndem-de tek bir madde yazldr: AYAKLANMA. Budnemde proletaryann taktii verili devletmekanizmasn paralayarak, proletaryanndevrimci iktidarn kurmaktr.**

Marksist-leninist devrim teorisi z olarakbudur.

Revizyonist ve oportnistler, zaman vemekan kavramlarn dikkate almakszn bumarksist-leninist devrim teorisini her koul-da ve her yerde geerli tek devrim teorisiolarak ilan ederler. Onlara gre, milli krizinsrekli olduu geri-braktrlm lkelerde debu devrim teorisi geerlidir. Oysa ki, sov-yetik ayaklanma stratejisi, hereyden ncemilli krizin srekli deil, kesintili olduu ko-ullara ve lkelere ilikindir. Dolaysyla mil-li krizin srekli olduu geri-braktrlm l-keler iin ayn zellie sahip deildir. Byleolunca da, milli krizin srekliliini nemse-meyen, bunun yerine hayali teoriler ve tah-

lillerle milli kriz tanmlar uyduran revizyo-nist ve oportnist rgtler, srekli milli krizkoullarnda, bylesine koullar yokmua-sna hareket ederler ve evrim dnemindeolunduunu, dolaysyla evrim dneminintaktiklerinin uygulanmas gerektiini iddiaederler. Onlar, kendilerinin tanmlad (z-nel) milli krizin ortaya kaca koullarbeklerler. Bu beklenti iinde, evrim dne-minin gerei olarak, sendikal ve demok-ratik kitle rgtlenmelerine ynelirler. Kitle-lerin ekonomik-demokratik mcadelelerini

rgtlemek ya da gelien kendiliinden kit-le eylemlerinin iine girerek onlar rgtle-meye almak tm revizyonist ve oport-nist rgtlerin devrim ncesi alma tar-z olarak ortaya kar.

Gnmzde st rtk biimde sovye-tik ayaklanma stratejisini savunan legalsol rgtlenmelerin yapt bunlardan iba-rettir. Ancak bununla da yetinmezler. Ken-dilerinin belirledii milli kriz koullar orta-ya kmad srece, kitlelerin barl m-cadelesi asla silahl bir mcadeleye de d-

* Mahir ayan,Kesintisiz Devrim II-III.** Mahir ayan,Kesintisiz Devrim II-III.


6/32


ntrlmemelidir. Bu nedenle de, kendibeklentilerine uygun bir milli kriz varol-mad srece, kitle mcadelesinin dzeninlegal snrlarnn dna tamamasna zengsterirler, barllktan ve meruiyettenuzaklalmamas iin ellerinden gelen herabay gsterirler. Btn bu pasifist tutum-larn da, milli kirizin bir gn ve bir zaman-da ortaya kaca varsaymlaryla hakl vemeru gstermeye alrlar.

Onlara gre, bir gn, ama mutlakakendi tanmladklar gibi bir milli kriz orta-ya kacaktr. Byle bir milli kriz koullarn-da kitlelerin kendiliinden eylemleri youn-laacak ve lkenin her yanna yaylacaktr.

Bu ortamda kendilerinin arlaryla gerek-letirilecek bir genel grev mcadeleyi birst aamaya ykseltecektir. Elbette 1905 ve1917 ubat devrimlerinde olduu gibi, bugenel grev hzla genel silahl bir ayaklan-maya evrilecek ve sonuta iktidar ele gei-rilecektir.

Buraya kadar her ey tarihe ve kita-ba uygundur. Ortaln sessiz ve duraanolduu on yllar boyunca ekonomik-demok-ratik mcadele erevesinde rgtlenile-cek, barl mcadeleler iinde kitlelerle

temas kurulacak, onlarn gveni salana-caktr. Milli kriz patlak verdiinde de, kendi-liinden ykselen kitle hareketleri bu g-ven ve rgtllk sayesinde rgtlene-cek, genel greve yneltilecek ve gidereksilahl ayaklanmaya dntrlecektir. O g-ne kadar, yani milli kriz patlak verene ka-dar, gnlk mcadelelerle yetinilecektir.

te Gezi olaylarnn bozduu ilk ve b-yk ezber de budur.

Bugn tm legalistlerden kk-burjuvaliberallere kadar herkes Gezi olaylarnn

kendiliinden ortaya kan byk bir kitlehareketi olduunda birlemektedirler. Ve yi-ne hepsinin ortak noktas bu kendiliindenhareketin rgtsz olduudur.

1905 Rus Devrimi ablonundan yola -kldnda, stanbul Gezi Parknda balayanve ardndan lkenin her yanna yaylan di-reni (gsteriler), tek tek barikatlara ve grev-lere ynelmeliydi. stelik bu tek tek barikat-lar kitlelerin kurduu barikatlara ve giderekdevletin zor glerine kar sokak savalar-na yol amalyd. Bundan sonras zatenkolaydr. Devletin zor gleriyle silahl a-tmaya giren kitleler devrimci askeri ko-mite tarafndan rgtlenir ve hzla genel si-

lahl ayaklanmaya dntrlr.Ne yazk ki, bu ablon gerek yaama

uymamtr.Her eyden nce, Gezi Direniinin ken-

diliindenlii ve rgtszl konusundamutabakat salayan legalist sol, bylesibir direnii, kendiliinden kitle hareketini or-taya kartan nesnel koullar, daha tam ifa-desiyle, milli krizin durumunu saptamaktanzenle kanmaktadr. ablon gerei, kit-lelerin kendiliinden hareketinde byk birartn ortaya kabilmesi iin milli bir krizinvarl arttr. Dolaysyla sttekileri de,alttakileri de etkileyen ekonomik, toplum-sal ve siyasal kriz koullarnn olmas gere-

kir. Gezi Direnii koullarnda ekonomik du-rum, makro lekte ne kadar olumsuzgrnrse grnsn, her trden ve her cins-ten ekonomik kriz olarak tanmlanabile-cek bir durumda olmad aktr. Toplum-sal huzursuzluk, zellikle ulusalc olarakadlandrlan kitlenin huzursuzluu, szc-n bilinebilecek anlamlaryla toplumsalkriz olarak tanmlanamaz. AKP iktidarnakar duyulan fke, ne denli youn ve b-yk olursa olsun, toplumsal bir kriz olarak

yorumlanamaz. Siyasal kriz ise, yani hk-met krizi ya da ynetim krizi, hi tartma-sz mevcut deildir.

Tm bunlar, Gezi Direnii koullarnda,klasik tanma uygun bir milli krizin olma-dn aka gstermektedir. Ortada tanm-lanabilir ya da tanmlara uygun bir milli krizyokken, milyonlarca insann sokaklara d-klmesi, lkenin her yannda eylemlere ka-tlmas ve polisle atmaya girmesi millikrizle deil, farkl bir ey olarak yorum-lanmak zorundadr. Ortada bir milli kriz

yokken, kanlmaz olarak, milyonlarca in-san kapsayan kendiliinden kitle hareketi-nin de silahl ayaklanmaya dntrlmeyeallmas sz konusu olmayacaktr. O za-man yaplmas gereken tek ey, gn kur-tarmak, kendiliinden kitle hareketinin ba-rl hareketler dzeyinde kalmasn sa-lamaktr. Ve yle de yaplmtr.

Gezi olaylar, ok ak biimde, legalist-lerin, revizyonist ve oportnistlerin tanmla-d ya da tanmlamaya altklar trdenbir milli krizin rn deildir. Bu da onla-rn milli kriz kavraylarnn tarihsel ger-eklere uymadnn ak kantdr.

kinci gerek, on yllar boyunca (ve hat-


7/32


ta tm faaliyetleri sresince) sadece millikriz (devrimci durum) koullarna kadar le-gal alanlarda kitlelerin ekonomik-demokra-tik mcadelesini rgtlemeyi tek i olarakgren ve bunun dndaki her trl mca-deleleri dlayan legalizmin Gezi Direniiyleortaya kan kendiliinden kitle hareketikarsnda hazrlksz ve aresiz kaldr.

Ufuklar 1 Mayslardaki militan at-malara bile ulaamayan legalistler, her za-man milyonlarca insann sokaklara kma-sn bekleye gelmilerdir. Ve o gn geldi-inde de, tm ngrlerini, genel grevarlarn, sovyetik ayaklanma ngrle-rini birden unutuvermilerdir. Kendiliinden

hareketi rgtlemek yerine, kendiliindenhareketin kendiliinden ideolojisine bo-yun emilerdir ve onunla uyumlu olabil-mek adna ta atmann bile iddet eyle-mi ilan edilmesine gnlden katlmlar-dr.

Bizler, Politiklemi Askeri Sava Strate-jisini savunanlar, hibir zaman sovyetikayaklanma yoluyla iktidarn ele geirilece-ini iddia etmedik ve savunmadk. Ama biz-ler, bizim gibi lkelerde legalistler gibi kla-sik bir milli krizin varln aramann bo ve

anlamsz olduunu yllar boyunca syledikve ortaya koyduk. Bizim iddiamz, bizim gi-bi emperyalizme baml geri-braktrlmlkelerde klasik anlamda bir milli krizbeklemenin bo ve sama olduudur. Bizimgibi lkelerde milli kriz, tam anlamyla ol-gunlamam da olsa her zaman ve her d-nem mevcuttur. Bu da, silahl mcadeleninnesnel koullarnn mevcudiyeti demektir.Silahl mcadelenin nesnel koullarnnmevcudiyeti, her zaman ve her dnemde

kitlelerin tepkilerinin mevcut dzen tarafn-

dan zorla, iddetle bastrlmas demektir. Enmasum, evreci kk bir eylemin bilezorla, iddetle bastrlmaya allmas lke-mizin gerekliidir. Bu nedenle, egemen s-nflarn ve iktidarn zoruna, iddetine karrgtlenmeyen, buna hazrlkl olmayan kit-le hareketleri ok kolaylkla bastrlabilmek-te ve sindirilebilmektedir.

Tam anlamyla olgun olmasa da milli kri-zin var olduu koullarda yaplmas gerekeney, planl, programl ve rgtl olarak silah-l mcadelenin yrtlmesidir. Silahl m-cadele, politik-askeri bir mcadeledir. Bupolitik-askeri mcadele, kitlelerin bilinlen-dirilmesi ve rgtlendirilmesi mcadelesi

olarak siyasal gereklerin tehir edilmesidemektir. Bu politik-askeri mcadele, kitle-lerin mevcut dzene kar tepkilerinin pasi-fize edildii, bu tepkiler ile oligari arasndasuni bir dengenin kurulduu koullarda, biryandan kitleleri bilinlendirip rgtlerken,dier yandan suni dengeyi bozarak kitlele-rin tepkilerinin aa kmasnn koullarnyaratma mcadelesidir. Doal olarak, temel-de siyasal zorla srdrlmek durumundaolan suni dengenin bozulmas, kitlelerinkendiliinden tepkilerinin de ortaya kma-sna yol aacaktr. Bu da, mcadelenin ge-limesine paralel olarak ortaya kacak olankendiliinden kitle hareketlerinin rgtlen-

mesini gerektirir. Kendiliinden gelien kit-le hareketlerini rgtleyemeyen, onlara n-derlik edemeyen bir rgtlenmenin de n-clk grevini tam olarak yerine getireme-yecei aktr.

Politiklemi Askeri Sava Stratejisi, s-rekli milli kriz koullarnda, iktidarn planl,programl ve rgtl bir mcadeleyle elegeirilmesinin stratejisidir. Burada gerilla sa-va, politiklemi bir askeri sava olarak be-lirleyici konumda da olsa, barl ve legalmcadele biimleri de tali ve tamamlayc

mcadele biimleri olarak ortaya kar. Butali ve tamamlayc mcadele biimlerini r-gtlemek devrimci ncnn grevleri ara-sndadr.

Bu balamda, ister ncnn politik-as-keri mcadelesi sonucu olsun, gelien ken-diliinden kitle hareketlerinin rgtlenmesive iktidarn ele geirilmesine yneltilmesidevrimci ncnn grevidir. Bu da, kendi-liinden kitle hareketleri karsnda devrim-ci ncnn bu grevini nasl yerine getire-bileceinin saptanmas demektir.

Kendiliinden kitle hareketi, tanm gere-i, kendiliinden, yani dsal hibir mca-dele ve etki olmakszn ortaya kan hare-kettir. Kendiliinden olmas, ayn zamandargtsz ve ncsz olmas demektir. Bunedenle, kendiliinden kitle hareketinin r-gtlenmesi, hereyden nce, bu kitlenindevrimci ncy kendi ncleri olarak ka-bul etmesiyle olanakldr.

Sanld ve yapld gibi, kendiliindenbir hareketin rgtlenmesi, kendisini n-c ya da rgt olarak tanmlayanlarnkoltuk altlarna aldklar bir tomar bildiriyleo hareketin iine girerek ya da pankart vebayraklarn aarak salanamaz. Hereyden


8/32


nce, halk kitlelerinin, devrimci bir alterna-tifin olduunun farknda olmalar gerekir. Bufarkndalk, bilinlilik demek deildir, sa-dece byle bir alternatifin varlnn bilinme-sinden ibarettir. Ancak bu bilgi yeterli de-ildir. Ayn zamanda bu devrimci alternati-fin izgisinin doru ve tutarl olmas gerekir.Byle bir devrimci alternatif, nicelik olarakne kadar kk olursa olsun, her durumdagrlerini ve dncelerini kendiliindeneyleme geen kitlelerin bilmeyi isteyecek-leri bir g olarak ortaya kar. Byle bir gvarolduu koullarda, kendiliinden eylemegeen kitleler onlarn szn dinlemeye ha-zr olacaklardr. Kendiliinden kitle hareket-

lerini rgtlenmenin ilk ve temel koulu bu-dur.Gezi Direniinde devrimci alternatif

mevcut deildir. Kendiliinden meydanlarakan kitleler olaylarn kendi ak iinde ha-reket etmiler ve harekete damgasn vuranbarllk ve rgtszlk sylemi iindekalmlardr. ok gl ve etkili olduklarvarsaylan ulusalclar bile bu barllave rgtszle boyun emek zorundakalmlardr. Tm rgt amblemlerinin vepankartlarnn ortadan kaldrlmas da bu

boyun emenin somut ifadesidir.te yandan legal alanlarda ke bala-rn tutmu olan, sendikalarda ynetim kol-tuklarn i pazarlklarla paylam olan veher daim medyada sesleri duyulan lega-list sol, Gezi Park dnda gnlerce polisleatan kitleleri pasifize etmek, iddettenarndrmak iin her trl abay gstermi-tir. Olmadk zamanlarda genel grev slo-ganlar atanlar, her kitle eylemine, her dire-nie ayaklanma damgas vuranlar ve s-t rtk biimde sovyetik ayaklanmadan

sz edenler, ksaca kitlelerin kendiliindenharekete gemesini bekleyenler, bekleni-len gn geldiinde ne yapacaklarn bile-mez halde kimliksiz, plansz ve politikaszTaksim Dayanmasnn arkasna saklan-mlardr. Bu saklamba oyununu gizlemekiin de, Gezi ayaklanmas sylemini yine-leyip durmaktadrlar.

Aralk olaylar, Marksn derinnermelerinden bir bakasn, opor-tnistlerin unuttuu bir nermeyi dedorulad, yani ayaklanma bir sanat-tr ve bu sanatn temel kural, ok b-yk cesaretle ve sarslmaz bir karar-llkla saldrmaktr. Biz bu gerei ye-

terince zmseyememiiz. Bu sana-t, ne pahasna olursa olsun saldr-mak gerektii kuraln, ne biz yeterin-ce renebilmiiz, ne de kitlelere -retebilmiiz. Bu eksiklii tm enerji-mizle gidermeliyiz. Siyasal sloganlarsorununda taraf tutmak yeterli deil-dir; silahl ayaklanma sorununda dataraf tutmak zorunludur. Buna karolanlar, buna hazr olmayanlar, dev-rimi destekleyenlerin saflarndanamanszca atlmaldrlar, dman saf-larna, hainlerin ya da korkaklarn ya-nna gnderilmelidirler; nk olay-larn ve mcadele koullarnn dayat-

masyla bu ilkeye uygun olarak dostile dman birbirinden ayrmak zo-runda kalacamz gnler yaklam-tr. Edilgenlii tleyemeyiz, askeribirlikleri stmze gelene kadarbeklemeyelim. Hayr! Cesur ve si-lahl saldr gerektiini, byle zaman-larda dmana komuta eden kiile-rin yok edilmesinin gerekli olduunuve kararsz askeri birlikleri ele geir-mek iin ok daha enerjik savamakgerektiini evlerin atlarndan ilan

etmeliyiz.*Evet, kendiliinden gelien ve lke ap-na yaylan kitle hareketi karsnda devrim-ci tutum sadece budur. Kitleler, u ya da bunedenle sokaa kmtr ve devletin resmizor gleriyle atmaya tutumulardr. Ya-plmas gereken, bu kitlelerin cesaretini vekararlln glendirmektir. Onlar olas herduruma kar uyarmak gerekir. Ama bunlaryaplmam, tersine barllk adna kitle-nin direnme gc zayflatlm ve hatta yokedilmitir.

phesiz devrimci mcadele, hibir za-man ideal koullarda yrtlmez. Bizlerne kadar planl, programl ve rgtl mca-deleden sz edersek edelim, kitlelerin ken-diliinden eylemleri her zaman olasdr. Do-laysyla, devrimci nc, kendi stratejik iz-gisinde ilerlerken, ayn zamanda gelienkendiliinden kitle hareketleri karsnda dastne den grevi yapmak zorundadr.Leninin szleriyle, bu an iin gerekli olanzel devleri, bu belli mcadele biimleri-nin zel devlerini, her zaman ve btn ko-

* Lenin, Moskova Ayaklanmasndan AlnacakDersler.


9/32


ullar altnda deimeden kalan sreklidevlerimiz var diye anlamsz mazeretlerle,yapmaktan kanmamak gerekir.

Somut tarihsel koullarda devrimci n-cnn zayf ve gsz olduu bir gerektir.Bu koullarda yaplmas gerekenleri yapa-bilmek elbette olanakl deildir. Ancak bireyin olanakl olmamas ile olmas gereke-ni birbirinden ayrabilmek gerekir. Gezi Di-renii, szcn tam anlamyla, Gezi Parkn-daki eylemcilere uygulanan polis terr-ne kar lke apnda genel bir direni ol-mutur. Bu genel kitlesel direni, ncszve rgtsz olduu lde, politik hedefle-ri belirsiz bir hareket dzeyinde kalmtr.

Gezi Direniinde iktidarn ele geirilmesiperspektifi yoktur. Direniin ilk haftasndapolisin uygulad iddet, zellikle sokakaralarnda eli sopallarla yrtlen polisterr ve hatta lmler gzlerden gizlenmi-tir. Barllk adna kitleler pasifize edil-mi ve sonuta Gezi Park hibir direni gs-terilmeksizin polise teslim edilmitir.

Bugn hala legalist sol Gezi ayaklanma-sndan sz etmektedir. lke apndaki di-renii ayaklanmaya dntremeyenler,dntrlmesinden korkuya kaplanlar, po-lise ta atmann misliyle karlk grece-inden dehete denler, bugn Gezi ayak-lanmas edebiyat yapmaktadrlar.

Evet, ayaklanma, silahl bir eylemdir.Ayaklanmann sonularna korkusuzca g-s germeye kararl olmayanlar elbetteayaklanmayla oynanamayacan ok iyibilmektedirler. Ama legalist solun yllarcahayalini kurduu, iktidar ele geirmenintek yolu olarak grd koullar ortayaktnda sergiledikleri pasifist tutumlarnn

arka plannda kararszlk ve korkaklk yatt- da grmezlikten gelinmemelidir. Gezi Di-renii, ne kadar ayaklanma olarak ycel-tilmeye allrsa allsn, ortaya kardgerek, legalist solun, devrimci mcadele-nin ve halk hareketinin en byk yk ol-duudur. Artk bu ykten kurtulmann za-man gelmitir.

Ksaca zetlersek, politik konjonktr veya aktel urak kavram bellibir toplumda, tarihin belli bir annda o toplumdaki snflar ve gler arasn-

daki kuvvet dengesinin objektif durumu anlamna gelir.Bir rnekle bu kavram iyice somutlatralm. rnein, Fransann bugn-

k iktisadi gelime dzeyi (objektif artlar) bir proletarya devrimi iin ola-nakldr. Ancak Leninin ihtillci bunalm diye belirttii bir kriz olmadan, bulkede proletarya devriminin olabilmesi olanakszdr. (Subjektif artlarn ha-zr olmas gerekir). Ve 1968 Maysna kadar, Fransada proletarya devrimi iinuygun bir ortam yoktu. Fakat 1968 Maysnda, spontane olarak balayan veanarist John Benditin gelitirdii renci hareketleri bir anda on milyon i-iyi sokaa dkt; iiler fabrikalar igal ettiler, kzl bayraklar astlar vb.

te aktel urak Leninin nl kavram.Bilindii gibi, ani bir kvlcm, subjektif artlar oluturdu ve Fransay dev-

rimin eiine getirip brakt. Fakat Fransz marksist partisi, byle bir uranbir daha hi gelmemezcesine ksa zaman dilimi iinde gidiine seyirci kal-d; pasif kald.

Partinin pasifliinin bir sonucu olarak, ayaklanan, fabrikalar igal eden i-i kitlelerinin umutlar hayal krklna dnrken, De Gaulle iktidar da iin-de bulunduu panikten kurtularak, ynlarn bu hayal krklndan yararla-narak duruma hakim oldu.

te bu pasif tavr, marksist ustalara gre, gerekte, eylem iin yeteneksiz-liin ve de korkakln maskesidir. Yine marksist ustalara gre, devrimcilerleoportnistleri ayran temel kriter, nihai olarak devrim yapmaya, hareketegemeye cesaret edip etmemede dmlenmektedir. Lin Piao bunu akabelirtmektedir. Son zmlemede mesele devrim yapmaya cesaret edip et-

meme meselesidir. Bu gerek devrimcileri ve marksist-leninistleri, sahtele-rinden ayrt eden en amaz mihenk tadr. (Mahir ayan, RevizyonizminKeskin Kokusu II.)


10/32


10

nce korsan eylem taktikleri ortayakt.

Toplanma ve gsteri yapma hakknnkullanlamad, kullanlmasna izin verilme-dii, dahas bu hakk kullanmak isteyenle-rin ar yaptrmlarla yzyze kald koul-larda ortaya kan korsan eylem taktikle-ri, belirli gnlerde (rnein 1 Mays) top-lanma ve gsteri yapma hakknn herhangibir yasal snrlamaya bal kalmakszn kul-

lanlmasndan baka bir ey deildir.Korsan eylem taktikleri, herhangi birkentin, herhangi bir yerinde, olabildiincesnrl sayda insann, nceden izin almak-szn biraraya gelmesi, olayn ya da gnnzelliini ieren baz sloganlar atmas vepolis mdahalesi olmadan olay yerinden ay-rlmas eklinde zetlenebilecek bir eylemtarzdr.

Korsan eylemlerin en temel zellii,snrl sayda insann kendi aralarnda anla-tklar bir zamanda, anlatklar bir mekan-

da protesto vb. eylemi gerekletirmek iinara sokaklarda bir araya gelmeleri ve eyle-mi gerekletirdikten sonra yeniden ara so-kaklara dalmalardr.

Korsan eylemlerin en youn olarakgerekletirildii yerler, stanbulda TaksimMeydan ve Beyolunun ara sokaklar ileAnkarada Kzlay ve Yksel Caddesi olmu-tur.

Korsan eylemlerin en byk avantaj,nceden izin alnmakszn gerekletiril-mesi, yani mevcut dzenin yasal kurallar-nn ve snrlamalarnn bir yana braklmas-dr. Dezavantaj ise, eyleme katlanlarn ola-bildiince snrl sayda olmasdr.

Kontra Sokak Taktikleri

Korsan eylemlere katlm ne denli s-nrl olursa olsun, her durumda kulamavb. olarak adlandrlan baka taktiklerlebirleerek (bildiri datma vb.), daha genikesimlere ulamann bir arac olmutur.

Genellikle 12 Eyll askeri ynetimindensivil ynetime geilmesiyle balayan kor-san eylem taktikleri, kitlesel eylemlerin ge-limesine paralel olarak nemini yitirmeyebalamsa da, 1 Mays eylemleriyle birlikte

biim deitirerek yeniden ortaya kmtr.Ancak bu yeniden ortaya k, korsaneylem taktiklerinin snrl sayda insanlar-dan oluan zelliinin alarak ve daha b-yk kitlelerin katlmn salayan bir biimednerek gereklemitir.

Korsan eylem taktiklerinin dntyeni biim, 1990lardan gnmze kadarmeydanlarda kutlanmasna izin verilmeyentm 1 Mayslarda grlen sokak taktikle-ri olmutur.

1 Mays eylemlerinde en yaygn biimde

kullanlan bu yeni sokak taktii, yasaklmeydanlara kmak amacyla ara sokaklar-da bir araya gelen belli younluktaki kitle-nin polis barikatlarn amaya almalary-la balayan, giderek polisle atmaya d-nen ve polisin basks younlatnda ye-niden ara sokaklara dalarak sren bir kit-lesel eylem biimidir.

Korsan eylemlerde snrl sayda insan-lar sz konusuyken, bu yeni sokak taktiin-de olabildiince ok sayda insann katlmsz konusudur. Birincisinde, slogan atmak,

kulama yoluyla bildiri datmak ve olabi-lecek en ksa srede ve hzla dalmak ne-redeyse eylemin btnn olutururken,


11/32


11

ikincisinde, kitlesel lkte katlm ve nce-den hazrlanm pankartlar, flamalar, bay-raklar vb. sz konusudur. Ancak her ikisi demevcut yasalarn izin vermedii eylemler-dir ve eylemin gerekletii meydanlara a-lan ara sokaklarda rgtlenir. Bu ynyleher iki taktik, birbirine benzer, ikincisi, bi-rincisinin daha geni katlmla gerekleti-rilmesidir.

1990lardan gnmze kadar tm 1 Ma-yslarda grlen bu yeni sokak taktikleri,nceden izin alnmakszn gerekletirileneyleme kar uygulanan polis terrne di-renmeyi, polislerle atmay ierir. Bu y-nyle de yeni bir sokak atmas teknii

ortaya kmtr.Bu sokak atmalar teknii, meydan-lara girilmesini engellemek amacyla olu-turulmu polis barikatlarnn barl biim-de zorlanmas, meydanlara girilmeye al-lmasyla balar. Ardndan, barl yollar-la polis barikatlar alamad ya da polisinsaldrya getii durumda, kitlenin, ta vb.aralarla polisleri geriletmeye, geri pskrt-meye ve bu yolla maydanlara girmeye a-lt ikinci aama gelir. Polislerin geriletile-medii, polis saldrsnn younlat (gaz

bombalar, Tomalar vb. aralarla) durum-larda ve mevcut direnme aralar (ta vb.)azaldnda, kitle hzla ve dzenli biimdeara sokaklara dalr. Gstericilerin ara so-kaklara dalmas zerine polis gleri deblnerek gstericileri ara sokaklardakovalamaya devam eder. Bu da, meydan-lardaki polis glerinin saysal olarak azal-mas, belli yerlerdeki polis barikatlarnn da-lmasn getirir. Bu durumda gstericiler,polis gcnn greceli olarak daha zayf ol-duu, gcnn blnd, kendi barikatla-

rn korumak yerine sokak aralarnda gs-terici peine derek dalmas karsnda,yeniden sokak aralarndan karak meydan-lara ynelirler. Bylece atmalar, bir kezdaha sokak aralarndan meydanlara tan-m olur. Ardndan yeniden organize olanpolis, bir kez daha sokak aralarndan mey-danlara kan gstericilere saldrr, onlarmeydanlardan uzaklatrmaya alr. Buikinci hamle karsnda gstericiler bir kezdaha ara sokaklara dalr ve polis de, birkez daha ara sokaklara dalan gstericile-ri tmyle datmak iin ara sokaklara y-nelir. Bir kez daha meydanlar boalr, at-malar ara sokaklarda srer. Ara sokaklara

dalm olan gstericiler, bir kez dahapolisin boaltt alana ynelir ve bir kez da-ha ara sokaklara dalm olan polisler mey-danlara geri dner...

Bylece bu sokak taktikleriyle, gste-ricilerin kararllna bal olarak, ayn ev-rimin srekli yinelendii bir eylem srecimeydana getirir.

Bu sokak taktii, bugn nasl karalan-maya allrsa allsn (vandalizm vs. t-rnden iddet eylemi olarak), balang-ta olabilecek en geni kitlenin katlmylabarl olarak balar. Pankartlarla, flama-larla, bayraklarla, sloganlarla kitle barlbiimde yrye geer. Belli bir yere ge-

lindiinde polisin yasal uyarlar balar,dalmalar ynnde uyarlr. Dalma-dklarnda (ki her zaman bu byledir), gaz,su vb. aralarla polis mdahalesi balar.Polis mdahalesine kar kitlenin tek sila-h, ta ve pankart sopalardr. Ta ve sopala-rn etkin bir biimde kullanlmas karsn-da polis aresizlie der, iddetini dahafazla arttrr. Hemen her durumda artan po-lis iddeti, polisin dorudan silah kullanma-s sonucunu dourur. 1989 1 Maysnda yada 1995 Gazi Olaylarnda olduu gibi, polis

iddeti (silah kullanmas) lmlere de yolaar.Bu olaylar ve bu sokak taktikleri yllar

boyu srp giderken, sokak savalar dabu sreten dersler karr.

lk ve birinci ders, ne kadar kitlesel vebarl olursa olsun, nceden izin veril-meyen kitle eylemleri benzer aamalardangeen bir polis mdahalesine maruz kalr.Eer kitle, polis mdahalesine hazrlkl de-ilse ve bu mdahaleyi belli llerde dur-durabilecek aralara sahip deilse, polis

mdahalesi kitlenin dalmasyla sonula-nr. Bu nedenle de, daha batan polis m-dahalesi ve polis iddeti hesaba katlarakhazrlk yaplr. Gerekli sava aralar(ta vb.) nceden tedarik edilir. Polis, n-ce bu aralarla pskrtlmeye ve etkisizle-tirilmeye allr. Bunda etkili olunmad,polis saldrsnn arlat durumda, yeni-den bir araya gelmek zere ara sokaklaradalnr.

kinci ders, sokak atmasnn verildi-i arazinin iyi bilinmesidir. Hangi ara so-kan nereye kt, meydana giden ara so-kaklarn hangileri olduu ne kadar iyi bili-nirse, bu atmalarda o kadar etkili olmak


12/32


12

mmkndr.

Bu ynleriyle, sokak taktikleri, nce-den hazrl yaplan bilinli bir eylemdir. An-cak bu sokak taktii, bir siyasal mcade-le biimi, iktidar ele geirmeye ynelik birkitle taktii ya da ayaklanma taktii de-ildir. Onun snrl bir amac vardr. Bu amada, belli gnlerde, zellikle 1 Mayslardameydanlarn kitlelere yasaklanmasn pro-testo etmek ve byle bir yasak kararnnpahalya patladn devlete gstermek-tir. Bu ynyle olumlu bir ama gtmez.Yani belli bir siyasal hedefi yoktur ve bellibir yer ve zamanla snrldr. Bu nedenle de,neredeyse yln ayn gnlerinde srekli yine-

lenen geleneksellemi bir durum sz ko-nusudur.Sokak taktiklerinin nc dersi, poli-

sin geleneksel ya da klasik mdahalearalarnn kitlenin geleneksel direniaralar (ta vb.) karsnda yetersiz ve etki-siz kald koullarda dorudan ateli silah-lara bavurmasdr. lk kez 8 Nisan 1976daAnkara Kurtulu Parknda gerekleen budurum Eari Oran ve Burhan Barnn l-mne yol aarken, 1 Mays 1977de tarihinen byk ve en ar katliamna yol am-

tr. 12 Eyll sonrasndaki kitle gsterilerindeilk silah 1 Mays 1989da patlamtr (Meh-met Akif Dalcnn ldrlmesi, ki bu olayGezi Direniinde Ankarada Ethem Sars-ln ldrlmesiyle byk benzerlie sa-hiptir). Bylece polisin dorudan ateli si-lah kullanarak kitle hareketini datmayaynelik saldrs silahla kontrol altna al-namayan kitle eylemlerinin dzenin yasalsnrlarn amaya yneldiinde ortaya ka-bilecek katliamlar sorununu ortaya kar-mtr.

Polisin dorudan ateli silah kullana-rak kitle eylemlerine saldrs, bir yandan kit-le eylemlerinin silahla kontrol altna alnma-s gerekliliini ortaya karrken, dier yan-dan polis saldrsnn bu boyutu gznnealnarak kitle hareketlerinin yasal snrlariinde tutulmasn amalayan pasifist veteslimiyeti eilimleri dourmutur.

Genellikle yasal snrlar iinde balayanbarl kitle gsterilerinin polis tarafndanszl ve fiili olarak engellenmeye alldanda balayan ve genellikle ta vb. aralar-la srdrlen atma karsnda gele-neksel toplumsal olaylara mdahale ara-larnn yetersiz kalmas zerine polisin

ateli silah kullanmas, en azndan kullan-ma olaslnn gl biimde varolmasbarl kitle gsterisini dzenleyenleringsteriyi bitirme ve datma abalarna yolaar. Son zamanlarn moda hareketlerin-de olduu gibi, bu gsteriyi bitirme ve da-tma abas, polisin izin verdii bir yerdebasn aklamas yaplmasyla sonulanr.Bylece srekli atma potansiyeline sa-hip kitle gsterilerinin basn aklamalarylasonlandrld ksr bir dng ortaya kar.

Sendikalar, konfederasyonlar vb. de-mokratik kitle rgtlerinin dzenledii tmgsteri ve yrylerde grlen bu durum,barllk kisvesi altnda hakl ve mazur

gsterilmeye allr. Gerekte ise, polisledorudan atmaya giren kitlenin polisinateli silah kullanmas karsnda koru-masz ve savunmasz olmasndan kaynak-lanr. Yasal ve barl kitle gsterilerininsiyasal ieriinin belirsizlii, iktidarn ele ge-irilmesine ynelik bir ieriinin bulunma-mas, korumasz ve savunmasz kitlelerinkorunmas ve savunulmasna ilikin bir d-ncenin ve abann ortaya kmasn en-geller. Doal olarak, kitle gsterisi, barlolarak balar, ksmi ve snrl atmalarla

srer ve biter.Bu durum ve buna uygun dnce vedavran biimleri Gezi Direnii gibi uzunsren bir kitle hareketinde de egemen ol-mutur. Siyasal iktidarn icazeti altnda ikihafta boyunca Taksim Meydannda zgralan oluturan Gezi Direnii, bu egemendnce ve davran iinde siyasal ieriiolmayan bir kitle hareketiymiesine srd-rlmtr. Ancak (bata Ankara, zmir, An-takya, Eskiehir olmak zere) lkenin dieryerlerinde direniin siyasal nitelii ok da-

ha belirgin olmutur. Bu da gvenlik g-lerinin yeni taktikler gelitirmelerine yolamtr.

Bu yeni taktik, polisle atan kitleninsokak taktikleri erevesinde yeniden top-lanmak zere ara sokaklara daldklarnda,buralarda milis grnml eli sopal polis-lerin cezalandrma timleri olarak devreyesokulmasdr.

Bu yeni polis taktiini, polis mdaha-lesinin ateli silah kullanma evresinin naamas olarak tanmlamak olanakldr. An-cak bu cezalandrma ynteminin asl ie-rii, resmi polis glerinin (evik kuvvet)dar sokak aralarna girerek hareketsiz kal-


13/32


1

masn nlemek, meydanlardaki gcnnblnmesinin nne gemek ve gsterici-lerin yeniden toplanmak zere ara sokak-lara dalmasn nlemektir.

Bu yeni polis taktii, ilk bakta, sivilpolislerin, esnaftan devirdikleri yedek g-lerle ara sokaklara dalan gstericileri ce-zalandrmalar gibi grnse de, temelde,gstericilerin ara sokaklar bir manevraalan olarak kullanmalarn engellemektir.Bu taktikle, ara sokaklar gvensiz alan-lar haline getirilmekte ve gstericilerin arasokaklar kullanmalar olanaksz hale geti-rilmektedir. Bu da, uzun yllardr kullanlansokak taktiklerinin kullanlamaz hale ge-

tirilmesi demektir.Bu yeni polis taktii, Gezi Direniininilk gnlerinde belirgin biimde ortaya k-msa da (medyaya yansyan ilk olay z-mirdeki eli sopal siviller olmutur), di-reniin medyas bu olay grmezlikten gel-meyi yelemi ve stn kapatmaya al-mtr. Taksim Dayanmas adna yaplanaklamalarda twitter zerinden desen-formasyon yapld, bilgi kirlilii ortayakt ileri srlm ve bu tr haberlereitibar edilmemesi istenmitir. Bu da ye-

ni polis taktiinin her yerde yaygn biim-de kullanlmasna yol amtr. Ortaln sa-kinlemesinden sonra aa kt gibi, bupasifikasyon yntemi lmlere neden ol-mutur. Eskiehirde Ali smail Korkmaznldrlmesi bunun en tipik rneidir.

Ancak yeni polis taktii burada kalma-mtr. Akrep ad verilen ve ara sokaklar-da kullanlabilir olan hafif zrhl polis arala-r bu taktie eklenmitir. Bylece gsterici-ler iin gvensiz hale gelen ara sokaklartenhalam ve Akrep polisleri sokak ara-

larnda kalan ve saylar birka gemeyengstericileri kolayca yakalamaya balam-tr.

Dne kadar gstericilerin glerini ye-niden birletirmek zere dattklar, manev-ra yaptklar ve evik Kuvvet iin gvensizolan ara sokaklar, bugn eli sopal ve Ak-repli polis glerinin denetimine gemi-tir. Bylece Akreplerin desteindeki evikKuvvet de daha kk birimler halinde arasokaklara girebilir hale gelmitir. Dier birifadeyle, dne kadar gstericilerin stn-lnde olan ara sokaklar el deitirmitir.Ara sokaklar, artk gstericiler iin dahagvensiz hale gelmi ve manevra alan

olarak kullanlmas zorlamtr.Ama bu, polisin salad psikolojik bir

stnlk durumudur. Akreplerin ara so-kaklarda hzla hareket etmesi ve Akreplipolislerin ara sokaklarda silah ekmek du-rumunda kalmas ortaya kan yeni duru-mun sadece psikolojik nitelikte olduunuaka gstermektedir. Bu psikolojik stn-l salayan olay da, ara sokaklardakigstericilerin eli sopallar tarafndan d-vlerek ldrlmesidir.

Polis glerinin ara sokaklardaki yeniegemenlii, Taksim, Kzlay gibi byk mey-danlarn evresiyle snrldr. stanbul veAnkarann semtlerinde ya da Antakyadaki

eylemlerde grld gibi, fazla dzenli ol-mayan dar ara sokaklar gstericilerin top-luca barikat kurduklar yerler haline dn-mektedir.

Yine de bu yeni durum, ara sokaklarn,gstericiler tarafndan glerini yenidenbirletirmek zere daldklar ve manevrayaptklar yerler olmaktan uzaklamasn en-gellememektedir. Barl gstericiler iinsokak taktiklerinin yeniden ilevsel halegelebilmesi iin, hereyden nce ara sokak-lardaki eski egemenliin yeniden kazanl-

mas gerekir. Bunun en emin yolu da, arasokaklar kullanmaya ynelik geri ekilme-nin rgtl gruplarla yaplmasndan ge-mektedir. Bu yolla, ara sokaklarda egemen-lik kurmak iin direnme aralar etkin bi-imde kullanlabilecektir.

zcesi, gelecek srete sokak taktikle-ri, yenilenerek ve yeni biimler ortaya -kartarak barl gsterilerin en temel ar-pma ve direnme arac olarak varln sr-drecei kesindir. Bunun iin, hereydennce polisin gelitirdii yeni kar-taktik-

lerin yaratm olduu psikolojik stnlnbertaraf edilmesi ve direnme aralarnnrgtl gruplartarafndan sokak aralarn-da etkin bir biimde kullanlmas gerekmek-tedir. Burada belirleyici olan, kentin ve arasokaklarn (gerilla sava terimiyle arazinin)gstericiler tarafndan ok iyi bilinir olma-s ve bu yolla elverili arazi haline getiril-mesidir.

Burada unutulmamas gereken ey, tmbu sokak taktiklerinin ve polisin kar-tak-tiklerinin sadece polisin zor yoluyla engel-ledii kitle gsterilerine ve protesto eylem-lerine ilikin olduudur. Bu sokak taktikle-ri, hibir biimde kitle ayaklanmasnn (si-


14/32


1

lahl) ya da barikat savalarnn bir para-s deildir. Bu sokak arpmalarnn, gi-derek ve sre iinde kitle ayaklanmasnadnmesi beklenemez. Devletin resmi zorglerinin, hibir yasal snrlama olmaks-zn, kolayca ve yaygn biimde silah kul-lanabildii bizim gibi lkelerde, en sradanve en masum kitle gsterilerinin bile zor-la engellendii, kitlelerin en temel demok-ratik haklarnn bile kullanlmad, kullanl-masna izin verilmedii tartmasz bir ol-gudur. Sokak taktikleri ve buna kar po-lisin gelitirdii kontra-sokak taktikleri, de-mokratik devrimin tamamlanmad, de-mokratik hak ve zgrlklerin kullanlmad-

koullarda ortaya kan barl kitlegsterilerine ilikindir. Bu kitle gsterilerininsokak taktikleri, siyasal iktidarn ele gei-rilmesine ynelik mcadelenin ikincil ara-larndan birisidir. Bunu, devrimci mcade-lenin nemli ve hatta birincil aralarndanbiri olarak grmek ya da gstermeye kalk-mak yaplabilecek en byk hatalardan bi-risidir. Bu sokak taktikleri, sadece geicimevzileri korumak iin yrtlen mcade-lenin bir parasdr. Chenin ok ak biim-de ifade ettii gibi, kk taktik sorunlar-da byk stratejik hedefler grmek, halkkitlelerinin enerjisini boa harcamaktanbaka bir ie yaramaz.


15/32


1

Siyasal duruunun ve tutumunun soldaolduunu syleyen ya da kendisini soldatanmlayan ve hatta kendisini marksist, le-ninist ya da komnist olarak sfatlayan her-kesin ok iyi bildii gibi, oligarinin 12 Eyllaskeri darbesiyle birlikte geni ve yaygn birdepolitizasyon sreci yaanmtr.

Depolitizasyon (apolitikleme) sreci,emperyalizmin ve oligarinin youn ideolo-jik saldrs koullarnda solda ideolojisiz-

lemeye yol amtr. Bu ideolojisizleme-nin en tipik sonucu ise, bilimsel saptamala-rn, bilimsel teorilerin, daha tam deyile,marksist-leninist teorinin kmsenmesi,dlanmas ve ilevsiz klnmas olmutur.

Trkiyedeki sol hareket, zellikle 90lyllardan itibaren, her trl teorik deerlen-dirmeden ve teorik tartmadan uzak dur-mutur. SP-TKPsinin gururla syledii gi-bi, bu teoriksizleme, teoriden ka steri-lize gruplarn olumasna yol amtr.

Bu ideolojisizleme ve teoriden ka s-

reci, kanlmaz olarak devrimci rgtleri veyaplar da etkisi altna almtr. Bunun so-nucu da, bol resimli, bol ajitasyonlu ve slo-ganl haftalk yayn organlar karmak ol-mutur. Haftalk yayn organlarnn yannda,okluk iki aylk teorik (kuramsal) yazla-rn yer ald dergiler yaynlanmsa da, bu-ralarda ele alnan konular popler konu-larn tesine fazlaca gememitir.

2000li yllara gelindiinde, iki aylk teo-rik yaynlar da anlamszlamaya balamve giderek basldnda kar havasndabir grnme brnmtr. Bylece haf-talk yayn organlar, sol hareketin neredey-se biricik yayn organlar olarak arz en-

Biraz Teori

dam eylemitir.Atlm gibi, teoriyi ke yazarl d-

zeyinde ele alan haftalk yayn organlaryannda Yry gibi bol resimli, bol ajitas-yonlu ve bol sloganl yayn organlar solda-ki ideolojik, politik ve teorik dzeyi gster-mitir.

Bu hava iinde ve bu ortamda marksist-leninist teoriyi, saptamalar, terminolojiyizenle korumak her dnemkinden ok da-

ha zorunlu ve zorlu olmutur.Yllar getike Trkiye devrimci hareke-tinde, genel olarak solda, eski ya da yeniteorik saptamalar neredeyse grnmez ol-duka, teorisiz pratik, dncesiz eylem batac edilmitir. Asl olan eylemdir! Nedenve nasl yapldna baklmakszn sadeceeylem ne gemitir. Bu eylemler de,her zaman eyleme katlanlarn niceliiyle,pankartlarn boyutuyla ve temsili sava-larn geit treniyle hesaplanan bir gste-ri halini almtr.

Kltr merkezleri, mzik gruplar, atl-ye almalar vb. bu teorisiz pratiin, d-ncesiz eylemin entelektel emsiyesiolurken, bol resimli, bol ajitasyonlu ve bolsloganl haftalk yayn organlar yeni devrim-ci kuan teorik gdasn ald tek kay-nak haline gelmitir.

Elbette iinde yaanlan bu srete ken-dinden menkul teorisyenler ortaya kmve deiik yayn organlarnda teori yapl-mtr. Ancak bunlar da legalizmin, legal-lemenin bir paras olmaktan teye ge-memitir.

te bu ortamda ve bu hava iinde Tr-kiye devrimci mcadelesinin teoriksizle-


16/32


1

mesi derinlemi ve teori, daha tam ifadey-le, devrim teorisi bir yana braklmtr. Ne-redeyse hibir teoriye sahip olmayan r-gtler legal alanlarda ke tutar hale gelmi-tir.

Tam teorisizlie allmken, devrim te-orisi, devrim stratejisi, devrim anlay ol-makszn devrim yapmaya soyunulmu-ken ve bunlardan umut kesilmiken, bir-den Yry haftalk dergi teori yapmayasoyunmutur.

Yry evresinin resmi ve merkeziyayn organ olan, yazldnda ve basld-nda kan Devrimci Sol dergisi1 bile te-orik deerlendirmelerden uzak kalmay ba-

armken, Yry haftalk derginin teo-rik deerlendirmelere girimesi phesizsevindirici olmutur.

Yry haftalk derginin 382. saysndabalayan ve sregiden yaz dizisi byle biryeni gelimenin rn olarak grnse de,batan itibaren teoriksizlemenin ne boyut-lara ulatn gstermesi asndan rnekniteliktedir.

Gezi Direniinden alnma bir sz ba-lk yapan (Bu daha balang) bu yaz di-zisi, banda, ayaklanmann [Gezi ayak-

lanmas kastediliyor -KC] kk burjuvazi-de, reformizmde, oportnizmde, Krt milli-yetilerinde yaratt arpk alglar, Cephe-nin [DHKCnin -KC] doru devrim anlay-n, sava stratejisini, taktiklerini ve mcade-le anlayn zetleyerek gstermeye ala-caz.2 denilerek gerekelendirilmitir.

Yaz dizisinin 382. ve 383. saylarda ya-ynlanan ilk iki blmnde genel teorikszler edildikten sonra, 384. sayda yaynla-nan nc blmnde devrim anlayna,sava stratejisine, taktiklere ve nihaye-

tinde mcadele anlayna deinilmitir.Gezi Direnii sonrasnda Yry hafta-

lk derginin teorik bir yazya gereksinmeduyduu ylesine aktr ki, nc blm-de ortaya konan teorinin ilk alt bal

Halkn fkesinin ktidara Ynelmemesinin,Dnmemesinin Nedeni Suni Dengedir ol-mutur.

Bu balk altnda unlar yazldr:Suni denge znde bizim gibi

yeni smrge lkelerdeki srekli mil-li kriz esprisiyle birlikte, emeki kit-lelerin iinde bulunduu pasif tutu-mu ifade eder. Bir yandan srekliolarak yaanan kriz, dier yandan bukrizin varlna ramen kitlelerin tep-kisini ortaya koyamama durumudur.Halk kitleleri ile oligari arasnda varolan suni bir ilikidir. Geni halk y-nlarnn tepkilerinin yumuatlmas,

suni olarak kontrol altna alnabilme-sidir.3 *Yaz dizisinin bir nceki blmnde

ise unlar yazldr:Yeni-smrge lkelerde devrim-

ci durum olduu halde, snf mca-delesi silahl biime dnmeyebili-yor. Bunun nedeni halk ile oligariarasndaki suni dengedir.4

Oligarinin bask ve terr kar-snda, halk kitlelerinin bilinli eylem-lere ynelememelerinin sebebi suni

dengedir. Yani halk kitlelerinin, tep-kilerini gstermelerinin maddi koul-lar olmasna ramen, tepkilerini di-le getirmemeleri, suskunluklar, ba-ka bir deyile memnuniyetsizlikleri-ninsosyal alana yansmamasnn se-bebi suni dengedir.5(ab) **

1 lk says Mart 1980de kan Devrimci Sol der-gisinin, Eyll 1980 tarihine kadar drt say km ve5. says Mart 1993de yaynlanmtr. 6. says Haziran1993te ve 7. says, iki yl sonra, Aralk 1995te yayn-lanmtr. 1996 ylnda iki say, 1998 ve 1999 ylnda say kmtr. 15. says Temmuz 2000de kan Dev-

rimci Sol dergisinin 2002-2004 arasnda drt says

km ve 2009 ylna kadar be yl tatil edilmitir.22. says Mays 2010da ve 23. says (son say) Mays2012de kmtr.

2Yry, Say: 382, s. 38, 15 Eyll 2013.

3Yry, Say: 384, s. 25, 29 Eyll 2013.4 Yry, Say: 383, s. 31, 22 Eyll 2013.5Yry, Say: 384, s. 25.* Devrimci Sol dergisinin (DS hareketinin mer-

kez yayn organ) 2. saysnda (Mays 1980) yle ya-zldr: Suni denge, srekli milli krizin olduu bir l-kede, halk kitleleri ile oligari arasnda varolan sunibir ilikidir, geni halk ynlarnn tepkilerinin yumu-atlmas, suni olarak kontrol altna alnabilmesidir.Grld gibi, Yryn yaz dizisi, teorisizlikortamnn getirmi olduu baz kk eklemeler d-nda bir ve ayndr.

** Devrimci Sol dergisinde unlar yazldr:Bu koullarda, halk kitlerinin, oligarinin bask

ve terr karsnda, bilinli eylemlerini ortaya koya-mamalarn ne ile adlandracaz? Devrimci durumunvarln srdrd koullarda, halk kitlelerinin (oli-garinin szclerinin deyiiyle) sosyal patlamalaragitmemesi nedir? te suni denge budur. Yani, asln-

da halk kitlelerinin bilinli tepkilerini gsterebilecek-leri maddi koullar varken, bu durumun sosyal alanayansmamasdr. Bu durum, irademizin dnda bir ol-gu olduu iin bu dengeye suni diyoruz.


17/32


1

Biraz Mahir ayan yoldan yazlarnokumu herkesin kolayca anmsayaca gi-bi, suni denge saptamas THKP-Cnin dev-rim teorisinin temel talarndan birisidir. Do-laysyla kendilerini THKP-Cnin mirassolarak gren Yry haftalk derginin te-orik aklamalarnda ilk sray almas ar-tc deildir. Ama...

Evet, ama, Mahir ayan yoldan sunidenge saptamas hi de yaz dizisindesylendii gibi deildir. stelik suni denge,halkn fkesiyle ksmen ve dolayl olarakilintiliyse de, snf mcadelesinin silahl bi-ime dnmeyebilmesiyle ilintili deildir.

DHKP-Cnin deil, THKP-Cnin devrim

stratejisinin, yani Politiklemi Askeri SavaStratejisinin temel unsuru olan suni dengeKesintisiz Devrim II-IIIte yle ifade edilmi-tir:

... geri-braktrlm lke iindekielikiler grnte yumuam (fe-odal dneme kyasla) halk kitleleri-nin dzene kar tepkisi ile oligariarasnda suni bir denge kurulmu-tur. (ab)

Artk geri-braktrlm lkelerde-ki oligarik devlet aygt, mevcut re-

tim ilikilerini buna lkedeki kapita-lizm i dinamikle gelimedii iin,emperyalist retim ilikileri demekyanl olmayacaktr uzun bir srekoruyabilecek seviyeye gelmi, bu l-kelerdeki halk kitlelerinin zelliklegeni emeki ynlarnntepkileri pa-sifize edilerek, bu tepkiler ile oligariarasndasuni bir denge kurulmutur.(Bu durum, pasifizmin, revizyonizminbu lkelerdeki maddi dayanan te-kil etmektedir.) (ab)

Ve yine Kesintisiz Devrim II-IIIte, lke-mizin tarihi-sosyal-politik ve psikolojik et-kenlerin yannda, lkemizin ekonomikbnyesinin ve de kk-burjuvazinin politikve ekonomik rgtlenmesinin oluturduuzelliklerin kitlelerin spontane patlamala-rn pasifize etmede temel rol oynadbelirtilir.

Yry haftalk derginin suni dengeyeilikin teorik sylemi ileKesintisiz DevrimII-IIIte ortaya konan suni denge saptamassadece yzeysel olarak ve antrma yo-luyla benzetir.

Hereyden nce, suni denge, Yryhaftalk derginin teorik syleminde ifade

edildii gibi, snf mcadelesinin silahl bi-ime dnmesiyle dorudan balantl de-ildir. phesiz suni denge ile tam anlamy-la olgunlam olmasa da varolan milli krizarasnda bir balant vardr.

Leninin milli kriz tanmnda ifadesinibulduu gibi, alttakilerin eskisi gibi ynetil-mek istemedii ve sttekilerin eskisi gibiynetemedii, ezilen snflarn yoksullukve skntsnn, her zamankinden ok kt-letii koullarda ve bu nedenlerin sonucuolarak bar zamannda soyulmalarna i-kayet etmeden izin veren, ama alkantl d-nemlerde, hem bunalmn koullar tarafn-dan, hem de stteki snflarn kendileri ta-

rafndan bamsz tarihsel eyleme itilen kit-lelerin faaliyetinde olduka byk artlabirlikte milli kriz ortaya kar, devrimci du-rum meydana gelir. Devrimci durumun var-l da (devrim aamas), silahl eylem yn-temlerinin kullanlmasnn koullarn yara-tr.

Mahir ayan yolda, lkemizde (ve tmgeri-braktrlm lkelerde) tam anlamylaolgunlam olmasa da milli krizin var oldu-unu saptayarak silahl mcadelenin nesnelkoullarnn varolduunu ortaya koyar.

Bu saptama karsnda, yani lkemizdemilli krizin (tam anlamyla olgunlamamolsa da) var olduu, dolaysyla silahl m-cadelenin nesnel koullarnn bulunduusaptamas karsnda revizyonist ve oport-nistler itiraz etmilerdir. Onlarn itiraz,Leninin klasik milli kriz tanmna uygunkoullarn olmamasdr. Bunun kant ise,Leninin belirttii gibi, kitlelerin faaliyetin-de olduka byk artn olmamasdr.

te suni denge saptamas, bylesi biritirazn sunduu kant karsnda lke-

mizdeki durumu aklayan bir saptamadr.Bu saptamann en belirgin zellii, milli krizkoullarnda halkn mevcut dzene karmemnuniyetsizlik ve tepkilerinin aa vu-rulmamas, eyleme dnmemesi olgusu-dur. Bu adan, suni denge, bir olgudur, kit-lelerin tepkilerinin aa vurulmamasnn vevurulamamasnnnedeni deil,sonucudur.

Btn bunlar, gerekKesintisiz Devrim II-IIIte, gerekse THKP-C yaznnda yeterinceve ayrntl olarak ortaya konulmutur. Bunaramen suni dengeyi (ve dier eyleri) te-orik olarak ifade edebilmek iin zgnolmaya almak, bu zgnlk iinde ol-madk szckleri ve kavramlar teorinin


18/32


1

iine katmak yzeysellie yol amaktadr.te Trkiye solunun son otuz yldaki ide-

olojisizliinin ve teoriden kann son r-nei bu zgn olma abasnda kendisinida vurmaktadr.

Yry haftalk derginin teorik yaz di-zisi bunla snrl deildir. Bata ifade ettikle-ri gibi, suni dengeden sonra sra stratejiyegelir.

lkemizdeki halk sava stratejisi Poli-tiklemi Askeri Sava Stratejisidir alt ba-l altnda silahl mcadele konusuna giri-lir.

Halkn silahl sava, DevrimciHalk Kurtulu Partisi-Cephesinin n-

clnde, ehirde ve krda silahlpropagandann, gerilla savann ge-litirilmesiyle, yaygnlap glenerekgerilla ordusuna ulaacak. Artan halkhareketleri ve yresel ayaklanmalar-la birlikte Halk Ordusuna dnecekve en nihayettopyekn ayaklanmay-la oligarik devlet yklarak DevrimciHalk ktidar kurulacaktr.6

Evet, haftalk Yry dergisine grehalkn silahl sava... silahl propaganda-nn, gerilla savann gelitirilmesiyle... geril-

la ordusuna ular!Burada sapla saman karmtr.Gerilla sava, askeri bir savatr, bir as-

keri sava biimidir. Silahl propaganda ise,Kesintisiz Devrim II-IIIten yaptklar alntdaifade edildii gibi, askeri deil, politik m-cadeledir. Dahas Ferdi deil, kitlevi m-cadele biimidir. Yani silahl propaganda,pasifistlerin iddia ettii gibi kesin olarak te-rrizm deildir. Bireysel terrizmden amave biim olarak farkldr.

Buna ramen, silahl propaganda ile ge-

rilla savann zdeletirilmesi, aynlatrl-mas basit bir kalem srmesi olmaktante, teorik yetersizliin ve bilisizliin bir ifa-desidir.

Silahl propaganda, gerilla savanndevrimci politik amalarla, siyasi gerekle-ri aklama kampanyasnn bir arac olarakyrtlmesi, yani politik kitle mcadelesiolarak ele alnmasdr. Yani gerilla sava,temel politik mcadele biimi olan silahlpropagandann edeeri deil, aracdr. Ge-rilla savan, daha incelmi haliyle silahleylemi silahl propagandayla zdeletir-

mek, tm revizyonistlerin ve oportnistlerin

(zellikle Yry kesiminin tarihsel teme-li olan DYnin) en tipik tutumudur. Teorisiz-leme, Yryn teori yazmnda byle-si bir benzelie yol amtr.

Elbette dahas da var.Yry haftalk dergiye gre, silahl pro-

pagandann, dolaysyla onunla zdeletir-dii gerilla savann gelitirilmesiyle birlik-te gerilla ordusuna ulalacak ve ardndanhalk hareketleri ve yresel ayaklanmalarlabirlikte bu gerilla ordusu Halk Ordusunadnecektir. Evet, ama yetmez. Halk ordu-sundan sonra sra topyekn ayaklanmayagelmektedir. Bu topyekn ayaklanma ni-

hai evredir ve bu evrede oligarik devletyklr!Bilinebilecei ya da halk sava yazn ir-

delendiinde aka grlecei gibi, halksava, ad zerinde askeri savatr. Bu as-keri sava, krlardan ehirlerin fethedilme-sine ynelik bir izgi izler. in ve Vietnamhalk savalarnda olduu gibi, savan ni-hai aamas, krlarda oluturulan ve geli-tirilen halk ordusunun ehirleri ele geirme-sidir. Bu izgi ile topyekn ayaklanma bir-biriyle dorudan ilinti iinde deildir.

Bir ilinti, bir balant vardr. Bu da, Ke-sintisiz Devrim II-IIIte aktarlan Che Gue-varann nl saptamasnda yer alr.

Kk sava ekirdeklerinbalattklar mcadeleye, srekli ola-rak yeni yeni gler katlr; kitle ha-reketleri boy gstermeye balar, eskidzen kk kk bin paraya ay-rlr, ve ite tam bu anda ii snf vekentli kitleler savan kaderini belir-ler. (Che Guevara)

Burada ii snf ve kentli kitleler sava-

n kaderini belirler ifadesinden Yryhaftalk derginin kard sonu topyeknayaklanma olmutur. Ne de olsa kentler-de, yaplsa yaplsa ayaklanma yaplr!

Konu bu kadar basit deildir.Suni dengenin bozulmas, yani halkn

mevcut dzene kar memnuniyetsizlik vetepkilerinin aa kmas kanlmazdr. Kr-sal blgelerde kylln bu tepkilerininaa kmas, aktr ki, kyl kitleleriningerillaya katlmasna yol aar. Ayn durumunkentlerde kitle gsterilerine, yerel ayaklan-malara yol aabilme olasl vardr. Ancakkentlerdeki kitle ayaklanmasnn topye-kn, yani genel bir ayaklanma halini al-6Yry, Say: 384, s. 25.


19/32


1

mas, bu kitlelerin bilinli ve rgtl olma-syla olanakldr. Bu da, bylesi bir ayaklan-mann merkezi bir rgt tarafndan rgtle-necei anlamna gelir. Ortada bir halk sava- ve bunun temel askeri gc olarak halkordusu varken, kentlerde genel bir ayaklan-mann rgtlenip rgtlenmeyecei doru-dan halk ordusunun ynetimine ilikin birkarara bal olacaktr. Aksi halde, kentlerdeyounlam ve askeri sava koullarna g-re donatlm ve mevzilenmi emperyaliz-min ve oligarinin askeri gleri karsndaii snf ve kentli kitleler aresiz kalacak-tr.

Halk savan, halk ordusunu bir yana b-

rakarak, nihai olarak topyekn ayaklan-ma ile oligarik devletin yklacandan szetmek, sadece bir yerlerden duyulmu ba-z szleri yinelemekten baka bir ey deil-dir.

in, Vietnam (1945 ayaklanmas dn-da) ve Kba devrimlerinde (ve halk sava-larnda) kentlerin ele geirilmesi, kentlerde-ki bir topyekn ayaklanma ile gerekle-memitir. Nikaraguada Sandinist hareketi-nin kent ayaklanmas, krsal alanlarda r-gtlenmi bir halk ordusu tarafndan rgt-

lenmemi ve desteklenmemitir. Bu yny-le kendine zg bir yol izlemitir. Nihaiolarak kentlerdeki topyekn ayaklanmaile iktidarn ele geirilmesi de bir teoridir,bir varsaymdr. Byle bir stratejik planla-ma elbette yaplabilir. Ancak byle bir plan-lamann bir btn olarak stratejik izgi iin-deki yeri ve balantlarnn ak ve net bi-imde ortaya konulmas gerekir. Bunlar or-taya konulduu lde deerlendirilebilir vetartlabilir. Aksi halde, sylenen ey, yap-lan teori sadece znel bir aklyrtmeden

baka bir ey olmayacaktr.u saptamalar yapabilenler asndan

bylesi bir stratejik planlamadan sz et-mek elbette olanakszdr:

Halk savann temel biimi si-lahl mcadeledir. Ancak silahl m-cadele mcadelenin tek biimi de-ildir. Silahl mcadele dndakitmmcadele biimleri, silahl halk sava-n glendirici ve ona bal mca-delelerdir. Devrimci Parti, halkn gn-lk, ekonomik-demokratik mcade-lesine de nclk ederken bu mca-dele ile nihai kurtuluun salanama-yacann propagandasn yapp ikti-

dar hedefini gsterir.7

Evet, halk savann temel biimi silah-l mcadeleymi. stelik tek biim deil-mi ve stne stlk silahl mcadele d-ndaki tm mcadele biimleri silahl halksavan glendirici ve ona bal mcade-lelermi!

te bir kez daha ideolojisizletirilmeninve teoriksizlemenin bir rnei.

Halk sava, bir savatr, askeri savatr.Sava, askeri sava, aktr ki, karlkl g-lerin silahla mcadele ettikleri bir eylem di-zisidir. Bu anlamyla halk sava, silahl birmcadeledir. Sanrz bunda tartlacak birnokta yoktur.

Ama halk savann temel biimi, iin-de bulunulan evreye gre deien deiikbiimlere sahiptir. lk evrelerde gerilla sava- temel biim iken, ikinci evrede hare-ketli sava ve nc evrede dzenli or-du sava (ya da mevzi sava) temel bi-im olarak ortaya kar. Her aamada di-er biimler (gerilla sava, hareketli sava,dzenli ordu sava) temel biime tabidir.

Btn bunlar, halk savana ilikin yaz-n biraz kartrm olan herkesin kolaycagrebilecei eylerdir. Ancak silahl mca-

dele dndaki tm mcadele biimleri de-nildiinde, akla ilk gelen politik (siyasal) veekonomik-demokratik mcadele biimleri-dir. Zaten cmlenin devamnda halkn gn-lk, ekonomik-demokratik mcadelesindensz edilerek bu ifade edilmi olmaktadr.Buradan anlyoruz ki, Yry haftalk der-ginin teorisine gre,politik ve ekonomik-demokratik mcadele biimleri silahl m-cadeleye tabidir.

Bir kez daha sapla saman karmtr.Bir baka yerde yle yazlmtr:

deolojik, ekonomik-demokratikmcadele politik mcadeleyetabiolarak yrtlr. Politik mcadele en

genel anlamyla temel mcadeledir.Ama emperyalizmin igal biimi l-kenin ekonomik, siyasi, sosyal, psi-kolojik, kltrel zellikleri, ksacamevcut toplumsal formasyon, politikmcadelenin bir biimi olan silahlpropagandann temel mcadele bi-imi olarak ele alnmasn ve dierekonomik-demokratik mcadele bi-imlerinin ona tabi klnmasn ve

7Yry, Say: 384, s. 27.


20/32


20

onun tarafndan belirlenmesini zo-runlu klar.8(ab)

stelik btn bu karmaa ve kemekeyaz dizisinde de aktarlanKesintisiz Dev-rim II-IIIteki u saptamayla yan yana dur-maktadr: Silahl propaganday temel, te-ki politik, ekonomik ve demokratik mca-dele biimlerini, bu temel mcadele bii-mine tabi olarak ele alan devrimci strateji-ye Politiklemi Askeri Sava Stratejisi de-nir.

Mahir ayan yoldan kaleme aldTHKPnin 1 Nolu Bildirisinde unlar yazl-dr:

Politik mcadele, devrimci yayn-

la yaplan politik propagandadan, po-litik nitelikteki kitle gsterilerinden,politik grevlere ve de gerilla savanakadar eitli biimlerde cereyaneder.

Gerilla sava, politik mcadele-nin en st ve en etkili biimidir.

imdi iin iinden kmak Yry haf-talk dergi iin olduka zorlam olacaktr.Yine de bir kolaylk olsun diye KesintisizDevrim II-IIIte ortaya konulmu belirleme-yi anmsatalm:

Silahl propaganda, kr ve ehirgerilla sava ile psikolojik ve yprat-ma savan ierir.

Temel mcadele biiminin bu e-kilde ele alnmas, elbetteki tekimcadele biimlerinin ihmal edilme-si demek deildir. Silahl propagan-day temel alan rgt, teki mcade-le biimlerini de gc orannda elealr. Ancak teki mcadele biimleritalidir. Silahl propaganda, temel m-cadele biimidir. Bu ekonomik ve

demokratik kitle hareketlerine seyir-ci kalnmas demek deildir. rgt,gc orannda, ekonomik ve demok-ratik hak ve istemler etrafnda kitle-leri rgtlemeye alr. Oligariyekar her eit tepkiyi ynlendirmey-le urar. Ancak balangta asla heryere komaz, gcn aan silahla g-ven altna alnamayan kitle hareket-lerinin iine girmez. Gcyle orantlolarak silahl propagandann dn-daki, bilinlendirme, siyasi eitim,propaganda ve rgtlendirme ileri

ile urar.Klasik politik kitle mcadelesi ile

silahl propaganda birbirini izler vebirbirinin iinde, birbirine bamldr-lar, her biri dierini karlkl etkiler.

Silahl propagandann dndakiteki politik, ekonomik, demokratikmcadele biimleri silahl propagan-daya tabidir ve silahl propagandayagre biimlenirler. (Tali mcadele bi-imleri temel mcadele biimine g-re ekillenir. Yani silahl propagandametodlarna gre ekillenir).

te silahl propaganday temel,teki politik, ekonomik ve demokra-

tik mcadele biimlerini, bu temelmcadele biimine tabi olarak elealan devrimci stratejiye,PolitiklemiAskeri Sava Stratejisi denir. (Bu stra-tejinin rgt de, ideolojik mcade-leyi bir polemik arac olarak ele al-maz. deolojik mcadeleyi, kendikadrolarnn siyasi eitimi olarak elealr). (ab)

Mahir yoldan bu saptamalar: Birinciolarak, silahl propagandann askeri deil,politik bir mcadele biimi olmasna; ikin-

ci olarak, silahl propaganda dndaki te-ki, dier politik mcadele biimlerinin(ve de ekonomik-demokratik mcadele bi-imlerinin) varlna dayanr. Bu iki temel-den hareketle, lkemizin somut tarihsel ko-ullarnda hangi mcadele biiminintemel,hangisinintali (ikincil, tamamlayc) mca-dele biimi olacan saptar.

Emperyalizmin igali altnda olanlkelerde emperyalizm ve oligariyekar mcadele nasl yrtlecektir?Oligari ile halkn memnuniyetsizlii

ve tepkileri arasndaki suni dengehangi mcadele biimi temel alna-rak bozulacaktr? Halk devrim safla-rna ekmek iin hangi mcadelemetodunu temel olarak seeceiz?Geni bir siyasi gerekleri aklamakampanyasnn temel arac hangimcadele biimi olacaktr? (ab)

Kolayca anlalabilecei gibi, Mahir yol-da, bir yandan politik mcadele ile ekono-mik-demokratik mcadelenin ilikisini, di-er yandan deiik politik mcadele biim-lerinin (silahl propaganda ve klasik politikkitle mcadelesini) karlkl ilikisini ele alrve bunlarn temel-tali ilikisi iinde strateji-8Yry, Say: 384, s. 25.


21/32


21

de nereye oturduunu belirler.Bu belirlemeleri yaparken, ayrca, kla-

sik politik kitle mcadelesini, dier bir ifa-deyle, klasik kitle almasn da deer-lendirir. stelik bu deerlendirmesini yapt- yerde dipnotta (7 nolu dipnot) bu klasikpolitik kitle mcadelesinin kitleleri bilin-lendirme politikasn ayrntl olarak ortayakoyar.

Yaln olarak klasik politik kitle mcade-lesini yle zetler:

Kitlelerin iine girerek, kitlelerinacil gereksinmeleri etrafnda, kitlele-ri rgtleyip, eyleme sokma ve kitle-lere siyasi bilin gtrp rgtleme,

yani emeki kitlelerin ekonomik vedemokratik hak ve istemleri etrafn-da kitleleri rgtleyip, siyasi hedefe

ynlendirme.te Mahir yoldan tali, temele tabi, ikin-

cil mcadele biimi olarak ele ald kla-sik politik kitle mcadelesi budur.

Btn bunlar, ayrntl olarak deerlendi-rilmi ve planlanm bir stratejik izginin z-l ifadeleridir. Bu zl ifadeler, bu stratejikizgiyi (Politiklemi Askeri Sava Stratejisi)benimsemi her rgtn zenle bilmesi, -

renmesi, gelitirmesi ve pratie doru bi-imde uygulamas gereken saptamalar ie-rir. Bunlar ylesine belirleyici saptamalardrki, herhangi bir dnemde ya da koulda,merkezi periyodik yayn organnn (siyasigerekleri aklama kampanyasnn bir ara-c olarak) ve brorlerin kartlp kartla-mayacana kadar somut sorularn yantlan-masn olanakl klar.

Btn bunlardan sonra haftalk Yrydergisinin yaz dizisinde sra stratejiye,yani bir lkede devrimci sava zafere ula-

trmann n kouluna9 gelir ve bir dizi szsylenir. u stratejik saptama yaplr:

lkemizde halk sava, silahlmcadeleyi temel alan bir nc sa-va aamasn kapsar.10

Ardndan nc sava, stratejik nemesahip taktik bir mcadeledir11 saptamasgelir. Ve nc sava, dzenli ordular aa-masna kadar srecek... taktik bir aama(ama stratejik nemde bir aama) olaraktanmlanr.12

Bylece 1978 ylnda, Yry evresininhenz DS olarak ayr bir yaplanmaya gitme-dii ve Devrimci Yolun (DY) iinde yer ald- dnemde DY tarafndan yaplm olansaptamayla tarihsel bir ilinti kurulmutur.

O yllarda, 1978 ylnda, DY, ezile bzlenc sava konusundaki grlerini ortayakoymak zorunda kalm ve u gr orta-ya koymutur:

Halk Sava, nc sava aa-masndan geecektir: nc savabir devrim stratejisi deil, bir taktikevredir13(ab)

DYnin nc savan taktik evre ola-rak belirlemesi youn bir eletiriyle kar

karya kalnca, bir say sonra aklk ge-tirilmitir:nc sava devrim stratejisi de-

ildir. Devrim stratejisi, devrimin te-mel ve genel yolunu belirler. lke-mizde devrim uzun dnemli bir silah-l sava yolundan, lkemize zg birhalk savandan geerek zafere ula-acaktr. nc sava, lkemizde halksavann gemek zorunda olduu;halk savann ilk evresinde geile-cek olan bir ara aama veya taktik

evredir. Emperyalizmin 3. bunalmdnemine has gelimelerin bir sonu-cu olarak halk savann balangaamas proletarya partisinin rgtle-yip yrtecei nc-gerilla mcade-lesi ile karakterize olacaktr.14

DYnin bu nc sava anlay, hemenhemen olduu gibi DS tarafndan da benim-senmitir. Yry haftalk derginin yazdizisinde bu durum bir kez daha yinelen-mitir.

Bu anlay, phesiz halk savann bir

devrim stratejisi olarak tanmlanmasnadayanr. Dolaysyla bir devrim stratejisi ol-mayan nc sava da, bu balamda tak-tik evre ya da halk savann ara aama-s olarak tanmlanmak durumundadr.

Butn bu teori retme abalarnn te-melinde, Mao Zedung ve Giap tarafndanayrntl biimde ortaya konulmu olan halksava stratejisi ile Politiklemi Askeri Sa-va Stratejisinin birbirine kartrlmas ya-tar.

Bilinebilecei gibi, Politiklemi Askeri9Yry, Say: 384, s. 26.10Yry, ags, s. 26.11Yry, ags, s. 27.12Yry, ags, s. 27.

13 DY, Say: 17, Nisan 1978.14 DY, Baz Teorik Sorunlar zerine, Say: 18, Ma-

ys 1978.


22/32


22

Sava Stratejisi, emperyalizmin III. bunalmdneminin iliki ve elikilerinin somut tah-lilinden yola klarak saptanmtr. Bu ba-lamda, emperyalizmin I. ve II. bunalm d-neminin zelliklerine gre biimlenmi olanhalk sava stratejisinden belli farkllklargsterir. Bu farklln en tipik olan, sunidenge ve nc savadr.

Mahir yoldan belirttii gibi, I. ve II. bu-nalm dneminde feodal ve yar-feodal l-kelerde, Feodalizme kar, feodal sopa ilesmrlen halkn, zellikle hemen hemenserf statsnde olan kyllerin elikilerok keskin spontane patlamalarn ve is-yanlarn rgtleyerekhalk savan bala-

trlar. Giapn ifade ettii gibi, halk sava,genellikle, bizden maddi olarak daha g-l olan bir dman zerinde mutlak siyasistnl saladmz artlarda verilir15.Oysa nc sava, mutlak siyasi stnlsalamaya ynelik bir savatr. Bu nedenlede, halk savann iinde taktik bir evre yada bir aama deildir. Bu da emperyaliz-min III. bunalm dneminin zelliklerindenkaynaklanan yeni bir durumdur.

nc savan, halk savann bir para-s olarak tanmlamak, her durumda halk sa-

vann (Mao ve Giapn ayrntl olarak orta-ya koyduu) gerek ve doru ieriini bo-zar. TKP/MLnin savunduu ve yrttniddia ettii halk sava anlayn savunmak-la zdetir.

Biz, Politiklemi Askeri Sava Strateji-sinin, bir btn olarak nc ve halk savaaamalarn kapsadn sylyoruz. ncsavan, halk savann iinde ve ilk aa-masn (dzenli ordular aamasna kadar)kapsayan bir evre olarak tanmlamak Po-litiklemi Askeri Sava Stratejisinin btn-

selliini hi anlamamak demektir. Sadecenc ve halk savanda, bir sava biimiolarakgerilla savann varlndan yola -karak, nc savan halk savann iineyerletirmek, ama ile aralarn birbirine ka-rtrlmasndan baka sonu vermez. Giapve Maonun halk savana ilikin deerlen-dirmeleri dikkatli biimde irdelendiinde

grlecektir ki, halk savanda gerilla sava-, szcn tam anlamyla askeri sava bi-imi olarak ele alnr. Oysa nc savandagerilla sava, yani askeri savan bu biimi,politik mcadele biimi olan silahl propa-gandann bir aracdr.

Btn bunlar marksist-leninist yazndayeterince ele alnm ve deerlendirilmitir.Bu nedenle, teorik yaz kaleme almayaalmak yerine, ncelikle bu deerlendir-melerin kavranlmas nemlidir. Teori yap-mak ya da teorik bir yaz kaleme almak,ideolojisizlik ve teorisizlik ortamnda elbet-te kolaydr. Ancak politiklemi askeri sava-a ilikin teori yapmak, hereyden nce

zen ve ciddiyet gerektirir. Sz konusu olanaskeri savatr. Askeri savata insanlar ya-amlarn ortaya koyarlar. ala kalem yazl-m teorik yazlar, stn kr geitirilmikonular, her yana ekilebilir elastiki szler,belki oportnist teoriler iin vazgeilmezzellikler olsa da, askeri sava benimseyen,stelik politiklemi bir askeri sava izgisi-ni benimseyenler iin ayn durum geerlideildir.

Bir kez daha yineleyelim: Burada dein-meye altmz konular bal bana ince-

lenmesi, zerinde dnlmesi ve hatta yo-un biimde tartlmas gereken konular-dr. Bunlar yapabilmek iin, hereyden n-ce marksist-leninist yazn ve THKP-C yaz-nn bilmek gerekir.

Burada Yry haftalk dergisinin gn-celledii DSnin ilk dnemlerindeki gr-lerinin belirgin yanllklarna, eksikliklerine,karklklarna ve belirsizliklerine dikkatiekmekle yetiniyoruz. Bu konulara ilikinayrntl bilgi ve deerlendirmeler KurtuluCephesinin deiik saylarnda bulunabilir.

Yeter ki eksikliklerin farkna varlsn.Son olarak belirtelim ki, teori yapma-

ya kalkmak da, teorik bir metni okumakda zorlu bir itir. zellikle ideolojisizliinegemen olduu, her trl teorik tartmannbir yana itildii uzun bir sre sonunda buok daha zorludur. Ama devrimci mcade-lede kolay yol zaten yoktur.

15 Giap,Halk Savann Askeri Sanat, s. 183.


23/32


2

Bu ktasal taktik ve strateji yerine snrl kalplar uygulanyor: Dar kap-saml seim ekimeleri; urada burada seimi kazananlarn baarlar; ikimilletvekili, bir senatr, drt belediye bakan, halkn zerine ate alarakdatlan byk apta bir gsteri; bir ncekine gre bir iki oy farkyla kay-bedilen yeni bir seim; kazanlan bir grev, kaybedilen on grev; bir adm

ileri, on adm geri; belli bir kesimde zafer, bir dierinde on kez bozgun...Sonra birdenbire oyunun kurallar deiir, hereye yeniden balamak ge-rekir.

Bu tutum neden ileri geliyor? Halk enerjisini neden hep byle bounaharcyor? Bunun tek nedeni var: Baz Amerika lkelerinde ilerici glertaktik hedefler ile stratejik hedefleri korkun bir ekilde birbirine kartr-yorlar, kk taktik sorunlarda byk stratejik hedefler grmek istemiler-dir. Bu nemsiz saldr mevzilerini ve elde edilen kk kazanlar, snfdmannn temel hedefleri olarak gstermeyi bilen gericiliin akllca dav-randn kabul etmeliyiz.

Bylesine byk hatalar ilenen lkelerde, halk hibir deeri olmayaneylemler iin son derece byk fedakarlklar pahasna her yl alaylarn se-

ferber eder. Bunlar dman topusunun ateine maruz kalan geici mev-zilerdir.

Bu mevzilerin ad, parlamentodur, kanuniliktir, yasal ekonomik grevdir,cret artdr, burjuva anayasasdr, bir halk kahramannn serbest brakl-masdr... Ve iin en kt taraf udur ki, bu mevzileri elde etmek iin bi-le, burjuva devletinin oyun kurallarn kabul etmek ve bu tehlikeli siyasaloyuna katlmak iznini alabilmek iin de uslu ve akl banda insanlar oldu-umuzu, hibir tehlike arz etmediimizi; rnein klalara ve trenlere sal-drmak, kprleri uurmak, katilleri ve ikence uzmanlarn cezalandr-mak, dalara kp ayaklanmak ya da yumruklarmz sert ve kararl bir bi-imde kaldrarak, Amerikaya son kurtulu mcadelesinin kesin mjdesi-ni vermek gibi tehlikeli ilerle bir al-veriimizin olmadn ispat etmeklazmdr.

Che GuevaraLatin-Amerika Devriminin Taktik ve Stratejisi


24/32


2

SERDAR SOYERGN1960/ADANA

26 EKM 1980/ADANA

1960 ylnda Adanada dodu. Faist milis saldrlarn younlat bir d-nemde, lisede devrimci mcadeleye katld. Liseden sonra Adana EitimEnstitsne girdi ve burada THKP-C/HDnin rgtsel faaliyetleriyle tant.1979 ylnda THKP-C/HD yesi olarak okul ve mahalle ilikilerinde alt ve1979 ortalarnda Adana ukobirlik Ya Fabrikasna ii olarak girerek, sendi-kal almalarn rgtlenmesinde yer ald. Bu almalarndaki etkinlii, sarsendikaclar tarafndan etkisizletirilmek amacyla polise ihbar edildi ve birsre polis tarafndan gzaltna alnd. 1980 bandan itibaren polis tarafndan

aranmas zerine, illegal rgtsel faaliyette bulunmakla grevlendirildi.14 Eyll 1980 gn Sleyman AYDEMR yoldala birlikte gerekletirdikle-ri cezalandrma eylemi sonrasnda oligarinin resmi zor gleriyle silahl a-tmaya girdiler ve atmada bir tank yzbasn ldrdler. Serdar yolda,atma srasnda ald iki kurun yaras sonucu oligarinin eline tutsak d-t.

Olayda bir yzbann ldrlmesi nedeniyle 12 Eyll faist askeri yneti-mi lgna dnd, halka ve devrimcilere duyduklar btn kinlerini Serdar yol-dan yarglanmasnda gsterdi.

40 gn sren tm yarg-yargtay ve onay ilemleri, hi bir hukuk kuralnauyulmakszn gerekletirildi ve idam cezas 25-26 Ekim 1980 gecesi infazedildi.

Serdar yoldan son istei, zafer gn yoldalaryla birlikte imeyi dn-d kahveyi, cellatlarn gzlerinin iine bakarak imek olmutur.


25/32


2

ZYA ERDNMEZ1954 SVAS/KANGAL

17 EKM 1980 STANBUL/KADIKY

1954 Sivas/Kangal doumlu Ziya yolda,1973 ylnda stanbul ktisat Fakltesine gi-riiyle devrimci mcadeleye aktif olarak ka-tlmtr. 1973-76 arasnda renci hareketiiinde alm ve 1974 ylnda ASne y-nelik faist saldrlarda yaralanmtr. 1975-76 dneminde YKD Ynetim Kurulu ye-si olarak alm ve 1977de THKP-C/HD-nin nc Savana balamasyla birlikteprofesyonel kadro olarak devrimci savaakatlmtr. 1979 sonlarnda THKP-C/HD s-tanbul l Komitesi yeliine getirilmi ve1980de Genel Komite yesi olmutur. 17

Ekim 1980 gn Kadky Nfus Dairesininbaslmas eylemi srasnda oligarinin resmizor gleriyle girdii atmada katledilmi-tir.

FARUK AL

1959/BERGAMA14 EYLL 1977/BERGAMA

LEVENT ERTMER ve FARUK AL yoldalar, 1977 ylnda THKP-C/HD yesi olarak rgtsel faaliyette bulundular. 14 Eyll 1977 gn fa-ist milislere ynelik silahl eylem hazrl srasnda yanlarnda bulu-nan bombalarn patlamasyla yaamlarn yitirdiler.

LEVENT ERTMER

1959/BERGAMA14 EYLL 1977/BERGAMA


26/32


2

Mays ortalarnda ABD Merkez Bankas-nn (FED) Eyll ayndan itibaren parasalgenileme politikasna son vermeye bala-yacan aklamasyla birlikte dnya piya-salar, zellikle Trkiyenin de arasnda bu-lunduu gelimekte olan lkelerin piyasa-lar hop oturup, hop kalkmaktadr. FEDin,poplist sylemle FED bakan Bernankeninaklamasyla birlikte gelimekte olan l-kelerin borsalar hzla derken, ulusal pa-

ralar hzla deer kaybetmeye balad. 90binler seviyesine doru ilerleyen stanbulBorsas (BST) 70 binler ve hatta 60 binlerseviyesini grrken, dolar 2 TLyi at.

Genel hava, 2007 mortgage krizi son-rasnda FEDin balatm olduu parasalgenileme (QE/Quantitative Easing) politi-kasyla piyasalara verilmeye balanan ve2008-2013 dneminde yaklak 3 trilyon do-lar bulan likiditeye boulan piyasalar (kipiyasa denilen ey, ek-senet-bono veborsadan ibarettir) hzn iinde ne yapa-

caklarn kara kara dnmeye balam-lardr.

FEDin varlk alm diyerek piyasayasrd ve gerekte karl olmayan 3 tril-yon dolarn para piyasalarnda yaratt ha-reketliliin imdi sona ereceinin aklan-mas, piyasa aktrlerinin dnyasn karart-maya yetmitir.

Oysa FEDin parasal genileme politika-snn srekli olmadn, daha nceki I. veII. parasal genilemede olduu gibi, 2012sonlarnda balatlan III. parasal genile-me politikasnn da gnn birinde mutla-ka sona ereceini bu piyasa aktrleri de,ekonomi yneticileri de ok iyi bilmektey-

diler. Buna ramen, Bernanke (FED baka-n) arabann tekerine omak sokan ktadam oluvermitir.

Bilinebilecei gibi, 2007 mortgage (ipo-tekli konut kredisi) kriziyle birlikte FEDinpiyasaya mdahalesinin ifadesi olan pa-rasal genileme ad verilen olay, sermaye-nin deer kaybn nlemeyi ve deer kayb-na uram sermayeleri devlet eliyle deer-lendirmeyi (kurtarmay) tanmlamaktadr.

Parasal genileme, teknik olarak (ya-ni burjuva iktisad sylemi ve mant iin-de), FEDin ak piyasa ilemleri yoluyladevletin (merkezi hkmetin) borlarnnmenkul kymetletirilmi hali olan hazinebono ve tahvillerini satn almasdr. Bylecedevlet bono ve tahvillerine ek bir talep ya-ratarak bunlarn fiyatnn ykselmesini sa-lar. Devlet katlarnn fiyatnn ykselme-siyle Hazine daha yksek fiyatla yeni bonove tahvil satar ve bu yolla, dk maliyetliborlanmaya gider. Dier bir ifadeyle, FED,piyasalara alc olarak girip hazine bono vetahvillerini satn alarak bunlarn deerininykselmesini salar (Arz-talep yasas). Ha-zine katlar, yani devlet tahvilleri, ilk fi-yatlarndan sabit yzdeli bir getiriye sahip-tir. Dolaysyla fiyatlarnn ykselmesi, geti-ri yzdesinin, yani faizlerin dmesine yolaar.

rnein, 1.000 dolarlk bir tahvil %5 sa-bit faize sahipse getirisi 50 dolar olur. Tah-vilin FED tarafndan satn alnmasyla fiyat

1.100 dolara ktnda getirisi sabit oldu-undan, yani 50 dolar olarak kalacandan,faiz oran %4,54e der. Bylece hazinekatlarna olan talep der. O zamana ka-

Parasal GenilemeninSonu


27/32


2

dar hazine katlarna yatrlan parann birblm bu katlardan kar ve getirisidaha yksek katlara (hisse senetlerine)ynelir. Bunun sonucunda da, hisse senet-lerinin deerleri ykselir.

te yandan, FED, bankalarn elindekitoksit varlklarn ve bankalarn hisse se-netlerini nakit karl satn alr. Bunun so-nucunda da, bankalar yeni likiditeye sa-hip olurlar. Bu likidite de yeni banka kre-dileri olarak piyasaya verilir. Teknik olarak,hazine tahvillerinin faizleri dtnden, buyeni banka kredileri de daha dk faize sa-hiptir. Sonu olarak, bu parasal genile-meyle birlikte, bankalar dk faizli kredi

verebilecek hale gelirler. Bu dk faizli ye-ni krediler de kredi piyasasndaki tkank-ln almasna, kapitalistin retime devamedebilmesi iin gerekli kaynan salan-masna hizmet eder.

Bu boyutuyla Parasal Genileme (QE/Quantitative Easing) sadece teknik bir i-lem gibi grnse de, son tahlilde piyasala-ra nakit para (likidite) verilmesinden ba-ka bir ey deildir.

I. Parasal Genileme (QE1) politikassonucunda 2007-2009 yllarnda piyasalara

1,75 trilyon dolar para verilmitir. AncakABD Merkez Bankasnn (FED) I. ParasalGenileme politikas sonucunda piyasala-ra 1,75 trilyon dolar verilmesine karn liki-dite skkl alamam ve 2010 ylndaII. Parasal Genileme (QE2) politikas uy-gulanm ve bu yolla piyasalara 600 milyardolar nakit (likit) para verilmitir. Byleceiki parasal genileme politikas sonucun-da ABD Merkez Bankas finans sektrne2,4 trilyon dolar nakit para pompalam-tr.

FED, 13 Eyll 2012de balayan III. Pa-rasal Genileme (QE3) yoluyla piyasalaraayda 60-80 milyar dolar civarnda olmakzere yaklak 600 milyar dolar vermitir.Bylece parasal genileme uygulamassonucunda piyasalara verilen nakit mik-tar 3 trilyon dolar bulmutur.

Genel olarak, piyasadaki emisyon mik-tar, yani para ve params eylerin topla-m, her durumda meta fiyatlarnn toplam-nn parann devir hzna blnmesiyle eldeedilen bir sabitliktir. Metalarn fiyatlarnda veparann devir hznda deiiklik olmaksznpiyasadaki para miktarnn artmas, her du-rumda metalarn fiyatlarnn artmasna yol

aar. Bu da enflasyon demektir.Monetaristlere gre, enflasyonun, yani

meta fiyatlarnn artmasnn temel nedeni,karlksz para basmdr. Dolaysyla enflas-yonu nlemenin tek yolu da piyasadakipara miktarn azaltmaktan geer.

FEDin parasal genileme politikas, nedenli tahvil alm program gibi grnse de,her durumda metalarn toplam kitlesindeart olmakszn piyasadaki para miktarnnartmasna yol amtr. Bu durumda olmasgereken (monetarizme gre) enflasyonunartmasdr. Ancak bu beklenildii (ya da ik-tisatlarn varsayd) kadar bir enflasyonistetkiye yol amamtr. En azndan byle bir

etkiye sahip olmad kabul edilmitir.

Gerekte ise, FEDin piyasalara verdii 3trilyon dolar, ne kadar tahvil alm iin kul-lanlm grnse de, son tahlilde dnya pi-yasasnda 3 trilyon dolarlk bir emisyon ar-tna neden olmutur. Bu artn kanlmazolarak yarataca enflasyonun gerekleme-mesinin en temel nedeni, FEDin piyasala-ra verdii bu parann byk bir blmnnmerkez bankalarnn rezervlerinde tutul-masdr.

2007 ylnda 7,1 trilyon dolar olan dnya

toplam rezervleri 2012 ylnda 11 trilyon do-lara ykselirken, bunda FEDin parasalgenileme sonucunda piyasaya srddolarlar belirleyici olmutur. Bu da parasalgenilemeyle ABDnin piyasaya srdkarlksz dolarlarn dnya lkeleri tarafn-dan enflasyonist etkiden arndrlmasndanbaka bir ey deildir.

Gerekte parasal genilemenin enflas-yonist sonular ok daha farkl ynden or-taya kmtr.

Yukarda da ifade ettiimiz gibi, parasalgenileme, FEDin varlk almlar yoluylabono ve tahvillerin deerlenmesini salama-s sonucu dnya apnda faiz oranlar ok

Dnya Merkez Bankalar Rezervleri

(Milyon $) Toplam % Deiim

2007 7.111.678 27,6

2008 7.771.561 9,6

2009 9.041.776 11,1

2010 10.385.434 13,5

2011 11.494.291 10,1

2012 10.911.991* -5,1

Kaynak: IMF, IFS, Eyll 2013.

* 2012 ylnda rezervler, ABDde 398 milyar $,Fransada 114 milyar dolar ve Almanyada 166 milyar$ azalmtr.


28/32


2

dmtr. Faiz oranlarnn dmesiyle bir-likte, dk faizli borlanma olana artm-tr. Neredeyse sfr faizle (rnein Japonya)borlanabilmek olanakl hale gelmitir. Pa-rasal genileme ile piyasalara verilen 3 tril-

yon dolar her ne kadar merkez bankalar-nn rezervlerinde tutuluyor olsa da, deiikaralarla bankalara ve finans kurulularnaok dk faizle kullandrlmas salanm-tr. Bu dk faizli bor sermayesinin bykbir blm dahayksek faiz geliri (getiri)salanan piyasalara akmtr. Bu dnem-de dk kur, yksek faiz politikas uygu-layan gelimekte olan lkeler bu para ak-mndan nemli lde yararlanmlardr.zellikle bu lkelerin borsalarna (hisse se-netleri) ve devlet katlarna (bono ve tah-

viller) byk lekli para girii olmutur. D-a baml ve kendi yerli sermaye birikimiolmayan gelimekte olan lkeler bu paragiriiyle birlikte d demeler dengesi a-n (cari ak) kapatmlardr. Bylece cariaktan kaynaklanan finansal kriz telen-mitir.

te yandan uluslararas piyasalarda fa-izlerin greli olarak dmesi sonucu kamuve zel sektrn d borlanma olana ola-anst artmtr. Bu da zel sektrn dborcunun katlanarak bymesine yol a-mtr.

Parasal genilemenin nc etkisi,para-sermayenin ihra edildii lkedei ta-

lebin (tketici kredileri ve kredi kartlar yo-luyla) bymesine neden olmutur. Genikitlelerin reel gelirlerinde herhangi bir artolmakszn gerekleen bu i talep patlama-s, ayn zamanda yksek faiz getirisinin

kayna haline gelmitir.Yksek faiz-dk kur politikas sonu-cu gelimekte olan lkelerin yerli retimi-nin maliyeti artarken, ithal rnlerin fiyatgreceli olarak dmtr. Bu da ithalatnpatlamasna yol amtr.

thalatn patlamas cari a daha fazlabytm ve byyen cari an finans-man bir kez daha sorun haline gelmitir.Buna kar bulunan are ise, gelimekteolan lkelerini varlklarn uluslararas pa-ra-sermayeye satmas olmutur.

Parasal genilemenin bu sonular,ok aktr ki, uluslararas sermayenin ge-tirisinin ykselmesini salamtr. Bir yan-dan gelimekte olan lkelerden yksekfaiz getiris

kurtuluş cephesi, sayı: 134, eylül-ekim 2013

Documents