The Official Organ Democratic Party of Kurdistan - I ran

No: 493 5 Sep 2008

KURDISTAN NO: 643 6 november 2014

The Organ of Kurdistan Democratic Party-Iran

به ر له مااڵوایی

ماڵپه ڕی ناوه ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان، رۆژنامه ی »کوردستان« له تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا:

ئیمەیل و ته له فوونی ته شکیالتی نهێنی:+9647508578190

Tashkilat.kdp92@gmail.com

www.kurdistanukurd.cominfo@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com

www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4

Radiodk59@gmail.com

١- ده بێت هه ندێ جار له گه ڵ كه سه كان ڕه ق بیت، بۆ ئه وه ی بیانجوڵێنی..

زۆر شێعرێكی زۆر، پشتگیرییه كی -٢به تایبه تی و كۆبانێ بۆ زۆر شیوه نێكی و كچانی گه ریالی ئه وێ ده بیستم و ده خوێنمه وه .. ئه م هه ڵكشانی كورد مرۆڤانه ی ڕۆحیی به پشتگیرییه و یه كبوون ئه خالقی

نامۆ نیه و به شه هه ره جوانه كه ی ئه م ڕۆحه مه زنه یه .3- وه لێ هاوڕێیان هه ر ماڵیكی كورد، كچێك و دایكێك و خاتوونێك و منداڵگه لێكی تێدان كه له ژێر هه مان یاسا و بڕوای و گه وره ساالری و ئایینساالری و باوكساالریی داعشیانه ی و ده كرێت له گه ڵ مامه ڵه یان موحافیزكاری دا و نه رێتساالری

ته ماشایان ده كرێت و هه ڵده سه نگێنرێن.. هه یه ، )كۆبانێ(یه ك ماڵێكدا هه موو له بێت پێیه ش ٤-به م دژی له گه ریالكان شه ڕگه یه كی حه وشه یه كدا هه موو له

داعشییزمی عه قیده و نه رێت و نێرساالری..٥- ده كرێت مرۆڤ له حه وشه و ماڵه كه ی خۆیه وه ، مامه ڵه و هه ڵسوكه وت و تێڕوانینی بۆ ژن و كچ و منداڵی خۆی بگۆڕێت، ئه وه به شدارییه كی هه ره گه وره یه له و ئامانجه ی ژنانی كۆبانێ له پێناویدا گیانی خۆیان به خت ده كه ن. چونكه ئه و ئامانجه به بردنه وه ، یان دۆڕاندنی كۆبانێ كۆتایی نایه یت، له وێ چ بدۆڕێین و چ ببه ینه وه ، هه رده بێت شه ڕی نێرساالریی كۆمه ڵگای خۆمان

بكه ین بۆ ئه وه ی ژنانیش بچنه ئاستی مرۆڤبوونه وه ..كولتووری له به شێكن و جوانن شیوه ن و شێعر .-6

له كاتێ به اڵم ماته مگێڕییه .. كولتووری كه ئێمه ڕه سه نی و شێعر ئه و پێویسته هه بێت، قوربانی خۆماندا حه وشه ی شیوه نه ش بیانگرێته وه . ئه م شۆڕشه ده بێت له هه موو مێشك و

حه وشه و په یوه ندییه كدا كۆبانیزه بكرێت..بۆ تێڕوانینی خۆیه وه خودی له مرۆڤ باشتریشه -7منداڵیش له گه ڵ بكاته وه ، ژن له بیر بگۆڕێت، مه سه له یه ئه م میهره بان و له گه ڵ پیرێژنه كانی داییك و پشتكۆماوه باوكه كان

به لوتف.. 8- بمبوورن ئه گه ر ڕه ق بووم.. ئه گه ر ته كلیفه كه م قورس

بوو..١/ ١٠/ ٢٠١٤3

له په یجی فه یسبووکی نووسه ر وه رگیراوه

ڕۆژی هه ینی، 9 ی خه زه ڵوه ر کۆبوونه وه ی شووڕای مافی مرۆڤی نه ته وه یه کگرتووه کان بۆ تاوتوێی پرسی مافی مڕۆڤ له ئێران به ڕێوه

چوو.ئه حمه د شه هید و به شداریی به کۆبوونه وه یه ئه و به ڕێوه چوونی له یه کگرتووه کان نه ته وه رێکخراوی ئه ندامی واڵتی ١٠8 نوێنه رانی بارودۆخێک دابوو که دوای تێپه ڕینی ٤ ساڵ له دیاریکردنی ئه حمه د شه هید وه ک ڕێپۆرتنێری شوورای مافی مرۆڤی نه ته وه یه کگرتووه کان کۆرو له الیه ن ئێران پێ نه دراوه، ئێرانی بۆ سه فه ر ئیزنی ناوبراو کۆمه ڵه نێونه ته وه ییه کانی داکۆکی مافی مرۆڤه وه به رده وام به هۆی پێشێلکردنی سیستماتیکی نه ته وه ڕێکخراوی ئه مریکاو له الیه ن هۆیه وه به و ته نانه ت کراوه و مه حکووم مرۆڤ مافی

یه کگرتووه کانه وه سزای به سه ردا سه پێندراوه . هه موو واڵتانی ئه ندام له و شووڕایه و به شدار له و کۆبوونه وه یه جیا له واڵتی چین، به دانه به ر ڕه خنه ی پێشێلکردنی ئازادییه کان له ئێران، به تایبه ت ئازادیی ڕاده ربڕین، مافی ژنان، مافی له داوای ئێران له ئێعدامه کان ژماره ی زۆری هه روه ها ئایینییه کان و نه ته وه یی و که مایه تییه کۆماری ئیسالمی کرد بۆ باشکردنی دۆخی مافی مرۆڤ تێبکۆشی و کۆنڤانسیۆنه جیهانییه کانی مافی مرۆڤ له و واڵته دا جێبه جی بکاو سه رنج و پێشنیاره کانی شووڕا له و پێوه ندییه دا به هێند بگرێ، به اڵم پرسیار ئه وه یه که ئاخۆ له بنه ڕه تدا ئه و داوایه له جێی خۆی دایه یان به واتایه کی دیکه له کۆماری ئیسالمیی ئێران ده وه شێته وه که بایه خ بۆ پڕه نسیپه جیهانییه کانی مافی مرۆڤ

دابنێ و له پێناو پاراستن و جێگیرکردنیاندا تێبکۆشێ؟بارودۆخی له ئه ویش سه رکار، هاتۆته شۆڕش به رێژیمێکه ئێران ئیسالمیی کۆماری ناسه قامگیری سیاسی و ئه منیه تی له واڵتدا. ئه و رێژیمه بۆ قایمکردنی جێ و هێزو ده سه اڵتی نه یارانی تێرۆری پیشه . کرده تیژیی توندو مێتۆدی ڕۆژه کانه وه یه که م له هه ر خۆی ماف و له ژنان بێبه شکردنی جیاوازبیره کان، حیزبه چاالکیی کارو قه ده غه کردنی سیاسی، بزووتنه وه سه رکوتی زیندانه کان، له ته نانه ت سیاسی نه یارانی کوشتاری ئازادییه کانیان، ئایینییه کان نه ته وه یی و بۆ که مینه به که مترین ماف قایل نه بوون مه ده نی و ڕزگاریخوازه کان، نه ک به شێک، به ڵکوو ماهییه تی رێژیمی کۆماری ئیسالمی له بواری مافی مرۆڤ دان و هه ر له و سۆنگه یه شه وه که چه ند ساڵیک نه بێ، هه موو ساڵێک له الیه ن کۆڕی گشتیی ڕێکخراوی نه ته وه یه کگرتووه کان، کۆمیسیۆنی مافی مرۆڤ، شووڕای مافی مرۆڤی نه ته وه یه کگرتووه کان، کۆڕو به رده وام ئێنترناشناله وه ئه منیستی وه ک مرۆڤ مافی له داکۆکی نێونه ته وه ییه کانی کۆمه ڵه مه حکووم کراوه ، ئه وه ش که گۆڕینی سه رکۆمارێک و هاتن و چوونی ده وڵه تێک ده توانێ دۆخی مافی مرۆڤ له و واڵته باشتر بکا، هه ر هیوایه ک و زیاتر بانگه شه یه کی سیاسی بۆ کێبرکێیه کانی هه ڵبژاردنه کان بووه و هاتنه سه ر کاری ده وڵه تی ئیسالحاتی خاته می و ده وڵه تی هیواو مشووری حه سه ن ڕوحانی و کارنامه کانی ئه و دوو ده وڵه ته رێفۆرمخوازه ش له و بواره دا ده ری ده خا که پێشێلکردنی مافی مرۆڤ له ئێران سیستماتیکه و له هه ناوی قانوونه کان و ڕێوشوێنه کانی ئه و

نیزامه وه بژیو وه رده گرن و بوون و هه ر ده شمێنن. ئه وانه ش که پێیان وایه پێشێلکردنی مافی مرۆڤ له ئێران شکاندنی قانوون له هه ندێ جێ و له هیندێک شوێن نه گه رانه وه بۆ قانوونه کانه ، ده بێ بڵێم ته نانه ت له قانوونی بنه ڕه تیی واڵتیش دا که بۆ نموونه فه سڵی سێهه می تایبه ت به پێناسه ی مافی خه ڵک و ورده کارییه کانی ئه و مافانه کراوه ؛ هه ر له وێ ده رده که وێ که له بنه ره تدا قانوونه کانی ئێران دژایه تیی جه وهه رییان له گه ڵ جاڕنامه ی گه ردوونیی مافی مرۆڤ، کۆنڤانسیۆنه کان و په سه ندکراوه جیهانییه کانی دیکه ی مافی

مرۆڤه که زۆربه ی هه ره زۆری واڵتان په سندیان کردوه .گرینگترین تایبه تمه ندیی جاڕنامه ی گه ردوونیی مافی مرۆڤ که ئێران خۆی ده روه ست به داننان و جێبه جێکردنی نازانێ ئه وه یه که نێوه ڕۆکی ئه و جاڕنامه یه ڕووی له یه ک که س، یه ک نه ته وه ، یه ک واڵت و گڕووپێکی تایبه ت نییه ، به رده نگ و چه تری ئه و جاڕنامه یه هه موو خه ڵکی سه رزه وی ده گرێته وه و ئه و ماف و ئازادییانه بۆ هه موو که سێک له هه ر جێیه کی ئه و دنیایه به ڕه وا ده بینێ، به اڵم کۆماری ئیسالمیی ئێران له به رامبه ر ئه وه دا مافی مرۆڤیی ئیسالمیی

هێناوه ته به رباس.کۆماری ئیسالمی جاڕنامه ی گه ردوونیی مافی مرۆڤی ئیمزا کردوه ، ئێستاش له به ر عه یبه ی به کرده وه دا له به اڵم ده ر، نایه ته کۆنڤانسیۆنه له و زیاتر ته ریککه وتنه وه ی ترسی له دنیاو دانانی مه رج و خاڵ و تێبینی به بیانووی ئیسالمی کردن و خۆماڵی کردنی به ڕه سمی ڕه وایی به

پێشێلکردنی مافی مرۆڤ له ئێران ده دا. له الیه کی دیکه وه مافی مرۆڤی ئیسالمی، ئه وه ی کۆماری ئیسالمیی ئێران مه به ستیه تی و له چه ند خاڵی جه وهه ری دا نێوان واڵتانی ئیسالمی ده به ستێ له قاهیره به جاڕنامه ی پشت کۆنڤانسیۆنی له گه ڵ ده کێشێ و مرۆڤ مافی گه ردوونیی جاڕنامه ی له گه ڵ خۆی سنووری حقوقی جیاوازیی فه رق و له: بریتین که یه کتری به رامبه ری ده که ونه مرۆڤ مافی جیهانیی فه رق و ڕه گه زی، بنه مای سه ر له حقوقی جیاوازیی فه رق و مه زهه بی، بنه مای سه ر له یان هه بوون ئازادیی نه ناسینی ڕه سمی به کۆمه ڵگا، گشتیی به ستێنی له حقوقی جیاوازیی گۆڕینی مه زهه ب و ئازادیی راده ربڕین و به ڕه سمی ناسینی سزای توندو تیژو نه گونجاو له گه ڵ ده ست و په ڕاندنی چاوو ده رهێنانی کوشتن، به رده باران، وه ک ته وه ری مرۆڤ بایه خه کانی

قامکه کانی ده ست و هتد.مافی جیهانییه کانی گشتگیرو پڕه نسیپه مرۆڤ و مافی دێکۆمێنته کانی به ڵگه و گشتی به زۆری و به سه رنجدان به ئه ویش خۆیه تی، مرۆڤ بڕیاری بیرو کۆی به رهه می مرۆڤ به و وێکهه ڵکردن؛ پێکه وه ژیان و بۆ مرۆیی دا کۆمه ڵگای له ئایینزاکان ئایین و جۆراوجۆریی ئایین و هه موو بۆ حورمه تی ڕێزو وێڕای مرۆڤ مافی جیهانییه کانی پڕه نسیپه که مانایه ئایینزاکان و به ره می ناسینی ئه وان له ژیانی تاکه که سیی خه ڵکدا، به اڵم له ژیانی کۆمه اڵیه تیی خه ڵکدا ڕێگه له وه ده گرێ له پێڕه وی هه ر ئایین و ئاییزایه ک ماف و ئیمتیازی زیاتریان له چاو خه ڵکی دی هه بێ و به گشتی بنه ماکانی مافی مرۆڤ شوێنکه وتووی هیچ دین و مه زهه بێک نین. به اڵم کۆماری ئیسالمی به هێنانه گۆڕێی پرسی مافی مرۆڤی ئیسالمی به دوای خۆده ربازکردن

له و به رپرسایه تی و ده روه ستییانه یه .هه موو هه مبه ر له پاساوهێنانه وه چه مکه و ئه و به هێنانه گۆرێی ئیسالمی کۆماری پێشێلکارییه کانی مافی مرۆڤ له و واڵته له الیه ن ده سه اڵته وه ، مافی مرۆڤی ئیسالمیی نه ک بۆ خزمه تکردن به ئیسالم، به ڵکوو وه ک چه کێک له پێناو پاراستنی ده سه اڵت و زۆرداریی خۆی پرسیارخستنه ده سه اڵت و دژی به ناره زایه تییه ک چه شنه هه ر سه رکوتی بۆ هێناوه ، به کار سه ر شه رعییه تی نیزام به کاری دێنێ و وه ک قه ڵغانێک به دژی نه یارانی به کاری دێنێ، هه ر بۆیه ش تیمی نێردراوی ئێران بۆ کۆبوونه وه ی ژنێڤ سه ره ڕای دنیایه ک شێرو ڕێوی هێنانه وه نه یانتوانی جیا له چین، تاقه یه ک واڵت له به شدارانی ئه و کۆبوونه وه یه قایل به گوێگرتن له

پاساوه کانیان بکه ن.

تراویلکه ی باشبوونی دۆخی مافی مرۆڤ له ئێرانی بنده ستی کۆماری ئیسالمیی ئێراندا

ڕێگای پشتگیریی له كۆبانێ له كوێوه ده ست پێ ده كات؟

سیامه ند ڕه حمان، وه رزشکاری به ناوبانگی کوردی خه ڵکی شنۆ دوای شکاندنی ڕیکۆڕدی پشیبڕکێ یه کانی کێش هه ڵگریی پارائاسیا، پێشبڕکێیه کانی زێڕی میداڵی بردنه وه ی جیهان و

میداڵه زێڕه که ی پێشکێش به خۆڕاگریی کوبانی کرد.له به رده وامیی رکه به رییه کانی دووهه مین خولی یارییه کانی پارئاسیایی و له دوایین ڕۆژی ئه و پێشبڕکێ یانه دا ڕۆژی هه ینی، ٢ ی خه زه ڵوه ر سیامه ند ڕه حمان له کێشی سه روو ١٠7 کیلۆدا

توانی میداڵی زێڕی ئه و پێشبڕکێ یانه بباته وه .سیامه ند ڕه حمان له و گڕووپه دا سه ره تا کێشی ٢7٢ کیلۆیی خۆی و نێوان زۆری مه ودای به هۆی سه ری و سه ر برده ئه و برده وه . پێشبڕکێیانه ی ئه و زێڕی میداڵی رکه به ره کانی کیلۆ ٢87 کێشی سه رێی بردنه به دووهه می دا جووڵه ی له ئه ویش که سه رێ برده کیلۆ ٢ بڕی به جیهانی ڕێکۆردی

پێشتر هه له پاوانی ئه و، و به ناوی ئه و تۆمار کرابوو.سیامه ند ڕه حمان له جووڵه ی سێهه می دا کێشی ٢9٠ کیلۆی به رز کرده وه و دیسانه که ش ریکۆردی جیهانی 3 کیلۆی دیکه ش پێشبڕکێیانه ئه و قاره مانی ئه وه ی به هۆی سه رێ و برده هاتبۆوه ، مافی ئه وه ی هه بوو که چواره مین جووڵه ی خۆشی

بنوێنێ.

خۆیدا جووڵه ی چواره مین له کورده وه رزشکاره ئه و کێشی ٢9٢ کیلۆی هه ڵبژاردو به بردن سه رێی ئه و قورساییه نازناوی تاکوو شکاند دنیای ڕێکۆردی که ڕه ت سێهه مین بۆ

به هێزترین پیاوی دنیای بدرێتێ.شایانی باسه سیامه ند ڕه حمان، به هێزترین پیاوی جیهان و وه رزشکاری به توانای کورد دوای بردنه وه ی ئه و پاڵه وانێتییه ، به مجۆره به خه ڵکی کوبانی کردو پێشکێش میداڵی زێره که ی

پشتیوانیی خۆی له به رگری و ئازایه تیی ئه و شاره ڕاگه یاند.

عه لی بداغی

سیامه ند ڕه حمان میداڵی زێڕی پێشبڕکێ یه کانی پارائاسیای پێشکێش به کوبانی کرد

رێبوار سیوه یلی

ژنانی کۆبانی و شەڕ _ تەرحێک لە مانا نەیستانی

عەلی لەیالخ

ــیــکــە کـــاروبـــاری ــاوەی چـــەنـــد ســاڵ ــ ــ مــە رۆژهـــــەاڵت بە فــەرهــەنــگــی و ئــەدەبــی لبوتەوە، چروپڕتر پیشوو سااڵنی نیسبەت بزاڤە ئەم پەرەسەندنی سەرکیی هۆکاری چۆنەتەسەری وشیاریی و بۆ دەگەڕێتەوە هــەســتــی شــونــاســخــوازانــەی تــاکــی کــورد لە تایبەت بــە ــەاڵت، ــ رۆژه کۆمەڵگەی لــە لە بەشە ئــەو چاالکوانانی هــۆگــران و نێو ــان. ئــەگــەرچــی هــاتــنــەســەرکــاری کــوردســتدەبێت کاریگەریی ئێران لە حکوومەتەکان لە هونەری فەرهەنگی و چاالکیی بەسەر درێژەی تائێستا ئەوەی بەاڵم کوردستان. پــچــراوە ــە ن داوەوە و خـــۆی رەوتــــی ــە بهــەڵــقــوواڵوی خــۆڕســک و کاروتێکۆشانی جارێک هەر کە رۆژهــەاڵتــە خەڵکی ناخی ئەم بەشیوەیەک دەنگدانەوەکانی دەبیسین. چاالکییانە گەیشتووتە ئاستێک کە رۆژهەاڵت ئیداریی دەسەاڵتی نەبوونی ئەوپەڕی لە گیروگرفت دەیــان و خۆجەیی سیاسیی و چاالکییانە، جـــۆرە ئــەم رێــی لــەســەر کــە خۆی ئاکتیڤ ــاش و ب بەسیمایەکی ــەاڵم بدەرخستووە ، ئەگەرچی مێژووی ئەم گەشە ئاوانگارد زانستیی و بەشێوەی فەرهەنگییە هەتاویی. هەفتای دەیــەی بۆ دەگەڕێتەوە ــە مــێــژە رۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان ــەاڵم ل بـهونەریی و فەرهەنگی سەنتەرێکی وەکوو مۆسیقای رەسەنایەتی داوە، نیشان خۆی ئەدیب و کــوردی و هەبوونی دەیــان کەڵە نووسەری ناوداری کورد جێگەو پێگەیەکی تایبەتی بەم بەشە لە کوردستان بەخشیوە.

هەر ئەم بنەما فەرهەنگییە بۆتە هۆی ئەوە کە سەرەڕای بن دەستبوونی ئەم پارچە لە دیکتاتۆری چەندین ساڵەی دەسەاڵتی ژێر سیاسیی ئایینی تــوتــاریــتــەی پــه هــلــه وی و بــەتــەواوی نەتوانێت ئیسالمی، کــۆمــاری رۆژ رۆژبــــەدوای و لەمپەڕورێگر ببێتە فەرهەنگی و هونەری پڕبه رهه می خەباتی دارەپــیــرەی دەردەکــــات و تــازەتــر لقوپۆی ئەدەبی رۆژهەاڵت زیندووتر و فەرهەنگ و لەم بەتایبەت دەنوێنێ. ریشەدارترخۆی رۆژهەاڵتی شــاری چــوار دوایــی سااڵنه ی و سنە و مەریوان بانەو واتە کوردستان سەنتەرێک بۆنەتە هەرکامیان پیرانشار فستیڤاڵە بــەرێــوە چــوونــی و چاالکیی بــۆ هونەرییەکان کە لێرەدا به کورتی ئاماژەیان

پێ دەکەین.فستیڤاڵی وگەشەی سەرهەڵدان دوای مەڵبەندی ــە، ــان ب ــاری شـ چــیــرۆکــنــووســی برایم شاری رۆژهــەاڵت لە چیرۆکنووسی ئاستی لــە ــی، ــای ــەه ن عــەتــای و نــووســی سەرنجی بەر کەوتە ئیران و کوردستان نـــووســـەران وچــیــرۆکــنــووســانــی ئــێــرانــی بوونی چڕتر هــۆی بۆتە و وکوردستانی

پەیوەندییە فەرهەنگییەکان.ــد ســاڵــێــکــە ــەنـ هــــەروەهــــا مــــــاوەی چـبـــەڕیـــوەچـــوونـــی شـــانـــۆی ســەرشــەقــامــی هونەریی نەریتێکی بۆتە مەریوان، شاری هونەریی تــازەی و شیاو مەراسمێکی و ــان، هـــەمـــوو ســاڵــێــک بە ــ ــت ــوردســ ــ لـــە کنه ته وه هونەرییەکانی گرووپە بەشداری بە و بیانی ئــێــرانــی و ــی ــان جــۆراوجــۆره کشەقامەکانی زۆر خەڵکانی بــەشــداریــی هونەری نواندنی شوێنی دەبێتە مەریوان

شانۆگەری.کۆبوونەوەی کە ــە دای کاتێک لە ئەمە

بیانوویەک هــەر بە شەقام لەسەر خەڵک ئەمنیی ــی دەســەاڵت ــر ژێ شەقامەکانی لــە به ته واوی ئەگەر ئیران ئینتزامییه کانی و ــەدەغــەش نەبێت هــه مــوو کــات رێــگــری و قــەاڵم ــت کــــراوه . ب ــۆ دروســ گــیــروگــرفــتــی بمەریوانی هونەرمەندانی و هەڵسووراوان چەند ساڵێکە ئەم شێوە هونەره واتە شانۆی سەرشەقام بەباشترین شێوە بەرێوە دەبه ن ــووان و گرۆپە ــەشــدارب وســـاڵ بــە ســاڵ بجوانترو ئاراستەیەکی بــە هونەرییەکان بەشداری مێهرەجانە لــەم هونەریی تروە

دەکەنجێگەی ئاماژەیە کە هونەری شانۆگەری لــە رۆژهـــەالت لــە کــوردســتــان بەگشتی و واڵتانی نیسبەت بە هەیە که می تەمەنێکی کورتەدا تەمەنە لەم بــەاڵم ناوچە. دیکەی هەر زوو توانی ناوبانگ و پێناسەی تایبەت وەکوو ناسنامەیەک و دەربکات خۆی بە مەریوان« شــاری سەرشەقامی »شانۆی خۆی بۆ ئەمە بکات. دەستبەر خــۆی بۆ جێگەی سەرنج و ئومیدواری وگەش بینییە شانۆگەری هونەری دوارۆژی ئاسۆی بۆ

لە کوردستان.یــەکــێــکــتــر لـــە فــســتــیــڤــاڵــە ئـــەدەبـــیـــی و هونەرییەکانی رۆژهەالتی کوردستان کە لە رۆژانی رابردوودا لە شاری سنە دووهەمین مێهرەجانی بــرد. بەرێوە خــۆی فستیڤاڵی

خەاڵتی شێعری مەولەوی کوردیی سنەیە.ســەرکــەوتــوانــەی بــەرێــوەچــونــی دوای ئــەدەبــیــی خــەاڵتــی فستیڤاڵی یــەکــەمــیــن بەسەرچوونی بــەدوای کــوردو مــەولــەوی دووساڵ مەوادی نەخوازراو لە خەزەڵوەری ــەوڵ و هـ بــە هــەتــاویــی ئــەمــســاڵ )١393( هیمەتی بەڕێوەبەرانی رێکخراەی فەرهەنگی، لە شــاری سنە، کــورد مــەولــەوی ئەدەبیی وێژەو وگەشەی پەرەپێدان مەبەستی به ــەدەبـــی کـــــوردی، دووهـــەمـــیـــن خــەاڵتــی ئـرۆژهــەالتــی لــە شێعر بەشی لــە ئەدەبیی میوانداریەتی شاری سنە بە کوردستان و ســەرکــەوتــووانــە بــەرێــوە چــوو. جــیــاوازی فستیڤاڵە دوو ئــەم وبـــەرچـــاوی ئــەریــنــی لەوەدایە کە لەهەموو پارێزگاکان و ناوەندە بە فەرهەنگییەکان و شارەکانی رۆژهەاڵت زۆر بەشێکی و دەکرێن بانگهێشت گشتی بەئەزموونی الو و بەدەستانی قــەڵــەم لــە دەتوانین دەبن. بەشدار لەوێدا کوردستان، ئەدەبییە فستیڤاڵی سەرکەوتووترین بڵێین کە بەم شێوە لە رۆژهەاڵتی کوردستان بە

بەرباڵوی بەرێوە دەچێت.

جــێــگــەی سرنجی و خــاڵــی ســەرەکــیــی سنە کــوردی مــەولــەوی ئەدەبیی خەاڵتی تایبەتی بایەخێکی و گرنگی کــە ئەمەیە داوە بەو بەشەی لە کوردستان کە بەهۆی کێشەی سیاسیی وجوغرافیاییەوە بەداخەوە لە زمان و شوناسی واقعیی خۆیان دوور خراونەتەوە. وەکوو دوو پارێزگای گرنگی فستیڤاڵی تــەنــانــەت ــیــالم. ئ و کــرمــاشــان سنوورە توانی کــورد مــەولــەوی شێعری دەستکردەکان بترازنێت و ببێتە مەکۆیەک بۆ هوگران و نووسەران و شاعیرانی لورستان

وکوردە دوور خراوەکانی خوراسان.خوێندنەوەی ئەو بەرهەمانەی کە دوای داوەری لێژنەی زانستییانە هەڵبژاردنی خەڵکێکی بەشداری بە دراوە پێ ئیزنیان زۆر لەهه موو شارەکانی رۆژهەاڵت لەبەشە بە هەروەها فستیڤاڵەیە، ئەم بەرچاوەکانی ماوەی دوو رۆژ ئامادەبووان و نووسەرانی شارە جیاجیاکان لە نزیکەوە یەک دەگرن و بە ناسینی یەکتر وگورینی، بیروڕای جیاواز چ لە باری ئەدەبیی وچ لەباری زاراوەیی و.... و یەکرێزی هەوینی دەبێتە رێگرتنه ئــەم ئەدەبی و فەرهەنگ ئاستی بەرزراگرتنی

کوردی.ــەم چەشنە ئــەگــەرچــی بــەرێــوەبــردنــی ئفستیڤااڵنە، جیا لە ماندوو بوون و تێکۆشانی بەرێوەبەرانی، هیچ کات لە ئێران و بەتایبەتی نــەبــووە، کێشەوگرفت بــێ کــوردســتــان لــە بەرێوەبردنەوە ئیزنی لەوەرگرتنی هــەر تەنانەت بـــردن و ــوە ــەرێ ب هــەتــا شــێــوەی ــە مــیــوانــەکــان. بــەاڵم ــردن ل ــداری کـ ــوان ــی مئەوەی کە زیاتر جێگەی سەرنج و پێزانینە بە کە بەشداربووانە سەرجەم هــاوکــاری سەرکەوتوانەی بەرێوەچوونی نیسبەتی ــێ هیچ ــە فــەرهــەنــگــیــیــە، ب ــەوت ئـــەم دەســکچاوەروانی ماددی خۆنەویستانە هەوڵی بو دەدەن بەتایبەتی بەرێوەبەرانی رێکخراوەی فەرهەنگی ئەدەبی مەولەوی کوردی شاری سنە،کە لە مێژەساڵە بۆ پاراستنی فەرهه نگ و زمانی کوردی بۆتە ساباتێکی فەرهەنگی ماڵیک و گەنجان ڕاهێنانی ــەروەردەو پ بۆ لەسەرجەم ئەزموونەکان بە نووسەرە بۆ ئاماژەیە جیگەی رۆژهـــەاڵت. شارەکانی نیشتەجێی شاری کوردانی جار یەکەم بۆ »مازندران«لە شیمالی ئێران لە دووهەمین خەاڵتی ئەدەبیی مەولەوی کورد بەشداری ئاراستە خۆیان بەرهەمەکانی و دەکــەن

دەکەن.دانیشتووی کوردانی کە باسە شایانی

ــە رەچـــەڵـــەک هــەوارمــیــن،کــە ــدران ب ــازنـ مـبە زورەملی پێش لەمەو بە٤٠٠ساڵ نزیک خۆیان زێدوخاکی لە ناوەندی حکوومەتی

دەرکراون.فستیڤاڵەو ــەم لـ ــان ــی ــەشــداری ب ــەاڵم ــ بــووان و ــادەب ــام پــێــشــوازی گــەرمــوگــوری ئدیکە جارێکی بەرێزانە. لەم بەرێوەبەران یەک کـــورد کــە سەلماند راستییەی ــەم ئناتوانن چیتر سنوورەکان نه ک نەتەوەیەو و رەگ بەڵکوو بخاتەوە، دووریــان لەیەک ریشەی زمان و فەرهەنگی خۆیان پاراستوه .

زیاتری خوشک دڵگەرمیی بۆ هەروەها کـــە دوور هــاونــیــشــتــمــانــیــەکــانــیــان ــرا ــ وبکاک سەرکەوتوو شاعیری خراوەنەتەوە، عەلی ئوڵفەتی خەاڵتەکەی خۆی کە لە الیەن

»بەردەنگەوە«پێی بەخشرابوو،نیک کــاک »حــامــی بــە کــرد پێشکەشی دوور کــوردە لە عەبدوڵمەلەکی« بەخت ئەم ــدەران. مــازن نێشتەجێی و خــراوەکــان لەالیەن عەلی کــاک بەنرخەی هەڵویستە بەشداربووانەوە بە گەرمیی پێشوازی لێکرا.ئەوه بۆ خۆی دەرخەری ئەم واقعیەتەیە هەر تا ئەدەبی و فەرهەنگی چاالکیی کە ڕادەیەک کە پەرەی پێ بدریت زیاتروباشتر وشیاریی و نەتەوەیی هەستیی دەتوانێت نه ته وه یی کورد لە رۆژهەاڵت بباتە سەر و

داهاتووێکی گەشاوە دستەبەر بکات.ــەم جـــۆرە ــ ــشــی ئ ــجــڕاکــێ خــاڵــی ســەرنئیسالمی کە کۆماری دایە لەوه چاالکییانە ــرانــی ــــی دەســــــەاڵت کــارگــێ ــردن ــ ــەالوازک ــ بــتـــان و ــی و ئـــەدەبـــی کـــوردسـ ــگ ــەن ــەره فــه م چەشنە ــدان بــۆ ئــەوە ئ زۆرجـــار هــەوڵبه و نەتەنیا بەاڵم ببات، بەالرێدا تێکۆشانە رۆژبــەدوای بەڵکوو نەگەیشتووە، ئامانجە پاشەکشەی فەرهەنگییەوە لــەبــاری رۆژ بیژین دەتوانین رەستە لەیەک ــردووە. کـکــە رۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان تــارادەیــەکــی و فەرهەنگی سەربەخۆیی خــاوەنــی زۆر دەسەاڵتێکی لەسایەی ئەگەر ئەدەبییە،کە بێ بحەسێتەوە وخــۆمــاڵــی دێمۆکراتیک

گومان باشتروجوانتر گەشە دەکات.

سەرچاوەکان: بەشداری خاوەنی ئەم بابەتە لە یەکەمین

فستیڤاڵی شێعری مەولەوی کورد١٣٩١-ماڵپەری فەرمی رێکخراوەی فەرهەنگی و

ئەدەبی مەولەوەی کوردی سنە.

ژماره : ٦٤٣

١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣

٦ی نوامربی ٢٠١٤

چاالکییە فەرهەنگییەکانی رۆژهەاڵت، خەباتێکی پڕ به رهه م

رۆژنامەیژماره : ٦٤٣ ١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤ نێونەتەوەیی١٠

ــدارەی ئــۆبــامــا بۆ ــی پــالنــەکــەی ئبەهێزی سوپایەکی کردنی دروست سووریا لە چەکدار کەسی ١5٠٠٠ــووشــی کــۆمــەڵــێــک بــەســتــەڵــەک و تســەربــازیــی و سیاسی بەربەستی ناو لە ئــەمــەش، بــۆتــەوەو نشێو پڕ شەڕێکی ناوخۆدا، شک و گومانەکانی لە سەر یەکێک لە فاکتەرە گرنگەکانی ســتــراتــیــژیــی کــۆشــکــی ســپــی بۆ شکستپێهێنانی چەکدارەکانی دەوڵەتی

ئیسالمی بەرز کردۆتەوە.هێندە پێنتاگۆن نیگەرانییەکانی زەق بوونەتەوە کە وەزیری بەرگری حەفتەی لە هەیگڵ، چــاک ئەمریکا، دوو نـــووســـراوێـــکـــی رابــــــــڕدوودا نــارد و بۆ کۆشکی سپی الپــەڕەیــی تیایدا، بە پێی لێدوانەکانی بەرپرسێکی کە خۆی بەرگری، وەزارەتــی بااڵی بەاڵم خوێندۆتەوە نــووســراوەکــەی لێدوان ئاشکرا بە نەبوو رێپێدراو لەوانەیە کە دابوو هۆشداری بدات، کۆی پالنەکە، بە هۆی ناڕوونبوونی بــەرامــبــەر ئەمریکا مەبەستەکانی سووریا، سەرۆکی ئەسەدی بەشار

لە بار بچێت.سەرۆک ئۆباما داوای لە ئەسەد کردووە کە واز لە دەسەاڵت بهێنێت، هێزی بەکارهێنانی بــە ــی رێ بــەاڵم ــا بــریــکــارە ــازی، بـــەم ســوپ ــ ــەرب ســــی ــارکــراوەشــەوە، بــۆ الدانـ ــی ــشــن ــێ پ

سەرۆکی سووریا نەداوە.]3٠ی ــە ــجــشــەم ــن ــێ پ رۆژی ــەر[ لـــە کــۆنــفــڕانــســێــکــی ــۆبـ ــتـ ــۆکـ ئـــگــڵ خــۆی ــدا، هــەی ــ ــی ــ ــەوان ــ ــام ــ رۆژنــی ــان ــەک ــی ــاری لــە بــاســکــردنــی وردەکنـــووســـراوەکـــەی بـــۆ راوێـــژکـــاری رایس، سوزان نەتەوەیی، ئاسایشی پشتراست ئــــەوەی ــەاڵم ــ ب بـــــوارد، ناڕاستەوخۆ بە ئەسەد کە کــردەوە سوودی لەو پێنج حەفتەیەی هێرشە ــەتــی دەوڵ ســـەر بــۆ ئاسمانییەکان ویالیەتە سەرۆکایەتی بە ئیسالمی یــەکــگــرتــووەکــان بــیــنــیــوە. ئـــەوە لە ئیسالمی دەوڵـــەتـــی کــە کــاتــێــکــدایــە یەکێکە لە بەهێزترین هێزەکانی دژی پڕگرژییەکانی پێکدادانە لە حکومەت

سووریا. ]3٠ی ــە، ــجــشــەم ــن ــێ پ رۆژی دەرەوەی ــری ــ ــ وەزی ئــۆکــتــۆبــەر[ لە دا هەوڵی کێری، جۆن ئەمریکا، وە بکاتەوە، کــەم کێشەکە بایەخی واشینتۆن لــە کــۆبــوونــەوەیــەکــدا لــە ئاماژەی بەوەدا کە ئەو سوپا بریکارە پێشنیارکراوە » دەتوانێت کاریگەری ئەسەد بڕیاردانی پرۆسەی سەر لە هەموومان کە شێوەیەک بە هەبێت بــتــوانــیــن بــگــەڕێــیــنــەوە ســـەر مێزی بگەینە ئــــەوەی بــۆ وتـــووێـــژەکـــان ــاســی، لـــە بــەر ــکــی ســی ــێ ــجــام دەرەندەزانین بــاش هەموومان ئەوەیکە رێــگــەچــارەی بــە ــا ســووری کێشەی

سەربازی چارەسەر ناکرێت«.ــدارە ــ ــەک ــ ــی چ ــ ــان ــ ــردەک ــ ــەرک ســیاخییەکانی سووریا دەڵێن کە ئەوان بــەشــداری لــە هێزێک نــاکــەن کــە بە یەکگرتووەکان ویالیەتە پشتیوانی بنیاد نرابێت بەاڵم ئامانجەکەی لە ناو بردن و رووخاندنی ئەسەد، دوژمنە

سەرەکییەکەیان، نەبێت.بااڵکانی پلە نیزامییە ئەفسەرە ناگشتییەکاندا شوێنە لە ئەمریکاش ــزە هــێ ــەو ــ ئـ دەدەن ــداری ــ ــۆشـ ــ هـئەو - میانڕەوانە نــاو بە سورییە ئۆپۆزیسیۆن شــەڕکــەرانــەی هــێــزە دەوڵەتی بە پێوەندییەکیان هیچ کە ئیسالمییەوە نییە - کە پالندانەرانی بکەنەوە، کۆیان هیوان بە ئەمریکا لــە مـــاوەی شــەڕەکــەی پێشتر واتــە سووریادا لە الیەن تاقم و هێزەکانی

سوپاکەی ناویشیاندا لە دیــکــەوەو ئەسەد لە بار براون.

بـــاوەڕەدان لــەو ئەفسەرانە ئــەو نــاردنــی و ــوێ ن هێزێکی راهێنانی کە شێوەیەک بە شــەڕ مەیدانی بۆ توانای هێرشبردنە سەر شەڕکەرانی سااڵنێک هەبێت ئیسالمی دەوڵەتی ئەو ئەگەر تایبەت بە دەخایەنێت، ــاو بــگــریــن کە ــە بـــەر چـ راســتــیــیــە لــکــخــراوە خــاوەنــی چـــەک و ئـــەو رێســەرچــاوەی و زۆر تەقەمەنییەکی

دارایی باشە. بەرزی ویالیەتە پلە ئەفسەرێکی ئۆپەڕاسیۆنە لە کە یەکگرتووەکان چــەکــدارانــی دژی ســەربــازیــیــەکــان داعش بەشدارە، بەاڵم لە بەر ئەوەی بدات، ئاشکرا لێدوانی نییە رێپێدراو بە مەرجی ئاشکرا نەکردنی ناوەکەی بەوە ئــامــاژەی و کردین بۆ قسەی لە ماوەیەکی پێویستدا دا: »ناتوانین بنیاد ئەوتۆ متمانەی جێی هێزێکی بنێین کە بتوانین گۆڕانکاری دروست سەربازییەکاندا. هاوکێشە لە بکەین ــەوە، هــێــزە ــمـ ــێـ بـــە بــــەر چـــــاوی ئـئــۆپــۆزســیــۆن وردە مــیــانــڕەوەکــانــی وردە بچووک بوونەتەوە و لە ئێستادا خەڵکێکی زۆر کەمیان لێ ماوەتەوە«.خــوازیــاری پێنتاگۆن پالنەکەی ناردنی 5٠٠٠ چەکداری شەڕکەر بۆ ناو سووریا لە ماوەی یەک ساڵدایە و ئەو ژمارەیەش لە ماوی سێ ساڵی داهاتوودا بەرز دەبێتەوە بۆ ١5٠٠٠

چەکدار. ئەمە ئەو بەشەی ستراتیژە چەند یەکگرتووەکانە ویالیەتە الیەنەکەی و ســـەرە لــە زۆری مشتومڕی کــە ــە ســـەر کـــراوە. کــەمــتــریــن کـــاری لهێرشی هـــەروەهـــا ــژەکــە ــی ــرات ســتــەی بـــــەردەوام لە ــ ئــاســمــانــی رۆژانـکردنی جێگیر و سووریا و عێراق ئامریکایی ــازی ســەرب راوێـــژکـــاری هــێــزەکــانــی ــۆ ب دیــکــە پشتگیری و حکومەتی عێراق و هێزە کوردییەکان دەگـــرێـــتـــەوە. لـــەگـــەڵ ئـــەوانـــەشـــدا هەوڵدان بۆ وشک کردنی سەرچاوە دارایــیــەکــانــی چــەکــدارانــی دەوڵــەتــی نەوت فرۆشتنی رێگەی لە ئیسالمی و بەخشێنەرە بیانییەکانەوە بەشێکی

دیکەی پالنەکەیە.ــک لــــە ئـــەفـــســـەرەکـــان ــێـ ــەکـ یـئــەو کــاتــێــک دەدات ــەوە ــ ب ئـــامـــاژە لێکدانەوە لە لە هاویندا ئەفسەرانەی بەرزی ئاستی لە شیکردنەوەکان و نیگەرانی ــوون ب بــەشــدار پێنتاگۆن ــارەت بـــە بــنــیــادنــانــی ــەبـ خـــۆیـــان سـســوپــایــەکــی چـــەکـــدار لــە ســفــرەوە دەربڕی، بەاڵم بیر و بۆچوونەکانیان لە الیەن فەرماندە پلە بااڵکانەوە رەت هۆشداریان فەرماندەکان کــرانــەوە. بە ئاسمانییەکان هێرشە کــە داوە دەوڵەتی چەکدارەکانی ناتوانن تەنیا

ئیسالمی لە ناو بەرن. دوو لێدوانەکانی پێی بە بــەاڵم یەکگرتووەکان، ویالیەتە ئەفسەری ــەم ــیــەکــانــی پــێــنــتــاگــۆن ل ــی ــیــگــەران نکــردووە، ــادی زی دوایــیــدا حەفتانەی بە تایبەت کە هەر دوو واڵتی ئۆردن و تورکیا، ئەو دوو هاوپەیمانەی کە ئەو راهێنانی بۆ ئۆباما ئیدارەکەی پشتی پێشنیارکراوە بریکارە سوپا پێ بەستبوون، بە روونی و راشکاوی رایانگەیاندووە کە بەرامبەر بەو پالنە

دوو دڵ و دڕدۆنگن. هاوپەیمانەکانی و واشــیــنــتــۆن ــە ســەر ــنــەڕەتــی ل ــە شــێــوەیــەکــی ب بــەو هێزە ئـــەوە نــاکــۆکــن کــە ئــاخــۆ ئبەوە گرنگی دەبێت پێشنیارکراوە بــــدات ئـــەو نـــاوچـــانـــەی ئــێــســتــا لە ــر دەســتــی چــەکــدارانــی دەوڵــەتــی ژێ

ــیــســالمــیــدان، وەربـــگـــرێـــتـــەوە، کە ئویالیەتە یەکەمی مەبەستی ئەمەیان دەبێت ئایا خود یا یەکگرتووەکانە، کە بکات سەربازانەش ئەو شــەڕی بــە ئــەســەد وەفــــادارن، کــە ئەمەیان

نیگەرانیی سەرەکی هاوپەیمانەکانە.تورکیا لەم مانگەدا رایگەیاند کە هێزە لەو بەشێک راهێنانی ئامادەیە سورییە لە ئەستۆ بگرێت و بەمەش کە عەرەبی سعودیای ریزی چووە سەر لە دەربڕیبوو ئامادەیی پێشتر خاکی خۆی راهێنان بەو هێزانە بکات. ــەو هــێــزانــە، لــە نــاوخــۆی ســووریــا ئقەرەباڵغەکانی کەمپە لە خــود یــان ــەر ــ ــی دەوروب ــان ــەران لــە واڵت ــاب ــەن پلێدوانەکانی پێی بە و رادەکێشرێن ــکــا چــــاوەڕێ ــەمــری بــەرپــرســانــی ئناکرێت یەکەم دەستەی ئەو چەکدارە »میانڕەوانە« لە زووترین حاڵەتیشدا کۆ داهــاتــوو، ساڵی سەرەتاکانی تا

بکرێنەوە.تورکیا کــاربــەدەســتــانــی ــەاڵم بـــەو ئ ــە کـ داوە ــەوە ــ بـ ــان ـــاژەیـ ـــام ئراهێنانیان واڵتــە ئــەو چــەکــدارانــەی پێدەکات، لە داهاتوودا بە گەڕانەوەیان

نــاو ســووریــا، شــەڕی هێزەکانی بۆ ــی ــەتـ ــەد دەکــــــەن نــــەک دەوڵـ ــەسـ ئـ

ئیسالمی. ئـــــــۆردن، ســــــــەرەڕای ئــــەوەی جیاواز ئۆپەڕاسیۆنێکی میوانداری بە ــۆ چــــەکــــداران بـ ــر ــت ــچــووک ب و هەواڵگری ئــاژانــســی سەرپەرشتی بەشداریی ــەاڵم ب دەکـــات، ئەمریکا

هەوڵەکانی راهێنانی نەکردووە.ــی ئـــەمـــریـــکـــا لـــەو ــانـ ــرسـ ــەرپـ بـــی ــکــردن ــەشــداری بــــــــاوەڕەدان کـــە بــتــری تــورکــیــا و ئـــۆردن ئەو فــراوانــێــت ــن ــۆ دەڕەخــســێ ــان بـ ــ ــەی ــ ــەت ــ دەرفــری چــەکــدار ــەورەتـ ژمــارەیــەکــی گـپەروەردە بکەن و هەروەها کاناڵێکی پێگەیاندنی و پشتیوانی ئاسانتری پێویستییەکان، بۆ کاتێک کە چەکدارە سووریا، دەگەڕێنەوە راهێنڕاوەکان

دابین بکەن. ــی و مــشــتــومــڕانــە ــۆک ــاک ــەم ن ــ ئــەو ــەوەی ئ ــ ــدان ــ ــگ ــ لـــە راســـتـــیـــدا رەنــە لە هــەڵــســەنــگــانــدنــە ئــاڵــۆزانــەن کــەوەش لە ــ ــە گـــۆڕێـــدان. ئ ئــێــســتــادا لدەوڵەتی شەڕکەرانی کە کاتێکدایە و سیاسی هێڵە خەریکن ئیسالمی سەربازییەکانی رۆژهەاڵتی ناڤین کە و هەڵە شێوە بەو زۆرە ماوەیەکی

نادروستە بنیاد نراون، دەشڵەقێنن.ــەو راســتــیــیــەی لــەوانــەیــە زۆر ئئێستادا لە ئەوەیە کە بێت جێی داخ یەکگرتووەکان، ویالیەتە هێزەکانی هەڕەشەیەکی کــردنــی دژایــەتــی بــۆ ــــی و ــگ ــ ــەن ــ ــاواه ــ هـــــاوبـــــەش، لــــە هنــاراســتــەوخــۆدان هاوتەریبییەکەی کۆنەکانی نەیارە و ــن دوژم لەگەڵ ــاڵ، کە ــول ــزب ئـــێـــران و حــی وەکـــــوو سیاسییە و چــەکــداری گرووپێکی

بنکەکەی لە لوبنانە. ــە ــ ــرووپ ــ ــی گ ــ ــانـ ــ ــردەکـ ــ ــەرکـ ــ سـحکومەتی ــاری ــەی ن چــەکــدارەکــانــی هاوپەیمانە هــەروەهــا و ــا ســووریکە دەکــەن ئــەوە گلەیی عەرەبەکان رێبەرایەتی بە ئاسمانییەکان هێرشە ئەسەد بە زۆری یارمەتی ئەمریکا، ــەوەش لـــە رێــگــەی ــ ــدووە؛ ئـ ــانـ ــەیـ گـبەهێزترین لە یەکێک کردنی الواز توانایی بەخشینی و دوژمــنــەکــانــی بۆ ئەسەد بە سوپاکەی دەرفــەت و و دەستە بکاتە سەر هێرش ئەوەی

تاقمە چەکدارەکانی دیکە.وتــەبــێــژێــکــی ســـوپـــای ئــــازادی کە گشتگیر رێکخراوێکی ســووریــا،

نوێنەرایەتی دەکات ئەوە بانگەشەی رادەیـــــەکـــــی زۆر ــا ــ ت ــدارە ــ ــەکـ ــ چـــات، ــا دەکـ ســەربــەخــۆکــانــی ســووریئاماژە بەوە دەدات کە شەڕکەرەکان یەکگرتووەکان ویالیەتە پێداگری بە ــی چــڕ کــردنــەوەی ــەواوەتـ ــە تـ ــۆ ب بــی ــەت ــۆ ســـەر دەوڵ هــێــرشــەکــانــیــان ب

ئیسالمی، تووڕە بوون.ئـــەو وتـــەبـــێـــژە، کـــە نــەیــویــســت ئەوەی بەر لە بکرێت ئاشکرا ناوی لەوانەیە ژیانی بکەوێتە مەترسییەوە، وتی: » ئەوان لە بیریان چۆتەوە کە بە ئاسایی هاواڵتیی هــەزار ــان دەیو ئــازار تووشی رێژیمەکەوە هۆی سەرەکی کێشەی هاتوون. مەینەتی ئــەوەش وەک رێژیمە، وە هەر ئێمە کێشەی سەرەکی ئێمە دەمێنێتەوە«.

فەرماندەیەکی چەکدارانی نەیاری سوپای لە کە ســووریــا، حکومەتی سووریا جیا بۆتەوە و حەزی نەکرد رای هــەمــان بکرێت، ئاشکرا ــاوی نکە ــی وت لێدوانێکدا لــە وە هــەبــوو، یەکگرتووەکان ویالیەتە پالنەکەی لە ــۆی ــ ــەوت ــ ئ کــاریــگــەریــیــەکــی «

بەرژەوەندی ئێمەدا نابێت«.ئەو بە ئاماژەدان بە یەکێک لە ناوە ئیسالمی، دەوڵەتی کورتکراوەکانی

لە نیگەرانییەکانیان ئــەوان « وتــی: ... بەاڵم نیگەرانییەکانی سەر داعشە ئێمە لە سەر رێژیمە زیاتر تا لە سەر

داعش«.ویالیەتە ناوەندیی فەرماندەیی ــی ــری یــەکــگــرتــووەکــان، کـــە چــاودێهێزە ئــەو کــردنــی ــاوا ئ هەوڵەکانی سوورییە دەکات، لەو باوەڕەدایە کە سەبارەت پرسیارگەلی و کێشەکان لە هێزەکە، کارکردنی ئاراستەی بە کاتی دەسپێکردنی پرۆگرامە تازەکە،

چارەسەر دەکرێن.سەرگورد کێرتیس جەی. کێڵۆگ، فەرماندەیی وتەبێژەکانی لە یەکێک لە تـــازە ئێمە ــێــت: » ــدی، دەڵ ــاوەن نو پرۆسەیەداین ئــەو سەرەتاکانی زۆر شت مــاوە کە دەبێت کــاری لە

سەر بکرێت«.فرێدریک سی. هۆف، راوێژکاری تایبەتیی پێشووی سەرۆک ئۆباما لە کاروباری سوریا، لەو باوەڕەدایە کە پالنەکەی ویالیەتە یەکگرتووەکان لە سوریا »ئەوندەش بە سادە وساکاری

الیەنگری بۆ نادۆزرێتەوە«. هــەروەهــا ئــامــاژەی بـــەوەش دا:

»هەموو کات دەتوانی خەڵک بە هۆی دابیبکردنی چەک، تەقەمەنی و پارەوە لە دەوری خۆت کۆ بکەیتەوە، بەاڵم هێزەکە، دوارۆژی ئامانجی ئەگەر لە دەســەاڵت جڵەوی دەستی گرتنە دۆخێکی لە بێت، سووریا تــەواوی راکێشانی بۆ داخوازیەکەت ئەوتۆدا ــانــی ــی هــاواڵت زۆری ــی ــەکـ ــارەیـ ژمـــە شــێــوەیــەکــی بــەرچــاو ســـووریـــا بلەگەڵ ــەراورد ــ ب بــە هەڵدەکشێت«

پێکانی تەنیا تاقمێکی بچووک.ئــــــەو بــــە وریـــــایـــــی مـــامـــەڵـــە بەشێکی دۆخـــەکـــە، ــەگــەڵ ل ــە کــردنکە راستییەیە ئــەو رەنــگــدانــەوەی وەک ئــێــران، دەکـــات حــەز ئەمریکا پشتیوانەکانی نزیکترین لە یەکێک ــەوە کە ــات ــک ــەوە دڵــنــیــا ب ــ ئـــەســـەد، لدوای بــە یەکگرتووەکان ویالیەتە الدانی ئەسەد لە رێگەی بەکارهێنانی لەو ئەمریکا ئــەگــەر نییە. هــێــزەوە ئەگەری ببێتەوە، پاشگەز گفتەی بۆ ــازی ســەرب هــێــزی بەکارهێنانی ئێرانەوە الیەن لە ئەسەد پشتگیری

بوونی هەیە.ــا ــەروەهـ ــاران هـ ــ ــ ــی ت ــەت ــوم حــکمیلیشیا بەکارهێنانی بە دەتوانێت لۆکاڵییە شیعەکان لە دژی هاواڵتیان

ویـــالیـــەتـــە دامــــودەزگــــاکــــانــــی و کاردانەوە عێراق، لە یەکگرتووەکان میلیشیا بــــدات. نــیــشــان ــۆی خـ لــە شــیــعــەکــانــی عـــێـــراق کـــە لـــە الیـــەن هێرش دەکرێن پشتیوانی ئێرانەوە دەوڵەتی سەر بۆ هەڵمەتەکانیان و بەغدا لەگەڵ حکومەتەکەی ئیسالمی پشتگیری ئەمریکاوە ــەن الی لــە کــە

دەکرێت، هاواهەنگ کردووە. ــەو ئــەفــســەرە ســەربــازیــیــە پلە ئبەرزەی ئەمریکا دەڵێت: » بەڕاستی لە پــالنــەکــە ئــامــانــجــی ئێمە ــەگــەر ئبەشە بکەینەوە، چــڕ ئــەســەد ســەر هاوپەیمانێتییە ئــەم ئێرانییەکەی دەپچڕێت، ئیسالمی[ دەوڵەتی ]دژی چەکدارە دەشێت دەرەنجامدا لە وە و ئامانجکردن بە هەوڵی شیعەکان

لێدانی ئێمە بدەن«.ویالیەتە ئــەزمــوونــی ــژووی ــێ مــەڵ هــێــزە ــەگـ ــان لـ ــووەکـ ــرتـ ــگـ ــەکـ یـتێکەڵکێشە بریکارەکان سەربازییە

لەگەڵ بێهیوایی و شکست.ئیدارەی کێنێدی لە ساڵی ١9٦١دا تیپێکی سەربازیی راهێنانی دوای و دژە- شۆرش، پشتگیری لە هەڵمەتێکی پیگز کــەنــداوی لــە شکستخواردوو ١98٠یشدا، دەیــەی لە کرد. کوبا لە دارایــی یارمەتیی رەیــگــان ئــیــدارەی دژە- گــەریــالی هێزی پشتگیری و شۆڕشی ناسراو بە کۆنتراکانی کرد. بەاڵم کۆنتراکانیش لە چاالکییەکانیان ســۆســیــالــیــســتــیــی ــی ــۆڕشـ شـ دژی

ساندینیستا سەرکەوتوو نەبوون.بروس ریدڵ، شیکەرێکی پێشووی ــگــری ئــەمــریــکــا کە ئــاژانــســی هــەواڵبااڵی دەزگای پلە ئێستا هاوکارێکی پێشتر ئێمە پێی وایە: » بروکینگزە، چەکدارییەکانمان بــزاڤــە یارمەتیی کــردووە. زۆربــەی هەرە زۆریــان بە تەواوەتی تووشی شکست هاتوون یا خود بەشێکی بچووکیان لە ئامانج و

دەرەنجامە کۆتاییەکە پێکاوە«.بە ئەمریکا هەواڵگری ئاژانسی شێوەیەکی نهێنی، بە هاوکاری لەگەڵ بۆ عەرەبی، سعودیای و پاکیستان ١979وە ساڵی لە ســاڵ دە ــاوەی مبۆ دۆالری میلیار ٤ بڕی ١989 بۆ لە شەڕکەر هێزێکی چەکدارکردنی ئەوەی بۆ کرد خــەرج ئەفغانیستان یارمەتییان بدات هێزەکانی سۆڤییەت ریــدڵ، نێن. وەدەر واڵتــەکــەیــان لــە رێکەوتنە ئــەو ســەر لە کتێبێکی کە ئەو کە ــە ــاوەڕەدای ب لــەو نووسیوە، هەواڵگری ئاژانسی ئۆپەڕاسیۆنەی ــی یــەکــیــەتــیــی ــ ــان ــ ئــەمــریــکــا، رووخسۆڤییەت و کۆتایی هێنان بە شەڕی

ساردی خێراتر کرد. ریدڵ پێی وایە هێزە چەکدارەکانی لێکترازاو رێبەرایەتییە بە سووریا، لە زۆر دژبەرەکانیەوە، پشتیوانە و موجاهیدەکانی دژبەیەکەکانی تاقمە ئەفغان لە ماوەی ئەو شەڕەدا دەچن. ــە یــەکــگــرتــووەکــان ــەت ــالی ــەر وی ــەگ ئهاوبەشییەکی و هاوکاری بتوانێت دراوســێ واڵتــانــی لەگەڵ رێکوپێک چەکدارەکان راهێنانی بە سەبارەت بنیاد بنێت، دەتوانێت لە دژی دەوڵەتی مسۆگەر ســەرکــەوتــن ئیسالمیش،

بکات.هەروەها دەڵێت: » هیچ هۆکارێک نییە کە نەتوانین دووبــارە ئەم کارە و شەو بە ئەمەش بــەاڵم بکەینەوە.

رۆژێک ناکرێت«.

سەرچاوە: لۆس ئانجلێس تایمز http://www.latimes.com/world/-middleeast/la-fg-syria-rebels

١=story.html#page-٢٠١٤١٠٣١

ستراتیژیی ئەمریکا لە دژی دەوڵەتی ئیسالمی تووشی کۆمەڵێک بەربەستی گەورە دەبێتەوەن: دەیڤید ئێس. کاڵود، دەبڵیو. جەی. هێنیگەن، راژە عەبدولرەحیم و: خەسرەو ئەڵماسی

سەرکردەکانی گرووپە چەکدارەکانی نەیاری حکومەتی سووریا و هەروەها هاوپەیمانە عەرەبەکان گلەیی ئەوە دەکەن کە هێرشە ئاسمانییەکان بە رێبەرایەتی ئەمریکا، یارمەتی زۆری بە ئەسەد گەیاندووە؛ ئەوەش لە رێگەی الواز کردنی یەکێک لە بەهێزترین دوژمنەکانی و بەخشینی توانایی

و دەرفەت بە سوپاکەی ئەسەد بۆ ئەوەی هێرش بکاتە سەر دەستە و تاقمە چەکدارەکانی دیکە

رۆژنامەی9 ژماره : ٦٤٣ سیاسی١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤

جەیمس مەدیسۆن، کە پیاوێکی ــاو لــۆچــایــی ــوچـ کـــورتـــەبـــااڵ و دمـدەستبەکاربوونیدا کاتی لــە بــوو، ویــالیــەتــە ســەرۆکــکــۆمــاری وەک یەکگرتووەکانی ئەمریکا بە کەسێکی دەردەکـــەوت؛ کۆنەکار و بەتەمەن وەک ــەوی ئـ ئیرڤینگ واشــیــنــتــۆن پێگەییو« ــچــووکــی ب »ســێــوێــکــی ســـەرەڕای ــەاڵم بـ ــرد. ــ دەک پێناسە هەموو کەموکورتییەکانی مەدیسۆن لە رووی خوێن شیرینی و سەرنج خرپن خێزانە سیمایدا، راکێشیی

بۆ هاوسەرەکەی تۆڵەی بزەکانی بە گەرموگوڕی و ئەندامەکەی، دۆڵی، و خۆش لە کۆبوونەوەکان خۆشبوونی هەوێنی ببووە کە بــوو دۆڵیش هــەر کــردبــۆوە.

واشینتۆن.مەدیسۆن لە ساڵی ١75١ لە دایک بوو، وە لە ناوچەی ئۆرینج کاونتی لە ڤیرجینیا نیوجێرسی( کۆلێژی دەوترا پێی کات ئەو )کە پرینستۆن زانکۆی لە بوو. گەورە خوێندی. وەک خوێندکارێکی بەشی مێژوو و دەوڵەتداری و هەروەها کەسێک کە خوێندنەوەی باشی لە بەشی یاسا هەبوو، لە داڕشتنی یاسای بنەڕەتیی ڤیرجینیا لە ساڵی ١77٦ بەشدارییەکی کارای هەبوو، وە دواتر لە کۆنگرەی کۆنتینێنتاڵ خزمەتی بەرچاوی پێشکەش کرد و سەرکردە و رێبەرێکی دیاری ناو ئەنجومەنی ڤیرجینیا

بوو. کۆ فیالدێلفیا لە بنەڕەتی یاسای کۆنوانسیۆنی بۆ نوێنەر لێژنەکانی کاتێک بەشداری کاریگەر بە شێوەیەکی و جار چەندین 3٦ سااڵن مادیسۆنی بوونەوە،

مشتومڕ و دیبەیتەکانی کۆنوانسیۆنەکە کرد. ئەلیکساندر لەگەڵ هاوڕێ فێدڕاڵیستەکان، وتارەکانی نووسینی بە مەدیسۆن هەمیلتۆن و جۆن جەی، توانی رۆڵێکی یارمەتیدەرانەی باش لە پەسند کردنی یاسای بنەڕەتی بگێڕێت. لە سااڵنی دواتردا، کاتێک ناوی مەدیسۆن وەک »باوکی یاسای بنەڕەتی« دەهێنرا، ئەو رەخنە و ناڕەزایی خۆی دەردەبڕی و ئاماژەی بەو راستییە دەدا کە ئەو بەڵگەنامەیە »لە دایکبووی تەنیا یەک مێشک نەبووە«، بەڵکوو » زۆر

مێشک و زۆر دەست کاریان تیادا کردووە«.لە کۆنگرەدا، رۆڵی کاریگەری هەبوو لە داڕشتنی پرۆژەیاسای مافەکان و بە لە دژایەتی ئەو ئەنجامی رێبەرایەتی لە داهات. یاسا و رێساکانی یاسایی کردنی کردنی پێشنیارە داراییەکانی هامیڵتۆن، پارتی کۆمارییەکان، یا خود جێفرسۆنییەکان، بەردەوام لە پەرەسەندن و گەشەکردندا بوو. ئەو دژایەتییەش لەوەوە سەرچاوەی دەگرت کە مەدیسۆن پێی وابوو ئەو پێشنیارانە سامان و دەسەاڵتێکی ئێجگار زۆری

بە دامەزراوە ماڵییەکانی باکوور دەبەخشی. کاری کۆمار جێفرسۆن کابینەکەی سەرۆک لە دەرەوە کاتێک وەک وەزیری دەکرد، دژی چوونە ناو شەڕەوە بوو بەرامبەر فەڕەنسا و بەڕیتانیا کە دەست بە سەرداگرتنی باخیرەکانی ئەمریکا لە الیەن ئەو دوو واڵتەوە پێچەوانەی یاسا و رێسا دەداو مەدیسۆن ناڕەزایەتییەکانی لە تانەی راندۆڵف جۆن بوو. نێودەوڵەتییەکان وەک » نامیلکەیەکی پڕ مقۆ مقۆ کە لە دژی هەشت سەد کەشتیی شەڕ، فڕێ درایە

گۆڕێ« پێناسەی دەکرد. تەنیا نە کە ،١8٠7 ساڵی گەمارۆکانی ناخۆشەویستەکەی یاسا ســەرەڕای بێنێتە شــەڕدا لە تێوەگالو واڵتانی هەڵسوکەتی لە گۆڕانکارییەک هیچ نەیتوانی ئاراوە بەڵکوو ببووە هۆی سستبوونی چاالکی ئابووری لە ویالیەتە یەکگرتووەکان، مەدیسۆن لە ساڵی ١8٠8دا وەک سەرۆک کۆمار هەڵبژێردرا. پێش ئەوەی جڵەوی

دەسەاڵت بگرێتە دەست، یاسای گەمارۆکان پووچەڵ کرابۆوە. یەکگرتووەکان ویالیەتە مەدیسۆندا، دەسەاڵتداری یەکەمی ساڵی مــاوەی لە ئەنجامدانی کاری بازرگانی لەگەڵ هەر دوو واڵتی بەڕیتانیا و فەڕەنسا قەدەغە کرد؛ پاشان لە مانگی مەی ساڵی ١8١٠، کۆنگرە دەسەاڵتی ئەنجامدانی بازرگانی لەگەڵ هەر دوو واڵت پێدا کە داوای لە سەرۆک کۆمار دەکرد ئەگەر هەر کام لەو دوو بازرگانیکردن ئەوا کرد، پەسند ئەمریکای بێالیەنەی مافەکانی هەڵوێستیی واڵتە،

لەگەڵ واڵتەکەی دیکە قەدەغە بکات.ناپیلیۆن خۆی وا دەرخست کە پێڕەوی لەو مەرجانە دەکات. بۆیە لە کۆتایی ساڵی ١8١٠، مەدیسۆن دۆخی مامەڵە نەکردن لەگەڵ بەڕیتانیای گەورەی راگەیاند. تەنانەت لە ناو کۆنگرەدا، هەندێک لە ئەندامە گەنجەکانی وەک هێنڕی کلەی و جۆن گوشاری بــەردەوام دەرکردبوو، ناویان شەڕ« »هەڵۆکانی بە کە کەلهاون سی. و شەڕکەرانەتر سیاسەتێکی ئــەوەی بۆ سەرۆک کۆمار سەر دەخستە زیاتریان

هێرشبەرانەتر بگرێتە بەر. سەرداگرتنی بە دەست هەروها و ئەمریکا دەریاوانانی سەر خستنە گوشار زەخت تەسلیمی کرد مەدیسۆن لە وای بەڕیتانیاوە، الیــەن لە ئەمریکایی بــاری ژوئەنی یەکەمی رۆژی لە ئاکامدا، لە و بێت شەڕ« »هەڵۆکانی گوشارەکانی و

ساڵی١8١٢، داوای لە کۆنگرە کرد شەڕ رابگەیەنێت. ئەمریکا هێزەکانی نەبوون؛ شەڕ ئامادەی ئەمریکا تازەپێگەیشتووی گەلی و واشینتۆن ناو چوونە بەریتانییەکان هاتن. گەورە شکستێکی و لێدان تووشی

ئاگریان لە کۆشکی سپی و باڵەخانەی کۆنگرە بەردا.بااڵدەستیی بە کە بەرچاو، سەربازیی و دەریایی سەرکەوتنێکی چەند بەاڵم باوەڕەی ئەو لووتکە، ئۆرڵینز گەیشتنە نیو لە ویالیەتی ئەندرو جاکسۆن ژەنڕال ئەوان سەرکەوتنێکی مەزن بۆ ئەمریکا دروست کرد کە شەڕی ١8١٢ الی گەلی بوو. ئەو باوەڕەش، شەپۆلێکی بەرفراوانی ناسیۆناڵیزمی لێکەوتەوە. فێدڕاڵیستەکانی تەنانەت وە – راگەیاندبوو شەڕەکە بۆ خۆیان دژایــەتــی کە نــوێ ئینگلیستانی باسوخواسی جیابوونەوەشیان هێنابووە گۆڕێ – بە تەواوی لەبەر چاوی خەڵکی کەوتن و بیروڕاکانیان رەت کرایەوە کە فێدڕاڵیزم وەک پارتێکی نەتەوەیی بوونی

نەما. ئۆرینج لە موڵک و سامانەکەی خۆی مۆنتپیلیەر، لە کاتی خانەنشینبوونی لە زیادەکانی مافە خراپەکانی کاریگەرییە دژی راشکاوی بە ڤیرجینیا، لە کاونتی ویالیەتەکان گوتارێکی پێشکەش کرد کە لە ماوەی دە ساڵەی ١83٠دا، هەڕەشەی لێکترازان و هەڵوەشانەوەی یەکیەتیی فێدڕاڵی لێکەوتەوە. مەدیسۆن لە نووسراوێکیدا کە دوای مردنی لە ساڵی ١83٦دا کرایەوە ئاماژە بەوە دەدات: » ئەو ئامۆژگارییەی کە ئەوەیە بیکەم دەمەوێت باوەڕپێبوونمەوە پــەڕی بەو و دڵمەوە ناخی لە کە

یەکیەتیی ویالیەتەکان رێزی لێ بگیرێت و بۆ هەتا هەتایە بهێڵدرێتەوە«.

ژیاننامەی جەیمس مەدیسۆن 4)خولەکانی سەرۆکایەتی ١8٠9 بۆ ١8١7(

ن: فرانک فریدێڵ و هاگ سیده ی و: له ئینگلیزیه وه : خه سره و ئه ڵماسی

مادح ئەحمەدی

خەزەڵوەر ١٠ی رێکەوتی شەممە رۆژی کۆبانێ جیهانی رۆژی وەک کە )١/١١/٢٠١٤(دیاری کرا بوو، خۆپێشاندانی خەڵکی شاری سنە بۆ پشتیوانی لە خۆڕاگریی قارەمانانەی کۆبانێ سەرکوت کرا و دەیان هاوواڵتیی دەستبەسەر لە الیەن دەزگا ئەمنییەتییەکانەوە کران و یان

بانگکران و هەڕەشەیان لێ کرا.ــان خــۆپــێــشــانــدانــەکــە ــەک ــی ــاری ــی بــەپــێــی زانهەبووە هێمنانەی و مــەدەنــی ئاراستەیەکی ئەمنییەتی ــا ــ دەزگـ ــێـــوەردانـــی ــتـ دەسـ بـــە و ئیسالمی کـــۆمـــاری ــی ــان ــەرەک ــک ــوت ســەرک و بەر دراوە. تێک و ــۆڕدراوە ــ گ ئاراستەکەی لەوەی خۆپێشاندانەکە دەست پێ بکا، دەزگای لە ژمارەیەک سنە لە ئیتالعات سەرکوتکەری چاالکوانانی ئەو شارەی بانگ کردووە و پێیان راگەیاندوون کە نابێ بەشداریی خۆپێشاندانەکە ــە کــاتــی خــۆپــێــشــانــدانــەکــەشــدا هێزە ــکــەن. ل بــەت پــەالمــاری ــووم ــی حــک ــکــەرەکــان ســەرکــوتخۆپێشاندرانیان دا و ژمارەیەک لە هاواڵتییان و چاالکوانانی شارەکەیان دەستگیر کرد کە تا لێرە ئەوەی ناڕوونە. چارەنووسیان ئێستاش رێگای حکوومەت بۆ ئەوەیە پرسیارە جێی خۆڕاگریی لە پشتگیری بۆ خۆپێشاندان داوە کۆبانێ بکرێ و بۆ ترسی لە خۆپێشاندانەکان لە شاری سنە هەیە و پەنا بۆ سەرکوت دەبا؟

پــرســیــارە پێویستە ــەم ب بــۆ وەاڵمـــدانـــەوە ئــەوەی دوای دواوە. بۆ بگەڕێینەوە کەمێک لە ساڵی ١377ی ئۆجەالن« بەڕێز »عەبدوڵاڵ و کاردانەوە کرا، کۆمەڵێک هەتاویدا دەستگیر سێ رۆژی لێکەوتەوە. گــەورەی ناڕەزایەتی لە خۆپێشاندانێک مەبەستە ئەم بۆ ڕەشەممە لە کە سەرەتا خۆپێشاندانە ئەم رێکخرا. سنە مۆڵەتی سنەوە کاتی ئــەو پارێزگاری الیــەن پێدرا بوو، بە دڕندانەترین شێوە سەرکوت کرا و لە ئەنجامدا 33 کەس شەهید بوون و دەیان کەسی دیکەش بریندار بوو و خەڵکێکی زۆریش دەستگیر کرا و بۆ ماوەی چەند رۆژ کەشێکی ملیتاریستی توند باڵی بەسەر شاردا کێشابوو و فڕۆکە سەربازییەکان بەسەر ئاسمانی شاردا

دەسووڕانەوە.ساڵی ١38٤ دوای روودای شەهید کردنی »شوانە سەید قادر« لە مەهاباد، ناڕەزایەتییەکی

گەورە زۆربەی شار و ناوچە جۆربەجۆرەکانی مەهاباد، لە گرتەوە. کوردستانی رۆژهەاڵتی ــوان، ــەری ــە، م ــان ــان، پــیــرانــشــار، ب ــۆک ســەقــز، بئەم دژی و... سنە کامیاران، شنۆ، جوانڕۆ، تاوانە خۆپێشاندان کرا و خەڵک ناڕەزایەتییان دەربڕێ. هەموو خۆپێشاندان و ناڕەزایەتییەکان ـــوت بـــــەرەوڕبـــــوونـــــەوە و ـــەرکـ ــەڵ سـ ــ ــەگ ــ لو بــوون بریندار و ژمــارەیــەک خەڵک شەهید 8ی رۆژی کــرا. دەستگیر زۆریــش خەڵکێکی سنە پارێزگاریی لــەبــەردەم ١38٤ گەاڵوێژی رێکخەرانی دواتــر کە بەڕێوەچوو مانگرتنێک گــەالوێــژ ١٠ی رۆژی کـــــران. دەســتــیــگــیــر خۆپێشاندانێکی گەورە شاری سنەی گرتەوە و خۆپێشاندانەکەش بە توندترین شێوە سەرکوت

٦ لە زیاتر نافەرمییەکان ئامارە بەپێی کــرا. کەس لە خۆپێشاندەران کەوتنە بەردەستڕێژی خەڵکێکی و بوون شەهید و رێژیم هێزەکانی زۆریش بریندار بوون و زیاتر لە ٢٠٠ کەسیش فــەزاری رووداوە ئەم دوای کــران. دەستگیر بۆ و کرا ملیتاریزە بەتەواوەتی سنە شــاری ماوەی چەند رۆژ دۆخی شار نائاسایی بۆ بوو و هێزێکی زۆر لە ناو شاردا باڵوەیان پێ کرا بەسەر سەربازییەکان فڕۆکە نــاوەش ناوە و

ئاسمانی شاردا دەسووڕانەوە.و ١377 ڕەشەممەی 3ی رووداوی دوای خۆپێشاندانی ،١38٤ ساڵی خۆپێشاندانەکانی خەڵکی سنە بۆ پشتگیری لە خۆڕاگری کۆبانێ گــەورەتــریــن دا، کــۆبــانــێ جیهانی رۆژی لــە دەرکەوتنی خەڵکی ئەوە شارە )لە ماوەی چەند سەرکوت لەگەڵ کە بــووە رابـــردوودا( ساڵی بــەرەوڕوو حکوومەت هێزەکانی پەالماری و

بووەوە. ساڵی ١377 بە بۆنەوە کە خۆپێشاندانە ــر کــردنــی ــگــی بـــۆ مـــەحـــکـــووم کـــردنـــی دەســتبــەڕێــز »عــەبــدوڵــاڵ ئــۆجــەالن« بــوو و رووی هاوپەیمانەکانی و تورکیا لە ناڕەزایەتییەکان بە سەر )کە سنە کاتی ئەو پارێزگاری بــوو، ریفۆرمخوازان بوو( مۆڵەتی بە خۆپێشاندانەکەدا ئەمنییەتییەکان نـــاوەنـــدە ــەڵ ــەگ ل ــر ــ دوات و هەموو ــەوەی ئ دوای و هاتن کێشە تووشی ئامادەکارییەک کرابوو دەست پێکرا، مۆڵەتەکە کە بــۆنــەوە بــەو هــەروەهــا هەڵوەشێنرایەوە. ئاراستەی خۆپێشاندانە تەنیا دژی تورکیا نەبوو تێدا مافخوازانەی و نەتەوەیی دروشــمــی و پەالماری بە کەوتنە خوپێشاندەران دەوترایە، خۆپێشاندانەکانی رێژیم. هێزەکانی دڕنــدانــە مۆڵەتیان و ــوون بـ خــۆڕســک ١38٤ ســاڵــی الیــەن چاالکوانەوە لە زیاتر و بوو نــەدرا پێ خۆپێشاندانەکانی دەکــــران. ســەرپــەرەشــتــی ــان بۆ ــوردســت ــی ک ــەالتـ ــیـــەی رۆژهـ ئـــەم دوایـرێگە زۆربەیان کۆبانێ خەڵکی لە پشتگیریی پشتگیری تورکیا کە بۆنە بەو بــوون. پێدراو ئەو پشتیوانی سەرەکیترین و دەکا داعش لە ئیسالمی کۆماری تیرۆریستییەیە، رێکخراوە ئێران هاوشێوەی خۆپێشاندانەکانی ساڵی١377 ویستی لەو خۆپێشاندانە دژی تورکیا و ئەمریکا ئەو مەبەستەش ئــەم بــۆ و وەربــگــرێ کەڵک پەڕی هەوڵی خۆی داوە کە دروشمەکان دژی ناوەرۆکی لە دوور و بێ ئەمریکا و تورکیا ئەم کە بۆنە بەو بن. مافخوازانە و نەتەوەیی مەبەستەی حکوومەت جێبەجێ نەبووە و خەڵک کۆبانێ لە پشتگیری بۆ خۆپێشاندانەکاندا لە دروشــمــی مــافــخــوازانــە و نــەتــەوەیــیــان بــەرز ئەمنییەتییەکان هێزە تــوڕەیــی ــەوە، ــردووەت کدڕندانەترین بە کە جێگەی ئەو گەیشتووەتە شێوە پەالماری خەڵک بدەن و خۆپێشاندانەکان

سەرکوت بکەن.ئەوەی لێرەدا گرنگە پەیامی ئەو سەرکوت مامەڵەی وشیارانە دەبــێ کە پەالمارانەیە و لەگەڵ بکەین. ئامانجی حکوومەت لەم سەرکوتە ئەوەیە کە خەڵک بنێرێتەوە ماڵەکانیان و ڕێگا دەربڕین ناڕەزایەتیی لە فۆرمە ئەو کە نــەدا پەرەبستێنێ و ببێ بە باو. حکوومەت لە رێگای تا ــەوە ـ لــە ساڵی ١377 تــوانــی ســەرکــوتــەوە

و رابگرێ ماڵەکانیان لە خەڵک ١38٤ ساڵی بە کەڵک وەرگرتن بکا و ناڕەزایەتییەکان کپ راشکاوانە خەڵک ــەدا ن رێگا ــروزەنــگ زەب لە دوای بــکــا. خــۆی مــافــی داوای و بکا ــاوار هـساڵی ١38٤ پرسی کۆبانێ دەرفەتێکی دیکەی و بکەن هاوار راشکاوانە کە خەڵک رەخساند ترسی حکوومەت بکەن. خۆیان مافی داوای لەم هاوارە راشکاوانەیە و لە رێگای سەرکوت بگرێ لــەوە رێگا دەیــەوێ زەبرووزەنگەوە و کە ئەم هاوارانە ببێ بە الفاوێکی گەورە. بۆیە پێویستە بە وشیارییەوە چاو لەم پرسە بکەین و سەرکوتی حکوومەت نەبێتە هۆی ئەوەی بۆ و ماڵەکانمان ناو بخزێینەوە دیکە سااڵنێکی

دەنگی مافخوازانە و ناڕەزایەتیمان کپ بکەن.ئەوەیە سەرنجە، جێگای کە دیکە خاڵیکی و سەرکوتانە ئەم چەقی بووەتە سنە شاری لە دڕنــدانــە و بەزەییانە بێ زۆر حکوومەت

و ١377 ساڵی ڕەشەممەی 3ی رووداوەکانی خۆپێشاندانەکانی ساڵی ١38٤ و خۆپێشاندانی لە پشتگیری بۆ ئەمساڵ ــوەری خــەزەڵ ١٠ی خۆپێشاندەر و نــاڕازی خەڵکی دژی کۆبانێ، سەرکوت. و توندتیژی بەر بردووەتە پەنای ناوەندە دەوری کە بۆنەوە بــەو سنە شــاری ــانـــی چــەنــد ساڵی دەبــیــنــێ و چــەقــی رووداوکـرابــــــردووی رۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان بــوو، حکوومەت زۆر لێ نیگەرانە و دەیەوێ لە رێگای سەرکوتەوە رێگا لە هەر چەشنە جموجووڵێک کە یارمەتی بە گەشەی بیر و ویستی نەتەوەیی بکا، بگرێ. بە لەبەرچاو گرتنی پێگەی گرنگیی سنە، بێگومان هەر رووداوو خۆپێشاندانێک لەو شارەکانی لەسەر کاریگەریی دەتوانێ شارە ــی ــەاڵتـ ــی دیـــکـــەی ڕۆژهـ ــان ــاوچــەک ــە و ن ــک دیکوردستان هەبێ. بەپێچەوانەش سەرکوتکردنی شارە لەو ناڕەزانەیتییەکانیش و خۆپێشاندان لە الیەن هێزەکانی رێژیمەوە، پەیامە بۆ شار و ناوچەکانی دیکەش و کاریگەریی لەسەر کۆێ

جموجووڵەکان دەبێ. حکوومەت نیگەرانییەکانی و تــرس بۆیە لە شـــارەدا ئــەم گرنگیی خانەی لە دەتوانین لێک کــوردســتــان ــی ــەاڵت رۆژه هاوكێشەکانی بدەینەوە. سنە لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا شارێک بووە کە توانیویەتی کاریگەریی لەسەر و سیاسی و رۆشنبیری وشیاریی گەشەی ــی کــوردســتــان هەبێ نــەتــەوەیــی لــە رۆژهــەاڵتــەوە ــان و نــاڕاســتــەوخــۆ لــە رێــگــای شــوێــن دانلەم حکوومەت بکا. ــان ــ رووداوەک ئاراستەی هــاوردنــی رێــگــای لــە بۆیە دەتــرســێ، پێگەیە هەوڵێ بۆ شارەکە کــوردەوە غەیرە خەڵکێکی شێواندنی دێمۆگرافیای شارەکە دەدا، لە رێگای کە دەدا ئــەوە هەوڵی و... تەلەفزیۆن دانانی زمانی خەڵک بشێوێنی و لە پرسە جیددییەکان سەرکوتیشەوە رێگای لە بخاتەوە. ــان دووریدەیــەوەێ دەنگی خەڵکی ئەو شارە کپ بکا و بە و دابمرکێنێ خەڵک مافخوازانەی هــاواری ترس و تۆقاندن ویست و داخوازییەکانی خەڵک

بخزێنێتەوە گۆشەی ماڵەکانیان.

سنەو ترس و نیگەرانییەکانی حکوومەت

سنە لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا شارێک بووە کە توانیویەتی نەتەوەیی و سیاسی و رۆشنبیری وشیاریی گەشەی لەسەر کاریگەریی لە رۆژهەاڵتی کوردستان هەبێ و ناڕاستەوخۆ لە رێگای شوێن دانانەوە

ئاراستەی رووداوەکان بکا

رۆژنامەیژماره : ٦٤٣ ١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤ سیاسی8

خالید حەسەنپور

لــە کــەس شـــاراوە نیە کــە داعــش ئاکامی ــە ل ئیسالمی دەوڵــەتــی ــا واتـبەگشتی و شــیــعــە پــێــشــرەویــیــەکــانــی لە بەتایبەتی، ئیران ئیسالمی کۆماری سووریە ودواتر لە عیراق لە دایکبوو.سەرگۆرەپانی هاتە هێزە ئەو کاتێک سیاسی سووریە، بەشێکی بەرچاوو لە سەرۆکایەتی بە سوونەنشین واڵتانی تورکیە، و ســعــوودی عــەرەبــســتــانــی هەرکام بە تێروانینی خۆی هەوڵین دا کە ئەجیندا و ئارستەی سیاسی نیزامی ئەو رێکخراوە بەسوودی خۆیان بگۆرن سااڵنێکه کە سعوودی عەرەبستانی .ئیسالمییە ــراوە ــخ ــک رێ ــە ــ دەداتـ ــاج بـتوندئاژۆکان، بۆئەوەی لە داوێنی خۆی و ئیمارات هەروها کاتەوە و دووریان پەرەگرتنی نیگەرانی دەمێکە قەتەر نفووزی بەرەی شیعە بە سەرۆکایەتی ئێرانن . ئەو مەترسییە کاتێک گەیشتە ئیسالمی ئەوپەڕی خۆی، کە کۆماری بەدوای بااڵدەستی شیعەکان لە عێراق دیکە ئەوەندی سووریەدا، قەیرانی و پەرەی بە نفوزی سیاسی و سەربازی دوو لــەو و بەگشتی ناوچە لە خــۆی واڵتـــەدا . بــە کــورتــی داعــش لەالیەن قەڵغانێک وەک ســوونــیــەوە ــەوەری تـبه رامبەر بە زیادەخوازییەکانی شیعە و

کۆماری ئیسالمی چاو لێ دەکرا .بــەاڵم داعــش کە قــەرار بوو ببێتە ئەو قەڵغانە به رامبەر بە نفووزی شیعە، هانده رێکی بە بوو رەوتی خۆی دا، لە گــوشــاری جــیــدی لــەســەر دووبــەشــی پــەرەگــرتــووی جــوواڵنــەوەی کــورد لە ــاوای کــوردســتــان. ــ ــاشــوور و رۆژئـ بقەرارە کە ئیسالمی( )دەوڵەتی داعش سوونییەکان پاراستنی رەسالەتەکەی ــیــی شــیــعــە بـــێ، شــەڕی ــااڵدەســت ــە ب لنــەتــەوه یــه ک دەکـــات کــە زیــاتــر لــە 9٠ لەسەدی پێرەویی لە مەزهەبی سووننە . ئەگەر ئەو رێکخراوە بەهۆی دەکات پــێــوەنــدی گـــومـــانـــاوی کــوردەکــانــی ــەســەد، ــە دەگـــــەڵ بـــەشـــار ئ ــووریـ سـپەالماری دەدات، بەشە ئەو پەالماری ــان کە ــۆســەر بـــاشـــووری کــوردســت بعێراق لە ناوچەیه ک ئێستا وەک هەتا شێعە بااڵدەستی دەوڵەتی گوێرایەڵی دایــە؟ ئامانج پێناووکام لــە نــەبــووە، دەپێش دا دیهەوێ رێکخراوە ئەو ئایا ــاوچــەی ــامــانــجــدار ن بــەشــێــوه یــه کــی ئــەی کـــە کــوردســتــانــیــش ــەک ــەت ــالف خــیلەبوارەدا و بکات داگیر دەگرێتەوە، لەنێوبردنی سەبازییەکەی ئەولەویتی ــقــە الوازەکــــانــــە؟ یـــان لـــەرەوتـــی ــاڵ ئــدا پــێــکــهــاتــەی ئــەو ــنــی خــۆی پــەرەگــرتو تــورک لە زۆربــەیــان کە رێکخراوە عەرەبی شوڤینیست پێک دێن، بە سەر نفوزی رەسالەتەکه ی دا کە شەر دژی شیعەیە زاڵبوە و دیهەوێ جوواڵنەوەی بـــەرەو پاشەوە پــەرەگــرتــووی کــورد

بگێرێتەوە؟ــەکــەی ئــەویــە کــە داعــش ــێ راســتئێستا هەتا ئامانج بێ یان ئامانجدار لــە کــــرداردا لــە هــەمــوو روویــه کــەوە خزمەت بە ئامانج و ئارەزوەکانی ئەو بەسەردا کوردیان کە دەکــات واڵتانە ــەشــکــراوە و لــە نــێــوو ئــەوانــیــش دا دابــە. ــی ــورک ــە ت ــر لـــەهـــەمـــوویـــان بـ ــاتـ زیـلە ترسی مێژوو درێــژای بە تورکیە پەرەگرتنی جوواڵنەوەی کورد لە بەشە جیاجیاکانی کوردستان بووە بۆ ئەوەی بخات، لەکار خەباتەکەی ڕەووڕەوەی دوای . گرتۆتەبەر رێگایکی هەموو ئەوەی هێڵی 3٦ لەالیەن هاوپەیمانانەوە ــە بــاشــوری ــۆ پــاراســتــنــی بــەشــێــک ل بکــوردســتــان راگــەیــه نــدرا، ئــەو واڵتــە جۆراوجۆر بەبیانووی جارێ هەموو ــووری کــوردســتــانــی ــاشـ ســـنـــووری بـگوندەکانی ــەرده وام ــ ب و تــێــدەپــەرانــد بەاڵم دەکرد. بۆمباران سەرسنووری ســەدام حکوومەتی ــی رووخــان ــاش پپــاشــان دا و ــە ســاڵــی 93 ل حــوســێــن گــۆریــنــی یــاســای بــنــەڕەتــی عــێــراق و

الیەن لە فیدراڵی سیستمی پەسەندی کەوتە تورکیە ئێراقەوە، پێکهاتەکانی یەکەم رێگای دوورێیانێکەوە. نێوان ئەوە بوو کە هەروەک پێشوو دژایەتی ئەویان کە بکات، کوردستان هەرێمی بنەرەتی یاسای گوێرەی بە لەالیه ک عــێــراق _ کــە کــوردســتــان بــە بەشێک مومکین _ دهات بەحیساب عێراق لە دیکەوە الیه کی لە هەروەها . نەبوو ــەڵ ئــەمــریــکــا کــە لـــەو دەوریــــەدا ــ دەگبەکردوە حاکمی عێراق بوو رووبەروو کە بــوو ناچار تورکیە بۆیە . ــوو دەبتەعاموڵ و رێگای کە دووهــەم رێگای کوردستانە هەرێمی دەگەڵ هاوکاری

هەڵبژێرێ .پاش ئەوەی حکوومەتی دادوگەشە بە رێبەرایەتی ئەردۆغان هاتەسەرکار هه ڵویستی تورکیە به رامبەر بە هەرێمی پێشەوەچوونی رۆژبەرۆژ کوردستان زیاتری بە خۆیەوە دەبینی، بەجۆرێک بەسیاسەتێکی ئەوجار تورکەکان کە ــوێــوه مــامــەڵــەیــان دەگــەڵ بــەتــەوای نــان دەکـــــــرد . ــ ــت ــوردســ ــ ــی ک ــمـ ــەرێـ هـبارودۆخی و ئابووری پێویستیەکانی ــە دوو ــوون ــە ب ــ ــەو واڵت ئــەمــنــیــیــەتــی ئـتــەوەرەی بنەڕەتی کە لەو دەوریــەدا و لە نەبوونی دەوڵەتێکی ناوەندیی بەهێز زیاتر هەولێری و ئانکارا عێراقدا، لە یەکانگیر کرد. پارتی دادوگەشە بۆئەوی لە کۆمەڵگای تورکیەدا رەگ داکوتێ و پێش خۆی ئیسالمیەکانی پارتە وەکوو قەڵەمبازێکی بــە پێویستی لــێ نــەیــە، ژێرساختی بــووژانــەوەی و ئابووری تورکیە هەبوو . ئەوەش بەبێ تەرکیز زەحمەت ئەمنییەتی باری کردنەسەر

بوو.لەوچەند کــوردســتــان هــەرێــمــی ــی هـــەم دەروازه یـــه کـــی ــوان ســاڵــەدا تئاواڵەبێ بۆ گەشەی ئابووری ئەو واڵتە بۆ خۆی دەسەاڵتی نفوزو لە هەم و سنووردار کردنی چاالکییەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان لە دژی تورکیە کەڵک وەرگرێ. ئاستی هاوکارییەکانی کە جێگاێک گەیشتە ــە ــەن دووالی ئــەم کوردستانی هەرێمی نەوتی تورکیە ــدی دەوڵـــەتـــی عــێــراق ــەســەن ــێ پ ــەب برەوانەی بازاڕەکانی جیهان بکات. ئەو ئابووری گەشەی دەستکەوتە، دوو تورکیەدا لــە ئەمنییەتی ــارودۆخــی بسیاسی زیاتری دەورێکی دانی بەبێ ناوچەیه کی لە هەرێم حکوومەتی بە فـــیـــدراڵـــەوە بـــۆ نــیــمــچــە دەوڵــەتــێــکــی

سەربەخۆ مومکین نەبوو .پێوەندییە قووڵبوونەوەی پێبەپێی هەرێمی سیاسییەکانی و ــابــووری ئلەالیه ک تورکیە، ــەڵ دەگ کوردستان دەدا وەتورکییە پاڵی زیــاتــر هــەرێــم ــەوە لـــە دەوڵـــەتـــی ــکـ ــی دیـ ــه ک ــەالی و ل . دەکەوتەوە دوورتر عێراق ناوەندی دەنا، بەوپڕۆسەوە پاڵی زیاتر ئەوەی دەوڵەتی نایاساییەکانی پێشێلکارییە مالکی بوو، کە رەچاوی پەیماننامەکانی ــدی ــاوەن ــوان کـــورد و دەوڵـــەتـــی ن ــێ نــاغــەدا هەرێمی ــۆن ق لـــەو نـــەدەکـــرد. ئەو ــی ــژەدان درێ لەنێوان کــوردســتــان دۆخە کە بریتی بوو لە هەڵوەشانەوەی ــی ســیــســتــەمــی فــیــدراڵــی و ــاســای ــای نلــێ ئــەســتــانــدنــەوه و ســنــووردارکــردنــی دەســەاڵتــی یــاســایــی هــەرێــم لــەالیــەن ــی مــالــیــکــیــیــەوە و پــرۆســەی ــەتـ دەوڵـــوون دا، ــبـ ـــەتـ ـــەدەوڵ ــۆی و ب ــەخـ ــەربـ سـیــەکــیــان هــەڵــبــژێــرێ. ســەرۆکــایــەتــی و حــکــوومــەتــی هــەرێــم بــەســەرنــجــدان ــێـــژووی بـــە دووپــــاتــــبــــوونــــەوەی مـنــاوەنــدی حکوومەتی هەڵسوکەوتی دەگـــەڵ کـــورد، رێــگــای دووهـــەم واتــا رێگای هەڵبڕانی کوردستانی باشووری ــە عــێــراقــی گــرتــەبــەر . هــەڵــبــژاردنــی لکە رووه وه لـــەو ــۆ ــەوت ئ رێــگــایــه کــی ئاستی لە هــەم کوردستان بــاشــوری گەورەی گیروگرفتی تووشی عێراق دا هەم و ــرد، دەکـ ئــابــووری و سیاسی بۆسەر مەترسی نــاوچــەدا ئاستی لە یــان بەشەکانی بــەش بـــەرژەوەنـــدی بــزووتــنــەوەی کــورد دروســت دیکەی ــرد، هــاســان نــەبــوو. ئــەوەبــوو کە دەکـحکوومەتی و کوردستان حکوومەتی هەرێمی نەوتی کە رێککەوتن تورکیە

توکیەوە واڵتــی لەرێگای کوردستان . بکەن جیهان بــازاڕەکــانــی رەوانـــەی وەئەستۆگرتنی بەبێ کارە ئەو دیارە حکوومەت الیــەن لە سیاسی رۆڵیکی کوردستان هەرێمی سەرۆکایه تیی و ئــەو ــەنــجــامــی دەرئ نــەبــوو. مومکین و حکوومەت بووکە ئــەوە سیاسەتە لە خۆ لەالیه ک هەرێم، سەرۆکایەتی بەرەسمی ناسینی کانتۆنەکانی کوردی ــپــارێــزن و ــان ب رۆژئـــــاوای کــوردســتلەرووی ئابورییەوە تەنانەت جۆرێک لەالیه کی ســـەر، بخەنە گــەمــارۆیــان بۆخۆی هەرێم سەرۆکایەتی دیکەوە ــەی ئــاشــتــی و بە ــرۆسـ ــێــو پـ ــە ن ــات هتورکیە کۆماری سەرۆک بانگهێشتنی پرۆسەی بووژانەوەی بۆ ئەردۆغان، و تورکیە حکوومەتی لەنێوان ئاشتی بەشداری کوردستان، کریکانی پارتی ــاوەری لە ــەمـ ــە کــۆبــوونــەویــه کــی جـ ل

شاری دیاربکر کرد.هەرێمی حکوومەتی هەوڵەکانی دۆزینەوەی شارەگێکی بۆ کوردستان لەسەرپێی هەرێم بتوانێ کە ئابووری بەسترانەوە بە کۆتایی و خۆی ڕاگرێ بە کە بهێنێ،_ مالکی حکوومەتی بە ئیسالمی کۆماری سیاسی ئەجیندای رێگای سەر دەخستە تەگەرەی ئێران لەوی کە جگە _ کوردستان هەرێمی لە نەوعی خۆیدا بە نیسبەت مەسەلەی تاقیکاری و ــوو، ــوێ ب ن شتێکی کـــورد کــورد بــۆ زۆریــشــی ئەزموونێکی و

کە ئەوه یە ئەویش بوو. تێدا بەگشتی کــورد کــە سیاسییەدا جۆغرافیا لــەو تێی دا دەژی، هەربەشێک لەکوردستان سەبەخۆێی بـــەرەو بــیــهــەوێ ئــەگــەر _ بنێ، هەنگاو سیاسی و ئــابــووری _ نێونەتەویی پشتیوانێکی لەنەبوونی کە ئەو واڵتانەی دەگەڵ دەبێ ناچارە کوردیان بەسەردا دابەشکراوە، بکەوێتە مامەڵەوە. ئەو هاوکارییەش بمانەوێ و مامەڵە جۆرێک خانەی بە نەمانەوێ ــوردی بــەشــەکــانــی دیــکــەدا ــ ــەســەر ک لحکوومەتی هــەوڵــەکــانــی ــدەپــەرێ. ــێ تــووری ــاب ــۆ ســەربــەخــۆیــی ئ ــم ب ــەرێ هکە بــەجــێ و دروســتــن کاتە ئــەو هەتا زیانی بە ئامانجە گەورەکەدا لەرووی کوردستان دیکەی بەشەکانی کوردی لە هێلکەکان هــەمــوو نــەشــکــێــتــەوەو

قەڕتاڵەی تورکیەدا نەهاوێ.هـــــــاوهـــــــەنـــــــگـــــــاو دەگـــــــــــەڵ پەرەئەستاندنەکانی ئابووری و سیاسی ــمــی کـــوردســـتـــان و لـــە نـــێـــوان هــەرێبە سووریەش بــارودۆخــی تورکیەدا، هاتنە مەیدانی داعش )دەوڵەتی ئیسالمی بەرەو دیکە ئەوەندەی شام( عێراق و سووریە کوردەکانی دەچوو. شڵەژان قەیرانی سەرهەڵدانی هەرلەسەرەتای سێهەمیان ســتــراتــیــژی ســـووریـــەدا، نە ــەوان ئ کە رایانگەیاند و گرتەبەر دژی لە نە ئــەســەد و بەشار دژی لە دەکەن. شەڕ سووریە ئۆپۆزیسیۆنی لەناوچەکانی کــە بــەشــارئــەســەدیــش دیکەی سووریەدا گوشاری لەسەربوو، هێزەکانی تاکتیکی دا لەهەنگاوێکی لەکوردستانی رۆژئاوا بردەدەرێ. ئەو سەر کە پەیەدە بەهێزەکانی بەتااڵییە بە p.k.kن، پڕکرایەوە . ئەو سیاسەتە

سیاسەتێکی ــەت ــ رواڵ بــە ئــەگــەرچــی بە سەرنجدان بە ــەاڵم ب دروســتــبــوو، دژبەرانی بەسەر زاڵ سیاسی کەشی ــەری خــاک رادەی ــ ســووریــە و رووبحەشیمەتی کوردی ئەواڵتە بە نیسبەت کارێکی سووریە، دیکەی پێکهاتەکانی سیاسەتە ئەو ئاکامی نەبوو. هاسان کوردی لەالیه ک ئەویکە هۆی بە بوو رۆژئاوا نەتوانی دەگەڵ ئۆپۆزیسیوونی لیبڕاڵ و ئاماڵ دێموکراتێکی ئەو واڵتە . بەرێکەوە و یەکیه تی نــاو بکەوێتە بەره یه کی دیمەنی دوورە نەبوونی لە ئەوتۆدا کە کورد و خەباتەکەی دەگەڵ ئــۆپــۆزیــســیــۆنــی ســەرانــســەری دژی رێژیمی ئەسەد لێک گرێ بدا، بەدیلی دژەکورد بەگشتی و کوردی سووریە بە تایبەتی کە لەتورکیە و داعش پێک ده هات، زۆرترین هه لی بۆلێدانی کورد

لەو واڵتە وەدەست کەوت.ــگــەرانــی ئـــەوه یـــە کە ــی ــە ن ــورکــی تئەو لەئەنجامی سووریە کوردەکانی هاتۆتەپێشی، بۆیان کە ئاڵوگۆرانەدا هەم لەئاستی دەرەوەدا و هەم لەئاستی نێوخۆدا زیاتر ببنە خاوەن رۆڵی خۆیان. بێجگە لەوە بوونی سنوورێکی هاوبەش لەنێوان دووبەشی کوردستانی باکوور و رۆژئاوا و پێوەندی قووڵی مێژوویی دوو ئەو نێوان زمانی و کلتووری و بەشەی کوردستان و لەوەش گرینگتر خەباتی جــڵــەوی گرتنی بــەدەســتــەوە کوردستانی سووریە لەالیەن پێ کاکاوە

ژمارەیەکی دوژمنی بە تورکیە کە _ــێ نــەبــێــتــە ــوانـ ــاتـ خــــــۆی دەزانــــــی_ نـلە ــە. واڵت ئــەو ترسونیگەرانی مایەی بەدەستەوەگرتنی بە پێ کاکا راستی دا کوردەکانی جوواڵنەوەی رێبەرایەتی ــە، بــــەکــــردەوە بــەره یــه کــی ــ ــووری ســــەدژی تــورکــیــە کــردۆتــەوە ــ ــکــەی ل دیئاشتیی پـــرۆســـەی دەکــــرێ ــە ــۆی ب .لەو هــەر پێ کاکاش و تورکیە نێوان پێبەپێی هەڵسەنگێنین. گۆشەنیگایەوە لە ــورد ک ــی رۆڵ پەرەئەستاندنەکانی رۆژئاوای کوردستان، پرۆسەی ئاشتی رێگای لە پێ کاکاش و تورکیە نێوان رۆژەوی ناو دێتە ئۆجەالنەوە بەرێز سیاسی تورکیەوە . ئامانجی سەرەکی ــەڵ پــێ کــاکــا، ــ ــە ئــاشــتــی دەگ تــورکــیــە لبۆ رێکخراوه یە، ئه و سه رگه رمکردنی ئەوەی کاتێکی زیاتر بباتەوە و کۆتایی بەو حکوومەتە بهێنێ کە بە حکوومەتی سوورییە کوردەکانی خۆبەرێوەبەری ناسراوە . ئیدارەی ئێستای تورکیە لە لە کــورد مەسەلەی ــەڵ دەگ پێوەندی پێچەوانەی بە بــاکــووردا، و باشوور هەرجۆرە کە پێش خۆی دەوڵەتەکانی ــورد رەد ــ ــان دەگــــــەڵ کـ ــی ــک ســازشــێگەڵێک سیاسەتێکی لــە دەکـــــردەوە، لەالیه ک دەکــات. پێرەوی مەترسیدار ئاشتی گــفــتــۆگــۆی ــێ کــاکــا پ ــەڵ ــ دەگـــکــەوە ــه کــی دی ــەالی ــوە و ل ــخــســت وەرێئاشتی قــەرارە کە پێ کاکا هەرهەمان ــکــات، لــەکــووبــانــی دیــهــەوێ دەگـــەڵ بپێ بهێنێ. کــۆتــایــی ــش داعـ ــەدەســت بئێستا تورکیەی کە ئاشکرایە روون و کورد مەسەلەی ــەڵ دەگ پێوەندی لە ــووری کــوردســتــان ــاکـ بــەگــشــتــی و بـدووالیەنە سیاسەتیکی لە بەتایبەتی،

لە گۆپاڵ و و دووروویــانــە کە خۆی شیرینی دا دەبینێتەوە پێرەوی دەکات. مامەڵه ی دەوڵەتی هەڵسوکەوت و هەرێمی حکوومەتی دەگــەڵ تورکیە قەناعەتێکی لە بەرلەوەی کوردستان، سیاسییەوە سەرچاوە بگرێ، پێوەندی سیاسی( )واقعبینی پۆلتیک رێئال بە ــارەت بــەوکــیــانــەی کـــــوردەوە ــ ــەب ســبەشێک لــەالیــەن دووفــاکــتــۆ کــە هەیە ناسراوە فەرمی بە رۆژئاوا لەواڵتانی دەزانێ باش تورکیە کاتەدا هەرلەو .لە بەهێز دەوڵەتێکی لەنەبوونی کــە ئابووری و ئەمنی کێشەکانی بەغدادا، بە چارەسەر نەکراوی و هەڵپەسێراوی سیاسی زەروورەتــی بۆیە دەمێننەوە. تورکیە ئــەمــرۆ کــە ــات ــ وادەک ئەمنی بکەوێتە کوردستان هەرێمی ــەڵ دەگــەاڵم دەگــــەڵ هــەمــوو ــ مــامــەڵــەوە . بــووری ــاب پــێــوەنــدیــیــە چــڕوپــڕەکــانــی ئهەوڵێر، دەگـــەڵ ئــانــکــارا سیاسی و تورکیە کە بیربکرێتەوە، کەوا هەڵەیە مــەســه لــەی ســەربــەخــۆیــی بــاشــووری ــان وەک ــان دەپــەژرێــنــێ یـ ــوردســت ک _ بێدەنگ _ بــه رامــبــەری دا لە دەڵێن زۆرە ئەوە ئیمکانی به پێچه وانه دەبێ. باشوور سەبەخۆیی راگەیاندنی کە بەنیسبەت نوێ گۆرانێکی نوقتە ببێتە سیاسەتی لە دوایــی ساڵەی ئەوچەند توورکیەدا . هۆکاری ئەوەش بەرلەوەی پێوەندی هەبێ بە خودی سەربەخۆیی پێوەندی کــوردســتــانــه وه ، بــاشــووری

هەیە بە بارودۆخی سووریە بە گشتی و وەزعی کوردەکانی سوریە بە تایبەتی. چونکە ناکرێ تورکیە لە دوورەدیمەنی حاڵەتی لە کە نەبینێ ئەوە سیاسی دا لە ســەربــەخــۆ دەوڵــەتــێــکــی پێکهاتنی هەرچەند _ کوردستاندا بــاشــووری جوواڵنەوەی سیاسی جڵەوی ئەمرۆ کوردی سووریە بەدەست پێ کاکاوه یە وەرچەرخانێک ــەدوارۆژدا ــ ل بــەاڵم _بــەرەو دووپــارچــەیــە ئــەو و پێک نەیە بۆ هەڵنەهێننەوە. هەنگاو یەکگرتنەوە ــارودۆخــی ــۆش ب ــەوت ســنــاریــۆیــه کــی ئــە شـــڵـــەژاوو و قـــەیـــرانـــاوی ســوورییارمەتیدەرێکی جیدی دەبێت. هەربۆیە تورکیە درشتی وردو کاربەدەستانی لە پێوەندی دەگەڵ مەسەلەی سوریەدا، هەمیشە پێ لەسەر کارالبردنی رێژیمی یەکێک تەنانەت . ده گـــرن دا ئــەســەد بۆ تورکیە سەرەکییه کانی لەمەرجە شەڕ دژی داعش، رووخاندی رێژیمی دژی واڵتانی بەرەی لەالیەن ئەسەدە داعشە. بەاڵم لە نەبوونی کۆدەنگییه کی ــی ــارەت بــە الدانـ ــەبـ نــێــونــەتــەویــی سـئیسالمی دەوڵەتی نێووبراو، رێژیمی گوزینەی باشترین دەتوانێ )داعــش(، بۆ مـــاوە، ــورت ک لــە النیکەم تورکیە گەیشتن بەئامانجە درێژخایەنەکانی لە سوریەدا بێ. داعش لەالیه ک بە گوشار ناهێلێ کوردستان، رۆژئــاوای بۆسەر کورد لەوبەشە پشوو بدات و دەستی وەبـــەرخـــۆی کـــەوێـــتـــەوە، بــۆئــەوەی پێشانی ــوو ســەرکــەوت ئــەزمــوونــێــکــی دیــکــەوە لــەالێــکــی و بـــدات جێهانیان بەگرتنی پانتای خاک و گوشار لەسەر ــردەوە پێشی ــ ــەســەد، بــە ک رێــژیــمــی ئنفووزی بەرەی شعە لەو واڵتە دەگرێ.

ــێ ــوان ــش بــۆکــورد دەت ــەاڵم داعـ بـهەم و بێ مه ترسی هــه ڕه شــه و هــەم فورسەت. هەتا ئەو جێگایەی پێوەندی هەیە بە هێرشەکەی بۆسەر باشووری ــان، تــوانــی داواکـــانـــی کــورد کــوردســتلەوبەشدا لە سەربەخۆی ڕا بۆ هاتنەوە ئەوەش بگۆری. عێراق، بازنەی ناوو هێشتا لەوبەشەدا کورد کە نیشانی دا کە نیە بەهێزدا ئــەوەنــدە پێگەیکی لە بەاڵم پێک بێنێ. سەربەخۆ دەوڵــەتــی ــاری ئـــەوە بـــەرلـــەوەی دەرەکـــی هــۆکلەوپێوەندیەدا نێوخۆیێە. زیاتر بێت رێفراندۆم پرۆسەی لە وردبــوونــەوە عێراق، کوردستانی بۆسەربەخۆیی پاش هێرشەکەی داعش مه سه له کەمان ئەگەرچی ــەوە. ــات روون دەک بۆ باشتر یەکالکردنەوەی بۆ رێفراندۆم پرسی ــە بـــەغـــدا، ــم لـ ــەرێـ چـــارەنـــووســـی هـالیەنە گشتی ئیجماعێکی لەسەرەتادا کوردستانی باشووری سیاسییەکانی ــی ــ ــڕان ــ ــەڵ نــــەبــــوو، بــــــەاڵم داب ــ ــەگ ــ للە کــوردســتــان هەرێمی ــردەوەی ــەک بــوارووی عــێــراق پــاش ــ بــەشــەکــانــی خـهێرشی داعش، دەرفەتێکی وای خولقاند کــە تــەنــانــەت ئــەوالیــەنــانــەی کــە دژی دژایەتییه کی رێفراندۆمەکەشبوون، بەاڵم نــەدەکــرد. پڕوسەکەیان جیدی پاش ئەوەی داعش پەالماری هەرێمی بەرچاوی بەشێکی و کوردستانی دا ــان داگـــیـــرکـــرد، کــارتــەکــە ــاوچــەک ــەن لهەڵگەرایەوە و پرسی رێفراندۆم وەبن پارسەنگی هەلومەرجەکە و کــەوت ــە نــاوچــەیــی ــەن هــێــزی بـــەســـوودی الیکە گـــۆری وکــوردیــیــەکــان عێراقی و ئێراق دا لە کورد مانەوەی خوازیاری کورد کە دریخست ئــەوەش . ــوون بیەکدەست کوردستان بــاشــووری لە ــەکــدەســت نــەبــوونــەش نــیــن و ئـــەو یــودی ــەخـ بـــــەرلـــــەوەی پـــێـــوەنـــدی بـهەبێ، سەربەخۆییەوە واتا ئامانجەکە پێوەندی بەکێشەی دەسەاڵت و نفوزی

سیاسییەوە هەیە.هەروەک لەسه ره وه باسکرا داعش هەر بەتەنیا هەرەشە نیە بۆسەر کورد له بارودۆخێک دا فورسەتیشە. بەڵکوو ــیــســالم بـــە گــشــتــی و کـــە جــیــهــانــی ئرۆژهەاڵتی ناوەڕاست بەتایبەتی لەناو دەسووتێ ئیسالمی دا بناژۆیی ئاگری تــونــدئــاژۆ گروپێکی کــە نیە رۆژ و کورد گەڵی کوردستان و سه رهه ڵنه دا، بەپشتبەستن بە بەها و نرخە نەتەویی و کلتوورییەکانی، کە رەگەکەی لە نێوو گەلەدا ئــەو ــژی درێ دوورو مــێــژووی کە خــۆی بەئاراستەی ــێ، دەب پــاراوو و سیکۆالر حکوومەتی دێموکراسی و پێکەوە ژیانی ئایین و ناسنامەکانە، رێگا ئینسانی ــەرزە ب بایه خە ئــەو دەبـــڕێ. ناوچەیه کدا لە ناتوانێ نه ته وه ییانه و دەبێتە خەریکە ئیسالمی بناژۆیی کە نیفرەت خــۆیــی ــەڵ دەگـ و زاڵ بــیــری نەکەوێتەبەر دەچێنێ، و باڵودەکاتەوە نەزەری جیهانی پێشکەوتوو و مۆدێرن ــی ــاژۆخــوازی ــن . ئـــەگـــەر دیــــــاردەی بنەبایە، داعــش و بەگشتی ئیسالمی پێشاندانی ئەو کلتورە ئینسانییە بەهێزە، کورد وەک بێدەوڵەتی نەتەویه کی بۆ مومکین نەدەبوو. لەمێژبوو لە رۆژئاوا کــوردەکــان کــە ئـــەودەکـــرا شیمانەی ئاینی لــەرووی کە بن نەتەوەک تەنیا ئــەویــان پتانسێلی کــلــتــووریــیــەوە و ژێرشوێنەواری نەکەونە کە تێدابێ بناژۆیی ئیسالمی بە گشتی و داعش بە تایبەتییەوە . خۆراگری بێوێنەی کچان و کووبانی لە ــاوا رۆژئ کــوردی کوڕانی به رامبەر بە ئەهریمەنی رەشی داعش، حەقانییەتی کورد و رێبازەکەی پێشانی مۆدێرن دا، دونیای لەچاوی جیهان دا. لە کوردستان روودەدا، شەڕە ئەوەی ــێــوان تــاریــکــی و روونـــاکـــایـــی دا و ــەن لشااڵوی هاوکارییە مرۆ ڤی و سیاسی و نیشانەی ــاوا، ــ رۆژئ سەربازییه کانی ئەوانە خەباتەیە. ئەو نرخاندی بەرز ئەوتۆی زەوینێکی پێکەوە هەموویان چی دیکە کــوردەکــان کــە پێک هێناوە، ــکــی الوەکـــــی رۆژهـــەاڵتـــی ــەرێ ــت ــەک ئناوەڕاست نین، بەڵکوو کورد لە سەر

ئەرزی واقیع دا ئەکتەرێکی سەرەکییە.

داعش، ستراتیژی هێنانەوە پاشی مەسەلەی کورد

رۆژنامەی7 ژماره : ٦٤٣ مافی مرۆڤ١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤

تــازه یــه چه مكێكی ــحــوه ری ــێ ــم رۆژهــه اڵتكه لێكه وتۆه ته وه كاردانه وه ی زۆرترین به اڵم به هه زه لیكردن رۆیشتن، ئاستی تا هێندێكیان هه ر چه ند ئه وكاردانه وانه به سه رنجدان به وه ی هه موو پرۆژه یه كی كورد بوون و هه موو جۆره شێوازیكی كوردستانی بوون و هه موو فۆرمێكی كوردستان رۆژهه اڵتی له كردن له خۆ ته عبیر بۆ كــردن، له و ته عبیر به داوه خۆی جێگه ی به كراوه ئێمه هه رێمه و مرۆڤی ئه م ده ره وه ی تا خــویــان، شوێنی تا شوێنی تر فــریــادره ســی

راده یه كی زۆر پیش بینی كراو بوو.سیاسی نوخبه یه كی له زیــاد هێزیك و له زیــاد ئێمه هه رێمه ی له م لێی بدرێت و رۆژهه اڵت بۆ گه ڕانه وه یه ك هه موو ئه وه ی بۆ ده كه ن كار ئاستی تا له ده ره وه ی رۆژهــه اڵت و هه موو وزه یه كی مرۆیی و سیاسی ئه مه ش بخرێت، به گه ر ئێران سیاسه ته كانی گه ڵ له بوون هاوته ریب وایكردوه نه وه یه كی نامۆ به م واڵته بار بهێنریت و له دواجاریش دا هه ر ئه مانه شه ڕی هه موو پرۆژه یه كی رۆژهه اڵت میحوه ری و شه ڕی هه موو هه رچی ئه وه ی بۆ بكه ن، رۆژهــه اڵت بۆ په لكێشكراو به رژه وه ندییه كی له نیشتمانی له وزه و جوواڵنه وه یه كی بكرێته وه ئه و واڵته خاڵی زیاتر

سه ر بنه مای رۆژهه اڵت. به اڵم له ده ره وه ی هه لاڵ و به زمی ئه م تویژه حیزبیه په لكیشكراوه و سه ر لــه ئیستیك ده كــرێــت ئــێــران سیاسه ته كانی گــه ڵ لــه هــاوتــه ریــب

رۆژهه اڵت میحوه ری بكه ین به بێ ئه وه ی چه مكه كه كاردانه وه بێت:ـ رۆژهه اڵتمێحوه ری كۆكردنه وه ی هه موو وزه و توانایه كی ئه م واڵته یه بۆ كاركردن له رۆژهه اڵت، به سود وه رگرتن له هه موو وزه ی كوردبوون له به شه كانی دیكه ی كوردستان. رۆژهه اڵتمیحوه ری نه دژایه تی له گه ڵ پرۆژه ی له بێت به شێك ئاماده یه نه كوردستانه و دیكه ی پارچه كانی حیزبی په لكێشكراو و هاوته ریب له گه ڵ ئێران نه له رۆژهه اڵت و نه له

به شه كانی دیكه ی كوردستان.رۆژهه اڵت سیاسیی كاركردی ده رهاویشتنی رۆژهه اڵتمیحوه ری ، ـ له په راوێزنشینی و هه ڵوه شانه وه ی ئه م تێگه یشتنه لۆكالییه كه پێی وایه بۆ ســوود به سیاسی كــاری كوردستان دیكه ی به شه كانی له نابێت بێت زۆر حیزبی له گه ڵ ئێستاشی به جۆرێك كه بكرێت و رۆژهــه اڵت رۆژهه اڵتی هه ن، ئاماده نین ئه ندامگیری له به شه كانی دیكه ی كوردستان نایانه وێ ده ستوه ردان بكه ن، به اڵم بۆ خۆیان بیانوویه ی كه بكه ن به و ناڕاسته وخۆ بوون به ئه ندامی خۆبه خشی كۆمه ڵێك حیزب له به شه كانی

دیكه ی كوردستان.له سه ر بوونه فۆرماتكردنه وه ی كوردستانی ـ رۆژهه اڵت میحوه ری كوردستان و دیكه ی به شه كانی له ــڕان داب به بێ رۆژهـــه اڵت و بنه مای وه النانی وه الیی بوونه بۆ ئه وحیزبانه ی كه به رژه وه ندی هاوبه شیان له گه ڵ ئێران و بۆ ده ره وه ی ئێران هه یه، كه له م به رژه وه ندیه گرێدراوه دا رۆژهه اڵت هیچ شوێنێكی نیه ، جگه له كونترۆلكردنی هه موو جووڵه یه كی

به رامبه ر به ئێران.ـ رۆژهه اڵتمیحوه ری تێپه ڕبوونه له كۆیالیه تی بۆ كۆمه لێك حیزبی هاوته ریب له گه ڵ ئێران و ئاشتبونه وه یه له گه ل بیرورای گشتی خه ڵكی سودوه رگرتن پشتگیریان و كوردستان و دیكه ی به شه كانی له كــورد كوردستان و رۆژهــه اڵتــی بۆ سیاسیانه مرۆیی و پۆنانسیه لی ــه وزه و لداڕشتنی روانینیكی خه ڵك میحوه رانه بۆ پارچه كانی دیكه ی كوردستان و واته كوردستان. به شانه ی له و میحوه رییه حیزب له كه وتنه وه دوور ئه وه ی لێره پێویسته كاری له سه ر بكرێت پشتگیری خه ڵك میحوه رانه ی به شه كانی دیكه ی كوردستانه ، نه ك بوون به فۆرمیك له حیزبی بوون له

یه ك و یا چه ند حیزبی ئه و به شانه .ئێران و به به رامبه ر كوردستانییه روانینێكی رۆژهه اڵتمیحوه ری ـ كۆی هێزه كانی و دوور كه وتنه وه یه له خۆخستنه نێو ئه و پرۆژانه ی كه كورد وه ك په راوێزیك سه یر ده كه ن و چوار ساڵ جارێك بۆ ره وایی دان

به پرۆژه كانی خۆیان كه ڵكی لێ وه رده گرن. نێوی به ئێرانی و ســازی به نه غمه ی ئه و بچێت بیرمان له نابێت »كوردستانی بوون« روو به رۆژهه اڵت لێده درێت، پرۆژه یه كی ئێرانیه له پشت كوردبوون و وزه یه كی هه ر له رۆژهــه اڵت خاڵی كردنه وه ی بۆ ئێران بۆ ده ره وه ی سنووره كانی ئێران، بۆ ئێرانیش هیچ جۆر مودێلێكی كوردستانی بوون له ناوچه كه جگه له مۆدیلی رۆژهه اڵتی ناتوانێ زیانی پرۆژه یه كی هه ر لێدانی سه ر له كار یه كه م پله ی به ئێرانیش هه بێت و كوردستانی بوون ده كات كه تیادا رۆژهه اڵت سه نته ر و بزوێنه ری بیت. ئه مه ش له و راستییه وه سه رچاوه ده گرێت كه بۆ ئێران كوردی رۆژهه اڵت به پله ی یه كه م مه ترسییه تا كوردی به شه كانی دیكه ی كوردستان و ئه م سه ر له كار فاشیستی دیكه ی سیستمه كانی هه موو وه ك سیستمه ش كوردی بیگۆمان كه ده كات خراپ كوردی باش و كوردی پۆلینكردنی خراپ جگه له كوردی رۆژهه اڵت له هیچ شوێنێكی تر بوونی نیه . هه ر له به هاوكاری كۆمه لێك هێزی هاوبه رژه وه ندی خۆی بۆیه هه وڵیداوه روو ده كرێت كه مرۆییه وزه ئه م كۆی كوردستان دیكه ی به شه كانی به خوی به كار ببرێت، بگوازیته وه بۆ شوێنی تر كه كه مترین مه ترسی

ئه منی و سیاسی بۆ سه ر ئێران دروست بكه ن.به ستنی بۆ بیت چه ترێك ده كریت رۆژهه اڵتمیحوه ری دواجــار له ئه م كۆمه ڵگایه تیادا كوی هێزه كانی كه نه ته وه یی رۆژهه اڵت كونگره ی له فۆرمیكی هاوبه شی دیموكراتیك بۆ داهاتوویه كهی هاوبه ش كۆببنه وه .

رۆژهه اڵتمیحوه ری و ئێستێك له سه ر دیوه شێویندراوه كه ی !

خالید محه ممه دزاده

کوێستان فتوحی

مه سه له ی »مافی مرۆڤ« ئه مڕۆ له جیهان دا ــم و ده وڵــه تــێــک ــژی بــۆتــه ئــه رزشــێــک کــه هــه ر رێله دانه نێن، ئینسانه کان مافی بۆ رێــز و بایه خ بێزراوه رێژیمه ئه و جیهانی دا گشتیی بیر وڕای و وه ک پێشێلکاری مافی مرۆڤ سه یری ده کرێ. مافی جیهانیی ــخــراوی ــک رێ لـــه الیـــه ن ــه ســااڵنله ده وڵــه تــان رێژیم و ــرده وه ی ک مرۆڤه وه، کار و بواری مافی مرۆڤه وه ، هه ڵده سه نگێندرێ و ئه گه ر ئاگادار هه بێ، کارنامه که یان دا له پیشێلکارییه ک ده کرێنه وه . یه کێک له و رێژیم و ده سه اڵتانه ی که به رده وام و سااڵنه له الیه ن رێکخراوی جیهانیی له مــرۆڤ مافی پێشێلکاری به مــرۆڤــه وه مافی کۆماری رێژیمی ده کرێ، مه حکووم واڵته که ی دا

ئیسالمیی ئێرانه.پێشێلکردنی مافی مرۆڤ له ئێران مه سه له یه کی سیستماتیکه و پێوه ندی به ته واوی نیزامه وه هه یه لـــه وه ی جــگــه ــران ــێ ئ ئیسالمیی کــۆمــاری ناته بایی ــه ل پـــڕه بــنــه ڕه تــیــیــه کــه شــی ــانــوونــی قــه کــان، به ــی ــه وه ی ــه ت ــون ــێ ــراوه ن ــدک ــه ســن لــه گــه ڵ پبه ڕێوه بردن و له دیکه ش جوراوجۆری شێوه ی مرۆییه کان پرنسیپه کۆمه ڵگه دا هه ماهه نگ کردنی پێشێل ده کا. ده سه اڵت له هه ر واڵتێک دا به رپرسی له واڵته که یه تی هاوواڵتییانی ژیانی ئه منییه تی هه مانکاتیش دا به رپرسه له ئاست هه ر دیارده و له واڵت دا سه ر هه ڵ که قه یرانێكی كۆمه اڵیه تیدا واڵتی له رووداوێـــک تازه ترین نموونه بۆ بــدا. ئێران دیتمان، له ماوه ی مانگێکدا ١5 ژن له یه ک شار دا زۆر دڕندانه ده که ونه به ر هێرشی که س یان که سانێک و ئه سید به سه روچاوییان دا ده کرێ و جه سته یان ده سووتێندرێ، که چی ده سه اڵت نه ک هه ر خۆی به به رپرس نازانێ ، به ڵکوو داموده زگا و به دواداچوون و بۆ نیه دادپه روه ریش قانوونێکی ئه گه ر ئینسانیه . کــاره ســاتــه ــه م ل لێپرسینه وه غه مخۆری جیاوازی پارێزه ر و به بێ ده سه اڵتێک له وچه شنه ی رووداوێــکــی بۆ بێ، هاوواڵتییانی نائاسایی حــاڵــه تــی بــه پــه لــه ئیسفه هان، شـــاری دواداچــوون به لێپرسینه وه و بۆ و راده گه یه نێ دیتنه وه ی بۆ ده خــا وه گــه ڕ هه وڵه کانی هه موو بکه ران و تاوانباران. به اڵم به پێی بنه مای ناسین و و ــێــوه ر پ هــه مــوو ــه ب رێــژیــمــه ، ئـــه م ماهییه تی نیشانه کان ڕا دیاره ئه م جۆره ره فتارانه له ئێران که له گه ڵ ژنان ده کرێن، له الیه ن ده سه اڵته وه نه ک گه اڵڵه داڕشتنه که شی به ڵکوو رێگه پێدراوه ، هه ر كۆمه ڵگه ی ده بینین خۆیانه وه یه . لــه الی هــه ر قـــه یـــران و ــه ڵ گـ لــه لــه گــه ڵ رۆژ ئــێــران رۆژ ــه ڕوو ده بــێــتــه وه و ــ دیـــارده ی جــۆراوجــۆر رووبده سه اڵتدارانیش نه ك له فكری چاره سه ری دا نین، به اڵو ئه و سه ره كیی عامیلێكی خۆشیان به ڵكوو مرۆڤ دێنن. خه ڵك سه ر به كه به دبه ختییانه ن تا ئه وه یه ئێرانه وه روانگه ی رێژیمی له بــوون

چه ند وه فادار بی به نیزامی کۆماری ئیسالمی!نه قس، بێعه یب و خۆیان که رێژیمانه ی ئه و عادڵ و ... له یه ک دێر دا سه مبولی هه موو باشییه کان و به رانبه ره که شیان واته ئه وه ی له گه ڵ ئه و نیه، به خائین و خراپکار و فێڵباز ده زانن، به دڵنیاییه وه ئاست له دادپه روه رانه یان ده سه اڵتێکی ناتوانن خه ڵکه که ی خۆشیان دا هه بێ، چونکه هه میشه به گومانه وه سه یری خه ڵک ده که ن هه روه ک رێژیمی ئێران که هیچکات نه یتوانیوه کۆماری ئیسالمیی

له گه ڵ خه ڵک بێ فێڵ و ڕاستگۆ بێ.

له لێدوان و قسه کانی به رپرسانی رێژیم له سه ر هه ر کێشه یه ک که له ئێران دا روو ده دا وا نیشان ده ده ن که ئه وان بێ عه یبن، ئه وان دادپه روه رن و لــه وه ی دا که قانوونێک؟! چ بــه اڵم قانوونمه ندن. شک و گومان نیه قانوونه کانی کۆماری ئیسالمی یه ک ــه ک ن ئــێــران ــه مــڕۆی ئ کۆمه ڵگه ی لــه گــه ڵ ناگرێته وه ، به ڵکوو زۆریش ناته بایه له گه ڵ ره وتی هه ر ئه مڕۆدا. مۆدێڕنی دنیای به ره وپێشچوونی به مــل ــن ده زانـ خۆیانی مافی بــه خه ڵک بۆیه رێوشوێن و قانوون و ئه و ته واوی به ڕێوه بردنی ته نیا نــــه ده ن. ئیسالمی ــاری ــۆم ک گــه اڵاڵنــه ی قانوونی »پشتیوانی له بنه ماڵه » به سه بۆ ئه وی بڵێین تا چ راده یه ک نه گونجاوه له گه ڵ کۆمه ڵگه ی ئه مڕۆی ئێران. قانوونێک که پڕه له نابه رابه ری و ناعه داڵه تی دژی ژنان ، قانوونێك به روونی دیاره نه پارستوه ئینسانه کانی حوقووقیی بــه رابــه ری دیــاری مافه کانیان ــه ز ره گ بناغه ی ســه ر له و یه که مه . ره گــه زی پیاو پله به ندییه دا له م کــراوه و بێ پیاوانه ی ئه و زۆرن ئێران له بۆیه شه هه ر سووکایه تی و ده ده ن به خۆیان رێگه سڵکردنه وه

ده ستدرێژی بکه نه سه ر که سێتیی ژنان. له گه ڵ هه موو ئه وانه ش دا میدیا و راگه یه نه کانی ــه روه رده و ــ پ نـــاوی ــر لــه ژێ کــۆمــاری ئیسالمی که لتووری ئیسالمی دا به ردوه وام په ره هه اڵواردنی ژنانی که کردوه وای ئه وه ش ده ده ن. ره گــه زی ئێران نه ک له ده ست مه ئموورانی »امر به معروف، نهی از منکر« به ڵکوو به ده ست پیاوانی نه خۆش و ره وانییشه وه هیچ ئه منییه تێکیان نه ماوه . ئه گه ر الپه ڕی رۆژنامه کانی نێوخۆی ئێران هه ڵده ده یه وه ــی رووداوی ــۆرت ــه واڵ و ڕاپ ــ ــڕن لــه ه ــه پ ــ رۆژانبه هۆی کــه کــۆمــه اڵتــی، ترسناکی توندوتیژیی نه بوونی قانوونێکی دادپه روه ر له واڵت دا سااڵنه رێژه ی ئه م رووداوانه به ره و به رزبوونه وه ده چێ. رووداوی لــــــه گــــــه ڵ لـــــه پـــــێـــــوه نـــــدی ئه سیدپێداکردنه کانی ئیسفه کان، کۆماری ئیسالمی خه ڵکه وه خه می به و خه ڵکی رێژیمێکی ئه گه ر بوایه، ده بوو وه ک کاره ساتێکی ئینسانی مامه ڵه ی له گه ڵ رووداوه که بکردایه و له پێش دا ده بوو داوای لێبوردنیان له خه ڵکی ئێران و به تایبه تی ژنانی ئه و واڵتێک هــه ر ده ســه اڵتــی چونکه بکردایه . واڵتــه واڵته دا ئه و خه ڵکی ئه منییه تی و گیان ئاست له به رپرسه . به اڵم کوشتنی ئینسان و له ده ست دانی زۆر ئێران ده سه اڵتدارانی بۆ ئینسانه کان گیانی ئــه وه ی جیاتی له بۆیه هــه ر ئاساییه ، بابه تێکی ژنانه ئه و ژیانی گیان و به به رپرسیاری خۆیان ده ڵێن ده زانـــن و ئاسایی رووداوێــکــی به بزانن، دیکه ش واڵتـــی زۆر لــه شــێــوه ــه م ل رووداوی هه میشه وه ک بێشه رمانه زۆر یــان رووده دا! سیناریۆی بۆ دروست ده که ن و ده یخه نه ئه ستۆی یان جیهانی«! »ئیستکباری خۆیان گوته ی به

بڵێی ده ستی »دشمنان نظام«ی تێدا نه بێ«؟ ! ئه وه تا محه ممه د جه وادی الریجانی سه رۆکی ــی« ــه زای ــادی مــافــی مـــرۆڤـــی! »ده زگـــــای ق ســتوتوێژێکی له خه زه ڵوه ر ٤ی یه کشه ممه رۆژی

روانگه ی خۆی ئێران دا، دووی کاناڵ تلویزیۆنی له سه ر ئه سیدپاشییه کانی ئیسفه هان و »قصاص« قسه کانی بــه ئێعتراز بــه هــه روه هــا ئــێــران و لــه ئه حمه د شه هید راپۆرتنێری تایبه تی مافی مرۆڤی جارێکی ئه مساڵیش که نه ته وه یه کگرتووه کان، پێشێلکاری به مه حکووم ئێرانی رێژیمی دیکه ــرده وه ، بــه م جــوره هاته ده نــگ: ماڤی مــرۆڤ کـله م بێگانه واڵتــانــی له هێندێک ده ستی »نه کا رووداوه دا هه بێ! وه ک کوشتنی ندا ئاقا سوڵتان له »آشوبهای« ساڵی 88 دا!« هه روه ها له به شێکی دیکه له قسه کانی دا گوتی: »چ شتێک رووی داوه پاشان نــه دابــێ؟!« ــان ڕووی دیکه واڵتانی له که بیانوویه که مـــرۆڤ« »مــافــی مه سه له ی گوتی دژی ئێمه ، چونکه ئێمه قودره تمه ندی ناوچه که ین! هه روه ها له پێوه ندیی له گه ڵ قانوونی »قصاص«دا گوتی: »قه ساس مافێکی تایبه تییه و پێوه ندی به

ده وڵه ته وه نیه !« ... ده بێ قسانه له م گوێی که ئینسان به ڕاستی بۆ به داخه و دێ! تاڵی پێکه نینێکی نیه به خۆی ئه وانه دا ده سه اڵتی له ژێر خه ڵکێک چاره نووسی بۆ خه ڵکێک که به داخبوون ده به ن. به سه ر ژیان سه ری خۆیان به رداوه ته وه و له ئاست ئه م هه موو سووکایه تی کردنه پێیان بێده نگه یان هه ڵبژاردوه . له هه موو به تایبه تی ژنان ئێران و ده بوو خه ڵکی الریجانی ئاغای قسانه ی ئه م دژی له شاره کان درێــژه یــان کــه م النــی نــه کــردایــه ، هیچیان ئه گه ر به درۆخستنه وه و بۆ بدایه خۆپیشاندانه کان به دژی دروستکردنی ئه م سیناریۆ گاڵته جاڕانه یه ی

به رپرسانی رێژیم.ئــه و ئــه مــســالــی وه ک ئـــاغـــای الریـــجـــانـــی و الیه که وه هه موو له که بردۆته وه خۆیان له بیر به م ده دران هــان بــه کــرێــگــیــراوه کــانــیــان مـــۆره

به ملیان که بکه ن ژنانێک له گه ڵ ره فتار جۆره قانوونه کۆنه په رستانه کانی رێژیمه که یان نه داوه .

پێداکردنه کان ئه سید رووداوی پێش زۆر ته باته بایی، ئیسفه هان جومعه ی ئیمام که نه بوو له یه کێک له ئیسفه هان، له خامنه یی نوێنه ری سوخه نڕانییه کانی له نوێژی هه ینی دا له پێوه ندی له گه ڵ »بێ حیجابی« دا گوتی: »مه سه له ی حیجاب چاره سه ر ئاگادارکردنه وه رجاو تکاو به ئیدی له »بێ حیجابی« له گه ڵ به ره به ره کانی بۆ نابێ! زۆرداری هێزی و تــه ڕ! داری له ده بــێ واڵت دا برد باال را تر که ڵک وه رگــیــرێ«! »باید چوب له م ئه گه ر کــرد«. استفاده قهریه نیروی از و که ــاره دی ــی روون به زۆر بینه وه ورد لێدوانه ملنه دانی ئاست له ــه وه ی جگه ل ــداران ده ســه اڵتو ده سته وه ستانن زۆره ملی دا حیجابی به ژنان ده یانه وێ به شێوه یه کی دیکه هێزه کانیان له دژی لێداوانانه ئه و به جۆرێکیش بده ن، ژنان سازمان تیئوریزه کردنی توندوتیژین به رانبه ر به ژنان که ئاکامه که ی هه موو الیه ک به چاوی خۆیان ده یبینن. به اڵم رێژیم هه رکاتێک رووبه رووی ره خنه ی توندی کۆمه ڵگه ی جیهانی ده بێته وه ، سیناریۆیه کی ــا و تــاوانــه کــانــی خۆی ــت ده کـ شــه رمــاوی دروسـبه شێوه یه ک داده پۆشێ یان ده یخاته مل به قسه ی یان جیهانی« »ئیستکباری عــه وامــلــی خــۆیــان عه واملی دژی شۆرش! و پیالنگێرییه کانی ئه مریکا

و ..... ئاکامی بێده نگی!

ــران تــووشــی ــێ ــه ئ ــه کــه م جـــار نــیــه ژنـــان ل یهه رچه ند ده بـــن، پــێــداکــردن ئه سید کــاره ســاتــی تایبه ت )شه خسی( به هۆی مه سائیلی زۆربه یان

ــدی به ــوه ن ــێ ــه اڵم دیــســانــیــش پ ــ ــووه ، ب ــ ــه وه بـ ــ یپه روه رده ی که لتووری و رێوشوێنه قانوونییه کانی ده سه اڵته وه بووه . به اڵم رووداوه که ی ئه مجاره ی رۆژه کــانــه وه شک و یه که م له ئیسفه هان شــاری

گــومــانــه کــان لــه ســه ر عــه وامــلــی تـــونـــدڕه وی نێو ده سه اڵت بوو که به ئامانجی »امر به معروف و نهی از منکر« ده ستیان دابووه ئه م کاره دزێوه بۆ بڕێژن و تۆقاندن به رده وام تۆوی ترس و ئه وه ی »حیجاب« ئازادیی له بیر هه رگیز ئێران ژنانی

نه که نه وه . بیروڕای سه رنجی ئه گه رچی ڕووداوه ئه م گشتی بۆالی خۆی راکێشا و ئیحساساتی خه ڵکی ــه ک بــزوانــد و لــه هێندێک لــه شــاره کــان ــاڕاده ی تبه اڵم لــێ کــه وتــه وه ، خه ڵکی توندی نــاڕه زایــه تــی نه بوون ئاسته دا له و ناڕه زایه تییه کان به داخه وه ــه نــیــیــه ت و پیالنه ــێــران ل کــه ده ســـه اڵتـــدارانـــی ئمه ترسیداره کانیان به رانبه ر به ژنان پاشه کشه پێ بکه ن. هه رچه ند رێژیم به ریا و درۆ ئه م کردوه ی بــه اڵم ــرد، ک لێ بێبه ری خــۆی ــرد و ک مه حکووم ده ستگیر پێوه ندییه دا له م که س هیچ تائێستاش بێ هه میشه وه ک قوربانییه کانیش ــه کــراوه و نئه وه ی یاسایه ک هه بێ بۆ پشتیوانی و چاره سه ری لــه چــاوه ڕوانــی بێبڕانه وه کانیان، ئـــازاره ده رد و به م تامردن ده بێ دیکه دا پیاوانه ی توندوتیژیی له ژنێک بتلێنه وه . چونکه چاره نووسی ئازاره وه واڵتێکی وه ک ئێران دا به م ده سه اڵت و فه رهه نگ و ســه ره ڕای هه یه تی که پیاوساالره وه که لتووره ئه وه ش، به روخساری شێوێندراوه وه بژی، دیاره چی به سه ر دێ!، به داخه وه له مرۆڤبوونیش خاڵی رووح به اڵم زیندوو به جه سته ته نیا ده کرێته وه مردوو! ئه مه یه مرۆڤ بوون الی ئه وان! ئه وه یه

نه نگی پیاوساالری و نه نگی کۆماری ئیسالمی!

مافی مرۆڤ الی ئه وان چ بایه خێکی هه یه ؟!

رۆژنامەیژماره : ٦٤٣ ١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤ 6

فۆبیای »فیتنه«

ئــێــران دا لــه ــه اڵت نــاوه نــدی سه ره کیی ده سـده سته واژه ی فیتنه بۆ ئه و زنجیره خۆپیشاندان و حه ره که ته ئێعترازیانه ی، که دوای ساخته کاری له هه ڵبژاردنه کانی سه رکۆماریی ١388 دا هاتنه ئارا به کار ده رکــرد، ناوی بزووتنه وه ی سه وز به و نێو هاتۆته ده سته واژه یه ئه و کاته وه له و ده با. ئه ده بیاتی سیاسیی ئێران و بۆته وشه یه کی سه ره کیی لێدوان و وتاری

ره وتێکی به هێزی نێو سیستمی کۆماری ئیسالمی.له روانگه ی ده سه اڵته وه ، فیتنه ی 88، به رنامه یه کی له پێشدا دارێژراو بوو که ده یانویست به که ڵک وه رگرتنی خراپ له هه ڵبژاردنی سه رکۆماری، نیزام برووخێنن. حوسێن شه ریعه تمه داری له سه روتارێکی رۆژنامه ی که یهان دا ده ڵێ: که یهان پێش ئه نجامی هه ڵبژاردنه کان، »کودتای دوای ،88 رووداوه کــانــی ناوبراو، گوته ی به کردبوو. بینی پێش شکستی« دوایین په رده ی سیناریۆی رووخانی نیزام بوو که له الیه ن سێ گۆشه ی

ئه مریکا، ئیسرائیل و ئینگلیزه وه مودیرییه ت ده کرا. ســـه ره ڕای ئـــه وه ی کــه بــزووتــنــه وه ی ســه وز پــاش چه ند مانگێک سه رکوت کرا، به اڵم دوای تێپه ڕینی 5 ساڵ، هێشتا هه ستیارییه کی زۆر بزووتنه وه یه ئه و رێبه رانی و چاالکان و بــووان به شدار نیسبه ت به دان زیندان له هێشتا بزووتنه وه یه ئه و له چاالکانی به شێک ده بینرێ. ئه وان ده سه اڵته وه روانگه ی له ده ستبه سه ر. هه روا رێبه ره کانیشی و پرێستیژ و ئیعتباری نیزامیان بردۆته ژێر پرسیار، زیانێکی زۆریان له نیزام داوه ، بۆیه تا له هه ڵه که یان پاشگه ز نه بنه وه و تۆبه نه که ن، نیزام

لێیان خۆش نابێ. فیتنه و فیتنه گێڕان له الیه ن وه لی فه قیهه وه به هێڵی سوور داده نرێن که هه ر که س و الیه نێک خۆی له چوارچێوه ی سیستمی کۆماری ئیسالمی دا پێناسه ده کا، ده بێ سنووربه ندییان له گه ڵ بکا. خامنه یی له دیدارێکی له گه ڵ کابینه ی روحانی دا، که به بۆنه ی حه وتووی ده وڵه ت رێکخرابوو،

هۆشداری پێدان که ده بێ سنووربه ندییان له گه ڵ فیتنه بپارێزن. وای لێ هاتووه که به بێ به ڵگه ی دادگاپه سه ند، به رچه سپی فیتنه ، له ئه م و ئه و ده درێ. ره زا فه ره جی دانا له به ر ئه وه متمانه ی لێسه ندرایه وه بۆ کردن خۆش زه مینه به ئه ویان مه جلیس، نوێنه رانی زۆرینه ی که ده کرد؛ تاوانبار دا زانکۆکان له فیتنه سه رهه ڵدانه وه ی و فیتنه گێڕان روحانی به هۆی ئه وه ی که جه عفه ری تۆفیقی تۆمه تی فیتنه ی لێدرابوو زانسته کان وه زیــری وه ک نه یوێرا پێنادا، ده نگی مه جلیس ده یزانی و پێشنیاری بکا؛ یه کێک له هۆیه کانی ده نگ نه دانی مه جلیس به مه حموودی بووه . فیتنه چاالکی که سانی له یه کێک ده گوترا که بوو ئه وه نیلیش له راستی به لێده درێ، فیتنه ی به رچه سپی که سه ی ئه و نییه گرینگ ئێعتراز و خۆپیشاندانه کانی ساڵی 88 دا به شدار بووه یان نا، به ڵکوو لێدان و دژایه تی گرینگ ئه وه یه که له و به رچه سپه وه ک ئامرازێک بۆ کردنی ئه و که سانه ی له هێڵی سیاسی و فکریی راستیی توندڕه ودا جێ و ده کا پێوه کاسبی نێو سیستم ره وتێکی وه رده گیرێ. که ڵک ناگرن،

ده یه وێ له و رێگه وه زیاتر خۆی له ده سه اڵت دا جێگیر بکا. ناوه ندی سه ره کیی سیستم، له فیتنه وه ک ئامرازێک بۆ پێشگرتن له کرانه وه ی فه زای نێوخۆ که ڵک وه رده گرێ؛ ده یانه وێ تێچووی ئیعتراز و دژایه تی له گه ڵ نیزام ئه وه نده به رنه سه ر، که که س نه وێرێ ئه و کاره بکا، ئه گه رکه سانێکیش به بێ ئیزنی شوێنی پێوه ندیدار، ناڕه زایه تی ده رببڕن، وه زیر بێ به بن. داهاتوودا له به رپرسایه تییه ک هیچ ته مای به نابێ

مانه وه ی وه زاره تی علوم، هه ڵگری ئه م په یامه یه .ده رخه ری ،88 ئێعترازه کانی نیسبه ت به له حه د زیاد هه ستیاریی ئه م راستییه شه که ئه و خۆپیشاندانانه توانیان مه ترسییه کی جیددی بۆ سه ر نیزام دروست بکه ن و ئه گه ر رێبه رانی بزووتنه وه ی سه وز هه وڵی له وانه نه دابا که رادیکاڵیزه ده بوو، ئه و بزووتنه وه یان خاو کردنه وه ی بوو نه توانرێ به و شێوه یه کپ و سه رکوت بکرێ. رۆژنامه ی که یهان له وه اڵمی ئه و ره خنه یه ی عه لی موته هه ری دا، که بۆچی مووسه وی و که روبی دادگایی ناکه ن، ده ڵێ: ئایا موته هه ری گه ره نتی ئه وه ده کا ئه گه ر مووسه وی و که روبی دادگایی بکرێن، ئه وان بڕیاری دادگا قبووڵ بکه ن؟ ئه وان حوکمی شۆرای نیگابانیان قبووڵ نه کرد، چۆن ملکه چی حوکمی ــازادی، ئ دوای کــه ئــه وان ده دا زه مــانــه ت موته هه ری ئایا ده بــن! دادگــا به رژه وه ندیی نیزام بپارێزن؟ ئه و قسانه ی که یهان ده رخه ری ئه وه یه که سیستم ترسی له پۆتانسێلی ناڕه زایه تیی خه ڵک هه یه و نیگه رانی ئه وه یه

که ئه و ناڕه زایه تییانه سه رهه ڵبدنه وه . گــه وره کــردنــه وه و کــاوێــژی ده ســتــه واژه ی فیتنه بــۆ ئــه وه شــه که رێگری بکه ن له وه ی که غه یره خودییه کان بێنه وه نێو سیستم؛ ته نانه ت قه ولی به ئه ستۆی ده خه نه نه کرده ش گوناحی زۆر مه به سته ئه و بۆ خۆیان فیتنه گێڕان. موجته با زوننور راوێژکاری نوێنه ری وه لی فه قیه له سپای پاسداران، له وتووێژێک دا له گه ڵ باڵوکراوه ی »صبح صادق« ئۆرگانی ده فته ری سیاسیی سپا، وێرای ئه وه ی که تاوانی گه مارۆکانی رۆژئاواش ده خاته ئه ستۆی ئه وان، ده ڵێ: فیتنه گێڕان ده یانه وه ێ قۆناغ مه جلیسی هه ڵبژاردنه کانی له ئه مه ش و سیستم نێو بێنه وه قۆناغ به داهاتوودا واتادار ده بێ. حوسێن شه ریعه تمه داری ده ڵێ: نابێ رێگه بدرێ چونکه سیستم، نێو بێنه وه ریفۆرمخوازیی« مودده عیی »فیتنه گێڕانی

دیسان خه یانه ت ده که نه وه .دوژمــن، پێنجه می تابووری ئیسرائیل، به کرێگیراوی خیانه تکار، نیشتمان فرۆش و خوازیاری رووخانی نیزام، ئه و ده سته واژه و ناوانه ن هه ر که ده برێن کار به 88 ئێعترازه کانی ڕێبه رانی و چاالکان بۆ که کام له و تۆمه تانه له یاسای کۆماری ئیسالمی دا، قورسترین سزایان له سه ره . ئه مه نیشانده ری ترسی ئه وانه له ته قینه وه ی ناڕه زایه تیی په نگ

خواردووی خه ڵک.

حه سه ن شێخانی

ئاڕه ش لۆڕستانیو: ئاڵه شین

دەست داگرتن بەسەر باڵوێزخانەی ئەمریکا لە ١3ی خەزەڵوەری ١358و، سی ودوو ساڵ باڵوێزخانەی پاش ئەوە دەست داگرتن بەسەر تێرۆری ،١39٠ سەرماوەزی 8ی لە بریتانیا واڵت، دەرەوەی ــوخــۆو ــێ ن لـــە دژبـــــــەران تاقم و پـــــەروەردەی یــارمــەتــی و پشتیوانی و حیزبوڵاڵ، وەک ــاژۆخــوازەکــانــی ــن ب ــە دەســتئیخوانولموسلمین و...، تالیبان و ئەلقاعیدە، لە )ئامیا( جوولەکەکان ناوەندی تەقاندنەوەی ئارژانتین؛ کە لەسەر ئەم کردەوە تێرۆریستییە تا ئێستا ئارژانتین سێ جاری ئێران تۆمەتبار تێرۆرەوەی لیستی خرانە هەروەها کــردوەو ــەرگــری و ــی ب ــ ــ ــای پـــاســـداران، وەزارەت ســوپکۆماری بااڵی پێگەبەرزو بەرپرسی چەندین واڵتی هه ندێک ئه مریکاو الیــه ن له ئیسالمی له نموونه یه ک ئاڵمان، چه ند وه ک ئورووپایی کۆماری بنئاژۆخوازی و توندوتیژیخوازی ئیسالمین که ئه م پرسیاره گرنگه ده ورووژێنن وەک سیستمەدا لــەم توندوتیژیخوازی ئایا ستراتیژی چاوی لێدەکرێ ؟ یان وەک تاکتیکی هەلومەرجی پێداویستی و گوێرەی بە کاتی و

جۆراوجۆری قۆناخێکی سیستم دێتە ئارا؟»ئایه توڵاڵ قسەکانی بــڕوانــیــنــە ئــەگــەر بیست سوپای »پێکهێنانی لەسەر خومەینی« ملیۆن کەسی«، »شەڕ نیعمەتە«و« پاراستنی نیزام سه ره کیترین ئەرکە«، کە ئاکامی شەڕی 8 ساڵە دەگەڵ عێراق و کوژرانی چەندین هەزار وتەکانی لە ئەگەر یــان لێکەوتەوە، زیندانی »نەقدی« سەرۆکی رێکخراوی بەسیج لە یەکی سەرماوەزی ١39٢ دا، بەر لە وتاربێژی نوێژی هەینی تاران وردبینەوە کە باسی لە رێکخستنی

دەبینین کرد، بەسیجی ئەندامی ملیۆن بیست قه تڵه زەنجیرەیی و رووداوەکانی کوی زانکۆ و سەرکوتی ناڕازییانی هەڵبژاردنی سەرکۆماری کچان، ژنــان و ئەزیەتی ئــازارو ١388و ساڵی دیکە، تاڵی رووداوی زۆر پێداکردن و ئەسید فەقیهەوە ویالیەتی ئیدئۆلۆژی لە هەمووان توندوتیژی و هەمیشە کە دەگــرن، سەرچاوە خۆی ستراتیژی گرینگترین وەک سەرکوت،

دەکار دەکا.

دووەمین پرسیاری گرینگ ئەوەیە، ئایا ئەو توندوتیژیانە کە وەک ستراتیژ لە ناخ و هەناوی کراون، جێگیر ئیسالمی دا کۆماری سیستمی کۆمەڵگە لەسەر ئەنجامێکیان کاریگەریی و چ

دەبێ؟ــگــە دەگـــــەڵ ســـەرکـــوت و ــێــک کــۆمــەڵ کــاتبەرنامە پێشدا لە سیستماتیک و توندوتیژی بۆ داڕێژراوی دەسەاڵتی ناوەندیی ڕووبەڕوو زیاترین کە قەیرانێکەوە دەکەوێتە دەبێتەوە خــەســار هــەڵــدەگــرێ و ئــەم خــەســارو کێشەو ریشه یین مەترسی هــەڕەشــەو ئارێشانەش گرەنتی کە کۆمەاڵیەتییەکان بنیاتە سەر بۆ ئەم چونکه جەماوەرین، گرووپیی و ساڵمەتی زەبرو خەسارانە لەالیەن بەهێزترین دامەزراوی حکوومەت دادەسەپێن. دەسەاڵتە کە واڵتەوە سەرچاوە وەگــەڕخــەریــی بەڕێوەبەریی و بە سروشتی و ئابووری و مرۆیییەکان، دەتوانێ لە لە سەربازی ڕا بگره ئامێرێک ئامرازو هەموو ریشاوژۆکردنی بۆ میدیاییەوە زانیاریی و تا تــرس و خــۆی توندوتیژیخوازی ستراتیژی لە جــۆراوجــۆرو فۆرمی شێوەو بە تۆقاندن ئاستی جیاوازدا بەسەر کۆمەڵگەدا داسەپێنێ و باوەڕپێکراوانی بازندییەکانی بەرژەوەندییە خواستە ــاف و مـ ســــەرووی بــخــاتــە سیستم

کۆمەاڵیەتییەکانی خەڵکەوە.

سیاسی و هێزە دەستە تیپ و ئەو کەواتە مەدەنییانەی خوازیاری دامەزرانی دێموکراسی و خەڵکن، هەموو هاوواڵتیی مافی داکۆکیکاری دەبێ چ رێگەو شێوازو رێگەچارەیەک بۆ هێنانە ژێر پرسیاری حکوومەتی ناوەندیی بەکاربێنن کە توندوتیژی و رادیکالیزمی لە هەناوی خۆی

گرتوە..خەڵکی کە راستییەی بەو سەرنجدان بە فاکتەری ســەرەکــیــتــریــن هەمیشە کۆمەڵگە گۆڕانکارییە سیاسی و کۆمەاڵیەتییەکانن، دەبێ ڕووی لــە کۆمەاڵیەتی پێکردنی بــەشــداریــی بکەوێتە خەڵکە ئــەو چــاالکــی ئــاگــایــیــیــه وه و پـــارت و الیــەنــە سیاسی و ــاری ــامــەی کـ بــەرنلە مەدەنییەوە. ــرۆڤ و م مافی گرووپەکانی هاتنە بە کە 57 شۆڕشی ــن دا، ــی ڕوان یەکەم رێژیمی لە خراپتر حکوومەتێکی سەرکاری پەهلەوی بوو بە ئەزموونێکی شکستخواردوو، بە ڕەچاوی فرەنەتەوەیی ئێران کە ئەم نەتەوانە سااڵنێکه لە مافی مرۆیی خۆیان بێبەش بوون و کۆمەاڵیەتی، بەربەرینی خەمۆکی بێبەشن، هۆشبەرەکان، مــاددە بە گیرۆدەیی هــەژاری، لە قــووڵ نامرۆییانەی هــەاڵواردنــی بێکاری و گرینگترینی ئابوورییەکان دا فەرهەنگی و بیاڤە ئەو پرسانەن کە دەبێ لەالیەن پارت و الیەنە سیاسییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیستم و گرووپە خەسارناسی و مرۆییەکان مافی مــەدەنــی و

شرۆڤەو راڤە و تاووتوێ بکرێن.بــە ســەرنــجــدان بـــەوەی کــە غـــرور، رێــزو ئابڕووی کۆمەاڵیەتی زۆربەی چین و توێژەکانی

خەڵکی ئێران شکاوەو هەروەها بە سەرنجدان تەنانەت جیهانییەکانی و دامەزراوە ئاماری بە ــەرمــی رێــکــخــراوو هــەنــدێــک جـــار ئــامــاری فکــۆمــاری سیستمی خـــودی دامــەزراوەکــانــی ئیسالمی کە باس لە قەیراناوی بوونی ساڵمەتی متمانەو راکێشانی دەبێ دەکەن، کۆمەاڵیەتی تازەکردنەوەی هانەو پاڵنەرە کۆمەاڵیەتییەکان پێناو ــە ل خــەڵــک گشتگیری ــداری بـــەشـ ــۆ بتەنانەت گوشارو ئەهرۆمەکانی سڕینەوەی هەنگاوو یەکەمین رەنــگــه سیستم، گۆڕینی سیاسی و الیەنە پارت و چاالکی ئەستەمترین

دامەزراوە مەدەنی و مافە مرۆییەکان بێ .دیکتاتۆرەکاندا پاوانخوازو حکوومەتە لە بواری چاالکی دژبەران و ئۆپۆزیسیۆنی سیستم تا ڕادەیەک تۆقێنەرە، چونکه له م سیستمانه دا لەالیەن مەدەنییەکانیش چاالکییە تەنانەت ئەمنیەتی و دامـــەزراوە دەســەاڵتــدارو رێژیمی تەناهی تێکدانی بە گێرەشێوێنی و قەزاییەکانی یــا دژبـــەری سیاسی ده زنـــرێ و نــەتــەوەیــی و مەدەنی چاالکییەکی هەر بۆ سزا قورسترین بگیرێ. لەبەرچاو نەبێ سیستم دڵی بە کە سیاسی و الیەنە پــارت و ئەو هونەری کەواتە یان گۆڕینی مەدەنییانەی بەدوای گۆڕانکاریی دەبێ لــەوەدایــە دەســـەاڵتـــدارەوەن، سیستمی یارمەتیکردنی لێك کردن و پشتیوانی دەگــەڵ

بیر لــە خــۆیــان ئــەرکــی سەرەکیترین یەکتر، ــەگــەر کـــارکـــردو چەشنی نــەکــەن، چــونــکــه ئئۆپۆزیسیۆنەکان و سیاسییە پارتە چاالکی لێک دیاری تێکئاڵقێ و دامەزراوە مەدەنییەکان ئەو کاتی وزەو ئــەنــدازە هەمان بە نەکرێن، گەشەی ــاری خــوازی کۆمەاڵیەتییانەی هێزە دەچــێ و فیڕۆ بە کۆمەاڵیەتین یــان سیاسی درێژەی ئەم بارودۆخە دەبێتە هۆی جاڕزی و خەڵک تەنانەت گۆڕانخوازو هێزە هیوابڕاوی لەم هێزانەی دەبێ گورزێک بن بۆ بەرگری لە ما ف و خواستە کۆمەاڵیەتییەکانیان لە بەرانبەر

سیستمی دەسەاڵتدا.ئامادەیی ــاڕەزایــەتــی و ن بڕوانینە ئــەگــەر هەلومەرجەکه گۆڕینی بۆ ئێران نەتەوەکانی لەم چەند ساڵەی رابردووداو بەتایبەتیش دوای هەڵبژاردنی سەرکۆماری ساڵی ١388، دەبینین بواری گۆڕانە کۆمەاڵیەتی و سیاسییەکان زۆر لەبارە. بەاڵم لە کوردستان، پارتە سیاسییەکان مافی دامەزراوەکانی خەڵک و نێو لە چاالکانە ئێران دیکەی ناوچەکانی ئامادەن و مــرۆڤ دا کەمتریان ئامادەییەکی کــوردســتــان لــەچــاو سیاسییەکانی ــە ــۆڕان گ پــێــشــەڤــەچــوونــی ــۆ بئەم کــە داوە، نیشان لەخۆ کۆمەڵگەتەوەر ــەوە کــۆمــاری ــ ــۆره ش بـــووەتـــە هـــۆی ئ ــت ــاک فئیسالمی زیاتر لەسەر سەرکوتی بزووتنەوەی گەلی کورد چڕ بێتەوەو بەرنامەو پیالنی بۆی

هەبێ.

هۆکاری توندوتیژی خوازی سیستمی کۆماری ئیسالمی و رێگەکانی بەرەنگاربوونەوەی

کــاتــێــک کــۆمــەڵــگــە دەگـــەڵ سەرکوت و توندوتیژی سیستماتیک و ــژراوی داڕێ بۆ بەرنامە پێشدا لە ــەڕوو ــ دەســەاڵتــی نــاوەنــدیــی ڕووبقەیرانێکەوە دەکەوێتە دەبێتەوە، هەڵدەگرێ و خەسار زیاترین کە ئارێشانەش کێشەو خەسارو ئــەم هەڕەشەو مەترسی ریشه یین بۆ سەر

بنیاتە کۆمەاڵیەتییەکان

سیاسی

رۆژنامەی5 ژماره : ٦٤٣ نەتەوەیی١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤

عومه ر باڵکی

ئیسالمیی ده وڵه تی سه رهه ڵدانی دوای له عێراق و شام ناسراو به داعش و کۆنترۆل کردنی به شێکی به رچاو له خاکی عێراق و سووریه و له ئاکام دا شه ڕ پێ فرۆشتن به خه ڵکی کوردستان له باشوور و خۆرئاوای ئه و واڵته دابه ش کراوه دا ڕه وتی له دیکه ی ئاقارێکی ناوچه که ده بینین دڕنده یی به هۆی به ر . گرتۆته ڕووداوه کــان دا داعش و هێرشه کانی بۆ سه ر خاکی کوردستان و قه تڵه عام کردنی خه ڵکی کوردستان به تایبه تی کوردستان و باشووری له شنگال ناوچه ی له ــاوای ــی شـــاری کــۆبــانــێ لــه خــۆرئ ــارۆ دان ــه م گله کۆبانێ پارێزه رانی خۆڕاگری کوردستان و هاوپه یمانێکی داعــش دا هێرشه کانی به رامبه ر نێوده وڵه تی به سه رکردایه تی ئه مریکا به دژی خۆرئاوای باشوور و له پشتیوانی بۆ داعــش

کوردستان دروست بووه . له و هه ل ومه رجه ی ئێستا ی ناوچه که دا و به سه ر بۆ داعــش هێرشه کانی هۆی به تایبه تی به ناوچه که ده وڵه تانی له هه رکام کوردستان به سه ر دا کــوردیــان ده وڵــه تــانــه ی ئــه و تایبه تی ــووه بــه نـــۆره ی خــۆیــان بــه تایبه تی دابـــه ش ببــه رژه وه نــدیــیــان قــازانــج و بــۆ ئــێــران و تورکیه لــه ســه ر هــه بــێ ــان ــگــه ری کــاری داوه ــیــان هــه وڵده تــوانــن خۆیان ڕه وتــی ڕووداوه کــــان و هه تا جڵه وی ڕووداوه کــان به ده سته وه بگرن . به اڵم هه ل ومه رجی خولقاو و هاوپێوه ندی نێوده وڵه تی چــوار لــه و هیچ کام بــه ــه داوه نـ ئیجازه ی ئــه و بتوانن که تورکیه ئێران و تایبه تی به ده وڵه ته سه ره کیان نه قشی ڕۆل و هه ل ومه رجه دا له و هــه بــێ، چونکه هــه رکــام لــه و واڵتــانــه بــه هۆی هه لومه رجی خۆیان و ڕه چاوکردنی ستراتێژی و له و نه یانتوانیوه خۆیان به رژه وه ندیپارێزی

هاوپێوه ندییه دا جێ بگرن .بــه هۆی ــه ــراق و ســووری ــێ ــی ع دوو واڵتـده سه اڵتی ناسه قامگیری نێوخۆیان و هاڵۆزی نێو له ده ســه اڵت ملمالنی کێشه و ناوه ندییان و ئه وه یان توانای واڵتــه، دوو ئه و پێکهاته کانی خۆیان ڕابوه ستن و خۆیان پێی ســه ر له نیه ده سه اڵتی چاره نووسی سه ر له بن بڕیارده ر هۆی به تورکیه ش ئــێــران و خــۆیــان. سیاسی تێڕوانینی ــیــان و ــدیــه کــان بــه رژه وه ن جــیــاوازی جیاجیایان بۆئاکام گیری له ڕوداوه کان ناتوانن

ــه هــه مــان حـــاڵ دا پــێــکــه وه هــاوپــه یــمــان بـــن و لله وهاوپه یمانیه ناتوانن به جۆرێکش هه ریه که

نیوده وڵه تیه به شداربن.هۆکاره کان به ئیشاره کورتی به ئه گه ر بکه ین ده توانین به شیوه یه ده ست نیشان بکه ین:ئه سڵه ی که له سه ری ئه و پێی به ئێران دامه زراوه ، ده بێ ناوه ندی ده سه اڵتداری جیهانی ئیسالم بێ و ده وڵه تانی وه ک ئیسرائیل نابێ له سه رنه قشه ی جوغرافیای جیهاندا بونیان هه بێ، بڕوا ئه سه د به شار ڕێژیمی ده یهه وێ ئامریکا به اڵم کۆماری ئیسالمی بێ هیچ سڵه مینه وه یه ک و بــه ئــاشــکــراو بــه نــاردنــی یــارمــه تــی مــادی و نیزامی پشتیوانی له به شار ئه سه د ده کا ئه وانه و

سه ره تای له که دیکه هۆکاری به ڵگه و ده یــان هه تا ئیسالمی گه یشتنی کۆماری ده سه اڵت به هاوپه یمانیه ک دا له نایهه وێ بێ له گه ڵ ئێره ی

به شداربێ که ئه مریکا سه رکردایه تی ده کا.وه ک مه رجێک چه ند دانانی به تورکیه ش به ئــه ســه د بــه شــار بنکه وباره گاکانی لێدانی ئامریکاو نه یتوانی هاوپه یمانان هێزی هــۆی له له هه مان حاڵدا بکاو رازی هاوپه یمانانی پارچه یه کی له کــورد گه یشتنی ده ســـه اڵت به دیکه ی کوردستان و له سه ر سنووره کانی خۆی که دیکه هۆکاری به ڵگه و چه ندین نیگه رانه و جێ به جێ خوازیاری تورکیه ده وڵه تی خودی کردنیان بووه ، نه یتوانی یان نه یهه یویست بچێته

نێوهاوپه یمانی به دژی داعش.ئه گه ر وه بیربێنینه وه ئه وه لێره دا پێویسته ئێران و تورکیه له ستراتیژی البردن یا مانه وه ی ــه ســه ر کــورســی ده ســه اڵتــی بــه شــار ئــه ســه د ل

سووریه یه ک ئامانج نین، له سه ر پرسی کورد وه ک یه ک بیرده که نه وه.

ئه وه تا له سه ر ڕۆیشتنی هێزێکی پێشمه رگه له هه رێمی کوردستانه وه بۆ کۆبانێ هه ڵوێستی هه ردوو له و ده وڵه تانه به جۆرێک له جۆره کان دژایه تی بوو. ده وڵه تی تورکیه له سه ر فشاری ئامریکا و هاوپه یمانان و بیروڕای گشتی جیهان ڕازی بوو پێشمه رگه له هه رێمی کوردستانه وه بونه ش ڕازی ئــه و لــه گــه ڵ کؤبانێ بــۆ بچێت له هه بووبێ و خــۆی مه رجی هێندێک ڕه نگه هێندێک تورکیه ش ناوخۆی له کــات دا هه مان ئه حزابی ئۆپۆزسیونی ناو پارله مانی ئه و واڵته به ئاشکرا دژایه تی خۆیان له تێپه ڕبونی هێزی

بۆ تورکیه دا و چوونی به سنووری پێشمه رگه کوبانی ده ربڕیوه.

دژایه تی ڕه سمی هه ڵوێستی به ئێرانیش بۆکۆبانێ پێشمه رگه هێزی ناردنی له خــۆی ده ربڕیوه و له وتووێژێک دا که ئاژانسی هه واڵی ئێران له گه ڵ جێگری یه که می وه زیری ده ره وی هێزی نــاردنــی به ســه بــارت کردویه تی ئێران پێشمه رگه له هه رێمی کوردستانه وه بۆ کوبانی جم وجۆڵه کانی بــه ــاره ت ســه ب » ئێمه ده ڵــێــت ــی ــجــام ــه ن ــه لـــه کـــۆبـــانـــێ و ده رئ ــانـ ــیـ ئـــه ودوایـــۆشــداری ده ده یــنــه ــه ه دابــه شــکــردنــی ســووریبقۆزنه وه و ئه وهه له بیانهه وێت که که سانێک به که ڵک وه رگرتن له دۆخی ئێستای ناوچه که

ئامانجه کانیان جێبه جێ بکه ن« .به اڵم سه ره ڕای هه موو ئه و مه سه النه ی که دوای به خۆشییه وه کرد، باسمان ســه ره وه له هه رێمی ســه رۆکــایــه تــی مــێــژوویــی بڕیارێکی

کوردستان باشووری لە پارلمان کوردستان و هه رێمی گــه یــانــده خــۆی پێشمه رگه هێزێکی له سه رده می سه رنجه جێگای ئه وه ی کۆبانێ . ئێستای دۆزی کورد دا ئه وه نییه که ئه و هێزه چه کێکیان چ جۆره که سن و چه ند پێشمه رگه یه به رامبه ردا له بووه و چ مه رجی تورکیه پێیه و هه رێمی کوردستان و ئه مریکا و هاوپه یمانانی چ

بۆ تورکیه ده که ن ؟ ئه وه ی گرنگه ئه وه یه که : ــه ک له ــارچــه ی ــه پ - هــێــزی پــێــشــمــه رگــه لکوردستانه وه » باشوور« به ڕه سمی و به ئاشکرا کوردستان دیکه ی پارچه یه کی بۆیارمه تیدانی واته خۆرئاوا ڕۆیشتون. هه رچه ند له ڕابردودا و کورد هاوچه رخی جوواڵنه وه کانی مێژووی له

یارمه تی دانی بۆ پێشمه رگه هێزی چوونی دا دیکه ی پارچه یه کی بۆ پارچه یه که وه له یه کتر کوردستانه وه هه بوو ه و هه موو ئه و یارمه تی دانه هه رچه ند به پێی مه سئولیه تی نه ته وه یی بووه، یــا چه ند حـــزب دا نێو دوو لــه بـــه اڵم زۆرتـــر حیزب دا بووه که ڕێبه ریی جوواڵنه وه که یان له سه رشان بووه و هیچ الیه کیان پێویستیان به وه نیوده وڵه تی و پرنسیپی کۆمه ڵێک که نه بووه به رژه وه ندیی ناوچه یی له به رچاو بگرن. به اڵم ناردنی ئه وجاره ی هێزی پێشمه رگه بۆ کۆبانێ له الیه ک ده چێته خانه ی په یوه ندی نێوان دوو کوردستان و هه رێمی واته دراوســێ ده وڵه تی په یوه ندی دیکه وه له الیه کی تورکیه و ده وڵه تی واته کــوردی سیاسی ده ســه اڵتــی دوو نێوان له کــۆبــانــێ و کانتۆنی کــوردســتــان و هه رێمی هه موو ئه وانه گرنگترئه وه یه که کورد له ڕێگای هاوپه یمانییه کی چۆته پێشمه رگه وه هێزی

نیوده وڵه تی به دژی تیرۆریزم.ــه وه ی هــێــزی پــێــشــمــه رگــه له ــن ــواســت - گڕێــگــای خاکی ژێــرده ســه اڵتــی ئــه و ده وڵــه تــه ی ــه 8٠ســاڵ ــاتــر ل ــه تــورکــیــه کــه مـــاوه ی زی واتـپێشمه رگه ی کــردوه و کوردی بوونی ئینکاری خۆی بۆ ــردووه، ــاوب ن تیرۆریست چه ته و به گه وره یه وه رچه رخانێکی گرینگ و ڕووداوێکی به ســه بــاره ت تورکیه ده وڵــه تــی سیاسه تی له له به رامبه ر پرسی کورد. ڕه وتی ڕووداوه کان گەورەی مه ترسییه کی که داعش هێرشه کانی کردووه دروست جیهان سه ر بۆ تیرۆریستی نێو بــێــتــه پــێــشــمــه رگــه ــزی کــه هــێ ــرد کـ وای ئه دبیاتی جیهانی و وه ک هێزێکی یارمه تی ده ر له باشووری کوردستانه وه به ناو خاکی باکووری کوردستان دا به ره و خۆرئاوای کوردستان بڕوا.باکووری باشوور و خه ڵکی پێشوازی -کوردستان له کاروانی برا پێشمه رگه کانیان له ڕاستی دا کارنه واڵێک بوو که به هه موو جیهانی سه لماند که کورد یه ک نه ته ویه و خاوه نی یه ک

ئامانجه.هه رێمی لــه پێشمه رگه هێزی نــاردنــی -ــاوای کــوردســتــان له کــوردســتــانــه وه بــۆ خــۆرئــه عــورف یــاســای نــێــونــه تــه وه یــی دا جــۆرێــک لئه و دواڕۆژیــــش دا له ده کــا و ڕه نگه دروســت که یــاســایــی بــه ڵــگــه یــه کــی ببێته حــه ره کــه تــه کۆمه ڵگای جیهانی له ئێستادا ڕێگای داوه هێزی پێشمه رگه ی کوردستان به هانای ئه و پارچه له کوردستانه وه بچێ که تووشی شه رونه هامه تی ــووه و هـــێـــرش و هـــه ڕه شـــه ی تـــوانـــدنـــه وه و ــ بـ

ژینۆسایدی له سه ره.ئه و که بڵێین ئه وه نده مــاوه کۆتایی دا له بڕیارێکی پــێــشــمــه رگــه هــێــزی حــه ره کــه تــه ی که بــوو خـــۆی دا کاتی جــێ و لــه وا مێژوویی کورد ئێستادا ســه رده مــی له سه لماندی هــه م به هــه م ببه ستێ و به خۆی پشت زیاتر ده بــێ کورد که بسه لمێنێ ده ره وه دنیای ده وڵه تان و لــه ئێستادا ئــه گــه ر یــه ک خاکه نــه تــه وه و یــه ک یه ک ئه و دواڕۆژدا له بگرێته وه یه ک ناتوانێ له هه روه ها ڕووده دا . هه ر کورد گرتنه وه یه ی ــه دا کــورد ده ری خست ــ تــه واوی ئــه و ڕووداوانبه خۆی توانای هه موو نییه و شه ڕئەنگێز که کاردێنێ که دژی تیرۆرو تیرۆریزم ڕابوه ستێ چونکه به درێژایی مێژووی هاوچه رخ کورد له هه رچواربه شه که ی کوردستان قوربانی ده ستی

تیرۆریزمی ده وڵه تی بووه.

ته های ره حیمی

هه موو کۆمه ڵگه و جه ماوه ره مرۆییه کان له رابردوو و ئێستا و داهاتووی خۆیاندا ده توانن بواره کانی بۆ تایبه ت بن مه عریفه ی خــاوه ن ژیان. مه عریفه ش ئه و کاته به هره دار و به که ڵک ده بێ که له ره وه ڕه وه ی ژیانی ئه و کۆمه ڵگه یه و له به ستێنی رووداو و کاره سات و خۆشی و ناخۆشییه کانییه وه هه وێنی گرتبێ، به واته یه کی بیر و هزری خودی کۆمه ڵگه دیکه هه ڵقواڵوی له پێکهاته یه که )که کۆمه ڵگه بیری ئه گه ر بێ. بیری تاکه کانی به درێژایی مێژوو( له رێگه یه ی ــه وه تــوانــی ــی ــی ــان ــورده ک ــات و ســه رب ــه ســه ره بله م ده توانین ئه وه بێنێ، به رهه م مه عریفه یه ک کۆمه ڵگه که دا روحــی دوای بــه مه عریفه یه وه تێدا کۆمه ڵگه که ی ناخی و جه وهه ر و بگه ڕێن شرۆڤه بکه ین و دۆزینه وه ی رۆحی کۆمه ڵگه ش باشترین یارمه تیده ره بۆ ناسین و دۆزینه وه ی گونجاندنی و پێشخستنی و خۆشی و خــه م بێ، پێیه به م ژیــان. ئاڵۆزه کانی بــواره ده گــه ڵ مه عریفه ی ره سه ن له ئاکامی بیری کۆمه ڵگه وه به رهه م دێ و ده توانێ به درێژایی مێژوو گۆڕانی سه ره ڕای و بکا چێ کۆمه ڵگه دا له ئه ستوونی ــه قــۆنــاخــی بــه دیــهــاتــنــی که ــی ل ــوون بــه کــه ڵــک بشۆڕشێک ده بێ له ژیانی کۆمه ڵگه دا، له زۆربه ی کۆمه ڵگه یه دا ئــه م ژینی، ــری دوات قۆناخه کانی ده بووژێته وه و مه عریفه ی سه رده میتر به رهه م ناتوانێ مه عریفه که بڵێین ئه وه ش ده بێ دێنێ. ته نیا ــه وه دا ــوازرانـ گـ لــه به ڵکو بــگــوازرێــتــه وه ،

نییه مه رج بۆیه ده گوازرێنه وه ، فۆرم و شێوه کۆمه ڵگه یه ک مه عریفه ی ده گمه نه وێــنــه ی و کاریگه ریی خــۆی زێـــدی ــه ده ر ــه ق ب توانیبێی ده گوازرێنه وه شتانه ی ئه و چونکی هه بووبێ. کاڵ ئابده یه ت به بێ زانیاریش زانیاریین، ته نیا ده بنه وه و له بیر ده چنه وه . که واته گواستنه وه ی له بــێ داماڵینی واتـــای بــه ده تــوانــێ مه عریفه پێچه وانه ی به هــه روه هــا خــۆی. ره سه نایه تیی ته نیا گــوازراوه مه عریفه ی ره سه ن، مه عریفه ی ئه ستوونی نه ک هه یه ئاسۆیی گۆڕانی توانای که ئه میش تێپه ڕه و که متر له ژیانی کۆمه ڵگه ی له خۆی جێ یادگاری و بیره وه ری دا مرۆیی له بڵێین گوازتنه وه ی مه عریفه ده کرێ ده هێڵێ. پۆلێکه وه بۆ پۆله مرۆیه کی دیکه به و واتایه یه ، که که سێکی دیكه بیرت بۆ بکه نه وه ، به و مانایه ی له بابه تێک دیـــارده یـــه ک، شتێک ده بینین کــه وشکاڕۆ و واڵتێکی دیکه وه به شێوه ی تیۆریک هاورده ی کۆمه ڵگه یه کی دواکه وتوو ده کرێ، ئه م مه عریفه یه که ته نیا بریتییه له زانیاریی و هیچ داکوتێ، ناتوانێ رێشه نه ک هه ر شتێکی دیکه ، به رهه مه کانی شوێنی بیچمگرتنی لێ هه ڵگرینه وه به ڵکوو زۆر جاریش باری نێگه تیڤ له کۆمه ڵگه دا به مه عریفه گواستنه وه ی ده ڵێین بۆیه داده خا. پێچه وانه ی داهێنان و گوورانی له به ستێنی ژیانی کۆمه ڵێکه بیرکردنه وه ی دا مــرۆڤ کۆمه ڵێک بیرکردنه وه وتمان دیکه . کۆمه ڵێکی به جیاتی شتێک ناخه وه له واته دێنێ، به رهه م مه عریفه ده بێ به واقیع؛ بۆ وێنه بیرکردنه وه له به رگری ته نگ هه موو ســه ره ڕای کوردستان خاکی له له خه باتی مه عریفه ی ــه ری ب چه ڵه مه کانی و خوڵقاندووه ، دا کوردی تاکی روحی و زه ینی ــه ی له ــه و کــه ســان ــه ی ئـ ــ ــه زۆربـ ــه جــۆرێــک ک بو جاش به کوردستاندا گــه وره کــه ی کۆمه ڵگه

هه ڵکه وێ، بۆ بــواریــان ده ناسرێن، خۆفڕۆش ده سپێشخه رن له ده رکردنی دوژمن و به رگری مه زنه که ی شۆڕشه که کوردستان، خاکی له ساڵی ١99١ له باشووری کوردستان به جوانی ئه مه ی سه لماند. بیرکردنه وه و بڕیاری داکۆکی نه ک کوبانی له نه مان و مان هه تا به رگری و هه ر مه عریفه یه کی قووڵی الی پیاوان پشکوواند ) دیاره به درێژایی خه باتی ئازادیخوازی گه لی کاروانه له م چاالکی به شدارییه کی ژن کــورد،

یه که م جار بۆ به ڵکوو نه سره وتووه دا هه بووه ( رووداوه کــانــی ئه گه ر مرۆڤایه تیدا مێژووی له ئه مازۆنییه کان هۆزه به تایبه ت و له مێژوو به ر )ئافرێنه ر، ئافره تان و ژنان نه گرین، له به رچاو نه ک سه لماند دنیایان به کــورد ی ئافرۆدیت( کۆمه ڵیشەو نیوه ی به ڵکوو نیه ، )ضعیفه ( ژن به جیهانێک ژن دیکەشه . نیوەکەی ئافرێنەری هه یه تی، پیاو ئه و جیهانه ی ئه ندازه ی و قه ده ر ئازاو توانا، به یه ک به قه ده ر جیهانه دوو ئه م ژنانی یه کترین. تــه واوکــه ری که به هره مه ندن ژیان فه لسه فه ی دا نیشانیان کوبانی له کورد الی ئه وان رێکالم و سه ماکه ری و........ هتد نیه ،

به ڵکو ئه وین، خۆشه ویستی، ئازایه تی و هه موو ئه و ئه رکانه ی پیاو وه ک نێرینه و ره گه زی زاڵ هه تا ئێستا دایسه پاندوون، ده خه نه سه رشان و ژنانی کوبانی ئه وه مێژوودا له یه که م جار بۆ له ئه م چه شنه مێژوودا الپــه ره ی له که بوون ره نگه کــرد. تۆمار شــه ڕدا له به شداریکردن هۆکاره کان زۆر بن بۆ ئه وه ی که دنیای رۆژاوا به م چه شنه به هاواری کوبانییه وه هات، به اڵم له روانگه ی نووسه ره وه ته نیاو ته نیا فاکته رێکی

باوه ڕه و مه عریفه ئه م هه ر نێوه دا له م گرنگ و کــورد رۆڵه کانی سه رکه وتنی هۆی به بوو خۆڕاگری شێرانه ی کچان و کوڕان له به ره کانی ناخی له که ئیسالمی ده وڵــه تــی دژی شــه ڕی و کــردوه چه که ره ی کــورده وه تاکێکی هه موو به ره به ره چه شنی چرۆیه ک ده پشکوێ و ئه گه ر به دا کوردستان سه رانسه ری له کورد گه لی هێنانه ئاراو و کارکردن له سه ر ئه م مه عریفانه بێته وه ، چڕ کۆمه ڵگه که ین هه ناوی هه ڵقواڵوی به دڵنیاییه وه تامی سه رکه وتنی زیاتر ده چێژێ. ــان کــه واتــه بــه گــوێــره ی بــاســه کــه ی ســه ره وه مکاتێک مه عریفه ، هه ڵقوڵینی پێچه وانه ی به بێ

و رووداو له سه رچاوه گرتوو مه عریفه یه کی بیر و هزرێکی دیکه وه دێت بۆ کۆمه ڵگه ی دی، ئه و کاته ئه وه رێک به پێچه وانه وه له واقیعه وه ده گه ڕێینه وه ، نێو بیرو هزر. نه ک سه پانی واقیعه گشتی عه قڵی لێره دا به ڵکو هزر و بیر به سه ر کۆمه ڵگه زیاتر له خه یاڵ و خه ونه وه رۆده چێ. وه ک زۆربه ی ئه و دیارده و چه مکانه ی به هۆی به جیهانیبوون خزاونه ته ژیانی کورده وارییه وه . له زۆره ــی ــه ک ــاوه ی م ــه ک فمێنیزم ــه ــن وێ ــۆ بشه پۆل شه پۆل خه ریکه گــه وره دا کوردستانی ئێستاش هه تا داده مــه زرێــنــێ، بنیات و چــاالک مانگه دوو یــه ک ئــه م شــێــوه ی بــه نه یتوانیوه به رخۆدانه له کوبانی بایه خ و به های ژن له الی تاکی کوردی به رز کاته وه . دیاره ئه مه به مانای که م و بایه خه بێ کــورد مێینه ی که نیه ئــه وه به ڵکو که چاو دا له کۆمه ڵگه ی کوردی به هایه نه ته وه یی داستانه و چیرۆک و کۆن ده قه به به هه ست ده خشێنین، دا کــۆن میلله کانی و کۆمه ڵگه ی الی دنــیــایــه دوو ئـــه م جـــیـــاوازی ئایینی لــه تایبه تیش بــه نــاکــرێ. ــورده واری ــ کزه رده شتی دا، که مه عریفه یه که هه ڵقواڵوی بیرو لێکترازانی ده گــه ڵ به اڵم کــوردی. تاکی هزری بیگانه کان شااڵوی به هۆی کوردی کۆمه ڵگه ی و داسه پانی ئایین و کلتووری دیکه وه هه مێستا لێدراوه داعش کــوردی تاکی زۆرینه ی زه ینی ئه وه یه گرنگ هه بووبێ. داعشێک لــه وه ی به ر له دیکه ی وێنه یه کی کوبانی، به رخۆدانی که خسته ژن به تایبه تی و کــورد ژنــی و کــورد به رچاوی جیهانییه کانه وه . وێنه یه ک که ده توانێ هــه مــووه مه عریفه و ئــه و بۆ پــه رچــه کــردارێــک ژیانی خزاونه ته خــراپ و باش به کلتووره ی

کورده وه .

کۆبانی، بووژاندنه وه ی مه عریفه ی ره سه نی کوردو پێگه ی ژن

ناردنی هێزی پێشمه رگه بۆ کۆبانێ و ده رئه نجامه کانی

مه عریفه ی ره سه ن له ئاکامی بیری کۆمه ڵگه وه به رهه م دێ و ده توانێ به درێژایی مێژوو گۆڕانی ئه ستوونی له کۆمه ڵگه دا چێ بکا و سه ره ڕای به که ڵک بوونی له قۆناخی به دیهاتنی که شۆڕشێک ده بێ له ژیانی کۆمه ڵگه دا، له زۆربه ی قۆناخه کانی دواتری ژینی، ئه م کۆمه ڵگه یه دا ده بووژێته وه و مه عریفه ی سه رده میتر به رهه م دێنێ

رۆژنامەیژماره : ٦٤٣ ١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤ وتووێژ4

باشووری سوئێد

باشووری له دێموکراتی کوردستان ئەندامانی حیزبی سوید به گه رمی و گوڕییه وه لە خۆپیشاندانی ڕۆژی کۆبانێ دا

به شدارییان کرد.ڕۆژی شەممە، ١٠ ی خه زه ڵوه ر ڕێپێوانێکی بەربه رین بە بەشداریی هەزاران کەس لە کورد و ئازادیخوازانی باشووری سوئێد بە بۆنەی ڕۆژی کۆبانێ لە شاری مالمۆ بەڕێوەچوو. دا کە دەیان حیزب و ڕێکخراوی کوردستانی و لەو ڕێپێوانە چەپ و سوسیالیستی سویدی و ئاپۆرەیەکی بەرینی خەڵک کومیتەی ئەندامانی له زۆر به شێکی بــوون، بەشدار تێیدا تێیدا کوردستانیش دیموکراتی حیزبی سوئێدی باشووری دێــمــوکــرات و حیزبی پشتگیریی پەیامی بـــوون و بــەشــدار ڕۆژهه اڵتی کوردستانیان له کوبانی بە گوێی خەڵکی جیهان

گەیاند. لەو خۆپێشاندانەدا دەیان دروشم بە زمانەکانی کوردی، کۆبانێ و خەڵکی لە پشتیوانی بۆ و ئینگلیسی و سویدی خۆرئاوای کوردستان گوترانەوە و سەدان ئااڵی کوردستان و وێنەی تایبەت بە ڕۆژی کۆبانێ لە الیەن خۆپیشاندەرانەوە بە خۆپیشاندەران خۆپیشاندانه دا له و کرابوونەوە. بــەرز شۆڕشگێڕانە ســروودی و درووشــم گوتنەوەی ڕێپێوان و له وەڕێکەوتن و مالمۆ شــاری گــەورەی گۆڕەپانی ــەرەو بالیەن لە پشتگیری پەیامی چەندین کۆبوونه وه که شوێنی پێشکەش سوئێدییەکانەوە کوردستانی و ڕێکخراوە حیزب و کران، کە لەو بەشەش دا پەیامی دەفتەری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان که بە بۆنەی ڕۆژی کۆبانێ یه وه باڵو

کرابووەوە لە الیەن ئازاد بانەیی خوێندرایەوە. شایانی باسه ئه و خۆپیشاندانه بە خوێندنه وه ی سروودی

نەتەوایەتیی ئەی رەقیب کۆتایی پێ هات.

نۆڕوێژ

لە کەس هــەزاران بە کۆبانێ دا رۆژی له خۆپیشاندانی ژمارەیەکی هەروەها نۆروێژ، دانیشتووی کوردستانیانی سیاسی مەدەنی و ڕێکخراوی هێزو ئەندامانی لە بەرچاو بۆ نۆروێژ واڵتــی پێتەختی ئۆسڵۆ، کرێکاری مەیدانی لە

پشتیوانی لە خۆڕاگریی کۆبانی کۆبوونەوە.ئەو خۆپیشاندانە بە سروودی نەتەوایەتیی ئەی رەقیب و کوردی و زمانەکانی بە نەتەوەیی دروشی بەرزکردنەوەی الیەنە و هێزو پەیامی دواتر پێ کردو، دەستی ە نۆروێژی سیاسیەکان پێشکەش کرا کە لەناو پەیامەکاندا، پەیامی چەند

کەسایەتیی سیاسی سەربەخۆی نۆروێژی تێدابوو. لەو خۆپیشاندانەدا پەیامی کۆمیتەی هاوبەشی هێزەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان لە نۆروێژ پێشکەش کرا کە لە حیزبی کوردستان، سەربەخۆی پارتی کــوردســتــان، دێموکراتی خەباتی رێــکــخــراوی کــوردســتــان، شۆرشگێری کۆمەڵەی کوردستان و سەربەستی پارتی کوردستان، شۆرشگێری

ریکخروای دێموکراتی کوردستان، یارسان پێک هاتبوو.حیزب ئەندامانی لە بەرچاو بەشێکی کە باسە شایانی لە نۆرێژ بە هێمای حیزبی و ئااڵی کوردستان بەشداری ئەو حیزبی هاوپێوەندیی لەسەر کردو جەختیان خۆپێشاندانیان لەگەڵ کوردستانیان ڕۆژهــەاڵتــی کوردستان و دێموکڕاتی

کۆبانی و خەباتی کورد لە خۆراوای کوردستان کردەوە.

ئۆپساالی سوئێد

خۆپیشاندانێکی ســویــد، واڵتـــی ئــوپــســاالی شـــاری لــە گەورە بۆ پشتیوانی لە ڕۆژی جیهانی کۆبانێ بەڕێوە چوو.

شارە، ئەو کۆنگرەکانی بینای بەردەم له خۆپیشاندانە ئەو لەو پێ کردو دەستی « ڤاکسال « مەیدانی لە هەڵکەوتوو چوارپارچەی هــەر کــوردی ــەزاران هـ کە دا خۆپیشاندانە کوردستان و سویدی دۆستی گەلی کورد تێیدا بەشدار بوون، کۆبانی و لە خۆیان پشتیوانیی دروشــم بەرزکردنەوەی بە

مەحکومکردنی جینایەتەکانی داعش دەربڕی.نێودەوڵەتی و کۆمەڵگای لە داوا خۆپیشاندانەدا لــەو حکومەتە بڕیار بەدەستەکان کرا کە هاوکاری گەلی کوردو خەڵکی کۆبانێ بکەن کە پێش بە هێرشی گڕووپی تێرۆریستیی داعش بگرن و بە ناردنی چەک و چۆڵ جیهان لە شەڕی ئەو

گرووپە دژ مرۆڤایەتییە ڕزگار بکەن.

بریتانیا ئــەنــدام چــەنــدیــن بــەشــداریــی بــە بریتانیاش لــە واڵتـــی پارلەمان و کەسایەتی سیاسی و ڕەوەندی کوردی لە بریتانیا، خۆپیشاندانێکی بەرین بۆ پشتیوانی لە کۆبانێ بەڕێوە چوو.

شــاری دانیشتووی کــوردەکــانــی خۆپیشاندانەدا ــەو لبریتانیا، پارلمانی ئەندام چەندین دەورووبـــەری، لەندەن و روژنامەنووسان و نوێنەرانی زوربەی میدیاکان، بەهاوکاری هیزه سیاسیەکانی هەرچوار پارچه، له خوپیشاندانیکی بەریندا ڕێزیان لە خەبات و خوڕاگری کورد له کوبانی گرت و دژ به پالپشتی زیاتریان داعش و نەیارانی کورد داوای هاوکاری و

کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد.ــتــەی هـــاوکـــاری هــێــزە ــەدا کــۆمــی ــەوەیـ ــوونـ ــۆبـ لـــەو کـکوردستانییەکان لە بریتانیا، کە حیزبی دیموکراتی کوردستان لە هەیئەتی ئیجرایی ئەو کۆمیتەیە دایە، دەورێکی بەرچاوی ئەندامانی هاوکات هەبوو، خۆپیشاندانەکەدا ڕێکخستنی لە شێوەیەکی بە ــە، واڵت لــەو کوردستان دیموکراتی حیزبی

بەرچاو بەشدارییان تێدا کرد.

دانمارکالیەنگری بیانییەکانی ــان، ــوردەک ک لــە کــەس ســـەدان ئازادی و مافی مرۆڤ و بەبەشداریی بەرینی ئەندامانی حیزبی دێموکراتی کوردستان لەو واڵتە لە خۆپیشاندانێکی بەرین دا

پشتیوانیی خۆیان لە خۆڕاگریی کۆبانی ڕاگەیاند.پارک«ی شاری کۆپێنهاگ، لە »ئێهن ئەو خۆپیشاندانە ئــەنــدامــان و ــەرچــاوی ب بــەشــداریــی بــە ــمــارک دان پایتەختی کــوردی کەسایەتیەکانی و رێکخراو حیزب و الیەنگرانی لە زۆر کۆمەڵێکی و ــان کــوردســت ــارچــەی پ ــوار چـ هـــەر لەو چــوو. بــەڕێــوە کــورد گەلی دۆســتــی دانمارکییەکانی خۆپیشاندانەدا خۆپیشاندەران کە سەدان ئااڵی کوردستان و و ڕێپێوان بە هەڵگرتبوو، جۆراوجۆریان درووشمی دەیان دروشم دا بەرەو گۆڕەپانی »وێستە برۆ« وەڕێکەوتن و لەو گۆڕەپانە چەندین پەیام و وتار لە الیەن هەڵسوڕاوانی سیاسی، چاالکانی مەدەنی و بواری مافەکانی مرۆڤەوە خوێندرایەوە و خۆپیشاندەرانیش بە دانی دروشمی بژی کوردستان بژی کۆبانی بژی پێشمەرگه، کۆبانی تەنیا نیه، پشتیوانیی خۆیان

لە خەباتی پێشمەرگەو کوبانی ڕاگەیاند.

تڕۆندهایمی نۆڕوێژی

کردو کوبانیان به شداری خۆپێشاندانی رۆژی جیهانیی کوبانی و شــاری بۆ حیزبه که یان پشتیوانی دیکه جارێکی

خەباتی کورد لە رۆژئاوای کوردستان دووپات کرده وه.خوێندرانه وه و وتــار کۆمه ڵێک خۆپیشاندانەش دا لــەو دروشمی جۆراوجۆر به دژی داعش و بۆ پشتگیری کۆبانێ

گوترانه وه.کوردستان دێموکراتی حیزبی ئه ندامانی باسە شایانی به شداری و رۆڵی به ڕچاویان له و له هه موو خۆپیشاندانه کان دا

هه بووه .

له دانیشتنی ڕۆژی ٢٩ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤ی پاڕلمانی کوردستاندا، پڕۆژه یاسای زمانه فه رمییه کان له هه رێمی حــه ســه ن زاده ، ئاسۆ دوکتور کــرا. په سند کوردستان یه کێک له ئه ندامانی لێژنه ی ره شنووسی پڕۆژه یاسای ڕاپۆرتۆری کوردستان، هه رێمی له فه رمییه کان زمانه لێژنه که بووه و سیاغی کۆتایی ئه و ڕه شنووسه له الیه ن به ڕێی کردن په سند بۆ نووسراوه ته وه و به ڕێزیانه وه

پاڕلمانی کوردستان کراوه .الیه نی هه ندێک سه ر له باس بۆ کوردستان« «خوێنه رانی، بۆ زیاتر ڕوونبوونه وه ی یاسایه و ئه و وتووێژێکی له گه ڵ دوکتور ئاسۆ حه سه ن زاده پێک هێناوه

که سه رنجتانی بۆ راده کێشین:

دوکتور ئاسۆ سه ره تا به گشتی که مێک باسی پرۆسه ی په سندکردنی ئه و پرۆژه یاسایه مان بۆ بکه.

ــه له ــه ر واتـ ــه مــه وب ــڕۆژه یــاســایــه دوو ســـاڵ ل ــ ئـــه و پخولی و هه رێم حکومه تی پێشووی کابینه ی ســه رده مــی پێشووی په رله مانی کوردستاندا ئاماده کراوه. بیرۆکه که ی بۆ ده گــه ڕێــتــه وه کــه س هه موو پێش کرانه که ی په سند و به خه مه وه بوون و به دواداچوونی پارێزه ر تارق جه مباز که له گه ڵ ئه وه دا که پیاوێکی قانوونییه، به اڵم هه رچی ده یکا به دیدی نه ته وه یی و به مه به ستی پاراستن و په ره پێدانی زمان

لیژنه یه ک مه به سته ئه و بۆ د ه یکا. کــورده وه ناسنامه ی و زمانناس دوو ئه ندامه تیی به و ناوبراو سه رپه رستیی به )به ڕێزان د. عومه ر مه حمود که ریم و د. نه ریمان عه بدوڵاڵ خۆشناو( پێکهات و منیش وه ك راپۆرتۆری لێژنه که ئه رکی ئه و بۆ بــوو. شان له سه ر یاساکه م پــرۆژه نووسینه وه ی مه به سته ش ئیلهامم له سیاسه تی زمانی له کێبێک و کانادا واڵته و هه رێم ئه و نموونه ی وایــه پێم چونکه ــرت، وه رگله ڕووی دیمۆگرافیی قه ومی و جێگه و پێگه ی زمانه کانه وه تــه واو پــاش ده چــێ. عیراق و کوردستان هی وه ک زۆر بوونی کاری لێژنه که ی ئێمه، کۆبوونه وه یه ک له ئه نجومه نی و پێوه ندیداره کان وه زیــره و ئێمه به شداریی به وه زیــران کردنی په سند و بــاس بۆ ــوردی ک ئه کادیمیای نوێنه ری که سیمینارێک پــاش پێکهات. یاساکه کۆتایی پـــرۆژه ی هه ر له و باره وه له په رله مانی کوردستان به ڕێوه چوو، له خوێندنه وه ی په رله مان پێشووی خولی مانگه کانی دوایین به خۆشییه وه سه ره نجام و کرا یاساکه پــرۆژه بۆ یه که م حه وتووی رابردوو په رله مانی کوردستان یاساکه ی په سند کرد و ئێستاش به پێی ره واڵی په سند کرانی یاساکان، پاش جێکرانه وه ی تێبینیه کانی په رله مانتاران یاساکه بۆ فه رمیه ت وه رگرتن ده چێته سه رۆکایه تی هه رێم و ئینجا له وه قایعی

کوردستاندا باڵو بێته وه.

چییه و یاسایه پــڕۆژه ئه و ئاماده کردنی له مه به ست زمانی ئێستا تا بوو ؟مه گه ر گه اڵله کردنی چی هۆکاره کانی

کوردی له هه رێمی کوردستان ڕه سمی نه بووه ؟مه به ست له م پرۆژه یاسایه داڕشتنی سیاسه تی زمانییه که له هه ر واڵتێکی فره نه ته وه دا پێویسته به قانوون رێک ئه و بیست و له ماوه ی نه ک هه ر بخرێ. زمانی کوردی کوردستاندا بــاشــووری ئــازادیــی به سه ر که ساڵه دا سێ پێشتریشه وه ســه ده نیو له زیاتر له به ڵکوو تێده په ڕێ، له ته نانه ت و باشووری کوردستان له به شێوه ی ره سمی عیراقیش کاری پێ کراوه. که مایه سییه که له دوو شتدا بوو : یه که م له سه ر ئاستی قانوونیدا له به ر ئه وه ی ده ستووری هه رێمی کوردستان هێشتا په سند نه کراوه، هیچ بنه مایه کی قانوونیمان بۆ فه رمییه تی زمانی کوردی نه بوو و ئه وه ته نیا له ده ستووری عیراقدا هاتبوو. دووه م، له کرده وه دا ناڕوونی زمانی به کاربردنی لــه بــواری که بێسه روبه ره یی یه ک و کوردی وه ک زمانی ره سمی و پێوه ندیی له گه ڵ زمانه کانی دیکه به تایبه تی عه ره بیدا نه ک هه ر له که رتی تایبه تدا به ڵکوو و و حکومه ت په رله مان له نێو خودی و گشتی که رتی له نه بوو. کوردی زمانی قازانجی به هیچ هه بوو، دادگاکاندا روونــی پێویستیه کی ــده ری ــ واڵم هــه ر نــه ك یاسایه ــه و ئبه ڵکوو کورده، بۆ خوازانه سه روه ری و ناسنامه پارێزانه و ئه رک و ده کاته وه پڕ قانوونییش گــه وره ی بۆشاییه کی ئیلزام له سه ر هه موو الیه نێک و له هه موو بواره کانی ژیانی زمانی ره سمییه تی له رێز هه تا ده کا دروســت کۆمه ڵگادا

کوردی بگرن و په ره ی پێ بده ن.

ئه م په سندکردنی و داڕشتن سه ر ئاسته نگه کانی یاسایه چی بوون؟

بیست و ســێ ســاڵ حاکمییه تی پــاش کــه ئــه وه هــه ر ئــاوا یاسایه کی تـــازه کـــورد ــه روه ری ســ نیمچه و ــازاد ئـوه ک گه لێکی کانتێکستی له به تایبه تی بنه ڕه تی و گرینگ کارێکی که ئه وه یه نیشانه ی ده كرێ، په سند کورددا گه لی له م چه شنه ئاسته نگی زۆر له سه ر رێگا بووه. لێره دا ته نیا ئیشاره به دوو ئاسته نگ ده که م که هه ر ئه و دووه هه موو له گه ڵ له پێوه ندی کورد نێوخۆی گیروگرفته كانی و کێشه کێشه ی ده زانن وه ک )چونکه ده کاته وه کورت زمانه که یدا مامه ڵه ی له گه ڵ له پێوه ندی ته نیا کورد ناسنامه ی و زمان به شێکیشی به ڵکوو نیه، دوژمندا زاڵمانه ی و حاشاکارانه کورد خودی ده روونییه کانی هه مه چه شنییه و نالێکی بۆ ده گه ڕێته وه(. ئاسته نگی یه که م ئه وه بوو که هێندێك که س به هه ڵه له مه به ستی یاساکه تێگه یشتبوون و ئامانجی ئه و یاسایه یان له گه ڵ پرسی زمان و رێنووسی یه كگرتوو تێکه ڵ ده کرد. هه ربۆیه له قۆناغێکدا به هۆی حه ساسیه تی ناوچه یی به ئێمه ده سپێشخه رییه که ی مــابــوو که می له هجه یی و سیاسی بکرێ و له بار بچێ. ئێمه ش هه م له لیژنه که ماندا و هه م به تایبه تی له په رله مان زۆر زوو ئه و په یامه مان گه یاند پێوه ندیی و یه کگرتوو رێنووسی و زمــان مه سه له ی که له هــه ر نــه ک فه رمیدا به ستێنی له زاره کـــان شێوه نێوان توانا و ده ره قه تی یاسایه کی وه هادا نیه، به ڵکوو ته نانه ت له به بێ کوردستانیش په رله مانی نیه سه اڵح ئێستادا قۆناغی کارله سه کرتاو و گونجاو سیاسیی و عیلمی زه مینه یه كی نه بوونی دووه م، ئاسته نگی بکاته وه. لێ بیریشی هــه ر بۆ ره سمیدایه. زمانی له بواری کورد بوونی متمانه به خۆ وه زیراندا ئه نجومه نی کۆبوونه وه که ی له ئه وه )و نموونه به زه قی دیار بوو( زۆر که س پێیان وایه که کوردی زمانی یاسایه ئــه و په سندکردنی هه تا هه ربۆیه ش نیه، قانوون زمانی ئه سڵی و خاوه ن متمانه ی قانوونی هه م بۆ یاساکان عه ره بی زمانی کوردستاندا هه رێمی دادگاکانی له هه م و بوو نه ک کوردی. له گه ڵ ئه وه دا که ئێمه له جێ خستنی ئه و باوه ڕه دا که مادام ماتێماتیک و بایۆلۆژی و فیزیا و کیمیا کوردی به ده کــرێ قانوونیش بکرێن، کــوردی به ده کــرێ دیده ئه و به اڵم سه رکه وتین، به رچاو ڕاده یه کی تا بکرێ به که مگره خۆماڵییه بۆ زمانی خۆمان له ڕاستیدا کاریگه ریی ئه گه رچی زۆر واقعبینانه له وه دا که پرۆژه یاساکه هه بوو نووسرابوو، به اڵم هێنده ی دیکه ش له به رزه فڕییه ره وا کانی

که م بکرێته وه.

ئیداری په روه رده یی و به شی هه ر قانوونه ئه م ئایا ده گرێته وه ، یان له هه موو ڕه هه نده کان دا جێ ده خرێ؟

ئه و قانوونه زۆر له وه فراوانتره چونکه جگه له هێندێك هه موو له ڕاستیدا تاکه کان تایبه تیی ژیانی وه ک ــواری بیاسا له زمانی بواره کانی تری ژیانی کۆمه ڵگا ده گرێته وه.

و دادگا و دامــه زراوه گشتییه کان و پێوه ندییه نێوخۆیی و ده ره کییه کانیدامه زراوه حکومییه کانه وه بگره هه تا نووسینی سه ر تابڵۆ گشتی یه کان و ناوی شوێنه کان و زمانی خوێندن زمانی و ئه هلیه کانیشه وه( پــه روه رده یــیــه دامــوده زگــا )بــه و که لوپه ل و رێکالم سه ر نووسینی و بازرگانی و کار

به رهه مه کان و ... هتد له خۆی ده گرێ.

وه ک ده زانین زۆر پێکهاته ی نه ته وه یی و که مایه تیی دیکه له کوردستان ده ژین، له و پڕۆژه یاسایه دا زمانی

ڕه سمی له و شوێن و ناوچانه چۆن پێناسه کراوه ؟

لێره دا ئێمه وێڕای ئیشاره به زمانی هێندێك له و پێکهاتانه مه شرووعترین و ئاسانترین سریانی، و تورکمانی وه ک له بریتییه که هه ڵبژارد پێناسه یه ک وه هــا بۆ پێوه رمان ئیراده ی خه ڵک و چوارچێوه ی کارگێڕی. به و مانایه که له بێ( بچووکیش زۆر ده کــرێ )که ئیداریدا یه که یه کی هه ر زۆرینه ی دانیشتووان ویستی خۆیان بۆ به کاربردنی زمانی خۆیان وه ك زمان ره سمی له پاڵ زمانی کوردیدا ده رببڕن،

پێویسته داواکارییه که یان به ئه رێنی واڵم بدرێته وه.

ئه م قانوونه چۆن ده خرێته بواری جێبه جێ کردنه وه ؟ میکانیزمه کانی جێبه جێبوونی کامانه ن؟

ئه وه ش بابه تێكه که مشت و مڕی زۆری له سه ر بوو. فه رمییه کانمان زمانه کۆمیسیۆنێکی ئێمه دا، سیاغه که ی له هێناوه که وه ک ده زگایه کی بااڵی فه رمی چ له نێو حکومه تدا زمانی به شێوه ی سه ربه خۆ سیاسه تی بکرێ ئه گه ر چ و ئه و ببا. به ڕێوه شی و داڕێــژێ کوردستاندا هه رێمی له )لیژنه ی یه کێکیان که دێ پێک لیژنه دوو له کۆمیسیۆنه له بواری به تایبه تی فه رمیی زاراوه ســازیــی ئه رکی زمــان( تریشیان ئه وه ی ده بێ، له سه ر شان کارگێڕیدا و قانوونی )لیژنه ی به دواداچوون( کاری ئه وه یه که چاوه دێری به سه ر ئاستی هــه ردوو له بکا زمانیدا سیاسه تی به ڕێوه چوونی پرۆگرامی ته نانه ت و تایبه تدا که رتی و گشتی که رتی کۆمپانیاکانی بۆ کوردیش زمانی فه رمیه تی باشکردنی داده نێ. پێویسته کان گشتییه دامــه زراوه یا تایبه ت که رتی بــه ڕێــوه چــوونــی راپــۆرتــی ســااڵنــه هــه روه هــا کۆمسیۆن له و و په رله مان و حکومه ت ده داتـــه وه زمانی سیاسه تی رێنماییشی و راسپارده گه اڵڵه كردنی بواره دا سه اڵحییه تی هه یه.له الیه کی دیکه وه، له سه ر ئاستی سزاکاندا کۆمسیۆن ده سه اڵتی لــه قــاودان، و دان هۆشداری ده سه اڵتی وێــڕای ئه وه ی ده بێ که که یسی سه رپێچییه کان بداته دادگا. به اڵم کــراوه په سند جــۆره ی بــه و یاساکه بزانم من ئــه وه نــده ی پێشنیارمان ئێمه به هێزه ی و ورد مێکانیزمه ئه و له جیاتی که کــوردی ئه کادیمیای به داوه ــی رۆڵ زۆرتــر کــردبــوو،

هیوادارم سه رکه وتوو بن.

بەشداریی ئەندامانی حیزبی دێموکراتی کوردستان له ده روه ی واڵت لە خۆپیشاندانی ڕۆژی کۆبانێ دا

په سندکرانی پرۆژه یاسای زمانه فه رمییه کان له هه رێمی کوردستان ] وتووێژی» کوردستان« له گه ڵ دوکتور ئاسۆ حه سه ن زاده ، ئه ندام و ڕاپۆرتۆری لێژنه ی ره شنووسی پڕۆژه یاسای زمانه فه رمییه کان له هه رێمی کوردستان[

ئا: عه لی بداغی

درێژەی هەواڵ و راپۆرت

رۆژنامەی3 ژماره : ٦٤٣ ١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤

ی ژ ۆ رشه ممه،

١ی

له لیلله سترۆم ــاری شـ لــه ، زایــیــنــی ٢٠١٤ی نــوامــبــری پارێزگای ئاكه شهوس به به شداریی به شێكی زۆر له نه ته وه فێستیواڵێکی پارێزگایه له م نیشته جێ جۆراوجۆره كانی

کولتووری به رێوه چوو.نه ته وه به شداریی به ساڵێ هه موو که فستیڤاڵه دا له و له ئاكه شهووس پارێزگای له نیشته جێ جۆراوجۆره کانی پێناسه بۆ نه ته وه یه ک هه ر به رێوه ده چێ ، نۆروێژ واڵتــی سه ردانی که سانه ی ئه و نۆروێژییه کان و به خۆی کردنی ئه و ستانده دا له و ــێ و داده ن ستاندێک ده کــه ن شوێنە ئەو که ره سیه خۆماڵییه باوانه ی نه ته وه که یان له شوێنی تایبه تی خۆیان داده نێن و له گه ڵ میوانانی پرۆگرامه كه سه باره ت به

کولتوورو داب و نه ریتی خۆیان بیرورا ده گۆرنه وه .ژنانی یه كیه تیی پێشوو سااڵنی هــه روه ک ئه مساڵیش بەرچاو بەشێکی به شداریی به كوردستان دێموكراتی

به شدارییان کوردستان دێموکراتی حیزبی ئەندامانی لە به تایبه ت ستاندی رازاندنه وه ی به كردو فستیڤاڵه دا له و و خــواردنــی خۆماڵی و سازكردنی رۆژهـــه اڵت کــوردانــی له به شدارییان كــوردی جلوبه رگی پێشاندانی هــه روه هــا

فستیڤاڵه که دا كرد.

پارچەی ــوار چ هــەر سیاسییەکانی الیــەنــە سااڵنەی کۆنفڕانسی بریتانیا، لــە کــوردســتــان

خۆیان پێک هێنا.کۆنفڕانسی سااڵنەی حیزبە کوردستانییەکانی بە خــه زه ڵــوه ر ی ٤ یەکشەممە، ڕۆژی بریتانیا ئامادە بوونی نوێنەری زۆربەی حیزب وڕێکخراوە کوردستان، پارچەی چــوار هــەر سیاسییەکانی

بەڕێوە چوو. کردنەوەو نوێژەن کۆنفڕانسە، لەو مەبەست بەڕێوەبردنی بۆ نوێ دەستەیەکی هەڵبژاردنی کاروباری کورد لە بریتانیا گەیاندنی ده نگ و داوای ڕەوای کورد بە حکومەت و کاربەدەستانی بریتانیا

ڕاگه یه ندراوه .بێدەنگی خولەکێک ڕاگرتنی بە کۆنفڕانسه که بۆ ڕێزگرتن لە گیانی پاکی شەهیدانی کوردستان له باره ی قــادر ئێحسان پاشان پێکردو دەستی ئەو کــاروبــارەکــانــی بــەڕێــوەچــوونــی چۆنیەتیی ووردەکـــاری پــێــشــووداو دەورەی لــە کومیتەیە ــەڵ حــکــومــەت و ــەگ دانــیــشــتــن و پــێــوەنــدیــیــەکــان ل

دەسەاڵتدارانی بریتانیا قسه ی کرد.ــاری کــۆنــفــڕانــس دا ــکــه ی کـ ــه بــڕگــه یــه کــی دی لکومیتەی ــی دەورەیـ ســەرۆکــی وەک کــەس سێ دەستنیشان کوردستانییەکان حیزبە هاوکاریی جەماڵ سەالم، فوئاد له : بوون بریتی که کران سوارە، مەولوود گــۆڕان، بزووتنەوەی نوێنەری عەزیز کوردستان و دیموکراتی حیزبی نوێنەری ئەو کوردستانی سووریه . یەکیه تیی له عوسمان سێ نوێنه ره بۆ ماوەی چوار مانگ سەرپه رشتی

کاروچاالکییەکان دەکەن. چەند دا کۆنفڕانسە ئەو دیکەی بەشێکی لە بڕیارێکی گرینگ بۆ باشتر بەڕێوەچوونی کارەکان

پەسند کران که بریتی بوون له کومیتەی دارایــی باری کردنی باشتر بۆ -١ــەشــدار، ــێ هــەمــو الیــەنــەکــانــی ب ــاوکـــاری، دەبـ هـ

هاریکاری دارایی ئەو کومیتەیە بکەن.و بەڵگەنامە ئەو سەرجەم کە درا بڕیار -٢دێکۆمێنتانەی کە لە ڕابردوو دا ئارشیف کراون، بکرێنە دا نزیک داهاتوویەکی لە و کۆبکرێنەوە

کتێب و نامیلکە. سیاسییە ــزە هــێ زۆربـــــەی ــاســه ب ــانــی شــایلەو کوردستان هــەرچــوارپــارچــەی گــەورەکــانــی بریتی که بەشداربوون نوێنه ریان کۆنفرانسەدا

بوون له :

-بزوتنەوەی گۆڕان -یەکێتی نیشتیمانی کوردستان- پارتی دیموکراتی کوردستان

- یەکگرتوی ئیسالمی کوردستان- کۆمەڵی ئیسالمی کوردستان

- حیزبی سۆشیالیستی کوردستان- حیزبی دیموکراتی کوردستان

- حیزبی دیموکرانی کوردسانی ئێرانکوردستانی زەحمەتکێشانی کۆمەڵەی -

ئێران- یەکێتی کوردستانی- سوریا

دیــمــوکــراتــی سۆسیالیست ــی ــارت پ -کوردستانی باکور

کــوردی پێشرەوی دیموکراتی حیزبی -سوریا

- پارتی دیموکراتی کورد لە سوریا- یەکیەتی دێموکراتی کورد لە سوریا

به ڕێوه چوونی کۆنفڕانسی سااڵنه ی الیەنە سیاسییەکانی هەر چوار پارچەی کوردستان لە بریتانیا

یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان له نۆورێژ لە ڤێستیواڵی نەتەوە جیاوازەکان دا بەشداریی کرد

سه رنج بده ن! » کوردستان« هەوڵ دەدا هه موو ژماره یه ک هه ڵبژارده یه ک له و راپۆرت و هه وااڵنه ی له الیه ن ئه ندامان و الیه نگرانی حیزب، یان خوێنه رانی ئه م رۆژنامه یه به راگه یه نه کانی حیزب ده گه ن له م الپه ڕه یه دا باڵو بکاته وه .

داوا له خوێنه ران ده که ین له گه ڵ راپۆرت و هه واڵه کانیان دا وێنه ی پێوه ندیدار به بابه ته که ش بنێرن.

پەالماری هێزی ئینتیزامی بۆ سەر کۆڵبەران لە ناوچەی بانەڕۆژی ١393/8/8 هێزی ئینتیزامی لە پاسگای ماڵەدۆم، هێرش دەکەنە سەر کۆڵبەرانی چەمی شابەددین. کۆڵبەران بە دەستی بەتاڵ بەرەنگاری چەکدارەکانی ڕێژیم دەبنەوە. لە ئاکامی هێرش و لێدانی هێزی ئینتیزامی دا چەند کەس لە کۆڵبەران بریندار دەبن. یەکێک لە بریندارەکان کە بە توندی بریندار بووە و چەند ددانی شکاوە، ناوی حەسەن محەممەدە. ناوبراو کاری

کۆڵبەری دەکا و خەڵکی پیاوێنە. قەاڵتەڕەشی لە ناوچەی بانەوە

کردنەوەی کافی نێت بە مەرجی جاسووسی کردن!لەم ڕۆژانە دا، هێزی ئینتیزامی یەکێک لە کافی نێتەکانی پیرانشاری پۆلمپ کرد) داخست(. خاوەن کافینێتەکە چووبووە ئیدارە هەتا ئیجازەی کردنەوەی کافەکەی وەربگرێ. پێیان گوتبوو ئەگەر ئامادەی ببی بە موخبیر)سیخوڕ(ی ئێمە، ئەوە

ئیجازەت پێدەدەین کافی نێتەکەت بکەیەوە، ئەگینا ئیجازە بێ ئیجازە. وەفا لە پیرانشارەوە

تابووتی 40 کوژراو لە سنووری حاجی عومەرانەوە هاتەوە بۆ ئێرانسنووری لە کە تەرم ٤٠ پێشوازیی بردبووە پیرانشاریان قوتابخانەکانی مامۆستایانی و قوتابیان ١393/8/8 دوێنێ حاجی عومەرانەوە هێنرانەوە بۆ ئێران. گوایە ئەوانە، ئێسکوپڕوسکی ٤٠ کوژراوی بێناونیشانی شەڕی داسەپاوی ئێران و عێراق بوون. بەاڵم خەڵک گومانیان هەیە کە ئەوانە کوژراوەکانی شەڕی ئێران و عێراق بووبن و پێیان وایە ئەوانە تەرمی ئەو پاسدارانەی ڕیژیمن کە لە عێراق و سووریە لە شەڕی داعش و بەرگری لە دەسەاڵتی شیعەمەزهەبی ئەو دوو واڵتەدا

کوژراون.پیرانشار، لە کانی زەردەوە

تااڵوی کانیبەرازان پڕ بووە لە باڵندەی کۆچەریسێ چوار ڕۆژێکە تااڵوی کانیبەرازان و قۆپیی باباعەلی پڕ بووە لە باڵندەی کۆچەری و خەڵکێکی زۆر بۆ دیتنیان دەچنە ئەو تااڵوانە. لە شەبەکەی ١و٢ی دەنگ و ڕەنگییش)لە تارانەوە( بۆ فیلمهەڵگرتنەوە لەو باڵندانە هاتبوون. خەڵک لە شارەکانی تەورێز و ورمێوە بۆ دیتنی ئەو تااڵوانە دێن. ئیدارەی ژینگەپارێزیی مەهابادیش بە توندی پارێزگاری لەو تااڵوانە دەکا تا

ڕاوچێیەکان نەتوانن بە هاسانی ڕاوی باڵندەکان بکەن. ژاکاو لە مەهابادەوە

پێوەندیی نیوان مانگی موحەڕرەم و نرخی خواردنەوە ئەلکۆڵییەکان لە کوردستان هەموو ساڵێ لە گەڵ هاتنی مانگی موحەڕرەم، نرخی خواردنەوەی ئەلکۆلی لە شارەکانی کوردستان دەگاتە نزمترین پلە. لە مانگەکانی دیکە دا زۆربەی هەرە زۆری ئەو خواردنەوە ئەلکۆلییانەی هاوردەی کوردستان دەکرێن، بە شێوەی قاچاغ بۆ شارەکانی تاران و تەورێز و ورمێ و هتد دەنێردرێ و ئەمە دەبێتە هۆی ئەوە کە لە نێوخۆی کوردستان دا نرخی ئەم جۆرە خواردنەوەیە زۆر بچتە سەر. بەاڵم لە مانگی موحەڕرەمدا، خواردنەوەی ئەلکۆڵی بۆ ئەم شارانە ڕەوانە ناکرێ و هەر ئەمە وا دەکا نرخەکەی دابەزێ. هێندێک کەسیش ئەم هەلە دەقۆزنەوە و لە مانگی موحەڕرەم دا بە میلیۆنان تمەن تەرخان دەکەن بۆ کڕینی مەشرووبی هەرزان بۆ ئەوەی لە دوای موحەڕرەم بە نرخێکی گران بیفرۆشنەوە و بەم جۆرە قازانجیکی

زۆر بە دەست بێنن.مام نەبەز لە مەهابادەوە

برای بەندییەکی سیاسیی کورد بە هۆی لیدانی کارەبا گیانی لە دەست داڕۆژی ٢٢ی ڕەزبەر، موزەففەر ئیمامی برای بەندکراوی سیاسیی کورد، عومەری ئیمامی، تەمەن ٤9 ساڵ، خاوەن ژن

ومنداڵ، لە شاری جوانڕۆ، لە کاتی دروستکردنی خانوو دا بە هۆی لیدانی بەرقی فشار قەوی، گیانی لە دەست دا.عومەری ئیمامی، بەندیی سیاسیی کورد و تێکۆشەری حیزبی دیموکرات، ماوەی ١9 ساڵە لە گەڵ کۆمەڵێک لە هاوڕێیانی دیکە لە بەندیخانە دان. زۆربەی ئەم سااڵنەشیان لە دوورترین بەندیخانەکانی ئێران دا تێپەڕ کردوە. ئەم دوو برایە باوکێکی

پیریان هەیە کە ڕووناکیی چاوێکی لە دەست داوە و موزەففەر لە راستیدا تەنیا یارمەتیدەری ئەو باوکە پیرە بوو.ڕزگار لە پاوەوە

کوژرانی کۆڵبەرێکی دیکە بەگوللەی هێزەکانی ڕێژیمدوێشەو٢٤ی رەزبەر،هیزەکانی ڕێژیم لە مەرزی بانە و نزیک حوجرەی فەقێیان)مەرزی حەوتاش(، الوێکی کۆڵبەریان بە

ناوی سەروان شێخ لەتیف، خەڵکی قامیشەی سیانەزار سەر بە ناوچەی سەقزیان بە ١١ فیشەک کوشت.ئاکۆ ساوان لە سەقزەوە

تاوانێکی قێزەوەن بەرامبەر ژنێک ڕۆژی ١ی خەزەڵوەر لە شاری بانە ژنێک بە ناوی گواڵڵە کچی حەسەنی پوورخاتوون بە شێوەیەکی زۆر دڕندانە گیانی لێ ئەستێندرا. بکوژی ئەو ژنە کە دەگوترێ مێردەکەی بووە ، لە پێشدا سەر و القی دەشکێنێ، مەمکی دەبڕێ و چاوی دەردێنێ و دوایە گیانی لێ دەستێنێ. بە گوێرەی زانیارییەکان، بنەماڵەی بکوژەکە، سەر بە ڕێکخراوە ئیسالمییە توندڕەوەکانن

و ئەم تاوانەش لە ژێر کاریگەریی تەبلیغات و هاندانی ئەو ڕێکخراوانە دا ئەنجام دراوە.قەاڵتەڕەشی لە بانەوە

لە خوێنەرانەوە

هەواڵ و راپۆرت

یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان به سه رنجدان به زۆربوونی شێرپه نجه ی مه مک له نێو ژنان و مه ترسیی ئه و ئه ندامه کانی بۆ سمینارێکی ژنان له سه ر ساڵمه تیی په تایه

پێک هێنا.یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان ڕۆژی دوشه ممه سیمینارێکی »په نا« سه نته ری هاوکاریی به خه زه لوه ر 5مه مک شێرپه نجه ی له وریابوون پێویستیی ناوی ژێر له به به شداریی ده یان که س له ئه ندامانی ئه و رێکخراوه یه بۆ

خاتوو گواڵڵه پشده ری پێک هێنا.سه نته ری ناساندنی ــرای وێ پــشــده ری گواڵڵه خاتوو »په نا« وه ک به رێوه به ری ئه م سه نته ره ، ئه زمونی تاڵی خۆی له سه ره تاو چۆنیه تیی توشبوون به نه خۆشیی شێرپه نجه ی چنگ له رزگاربوون دواتر له گه لی و به ربه ره کانی مه مک و ئه و نه خۆشییه باس کرد. پشده ری پاشان باسی ئه وه ی کرد که چۆن سه نته ری په نا له وپێوه ندییه دا خزمه تی زیاتری به

ژنانی کورد کردوه .هۆکاری کۆمه ڵێک قسه کانیدا دیکه ی به شێکی له ئه و درێژه خایه نی خواردنی وه ک نه خوشییه ی به و توشبوون له رێگای به کورپه ده رمانی جوری هۆرمۆنی، شیرنه دان سروشتیی خسته به ر باس و گوتیشی ئه گه رچی ئه وانه ته نیا نیین، نه خۆشییه به م تووشبوون بۆ سه ره کیی هۆکارێکی

به اڵم ئه م فاکتورانه ده بێ له به رچاو بگیردرێن.

نیشانه کانی به گواڵڵه پشده ری گوتی ژنان که هه ست پزیشکی بچنه الی خێرا زۆر ده بێ ده که ن نه خۆشیه ئه م له بکه ن و نه خۆشییه که یان ده رمانی چاره سه ری شاره زاو ته مه نی سه روو ٢٠ ساڵ حه تمه ن مامۆگرافی بکه ن. ئه و له به شی کۆتایی باسه که ی دا ده رمان و شێوازه کانی پێشگرتن له م نه خۆشییه ی وه ک پشکنینی مانگانه ی مه مک به ده ستی

خودی ژنان، ماموگرافی و »ام ار ای« روون کرده وه .گواڵڵه دا خاتوو باسه که ی کۆتاییی له باسه شایانی پرسیاره کانی خۆیان تێبینی و کۆبوونه وه که به شداربووانی ئــاراســتــه ی کۆرگێڕ کــرد کــه دواتـــر لــه الیــان کــۆرگــێــڕه وه

وه اڵمیان درایه وه .

به ڕێوه چوونی سیمینارێک بۆ باس له سه ر »شێرپه نجه ی مه مک«

رۆژنامەیژماره : ٦٤٣ ١٥ی خەزەڵوەری ١٣٩٣ ٦ی نوامربی ٢٠١٤ 2

دێموکراتی حیزبی نوێنه ری به شداریی هه ولێر له کوردستان ــه وه ی حــیــزبــه ــ ــ ــوون ــ ــ ــۆب ــ ــ ــه ک ــ لـشاندی له گه ڵ کوردستانییه کان سیاسییه کانی ــه ــه ن الی ــزب و حــی

ڕۆژئاوادا کرد.5ی دووشـــه مـــمـــه ، رۆژی ــی، ــوه ی زێ ئیبراهیم ــوه ر ــه زه ڵـ خـــه ری حــیــزبــی دێــمــۆکــراتــی ــن ــوێ نکوردستان له هه ولێر له باره گای ــاســی یــه کــیــه تــیــی ــه بــی ســی مــه کــتکوردستان دێمۆکراتی نه ته وه یی حیزبه کانی نــوێــنــه رانــی ــه ڵ ــ ده گــۆ پــشــتــیــوانــی له ــانــی ب کــوردســترۆژاوای کوردستان، پێشوازییان رۆژاوای ــااڵی ــ ب شــانــدێــکــی لــه

کوردستان کرد.ــژه ی ــ ــاســه لــه درێ شــایــانــی بکورد پرسی کۆبوونه وه یه دا ئه و به شه کانی هه موو له گشتی به نوێنه رانی نێوان له کوردستان ــی هــه ر ــان ــه ک ــی ــاســی حــیــزبــه ســیله و که کوردستان چوارپارجه ی کۆبوونه وه یه دا به شدار بوون هاته بیروڕایان ئاڵوگۆڕی باس و به ر

له سه ر کرا.

ڕۆژی چوارشه ممه، هه روه ها شاندێکی 93 خــه زه ڵــوه ری 7ی نوێنه رانی حیزبه کوردستانییه کان رۆژاوای لـــە ــی ــوان ــی ــشــت پ بـــۆ سه رۆکی ســه ردانــی کوردستان کوردستانی هه رێمی حکومه تی ــکــه وه ســـه بـــاره ت به ــێ کـــرد و پبارودۆخی رۆژاوای کوردستان و ــی و ــه وه یـ ــه تـ ــکــی نـ ــرســێ چـــه نـــد پبیروڕایان ئاڵوگۆڕی نیشتمانی

کرد .نــــێــــچــــیــــروان بــــــارزانــــــی، ســـه رۆکـــی حــکــومــه تــی هــه رێــمــی له م ده ستخۆشی کوردستانیش حیزبه ــنــه رایــه تــی ــوێ ن هـــه وڵـــه ی

گوتی: کـــردو کوردستانییه کان کارو خه باتی ئێوه وه کوو حیزبه رێزو جێگه ی کوردستانییه کان دڵخۆشی یه و ئێمه وه ک حکومه تی هه رێمی کوردستان پشتیوانیتان

لێ ده که ین.نوێنه ری زێــوه یــی، ئیبراهیم کوردستان دێــمــۆکــراتــی حیزبی پارچه کانی نــوێــنــه رانــی ده گـــه ڵ دانیشتووی نه ته وه کانی و دیکه تێبینی و ــان ــوردســت ک هــه رێــمــی خۆیان پێشنیارەکانی ســەرنــج و

هێنایه به ر باس .نوێنه ری حیزب له و پێوه ندییه هاوسه نگه ری و هاوخه باتی دا، ــی دیــکــەو بــه تــایــبــه ت ــان ــارچــه ک پله کاته بــاشــووری ڕۆژهـــه اڵت و ســه خــتــه کــان دا وه بــیــر ســه رۆکــی حــکــومــه تــی هــه رێــم هــێــنــایــه وه و ئاماژه ی به هه ڵوێستی نه ته وه یی و دێمۆکرات و حیزبی فیداکارانه ی کوردستان رۆژهه اڵتی هێزه کانی زیــاتــری جێگیرکردنی پێناو لــه کوردستان هه رێمی حکومه تی

ــشــی کـــه خــه ڵــکــی ــی ــوت کـــــردو گهێزه سیاسییه کانی ــه اڵت و رۆژهـچاوه روانی زیاتریان له حکومه تی هه رێمی کوردستان به تایبه ت له خزمه تگوزاری کاروباری بواری

و ئینسانی هه یه .

١٠ی ڕۆژی ــا ــ ــ ــەروەه ــ ــ هخــــەزەڵــــوەر نـــوێـــنـــەری حــیــزب ــی کـــرد لە ــەشــداری ــە هــەولــێــر ب لکۆبوونەوەی نوێنەرایەتی حیزب و کوردستان سیاسییەکانی الیەنە سەعید« شێخ »کۆمەڵەیا لەگەڵ کرد. نوێنەری حیزبەکان بە گشتی ــی ــەو ڕەوت لــەســەر درێــژەدانــی ئپێداگرییان ــوردان ــ ک یــەکــڕیــزی کردەوەو هیوایان خواست هەوڵ و زیاتر یەکگرتووانەی تێکۆشانی ــە پــێــنــاو بــەســتــرانــی کــۆنــگــرەی ل

نەتەوەیی، وەگەڕ بخرێ.

هەواڵ و راپۆرت

دوو شاندی پێکهاتوو لە حیزب و رۆژاوای ســیــاســیــیــەکــان الیـــەنـــە ــەری ــت ــان، ســـەردانـــی دەف ــوردســت کــی حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی ــاســی ســیــردو مــزگــێــنــی ــ ــان کـ ــان یـ ــتـ ــوردسـ کـرێکەوتنی نێوان خۆیان گەیاندە ئەم

حیزبەرۆژی یەکشەممە، رێکەوتی ٤ی خەزەڵوەر دوو شاندی »ئەنجومەنی ــە«و ســووری لــە کـــورد نیشتمانیی حــیــزب و ١٦ ــە ل ــە ک دەم« »تـــەڤ رۆژاوای ســیــاســیــی رێـــکـــخـــراوی ســەردانــی پێکهاتوون، کــوردســتــان سەردانی دەفتەری سیاسیی حیزبی لە کردو کوردستان یان دێموکراتی حیزبەوە رێبەریی هەیئەتێکی الیەن مستەفا کـــاک ســەرپــەرەســتــیــی ــە بسکرتێری جــێــگــری ــوودی، ــ ــەول ــ م

حیزبەوە پێشوازییان لێ کرا.لە سەرتای ئەم دیدارەدا هەیئەتی ــان ــی کــوردســت ــرات ــوک ــم حــیــزبــی دێوێـــــڕای بــەخــێــرهــێــنــانــی هــــەردوو کـــوردســـتـــان، رۆژاوای ــانـــدی شـسیاسەتەکانی روانگه و هەڵویست و حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــانــی ڕووداوەکــانــی گــەڵ لە پێوەندی لە هەر وەبــیــر کــوردســتــان رۆژاوای دوو هەیئەتی میوان هێنایەوەو هەر حیزبی هەیئەتی پێوەندییەدا ــەم لکە ڕایگەیاند کوردستان دێموکراتی حیزبی دێموکرات بە چاوی ڕێزەوە تێکۆشەرانی خۆڕاگریی دەڕوانێتە کورد لە کوبانی و بەرخودانی ژنان و پیاوان لە رۆژاوای کوردستان دژ بە داعش هێرشبەرانی تێروریستان و

بەرز دەنرخێنێ.هەیئەتی پێوەندییەدا لــەم هــەر بۆ کوردستان دێموکراتی حیزبی جارێکی دیکە ئامادەیی ئەم حیزبەی ــورد لە بــۆ یــارمــەتــیــدانــی پــرســی کـدووپــــات ــتـــان کـــوردسـ رۆژاوای گەلی کە خواست هیوای ــردەوەو کــان دا ــورد لـــەم بــەشــەی کــوردســت کـ

بتوانێ بە ئامانجەکانی بگا.لە درێژەی ئەم دیدارەدا هەردوو نیشتمانیی ئــەنــجــومــەنــی وەڤــــدی ــەو »تـــەڤ دەم« کـــورد لــە ســووریهەڵوێستە بــەرزنــرخــانــدنــی ــڕای وێـدێموکراتی حیزبی نیشتمانییەکانی ئــەوان کــە ڕایانگەیاند کــوردســتــان حیزبی ــی ســەردان ئامانج دوو بــۆ کــردوە کوردستانیان دێــمــوکــراتــی مزگێنیی گــەیــانــدنــی یــه کــه مــیــان کــه هێزو ســەرجــەم نــێــوان رێکەوتنی بە کوردستان رۆژاوای الیەنەکانی حیزبی دێموکراتی کوردستان، وەک شوێندانەر مێژینەی لــە حیزبێکی لــە گــۆڕەپــانــی سیاسی لــە ئــێــران و مه به ستی کوردستانه و؛ رۆژهەاڵتی پشتیوانیی داواکــاریــی دووهه میش

سیاسی و مەعنەویی زیاتری حیزبی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان لــە دۆزی

کورد لە رۆژاوای کوردستانه .لەم پێوەندییە دا هەردوو هەیئەتی کورد لە رۆژاوای کوردستان داوایان کوردستان دێموکراتی حیزبی لــە ــای خـــۆیـــانـــەوە ــگـ ــە ڕێـ ــە لـ کــــرد کـمزگێنیی ڕێکەوتنی هێزو الیەنەکانی رۆژئاوای کوردستان بە گەلی کورد

لە رۆژهەاڵتی کوردستان بگەیەنن.لە کۆتایی ئەم دیدارەدا هەیئەتی بۆ کوردستان دێموکراتی حیزبی حیزبی پشتیوانیی دیــکــە جارێکی گەلی ڕەوای پرسی لە دێموکراتی ــان کــوردســت رۆژاوای لـــە کــــورد ــدو وێــــــڕای دەربـــڕیـــنـــی ــ ــان ــ ــەی ــ راگخــۆشــحــالــی خـــۆی لـــە رێــکــەوتــنــی نێوان هێزەکانی ئەم بەشە لە خاکی نیشتمان، پێداگریی لە سەر پێویستیی هەماهەنگیی یەکریزی و هه میشه یی سیاسییەکان الیەنە نێوان زیاتری دەستەبەربوونی هــیــوای کـــردوەو لە کــورد گەلی ئازادییەکانی مــاف و

رۆژاوای کوردستانی بۆ خواستن.

حیزبی فــێــرکــردنــی لــێــکــۆڵــیــنــەوەو کۆمیسیۆنی ــەبــۆنــەی کــۆتــایــی هاتنی ــان ب ــوردســت دێــمــوکــراتــی ک

دەورەیەکی سیاسیی کادر كۆبوونەوەیەكی پێک هێنا.کــۆبــوونــەوەیــەدا کە ڕۆژی ١ی خــەزەڵــوەرو لــەو

بەبەشداریی بەشدارانی ئەو دەورەیە بەڕێوەچوو،سیاسی و دەفتەری ئەندامی كەریمی، كەماڵ کاک بەرپرسی كومیسیونی ئاموزش چەند سەرنجێکی خۆی لەسەر ئەو دەورە ئاموزشییەی کادر خستە بەرباس و بە ئاماژە بە بەتاڵبوونی كورسیی شەهید هەژار قاسمی کە یەکێک لە بەشدارانی ئەو دەورەیە بوو، یادو بیرەوەریی

ئەو شەهیدە سەربەرزەی بەرز ڕاگرت.حەسەن کاک كۆبوونەوەكەدا دیكەی بەشێكی لە شێخانی، جێگری كومیسیۆنی ئامووزش و بەڕێوەبەری

دەورەکە ڕاپۆرتێکی لەسەر ئاکامی كارو چاالكییەكانی ئەو دەورەیە دایەوەو کەسانی سەرکەوتووی دەورەکەی

بە بەشداران ناساند.ئاموزشەوە کۆمیسیۆنی لــەالیــەن باسە شایانی

کەسانی سەرکەوتووی دەورەکە خەاڵت کران.هەیئەتێکی کۆمیتەی ئۆستفۆڵدی ــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان حــیــزبــی دێلـــەگـــەڵ کــومــیــتــەی ئــەنــجــوومــەنــی لە ــە ســووری ــوردی ــ ک نیشتمانیی

نۆڕوێژ کۆبوونەوەی ١١ ــە، ــم ــشــەم ــەک ی رۆژی کۆمیتە هــەیــئــەتــێــکــی خـــەزەڵـــوەر ــدی حــیــزبــی ــۆڵ ــف ــۆســت نـــاوچـــەی ئــــی کــــوردســــتــــان بــە ــڕات ــ ــوک ــ ــم ــ دێخەمبار حــەســەن ســەرپــەرســتــیــی نیشتیمانی ئــەنــجــومــەنــی لــەگــەڵ کوردی رۆژئاوا ـ کۆمیتەی نۆروێژ برۆ، مەحموود سەرپەرستیی بە نیشتمانی ئەنجوومەنی بەرپرسی

کورد کۆبوونەوە.ــەدا کـــە بە ــۆبـــوونـــەوەیـ لـــەو کـخانەخوێیەتیی کۆمیتەی ئۆستفۆڵدی ــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان حــیــزبــی دێــوو، ســـەرەتـــا حــەســەن ــوەچـ ــەڕێـ بـناوچەی کومیتە بەرپرسی غەمبار، ئۆستفۆڵدی حیزب لە نۆروێژ وێرای ئەنجوومەنی وەڤدی خێرهێنانی بە لە سوریە باسێکی نیشتمانی کورد ــی رۆژهــەاڵتــی ــەت ــی ــە ســـەر وەزع لــی ــان ــەک ــاســەت ــان و ســی ــ ــت ــوردســ ــ ککوردی دژی بە ئیسالمی کۆماری رۆژهـــەاڵت پێشکەش کــرد. ئــەو لە خۆشحاڵیی قسەکانیدا ــژەی ــ درێخۆی لە بابەت رێککەوتنی تەڤدەم و لە کــوردی نیشتمانی ئەنجوومەنی

سووریە دەربری.باسێکی ــرۆ ب محموود ــر دواتـدێموکراتی حیزبی سەر لە کورتی لە ئەو حیزبەی رۆڵی کوردستان و باس کــورددا سیاسیی بزوتنەوەی

کرد. ــراتـــی ــوکـ ــمـ ــزبـــی دێـ ــیـ ئـــــەو حـیـــەکـــەم وەک کــــوردســــتــــانــــی پێشەوا کــوردایــەتــی و قوتابخانەی رێبەری وەک محەممەدیشی قازی نەتەوەیی کوردو دامەزرێنەری ئەو قوتابخانەیە ناو بردو گوتی رێبازی راستی ڕێبازی دێموکرات حیزبی

کوردایەتی و نیشتمانپەروەرییە .ــە درێـــــژەی ــرۆ لـ ــ مـــحـــمـــوود بگەرمی پێوەندی باسی قسەکانیدا خۆیانی لە گەڵ حیزبی دێموکرات و

کەسایەتیە ناسراوەکانی نێو حیزب ــەوانــی لە کـــردو رۆڵـــی حــیــزب و ئبەرز دا کورد نەتەوایەتی خەباتی نرخاند. لە بەشێکی دیکەی قسەکانی لــە نێوان ــوو کــە ب ــەخــواز ــاوات ئ دا کــوردســتــان و دێــمــوکــراتــی حیزبی کـــوردی نیشتمانیی ئــەنــجــومــەنــی رۆژئاوا، لە نۆروێژ پڕۆژە بۆ کاری هەریەک دواتــر دابنرێ و هاوبەش کۆبوونەوەیە ئــەو بــەشــدارانــی لــە تێروانین و بۆچوونی خۆیان لە سەر کۆبوونەوەکە ــاری ک دەســتــووری

هێنایە بەرباس.

سه ردانی دوو شاندی الیەنە سیاسییەکانی رۆژاوای کوردستان له ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان

به شداریی نوێنه ری حدک له هه ولێر له کۆبوونه وه ی حیزبه کوردستانییه کان له گه ڵ شاندی ڕۆژئاوادا

بەڕێوەچوونی كۆبوونەوەیەک به بۆنه ی كۆتایی دەورەیه کی سیاسیی كادر

چاوپێکەوتنی کۆمیتەی ئۆستفۆڵدی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لەگەڵ کومیتەی ئەنجوومەنی نیشتمانیی کوردی سووریە

خەڵک دوایانەی ئەم خۆپێشاندانەکانی ڕێپێوان و ــاشــووری کوردستان ب و ــەاڵت ــ ــاکــوور، ڕۆژه ب لــە وەک و، کــۆبــانــی ــی ــریـ ــۆڕاگـ خـ پــســتــیــوانــیــی ــە بـکەمتەرخەمیی و بێهەڵوێستی لە ناڕەزایەتیدەربڕین سەر لــە خۆشییەوە بــە داعـــش، دژە هاوپەیمانیی بۆ و، بوو کاریگەر پیوەندیدار، واڵتانی هەڵوێستی خۆڕاگریی کۆبانیش، دەسکەوتی خۆی هەبوو.هێرشی سەربنکە و بــۆ هاوپەیمانان فــڕۆکــەکــانــی هــەوایــی دەوروبــەری لە داعش چەکدارەکانی سەنگەرەکانی کۆبانی و هاوکاریی ئەمریکا لە گەیاندنی یارمەتییەکانی هەرێمی کوردستان بە شەڕڤانانی کورد لەو شارە و، بە پێشمەرگە هێزی چوونی بە تورکیە ڕێگەپیدانی لەو بەشێک کۆبانی، لە براکانیان و خوشک هانای دەسکەوتانە بوون.ئه مانه له الیه ک و له الیه کی دیکه وه ، پارلمانی و هه رێم سه رۆکایه تیی مێژوویی بڕیاری به پێشمه رگه هێزی ڕه وانــه کــردنــی بۆ کوردستان مه به ستی پشتیوانی له کۆبانی، ڕه هه ندێکی ناوچه یی و نێوده وڵه تییان به م خۆڕاگرییه داوه . به اڵم سه ره ڕای هه مووی ئه مانه ش وەک دەبینین هیرش و گەمارۆی داعش بۆ سەر کۆبانی هەر وا درێژەی هەیە. ڕێگای گەیاندنی یارمەتی بە کۆبانی هەر وا سنووردار و پڕ کێشە و کەند و کۆسپە. ئەگەری داگیرکرانی کۆبانی لە الیەن چەکدارەکانی داعش و مەترسیی کوشتاری بە

لە جێی ئەو شارە،هەر ئاوارەبووی کۆمەڵی خەڵکی خۆیەتی.

ــەرامــبــەر ــی کـــوردســـتـــان، ب ــمــوکــرات حــیــزبــی دیئەو کــۆبــانــی، خــۆڕاگــریــی لــە جیهانی پشتیوانیی ئەم وایــە هیوای هەیە و پێزانینی و سوپاس پــەڕی سەر بخاتە وا گوشارێکی جیهانییە، هاوپێوەندییە لەمە زیاتر خەڵکی خۆراوای واڵتانی هاوپەیمان،کە کوردستان پشتگوێ نەخەن و لە شەڕ لە گەڵ داعش دا چی دیکە بە تەنیایان نەهێڵنەوە. خەڵکی ڕۆژاوای لە ئەوالی خۆیانە و ال ئەم بێ مافی کوردستانیش سێبەری پشتیوانی و هاوکاریی نیودەوڵەتیدا، ئاشتی و ئاسایش و ئازادییان هەبێ .ئەوانیش وەک خوشک و لەشەڕ پیویستە کوردستان، باشووری لە براکانیان لە گەڵ دوژمنێک دا کە کۆمەڵگەی جیهانی بە دوژمنی خۆی دەزانێ، هەست بە پشتیوانیی دەوڵەتانی جیهان

بکەن.

حیزبی دیموکراتی کوردستاندەفتەری سیاسی١ی نڤامبری٢٠١٤

١٠ی خەزەلوەری١٣٩٣

درێژەی: دەوڵەتانی جیهان پێویستە پەیامی

پشتیوانیی جیهانی بۆ کۆبانی ببیسن

www.kurdistanukurd.comژماره 6٤٣ پێنجشه مه ١5 ی خه زه ڵوه ر ١٣٩٣ _ 6 ی نوامرب ٢٠١٤دامه زرانی کۆماری کوردستان له چوارچێوه ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ دا

بە فەرمانی سەرۆکی هەرێم و بە پەسندی پارلمانی کوردستان، هێزی پێشمەرگە بۆ یارمەتیدانی شەڕڤانانی کورد گەیشتە کۆبانێ.رۆژی ٢٢ ئوکتۆبەر پەرلەمانی کوردستان بڕیاری دا هێزی یارمەتیدانی خۆڕاگریی بۆ کوردستانەوە، هەرێمی لە پێشمەرگە کۆبانی بۆ تورکیادا، ڕێی بە کوردستان خۆراوای شەڕڤانانی بە .چەند ڕۆژ دواتریش هێزێکی ١٥٠کەسیی پێشمەرگە، بنێرێت بەڕێکردنی پێشوازی و نێو لە چەکی قورس و کەرەستەی خۆی ، باشوور و ناوچەکانی شار و خەڵکی گەورەی گەورە ئاپۆرای لەو هەر بڕیارە ئەم کۆبانی. گەیشتە کوردستان دا، باکووری کاتە دا کە دەنگی ناڕەزایەتیی نەیارانی سوێندخواردووی پرسی ڕەوای کورد لەواڵتانی ناوچەی دا بەرز کردەوە، لە گەڵ پێشوازی و بەشەکانی هەموو لە کورد نەتەوەی ڕۆڵەکانی خۆشحاڵیی

کوردستان بەرەوڕوو بووە. داوا وی سەر لە ئەمریکاییەکان فڕۆکە ئەوەی دوای هێزو نوێنەرانی ڕێبەران و هەرێم و سیاسیی سەرۆکایەتیی

الیەنەکانی با شووری کوردستان ، لە هەواوە، چەک و تەقەمەنی و شەڕڤانانی گەیاندە کوردستانی، هەرێمی دەرمانیی یارمەتیی کورد لە خۆراوای کوردستان، پارلمانی کوردستان لە هەنگاوێکی مێژوویی دا، بڕیاری دا هێزی پێشمەرگە ڕەوانەی کۆبانی بکات.ئەم بڕیارە، بەو هۆیەوە کە لە ڕووی سوپایی، نەتەوەیی و سیاسییە، گرنگی و بایەخێکی تایبەتی هەیە، لە ناوەندە سیاسییەکان و میدیاکانی هەنگاوە، ئەم هەڵسەنگاندن. سەرنج و بەر کەوتوەتە جیهان دا، کوردستان ڕۆڵەکانی چوونی پێشووی پڕشنگدارەکانی نموونە و هاوکاری مەبەستی بە دیکە پارچەیەکی بۆ پارچەیەکەوە لە پشتیوانیی پێشمەرگانە وەبیر هێنایەوە و پێداگرتنەوەیەکە لە سەر کۆمەڵێک پرسەڕەواکەی. و کورد نەتەوەی بوونی یەک جەستە پەیام و لێکەوتەی سیاسیی گرنگی دیکەشی هەن کە وا چاوەڕوان دەکرێ لەسەر ڕەوتی ڕووداو و ئالوگۆرە سیاسییەکانی پێوەندیدار

بە نەتەوەی کورد، جێگە و شوێنی خۆیان دەبێ.

چەندین لە نڤامبری٢٠١٤، ئەمڕۆ١ی ــەوە و ــوون ــۆب ــۆڕ و ک ــ واڵتـــانـــی جــیــهــان کڕێپێوان و چاالکیی جۆراوجۆری دیکە بە پشتیوانی لە خۆراگریی کۆبانی بەرامبەر پــەالمــاری لەشکری داعــش، بەڕێوە بــە

دەچێ.دەیان کەسایەتیی بە ناوبانگی جیهانی کە ژمارەیەک لە براوه کانی خەاڵتی نۆبێل، ناودارانی بواری زانست و داکۆکیکارانی ئــــازادی و مافی ئــاشــتــی، بــەنــاوبــانــگــی دەبینرێن،ماوەی دا نێویان لــە ــرۆڤ مچەند ڕۆژێکە ١ی نڤامبریان وەک ڕۆژی لە خۆڕاگریی کۆبانی جیهانیی پشتیوانی ڕۆژی جەند مــاوەی لە کــردوە. ناودێر ــنــەوە ، ــەدان بــزووت رابــــردوو دا، بــە سـناوەند و دامــەزراوە ڕێکخراو، حیزب و لەم پێشوازییان مــەدەنــی کــۆمــەڵــەی و

بانگەوازە کردوە.ــان و ــەک ــی ــی ــەت ــەســای ــیــی ک ــیــوان پــشــتجیهان نــادەوڵــەتــیــیــەکــانــی ــراوە ــخ ــک ڕێلــە خــۆڕاگــریــی کــۆبــانــی، لــە راســتــیــدا بە لە بەشەرییەتە ویژدانی دەنگەوەهاتنی ئاست خۆراگرییەکی بێ وێنەی ڕۆڵەکانی بەرامبەرهیزێکی بندەست نەتەوەیەکی مرۆڤایەتیی ــدە. دڕن و هــار تیرۆریستی پـــێـــشـــکـــەوتـــن، داواکــــــــــــاری و ــر ــ ــ الگئازادژیان، و دیموکراسی ــەروەری، دادپخەبات و لــە خــۆی ئەمڕۆهاوپێوەندیی بەشێک ئافەرینی شیاوی خۆڕاگریی رادەگــەیــەنــێ بندەست نــەتــەوەیــەکــی لــە سادەترین و کەرەستە کەمترین بە کە پۆاڵیینەوە، بــاوەڕێــکــی بــە ــەاڵم ب چــەک، و خوێنڕێژ هێزێکی هێرشی بەرامبەر

تاریکیپەرست، ڕاوەستاوە. لە جیهانی »هـــەرەوەزی بانگەوازی کۆبانی« لە پشتیوانی بە و داعش دژی هەڵگری ئەو پەیامەیە کە ژنان و پیاوانی تەنیا هەر کۆبانی لە خۆڕاگریی بەشدار ــان و ــەی ــە خــۆیــان و شــارەک ــری ل ــەرگ بناکەن، نەتەوەکەیان و نیشتمانەکەیان دەکــەن، ئینسانییەت لە بەرگری ــەوان ئو مرۆڤانە ئــەو ئــیــرادەی نوێنەرایەتیی بۆ هیزانەی جیهان دەکەن کە سەر ئەو وەحشیگەری، دڕندەیی و دواکەوتوویی،

نەوی ناکەن.بۆ الپەڕی ٢

په سندکرانی پرۆژه یاسای زمانه هه رێمی کوردستان فه رمییه کان له

سنەو ترس و نیگەرانییەکانی حکوومەت

چاالکییە فەرهەنگییەکانی رۆژهەاڵت، خەباتێکی پڕ به رهه م چاالکییە فەرهەنگییەکانی

رۆژهەاڵت، خەباتێکی پڕ به رهه م

هۆکاری توندوتیژی خوازی سیستمی کۆماری ئیسالمی و رێگەکانی بەرەنگاربوونەوەی

مافی مرۆڤ الی ئه وان چ بایه خێکی هه یه ؟!

٤

٦

٧

٩

١١

بەیاننامە

دەوڵەتانی جیهان پێویستە پەیامی پشتیوانیی جیهانی

بۆ کۆبانی ببیسن

چوونی هێزی پێشمەرگە لە هەرێمی کوردستانەوە بۆ کۆبانی

هەنگاوێکی مێژوویی، هەڵگری کۆمەڵێک پەیام و ئاکامی سیاسی و نەتەوەیی گرنگ و هیواخوڵقێن

و حقووقی کۆمیسیۆنی ئه ندامێکی گه اڵڵه ی له ده ڵێ ئێران پارلمانی قه زایی تاوانی سیاسی دا که کۆمیسیۆن خه ریکی ده سبه سه ریی و زیندانی تاووتوێیه تی له ده سبه سه ریی جێی به ماڵه وه له

گرتووخانه گونجێندراوه .له گه اڵڵه ی تاوانی ئه م ئه ندامه ده ڵێ، له ده سبه سه ریی و زیندانی سیاسی دا

ده زگای بۆ هێشتۆته وه چۆنیه تییه که یمان به اڵم کردوه ، باس ده ره تان وه ک ماڵه وه قه زایی تا له ئاییننامه و قانوونه کانی خۆیدا که که ڵه پچه و ئامێری ئیلۆکترۆنی به کار بێنێ،

سه رپشک بێ.له ده سبه سه ریی ئیسالمی دا کۆماری بنه ڕه تی قانوونی له که حاڵێکدایه له ئه وه ماڵه وه دا نییه . ده گه ڵ ئه وه شدا له دوای شۆڕشی ٥7ه وه زۆربه ی ره خنه گران و جیابیرانی

حکوومه تی کۆماری ئیسالمی له ماڵه وه یان ده سبه سه ر بوون.حوسێنعه لی ئایه تووڵاڵ تووده ، حیزبی پێشووی سکرتێری کیانووری، نوره دین

مونته زیری له و که سانه بوون که سااڵنێکی زۆر له ماڵه وه ده سبه سه ر بوون.به دوای ناڕه زایه تییه کانی ساڵی 88ه وه ش، میرحوسێن موسه وی، مێهدی که ڕووبی

و زه هرا ره هنه وه رد به بێ دادگایی له ماڵه وه یان ده سبه سه رن.

لە هەڵبژاردنەکان نیوەی دوو ساڵی کۆنگرەی ئەمریکادا ئەنجومەنی کورسییەکانی زۆرینەی توانیان کۆمارییەکان پیران)سێنا( بەدەست بهێنن و بەمەش لە هەردوو ئەنجومەنەکەی

کۆنگرەدا زۆرینە دەبن.ئەنجومەنی لە کۆمارییەکان پێشوودا لەهەڵبژاردنی نوێنەرانی ئەمریکا توانیبوویان زۆرینە بن و لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجوومەنی سێنا، لە ٢٠١٤ نوامبر(ی خه زه ڵوه ر)٥ی ١٤ی

پیران زۆرینەی کورسییەکانیان وەدەست هێناوە. دەبێتە ئاکامە ئەم سیاسی کارناسانی لێکدانەوەی بەپێی

هەواڵێکی ناخۆش بۆ باراک ئۆباما، سەرۆک کۆماری ئەمریکا کۆتایی دووساڵەی لەم چونکە دیموکراتییەکانە، بە کەسەر بێ بە بڕیارێک هیچ ناتوانێ کۆمارییەکەی دا سەرۆک خولی

ڕەزامەندیی کۆمارییەکان بدا .

ده سبه سه ربوون له ماڵه وه »حه سری خانه گی« خرایه گه اڵڵه ی تاوانی سیاسییه وه

کۆمارییەکان هەڵبژاردنەکانی کۆنگرەیان بردەوە