The Official Organ Democratic Party of Kurdistan - I ran

No: 493 5 Sep 2008

KURDISTAN NO: 648 Jan 2015

The Organ of Kurdistan Democratic Party-Iran

به ر له مااڵوایی

ماڵپه ڕی ناوه ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان، رۆژنامه ی »کوردستان« له تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا:

ئیمەیل و ته له فوونی ته شکیالتی نهێنی:+9647508578190

Tashkilat.kdp92@gmail.com

www.kurdistanukurd.cominfo@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com

www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4

Radiodk59@gmail.com

کۆمه ڵێک له الوانی شاره دێی نێ له مه ریوان به دروشمی »له چه مکی پاراستنی سروشت و ژینگەدا، ئه رکی مرۆڤ له پارێزییان ژینگه چاالکییه کی گرنگتره«، بوونه وه ران هه موو

به ڕێوه برد.ڕۆژی چوارشه ممه ، 24 ی به فرانبار الوانی ژینگە پاریزی نانە بردنی به مه ریوان شاری سه ربه « نێ « شاره دێی په ڵه وه ره کانی ئاژه ڵ و هانای به دانەوێله و سه وزی ره قه،

ده ورووبه ری ئاوایی »چه م کەره« و »برا کوژا« چوون.شایانی باسه هه موو ساڵێ خه لکی ئه م گونده به رێز گرتن له وه رزی زستان و سه رماو سۆڵه دا به له سروشت و ژینگە له جو ان نموونه یکی ده چن و سروشت گیانله به رانی هانای

پیشان خۆیان له ده روه سته کان ئینسانه وه خۆگریی ئه رک ده ده ن.

كوردی گۆرانیی ئاوازو هونه ری بەرزڕاگرتنی بۆ بۆكان شاری لە یەكەمجار بۆ شمشاڵ و دەف كۆنسێرتی

بەڕێوە چوو.27ی و 26 شه ممه ی هەینی و شەوی كۆنسێرتە ئەم و خەڵك جیاجیاكانی توێژە گەرمی بەشداریی بە به فرانبار هۆگرانی موسیقی كوردی لە ساڵۆنی فەرهەنگسەرای سیمورغی خالید هونەرمەندان كۆنسێرتەدا لەم بەڕێوەچووه و ئەمشارە عەنایەتی بە شمشاڵ و زانیار شوكرە بە دەف كۆنسێرتەكەیان

به ڕێوه بردوه .له و گرووپە ئەم سەرپەرستی زادە، حوسێن سەتار لە لە كۆنسێرتدا یەكەم جارە بۆ که رایگه یاندوه پێوه ندییه دا وەردەگیرێ كەڵك كورد مەقامی یان گۆرانی وەك شمشاڵ بووه و درێژەی شەو دوو ماوەی بۆ بەرنامەیە ئەم و

هونەرمەندانی شمشاڵژه ن و دەف ژەنی بۆكانی چەندین مەقامی »قەتار«و »ئەڵاڵوەیسی«، حوسێنی«، »هێجرانی وەك

خاوكەر«یان پێشكەشی بەشداربووان كردوه .

شه پۆلێکی نوێ له فشارخستنه سه ر ژنانی هونه رمه ند له ئێران و به رته سککردنه وه ی چاالکییه کانیان ده ستی پێکردوه .

کۆنسێرتی له که کرده وه باڵوی ئیسکانیوز هه واڵده ریی له دا عه قیلی به فرانباری ساالر 22ی دووشه ممه ی شه وی مه شهه د، دوای ئه وه ی هه ریر شه ریعه ت زاده ، ژه نیاری ده ف له به شی سه ره تای کۆنسێرته که دا ده رکه وت، به زۆر هێنایانه

خوارێ و رێگه یان نه دا بچێته وه سه ر شانۆ.هاوکات کۆنسێرتی عالیم قاسمۆف له تاالری وه حده تیش به ناوبانگه ی هونه رمه نده ئه و کرایه وه . کێشه به ره وڕووی له گه ڵ به فرانبار 22ی و 21 شه وانی که ئازه رربایجان له بردبوو، به ڕێوه کۆنسێرتیان قاسم« »فه رغانه کچه که ی نه درا کچه که ی به رێگه ی کۆنسێرته که دا سێهه می شه وی ئه و بده ن. کۆنسێرته که یان به درێژه ده رکه وێ و له گه ڵی شه پۆله نوێیه ی فشارخستنه سه ر هونه رمه ندانی ژن له حالێک

به رێگه ئیسفه هانیش له پێش له وه حه وتوو چه ند که دایه گڕووپی کامکار نه درا کۆنسێرته که یان له و شاره به به شداریی

ئه ندامانی سه ره کی و ژه نیاری ژنی گڕووپه که به ڕێوه ببه ن.له ژنان هونه ریی چاالکیی له به رگیری نوێی شه پۆلی بواری مۆسیقا له فشاره کان بۆ سه ر ئه و پیاوانه چڕ بۆته وه که ئه رکی ئاوازدانه ری یان سه رپه ره ستیی گڕووپه مۆسیقییه کانی

ژنانیان له ئه ستۆیه .

مه جید دره خشانی ماوه یه ک له وه پێش له به رنامه ی » به عبارت دیگر«ی بی بی سی دا ڕه خنه ی له بارودۆخی مۆڵه ت

پێدان به به رهه مه هونه رییه کانی مۆسیقی له ئێران گرتبوو.گشتیی بارۆدۆخی که پرسیاره دا ئه و واڵمی له ئه و مۆسیقی له ئێران له سه رده می ڕوحانی له چاو پێشوو چۆنه ، گوتبووی هیچ ئاڵوگۆرێک له سیاسه ت و ڕوانینی ده وڵه ت بۆ مۆسیقی پێک نه هاتوه که هیچ، پێدانی موجه ویزه کان سه ختتر له پێشوویه و خانمه ژه نیاره کان له گه ڵ کۆسپی زیاتر به ره وڕوو کراونه ته وه هۆکاره که شی ئه وه یه که ئه و ڕوانگه و سیسته مه ی ئه و سیستمه یه و ئه و هه ر بووه زاڵ ئێران له پێشووتریش سیستمه مۆسیقی وه ک هونه ر چاو لێناکاو به ڕه سمیی ناناسێ.ناره زایه تی ده ربڕینی ئه و مامۆستا پایه به رزه ی مۆسیقیی له سه رده می ڕوحانی ئازادییه کانی هونه رو دۆخی به ئێران له حاڵیک دایه که پێشتر عه لی جه ننه تی، وه زیری ئیڕشاد له ڕۆژه کانی سه ره تای گرتنه ده ستی ئه و وه زاره ته گوتبووی که ئه گه ر مه رجه عه ته قلیده کان کێشه یان له گه ڵ کاری هونه ری و مۆسیقایی ژنان نییه و له وه به دوا کراوه تر کاره کانیان درێژه

پێده ده ن.

دامه زرانی کۆماری کوردستان له نزیک به 7ده یه پێش هاوچه رخی مێژووی قۆناخی دره وشاوه ترین به ئێستا، خه باتی رزگاریی خوازیی نه ته وه ی کورد له رۆژهه اڵتی کوردستان ئه ژمار ده کرێ و تایبه تمه ندییه کانی ئه م مۆدێله ئێستاش جێگای هه ڵوێسته ده سه التداریی کورد هه تا له تاکوو نه ته وه ییه وه گۆشه نیگای له کردنه . له سه ر هه نووکه ش کۆماری کوردستان به نوێنگه ی هاوپێوه ندی و هاوخه باتی بۆ هێمایه ک و گه وره کوردستانی ئاستی له کورد میللی کوردستاندا پارچه کانی سه رجه م له کورد نه ته وه ی هاوچاره نووسی سه لماندنی بۆ وانه یه که کوردستان کۆماری ئه زموونی ده درێ. له قه له م پێوه ندیی ئۆرگانیکی پارچه کانی کوردستان له گه ڵ یه کتر و لێک گرێدراویی چاره نووسی پرسی کوردان به یه کتره وه. وانه یه ک که له سه رده می ئێستادا لێکدابڕانی به هۆی هه وڵ و پیالنی به رده وامی داگیرکه رانی کوردستان بۆ نێوان پێوه ندیی کردنی میکانیکی به و یه کتر له کوردستان پارچه کانی

به شه کانی کوردستان له په راوێز خراوه . بوو مۆدێرن ستاتۆیه کی کوردستان کۆماری که ئاشکرایه و روون میللی پیرۆزییه کی وه ک کوردستان پارچه کانی هه موو کوردی تێیدا که ده سکه وته کانی پاراستنی پێناوی له راسته وخۆش و ده کرد سه یریان هیچکات کۆماریشدا جوغرافییای چوارچێوه ی له ته نانه ت تێده کۆشان، کوردی پارچه کانی تر وه ک میوان یان په نابه ر له قه له م نه ده دران، به لکوو له به رێوه به ری سیستمی ئیداری و نیزامیی کۆماریش دا به شدارییان پێده کرا. کۆماری بالوکراوه کانی و فه رمییه کان به ڵگه نامه سه جه م نێوئاخنی له کوردستاندا، هزری نه ته وه یی و هاوخه باتی و هاوپێوه ندیی کورد له ئاستی وه کوو سه ره کییه ئه سڵه ئه م و پێدراوه بڕه وی دا گه وره کوردستانی کۆمار به رژه وه ندیی و مه سڵه حه ت قوربانی هه رگیز نه ته وه یی به هایه کی

نه کراوه . وانه یه کی تری ئه زموونی کۆماری کوردستان له چۆنێتی دامه زراندنی گرێدانی به رهه می کۆمار راگه یاندنی راستییدا له ده رده خا. خۆی دا رێبه رانی ئاوه زمه ندیی و هۆشیاریی هاوکات و ناوچه یی هه لومه رجی کۆمار و له سه رووی هه مووان، پێشه وای نه مر، قازی محه ممه د، بوو. حاشا وده ستپێشخه ریی پێداگریی ئاکامی له کوردستان کۆماری که هه ڵنه گره له واقع ئه مری وه کوو رێگایه وه له و و ئاراوه هاته دا مەزن پێشه وای فه رمی به سۆڤییه ته وه یه کیه تیی و ئازه ربایجان میللی حکوومه تی الیه ن ناسرا. به واتایه کی تر له و قۆناخه دا بژارده ی کورد به گشتی و پێشه وای نه مر به تایبه تی، چیتر وه کوو بینه ر و فاکته رێکی بێ هه ڵوێست مامه له یان له گه ڵ روداوه کاندا نه کرد و به پێچه وانه وه ک ئه کته رێکی خاوه ن پالن و فه رهه نگی له وه رگرت. که ڵکیان نه ته وه که یان پتانسێلی و وزه له ئامانج سیاسی پێشوا قازی محه ممه د و بژارده و روناکبیرانی سه رده می کۆماردا، پاشکۆبوون واتای خۆی له ده ست ده دا و ئه مجاره که سایه تیی کورد، ئه سلی سه ربه خۆیی بریاردان ده کاته رێبازی خه بات. به و پێیه کۆماری کوردستان به رهه می خوڵقاندنی ده رفه تێک بوو که پێشتر له هزر و ئه ندێشه ی ئه ندامانی کۆمه ڵه ی ژێکاف دا ئاماده کاری بۆ ده کرا و دواتر له الیه ن پێشه وا قازی

محه ممه ده وه به ستێن سازی بۆ کرا. به اڵم له قۆناخی هه نووکه یشدا چاره سه ری گرفت و ئاریشه کانی هه موو به هاکانی کۆماری نۆرم و بۆ له گره وی گه ڕانه وه به شه کانی کوردستان له ده دۆزرێته وه . دره وشاوه یه دا ئه زموونه ئه و وانه کانی و کوردستان قامووسی کۆمار دا، پاوانخوازی و هێژمۆنی خوازیی الیه نێک یان بیرۆکه یه ک واتای نه بوو. »پارچه گه رایی«ی و له ئاستێکی بچووکتر »ناوچه گه رایی« ئه وه ی به ڵکوو بوو، واتا بێ خۆسه پاندن و تاکڕه ویی نه بوو، بوونی بایه خی پێده درا بریتی بوو له گه شه پێدان به ناسیونالیزمی کوردی به مانا گشتگیره که ی، ئه رزشێک که ئێستا تا راده یه ک نامۆیه به خه باتی کورد له

هه رچوار پارچه ی کوردستان.

سامان فەقێ نەبی

کۆماری کوردستان مۆدێلێک بۆ هه موو سه رده مه کان

چاالکیی ژینگه پارێزیی الوانی » نێ« له مه ریوان

رێگری له ژنانی ژه نیارو گۆرانیبێژ له ئێران

بەڕێوەچوونی كۆنسێرتی دەف و شمشاڵ لە بۆكان

تێبینی: 200٨ ساڵی دێسامبری )مانگی ــەک بــەڕێــز ــە تـ ــژە ل ــووێـ ــەم وتـ ئـلە حەسەن زادە« مامۆستا«عەبدوڵاڵ قەاڵی هه رمۆته ی دەشتی کۆیە کراوە و بە داخەوە تا ئێستە بە هۆی هەندێ گیروگرفتەوە مەجالی باڵوبوونەوەی

نەبووە(. نەبەز هێمن

با لەوەوە دەست پێ بکەین کە ئێوە چۆن هاتنە ناو جیهانی ئەدەبەوە؟

حەسەن زادە: بە باوەڕی من بەشی و نــووســەران کــە هۆیانە ئــەو زۆری هونەرمەندان لە وەاڵمی پرسیارێکی لەو ساڵ چەندین دەکــەن باسیان بابەتەدا دوای هاتنیان بۆ دنیای ئەدەب و هونەر لە و هاتوە ئازیزانەدا ئەو مێشکی بە ناچاریان ڕۆژنامەنووسەکان ڕاستی دا بــکــەنــەوە. وا شتێکی لــە بیر دەکـــەن هونەرمەندێک و ئــەدیــب هیچ ئەگینا ناکاتەوە لەوە بیر کــاردا سەرەتای لە مەیدانە. ئــەو دەکاتە ڕوو چی بۆ کە کاتەی ئــەو کــە ئــەوەیــە هــەر مەسەلە بەهرەیەک لە هەناوی مرۆڤدا هەیە بێ ئەوەی بە خۆی بزانێ بەرەو ئەو بوارە کە پتر ئۆگریەتی دەکشێ و زۆر دواتر بە ئەمجار و دێ وەخــەبــەر هەستی وشیاری یەوە بۆ گەشەپێدانی تواناکانی

دەکەوێتە کار.ئەوەی پێش زۆر ئەمنیش کەوایە پــێــی هێزێکی بــە و بــزانــم ــۆم خـ بــۆ ســروشــتــی کــە پێم وایـــە لــە زۆربـــەی به ئــۆگــری بـــەرەو هــەیــە، مرۆڤەکاندا مووزیک و گۆرانی و شێعر هونەری و بە گشتی جوانی یەکان کشاوم و لەو بووە و لێیان کە هەم حەزم بوارانەدا هــەم دەرەتــانــم بۆ ڕەخــســاوە چوومە پێش. ئێستا گەیشتوومە کوێ؟ بۆ خۆم نە هەستی پێ دەکەم و نە هەقم هەیە

قسەی لێ بکەم.

پسپۆڕیی بزانم جێیەی ئەو تا بــواری لە تایبەتی بە جەنابتان دەکرێ زمانەوانی دایە. و وەرگێڕان بڵێن ئەو هۆیانە چی بوون ئێوەیان

هان دا بۆ وەرگێران؟پێم خۆشە پێشدا لە حەسەن زادە: لە ئــەمــن ــە ک بــکــەمــەوە ئـــەوە ڕوون پسپۆڕ هەر نەک زمانەوانی دا بــواری نیم بگرە شارەزایی یەکی جێی باسیشم لەوەی زیاد ناکەم حەز قەتیش و نیە هەم بۆ خۆم ئیددیعا بکەم یان خەڵکی مەسەلەی بــۆ دانــێــن. بــۆ مــایــەم دیکە پێش هەموو تێ دەگەم وا وەرگێڕانیش کە سروشتی یە ئۆگری یە ئــەو شتێک هاندەرم هەیە ئینسانەکاندا لە گوتم ــە هــەڵــبــژاردنــی ــر ل ــ ــەاڵم دوات ــووە، بـ ــ بهاندەر وەرگــێــڕانــدا بــۆ بابەتێک هــەر لە نموونە بــۆ هــەبــووە، پاڵنەرێکم و وەرگێڕانمدا بەرچاوی کاری یەکەمین و کتێبی«کوردستان وەرگــێــڕانــی کــە بوو »قاسملوو« دوکــتــۆر کـــورد«ی هــانــدەرەکــەم ئــەوە بــوو کە بە غــەدرم ده زانـــی کتێبێک لە ســەر کــورد و بە دەستی کورد نووسرابێ، بەاڵم بە زۆر زمانی بێگانە هەبێ و بە زمانی کوردی نەبێ و بەشی هەرە زۆری خوێنەرانی بەشێکی لە . بن بێ خەبەر لێی کــورد ئەدەبی یەکاندا هۆیەکە بەرهەمە زۆری ئەو هەر چەند بۆخۆم کە بوو ئــەوە لە وەرگێڕان دنیای نێو هاتمە کاتەی بە بەرهەمەکانم بــەاڵم ــام دەژی عێراق فارسی دەخوێندەوە و چونکە دەم زانی باشوور- کوردی خوێنەرانی زۆربەی هەر نەبێ ئەودەم- فارسی نازانن، پێم پێم بۆخۆم کە شتانە ئەو بوو حەیف جــوان بــوون و چێژم لێ وەردەگــرتــن

کوردی خوێنەرانی بەرچاوی نەکەونە دەم ئەو ئەگەر بڵێم دەتوانم باشوور. لە ڕۆژهەاڵت ژیابام لەوانە بوو بیر لە چیرۆک کورتە و ــان ڕۆم وەرگێڕانی

نەکەمەوە.کە بکەم ــاد زی ئـــەوەش پێم خۆشە ئەمن زۆر پێش ئەوەی دەست بە کاری نووسیندا مەیدانی لە بکەم وەرگێران چــاالک بــووم، بــەاڵم لەبەر ئــەوەی پتر لە سەدی نەوەدی نووسینەکانم بە بێ ناو یان بە ناوی خوازراو باڵوبوونەوە

زیاتر وەک وەرگێڕ ناسراوم.ئەو و زۆربەی خوێنەران ڕای بە کوردین ئەدەبی شارەزای کەسانەی ئێوە زمان خۆشترین وەرگێڕی کوردی ئەدەبیدا وەرگێڕانی بواری لە بوون جا چ ڕۆمان بێت یان کورتەچیڕۆک. سەرکەوتنتمان هۆی دەکــرێ ئەگەر

هێندێ بۆ ڕوون بکەوە.نەم گوتوە قەت ئەمن حەسەن زادە: سەرکەوتووم تا هۆیەکانی سەرکەوتنم شارەزایانێک ئەگەر بکەمەوە. ڕوون کە ســەرکــەوتــووم- ئەمن وابــێ پێیان دیارە زۆری پێ سەربەرز دەبم- هەق ــەوان بپرسرێ، بــەاڵم ئــەوە کە وایــە لخۆشە وەرگێڕانم و نووسین زمانی بۆ تــێــدایــە- هەقیقەتێکی ــم ــزان واب کــە خۆم هۆیەکەی لەوەدا دەبینم کە ئەمن تەنانەت و ســاکــار خەڵکی زمــانــی بــە دەنووسم، کوردەواری نەخوێندەواری ئــەوانــە کــە لــە نێو هــەمــوو گــەالنــدا بە ــاراو ســـەرچـــاوەی زمــانــی پــوخــت و پئەو چونکە جا دەناسرێن، ڕەســەن و زمانەش دەگەڵ »میزاجی کوردەواری« هەموو کـــردوە هەستم ــرە ــارت ســازگتێک کــوردی یــەکــان میزاجە ئــەوانــەی

نەچووە حەزی پێ دەکەن.

ئەو هۆکارانە چی بوون کە ئێوەیان ڕۆمانی«ئینجە وەرگێڕانی ــەرەو بــەورە ــرد کــە شــاکــاری گ مــەمــەد« بنووسەری کودستانی باکوور »یاشار

کەماڵ«ە؟ــەوەی لــە وەاڵمــی حــەســەن زادە: ئـپرسیاری یەکەمدا گوتم لێرەشدا ڕاستە، سەر لە ڕۆمانێکی کورد نووسەرێکی کۆمەڵی کوردەواری نووسیوە کە هەم لە نێو کارەکانی خۆیدا بە شاکار دەناسرێ و هەم بێ هیچ ئەمالوئەوالیەک یەکێک کە جیهانی یە، ئەدەبی شاکارەکانی لە چی بەشێکی یەکجار زۆر لە خوێنەرە هەر بۆیە بــێ بــەشــن، لێی ــان ــوردەک کئەوە هاندەرێکی گەورە بوو کە بڕیاری لەوەش جگە بەاڵم ، بدەم وەرگێڕانی لە کارە ئەم بۆ دیکە پاڵنەری هێندێ مەمەد« »ئینجە ڕۆمانی بوون. ئــارادا جگە خۆمان، »حەمەدۆک«ەکەی یان لەو پانووڕاما وەستایانە و شیرینە کە کێشاوەتەوە، کوردەواریی کۆمەڵی لە هەرلە بەرگی یەکەمیدا- کە ئەودەم پێم دێن- ــەدوادا ب دیکەی بەرگی وانەبوو و ــان ژی لە تایبەتی قۆناخێکی باسی بەسەرهات و بەرەوپێشچوونی کۆمەڵی ــەک لە ــەی ــڕگ ــا و ب ــ کـــــــوردەواری دەکبڕگەکانی خەباتی چەوساوەکان بە دژی تابڵۆ جوان و لەو ئەویش زۆرداران« دڵگرەدا«دەخاتە بەرچاو. لە بەرگەکانی بەرەو گەورەتریش هەنگاوێکی دیکەدا پێش هەڵ دێنێتەوە و تابڵۆیەکی ڕەنگین کۆمەاڵنی هاوپێوەندیی و هاودڵی لە خەڵک و تێکۆشەرانی ڕێگای ڕزگاریمان بۆ دەکێشێتەوە کە بە باوەڕی من بۆیە ئازادی ڕێگای ڕێبوارانی دەبێ هەموو

لێی فێر بن و دەرسی لێ وەرگرن.ئــەوانــە و هــەنــدێ شتی دیــکــەش و و دەربڕین شیرینیی پتر هەمووان لە منیان مەزنە شــاکــارە ئــەو داڕشتنی

هان دا تا ئەو بەرهەمە بکەمە دیاری بۆ خوینەرە کوردە هاوزمانەکانم.

پێشتر هێندێ لە کتێبەکانی«یاشار کەماڵ« لەالیەن »شوکور مستەفا«وە کوردی. زمانی سەر وەرگێڕڕابوونە ئاستی زمانی وەرگێڕان چۆن دەبینن

لەم بەرهەمانەدا؟ــای ــتـ ــۆسـ ــامـ حـــــەســـــەن زادە: مـمن پێش هەم مستەفا« نەمر«شوکور بەرهەمی هێندێک مــن دوای هــەم و کردوونە مەزنی کــەمــاڵ«ی »یــەشــار ئــەو نەمرە لــەوانــەش کــوردی و جگە ڕیزه بەرهەمێکی بە نرخی لە نووسین ــە پــاش خــۆی بــە جێ و وەرگـــێـــڕان لهــێــشــتــوە. مــامــۆســتــا«شــوکــور« هــەم ــوو و هەم کــوردی زانــێــکــی بــە تــوانــا بداخەوە بە دەزانی. باشی تورکی یەکی دەسەاڵتە بە وەرگێڕە و نووسەر ئەو

و گــەل لــە ــی مــااڵوای پێشوەخت زۆر لەو داوا دەبوو ئەگینا کرد، واڵتەکەی دا بــوارە لەو من کارەکانی کە بکرێ هەڵیان سەنگێنێ و سه رنج بەر بخاتە

نەک بە پێچەوانە.

یەکێکی تر لە بەرهەمەکانی ئێوە چەرموو« ڕۆمــانــی«دان وه رگێرانی ــە نــووســیــنــی گــەورەنــووســەری لچۆن لــەنــدن«ە. ئەمریکایی«جەک بوو بیرۆکەی وەرگێڕانی ئەو ڕۆمانە

کەوتە ناو زەینتان؟ئەو خوێندنەوەی لە حەسەن زادە: ڕۆمانەدا دوو شت یەکجار سەرنجیان ــای ئــەو ــوانـ ــان تـ ــی ــەم ــەک ڕاکـــێـــشـــام: یخوێندنەوە و تێگەیشتن بۆ نووسەرە نیشاندانی و کــێــشــانــەوە تــەنــانــەت و ــەو گــیــانــلــەبــەرانــە هــەســتــی هــەمــوو ئـــەدا نــەخــشــی پێ ــانـ بـــوو کــە لـــەو ڕۆمـسپاردوون. خوێنەری وردبین لە کاتی خوێندنەوەی »دان چەرموو«دا هەست یەک هەناوی نێو نووسەر چۆتە دەکا هەموو گیانلەبەرانەو ــەو ئ یــەکــی بــە کامێرا بە حەیوانی یەکانیانی هەستە تۆماری ڕێکۆردەر بە و کێشاوە وێنە نووسەر دەکا هەست تەنانەت کردوە، ــە نـــۆرە چــووەتــە کــەوڵــی ــۆ خـــۆی ب بهەرکام لە »قارەمان«ەکانیەوە و بۆتە

یەکێک لەوان.ــی ــە ڕاســت ــە بـ ــت کـ ــن شـ ــ ــی ــ دووەمسەرسامی کردم زەق کردنەوەی زۆر وەستایانەی ڕۆڵی پەروەردە و بارهێنان ــوو. »جــەک لــەنــدەن« لــە دوو توێی بڕۆمانێکدا کە خوێنەر هەنگاو بە هەنگاو بە دوای خۆیدا بە کێش دەکا بێ ئەوەی کە دەدا نیشان پێمان بکا مــانــدووی تایبەتی بە و دروست پەروەردەیەکی پەروەردەیەکی تێکەڵ بە خۆشەویستی حەیوانێک دەتوانێ چۆن مێهرەبانی و

بکاتە بوونەوەرێکی شەریف و تەنانەت و پــەروەردە پێچەوانەش بە و پیرۆز دەتوانێ چــۆن نــادروســت ڕاهێنانێکی خەراپترین و پیسترین بکاتە مرۆڤێک

دڕندە.ــە خـــوێـــنـــەران ــک لـ ــەشــێ ــە ب ــگـ ڕەنـو هەبێ ڕۆمانە لەو منیان تێگەیشتنی بە بــەاڵم نەبن دەگەڵم دیکە بەشێکی هەر حاڵ ئەو خوێندنەوەیە هاندەر بوو »جەک شاکارەی ئەو وەرگێڕانی بۆ

لەندەن«.ئێوە بارودۆخی ئێستای وەرگێڕان ــان چــۆن ــت ــوردس ــە بـــاشـــووری ک لبە و الواز خاڵە هەڵ دەسەنگێنن؟

هێزەکانی کامانەن؟داخەوە بە ئەگەرچی حەسەن زادە: ــەکــی تـــەواوم ــاگــاداری ی بــە زۆر هــۆ ئلــە ســەر بـــارودۆخـــی وەرگـــێـــڕان لەم

هەر ــەاڵم ب نیە، کوردستاندا بەشەی ــادارم بــەســە بۆ ــاگ ــدە کــە لێی ئ ــەوەن ئئەوەی بڵێم جموجۆڵێکی جێی دڵخۆشی دەزگای لە بێجگە هەیە. مەیدانەدا لەو ــر( و خــانــەی ــێ ــەول ــە ه وەرگـــێـــڕان )لـــڕان )لـــە ســلــێــمــانــی( زۆربـــەی ــێـ وەرگـباڵوکردنەوە و چــاپ دامودەزگاکانی لەم ئاوڕیان تایبەتی چ و دەوڵەتی چ بوارە داوەتەوە و زۆر کەسیش لە سەر وەرگێڕاویان بەرهەمی خۆیان ئەرکی ــی ــادەڕۆی ــاڵو کـــردۆتـــەوە. ڕەنــگــە زی بنەبێ ئەگەر بڵێم ئێستا هەر ساڵێک بە بەرهەمی جــاران ساڵی دە ئــەنــدازەی بــاڵو دەبێتەوە، کە وەرگــێــڕاو چــاپ و جێگەی و هێز بــە خاڵی ئەمە دیـــارە

دڵخۆشی و دەستخۆشی یە.ئەگەر بمەوێ لە ڕوانگەی خۆمەوە ئاماژە بە خاڵە الوازەکانی ئەم بەشە لە بزووتنەوەی ئەدەبیی ئێستای باشووری کوردستانیش بکەم ئەم چەند خاڵەم لە ال زەق دەبنەوە: یەکەم، لە وەرگێڕانیشدا هەر وەک نووسین بێسەرەوبەرەیی لە بەرچاو ڕێزماندا و ڕێنووس و زمان ــارەزوو دەکــەم زووتــر دەکـــەوێ کە ئـوام دووەم، بــخــورێ. لــێ مــشــووری لە لــەوانــەی بەشێک کە بەرچاو دێتە زمانی فارسی یەوە تەرجەمە دەکەن بە پەلەن و پێش ئەوەی دەسەاڵتی تەواو بکەن پــه یــدا فارسیدا زمــانــی بــە ســەر وەرگێڕاندا مەیدانی لە خۆیان ئەسپی تاو دەدەن کە پێم وایە زیان لە زمانیش و ڕووحی بەرهەمەکەش دەدا. سێیەم، شاکارەکانی لــە زۆر جێی ئێستا تــا کتێبخانەی کوردیدا لە ئەدەبی جیهانی وادیارە کە ئەوەیە چوارەمیش بەتاڵە. ــاپ و ــەی دەزگـــاکـــانـــی چـ ــاداشـ ــەو پـ ئـو نووسەران بە دەیــدەن باڵوکردنەوە وەرگێڕان کەمە و هانی قەڵەمبەدەستان نادا کە خۆیان لە قەرەی کاری گەورە

بدەن.بە سەرسامن چــەنــدە تــا ئێوە و یوونسی« »ئیبراهیم کارەکانی دوو دەرویشیان« ئەشڕەف »عەلی ئەدەبیاتی دیارەکانی ناوە لە کەس

ئێران؟ــەوە بــەشــێــک لە ــ حـــەســـەن زادە: ئکە کــوردە نەتەوەی نەهامەتی یەکانی لە کۆنەوە تا ئەمڕۆ زۆر لە نووسەران نموونە هەر وەک کورد بیرمەندانی و »زەهاوی«، »بێتووشی«، »محەممەدی قــــازی«، »ئــیــبــراهــیــمــی یــوونــســی« و ناچار دەرویشیان« ئەشڕەف »عەلی بوون هەموو، یان بەشی هەرە زۆری ئەدەبی یەکانیان- و فکری بەرهەمە دانان یان وەرگێڕان- بە زمانێک غەیری ئەو دوو بدەنە دەرەوە. زمانی خۆیان کــەســەی نــاوتــان بــردن هــەردووکــیــان و فارسی ئەدەبیاتی شانازیی جێگای شانازیی مایەی نێوەڕۆکەوە باری لە ــە گوناحی ب هــیــچ بـــەاڵم ــشــن، کــوردیدەکــرد ئـــارەزووم بڵێم ئەگەر نــازانــم کوردیدا ئــەدەبــی ئاسمانی لە نــاویــان درەوشابایەوە و کتێبخانەی کوردی بە

بەرهەمە فکری یەکانیان ڕازابایەوە.ــە ــووک ــەن ــی کـــــوردی ه ــەدەبـ ئـبە حاشاهەڵنەگری پێویستی یەکی دەقی وەرگێڕراو لە زمانە بیانی یەکان تەوەرە ئەم سەر لە دەکــرێ هەیە.

کورتەباسێکمان بۆ بکەی؟ــە ئــەدەبــی حــەســەن زادە: ئـــەوە ککوردی پێویستیی بە دەقی وەرگێڕراو لە زمانە بیانی یەکانەوە هەیە نابێ وا لێک بدرێتەوە کە کورد بۆ خۆی هیچی نیە و هەر دەبێ لە خەڵکی دیکە بخوازێتەوە، خاوەنی کۆنەوە لە کورد پێچەوانە بە ئەدەبی و فکری نرخی بە بەرهەمی بووە و بە باوەڕی من یەکێک لە ئەرکە هەر گرنگ و هەنووکەیی یەکانی ئەدیبان ئەوەیە تواناکانمان بە ڕووناکبیرە و بەرهەمە بـــەرە بـــەرە تێ بکۆشن کــە سەر وەرگــێــڕنــە کـــورد فکری یەکانی بزانن دنیا خەڵکی تا دیکە زمانەکانی کوردیش قسەی خۆی هەیە و هەر چاو

لە دەستی گەالنی دیکە نیە.شارستانەتیی پێداویستیی ــەاڵم بمرۆڤ حوکم دەکا کە هەموو نەتەوەکان گەالنی ئەندێشەی و فکر کانیاوی لە بیر مــەزرای و هەڵبەستن دیکە جۆگە بکەن، تێرئاو پــێ خۆیانی هۆشی و گەالنی لــە بــێ نــیــاز ــەک ــەوەی ــەت ن هیچ کە نیە نەتەوەیەکیش هیچ و نیە دیکە بازاری لە ڕانــان بۆ بە کەلکی شتێکی نەبێ. پێ جیهانیدا کولتووری و فکر نەتەوەی کە سروشتی یە نێوەدا لــەو )دوا بەجێمانە ئــەو حوکمی بە کــورد کــە الیــەن نــەبــەز هێمن( کــەوتــوویــی، بێگانەوە بە سەریدا سەپاوە پێویستیی بە هەڵێنجان لە دەریای ئەدەبی جیهانی پترە. هەربۆیە لە وەاڵمی یەکی دیکە لە پرسیارەکاندا ئاماژەم بە جێگای بەتاڵی لە جیهانی ئــەدەبــی شــاکــاری هێندێ

کتێبخانەی کوردیدا کرد.

بە ڕای ئێوە وەرگێڕی باش کێیە و بەرهەمی وەرگێڕراوی باش کامەیە؟دەست کەسەی ئەو حەسەن زادە: لــە زمانێکەوە دەقــێــک بــۆ وەرگــێــڕانــی سەرکەوتن بۆ دەبا دیکە زمانێکی بۆ ــەر دوو لـــە کـــارەکـــەیـــدا پــێــویــســتــە هـبـــاوەڕی من بە بــزانــێ. بــاش زمانەکە باش فێربوونی زمانیش تەنیا بە دەرسی فەرهەنگی خوێندنەوەی و قوتابخانە ــت نـــایـــە. بـــۆ ئـــەوەی ــان بـــە دەســ ــ زمشارەزای وردەکاری و کەلێن و قوژبنی زمانێک بین دەبێ لە نێو چین و توێژی جۆڕاوجۆری ئەو نەتەوەیەدا کە قسەی

لە نــەبــێ ــان هــەر ی ــێ دەکــەن ژیابین پتەسەلی و تێر ڕێگای خوێندنەوەیەکی بوارە جۆر بە جۆرەکانی ئەدەبیاتی ئەو باشمان شارەزایی یەکی نــەتــەوەیــەوە کینایە و مــەجــاز و گەلی ئــەدەبــی لــە نێو تیروتوانجی و پــالر و ــەوس ت و

زمانەکە پەیدا کردبێ.پیاو ــێ دەب مەرجە دوو ئــەو پــاش هونەری وەرگێڕانیش بزانێ و تەنانەت زەوق و سەلیقەی وەرگێڕانیشی هەبێ. ئەگەر سەرنج بدەینە ئەو ڕاستی یە کە ئــەو کەسانەی دوو زمــان و ژمــارەی زیاتر دەزانن و باشیشیان دەزانن چەند هێندەی وەرگێڕەکانە، ئەودەم بە ئاسانی هونەرێکی ــڕان ــێ وەرگ کــە تــێ دەگــەیــن دیکە، واتایەکی بە زمان زانینە، لە جیا هەموو وەرگێڕێکی بە ڕاستی زمان زانە

بەاڵم هەموو زمان زانێک وەرگێر نیە.سەرکەوتوو وەرگێڕێک ئەوەی بۆ ئــەو ــێ ب ــر ــووت ــەوت ســەرک بڵێین یـــان نموونە بۆ ئەگەر کە هەیە مەرجەش ــێ بە ــوان ــت ــڕێ ب ــ ــێ ــ ــک وەردەگ ــی ــان ڕۆمبدوێ. قارەمانەکانی لە هەرکام زمانی ــەکــەوە بە ــای قــســەکــردن لــە زمــانــی زاننــەزان و ساویلکە کەسێکی زمــانــی زمانی لە قسەکردن ناشیرینە، چەندە زمانێکی ــە ب ــکــەوە ــل ســاوی بــابــایــەکــی بگرە ئـــەوەنـــدەو ــانــەش ــەســووف ــل ــەی فوەرگــێــڕان چونکە نــاحــەزە، زیاتریش بۆ ڕەنگە وەرگــێــڕە. کــاری بەرهەمی قسەکردن لە سەر وەرگێڕراوێکی باش کە ئەوەیە بڵێین کە بێ بەس ئەوەندە وەرگێڕەکەی ئەو مەرجانەی پێشەوەی بــەاڵم کــردبــن. ڕەچــاویــشــی و تێدابن کە بکەم زیاد لێ ئەوەشی پێم خۆشە وەرگێڕاوێکی باش ئەوەیە کە خوێنەری وەرگێڕانە. نەکا بــەوە هەست دەقەکە لەو ئەوانەی باس کران بەشێک دیارە مەرجانەن کە بۆ وەرگێڕ و وەرگێڕان شتی زۆر ــان ــارەزایـ شـ و پێویستن

دیکەیان هەیە لێی زیاد بکەن.

وەک دوا پرسیار، ڕەوتی ئێستای هەاڵتی ڕۆژ ڕۆشنبیریی و ئەدەبی

کوردستان چۆن دەبینی؟ــەســەن زاده: دەگـــەڵ ئـــەوەی بە حتــەواوم ئــاگــاداریــی ــەوە گــران داخێکی فەرهەنگیی بـــزووتـــنـــەوەی ســـەر ــە بــی کـــورســـتـــانـــدا نـــیـــە، له ــ ــەاڵتـ ــ ڕۆژهـقوواڵیی دڵەوه شانازیی بەو ڕەوته پڕ سەروەری یەوه دەکەم که ڕووناکبیرانی ــی کـــوردســـتـــان وەڕێـــیـــان ــ ــەاڵت ــ ڕۆژهئەگەر دەبـــەن. بەرەوپێشی خستوەو سەرنج بدەینه ئەو هەموو کەندوکۆسپه دەوڵەتەوه کاربەده ستانی لەالیەن که هەموو ئەو و ڕێگایان سەر دەخرێته ئەو گرنگتر لەوانەش ئیمکاناتی یەو بێ که بگرین ــاو چ لــەبــەر پاڵەپەستۆیه دەزگا پۆلیسی یەکان دەی خەنه سەریان ئەو تێکۆشانی و هەوڵ که تێ دەگەین لەڕاستیدا بــەنــرخــه. چــەنــده ئــازیــزانــه ــی کــــوردی ڕۆژهــــەاڵت ــران ــی ــاکــب ڕوونبەقیمەتی گیان و به بەخشینی سەروماڵ ئەو بزووتنەوه فەرهەنگی یەیان لەسەر ــار ئــەمــن دەڵــێــم ــ پــێ ڕاگـــرتـــوه. زۆرجئەوەی ڕووناکبیرانی ڕۆژهەاڵت هەیانه

ئازادی یەک نیه کۆماری ئیسالمی پێیکه ئازایی یەکه بەڵکوو بەخشیبن، بەسەر کۆماری ئیسالمی یاندا سەپاندوه. ئــەوەشــمــان لەبیر بــێ که ئــەگــەر خــۆ ــەو هــەمــوو زەبــروزەنــگــه ــەرەڕای ئ ســزۆری هەره بهشی الپەڕەکانی هێشتا بـــاڵوکـــراوەکـــانـــیـــان پـــەڵـــەی شــەرمــی ڕێژیمیان کاربەدەستانی پێهەڵاڵگوتنی پێوه دیار نیه، باشتر گەورەیی ڕووحی دەردەکــەوێ. بۆ ڕووناکبیرانەمان ئەو هەر کارەکانیشیان هەڵسه نگاندنی بۆ ئەوەنده دەڵێم که هەرچەند ئەزموونێکی کەمیان هەیەو هەمووی بیست ساڵێکه ــاوەڕی من ــردوه، بــه بـ ــێ ک دەســتــیــان پتێکڕای کارەکانیان له کاری نووسهران کوردستان باشووری ڕووناکبیرانی و دەیان ئەزموونێکی بەخۆشی یەوه که

ساڵەیان له پشته نامێنێتــەوه.

ژماره : ٦٤٨

٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣

٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥

شانازیی بەو ڕەوته پڕ سەروەری یەوه دەکەم که ڕووناکبیرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان وەڕێیان خستوەو بەرەوپێشی دەبەن

وتووێژێکی‌باڵونەکراوەی‌»عەبدوڵاڵ‌حەسەن‌زادە« ئاماده کردنی »نەبەز هێمن«

رۆژنامەیژماره : ٦٤٨ ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥ سیاسی10

ئاگری باڵەکی

نرخی نەوت بەخێرایەکی سەرسورهێنەر زەمەند، و زۆر نەوتێکی خــوارێ. دەچێتە ــەدوای ــ ــی کـــڕیـــارەکـــان ب ــن ــا دوێ ــەر ت ــەگ ئفرۆشیارەکانەوە بوون ئێستا فرۆشیارەکان بەداوی کڕیارانی نەوتەوەن و ئەوەی ئێستا لەبازاری زێری رەش دا روو دەدات ئەویە نــەوت بــۆ نــەوت نرخەکان کــە كــڕیــارانــی

دادەنێن نەک فرۆشیارانی نەوت. 6 کــە بینیەکان پێش زۆربـــەی ئێستا پێچەوانە هەموو کــرابــوون پێشتر مانگ بەرهەمی هــۆکــارەکــە روونـــە ــوون، دەرچــلــەســەر کــەم، ــاری ــ نـــەوت زۆرە و داواکـئابووری لەو واڵتانەی کە کێشەی یەکێک رووسیە رووسیەیە، هێناوە بۆ فشاری دوای ئەوەی لەالیەن واڵتانی ئورووپایەوە توشی گەمارۆی ئابووری بووە ناچار بوو بۆ پڕکردنەوەی که میی بوجەی خۆی پەنا بەرهەمهێنانی کردنی زیاتر بــەر بەرێتە خۆی کە لە مێژووی 30 ساڵی رابردووی ــووە. رووسیە بێ ب کــەم وێنە رووســیــەدا بەرهەم زیــادکــردنــی کــە ئـــەوەی گوێدانە ــەردەوام ب ــە رۆژان خــوار دێنێتە نرخەکان

بەرهەمی خۆی زیاد دەکات.بیژەنی زەنگەکە، وەزیری وزەی ئێران ــری وزەی رووسیە گــەڵ وەزیـ لــە دەڵـــێ: واڵتانی ئەگەر النیکەم کە گفتوگۆدایە لە کوەیت و عربستان بەتایبەتی عــەرەبــی بەرهەم کەم ناکەوە ئەوا رووسیە هاوکار

بێت بۆ کەم کردنەوەی نرخی نەوت.نەوتەکانی لووله ی نێوەدا لەو عێراق نزیک رۆژانــە و کردۆتەوە ئاخر تا خۆی بە 3 میلیۆن بۆشکە دەفرۆشی و کە لە 34 ساڵی رابردوو دا بۆ عێراق کەم وێنە بووە. عەرەبستانیش هیچ بەرنامەیەکی بۆکەم کردنەوەی بەرهەمی نەوت نیە، عەرەبستان یەکێک لەو واڵتانەیە کە رۆژانە نرخی نەوت عەبدوڵال شاه نێوەدا لەو دەکــات. دیــاری پاشای عربستان لە دیمانەیەکی تلویزۆنی دا گوتی: »هاتنە خواری نرخی نەوت شتێکی بەئاسانی زۆر حکوومەتەکەی و نیە تازە ئەو بێت. سەرکەوتوو بەسەریدا دەتوانێ عەرەبستان کــە ئـــەوەن نیشانەی قسانە بــێ بــەرنــامــە نــرخــی نـــەوت دانــابــه زێــنــی و

بەرهەمیشی زیاد ناکات. نیشانەکانی کەم بوونەوەی نرخی نەوت لە بازارە جیهانییەکان دا لە بازاری بورسی ئەورووپایی دا دیکەی واڵتانی و لەندەن هەست پێ دەکرێ ئەویش بەکەم بوونەوەی لەگەڵ نەوتییەکان، کۆمپانیا پشکی نرخی کۆمپانیا ئەو پشکی نرخی کەمبوونەوەی ــرخــی پــشــکــی کــۆمــپــانــیــا ــەش ن ــان ــی ــی ــەوت ندیکەش بەرهەمهێنەرەکانی و ئەلیکترۆنی

کەم دەبێتەوە. کەم کە ئــەوەیــە پرسیار ئێستا بــەاڵم بەردەوام تا کوێ بوونەوەی نرخی نەوت پێویستی پرسیارە ئــەو وەالمــی دەبــێــت؟ بەکات هەیە، زۆربەی چاودێرانی ئابووری ساڵی کۆتایی تا راوەستین دەبــێ دەلێن 2015 چونکە وا پێشبینی کراوە کە بە کەم ساڵ بەدرێژایی نــەوت نرخی بــوونــەوەی ئەوان کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانی نەوت لە بەرهەم راوەستاندنی بە مەجبور ئەمریکا دەبـــن. ئـــەوە وادەکــــات کــە نــرخــی نــەوت

دووبارە لە بازارەکاندا زیاد بکاتەوە. نەوت کە ئێستا پێش مانگ 3 کاتێک شارەزایانی بــوو، دۆالر 85 بە بۆشکەی لە باسیان لەندەن کۆنفرانسی لە ئابوری گوتیان کرد، نەوت نرخی بوونی ئــەرزان بۆ 50 دۆالر دادەبـــەزێ نــەوت نرخی کە بەاڵم ئەوکات زۆر کەس ئەو قسانەیان پێ 50 نەک نــەوت نرخی ئەمرۆکە هەڵەبوو، دۆالر بەڵکو لە خوار 50 دۆالرە بووبە 46

دۆالریش و بگرە کەمتریش. گەشەی نەوت نرخی دابه زینی لەگەڵ روو )EU( یـــۆرۆ نــاوچــەی ــی ــووری ــاب ئئەو کە حالێکدایە لە ئەوە و لەزیادبوونە ــردوودا بێ ــ گــەشــەکــردنــە لــە 6 ســاڵــی رابـئاشکرایە روون هۆکارەکەی بــووه ، وێنە کاریگەری نــەوت نرخی بــوونــەوەی کــەم زیادکردنی لەسەر هەبووە راستەوخۆی

بەرهەم لە ئورووپا. ئاڵمانی ناسی ئابوری هالفێر، رابێرت دەلێ: نەوتی هەرزان هەدیەکەیی ئاسمانیە بۆ پیشەسازی ئاڵمان و بەکاربەی ئاڵمانیە کــورت لــە ئــەوە بــەاڵم ئێستادا، کاتی لــە ئورووپا بۆ دەشکێتەوە بەقازانج مــاوەدا درێژ لە بەاڵم .)EU( ناوچەی واڵتانی و ــابــووری ئ هــۆی زەرەی دەبــێــتــە ــاوەدا ــ مئەویش لەبەر ئەوەی کە گەشەی ئابووری زۆر بە هێواشی دەڕاوت بەرێوە، دەبێ لە زیاتر نــەوت نرخی ئەگەر نەچێ یادمان چونکە گرانی هۆی دەبێتە ئەوە بێتەخوار نرخی گەشەی ئابووری دەبێتە موسبەت)+( کە )-( مینها دەبێتە گرانیش نرخی و الوازبوونی بۆ هۆکارە ترسناکترین ئەمە

ئابووری.کەواتە بۆ واڵتانی بەکارهێنەری نەوت، کەم لەالیەک الیەیە، دوو شمشری نەوت لەوانەیە بەرهەمهێنان تێچووی بوونەوەی گەشەی ئابووری زیاد بکات و لە الیەکەی هۆی ببێتە ــازاردا ب لە کااڵ گرانی دیکەوە

کەمی کڕیار و بەکارهێنەر. لە نێو واڵتانی بەرهەمهێنەردا ئێران لە ئاستێکی تایبەت دایە، گەمارۆ ئابوورییەکانی چەند ساڵی رابردوو بەرهەم هێنانی نەوت ــەو فــشــارەی ــە نــیــوە، ئ لــە ئــیــرانــدا کــردۆتئێران نەوتی لەسەر رابــردوو چەند ساڵی حکومەتی ئیرانی وا لێکردوە کە هەوڵ بدات نەوت لەسەر خۆی سااڵنەی بوجەی کە لەساڵی بۆیە هەر دانەنێت، بۆ بەرنامەی 1390 کە بوجەی ئیران دانرا 60% بوجەی ئێران تایبەت کرابوو بە داهاتی نەوت، بەاڵم ئێران بوجەی لە %33 تەنها 1394 سالی لەالیەکی نەوت، داهاتی بە بەستوە پشتی لەسەر بانکی گەمارۆکانی لەبەر دیکەوە پوڵی بــۆ ئــێــران بــە دەستگەیشتن ئــیــران ئەستەمە. کارێکی خــۆی نەوتی فرۆشی واڵتانی دەرەوە هەر زوو شارەگی ئابووری ئیران واتە بانکی ناوەندی ئێرانیان تەحریم کرد بۆئەوەی ئیران نەتوانێ دەستی بگات بە پوڵی نەوتی فرۆشراوی خۆی. هەر بۆیەشە ئێران لەکاتی ئێستا زەرێکی زۆر نابینێ لە نرخی نەوت چونکە ئەو پواڵنەی کە ئیستا کە پواڵنەن ئەو هەموو دەگــات بەدەستی نەوتی خۆی فرۆشی پولی لە ساڵە چەند بەدەستی نەگەیشتوون و تازە بەتازە داوی بۆی ــاوا رۆژئ لەگەڵ ناوەکیەکان گفتوگۆ ئازاد دەکەن. هەربۆیەشە لە کورت ماوەدا ئێران زەرە ناکات لەکەم بوونەوەی نرخی نەوت بەاڵم لە درێژ ماوەدا کاریگه رییه کانی هیچ ئیران بەگشتی چونکە دەکــەون دیار

پولێکی هەڵگیراوی نیە بۆ رۆژی رەش. بوجەی ئیسالمی کۆماری حکوومەتی ساڵی داهاتووی خۆی پێشکەشی مەجلیس

پشکی بوجەدا داهاتی بەشی لە و کردوە ئابووریناسانی کەوتووە، نەوت بەر شێر نــەوت کــە کــردوبــوو پێشبینیان ئــێــرانــی دانابەزێت، دۆالر 90 لە داهاتوو لەساڵی و هەربۆیە بۆشکەی نەوتی خاویان بە 92 ئێستادا کاتی لە بــەاڵم کــردبــوو، حیساب 50%ی بــوونــەوە پێچەوانە پێشبینیەکان بۆتە مانگدا شکاوە و لەیەک نەوت نرخی 46 دۆالر و کەمتریش، هەربۆیە حکوومەتی ئێران هاواری لێ هەستاوە و کەوتۆتە ژێر فشار، لەبەر ئەوەی لە هەر بۆشکەیەک 46 کەم دەهێنێت لە بوجەی ساڵی داهاتوودا.

ــی هــەفــتــەی پێشوو حــەســەنــی روحــانگوتی: بوشێهر شــاری لە دا وتارێکی لە کــردنــەوەی نرخی کــەم ئێمە دەزانــیــن کە نەوت لەبن سەری کێ دایە و ئەوانەی ئەو پەشیمان کۆتایی دا لە دانــاوە بەرنامەیان عەرەبستان راســتــەوخــۆ ئــەو دەبـــنـــەوە. دەیانهەوێ کــە کــرد تــاوانــبــار کوەیتی و رەقیبەکانیان بە کەمکردنەوەی نرخی نەوت بنێن، هەروەها گوتی کە دووکەڵی وەالوە نێو دەچێتەوە دا لەکۆتایی کێشەیە ئــەو

چاوی خۆیان. بوونی هــەرزان لەهۆکارەکانی یەکێک ــدازەی دەرهــێــنــان و ــەن نرخی نــەوت بــۆ ئهەناردەی رۆژانە دەگرێتەوە، بەپێ ئاماری ساڵی لــە عــەرەبــســتــان ئۆپێک ســازمــانــی بۆشکەی میلیۆن 8 رۆژانـــە ــردوودا ــ رابـدەرهێناوە و هەناردەی کردوە بەاڵم ئێران

رۆژانە توانیویەتی گەمارۆکانەوە بەهۆی و بهێنێ بەرهەم بۆشکە میلیۆن 1 تەنها

بەرێی بکات. بۆ عەرەبستان نرخی نەوت دابەزاند؟

ئەگەر بێنین بەراوردێک بکەین لە نێوان ئــیــران و عەرەبستان بــوجــەی ســااڵنــەی دەبینین کە کامیان زیاتر وابەستەگی هەیە عەرەبستان سااڵنەی بودجەی نــەوت. بە میلیارد 160 کــە دۆالرە مــیــلــیــارد 190دۆالری لە فرۆشی نەوت دەستی دەکەوێت، واتە نزیک بە 85% لە بوجەی خۆی، بەاڵم بە پێچەوانەوە لە ساڵی داهاتوودا بوجەی 25 کە دۆالرە، میلیارد 75 تەنها ئیران میلیارد دۆالری لە داهاتی نەوتەوە دەبێت

یانی 33% بوجەکەی ئێران. بـــەاڵم گــیــرفــانــی عــەرەبــســتــان پــڕتــرە ــاو ئـــێـــران، ســنــدوقــی پــاشــەکــەوتــی ــە چـ لسااڵنی داهاتی لە کە عەرەبستان میللی هەڵگیراوە تێدا نەوت فرۆشی پێشووتری نزیک بە 700 میلیارد دۆالری تیدایە، بەاڵم ته نیا ئێران میللی پاشەکەوتی سندوقی 10 ئێران یانی تیدایە، دۆالری میلیار 70بەرامبەر کەمتر پوڵی پاشەکەوتی هەیە بۆ

رۆژی رەش. ــی ــەکــان ــمــان ــەی هــاوپ و عـــەرەبـــســـتـــان لە خۆیان ئەسڵییەکانی رەقیبە دەیانهەوێ نەوت لەالیەک ئەوان وەدەرنێن، کێبەرکێ و دێــن بەکار سیاسی کەرەستەی وه ک دژی ئابووری کەرەستەی وەک لەالیەک دێنن. بەکاری سیاسییەکانیان هاوپەیمانە عــەرەبــســتــان نــرخــی نــەوتــی کــەم کــرد بۆ سیاسییەتی رەقیبی کە بەئێران ئــه وه ی بڵێ کە ئەوە ئێمەین رۆژهەاڵتی ناوەراست

ئیدارە دەکەین نەک ئێوە. ئەگەر عەرەبستان هێناوە کەمی ناوچەکە لە دینی لە شەڕی دژ بــە ئــێــران ئـــەوە لــە شـــەری ئــابــووری

بناغەکانی حکوومەتی ئێران دەلەرزێنێ.ئــەمــە لــەالیــەک و لــەالیــەکــی دیــکــەوە عەرەبستان دەیهەوێ رەقیبە ئابوورییەکانی کە لە ئەمریکا تازە جڵەوی بازاری نەوتیان بکات، شیرکەتی بەدەر مەیدان لە گرتووە شێلی ئەمریکایی لە تازەترین بەرهەمی دا لە خیز و بەرد نەوت دەردەهێنن، کە ئەوە لە داهاتوویەکی نزیک دا دەبێتە هەرەشەیەکی جیدیی بۆ نەوتی خاوی ئۆپێک و بەتایبەتی عەرەبستان، عەرەبستان و هاوپەیمانەکانی نەوت نرخی هێنانە خواری بە دەیانهەوێ وا لەو کۆمپانیا نەوتییە ئەمریکاییانە بکەن دەرهێنانەکەیان تێچوویی نــەتــوانــن کــە کارگەکانیان کە بن مەجبور و پڕبکەنەوە

ببەستن. رۆیێرز، ئاژانستی کە راپۆرتێک بەپی واڵتــانــی لــە نـــەوت دەر هــێــنــانــی تێچوویی بەرهەم هێنەری نەوت جیاوازیەکی زۆری هەیە بۆ نموونە تێچوویی دەرهێنانی یەک بۆشکە نەوتی شێل لە بەرد و خیز لە ئەمریکا بەریتانیا باکوری دەریایی لە دۆالرە، 70دەرهێنانی تێچووی هەروەها دۆالر، 46 40 ئەمریکا تێکزازی نەوتی بۆشکە یەک رووسیە لــەگــەڵ بـــەراورد بــە کــە دۆالرە تەنها 15 دۆالر و لە عەرەبستان و ئێران کەمتر لە 10 دۆالرە، ئەگەر لێکدانەوەیەکی عەرەبستان ئێستادا لەکاتی بکەین ئاماری نەک زەرە ناکات بەڵکو قازانجێکی زۆریش دەکات. بە نەوتی 40 دۆالری ئەگەر رۆژانە 8 میلیۆن بۆشکە هەناردە بکات ئەوا داهاتی دۆالرە میلیۆن 320 عەرەبستان رۆژانەی البەرین دۆالرەکە 10 تێچوویی ئەگەر کە ئەوان 240 میلیۆن دۆالر داهاتی تەواویی 40 تەنها ئێران بــەرامــبــەردا لە و دەبێت داهاتی و دەبێت فرۆشی دۆالری میلیۆن

رۆژانەی تەنها 30 میلیۆن دۆالر دەبێت. لەرامبەردا هەموو کۆمپانیا نەوتیەکانی بۆماویەکی کــە دەبـــن مەجبور ــاوا ــ رۆژئکۆمپانیایەکانیان ــەی ــ دەک بــێــت کــاتــیــش

دابخەن.

ئەنجام:ــان هـــــــەروەک چــــۆن بە ــتـ ــسـ ــەرەبـ عـناسراوە، مەزهەبەکان سوننە جەمسەری ئیمپراتۆری شیعە دژی دژایەتی خۆی بۆ بەکار چەکێک جــۆرە هەموو ئــاواش هەر دەهێنێ بۆ ئەوەی کە جەمسەری شیعە کە خۆی رێگای لەسەر ئێرانە لە سەرەکەی سنوری کە نایهەوێ عەرەبستان الببات، ئەو هەبێت، شیعە ئیمپراتۆریەتێکی لەگەڵ خوازیارە کە خۆی ببێتە ناوەندی بریاردان بۆ کێشە چارەسەر سازەکان لە رۆژهەاڵتی ــەوت، لە ــاوەراســت. دابــەزانــدنــی نرخی ن نسەقامگیری بۆسەر هەڕەشەیەکە راستیدا پشتیان کە مەزهەبانەیی شیعە واڵتە ئەو زیندوو هەرە نموونەی بەستوە نەوت بە ــیــران بـــەو شــێــویــە دەکــەوێــتــە ئــیــرانــە و ئو لەالیەکەوە ئەمە گــەورەوە. کێشەیەکی دەیهەوێ عەرەبستان دیــکــەوە لەالیەکی رەقیبە ئامریکایەکانی لە مەیدان بەدەر بکات دەبنە داهــاتــوودا لە رەقیبانە ئــەو چونکە دەردەسەر بۆ سەر ئابووری عەرەبستان . ــەوە ــە بــیــرمــان نـــەچـــێ ئـ هــەڵــبــه ت لـو ــی ــاوای رۆژئ دارێــــژراوی بەرنامەیەکی چونکە رووســیــە، دژی بێت عەرەبستان هەوڵ رووسیە رابـــردوودا ساڵی لەچەند دەدات کە دیسانەوە کە بە جیهان بلێ کە بەهۆی رووســیــە جەمسەرییە، دوو دنیا لە رۆژهەاڵتی دوایانەی ئەم هەرەشەکانی توشی جارێکی تر بۆ ناوچەکەی ئورووپا فشارێکی هــەربــۆیــە ــردەوە. ــ ک نــائــارامــیــی ئــابــووری گـــەورە دانـــرا لــەســەر رووسیە لەکاتی ئـــورووپـــاوە. و ئەمریکا لــەالیــەن ئێستادا رووسیە لە ژێر فشارێکی زۆردایە نەوتی خۆی ناردنەدەرەوە هەربۆیەشە و زیاد کردوە بۆ پڕکردنەوەی کەمی بوجەی

لەدەست چوو.

کۆبوونه‌وه‌یه‌کی‌ناڕه‌زایه‌تی‌ده‌ربرێن‌‌له‌به‌رده‌می‌سه‌فاره‌تی‌

فه‌ڕانسه‌‌له‌‌تاران

رۆژی دووشه ممه 93/9/29 به مه به ستی ــاره ی ــ ــن بــه چــاپــی دووب ــڕی ــی ده رب ــه ت ــاره زای نکاریکاتۆری پێغه مبه ری ئیسالم له حوتوونامه ی ده م له به ر ابــدو«، کۆبوونه وه یه ک »شارلی ســه فــاره تــی فــه ڕانــســه کــه لــه الیــه ن به سیجی به رێوه چوو. خرابوو، رێک خوێندکارییه وه بر »مــرگ دروشمه کانی کۆبوونه وه یه دا له و به ، منه « پێغه مبه ری »محمد و فــرانــســه« و فه رانسه وی عه ره بی، ئینگلیسی، زمانه کانی

ئاڵمانی له سه ر پالکارد به رز کرابوونه وه .

بیژەن‌زەنگەنە:‌نەوت‌بێتە‌25 دۆالریش‌کێشەمان‌نابێ!

لە حاڵێکدا گەمارۆکانی سەرئێران و لە کەمیدانی نرخی دابەزینی دوایانەش دا لەم نەوت و هەناردەی زەنگەنە، بــیــژەن بــڕیــوە، ئــێــران لــە بڕستی نــەوت وەزیری نەوتی ئێران ئیدیعای ئەوەی کردوە ئەگەر هێشتا دۆالریــش 25 بگاتە بۆشكەی نــەوت نرخی

دەوڵەت تووشی کێشە نابێ.ریک بــارودۆخــەکــە لەگەڵ خۆمان ــێ دەڵ ئــەو هاوبەش هاوكاریی دووی بە ئێران بەاڵم دەخەین باشتر نەوت نرخی تا »ئۆپێك«ە ئەندامانی لەگەڵ

بكەن.نرخی نەوت ئێستا لە خوارترین ئاستی خۆی لە ماوەی 6 ساڵی ڕابردوودا بووەو بەپێی ئامارەكانی لە ئێستا هەر ڕێكخراوە ئەم نەوتی نرخی ئۆپێك

سنووری 45 دۆالرە.ئابووریی وەزیـــری نــیــا، تــەیــب عــەلــی پێشتر لەبارەی بەفرانبار 25ی پێنجشەممە، ڕۆژی ئێران، بوودجەی لە نــەوت فرۆشی نرخی لە چاکسازی فرۆشی بەپێی بودجە الیەحەی داگوتی، 94 ساڵی بــەاڵم ئێستا نــەوت بە نرخی 70 دۆالر داڕێـــژراوە دۆالر 40 بۆ الیەحەیە بەم پێداچوونەوە خەریکی

لە بۆشکەن.دابەزینی لــەســەر جەخت ڤێنزۆئێال و ئــێــران ئەمە دەکـــەنـــەوەو ئۆپێك نــەوتــی بەرهەمهێنانی دابەزینی دەڵـــێ، عەرەبستان كــە دایــە حاڵێك لــە بەرهەمهێنانی نەوتی ئەندامانی ئەم ڕێكخراوە دەبێتە هۆی ئەوەی كە واڵتانی دیكەی بەرهەمهێنانی نەوت بە خێرایی بۆشایی بازاڕەكانی جیهان پڕ دەكەنەوە.

ــە هـــۆی گــەمــارۆ ــران ب ــێ ــە ئ شــایــانــی بــاســە كسەرمایەگوزاریی كەمیی لەگەڵ نێودەوڵەتییەكان بـــەرەوروویـــەو نــەوتــدا پیشەسازیی لــە پێویست له م نیگه رانی به هۆی بیانییەكان زۆربەی شیركەتە

دۆخه لەم واڵتە كشاونەتەوە.

ئیزنی‌چاپی‌رۆژنامه‌ی‌»مردم‌امرروز«‌هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌

ــه ی »مـــــــردم امـــــــــروز« بــه ــ ــ ــام ــ ــ رۆژنبه رپرسایه تی ئه حمه د ستاری و سه رنووسه ری محه ممد قوچانی، شه مه 27ی به فرانبار به هۆی چاپکردنی وێنه یه کی »جورج کلونی« له کاتی ده لی: »من گولپ دا گوڵدن خه اڵتی وه رگرتنی شارلیم«، له الیه ن هه یئه تی چاوه دێری به سه ر رۆژنامه و گۆڤاره کان )مطبوعات( ئیزنی چاپی رۆژنامه که ش به رپرسی ه و سه ندرایه و لێ

بانگ کرایه دادسه ر.

زێڕی رەش، چەکی سیاسییە یان ئابووری؟ڵەکانی‌پێوەندیدار‌بە‌ئێران

هەوا

رۆژنامەی9 ژماره : ٦٤٨ ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥

لەگەڵ لەپێوەندیی كــوردیــیــەكــان حیزیە میدیایی هەڵسوكەوتی بەگشتی و وتووێژ

لەگەڵ ڕێژیم دەبێ بە چ شێوەیەك بێ ؟پێداگریی ــڕای ــ وێ مــن ــڕوای ــ ب ــە ب و وتــووێــژ جــەوهــەری لەسەر ئوسووڵی ئیرادەی ئەوان بۆ چارەسەریی ئاشتییانەی ــی بۆ ــامــادەی ــان و ئ مــەســەلــەی كــوردســتتەندروست كێبركێی سیاسیی قبووڵكردنی كۆڵەكەی و تـــەوەر ــێ دەب كۆمەڵگەدا لــە سەرەكیی گوتاری سیاسیی ئۆپۆزیسیۆنیی توندوتیژییخوازیی ــی ــاودان ــەق ل ئــــەوان، میكانیزمە بــە مــلــنــەدانــی و ڕێــژیــمــە ئــەم دێموكراتیكەكان و تەنانەت هێندێك لە ڕێسا و خۆیشی دێموكراتیكەكانی ــەت ــەڕواڵ بهەروەها هەبوونی ئەزموونی تاڵی ڕابردوو

لەم بوارەدا بێ .هێزە بە دەبــی ڕوو پێناوەدا لــەم پێداگریی بەڕاستی كــە نێوخۆییەكانیش كێشە چارەسەكردنی پێویستیی لەسەر لەڕێگەی ئاشتیخوازانە و كرانەوەی كەشی سیاسی لەپێناو گۆڕانكاریی بەرەبەرەیی و

ئاشتیخوازانەی ڕیژیم دەكەن، بگوترێ : پێوەندییەدا لــەم كــە ــەوە ئـ یــەكــەم ـــ ـ)لــەالی( زەوینی لەنێو تۆپەكە تائێستاش ڕێژیمە. بۆیە سەركۆنەی سەرەكیی ئەوان قوربانیەكانی. نــەك بــێ ڕێــژیــم بــۆ ــێ دەبتــرســان و وەتــەنــگ هاتن لــە مــەیــدانــداری

لەسەر كە مەیداندارییەك رێژیم، كردنی سەركوت و توندوتیژیی ڕاوەستاوە نەك بۆ ڕەزامەندیی خەڵك، بەڵكو بە زیانی خەڵكە. بەهەرحاڵ ئەوەی كە هەڵپەڕینی نێوەڕاستی بــەوانــە بكا مــەیــدانــی دەوێ ، دەبــێ پــرس ــردووە نەك ــ كــە مــەیــدانــەكــەیــان داگــیــر كبەوانەی كە لە چوونەژوور و هەڵپەڕین لە نێوەڕاست یان قەراخەكانی مەیدان پێشیان پێ دەگیرێ . پێویستیش نیە ئەم كەسایەتییانە ــاڵ« و ــكـ ــاری »ڕادیـ ــوت ــەدا گ ــگــەی لــەم ڕێ»گــشــتــخــوازانــە«یــان لــە بــەرامــبــەر ڕێژیم هاوشێوەی نیە پێویست هەروەها هەبێ . كەسانێكی وەك ڕەئیس دانا و زەرئەفشان لە كەبودوەند و نــووریــزاد و ستوودە و گرتووخانەدا گیانیان بخەنە مەترسییەوە و ڕێژیم بە چالش بكێشن. هەروەها سەبارەت خودی ڕێساكانی بەپێی كە كەسانێك بە ڕێژیم بە »ڕێبەرانی فیتنە« ناسراون و لە هەرچەند كراون، دەسبەسەر ماڵەكانیان دا هێزانە ئەم خــودی ڕێبەرانی لە زەمانێك بوون، ئــەوان متمانەی جێگەی النیكەم و سیاسییەكانی بەندییە ئەگەر نەڵێن. هیچ هەر دیسانەكە دەكرێن، ئیعدام كوردیش ــەاڵم النــیــكــەم خــوازیــاری بــێــدەنــگ بـــن! بـبن دیاریكراوانە ماددە ئەو جێبەجێكردنی دان ڕێژیم خــودی بنەڕەتی یاسای لە كە خەڵكەوە مافەكانی بە پێوەندییان بــەاڵم

هەیە. بۆ ئەوەی النیكەم بەستێن و كەشێك مەیدانی نێو مــانــۆڕدانــی و ڕەخسین بــۆ بەوەش ئێمە بكرێ . ئامادە ئــەوان خودی ئەمە دەكــەیــن. لێ پشتیوانیشی و ــن ڕازیواتە خستنەڕووی داخوازیی جێبەجێكردنی بە پێوەندییان كە یاساییانەی مــاددە ئەو مافەكانی خەڵكەوە هەیە، ئیتر ئەمە ناتوانێ و ڕادیــكــاڵــیــزم گشتیخوازی، ــی، ــدەڕۆی زێ

چاوەڕوانییەكی بێ جێ بێ .داوا نیە ڕەوا شتێكی ئــەوە دووەم ــ ــە حــیــزبــە ســیــاســیــەكــان بــكــەن بــەرنــامــە لمانیفێستی كــە خــۆیــان ســەرەكــیــیــەكــانــی بەالوە كــوردن، مێژووییەكانی داخوازییە حیزبی وەك خــۆیــان ــردەوە ــەك ب و بنێن سیاسیی هەڵوەشاوە ڕابگەیەنن، بۆ ئەوەی ئیزنی و ڕەوایــەتــی خوانەخواستە بتوانن چاالكیی سیاسی لە ڕێژیم وەرگرن، چونكە هیچ كۆمەڵگەیەكی تەندروست بەبێ حیزبە بوونی ناتوانێ ئۆپۆزیسیۆنەكان سیاسییە هێندێك ئەوەكە بەتایبەت هەبێ . دەرەكــی كــارەیــان ئــەم كــە ڕاســـت حیزبیش هــەن لە بەشداریی لە شێوەیە بــەم و ــردووە كپرۆسەی سیاسیی كۆمەڵگە بێ بەش بوون.

ناوی لەژێر ــەوان ئ ــەوەی ئ سێیەم: ــ ــە چـــوارچـــێـــوەی ــاســی لـ كـــــــردەوەی ســیسیاسییە لــەحــیــزبــە مـــەدەنـــی كــۆمــەڵــگــە بەپێی دەبــێ دەوێ ، ئۆپۆزیسیۆنەكانیان

ڕێسا بۆ خودی ئەوان كە حیزب و گرووپیان نیە، مومكین بێ . ئەگەر ئەمە بۆ ئەوان كە ڕێژیم بۆ ئەمنییەتی جیددیی مەترسییەكی لەقەڵەم نادرێن نەگونجێ ، چۆن چاوەڕوانیی كە هەیە سیاسییەكان حیزبە لە ئەوەیان بە بەهەرحاڵ ڕەساڵەت و پێناسە بەپێی

ئاڵترناتیڤی ڕێژم دێنە ئەژمار؟!...كوردستانییەكانیش حیزبە بە ڕوو

دەبێ بگوترێ :ــــ دەتـــوانـــرێ بــەشــێــوەیــەكــی چــاالك ــۆچــوون و ــە بــاســەكــان و ب پــێــشــوازیــی لكۆمەڵگە بــە پــێــوەنــدیــدار ئیستداللەكانی لەمدواییانەش دا و گشتی بیاڤی مەدەنی، قازانجی بە دەبــێ بــەاڵم و بكرێ وتووێژ پاسیڤبوون نائومێدی، دژی بەربەرەكانی كۆمەڵگەدا لە سیاسیی كەمتەرخەمیی و بەهێزكردنی و ــدن وروژان بۆ هەروەها و ڕوحــیــیــەی حــەقــخــوازی و ئــازادیــخــوازیــی

خەڵك كەڵكی لێ وەرگیرێ . بەجێگەی ئــــەوان ــەتــی خــۆی جــێــی ــــ وێــڕای بێ هیوایی، ئایەتی خوێندنەوەی ــتــوگــۆ و ــۆ گــف ــی بـ ــادەیـ ــامـ ــی ئـ ــنـ ــڕیـ دەربـچــارەســەریــی ئــاشــتــیــیــانــەی گــرژیــیــەكــان بەشێوەیەكی ڕەوان و ئاشكرا ئەم پەیام و دڵنیاییە بە بیروڕای گشتی بدەن كە لەگەڵ لە ئاشتیخوازانە دیسكۆرسی هەبوونی هەوڵدان بۆ وەدیهێنانی ئامانجە نەگۆڕەكانی خۆمان كە ڕزگاریی خەڵكی كوردستان لە و داگیركاری و چەوسانەوە بــەنــدوداوی سەرەڕۆیی كۆماری ئیسالمییە، بێ ئاگا نین و ڕێكخستنی حیزبی لەنێو كۆمەڵگە، هاندان

و بەرنامە دەوری بۆ خەڵك ڕاكێشانی و گشتیی بیروڕای ڕاكێشانی ئامانجەكانیان، خەبات لە شوێندانەر واڵتــانــی و جیهان بۆ جێگیركردنی ئیسالمی كۆماری بەدژی

دێموكراسی لە كۆمەڵگەدا لەبیر ناكەن.پێویستە كوردییەكان حیزبە لەسەر ــ هێرشبەرانە بەشێوەی ڕێـــڕەوەدا لەم كە ــەن نـــەك بـــە حــاڵــەتــی ــك ــەوت ب ــســوك ــەڵ هبەرپەرسایەتیی و پەیام و، بەرگریكارانە

ئۆپۆزیسیۆنیی خۆیان بەجێ بگەیەنن.ئامادەبوونی تا دەبــێ حیزبانە ئــەم ــ یان لە كۆمەڵگەدا كەشی كراوەی سیاسی النیكەم دەركەوتنی نیشانە جیددییەكان بۆ كە ـ ڕێژیم لەالیەن ڕێككەوتن و ســازان تــەوەری سەرەكیی ـ ئەستەمە زۆر دیارە ڕەتكردنەوەی لەسەر خۆیان بانگەشەی پێویست دا حــاڵــەتــی لــە و ئاشتیخوازانە خۆیدا گشتێتیی لە ڕێژیم توندوتیژانەی خەسارەكانی لەگەڵی. سازان نەك دابنێن قورس و یەكالیەنە ئەبستراكت، پێداگریی لــەســەر وتــووێــژ و ســـازان لــەگــەڵ ڕێژیم حیزبە و خەڵك بۆ قازانجەكەی لە زیاتر

پێوەندیدارەكان دەبێ . بە پڕەنسیپەش ئەم دەبــێ هەروەها ــ پتەوی و پارێزراوی بمێنێتەوە كە وتوێژی فەڕزكراو نەك لەالیەن حیزبێكی دیاریكراو، ــیــكــەم بە بــەڵــكــو لـــەالیـــەن بـــەرەیـــەك، الننوێنەرایەتی لەالیەن ئەوەوە جێبەجێ بكرێ ماددەكانی و نــێــوەرۆك بــە ســەبــارەت و

ڕێككەوتن كرابێ .

درێژەی:

تێڕامانێك لە دانیشتنی ئۆپۆزیسیۆنی كوردی لەگەڵ ڕێژیمی ئێران

شاخه وان ره حیمی

به رای ماکس وێبێر سوننه ت ئه و ڕه فتاره کۆمه اڵیه تی و ریشه ییانه یه که به هۆی ریشه یی خاوه ن کۆمه ڵگادا نێو له کۆنیه وه و بوون مانای به به اڵم سوننه ت گه رایی تایبه تن، ڕێزی ده گه ڕێته وه ئاگایانه که دیفاعی یه رێفلێکسێکی سه رده می له وایه پێی و سۆننه ته کان بۆ ئاڵۆزی مۆدێرندا! ئه مه ڕێگایه که بۆ چاره سه ری به شێکی وه ک سوننه ت کۆمه ڵگا. کێشه کانی جیانه کراو و بنگه یی له فه رهه نگێکی تایبه ته که به اڵم بکه ین، سه یری کێشه یه ک وه ک ناتوانین هه ڵبژاردنی و سوننه ت به خۆبه ستنه وه به زه ینیه تێک رووبه رووی ئێمه سۆننه ت گه رایی جه زم گه رایی! یا دۆگماتیزم ناوی به ده بین هه ڵبژاردنی جه زم گه رایی یا دۆگماتیزم ره وشێکه که به ته وای داخراوه له رووی باس و لێکۆڵینه وه و چاوبه سراوانه ته نیا په یڕه وی له له وچوارچێوه دا که مێتۆدێکه ده کات. سوننه ت نی یه ، بیرکردنه وه و لێکۆڵینه وه بۆ جێگایه ک و نابێ تێپه ڕ عه قڵ ئه زموونی له واتایه ک به »نه گۆڕ و سوننه ته کان له به رکردنی ڕه وشی

مانه وه«ئه ساسی بیرۆکه که یه تی.له هه موو جیهان به جۆرێک ناوو نیشانێک له جه زم گه رایی ده بینین به اڵم له و کۆمه ڵگاگه له که له ڕۆژهه اڵتی ناوینن، رووبه رووی زۆرترین نیشانه کان له دۆگماتیزم ده بین. ئه م بارودۆخه به ته واوی کاریگه ری له سه ر ژیانی کۆمه اڵیه تی ئه م ناوچه یه داناوه و به ر له بزاوتن و هه رجۆره

پێشکه وتنێکی له کۆمه ڵگا گرتووه.له به ر ئه وه ی رۆژهه اڵتی ناوین، وه ک النکه ی مرۆڤایه تی، جێگای ئافڕاندنی زۆرێک له ده سکرده مادی و مه عنه ویه کانی مرۆڤایه تی وه ک ئه ندێشه، ... ئێمپراتووریه کانه و ئۆستووره مێتۆلۆژی، یه که مین وه ک ده سکه وت گه له ئه م هه مووی ،و پیرۆز کاراکتێرێکی کۆمه ڵگا، ده سکرده کانی ته قدیسیان به خۆیانه وه گرتووه. هه رچه ند ئه م ده سکردگه لیشه نابێ بێ که ڵک سه یریان بکرێ له خۆیان مێژوویی رۆڵی پێی به پێویسته و ڕۆڵێک بڵێین ده توانین بنرخێندرێن. کۆمه ڵگا مێتۆلۆژی هه یه تی، سه ەده مه دا له م زانست که ئه و له وه پێش هه زارساڵ چه ند ئه فسانه کان و ڕۆڵه یان بووه، به شێوه یه ک که توانایی ئه وه یان بووه پێوانی ره د یا قه بووڵ کردنی شته کان بۆ

کۆمه ڵگا دیاری بکه ن .ئه گه ر سه رنج بده ین ده بینین که دۆگماتیزم تا ئه م ڕاده یه که له ڕۆژهه اڵتی ناوین هه یه، له واڵتانی دیکه ی جیهان نی یه، ئێمه له ناوچه کانی ئۆستووره کان و ئه فسانه جیهانیش دیکه ی پێویستی کاتی له له وێ به اڵم ده بینین، به اڵم تێ په ڕیندراون. یا کراون ئینکار خۆیدا بوون ئۆستووره کان ناوین، ڕۆژهه اڵتی له

ئه م جۆر و نه گۆڕ و مۆتڵه ق به حه قیقه تێکی بیرۆکه یه ش ره نگدانه وه ی خۆی له سه ر هه موو

ژیانی تاکه کانی کۆمه ڵگا داناوه. له زه ینی یا زانستی بزاوتی عه قاڵنییه ت، وه ک کۆسپ گه لێک گه ڵ له ناوین ڕۆژهه اڵتی به ره وڕوو دۆگماتیزم و ده سه اڵت خوازی ڕیشه ی وه ها دۆگماتیزمه ش ئه م و بووه ته وه که کۆمه ڵگا تاکه کانی زه ینی نێو داکۆتاوه ته و ڕادیکاڵ ئاڵوگۆڕێکی جۆره هه ر به پێشی مانایه به و ئه مه گرتووه. کۆمه ڵگا له ڕیشه یی نی یه که موبارزه ی بیرمه ندان و ئازادیخوازانی بۆ گیانیشیان ته نانه ت که ناوچه یه ئه م به خشیوه ئازاد کۆمه ڵگایه کی به گه ییشتن ده سه اڵتی الیه ن له به اڵم سوودببینین، بێ زه ینین دۆگماتیزی به رهه می که دێسپۆتیک کوشتن و ئه شکه نجه هه ڕه شه، تووشی وه ها تایبه ت ئاکامێکی به خه باته که یان که بوون به تێکه اڵو دۆگمی ئه ندێشه ی نه گه ییشتووه. ده سه اڵت به بێ هیچ مه ترسیه ک دژکرده وه له به رانبه ر هه ر جۆر ئه ندێشه یه ک نیشان ده دا که

پایه کانی سیستمی بله رزێنێ.ناوین ڕۆژهه اڵتی کۆمه ڵگای دواکه توویی سیاسی، به شه کانی هه موو له به گشتی، به سه رده مدا گه ڵ له ئابووری و کۆمه اڵیه تی ته واوی به رچاوه و ئه مانه ده مانهێنێته سه ر ئه و قه ناعه ته که بڵێین ڕێنسانسێکی زه ینی پێویستیه ! به اڵم له سه ر چ بنه مایه ک؟ ئایا ئیسالمی سیاسی که هه ڵگری ئایدیایه کی سۆننه ت گه رایانه یه و به ڕای خۆیان دژکرده وه یه که له به رانبه ر دونیای مۆدێڕن، ده توانێ ئاکامێکی پۆزتیڤی بۆ کۆمه ڵگا هه بێ و له قه یران ده ری بێنێ؟ بێگۆمان ئه گه ر ئه ندیشه ی که بکه ین ده وڵه تانه ئه و سه یری خودی که ده بینین هه یه، سیاسییان ئیسالمی قه یراناوی ڕاد ه یه هک چ تا ده سه اڵتانه ئه م کۆماری وه ک نموونه گه لێک نه گۆنجاون. و هه ڵگرانی ئاشناترین داعش و ئێران ئێسالمی ده سه اڵت گه له ئه م سیستمانه ن. جۆر ئه م ئه که نه وه. ره د مرۆڤ ئێراده ی و عه قڵ هێزی دۆگماتیک ترین سنووری له سیستمانه ئه م که جێیان گرتووه شوناسی دا ته ک ئایدیای ته نیا له وه رسووڕان و خۆبه ستنه وه به نه ریت سیستمی ئه گرێ. سه رچاوه سۆننه ته وه و ئیسالمی سیاسی چ له جۆری بۆنیادگه رایانه که ی که ئیسالمیانه مۆدێرنه ڕێکخراوه ئه و چ و قۆناغه له و توانیویانه خۆیان بۆچوونی به دۆگماتیکه ده رباز ببن، وه کوو دیوارێکه که به نرابێت. به نا قورس ترین خشته کانی دۆگماتیزم ئێسالمی سیاسی به زۆرتر سه باره ت لێدوانی له چوارچێو ه ی ئه م وتاره نی یه و ده توانین ته نیا ئیسالمی سیاسی وه ک ئه ندیشه یه ک ناوی ببه ین

که به شێک له دایره ی ته سکی دۆگماتیزمه.جیهان که ڕیشه یی ئاڵ وگۆڕێکی دوایین فکری زانستی، ڕێنسانسی بینیویه خۆیه وه به

دا. رووی ئۆرووپا له که بوو پیشه ییه ک و ئافڕێنه ریه کی و نوێبوونه واتای به ڕێنسانس . کۆمه ڵگایه و مرۆڤ جیهان بینی له نوێ ئاڵوگۆڕێک که له ئۆرووپا ڕووی دا ئاکامی زاڵ دۆگماتیزمی سه ر به مرۆڤ ئێراده ی بوونی له رووی و ڕیشه یی گۆڕانه، ئه و بوو. زه ینی کرد ڕۆژئاوای و بوو ده روونی پێویستیه کی پیشه سازی، و زانست فه لسه فه، ناوه ندی به کاریگه ری له سه ر جیهان بینی مرۆڤی رۆژئاوایی گۆڕینی هۆی بووه راسته وخۆ ئه مه ش و دانا ده وڵه ت گه لێکی به ره و سیاسییه کان سیستمه گشتی ژیانی بوونی باش تر دێمۆکرات ترو

مرۆڤ.له هاوکات و بیسته م و 19 له سه ده کانی کۆچکردن رۆژئاوا، کۆمه ڵگای گه شه ی گه ڵ رۆژهه اڵتی له خوێنده واری ئامانجی به ناوینه وه به ره و رۆژئاوا زۆر بوو. ئه م که سانه ده رۆیشتن ئۆرووپا بۆ کۆمه ڵگایه که وه له مافی زانستی ره وشی نه بوونی هۆی به که نه بوو، سیستم له ره خنه شیان بچووک ترین که پارلمان وه کوو نه هادگه لێک له ته نانه ت داخراوی له بوون ده رباز بۆ یاریده رێکه کاتێک بۆیه نه بوو، نیشانێک و ناو سیستم سه یری کۆمه ڵگای رۆژئاوایان کرد و جیاوازی و بینی شوێنه دوو ئه م نێوان له به رچاویان و دێمۆکراسی چه مکی گه ڵ له ئاشنایی به ئاڵوگۆڕ به ستێنی نوێ، کۆمه اڵیه تی زانستی تێدا چه مکانه یان به و سه باره ت لێکۆڵینه وه و ناوین رۆژهه اڵتی دا هه وڵیان و بوو دروست ئاشت سالم ژیانێکی و کردن گه شه گه ڵ له بکه نه وه و ئه مه خۆی دیاریه که له ئاڵ و گۆڕێکی ئه م مێتۆدی هه ڵه ی به اڵم که سانه. له م زه ینی که سانه له وه دا بوو که ئه وان نه یانده ویست که درووست ناوین رۆژهه اڵتی له ڕێنسانسێک خۆیان کۆمه ڵگای ده یانویست به ڵکوو بکه ن

وه ک رۆژئاوا لێ بکه ن .ئه وه یه بوونه وه یه ورد جێی که خاڵێک به سوننه ت گه راکان که شێوه به و هه ر که، ده غده غه ی چه ند بێ به کۆمه ڵگای بیرکردنه وه هه موو ده یانهه وێ و له مه وبه رن ساڵ هه زار کۆمه ڵگا به مێژوو، یاسا و هه موو ده سکه وته کانی ساڵ چه ند سه د بۆ بگه ڕێننه وه دیکه یه وه له مه وبه ر و به م شێوه یه ش دێوێکی خوێنڕێژ به نێو ده وڵه تێکی نادێمۆکراتیکی ئێسالمی درووس و چه مک له و وه رگرتن کۆپی ڕێبازی ده که ن، مه قووالنه ش که له ڕۆژئاوا هه یه بۆ وه اڵم دانه وه به که م و کوڕیه کانی کۆمه ڵگای ڕۆژهه اڵتی ناوین کۆمه ڵگا بۆ بنه ڕه تی چاره سه ریه کی ناتوانێ

وه دی بێنێ.دوو به رچاوگرتنی له به ده بێ ئاڵوگۆڕ هه ر به ستێنی له و مه کان و زه مان فاکته ری ئه و کۆمه ڵگایه روو بدات. ڕێنسانس رووداوێک بێت، تایبه ت توێژێکی به تایبه ت که نی یه

هه موو ده بێ و کۆمه اڵیه تییه کارێکی به ڵکوو کۆمه ڵگا تا ببینن تێدا خۆیانی رۆڵی کۆمه ڵگا قه بووڵی بکات. هه ر به و شێوه که بیرۆکه ی ره د کردنه وه ی عه قڵ تووشی جه زم گه رایی دینی مان کردنه وه ی ره د یا نه گرتن به رچاو له ده کا، هه ڵبژاردنی واتایه کی تر به یا و فه رهه نگ به شێکه مۆتڵه قیش« »زانست گه رایی ڕێبازی له دۆگماتیزم! که وه ک دۆگماتیزمی سه رده می ره وشه ئه م ببه ین. ناوی ده توانین مۆدێرنیته ره د هۆی ده بێته ناراسته وخۆ یا راسته وخۆ که کۆمه اڵیه تییانه بایه خه ئه و کردنه وه ی ریشه یه کی چه ند هه زارساڵه یان هه یه و له گه ڵ ئه مه ده بێت. رووبه روو خه ڵک به ربه ره کانی روانگه یه کی بوونی درووست هۆی ده بێته و پێشکه وتن که روانگه یه ک ئۆریانتالیستی، ناوچه یی و خۆماڵی چه مکێکی به دێمۆکراسی ناناسێ به ڵکوو وه ک نیازێک له ره وتی جیهانی سوننه ت ئه وانه وه روانگه ی له ده یبینێ. بوون به شێک له دواکه وتووییه و ره دی ده که نه وه وه. ڕێنسانس شه ڕی نێوان ڕووداوه کۆن و نوێ کان نی یه که له جه ریانی ڕووبه ڕووبه نه وه یان ئه مری نوێ زاڵ ببێت به سه ر ئه مری کۆن دا و ئه مه ش هه ڵه یه که یه که مین ئه مه بزانرێ. پێشکه وتن به که له سه ره تای رێنسانس ئه گه ری تووشبوونی هه یه. ئۆریانتالیسته کان سوننه ت وه ک کۆسپێک ده یبینن له به رده م کۆمه ڵگا، بۆیه روویان کردۆته » رۆژئاوا« په رستی و ئه مه جۆرێک بێگانه یی نیشان تاک مێژوویی شۆناسی به سه باره ت ناتوانین که هه یه مژار و پرس زۆرێک ده دا. ته نیا له روانگه ی زانسته وه چاویان لێ بکه ی و

ئه ویش پرسه فه رهه نگییه کانه. روو نه دانی ئاڵوگۆڕ له رۆژهه اڵتی ناوین ده رک ره وشی که زه ینیه تێک بۆ ده گه ڕێته وه له به خۆی جێی بابه ته کان له تێگه ییشتن و به رکردن یا په یره وی له ره وشی کۆمه ڵگایه کی ده بێ دروست پێشکه وتن زه مانێک داوه. دیکه کۆمه اڵیه تییه کانی وبایه خه باوه ڕ بتوانرێ که له بکه یت. هاوئاهه نگ زانست دا گه ڵ له خۆت له ڕێنسانس له مانه کام هه ر به رچاونه گرتنی

گه ڵ شکست به ره وڕوو ده کاته وه . هه رچه ند ڕۆژهه اڵتی ناوین خاوه ن زۆرێک خاڵی هاوبه شی دینی و تایبه تمه ندی فه رهه نگی و نه ته وه یی شۆناسی زۆرێک به اڵم دیکه یه، نه ته وه ی و تێدایه تریشی جیای جیا ئێتنیکی به شه دا، له م کوردیش شۆناسێکی سه ربه خۆیه مانه وه ی سوننه تی کێشه ی هه رچه ندیش کوردستانیش داوێنگێری کۆمه ڵگا پێکهاته ی هه ندێ کوردستان ره وشی ده بێ به اڵم بووه ،

جیاوازتر بنرخێنین و له سه ری ڕاوه ستین .به شۆڕش سه رهه ڵدانی ئه گه ر سه ره تایی ترین دیارده ی پراکتیکی بۆ ئاڵو گۆڕی ڕیشه یی و ڕێنسانس بزانین، ده توانین نه ته وه ی کورد وه ک زیندووترین کۆمه ڵگای ئه م ناوچه ناو

به ده سهێنانی بۆ تێکۆشان ساڵ سه دان ببه ین. به گه ییشتن بۆ که واڵتێک له ئازاد ژیانێکی ئازادی خاوه ن زۆر کۆسپ و ناهامه می تایبه ت بۆ سه رهه ڵدانی پته وی بنه مایه کی به خۆیه تی، زۆر شۆڕشی ڕادیکاڵ و بنه ڕه تی له کوردستان ئامانجه که شی ته نیا که کردووه درووست گه ییشتن به دێمۆکراسی و ژیانێکی هاوبه شانه یه مه زهه بییه کانی و نه ته وه یی شۆناسه گه ڵ له دیکه. ده یان شۆڕشی به رده وام له چوار به شی کوردستان له دوو سه ده ی رابردوو ده رخه ری کۆمه ڵگای نێوان جیاوازی راستیه یه. ئه م ناوچه که دیکه ی کۆمه ڵگاکانی گه ڵ له کوردی هه ر له مه دایه، نیاز به ئازادی و گۆڕانکاری ده بێ هاورده یی، نه ک بێت ده روونی پێویستییه کی له هه ر عه ره بی به هاری که ده بینین بۆیه زستانه که دا مایه وه و نه یتوانی به به هاری ئازدی به ده ست بێنێ، قه ت گۆڕانێک له و کۆمه ڵگاگه له دروست نه بوو، به ڵکوو ته نیا له ئاستی گۆڕینی ئا ڵو گۆڕ دروست چه ند که سایه تێکی ده وڵه تی دا بوو. له ناکاو وه کوو کارگێک شۆڕش هه ڵتۆقی یا ئاکام به نه گه ییشت به اڵم ده ستی پێکرد و به الڕێدا برا یا سه رکوت کرا، به اڵم به هۆی به پارته هه بوونی و گۆڕانکان خوازی پالن بوونی هه میشه کورد کوردستان، له مۆدێڕنه کان هه نگاوێک پێش له هه موو نه ته وه کانی دیکه بووه دێمۆکراسی خوازی و ئازادی به بۆگه ییشتن دواییانه دا له م کورد ستاتۆی پێش که وتنی و له ناوچه که ش تا ڕاده یه کی زۆر بۆ ئه م خاڵه ده گه ڕێته وه. بزووتنه وه ی ڕزگاریخوازی گه لی پێش که وتنی سه رده مدا گه ڵ له هاوکات کورد پرسی له نه ته نیا و کردووه دروست له خۆی به کردووه شۆناس خوازی که نه ته وه یی، ده غده غه ی بنه ڕه تی تاکی کورد، به ڵکوو گرداری پرس گه لێک وه کوو پرسی ژنان، الوان، مندااڵن ده ور به دیکه کۆمه اڵیه تی پرسی زۆر و فراوانی پانتایی له دیاریه که بزووتنه وه که دا جیهانبینی و دێمۆکرات بوونی ئه م بزووتنه وه یه. گه لی کورد به ئاگایی و زانیاریه ک که سه باره ت به هۆی شۆڕشه مێژوویی خۆی به شۆناسی ده ستی به سه رانسه رییه کان و ئازادی خوازی و شۆناس بۆ هێنان په نا له ئیتر هێناوه فه رهه نگی دژمن ده ستی هه ڵگرتووه و مه یل به ئاستی گه یاندۆ ته فه رهه نگی و سیاسی ئازادی دیارده ئه م هه مووی به به اڵم خۆی. به رزی کوردستان دا کۆمه ڵگای له که دڵخۆشکه رانه ده یبینین، نیاز به پێشکه وتنی زۆرتر پێویستیه کی ئه و هه موو له م بتوانین که ئه وه ی بۆ ژیانیه. تایبه تمه ندیانه ی کۆمه ڵگا زۆرتر که ڵک وه ربگیرێ بێنین ده ست به یه کجاری ڕزگاریی بتوانین و و سازماندهی به باوه ڕی ئاستی پێویسته ببردرێته زۆرتر له مه کوردستان له موبارزه ده توانێ که ڕێگایه که باشترین ئه مه و سه ر

وه اڵمده ر بێت.

سه رچاوه کان:علوم دایره المعارف « : مێهر شایان : » بحران های رابرت دان تطبیقی« _ جی

هویت » _ کارل راجرز : تغییر و رشد .

کۆمەاڵیەتی

سوننه ت، هێزێکی پێشبه ر یا کۆسپێک له به رده م پێشکه وتنی کۆمه ڵگا؟

رۆژنامەیژماره : ٦٤٨ ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥ بیرو ڕای ئازاد8

ن: ناسر ئیرانپووروه رگێڕان بۆ کوردی: سیروان مووساپوور

بەمیدیایی دوایــیــدا مانگەكانی لە بوونی دانیشتنی هەیئەتی سیاسیی حیزبی دەوڵــەتــی لــەگــەڵ كــوردســتــان دێموكراتی ــاراوە: ئـ هێناوەتە بــاســی هێندێك ئــێــران هێندێك بە »واقیع بینی« و ژماریەكیش یە »زیانبار«ی دەزانن. لەڕوانگەی نووسەری ئەم دێڕانەوە نەك پێویستی، بەڵكو ئیمكانی و سروشت بەهۆی ڕێژیم لەگەڵ ســازان بێ ئاكامە، شتێكی تائێستاكەی ڕوانــگــەی هەربۆیە سەرمایەگوزاریی زۆر لەسەری و پێداگریی پڕتێچووی میدیایی بەقازانج نیە.

1ـ خاڵە گشتیەكان، بنەما ستراتیژییەكان و بنچینەی سیاسیی حیزبە كوردستانییەكان ــراوە و ــ ــ ــك خ ــ ــە بــەرنــامــەكــانــیــانــدا ڕێ لـهەوڵ حیزبانە ئەم زۆربــەی گونجێنراوە. دێموكراتیكی دامەزراندنی سیستەمێكی بۆ فیدراڵ و وەدیهێنانی داخوازییەكانی خەڵكی پێكهێنانی بــنــەمــای ــەســەر ل ــان كــوردســتلە كــوردســتــان نــاوچــەیــی حكوومەتێكی ڕێكخراو بەشداریی و ئەودا چوارچێوەی و بەكۆمەڵ لە حاكمییەتی ناوەندیدا دەدەن. كۆمۆنیستی حیزبی كــۆمــەڵــەی تــەنــانــەت حاكمییەتی بۆ بەرنامەی خۆی« بە ئێران ــان« و پــارتــی ــوردســت ــە ك ــی ل ــاوەری جــەمــازادی كــوردســتــان )پــــەژاك( بە ــ ژیــانــی ئخۆی، دێموكراتیك«ی »كۆنفیدرالیزمی دژایــەتــیــیــەكــی بــنــەڕەتــیــیــان لــەگــەڵــی نیە. وەك ڕاســت ئــەوان سەربەندی هەرچەند كە بەرچاو دێتە وا نەبێ . سیستەمە ئەم مێژووییە ــە ــی داخــوازی و پڕەنسیپ لــەم منیشەوە ڕوانــگــەی لە ئەمە نایەنەخوار. وەها تەنیا هۆكار، زۆر بە ڕاستە، چونكە مافە گــرەنــتــیــی ئــێــرانــدا ــە ل میكانیزمێك

نەتەوەیی و گشتییەكانی كورد دەكا. ماهییەتی نــیــە شــــاراوە كـــەس ــە ل 2ـ كۆماری حكوومەتی دێموكراتیكی دژە پێكهاتەییەوە ــاری ــەب ل ئــێــران ئێسالمیی ــی بە بــە هــاتــنــەســەركــاری ئــاغــای ڕوحــانچاوپۆشی لە ڕێتۆریكی جیاواز، بە بەراورد بچووكترین نژاد ئەحمەدی ئاغای لەگەڵ نــەهــاتــووە، نە بۆخۆی گــۆڕانــی بــەســەردا كــردەوە نە كـــردووە و ئیددیعایەكی وەهــا ــەن. ــ دەردەخـ ئــەمــە سیاسەتەكانیشی و بەشێوەیەك كە ئەم ڕێژیمە هەروا كۆسپی و دێموكراسی جێگیربوونی ســەرەكــیــی فیدراڵیزم لە ئێرانە. لەبنەڕەت دا ئەم ڕێژیمە ناوەندگەرا و دامەزراو لەسەر سەرەڕۆیی قەومی و مەزهەبی، فاشیزمی و سیاسیی ڕەگەزایەتی توانایی قبووڵكردنی داخوازییە پێكهاتەییەكانی بنەڕەتیی و دێموكراتیكە بــە شێوەیەكی ــان دەبـــێ ی بــەنــاچــار نــیــە. ــچــێ یــان ئــاشــتــیــخــوازانــە لــەســەركــار الببەشێوەیەكی توندوتیژانە كۆتایی پێ بهێنرێ .كــارە ئــەم وەدیــهــاتــنــی چۆنییەتی 3ـ سیاسییەكانی گــۆڕانــكــاریــیــە ــی ــ ڕەوت و ــربــوونــی ــگــی ــران و جــێ ــ ــێ ــ ئ داهـــــاتـــــووی لەپێش دا تێی دا دامەزراوەیی دێموكراسیی فاكتۆرگەلی بە پێوەندیی ناكرێن و دیاری قووڵیی و بــەربــاڵویــی بەتایبەت جــیــاواز بزووتنەوەی ناڕەزایەتیی و مەدەنیی خەڵكی ئێران و توانایی و جۆری بەرگریی ڕێژیم لە بەرامبەر ئەوەدا هەیە. سروشتییە دەبێ دێموكراتیكی گۆڕانكاری بە ئەولەوییەت ئاشتیخوازانە بــەاڵم لەسەرخۆ هەرچەند بدرێ . بۆ وەدیهێنانی ئەم بژاردەیەش نابێ لە هیچ هەوڵێك تەنەخی بكرێ . هەر لەسەر ئەم بنەمایە جێی خۆیەتی پشتیوانیی لە هەر نێوخۆیی ئاشتیخوازی بزووتنەوەیەكی كۆمەڵگەدا لە ئەرێنی گۆڕانكاری لەپێناو بكرێ . مەدەنی كۆمەڵگەی پەرەپێدانی و ڕكەبەری نــەك مەدەنییەكان بزووتنەوە ــەر ــەواوك ت بەڵكو سیاسییەكان، حیزبە كالسیكی ــاری كـ پێویستیی تــەنــانــەت و ئۆپۆزیسیۆنیی ئەوانن. هەر لەسەر بنەمای پێكهێنانی هاندەری دەبــێ تێگەیشتنە ئەم دەستە و گرووپ و ئەنجوومەن و حیزب ــدەری ــان ــە نــێــوخــۆی ئـــێـــران، ه و بـــەرە لبەشداریی خەڵك لە پڕۆسە نیوە یان شێوە چوارچێوەی لە تەنانەت دێموكراتیكەكان و بین دێموكراتیكەدا دژە حكوومەتە ئەم نێوخۆ چاالكانی هەوڵەكانی نیە دروســت

ڕەت گومان و ڕەشبینی بە بیاڤەدا لــەم بكرێنەوە یان بە بێ نرخ دابنرێن. لەپێوەندیی لەگەڵ بانگەواز بۆ بەشداری یان بەشداری »هەڵبژاردنەكان«ی لە خەڵك نەكردنی بڕیار تایبەت بەشێوەی دەبێ ڕێژیمش دا بدرێ و واز لە تەحریم كردنی هەمیشەیی

بێنین. ــی حــیــزبــە ــ ــان ــ ــەك ــ ــی ــ ــوازی ــێ ، داخــ ــ ــەڵ ــ بپێكهاتەیین، لەبناخەڕا كوردستانییەكان وەدیهاتنیان تــا هەڵەیە ــەاڵم ب بنەڕەتین، ــرێ و لە ــنـ دەســــت لـــەســـەر دەســــت دابـخستنەڕووی داخوازیی بچووكتر و هەوڵدان بۆ گۆڕانكاریی بچووكتر چاوپۆشی بكرێ ، تەنانەت ئەگەر كاتیش بن. دەبێ دینامیزمی كۆمەڵگەدا لە لەسەرخۆكان گۆڕانكارییە بناسرێن و لەسەر بنەمای ئەوە پشتیوانی لە بزووتنەوەی كۆمەاڵیەتی بكرێ و تەنانەت كاری ڕێكخستن ئەنجام بدرێ . لەبنەڕەت دا ڕۆژی هەتا ــی چــاوەڕوان لە خەڵك ــێ دەبگوایە كە رۆژێــك بهێنرێنەدەر، وادەدراو قەرارە لەالیەن ڕزگاریدەران و پێشڕەوانی چاوەڕوانییە ئەم بكرێن! ڕزگــار كۆمەڵگە بەخۆبەستن پشت بــە خــۆی جێی دەبــێ ــی ــان ــداكــردنــی پــایــە جــۆراوجــۆرەك ــەی و پـ بــدا گشتی بیاڤی و مــەدەنــی كۆمەڵگەی دامــەزراوەی مرۆیی، مافی ئەنجومەنی لە سیاسیی حــیــزبــی و ــرووپ ــ گ و سینفی یاسایی تا چاپەمەنی ئازاد و سەربەخۆ . لە وەها بەستێنێك دا خەڵك تاقی دەكرێنەوە و دواهات و لێكەوتەی ئەرێنیی گۆڕانكاریی لە ژیانی خۆیان دا دەبینن، كۆمەڵگە لە حاڵەتی » یان پاسیڤبوون یان ڕادیكاڵیزم« دیتەدەر و پێش بە جەمسەری بوونی دەگیرێ و ئەمە كۆمەڵگەدا لە پێشڕەوكان هێزە سەركوتی

لەالیەن ڕێژیمەوە، دژوارتر دەكا.حیزبە كــە ئــەوەیــە مــن تێگەیشتنی تێگەیشتنێكیان وەهــا كوردستانییەكانیش ــی و ســیــاســیــیــە ــیـ ــەدەنـ ــە مـ ــی ــی ــاالك لـــە چهەیە. واڵت نێوخۆی ئاشتیخوازانەكانی تایبەت لەم لە ڕابردوودا بەشێوەی ئەگەر نموونە بۆ حەڕەكەت یان بــزاڤ لەو یان ڕیفۆرمخوازانی كورد پشتیوانیی تەبلیغییان نەكردووە، لەبەر ئەوە نەبووە كە سەبارەت بەو ڕەشبین بن یان گومان لێی هەبێ ، بەڵكو نەیانویستووە كە بووە هۆیەوە بەم تەنیا ببنە سەرچاوەی كۆسپ و تەگەرە بۆ ئەوان و مەیدانی چاالكیی و بواری كاركردنیان لێ

تەنگتر و بەرتەسكتر بكەنەوە.بەڵی، حیزبە كوردستانییەكان لە هەمان كات دا كە ئامانجە ستراتیژییەكانی خۆیانیان بەرگریی كە كاتدا لەهەمان نەناوە، وەال تەنانەت چەكدارانە لەهێندێك بارودۆخدا بە مافی سروشتیی خۆیان دەزانن، بەردەوام به حــه ز خــۆیــان دا زاتــی لە ڕایانگەیاندوە تــێــكــهــەڵــچــوون و ڕووبـــەڕووبـــوونـــەوەی باشترە پێیان و نین توندوتیژ و ڕادیكاڵ

ڕێگە لــە و خــەڵــك لــەگــەڵ خــەڵــك، لەنێو ئامانجەكانیان بــە ئاشتیخوازانەكانەوە چاالكی و كــار ــك دا خــەڵ لەنێو و بــگــەن تەنانەت ــان ــەی زۆرب دڵنیام ئــەمــن بــكــەن. ئەگەر تەنیا ئیمكانی بەشداری لە پرۆسەی وەك شووڕای بایەخی كەم زۆر سیاسی شارەكانیان هەبایە، پێشوازییان لێ دەكرد ئەمە ئــەگــەر وەردەگــــرت. لــێ كەڵكیان و وەدی نەهاتووە، ئەمە لە پلەی یەكەمدا نەك پاكژخوازی«ی « و »گشتیخوازی« بۆ ماهییەت و بۆ بەڵكو ئــەوان، فــەڕزكــراوی ڕوانگەی ڕاستەقینەی ڕێژیمی »كۆماری« ئیسالمیی ئێران دەگەڕێتەوە كە نەتەنیا لە حیزبایەتی و چاالكیی ڕێكخراو و ڕێكوپێكی

بەڵكو ــرســێ ، دەت كۆمەڵگەدا لــە سیاسی و جووڵە هــەر واڵمــی توندی بە تەنانەت حەڕەكەتێكی تاكەكەسی مەدەنیی لە بواری

مافی مرۆفیش دا دەداتەوە. لەسەر بنەمای ئەم تێگەیشتنە پێم وایە ئەگەر ڕێژیم بەنیازی گفتوگۆ لەگەڵ حیزبە داخــراویــی شكاندنی و كوردستانییەكان حیزبانە ئــەم بــێ ، هــەنــووكــەیــی سیاسی

پێشاوپێش ڕەتی ناكەنەوە. ئەگەر بۆ نموونە جێبەجێكردنی ماددە یاسای 15و19ی هــەڵــپــەســێــردراوەكــانــی بەرهەمی ڕێژیمەش ئەو خودی بنەڕەتیی ئەو گفتوگۆیانە بێ و وەها ڕێككەوتنێك بێ دینامیزم بێ و چاكسازیی دیكەی بەدواوە ئەنجامدانی ــەگــەری ئ كــە )كــارێــك نــەبــێ ــە دەتــرســێ (، ــەو دواهــات كــەمــە و ڕێــژیــم لخەڵكە دیسان ئەرێنییە، و باش دیسانەكە بۆ حیزبەكانە، بــۆ ــەوە ــردن ب ــاتــه وه ، ــب ده یدادپەروەری و دێموكراسی و ئاشتییە، بۆ كۆمەڵگەی مەدەنیی كوردستانە. لە ئەگەری پێكەوەسازانێك وەها سەركەوتووبوونی قازانجی ئەوە دەبێ ئەم حیزبانە كەمترین بەستێن خــۆیــان دا كۆمەڵگەی لە دەتــوانــن ــاالك بــكــەن، ــكــەن، جـــەمـــاوەر چـ ــازی ب سـڕۆژیــان، گــوتــاری ببنە بكەن، ئــامــادەیــان بۆ ــامــادەن ئ كــە پــێ بــدەن پەیامەیان ــەو ئو ئێستا هــەر ــەوان ئ ژیانی باشتركردنی بسازێن دووردا داهــاتــوویــەكــی لــە ــەك نــەوەی ــەون. هــەربــۆیــە لــەگــەڵ ئ ــك كـ و رێلەبواری ڕابــردوودا لە تاڵ ئەزموونگەلی ــەبــەردەســتــدان، ل رێــژیــم ــەگــەڵ ل گفتوگۆ بەڵێ ، ــن. ــەی داخ ئـــەوە هەمیشە بــۆ نــابــێ ئاشتیخوازیی قوربانیی بۆتە كوردستان ئیسالمیی كــۆمــاری تیرۆریزمی و خــۆی ئێران. بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا نابێ خۆی لە بەستێنێكی ئامادەكردنی بۆ پڕەنسیپەكانی و ئاشتیخوازانە چارەسەریی بۆ گونجاو دوور خەڵك كێشەكانی هەنگاوبەهەنگاوی

خاتەوە.4ـ ئایا ئەمە سیاسەتی »سازشكارانە« ڕووبــەڕووبــوونــەوەی لەگەڵ ماڵئاوایی و بــاوەڕی بە ڕێژیمە؟ لەگەڵ ڕووخێنەرانە و بنەماكان لــەســەر ــازان سـ نەخێر. مــن لە پاشەكشێ تەنانەت نیە. ئیستراتیژی هەوڵدان بۆ ڕووخاندنی ڕێژیم نیە، بەالنی زۆر سازان لە جۆری هەوڵدان بۆ گەیشتن بەم ئیستراتیژی و بنەمایانەیە. پاشەكشێ لە ڕووبەڕووبوونەوەی فیزیكی لەگەڵ ڕێژیمە. ئەم سازانانە بەشێوەی سروشتی یەكالیەنە پاشەكشێ دەســـــازێ ، ڕێــژیــمــیــش ــن، ــاب ندەتوانێ ئەمە درێژخایەنی دواهاتی دەكا. هۆكاری ڕسكان و پوختەبوونی كۆمەڵگەی مەدەنیش بێ . دۆڕاوی كۆمەڵگەی مەدەنێ دیكتاتۆرییەكانی و ســەرەڕۆیــی پێكهاتە دەرەوەی ئۆپۆزیسیۆنی نەك دەبن ڕێژیم واڵت یان گیراو و دەسبەسەركراو. ئەمە نــە خــەیــاڵ پــاڵویــیــە و نــە لــەبــەر دامـــاوی ــی، بــەڵــكــو دەرخــــەری ــان ــەوەســت و دەســتهەستی نیشاندەری ئەوانە، متمانەبەخۆیی بەرپرسایەتیی ئەوان دەرحەق بە خەڵكە و هەروەها نەبوونی ڕادیكاڵیزم و فاناتیزم و

گشتیخوازیی ئەوان.بێ توانا ئــەوەنــدە ڕێژیم دەگــوتــرێ 5ـ بە بكا. ڕێككەوتن و ســازان بۆ كــار نیە ــەوە ــێــران زۆر ل ــاوەڕی مــن ڕێــژیــمــی ئ ــ بڕێژیمێك ــەرچــاو. ب دێتە كــە بــێ تــوانــاتــرە و چاالكی چەشنە هــەر لە دەسبەجێ كە و دەترسێ خەڵك بچووكی جموجۆڵێكی نیشان لەخۆی توندوتیژانە ــردەوەی دژكـلە كە ڕێژیمێك بێ . بەتوانا ناتوانێ دەدا، دادگایی كردنی كەسانی گیراو و بەرگریی ــە كە ــەوەی ــرســێ ، لــەرزۆكــتــر ل ئـــەوان دەتدەنوێنێ . بەتایبەت ڕێژیم زۆر لە مەسەلەی ئەم ــێ دەزان چونكە دەترسێ كوردستان دژایەتی گــەورەی پێتانسییەلێكی ناوچەیە و بەرگریی تەنانەت چەكدارانەشی لەخۆیدا شاردۆتەوە. مەگەر غەیری ئەوەیە كە ڕێژیم پاش سێ دەیە و نیو لە كوشت وبڕی ئەو پێشنیاری و هاتووە بەشوێنیاندا حیزبانە لە كە حیزبانەی ئەو پێ دەكا؟ گفتوگۆیان دەرەكییان بوونی گوایە ئــەودا قامووسی حكوومەتی نماییشی دەســەاڵتــداریــی نیە، پێشوازیی و پێگە لەسەر نــەك ئیسالمی لــەســەر ســەرەڕۆیــی، بەڵكو جــەمــاوەری، دەسبەسەركردن، زیــنــدان، قــەدەغــەكــردن، ڕاوەســتــاوە. تیرۆر و ئیعدام ئەشكەنجە، ئەگەر ئەم ئامرازە سەرەكییانەی ئیستبداد

ئیسالمی »كــۆمــاری« ڕێــژیــمــی نەمێنن، نامێنێ . بۆیە ئەگەر ڕێژیم كار بۆ ڕێككەوتن لە نــەك ــەوە ئ نایكا(، )كــە نەكا و ســازان لە الوازیی بەڵكو بەهێزیی و بەدەسەاڵتی،

و ترسیەتی.وای دابنێین ڕێژیمـ لەبەر بەتوانایی یان لەبەر ترس و الوازی ـ كار بۆ ئاشتی بكا. ئاخۆ غەیری ئەوەیە كە دۆڕاوی ڕوانگەی ــواردن لــە درێــژخــایــەن دا خـــۆالدان و خــۆبدیسانەكە خودی ڕێژیمی كۆماری ئیسالمی دەبـــێ ؟ هــێــزەكــانــی كــۆمــەڵــگــەی مــەدەنــی، ئێران و ناوچە و بیروڕای گشتی، خەڵكی جیهان جارێكی دیكە لەوە دەگەن كە حیزبە ڕاسیۆناڵن، ئاشتیخوازن، كوردستانییەكان كۆماری ئــەوە و پڕاگماتیستن ڕئاڵیستن، و تۆتالیتاریزم بــە كــە ئێرانە ئیسالمیی ڕادیكاڵیزمی سیاسیی و مەزهەبی لەمپەری

هەر چەشنە گۆڕانكارییەكی ئاشتیخوازانەی دێموكراتیك لە كۆمەڵگەدا بووە. ئەم پەیامە لە مەدەنیی كۆمەڵگەی ئەگەر كە دەدرێ پلەی لە ئەمە الوازە، ئێران دا كوردستانی پێكهاتە و كردەوەكانی خودی بۆ یەكەم دا ڕێژیم دەگەڕیتەوە نەك بۆ »رادیكاڵیزم«ی دەرەنجامی دژبەرانی. واقعی یان فەڕزی ڕێژیم دژەئاشتیی و دژەسازان سیاسەتی پۆالریزاسیۆنی چــوونــەســەری ــێ ــوان دەتئەو بێ هیوابوونی و هەنووكەیی سیاسی هێزانەی كۆمەڵگە بێ كە تا ئێستا دڵیان بە و كۆمەڵگەدا لە ئاشتیخوازانە گۆڕانكاریی ئاڵوگۆڕ لە ڕێژیم دا خۆش كردبوو. ئەمەش بەو ئاكامە كە بەشێك لەو هێزانە بەناچار ئۆپۆزیسیۆنی دەچنەپاڵ زوو یا ــگ درەنڕووخێنەر. بۆیە دۆڕاوی ڕوانگەی سازانی حیزبە كوردییەكان و دڕێژەدانی سیاسەتی »بكوژە و ببڕە«ی ڕێژیم لە كۆتایی دا تەنیا ڕادیكاڵیزم و دیسپۆتیزمی دسەاڵتدار دەبێ . ناتوانێ ڕێژیم توندوتیژیخوازیی چونكە ــە دژی خــۆی ب تــونــدوتــیــژیــی جـــەمـــاوەر

پەروەردە نەكات.دەتوانرێ گوترا لــەوەی ئایا بــەاڵم 6ـ ــەو دەرەنــجــامــە وەربــگــیــرێ كــە وتووێژ ئدیاریكراوی هەلومەرجی لە ڕێژیم لەگەڵ بابەتێتی واقیع، بەشێوەی هەنووكەیی دا هەیە؟ بە باوەڕی من نەخێر. ئەوەی باس كرا، تەنیا چەند بۆچوون و تیۆرییەك بوو ڕاست هەڵسوكەوتی لەگەڵ لەپێوەندیی كە وتووێژ جەوهەری لەگەڵ دروســت و چاالكە و بــژاردەكــان و حیزبەكان لەنێو كوردەكان كۆدەنگییەكی گشتی لەبارەیەوە ســازان و وتووێژ ئــەوەشــدا لەگەڵ هەیە.

لەگەڵ ئەم ڕێژیمە:لەبەر ــەك ن ئــەویــش نــیــە، بابەتێتی ــــ ــەوەی ئ ئــامــادەیــی ئۆپۆزیسیۆن ــەوەی ئـنیە، بەڵكو ڕاست بۆ ئەوەی خودی ڕێژیم بنەڕەت دا لە و نیە كــارەی ئەو ئامادەیی زۆر نیە. ئـــەوەی زەرفییەتی و تــوانــایــی ڕێژیمێك بەرچاو دێتە نەگونجاو و سەیر كە خۆی هێزەكانی و یاران نزیكترین كە لە زاتی خۆی دا هیچكام لە كۆڵەكە و پایە سەرەكییەكانی »نیزام« نابەنە ژێر پرسیار تەنیا ڕێژیمن، خودی دامەزرێنەرانی لە و ڕێژیم دەیانەوێ كەمێك ئەوەی تاوانی بە خۆڕاگرتر بكەن و لە چوارچێوەی دا كەشێك بۆ كردەوە و دژكردەوەی سنووردار بێننە كــایــەوە، تووشی وەهــا ڕۆژگــارێــك دەكــا،

بچووكترین كــە ئۆپۆزیسیۆنێك لــەگــەڵ نزیكایەتییەكەی لەباری فەلسەفی و سیاسی

لەگەڵی نیە، بسازێ و وتووێژ بكا!! ــ جێی باس نیە، چونكە ڕێژیم متمانەی كەڵك بەبێ دەترسێ ، لە خەڵك نیە. بەخۆ بەسیج و دەسوپێوەندەكان لە وەرگرتن زیندان و ئیتالعات و شەخسی لیباس و و هەموو جۆرەكانی پشكنین و گوشار لە ئەوەی لەگەڵ دەترسێ . سیاسی كێبركێی تواناییەكی لە ناوچەكەدا هەیە، لەپێوەندیی ــە پــەرەســەنــدنــی ــەڵ ئــۆپــۆزیــســیــۆن ل ــەگ لنێوخۆ ــە ل مـــەوجـــوود ئــاڵــتــرنــاتــیــڤــەكــانــی هەر دینامیزمی لــە تــرســی بــەتــایــبــەت و بچووكیش تەنانەت سیاسیی كراوەییەكی

لە كۆمەڵگەدا هەیە.ــ بابەتییەتی نیە، چونكە سەركردەكانی ــان لەگەڵ ــ ــەودای زۆری ــ ڕێــژیــم هـــەروا مبەرژوەندییەكانی و هەیە ئــاوەزخــوازی خۆیان، سەپاندنی دنیابینیی كۆنەپەرستانەی ــرخــێــك، لـــەســـەرووی ــەر ن خــۆیــان بــە هـ

بەرژەوەندیی و ئیرادەی خەڵك دادەنێن. ــە، چــونــكــە ڕێــژیــم ــی ـــــ بــابــەتــیــیــەتــی نهەر نیە. گــۆڕانــی توانایی و پێتانسیەل لەسەر ئەو بنەمایە هەر هەوڵ و دەنگێكی ناوخۆیی و دەرەكی بۆ چاكسازیی، لەو 35 ساڵەدا بە زیندان و گرتن و دورخستنەوە داوەتــەوە. واڵم كۆمەاڵیەتی بێ بەشیی و ئامادەی ماهییەتە بەم ڕێژیمە ئەم ئەگەر كە دەبــێ هۆكارە بــەو تەنیا بــێ ، وتووێژ هەڕەشانەی ئەو بە قسەی خۆی دەیەوێ بكاتەوە كەم بوونەتەوە، ڕووبــەڕووی كە سیاسیی داخــرانــی شكاندنی لــەبــەر نــەك داخوا بەاڵم ئۆپۆزیسیۆن. و خۆی نێوان بە بكرێ ؟ لەگەڵ چاكەیەكی وەهــا دەبــێ لەم بەتایبەت ڕێژیم نەخێر. من ــاوەڕی بباروۆدخەدا نابێ هیچكات لەالیەن خەڵك و ئۆپۆزیسیۆنەوە هەست بە ئاساییش بكا و بەشێوەی واقیعیش هەست بە ئەمنییەت ناكا. لە غەیری ئەمەدا دامودەزگا پان و بەرینەكانی ئەمنییەتی و پشكنین و سەركوتكردن بەم تێچووە سەرسوڕهێنەرانە، ژمارەی زۆری مەدەنییەكان چاالكە و سیاسیی بەندییە ــاوی بــاس ــدانــی شــی ــن و هــەواڵــنــێــرانــی زیداموكلیسی شمشێری نین. لەسەركردن ئۆپۆزیسیۆن و چاالكە سیاسییەكان دەبێ بۆ بمێنێتەوە، ڕێژیم ملی لەسەر ــەروا هئەوەی تامی زوڵمی زۆری چەندین ساڵەی سەر خەڵكی ئێران هەروا بە ئاسوودەیی بە

قورگی دا نەچێتەخوار. ــە هیچ ــك ــی نـــیـــە، چــون ــەت ــی ــی ــەت ــاب ـــــ بو خسڵەتە گۆڕانی سرشت لە نیشانەیەك یەكێك وەك ـ ڕێژیم نزمەكانی ئەخالقییە دیار ـ ســازان سەرەكییەكانی مەرجە لە ــە. جـــەوهـــەری ئــەخــالقــیــی ڕێـــژیـــم لە ــی نكە باشوور ئەفریقای ئاپارتایدی ڕێژیمی بێ ئەوەی ســازا ماندێلال نیلسۆن لەگەڵ شیاوی نزمترە. و پەستتر بەرێ ، لەناوی ئیسرائیل دەوڵــەتــی لەگەڵ ــەراوردكــردن بلەگەڵ ــژی ــووێ وت كــە چــەنــدیــن ســاڵ نیە فەلەستین كــرد، بێ ئــەوەی زەربــەیــەك لە شیاوی بــدات. فەلەستینی وتووێژكەرانی نیە حوسێن سەددام لەگەڵ بەراوردكردن كە چەندین جار دانوستانی لەگەڵ ڕێبەرانی لەگەڵ بــەراورد شیاوی كــرد. كوردستان ئێستا هــەر كە نیە توركیاش حكوومەتی دەكا. كوردەكان لەگەڵ كارە ئەو خەریكە ئێراندا لە محەمەدی« »نابی حكوومەتی شتێكی ڕەزیــلــیــیــەوە و پەستیی ــەبــاری لبنەمای لەسەر نیە. تاقانەیە و هاوشێوەی و ناجوامێرانەترین بە تایبەتمەندییە، ئەو پەستترین شێوە كەڵكی لە نییەت و مەبەستی حیزبە كوردستانییەكان بۆ چارەسەركردنی ئاشتییانەی مەسەلەی كوردستان وەرگرت و لە كاتی وتووێژدا ڕێبەرانی لەنێو بردن. ئەوەی پێش ڕێژیم دیاری بەڵی، خسڵەتی و فێڵبازی ــێ ، ب مــەزهــەبــیــی ســـەرەڕۆیـــی بەتایبەت پیسیەكەیەتی. دڕندەییەكەیەتی، تیرۆری دوكتۆر قاسملوو لەكاتی وتووێژدا خەڵكی كۆمەاڵیەتی دەروونــی قوواڵیی لە كوردستان دا وەك بەڵگەیەك بۆ پەستیی و پیسی و شەڕانگێزی ئەم ڕێژیمە چەسپاوە. وتووێژ بابەتی قبووڵكردنی ئەمەش هەر لەگەڵ ئەم ڕێژیمەی الی زۆر كەس ئەستەم

كردووە.7ـ ئێستا بەپێی ئەوەی گوترا، هەڵوێستی

تێڕامانێك لە دانیشتنی ئۆپۆزیسیۆنی كوردی لەگەڵ ڕێژیمی ئێران

ل 9

كوردییەكان‌ حیزبە‌ لــەســەر‌ ــــ‌پێویستە‌كە‌لەم‌ڕێڕەوەدا‌بەشێوەی‌هێرشبەرانە‌هەڵسوكەوت‌بكەن‌نەك‌بە‌حاڵەتی‌بەرگریكارانە‌و،‌پەیام‌ئۆپۆزیسیۆنیی‌ بەرپەرسایەتیی‌ و‌

خۆیان‌بەجێ‌‌بگەیەنن

ئاشكرا‌ و‌ ڕەوان‌ بــەشــێــوەیــەكــی‌بیروڕای‌ بە‌ دڵنیاییە‌ و‌ پەیام‌ ئەم‌هەبوونی‌ لــەگــەڵ‌ كــە‌ بـــدەن‌ گشتی‌دیسكۆرسی‌ئاشتیخوازانە‌لە‌هەوڵدان‌نەگۆڕەكانی‌ ئامانجە‌ وەدیهێنانی‌ بۆ‌خۆمان‌كە‌ڕزگاریی‌خەڵكی‌كوردستان‌لە‌بەندوداوی‌چەوسانەوە‌و‌داگیركاری‌ئیسالمییە،‌ ــاری‌ ــۆم ك ســـەرەڕۆیـــی‌ و‌

بێ‌ئاگا‌نین

رۆژنامەی7 ژماره : ٦٤٨ سیاسی٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥

چه ندین سه ردانی شاهیدی ماوه یه دا له م وه فــــدی كــــوردی پــیــكــهــاتــوو لــه چــاالكــانــی بۆ رێكخراو هه ندێك مــه ده نــی و كۆمه لگای به رپرسانی له گه ڵ تاران و كۆبونه وه شاری سه ر به ده وڵه تی رووحانی بووین. ئه وه ی له ئه نجامی ئه م سه ردانانه بینرا چه ند وێنه یه كی ــه ی بــه شــداربــوویــه كــی ئه م ــادگــاری و بــه وت یوه فدانه ش سه ردانه كه یان »له پێناو هیچ بوو«!ده كرێت وه فدانه ئه م سه ردانی ئه گه رچی وه ك جموجولی پێش هه ڵبژاردنه كانی په رله مانی ئێران ته فسیر بكرێت به وه ی كه به شێك له سیستمی سیاسی پێویستی به ده نگی هاواڵتیانی ــورد بێت بــۆ مــانــه وه ی لــه بــازنــه ی ده ســـه اڵت و ئــه مــه ش لــه رێگای ك

جوواڵندنی چاالكانی مه ده نی كورده وه بۆ ئه م پرسه ی سیستم.خوێندنه وه و ئه م سه ردانانه بۆ جیاكان لێكدانه وه له خاریج به اڵم رامان له باس و خواسته كانی نێو دانیشتنه كان النیكه م ئه وه مان پێ ده لێن كه داواكاری وه فده كوردییه كان له گله ییه كی زاره كی له چه ند به رپرسی داواكارییه كان نه یتوانیوه ، ناوچه پی رێكخراوه یی و داواكاری ئیداری و بگوازرینه وه بۆ سه ر ئاستی گشتی و داواكاری رای گشتی و نه ته وه یه كی

پشتگوێخراو له ئێران.ئه گه رچی هه ندێك له ئه ندامانی ئه م وه فدانه هۆكاری چوونی خویان بۆ تاران گه ڕاندوته وه بۆ وه ده نگ نه هاتنی نوێنه رانی شاره كوردییه كان له سه ر داواكارییه كان، به اڵم بۆخوشیان دانیان به وه ناوه كه سه ردانیكی

سه ركه وتوویان نه بووه .له هه ر حاڵ دا ئه م سه ردانانه ده بێت له سه ر دوو ئاست قسه ی له

سه ر بكریت:یه كه م ئه وه ی ئه م وه فدانه قه د نه یانتوانیوه وه ك وه فدی كوردی و هه ڵگری كۆمه لیك داواكاری سیاسی وهه مه چه شن روو به تاران خویان پێناسه بكه ن و نه یانتوانیوه هه ڵگری داواكاری هاواڵتیانی كورد و كورد وه ك نه ته وه یه ك له ئێران بن. نه ك له به ر ئه وه ی ناتوانن و ئه و مافه یان نیه به ڵكوو راست به پیچه وانه نایانه وێ هه لگری پرسێكی سیاسی وه ك پرسی كورد بن و خاوه نداری لێ بكه ن. به شێك له چاالكانی كورد و ئه و له گه ڵ به رپرسانی سیاسی حكوومه ت كۆده بنه وه ، راستگۆ وه فدانه ی نین به نیسبه ت گواستنه وه ی واقیعی رۆژهه اڵت و تریبونیكی ئاشكرا نین

له خستنه روی داواكارییه سیاسییه كانی كوردستان. هه وڵی به شێك له وان ئه وه یه له هه ر ده رفه تێكی هه ڵبژاردن خویان له وییه وه بگونجێنن و پرۆگرامی سیستمی سیاسی له به شێك گه ڵ له هاوواڵتی له وێشه وه بكه نه وه و فۆرمات خۆیان ئۆرگانیه كانی داوا كورد په لكێش بكه ن بۆ نێو ملمالنێی كۆمه ڵێك گرووپ و باڵ باڵینی نێو حكوومه ت كه خاڵی هاوبه شیان به رامبه ر به پرسی كورد له ئێران هه یه .ئاستێكی دیكه ی قسه كردن له سه ر ئه م دانیشتنانه ، هه ر زوو ته سلیم بوونه به خواستی ناوه ند، وه ك ئه وه ی له یه كێك له م سه ردانانه ، وه فدێكی رێكخراوێكی كورد رازی بوون به گۆڕینی نێوی رێكخراوه كه شیان هه ر له فرێدانی پاشگری »كورد« تا ئاستی تێخزاندنی خه ڵكی غه یره كورد قبوول داوایــان یه ك به رامبه ردا له ئه وه ی بێ به رێكخراوه كه یان، له بكرێت و ئه وه ی بۆیان مایه وه ته نیا وێنه یه كی یادگاری بوو. واته ئه م كوردستان خه ڵكی نوێنه رایه تی نایانه وی ناتوانن و هه ر نه ك وه فدانه كوردستان به روو تارانیه ك وه ك تارانیش، به گه یشتن دوای بكه ن،

ده گه ڕینه وه !.ــه ی كــه مه جالی ئه و ــدان ئــه و چــاالكــڤــان و وه ف ــه وه هــاتــووه ئ كاتی سیاسیدا، كه رتی له گشتی حــه وزه ی نێو دێنه هه یه و ده رفه تانه یان ئازایانه تر داخوازی خه ڵكی رووبه روی ناوه ند بكه نه وه ، ئه وان به پله ی بۆ كه ناله باره ئه م دۆخه به گواستنه وه ی به رامبه ر به رپرسن یه كه م كورد له رۆژهه اڵت پێكهاتووه و له و رێگایه وه فشار بخه نه سه ر ناوه ند، نه ك ئه وه ی كوردستان له دیدی چه ند گرووپیكی نێو ده سه اڵت و كوی سیستمی سیاسی ئێران سه یر بكه ن و له دواجاردا هه مان خوێندنه وه ی

حاكمییه ت بۆ كوردستان ته رجومه بكه نه وه .له ده رفــه ت ده ستهێنانی به هه لی كــورد مه ده نی چاالكی ده بیێ كورد داواكانی خستنه رووی هه لی بۆ بگوازننه وه خود نمایشكردنی وه ك پاكێجێكی هاوبه ش و یه كگرتوو كه تیادا بتوانرێت ته عبیر له دۆخی بگوازریته وه لێكردن، نكۆلی سیاسه تی ناكرێت بكرێت و كوردستان ئاستی خــواریــی هێنانه بێده نگی و بــه ری گرتنه بــه كــوردســتــان بــۆ

داواكارییه كان،ئێستا تا ــه وه ی ئ سیاسییه كان حیزبه نه بوونی له راســتــی دا و له ئێران له كورد پرسی له ده سه اڵت لێكردنی حاشا بینراوه سیاسه تی بووه به اڵم له به رامبه ریش دا چاالكانی ئه م كۆمه ڵگایه نه یاتوانیوه ئه م

وێنه یه پێچه وانه بكه نه وه.

كاتێ وه فدێك ده چێته تاران!

خالید محه ممه دزاده

کوێستان فتوحی

ته بلیغاتی کاتی له روحانی حه سه نی ئاغای ــاری دا ده یـــگـــوت: ــ ــۆم ــ ــه رک ــۆ ســ ــ هـــه ڵـــبـــژاردنـــی ب»هه اڵواردن له دژی ژنان قه بووڵ ناکه ین. ره گه ز پێ سپاردنی بۆ بێ دروســت بنه مایه کی ناتوانێ و بــڕیــارســازی لــه کۆمه ڵگه دا. لــه به رپرسایه تی رۆڵیان پیاوان وه ک ژنــان ده بــێ بڕیاردانه کان دا به پێویستمان که »ئه مڕۆ ده یگوت: به ڵی هه بێ«. هه نگاونان به ره وپێشه وه هه یه ، ده بێ سه رنج بدرێته رێژه ی 50%ی ژنان، ده بێ ئه مڕۆ له هێندێک شوغڵی له ئێمه دابنێین. مودیرییه تی دا سه همییه بۆ ژنان گه ڵ دواکه تووییه کی زیانباری مێژوویی له و بواره دا به ره ڕووین و ده بێ قه ره بووی ئه و دواکه وتووییه بکه ینه وه . له ده وڵه تی »ته دبیر و ئومید« له بواری ره گــه ز شێوه یه ک هیچ بــه نابێ مــودیــریــیــه ت دا،

بنه مابێ ». ــه م دروشــم چه ند مــودێــرن و جــوان بــوون ئته بلیغاتی بۆ که روحــانــی ئاغای به رنامانه ی و بووه ئه وه ش هه ر لێوه رگرتن! که ڵکی هه ڵبژاردن ئومێده ی به ی ژنــان دیکه ئــه وه ی جارێکی هۆی له زۆر به شێکی بــکــا! راســـت ئــه مــه یــان بــه ڵــکــوو به اڵم ده نگدان. بچنه وه سه ر سندووقه کانی ژنان هیواکان دیسان مانگ 6 و ساڵێک تێپه ڕینی به کاڵبوونه وه. روحانی بێجگه له یه ک دوو حه ره که تی نمادینی وه ک دانانی ژنێک وه ک وته بێژی ده وڵه ت و دانانی 3 فه رمانداری ژن به هیچیه ک له وه عده و به ڵێنانه کانی دیکه ی که له باره ی به شداریی پێکردنی نه چوونه دابـــووی، ــه رزه کــان دا، ب پۆسته له ژنــان له بنه ڕه ت ڕا بواری جێبه جێ کردنه وه ، چونکه هه ر ره سمی سیاسه تی له گه ڵ روحانی دروشمه کانی

رێژیمی کۆماری ئیسالمی ناته با بوون . وه دیهاتنی بۆ هه نگاوێک چ دیتوانی روحانی چۆنیه تی پــرســی هه ڵێنێته وه ؟ دروشــمــه کــانــی به شداری کردنی ژنان له پۆسته مودیرییه تییه کان دا کێشه ی هه ره گه وره ی چه ندین ساڵه ی چاالکانی ژنانه له گه ڵ کۆماری ئیسالمی . دیاره سیستمی ئه رێنی گۆڕانێکی نــاتــوانــێ ئیسالمی کــۆمــاری ــان لــه بــــواری ســیــاســه ت و ــ ــومــه رجــی ژن لــه هــه لــردن دا پــێــک بــێــنــێ. کـــه وایـــه روحــانــی ــوه بـ ــه ڕیـ بـدروشمه کانی هه ر له سه ره تاوه بێپایه و فریوده رانه بوون . هیچ سه رکۆمار و ده سه اڵدارێک له رێژیمی ئیسالمیی ئێران دا به دوای خواست و ئامانجه کانی ژنانه وه نه بوون و ناتوانن ببن. بۆیه ئه و به ڵێنانه که مترین ئــه وانــه ی هه موو و ــان ژن چاالکانی بۆ وه ک هه میشه ــه ، هــه ی نــیــزامــه ــه و ل ناسیاوییان رۆژێک هه ر بێگومان به رچاو . هاتۆته شانۆیه ک دروست ئێران دا کۆمه ڵگه ی ژیانی له گۆڕانه ئه م بوو و ژنان حــوزووری 50 له سه دییان له پۆسته یان کێشه کۆمه اڵیه تی و مودیرییه ته کان دا هه بوو، ئه وه چوو، به ره وچاره سه ربوون قانوونییه کانیان ئیدی رێژیمێک به ناوی کۆماری ئیسالمی نه ماوه، یان ره نگه سیستمی کۆماری ئیسالمی به رێبه ری

دروست له بیروبۆچوونیاندا گــۆڕان نیزامیشه وه بووبێ که ئه مه ی دووهه میان مه حاله .

له ئێران دا له گه ڵ ئه وه ی له بواری قانوونییه وه له ژنان مافی ده نگدان و هه ڵبژاردن و به شدارییان قودره تی سیاسی به اڵم دا هه یه، بواری سیاسه ت پیاوان ده ستی له به ته واوی به ڕێوه به ری واڵت و دایه . له کۆمه ڵگه و ده سه اڵتێکی پیاوساالردا که

به هاو که لتوورو سیستمی کۆمه اڵیه تی له روانگه ی پیاوه وه پێناسه ده کرێ و ریشه ی هه اڵواردنه کان نیزامه دایه ، ئه و ته واوییه تی سیاسه ته کانی له که بێ گۆڕانخواز زۆریــش ئه گه ر سه رکۆماریش ره سمییه کانی سیاسه ته به رابه ر له ناتوانێ نیه ، وه لیی واتــه رێبه ر که ئیسالمی کۆماری نیزامی فه قیه قسه ی ئاخر ده کا، ڕاوه ستێ. پابه ندبوون به ویالیه تی فه قیه و باوه ڕبوون به توانییه کانی ژنان ،

پێکه وه ناگونجێن . خامنه یی رێبه ری کۆماری ئیسالمی، ماوه یه ک لــه کــۆبــوونــه وه کــانــی دا که لــه یه کێک لــه مــه وبــه ر بۆ ژمــاره یــه ک له ژنــان قسه ی ده کــرد، گوتی: » یه کسانیی ژن و پیاو مقوله یه کی رۆژئاواییه و ئێمه ده بێ به ته واوی دووری لێ بکه ین! هه ر له وباره یه وه گوتی: »رۆژئاوا خراپ له مه سه له ی ژن تێگه یشتوه . کۆماری ئیسالمی له پێوه ندیی له گه ڵ کارو شوغڵی

ژنان دا به ته واوی ده بێ له بیروبۆچوونی رۆژاوایی رێــبــه ری قسه کانی لــه ــێــره دا ل ــکــات«. ب دووری دیــاره ژن و به ســه راحــه ت دا ئیسالمی کــۆمــاری پیاو له روانینی ئه وان دا له هیچ بوارێک دا ناتوانن

یه کسان بن.

ژنــان هه مووکات ئــه وه ی ئێران ســه ره ڕای له بــێ ده ستیان شێوه یه ک به هه ر که تێ کۆشاون ڕابگا به خوێندنی بااڵ، رێژی زۆرو سه رنجراکێشی ژنان له دانشگاکان له ماوه ی ئه و چه ندین ساڵه ی ژنــان خــوازیــاری نیشان ده دا که ئــه وه ــی دا، دوایـــان دا . ژنــانــی الو و ــ ــۆی گـــۆڕانـــن لــه وه زعــــی خــده ستیان و بکه ن کــار ده کـــه ن حــه ز خوێنده وار

بتوانن جگه له وه ی که ڕابگا، هێندێک شوغڵ به چاوله ده ستی هــه بــێ و ئابوورییان سه ربه خۆیی باوک و هاوسه ریان نه بن، به ڵکوو کاریگه رییشیان کۆمه ڵگه دا له پیاوساالرییه سیستمه سه رئه و له ئێران ئیسالمیی کۆماری رێژیمی بــه اڵم هه بێ. سیاسه تی هه میشه یی بووه و هه وڵی داوه ماڵ به بازنه ی بناسێنێ و پێگه ی سه ره کی ژنان جێگه و

و بـــوون مــنــداڵ بــه ببه ستێته وه ئــه رکــه کــانــیــان ماڵدارییه وه که ئه م سیاسه ته له گه ڵ دروشمه کانی پێش هه ڵبژاردنی ئاغای روحانی هه رگیز نایه ته وه . ئاگایی و توانایی له ده یزانی ئه وکاتیش روحانی رێژیمه که یه تی قانوونی ــه وه ئ نیه ، شک ژنـــان دا نایه کسانیی ــارو ــه ب ــال ن ــان ــ ژن ــۆ ب هــه لــومــه رجــی ــت کـــــردوه . ئــه وه تــا ــه هــه مــووبــارێــک دا دروســ لخوێنده وار ژنانی رێژه ی ئه وه ی گه ڵ له ده بینین هه ربه رزده بێته وه و ژنان مل ناده ن بخزێنه وه ماڵ، به اڵم دیبینین له مه یدانی سیاسه ت و به ڕێوه به ری واڵت دا، که مترین سه همیان له پۆسته سیاسییه کانی واڵت دا هه یه. بۆ نموونه ئێستاش رێژه ی نوێنه رانی

ژن له مه جلیس دا له 290 که س 9 که سیان ژنن. یه کێکی دیکه له دروشم و رێکاره کانی ئاغای کچان و تایبه تیی کیشه ی چاره سه ری ، رووحانی ئه منییه تی دابینکردنی هه روه ها و بوو الو ژنانی

کۆمه اڵیه تی و به ربه ره کانی له گه ڵ ئه و مه ترسیی و روحانی به لێ ده بێته وه . رووبــه ڕوویــان زیانانه ی ده یگوت نائه منی چ له کۆمه ڵگه دا و چ له نێو بنه ماله دا ده بێ کۆتاییان پی بێ! به اڵم دیتمان چ ئه منییه تێکی بۆ دانین کردن! مێهدیه گوڵڕوو یه کێکه له چاالکانی

ــران، زیــاتــر لــه ســێ مانگه ــێ مــه ده نــیــی ژنـــان لــه ئبه تاوانی ناڕه زایه تی دژی کرده وه ی وه حشیانه ی ئه سید پێداکردن به ژنان له شاری ئیسفه هان که له سه ره تای پاییزی ئه م ساڵ دا روویان دا ، ده ستگیر کــراوه . ئه وه ته نیا نموونه یه که به سه بۆ ئه وه ی بلێێن به ڕاستی ئاغای روحانی چه نده ناڕاست بوو ته نانه ت له گه ڵ خۆشی دا! روحانی ئه گه رکه مترین جوانه کانی دروشــمــه بــه و هــه بــوایــه راستگۆیی وه فادار بوایه ، النی که م به هۆی ئه و رووداوانه ی له شاری ئیسفه هان روویــان دا و زیاتر له 12 ژن به ئه سید سووتێندران، داوای لێبوردنی له ژنانی که ده کــرد پــێ دا ده نگیان ژنانه ی ئه و یان ئێران جێ ــه وان ئ بۆ به ڵێنه کانی که می النی نه یتوانی ئه رکه کانی ئاسناترین له یه کێک ئه وه بکا. به جێ بوو ئه گه ر باوه ڕی به دروشمه که ی خۆی بوایه .

ئه وه بێ »در ده بوو ئاغای روحانی ته رحی خانه بمان تا در امان باشی«! به اڵم به داخه وه ژنان له نێو ماڵییش دا به ده ست که لتووری پیاوساالری و

قانوونه پڕله هه اڵواردنه کان له ئه مان دا نین.شێرکۆ بێکه سی شاعیر ده ڵێی له زمان حه سه ن

رووحانییه کانه وه ئه م دیڕه شێعره ی گوتوه :

ئه ی هاواری خوێناویی ژن!داوای یه کسانی چی ئه که ی؟

که بگه ی به من؟من هێشتا بۆ خۆم پیاوێکم

زیوانی ناو خورافات وتەوق له ملی غەیبیات و

دیله عه قڵم...

ئه ی هاواری خوێناویی ژن!داوای یه کسانی چی ئه که ی؟

روحانی‌ ‌ دا!‌ خۆشی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ ته‌نانه‌ت‌ بــوو‌ نــاڕاســت‌ چه‌نده‌‌ ‌ روحــانــی‌ ئاغای‌ ‌ئه‌گه‌رکه‌مترین‌راستگۆیی‌هه‌بوایه‌‌و‌به‌‌دروشمه‌‌جوانه‌کانی‌‌وه‌فادار‌بوایه‌،‌النی‌که‌م‌به‌‌هۆی‌ئه‌و‌رووداوانه‌ی‌له‌‌شاری‌ئیسفه‌هان‌روویان‌دا‌و‌زیاتر‌له‌‌‌12ژن‌به‌‌ئه‌سید‌سووتێندران،‌‌داوای‌لێبوردنی‌‌له‌‌ژنانی‌ئێران‌یان‌ئه‌و‌ژنانه‌ی‌ده‌نگیان‌پێ‌دا‌ده‌کرد‌‌که‌‌نه‌یتوانی‌النی‌که‌می‌‌به‌ڵێنه‌کانی‌بۆ‌ئه‌وان‌‌جێ‌به‌جێ‌بکا.‌ئه‌وه‌‌یه‌کێک‌له‌‌ئاسناترین‌ئه‌رکه‌کانی‌بوو‌

ئه‌گه‌ر‌باوه‌ڕی‌به‌‌دروشمه‌که‌ی‌خۆی‌بوایه‌‌‌

رۆژنامەیژماره : ٦٤٨ ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥ 6

ده وڵه تی »ئینقالبی« و کێشه کانی

له ئه نجامی شۆڕشی خه ڵکی ئێران له ساڵی1357ی ئه و کــار. سه ر هاته ئیسالمی کۆماری دا، هه تاوی رێژیمه هه ر له سه ره تاوه نۆرم و به ها جیهانییه کانی نێونه ته وه یی زاڵی سیستمی له گه ڵ و نه بوو قبووڵ توندئاژۆیانه گوتارێکی گرتنه به ری هه بوو. دژایه تی ترسی ده ره وه ی شۆڕش، ناردنه دروشمی دانی و بێ ئه مه ش و، ئێران دراوسێکانی دڵی نێو خسته عێراق ده وڵه تی که ئه وه ی له سه ر نه بوو کاریگه ر هێرش بکاته سه ر ئێران و، له ئاکام دا زیانێکی زۆری ماددی و مرۆیی به

ئێران بکه وێ.نێونه ته وه یی، سیستمی لــه گــه ڵ ــه ــه ران دژب پراکسیسێکی گرتنه به ری تێچویه کی زۆری بۆ ئێران هه بووه . ئه گه ر چاوێک بکه ین له و واڵتانه ی تازه گه شه سه ندوون و له م یه ک دوو ده یه ی دوایی دا هاتوونه نێو ریزی واڵتانی پێناو له ده وڵه ته کانیان که ده رده کــه وێ بۆمان پیشه سازیی، پێشکه وتووی گه شه کردنی واڵته کانیان دا و، بۆ بردنه سه ری ئاسایش و ئاستی خۆشبژێویی به و جوواڵونه وه به رپرسیارانه نێونه ته وه یی دا کۆمه ڵگای له خه ڵکه که یان، جێی ئه وه که له سه ر حیسابی وه دوا خستنی پێشکه وتنی واڵته که یان، دژایه تیی پره نسیپ و رێوشوێنه جیهانگیره کانیان بکه ن، زلهێزه کانی جیهانی نابه جێی له بواری په ره سه ندن دا ره چاو کردووه . ئه و ده وڵه تانه تێگه یشتوون که ته نیا به هه ڵسوکه تێکی باش له گه ڵ دنیای ده ره وه ، ده توانن خاوه نی ئابوورییه کی به هێز و پێشکه وتوو بن. واڵتی چین یه کێک له و نموونانه یه که به تایبه ت له سه ره تای ده یه ی 80ی سه ده ی بیسته وه ، پێداچوونه وه یه کی به دیسکۆرس و سترۆکتۆری »شۆڕشگێڕانه ی مائۆئیستی«، به تایبه ت له بواری ئابووری دا کرد و له ئه نجامی ئه وه ش دا توانی ببێته دووه مین ئابووریی گه وره ی دنیا.

له به رامبه ردا ئه و واڵتانه ی که تا ئێستاش له »شۆڕشگێڕێتی ئیدیعایی« قه تیس دا واڵته کانیان چــواردیــواری له خۆیان و هه ڵنه گرتووه ده ستیان له خه ڵکه که شیان و ده به ن به سه ر ژیان دا دواکه توویی له وپه ڕی کردووه ، نه هامه تی و بێ مافی و هه لومه رجێکی دژواری ئابووری دا ده ژین. کۆریای

باکوور نموونه ی زه قی ئه م گرووپه یه .کۆماری ئێسالمی ئێران هه ر چه ند له ساته هه ستیار و چاره نووسسازه کان پراگماتیستی شێوه یه کی به هه بووه ، خۆیه وه مانه وه ی به پێوه ندی که دا، به و شێوه راده یه ک تا ناوه کی، له مه ڕ پرسی جوواڵوه ته وه و هه نووکه ش ئایدۆلۆژیکیه ی جاران هه ڵسوکه وت ناکا، به اڵم له به ر ئه وه ی که تا ئێستاش ئیدیعاییه » هه ڵنه گرتووه ، زیانێکی زۆری له و گوتاره »شۆڕشگێڕیه ده ستی له گشت بواره کانی ژیانی ئێران داوه . به م هۆیه یه که ئێمه ئه و هه موو کێشه و گرفته له ئێران دا ده بینین و ئه وه نده قه یران له سه ر یه ک که ڵه که بووه که

ده کرێ ئێران به »واڵتی قه یرانه کان« بناسین. و تــه وه ر« »به رژه وه ندی گوتاری دوو له سه ره تاوه هه ر راستی دا له ئیسالمی دا کۆماری کارکردنی ره وتی و له سیستم ته وه ر«، »ئایدۆلۆژیک ئێران رێژیمی واتــه بــوون. کێبه رکێ دا له یان بــوون، ئاوێته یه کتر له گه ڵ رێڕه وی له که جیهان، باوه کانی و ناسراو ده وڵه ته هه موو پێچه وانه ی به جار زۆر وه رده گـــرن، به بنه ما واڵته کانیان بــه رژه وه نــدیــی دا کارکردنیان به رژه وه ندی و ئاسایشی خه ڵکی کردۆته قوربانی سیاسه ته ئایدۆلۆژیکه کانی. له خۆڕا نییه که به پێی راپۆرتی 2013ی بانکی جیهانی، ئێران به پێی زۆربه ی دۆخیشی ته نانه ت و هه یه ناله باری ره وشێکی حکومه تداری، پێوانه کانی

خراپتر بووه . »ئینقالبی« ده وڵه تێکی وه ک هه نووکه ش تا که ــه وه ی ئ له به ر ئێران پاسداران سپای و به سیج سه ر له زیاتر ده جووڵێته وه ، و ده نوێنی خۆی بزاڤه راکێشانی پشتیوانی کردن و به ده دا ده کا و هه وڵ سه رمایه گوزاری له کاریگه ریی کردنی زیاتر رێــگــه وه لــه م و، خــۆی الی بۆ توندئاژۆکان

رۆژهه اڵتی نێوه ڕاست دا، بوون و هێزی خۆی بسه لمێنێ. چه شنێک هه ڵگری ئیسالمی کــۆمــاری سیستمی کــه بڵێین ده تــوانــیــن هه میش و ده کــه وێ به رچاو دا بنه ڕه تی یاسای له هه م ئه مه ش دوالیزمه . ره نگدانه وه یه کی زه قی پراکتیکی هه یه . یه کێک له کێشه کانی ئه و ده وڵه ته ئه وه یه که یه کگرتووییه کی فکری و فه لسه فیی نێو سیستمی نییه ، ئه و فاکته ره ی له پێش توانیویانه که ئه وفاکته ره وه یه بوونی به و هه یه دا دیکه ده وڵه تانی ئێرانه . پێشکه وتنی گه وره ی ئاسته نگێکی یه کگرتوویه ئه و نه بوونی بکه ون. داده گــرێ پێ ده ره وه دنیای له گه ڵ ته عامول سه ر له روانینێک نموونه بۆ و ئه مه به مه رجی په ره سه ندنی ئێران ده زانێ، به اڵم روانینێکی دژیش هه یه بوونی پراکتیزه بــه رده م له ئاسته نگی هه یه تی، ده سه اڵته ی و هێز به و که روانینی یه که م دا دروست ده کا. هه ر به م هۆیه که که سێکی وه ک د. مه حموود سه ریعولقه له م، مامۆستای زانسته سیاسییه کان و راوێژکاری بااڵی روحانی ده ڵێ: که له ئێران دا شتێک به ناوی »هه یئه تی حاکمه »، به و شێوه یه ی که به تاقمه ئه و نییه . بوونی به رچاوده که وێ، گه شه سه ندوودا واڵتانی له تایبه ت به ڕێوه به رییه ی که له سه ر رێڕه و و پره نسیپه گشتییه کانی گه شه کردنی واڵت

کۆک بن و جیاوزاییه کی دژبه رانه ی فکری و فه لسه فییان له گه ڵ یه کتر نه بێ.خۆی گرفته کان، و کێشه هه موو ســه ره ڕای ئیسالمی کۆماری راسته وه ک ئه گه ر به اڵم ناوچه که دا، له کاریگه ریشه و رۆڵ خاوه ن و راگرتووه ده وڵه تێکی »متعارف«، به رژه وه ندی و ئاسایشی خه ڵکه که ی به بنه ما وه رگرتبا و له م پێناوه ش دا به رپرسیارانه جوواڵباوه ، بێگومان ئێستا ئێران یه کێک له تووشی که خه ڵک ئه وه به جێگه ی ده بوو. په ره سه ندووه کانی جیهان واڵته هه ژاری و نه هامه تی بن، له ئاسایش دا ده ژیان و، پاسپۆرته که شیان له دنیادا

به رێز و قه در ده بوو.

حه سه ن شێخانی

سیاسی

مه سعود ره واندووست

تــیــرۆریــســتــیــیــەکــانــی رووداوە رۆژانــی 7 و 8 و 9ی ژانویەی شاری مەترسییەکانی دیکە جارێکی پاریس ــی ــان ــەک ــی ــی ــن ــی ــای ــە ئ ــ ــی ــ ــوازی ــ ــاژۆخ ــ ــن ــ ببەرجەستەکردەوە و نەفرەت و بێزاریی و، دین نــاوی بە تۆقاندن و تیرۆر لە رواڵەتی یەکگرتووییەکی و یەکدەنگی جیهان دا ــە ل دیـــاردەیـــە ئــەم دژی ــە ل

دووبارەکردەوە.گــۆڤــاری شارلی ســەر بــۆ هێرش کاریکاتۆرەکانی تــەنــزو بــە کــە ئێبدۆ هەموو ئایین و مەزهەبەکان دەداتە بەر رەخنەی توند لە الیەن برایانی کواشی لە و کوژرانی 12 کەس کە زۆربەیان ستاڤی ئەم گۆڤارە بوون و، دواتریش ــد کـــەس لە ــە گــرتــنــی چــەن ــت ــارم بـــە بئەفریقایی رەگـــەز بــە الوێــکــی الیـــەن کە جــوولــەکــەکــان دا، فرۆشگایەکی لە ــووە هـــۆی کـــوژرانـــی 20 ســەرجــەم بـلەم تیرۆریستەکەشەوە سێ بە کەس ئــەوەی شۆکێکی وێــڕای رۆژەدا، سێ گـــەورەبـــوو بــۆ کــۆمــەڵــگــای فــەرانــســە، لــە ئاستی بــەریــنــی دەنــگــدانــەوەیــەکــی

جیهان دا لێ کەوتەوە.لە و پاڵپشتی بە کە ئەم هێرشانە الیەن کەسانی سەر بە گرووپە توندڕەوە ــوون، ــوەچـ ــەڕێـ ئــیــســالمــیــیــەکــانــەوە بـدژکــــردەوەی و نــیــگــەرانــی کۆمەڵێک ــە نێو مــوســوڵــمــان و ــۆری ل ــۆراوجـ جـو فــەرانــســە موسوڵمانەکانی غــەیــرە ئەم هێنا. ــەدوای خــۆیــدا بـ ــادا ــورووپ ئکە گــەورەیــەی تیرۆریستییە کـــردەوە وێڕای کوژرانی ماوەی سێ رۆژدا لە بەسەر نائاسایی دۆخێکی کــەس، 20پەنجا مــاوەی لە و کرد زاڵ پاریس دا نموونەی فەرانسە ــردوودا ــ راب ساڵی لە نەبینیوە، خــۆیــەوە بە هاوشێوەی ئەو فــەرانــســەدا موسوڵمانەکانی نێو جێگە کــە کــرد دروســـت نیگەرانییەی ــەدا واڵت لــەم کۆمەاڵیەتییان پێگەی و ببێتە ــەوە ئ و، مەترسییەوە بکەوێتە دژبەرانی و راسیست بۆ بیانوویەک زیاتر گوشاری بۆ بیانییەکان بوونی دەرفەتەکانی کردنەوەی بەرتەسکتر و ــەکــی ــە. لـــە الی ــە فـــەرانـــسـ ژیـــانـــیـــان لـ

دیــکــەشــەوە بــەرپــرســانــی فــەرانــســە و بەشێکی زۆر لە راگەیەنەکان لە ترسی ئەوەی ئەم رووداوە ببێتە سەرەتایەک ــەڕ و ــری شــ ــاگـ ــی ئـ ــگــیــرســان ــۆ هــەڵ بـدژایەتیی نێوان غەیرە موسوڵمانەکان و ژمارەیان کە فەرانسە موسوڵمانەکانی دا هەوڵیان کەسە، میلیۆن 6 بە نزیک ئیسالم لە تیرۆریستانە ئەم حیسابی ــاوە ــوان ــوو ت ــەم ــە ه جــیــابــکــەنــەوە و بئەوەی کە دەکــرد ئەوەیان بانگەشەی ئیسالمەوە بــە پــێــوەنــدیــی ــداوە ــ روویـجێی لــە نیگەرانییانە ئــەم دیـــارە نیە. دژایــەتــی ئــەگــەر بێگومان و خۆیدایە نێوان بکەوێتە جیددی ناکۆکییەکی و کام یان هەر فەرانسە موسوڵمانەکانی خەڵکانی و ئورووپاییەکان ــە واڵت لە ئاسایشی و ئەمنییەت دیکە، شیرازەی ئەو واڵتانە تێک دەچێ و ئەوە دەتوانێ ببێتە کارەساتێکی گەورە بۆ ئورووپا.

ــە حـــاڵـــێـــک دا ــ ئـــــەم هـــێـــرشـــانـــە ل

ئیسالمییە گــرووپــە ــە ک روودەدەن چاالکی بە ساڵێکە چەند توندڕەوەکان تــیــرۆریــســتــیــیــەکــانــیــان لە ــردەوە ــ و کـو ئەمنییەت نــێــوەڕاســت رۆژهــەاڵتــی ناوچانەیان شێواندوە و ئاسایشی ئەو لە لە وێرانی و کوشتارێکی زۆر جگە واڵتانی ئەفغانستان، عێراق، سووریە و چەند واڵتی ئەفریقای باکوور، بە وتەی بەرژەوەندەکانی دژی شەڕیان خۆیان ــاوا راگــەیــانــدوە. بــەاڵم هــەروەک رۆژئـکــردوویــانــە ئێستا تــا ئـــەوەی گــوتــرا ناوچانە ئــەو وێرانکردنی کــردەوە بە بەرامبەردا لە دیارە باسکرا. کە بووە تــیــرۆری دژە شــــەڕی رۆژئـــــــاواش راگەیاندوە و هێزێکی زۆری بۆ شەڕی ــەی رۆژهــەاڵتــی ــ ــەم گــرووپــانــە رەوان ئــردوە و بە ــ ــێــوەڕاســت و ئــەفــریــقــا ک نتازەترین دەکا. تیرۆر شەڕی کردەوە بەرەی شەڕیش، شەڕی نێوان گرووپی عێراق حکوومەتی و داعش ئیسالمیی کوردستانە هــەرێــمــی حــکــوومــەتــی و

لە رۆژانـــە پێشمەرگە هێزەکانی کــە تیرۆردا دژە شــەڕی پێشەوەی ریــزی داعــش تیرۆریستانی بــەربــەرەکــانــیــی و پێزانین بۆتە جێی ئــەوە کە دەکــەن ئەوان وتــەی بە و جیهان خۆشحاڵیی کوردستان لە جیاتی جیهان شەڕی دژە

تیرۆر دەکا.فەرانسە باسکرا کە شــەڕەدا لــەم لە کــە ــە ــەی ــەو واڵتـــە گــەروان ل یەکێک شەڕی دژی تیرۆردا دەوری سەرەکی الیەن لە ــەردەوام بـ و هەیە گرنگی و تــونــدڕەوەکــانــەوە ئیسالمییە گــرووپــە ــر وەشــانــدن لە خاکی هــەڕەشــەی زەبخۆیدا لێ کراوە. هەر بۆیە ئەم هێرشە و تەنانەت کردەوەی تیرۆریستیی دیکەی فــەرانــســە و واڵتــانــی بــۆ ــەم چەشنە لدیکەی رۆژئاوا چاوەڕواننەکراوە نیە و ئەم واڵتانە دەبێ هەموو کات ئامادەی

ــەوەی هــێــرشــی لــەم ــ ــوون ــ ــەرووب ــ رووبچەشنە بن.

ــەاڵم لــەم نــێــوەدا ئــەوەی جێگەی بــا ــ ــی دەزگ ــی ــەرخــەم ــت ــە، کــەم ــەیـ ــنـ رەخـبە چونکە فەرانسەیە، ئەمنییەتییەکانی گوێرەی ئەو هەوااڵنەی لە راگەیەنەکان ئەو کەسەی چەند ئەم باڵوبوونەوە، ئەنجام تیرۆریستییانەیان ــردەوە ــ کهەبووە تاوانیان پێشینەی پێشتر داوە تــونــدڕەوە گــرووپــە بــە پێوەندییان و جیهادییەکانەوە هەبووە. ئەوە نیشانەی ئەوەیە کە سیستمی قەزایی و ئەمنییەتیی واڵتانی ئورووپایی بە جۆرێک دەستی گرووپە ئــەم ئەندامانی و الیــەنــگــران تیرۆریستییانەیان ئاوەاڵ هێشتۆتەوە کە لە واڵتەکانیان دا بمێننەوە و ئازادانە کار

و بەرنامەکانیان بەڕێوەبەرن.شەڕی‌دژی‌تیرۆر

رواڵەتی باسکرا تائێستا ئــەوەی ئەو شەڕەیە کە لە نێوان تیرۆریستانی

لە ئیسالمییەکان ــدڕەوە ــون ت گــرووپــە ــەرووی ــاوا و لــە ســ ــ ــ ــەک و رۆژئ ــ الیهەموویانەوە ئەمریکا لە الیەکی دیکەوە لە ئارادایە و رێپێوانە بەرینەکەی رۆژی یەکشەممە 11ی ژانویەی پاریس کە بە میلیۆن کەس و لە 2 زیاتر بەشداریی لە بــەرچــاو ژمــارەیــەکــی ئامادەبوونی ــانــی جــۆراوجــۆر ســەرکــردەکــانــی واڵتشەرمەزارکردنی وێــڕای بەڕێوەچوو ئەم کردەوە تیرۆریستییانە و پشتیوانی ــن، بــە جۆرێک ــڕیـ ــی رادەربـ ــازادی لــە ئزیاتر تەئکیدکردنەوەی و پێداگرتنەوە

لە سەر بەردەوامیی ئەم شەڕە بوو.ــی ئـــەوەی ــە راســت ــوا ب ــەاڵم داخــ بـلە جیهاندا دەگوزەرێ و ئەوەی ئێستا شەڕی باسکرا کورتی بە لــەســەرەوە لە جیهان و تیرۆرە دژە راستەقینەی تیرۆریستان شەڕی و کردن دژایەتی راستگۆیە و لە سیستمی نوێی جیهان دا

شەڕی دژە تیرۆر بە چی دەگوترێ؟ئاشکرایە یەکەم گرووپە توندڕەوە

لە کــە ئیسالمییەکان تیرۆریستییە سەریان هەڵدا نێوەڕاست رۆژهــەاڵتــی لە الیەن ئەمریکا و بۆ دژایەتی لەگەڵ ــر دوات و پێکهاتن کۆمۆنیزم بـــەرەی دەیــان گرووپی دوایــی دا لەم سااڵنەی ــانــی ــە واڵت جـــۆراوجـــۆری جــیــهــادی لو نــێــوەڕاســت ــی ــەاڵت رۆژه ئیسالمیی هەڵداوە سەریان ئەفریقادا باکووری تائێستا ــەوەی ــ ئ ــرا گــوت هــــەروەک و کوشتار و وێرانی لە جگە کردوویانە و تیرۆر و تۆقاندن لە ناوچەکانی کارو هاوبەشی خاڵی نــەبــووە. چــاالکــیــان دا یاساکانی بەڕێوەبردنی هەمووشیان ئیسالمی راستەقینە و دژایەتیی رۆژئاوا ــاواش لــە بــەرامــبــەردا ــ بـــووە و، رۆژئـــدوە و ــان ــەی ــرۆری راگ ــی شـــەڕی دژە تهەوڵی داوە بەرەی شەڕ بێنێتە نێو ئەو ناوچەکە و پێ کرا ئاماژەیان واڵتانەی

بە سپا و چەکوچۆل پڕبکا. بەسەر چاوخشاندنێک بــە بــەاڵم بۆمان رابـــــردوودا ــەی دەیـ ســێ دوو ئەوجۆرەی رۆژئـــاوا کە دەردەکـــەوێ دەکا ئیدیعا ئەوجۆرەی یان پێویستە نەبووە ســادق تیرۆریزم دا شــەڕی لە دووفاقەی مامەڵەی و هەڵسوکەوت و گومانی تیرۆریستان لەگەڵ رۆژئـــاوا ئیدیعایەی ئــەم ســەر دەخــاتــە جیددی بۆ و ــاوا رۆژئـ بۆ وێنە، بۆ رۆژئـــاوا. کۆماری کە ئاشکرایە جیهان هەموو و ســی ــاوەی ــ م ــە ل ــران ــێ ئ ئیسالمیی شــەش ســاڵ تەمەنی خــۆیــدا بــە نــاوی گەورەرترین شۆڕش نــاردنــەدەرەوەی رێکخەری و پاڵپشت سەرەکیترین و جگە و بــووە نێودەوڵەتی تیرۆریزمی لە خۆی سیاسیی دژبــەرانــی تیرۆری واڵتانی لە تەنانەت و واڵت نێوخۆی پشتیوانی گــەورەتــریــن ئــورووپــایــی دا، جیهان دا لە تیرۆریستییەکان گرووپە

نەک رۆژئــــاوا دەبینین بـــەاڵم بـــووە. شــەڕی لـــەدژی گــەورەرتــریــن ماکە و بەڵکوو نــەکــردوە تیرۆر ســەرچــاوەی لــە هــەردەرفــەتــێــک کــەڵــک وەردەگـــرێ بە و رێژیمە ئەم لەگەڵ رێککەوتن بۆ تایبەت سیاسەتەکانی دەوڵەتی ئێستای جێگەی زۆر پێوەندییەدا لەم ئەمریکا ــدی لــەگــەڵ ــوەن ــێ ــە پ ــان ل ــە. یـ ــەی ــن رەخداعش دا وەک تیرۆریستیی گرووپێکی وەک هەستیاری نــاوچــەیــەکــی لــە کــە بەرچاو بەشێکی ســووریــە و عــێــراق ــەم واڵتـــانـــەیـــان داگـــیـــرکـــردوە و لە لـبەرامبەر جیهان دا وەستاونەتەوە، بەاڵم هاوپەیمانیی جیهانیی دژە تیرۆر کە لە پێکهاتوە جیهان واڵتــی سی بە نزیک و نــەکــردوە دەگــەڵ جیددیی شەڕێکی ئەو نەبووە ئامادە ئێستا تا تەنانەت هۆی ببێتە دەتــوانــێ قــورســەی چەکە شکستی داعش بدا بە هێزی پێشمەرگە. ئەسەد بەشار لەگەڵ پێوەندی لە یان کە لە ماوەی دوو سێ ساڵی رابردوودا هەزار ســەدان لەدەسەاڵتدا مانەوە بۆ کوشتوە سوورییەی خەڵکی لە کەس هەوڵێکی ئێستا ــا ت رۆژئـــــاوا بـــەاڵم ــردن و رووخــانــدنــی ــ ــۆ الب جــیــددیــی بکاتێک حاڵێک دا لە نــەداوە رێژیمەکەی ــی خــۆیــان بـــە پــێــی بـــەرژەوەنـــدەکـــانـویستیان لە ماوەی کەمتر لە مانگێک دا رێــژیــمــی وەک ــەهــێــزی ب رێــژیــمــێــکــی بــەعــســی عــێــراقــیــان رووخـــانـــد. هــەر رووبەڕووبوونەوە شێوازە ئەم بۆیە جیاوازانە لەگەڵ تیرۆر و تیرۆریستان نییەتی و ئیرادەی لە جیددی گومانی تیرۆر دروست نەهێشتنی بۆ رۆژئــاوا هــەروەک دیکەشەوە الیەکی لە دەکــا. گــوتــرا بــە رێــگــەپــێــدان بــە ئــەنــدامــان و تیرۆریستییەکان گرووپە الیەنگرانی لە واڵتە ئورووپاییەکان دا کە بۆ دەزگا نــاســراون ــاوا ــ رۆژئ ئەمنییەتییەکانی بەجۆرێک لە بەهێزبوون و بەردەوامیی

تیرۆردا هاوکار و شەریکی تاوانن.رووداوەکــــەی پــاریــس و ئــازادیــی

رادەربڕینبەاڵم سەرەڕای ئەوەی لە پێوەندی لە ــاوا رۆژئـ ئــیــرادەی و نییەت لەگەڵ ــەوەی لە ــ شـــەڕی تـــیـــرۆردا گـــوتـــرا، ئــەن و الی لە جــیــاواز فەرانسە روویـــدا لە ئەمجۆرە بنچینەییەکانی رەهــەنــدە ــزم، جــۆرێــک هــێــرش بــوو بۆ ــرۆری ــی تسەر ئازادیی رادەربڕین و ئەوجۆرەی هێندێک لە خاوەن رایان دەڵێن شەڕی گوللە و قەلەمە کە بەداخەوە ئەمجۆرە دەرهاویشتە لە گرووپە ئیسالمییەکان دا زۆر بەرچاوە. راستییەکەی ئەوەیە ئەم گۆڤارە هەموو ئایین و مەزهەبەکان بە جوولەکەوە و مەسیحییەت و ئیسالم ــەوڵ دەدا ــ ه ــەر رەخــنــە و بـ دەداتـــــە ئایینەکان هــەمــوو ــی ــان الوازەک الیــەنــە لە چــوارچــێــوەی ئــازادیــی دەربــڕیــن و بــەاڵم رەخــنــە. ــەر ب بــداتــە لیبرالیزم دا ــار ئـــەوەیـــە کـــە بــۆچــی تــەنــیــا ــرســی پســەردەمــەدا لــەم کە موسوڵمانەکانن دەدەنــەوە گوللە بە قسە و بیر واڵمی ــەوەی رەخنە دەســت بۆ و بۆ واڵمــدان

کوشتن و خوێن ڕشتن دەبەن.گــومــان لــــەوەدا نــیــە رەخــنــەکــانــی لە دیکە کەسی زۆر یان گۆڤارە ئەم ئایین لەوانەیە لە الیەن ئیماندارانی ئەم پێیانوابێ و بزانرێ بێ ڕێزی بە ئایینە بێ ڕێزی بە پیرۆزەکانیان کراوە. بەاڵم لە تایبەت بــە و ئـــەوڕۆدا جیهانی لــە ئەگەر تەنانەت پێشکەوتوودا جیهانی کوشتن رێگاکەی بکرێ بێ ڕێزییەکیش و خوێن ڕشتن نیە، بەڵکوو دەکرێ یان بە نووسین و مەنتق واڵم بدرێتەوە یان لە رێگەی قانوون و دادگــاوە شکایەت بکرێ. بە پێی پەروەردە و رێنماییەکانی هەموو ئایینەکان گیانی مرۆڤ بایەخی لە ئینسان کوشتنی و هەیە تایبەتی کارە هەرە دزێو و ناپەسەندەکانە. بەاڵم بەداخەوە الیەنە ئیسالمییە توندڕەوەکان کەسێک هــەر گیانی ئاسانی بــە زۆر رەخنەیان لێ بگرێ و دژی ئەوان بێ بە حەاڵڵ دەزانن و حوکمی کوشتن دەدەن کە بە پێچەوانەی ئیدیعاکانی ئیسالم و و دڕندە زۆر سیمایەکی موسوڵمانان و دەکــا دروســت ئیسالم لە توندوتیژ گەورەترین زیان بە ئیسالم دەگەیەنێ.

رووداوە تیرۆریستییەکانی پاریس و شەڕی دژە تیرۆر

رۆژنامەی5 ژماره : ٦٤٨ وتووێژ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥

ــاخ: ئــاغــای »رافـــت« ــەی عــەلــی للێکۆڵەری و رۆژنــامــەنــووس وەکــوو و تیرۆریزم پەرەسەندنی سیاسی، ناکۆکییە مەزهەبییەکان لە جیهان چۆن »ساموئیل وتەی بە هەڵدەسنگێنیت؟ شەڕی بــەرەوە جیهان هانتینگتۆن« شارستانیەت و ئایینەکان پێش ناچێت؟

پـــــەرەســـــەنـــــدنـــــی تـــــێـــــرۆریـــــزم، سێیەم دا هـــەزارەی لە شەڕوتوندوتیژی ــەم سێ هــۆکــاری زۆری هــەیــە رەنــگــە ئنیشان دەست بە سەرەکیترینیان هۆکارە بکەین: »نەبوونی دێموکراسی لە زۆربەی واڵتانی ناسراو بە جیهانی سێیەم، قەیرانی ئابووری و زیادبوونی هه ژاری و هەروەها ــک وەرگـــرتـــن لە ــەڵ ــە ئـــامـــرازکـــردن وک بمەزهەب. لەالیەک بۆ درێژەی دەسەاڵتی ــیــک پــێــویــســت بە ــمــوکــرات ــادێ ــی ن ــانـ واڵتـسەرکوتی ناوخۆیی و لە الیەکتر سازکردنی قەیران لە ئەو دێوی سنوورەکانی خۆیانە. بە جیهان و ناوچە لە قەیران خوڵقاندنی رێژیمە دەستی لە کارتێک بۆتە گشتی نــادێــمــوکــراتــەکــان کــە لــە قــەیــرانــەکــان و بۆبەربەرەکانی لەگەڵ واڵتانی دێموکراتیک بە باشی کەڵکی لێ وەردەگرن و درێژە بە دەدەن خۆیان دەسەاڵتداریەتی تەمەنی کۆماری بۆ سووریا قەیرانی نموونە بۆ و کە رۆڵ دەرفەتێک بە بووه ئیسالمی بۆخۆی نێونەتەوەیی ئاستی لە نەقشێک بدۆزێتەوە. قەیرانی عێراق و هاتنی )داعش(ئەم ئیسالمی کۆماری بۆ دیسانەکە، یش بیانووی خزمەت بە کە رەخساند هەلەی هەرێمی حکوومەتی و عێراق خەڵکی بە و مەیدانە ئەم نێو بنێتە پێ کوردستان، وەحشیگەری بەرانبەر لە بگیڕیت رۆڵیک چاودێرانی بەوتەی کە رۆڵیک داعــش دا. یەکیەتیی نەقشی لە بەرچاوترە سیاسی واڵتەیەکگرتووەکانی رێبەری بە جیهانی

ئەمریکا.ــی ــ ــەشــی دووەم ــەاڵم لــە وەاڵمــــی ب ــ ببەرەو جیهان وایە پێم من پرسیارەکەت بە بەاڵم دەروات. بوون جەمسەری دوو هاتنی کۆتایی دوای سااڵنی پێجەوانەی ــی جــیــهــانــی جــەمــســەری ــ شـــەڕی دووەمـــەرەی ــازاد« لــە بــەرانــبــەر بـ ــ »دنـــیـــای ئـکومۆنیزم« و واڵتــانــی«ســوســیــالــیــزمــی دێموکراسی ئەمجارە بەڵکوو راناوه ستێ، لــە بــەرانــبــەر دوژمــنــانــی دێــمــوکــراســی دا

راده وه ستێ.ــەی ــە رووســی ــی بـــەربـــاڵو ل ــەک ــەرەی بلە ئیسالمی، ــاری ــۆم ک هــەتــا »پــۆتــیــن« پۆپۆلیستەکانی نیزامە دەگاتە تا »چین« توندڕەوەکانی ئەمریکای التین و گرووپە بە تێرۆریست. ــەرەڕۆو سـ ئیسالمگرای لە شارستانییەتەکان ئــیــدی ئــەمــە پێی بەڵکوو ڕانه وه ستاون، یەکتردا بەرانبەر لە الیەن دوژمنانی »دێموکراتخوازەکان« »دێموکراسییەوە« هەڕەشە و مەترسییان

لەسەرە.

رووداوی دوای لە لەیاخ: عەلی 11سێپتامبەر، ئیسامگه رایی لەجیهان و توندوتیژی و تیرۆریزم په ره ی سه ندوه ، بۆ دەگەڕێتەوە ریشەکه ی ئەگەرچی ناوێکی ژێر لە رۆژ هەر بەاڵم پێشتر ــە تــونــدڕەوەکــان سەر ــرووپ ــازە گ تـیان قەیرانە؟ ئەم هۆکاری هــەڵ ده ەدەن ئەمەی کە لەم دواییانە لە کردەوەیەکی حەوتەنامەیەکی دەفتەری تیرۆریستی فەڕانسە ناخی لە تەوساویی)فکاهی( کە ناسراوە بە النکی دێموکراسی دەبێتە ئامانج و دەبێتە هۆی کوژرانی چەندین پرسیار پۆلیس، و رۆژنــامــەنــووس

ئه وەیە کە بۆ لە واڵتێکی سکوالر و ئازاد کەسانێک دیسانەکە فەرانسە وەکــوو پەیوەست دەبن بە گرووپە توەندڕەوەکان

وەکوو »وەهابیەت »و سەلەفی گەری؟

هەر بەو شێوە کە لە وەاڵمی پرسیاری یەکێک پێدا ئاماژەم کورتی بە پێشووتر ــەی ئــیــســالمــگــرایــی ــەشـ ــە هـــۆکـــاری گـ لـوکۆمەاڵیەتی سیاسی قەیرانی ئیفراتی و ئیسالمییەکان کۆمەڵگا لە وئابوورییە ئێمە ئەمرۆ ئەگەر ــی. ــاوای رۆژئ واڵتــانــی تێرۆریستەکانین کردنی هێرش بینەری تەنز حەوتەنامەیەکی دەفــتــەری بەسەر سوپرمارکتی لە خەڵک بارمتەگرتنی یان چاومان ــردوو راب لەسااڵنی جولەکەکان،

گەڕەکە لە بوو بەرباڵو نائارامییەکی لە فەرانسەو پایتەختی نشینەکانی پەرواێز واڵتە.شڵەژاویەکی ئەم گرنگەکانی شارە پڕاوپڕ لە توندوتیژی هەڵقواڵو لە قەیرانی ــرانــی هــۆویــەتــی بـــەرەی ئـــابـــووری وقــەیدووەمی پەنابرانی عەرەب و موسڵمان بۆ

ئەم واڵتە.لە بریتانیاش بەهەمان شێوە، هەرچەند بینیومانەو بـــەاڵم بـــوو نــزمــتــر ئــاســتــی هه موو کە گەنجانەی ئەو کە دەشبینین هیوایەکیان بە داهاتوو لە دەست داوەو، لە رۆژئاوا هاتوونە دنیا یان پەروەردە بوون، بەاڵم لە واڵتێک دا دەژین کە له زۆر بواردا ئەوان بە شارومەندی پلە دوو دێنە ئەژمار. ئــەحــزابــی سیاسی دایـــە کاتێک لــە ئــەمــە نین ئەم الوانە داخوازیەکانی وەاڵمــدەری ئەم داهــاتــووی سیاسی« »مەزهەبی و »ئەگەرچی دەنوێنێ چەشنە بــەم توێژه شانسی سەرکەوتنیان نیە« بەاڵم النیکەم ئــەوەی هەیە. گیرایی جۆرێک ــەوان ئ بۆ بەم سیاسی ئیسالمی مەالیانی ئێستا کە یەکەم کە ئەوەیە دەکــەن پیشنیار الوانــە هەنگاو بۆ گەیشتن بە داهاتوویەکی باشتر بەو هەر ئێستایە، کۆمەڵگەی رووخاندنی شێوە کە ئێمە لە سااڵنی 60ی زایینی لە بۆی و رەنــگ بێ بە دەماندیت ئورووپا ئەو سیاسی. ئاستەڕی بە بەڵکوو ئایینی بیرۆکانەی کە واڵتانی ئورووپایی کرد بە شوێنی ڕمبازێنی گرووپە تیرۆریستییەکان.

ــەدوای هــەر ــ ــ ــاخ: ب ــەیـ ــی لـ ــەل عو ئیسام تێرۆریستی دا، کردەوەیەکی

موسڵمانەکان تاوانبار دەکرێن، هەر ئەم هەاڵواردنی هێندێک کردنانەو تاوانبار بوونەوەی دووپــات هۆی بۆتە ئایینی لێره دایە پرسیار ئاینی. توندوتیژی ئیسام نێوان لە دەبــێ چۆناچۆن کە جــیــاوازی تــونــدئــاژۆ وئیسامگرایی

دابنرێت؟

دوابــەدوای کە زۆرئاساییە بەجۆرێک لەسەر تێرۆریستی ــی ــەک ــردەوەی هــەرکدەستی ئیسالمگرایانی توندڕەو، ئیسالمیش بچیتە ژێر پرسیارەوە چۆنکە سەرجەم ئەو گرووپ و دەستەیە کە بەناوی ئیسالمەوە رووداوی تێرۆریستی دەخوڵقێنن، به هاوار و به نرکەی »اللەاکبر« سەردەبڕن و تەقە

لە هەموو گرنگتر بێ دەنگی دەکەن! بەاڵم چەشنە ئەم لەمەڕ ئاینییە مامۆستایانی رووداوانە، بە دەگمەن ئه وان ئەم کردەوە

تیرۆریستیانە شەرمەزاردەکەن.بەاڵم بە دەگــرن هەڵویست کاتێکیش دەبــیــژن: و دەبـــڕن دەرێ تیبینیەوە و تێرۆریستەکانی رووداوی »شارڵی ئیبدۆ« دەرک و زانیاری باشیان لە خودی ئیسالم ــەبــووە، بــه اڵم هــاوکــات ئــەمــەش دەڵێن: نتەنزنووسانی و کارتۆنیستەکان ئەڵبەتە ئەو حەوتەنامەیە نەدەبوا بە پیرۆزییەکانی ئاینی ئیسالم بێ رێزییان بکردایە بۆ ئه وه ی

نه بێته هۆی تۆرەیی موسڵمانەکان.کەواتە بەزمانێکی ساکارو لە ئەوپەری تێرۆریستیەکان کــــردەوە ــۆ ب رێــــزەوە موسڵمانان زەمانێک تا دەهێنەوە. پاساو کردەوە ڕاشکاوانە مەزهەبی رێبەرانی و شــەرمــەزار جیهان لــە تێرۆریستیەکان نەکەن، بۆ زۆربەی خەڵک جیاوازی دانان توندڕه و وئیسالمگرایی ئیسالم نێوان لە

کارێکی ئاسان نیە.

عـــەلـــی لـــەیـــاخ: تــێــرۆریــســتــە توندڕەوەکان باڵوبوونه وه ی کاریکاتۆری پێغەمبەری ئیسامیان کردۆتە بیانووی ڕادەربڕین ئــازادی ئایا رووداوە، ئەو ناناسێت؟! سنوورێک هیچ جیهان دا لە فەرانسە ــوو وەک واڵتێک لە ئەویش تێدا موسڵمانی ٦میلیون بە نزیک کە دەژێت، یان ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ نەفسی ئیسام و باوڕی ئیدولۆژیکی کە لەگەڵ ناگونجێت وکێشەی تــەواو« »ئــازادی

هەیە؟

ــووری ئـــــازادی ــ ــن بــــاس لـــەســـەر ســهاتۆتە ئورووپا لە سااڵنێکە ڕادەربــڕیــن ــوە، ــات ــەه ــی ن ــای ــۆت ئــــــاراوە و هــێــشــتــا کلە بیروبۆچونی جیاواز لەم بارەوە هەیە. پەیوەندی لەگەڵ ئازادی ڕادەربڕین یاسای واڵتانی دێموکراتیک لە گەڵ یەکتر جیاوازە.ــزه و ــەن ــه ڵ ئــــه وه ی مــافــی ت ــه گ ــن ل متەنانەت بــارەیــەکــەوە هەموو لە شوخی ره سمه ییه ت بــە ئایینییه کانیش بـــاوڕه کە ئەوباوەڕەشم لەسەر بــەاڵم ده ناسم، دەبێ هەستیاری کۆمەڵگەش لە پێش چاو واڵتێکتر هەر یان فەڕانسە لە بگیردرێت. واڵتە ئەو یاسای ئاخر و ئــەوەڵ قسەی دەیکات. ئەگەر 6میلیۆن مۆسڵمانی فەڕانسە یان کاریکاتۆرێک کە ئەوباوڕەن لەسەر ئــەوانــە بــە بــێ رێــزی ــەوســاوی ت شتێکی دەبێ سکااڵیان بەرنە بەردەمی دادگا، نەک

بینایەک بتەقێنەوە یان کەسانێک بکوژن!ــیــبــدۆ« کــاریــکــاتــۆریــشــی »شـــاڕلـــی ئتەنانەت ــەوە کــردۆت بــاڵو »مەسیح« لــە مەسیحییەک هیچ بەاڵم لێ کرا، سکااڵیان ــەر بــارگــاکــەیــان ــرشــی نـــەکـــردە ســ ــێ ه»ئەمە نەکوشت. کاریکاتۆریستەکانیان ــۆی لــەگــەڵ ــە خـ ــســە نــیــە ک ــەران ــی ف ــ واڵتبێت هـــاورێ موسڵمانان ــاوه ڕ ی ــروب ــی بموسڵمانان بــەڵــکــوو بــچــێــت، ــەڕێـــوە وبـــێ پــێــرەوی یــاســاو ریــســای فەڕانسە دەبلەو بەشێک گــەڵ لە ئەگەر تەنانەت بن

یاسایەنە کێشەیان هەبێت«.

سەرهەڵدانی پێش لەیاخ: عەلی رۆژهەاڵتی لە توندڕەوەکان گرووپە ناڤین، ئێمە لەسەرەتای هاتنه سه رکاری پێناوی لە ئێران لە ئیسامیی کۆماری لەم شیعەگەری، )تشیع(و به په ره دان هێندێک بینیوە، رووادوانەمان چەشنە لەسەر ئەم باه ڕەن کە گرووپە توندڕەوە بەجۆرێک ــرۆ، ــەم ئ تەکفیریەکانی شیعەریی بیرۆکەی بەرپەرچدانەوەی ئازادی بارەی لە و ئیسامییە کۆماری ڕادەربڕینیش فتوای ئایەتوڵاڵ خومەینی روشـــدی« ــان ــم »ســەل کوشتنی ــۆ بواڵتانی ئەگەر بەردەوامە! هەر هێشتا مرۆڤ مافی مەحافڵی و ــی ــاوای رۆژئجۆرە بەم بەرانبەر لەسەرەتاوە هەر هەبوایە هەڵویستیان توندڕه وییانە

ئێستا دوخی جیهان ئارامتر نەبوو؟

لە بــە بێگومان سوننە ــدڕەویــی ــون تبه رچاوگرتنی سیاسەتی کۆماری ئیسالمی لە 35ساڵی ڕابردوو بە جۆرێک کاردانه وه یه بەرانبەر بە ئەفراتیگەری شیعەیه . هەرچەند ــاری ــۆم لـــە ئـــێـــران پــێــش دامــــەزرانــــی کئیسالمی ئێمە نموونەکانی دیکەشمان هەیە کە اسالمی( وموئتلفەی اســالم )فدائیان تێدەکۆشان هەتا بە کوشتنی رووناکبیران ئەحمەدی وەکــوو رۆژنامەنووسانێک و بکەنەوە، کپ جیابیران دەنگی کەسرەوی قسەی بشکێندرێت« پێنووسەکان »دەبێ به ناوبانگی ئایەتوڵاڵ خومەینی یە کە فتوای کوشتنی سەلمان روشدی واژۆ کردوە. لە ئێرانی پاش و پێش کۆماری ئیسالمی بە دەکرایە هێرش روحانییەکان دەستوری

سەر دەفتەری رۆژنامەکان.بە دێموکراتیک واڵتــانــی هەڵوێستی نابێت تێرۆریزم و توندوتیژی نیسبەت بنەماو پێشلکردنی گەڵ لە بێ هاوتەریب یاسا دێموکراتیکه کان، گەر وابێ ئیدی ئەو واڵتانە بنەماکانی خۆیانیان پێشل کردوەو

لەم بارەوە دەچنە ژیر پرسیار.ــریــش نــابــێــت چـــاوەڕوانـــی ــەکــت ــەالی ل

ئـــەوەمـــان هــەبــێــت واڵتـــانـــی رۆژئـــاوایـــی مافی پێی بە خۆیان دەرکیی سیاسەتی مرۆڤ رچاو بکەن بۆ چەند چرکە بیر لەمە بکەنەوە کە بۆ نموونە کە ئەوان )واڵتانی رۆژئاوایی( تەنیا لەو واڵتانەی کە نیزامی دێموکراتیکیان هەیە نەوت وگاز بکڕن، یان هەناردەی خۆیان بەس بۆ ئەو واڵتانە بێ

کە سیستمی دێموکراتیکیان هەیە.

بە ئێوە ڕای بــە لــەیــاخ: عەلی لەبەرچاو گرتنی داهاتووی ئێران کە لە باری ئایین وکلتورەوە واڵتێکی فرەچەشن

و رەنگاورەنگە، لە ئێستاوە نووسەران رۆژنامەنووسەکان و وسیاسەتوانان چۆناچۆن دەتوانن پێش لەسەر هەڵدانی

تێرۆریسم وتوندوتیژی فرقەیی بگرن؟

ئێران هەر بەو جۆرە کە ئاماژەت پێکرد )موزائیک(ێکە لە فەرهەنگ و زمان و ئاینی جۆرواجۆر ،کۆمه ڵگه یه ک کە به بڕوای من واڵتێکی ئیگجار دەوڵەمەندە ئەڵبەت مەرجی کەڵک وەرگرتن لەم سروەت وسامانە دابین کردنی پەیوەندییەکی دێموکراتیکە لە نێوان مەزهەب و زمــان لەباری جیاوازییەکان دەنگ پێی بە ئێران تاکاتێک وکلتورەوە. دێموکراتیک بەشێوە و خەڵک وخواستی بەرێوە نەچێت، پێشگرتن لە توندڕەوەی و توندوتیژی ئەگەر مەحاڵ نە بێت، بێ شک

کارێکی ئیگجار سەخت وئاستەمە.ئێران وەک فرەچەشنی کۆمەڵگەیەکی ــت یـــەک پــارچــه ــرێ ــەوە دەک ــگ ــە دوو رێ ل

ڕابگیرێت:که هەربەشێوە یه که م؛«سەرکوت«، و، بووین شاهیدی سەدساڵەی لەو زۆر یا بەشداری گشتی لە بەرێوەبردنی واڵت لە چوارچێوەی فدراڵیزم دا، ئەڵبەت دەبێت واڵت تایبەتمه ندییەکانی پێی بە ئەویش

وێنا بکرێت..

وتووێژ له گه ڵ »ا حمد را فت«

له پێوه ندیی له گه ڵ په ره سه ندنی تیرۆریزم و تیرۆری 7ی ژانویه ی 2015ی پاریس

»احمد ر افت« رۆژنامەوان و لێکۆلەری سیاسی و چاالک لە بواری ئازادی ڕادەربڕین، کارناسی بااڵی »ده روون ناسی پەیوەندییە گشتییەکان« لە زانکۆی فرانکفۆرته کە نزیک بە سێ دەیه یە لە گەڵ میدیا جیهانییه کان هاوکاری ده کا. به هۆی چاالکی له بواری مافی مرۆڤ و ئازادیی به یان، چەندین خەاڵتی جیهانی پێ بەخشراوە.

لەمەڕ پەرەسەندنی شەروتێکهەڵچوونە مەزهەبیەکان لە جیهان و بەتایبەت هێرش کردنی توندرەوە ئیسامگراکان بۆ سەر دەفتەری حەوتەنامەی »شاڕلی ئیبدۆ« لە پاریس، رۆژنامەی کوردستان وتووێژێکی له گه ڵ پێک هێناوه .

ــەدوای‌ ــ ‌زۆرئــاســایــیــە‌کــە‌دوابـهەرکردەوەیەکی‌تێرۆریستی‌‌لەسەر‌تــونــدڕەو،‌ ئیسالمگرایانی‌ دەستی‌پرسیارەوە‌ ژێر‌ بچیتە‌ ئیسالمیش‌و‌ گـــرووپ‌ ئــەو‌ ــەم‌ ــەرج س چۆنکە‌ئیسالمەوە‌ بــەنــاوی‌ کــە‌ دەستەیە‌دەخوڵقێنن،‌ تێرۆریستی‌ رووداوی‌به‌‌هاوار‌و‌به‌‌نرکەی‌»اللەاکبر«‌بەاڵم‌ دەکــەن!‌ تەقە‌ و‌ سەردەبڕن‌ــگــی‌ ــێ‌دەن لـــە‌هـــەمـــوو‌گــرنــگــتــر‌بئەم‌ لەمەڕ‌ ئاینییە‌ مامۆستایانی‌دەگــمــەن‌ بــە‌ رووداوانـــــە،‌ چەشنە‌تیرۆریستیانە‌ کردەوە‌ ئەم‌ ‌ ئه‌وان‌

شەرمەزاردەکەن

رۆژنامەیژماره : ٦٤٨ ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥ 4

ئارەش لۆرستانیئاڵه شین کردوویه ته کوردی

مودێرن، جیهانی بڕوانینه ئه گه ر بــه دوای و سیاسی پــارتــی پێکهاتنی به دیموکراسی ــی دامــه زران ئه ویشدا گرنگترین تایبه تمه ندییه کانی کۆمه ڵگه ی ئه گه ر که واته ده ژمێردرێن. مودێرن ــه مــێــژووی کــــورددا لــه و بــمــانــه وێ لبـــه دوای و بــڕوانــیــن تایبه تمه ندییانه بین مودێرنه وه سیاسی پارتی یه که م دیموکراسی دامــه زرانــدنــی توانای که هـــه بـــووه ، ئـــه وه حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی پرۆسه ی ده سپێکی خاڵی کوردستان

مودێرنیته ی نه ته وه کورده .حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان ته نیا دامــه زراو 25ی گه الوێژی 1324 کــۆمــاری ــش ــه وی ئ دوای رۆژ 159قازی پیشه وا راده گه یه نێ. کوردستان ــاری کــوردســتــان ــۆم مــحــه مــه د ســه رکبه رپرسانی ده گـــه ڵ وتــووێــژێــکــدا لــه 1و )ژماره کانی تــاران دا رۆژنامه کانی رێکه وتی کوردستان، رۆژنامه ی 2ی »ئێمه ــێ: ده ڵ )1324 رێبه ندانی 20ی نێوخۆیی ــه ری ــوه ب ــه ڕێ خــۆب ســـاڵ 4ــد مــحــه مــه د خـــۆمـــان هـــه یـــه » و ســه یرۆژنــامــه ی ســه رنــووســه ری حه میدی ژمــاره ســه روتــاری له کوردستانیش له کـــوردســـتـــان دا ــه ی ــ ــام ــ رۆژن 1ی ئێمه »دا »ئــامــانــجــی ــری ســه ردێ ــر ژێ 1320 خه رمانانی »دوای ده نووسێ: ره زاشــا کێشانه وه ی له کار ده ســت و ناوچه که مان ئیداره ی توانیمان خۆمان ــه ری ــوه ب ــه ڕێ بــگــریــنــه ده ســـت و خــۆب

نێوخۆیی پێک بێنین‹. هـــــه روه هـــــا لــــه ژمـــــــــاره ی 3ی ــان دا عــه لــی ــ ــت ــوردســ ــ ــه ی ک ــ ــامـ ــ رۆژنـــرســی چــاپــه مــه نــی ــه رپ خـــه ســـره وی بسه روتاری له کوردستان رۆژنامه ی

ــه ڕی؟« دا ئاماژه به وه »کــورد بۆ راپبه هۆی بوو ره زاشــا که سته می ده کا بتوانین ئــه و، البــردنــی دوای ئـــه وه ی ــان کـــاروبـــاره کـــانـــی خـــۆمـــان، خــۆمبه ڵگه و بــه گــوێــره ی رایــان پــه ڕێــنــیــن.« ئاشكرایه و روون دێــکــۆمــێــنــتــه کــان دامـــــه زرانـــــی حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی ئــه ویــشــدا دوای بـــه و کـــوردســـتـــان دامه زرانی کۆماری کورستان به رهه می ئه ندامانی ساڵه ی چه ندین تێکۆشانی و دیــمــوکــرات حیزبی ــه ری ــن ــه زرێ دامبه شداریی کۆمه اڵیه تی خه ڵک بووه که پاش ده ست له کار کێشانه وه ی ره زاشا، ــی هــێــزیــان ــۆشــای ــورد ب ــ ــی ک ــان ــاالک چبۆیان جێیه ی ئــه و تا و قۆستۆته وه به ره و کوردستانیان کۆمه ڵگه ی کراوه سه روه ری نه ته وه یی کورد بردۆته پێش و ئه گه ر ئه م ده رفه ته ش نه ڕه خسابوایه ؛ ــی و ــه بــێ شــک ئـــه م چــه شــنــه چــاالک بزه مه نێکی شوێنێک و له هاوکارییانه ــده دا، ــان هــه ڵ ــژوودا ســه ری ــێ دیــکــه ی مبنه مای له سه ر چاالکییانه ئه و چونکی به ده ست هێنانی و شــونــاس خــوازی مافی ره وای دیاریکردنی چاره نووسی ئه و خه باتی به ستێنی سه ر له کوردو دیکه ی کوردستان پارچه کانی له گه له له مێژبوو چه که ره ی کردبوو، شین که

ببۆوه .به گوێره ی دیکه گرنگی خاڵێکی کاریگه ریی رۆڵی ده ورو به لگانه ، ئه م خه رمانانی )25ی ژێ کافه کۆمه ڵه ی دامه زرانی له سه ر ــه زراوه ( دامـ 1321ــی دیـــمـــوکـــراتـــی کـــوردســـتـــان ــزب ــی حوکۆماری کوردستانه ؛ چونکی زۆربه ی ئه ندامانی کۆمه ڵه ی ژێ کاف له حیزبی ــاوه ن ــان دا خـ ــتـ ــوردسـ ــی کـ ــرات ــوک ــم دیئاستێکی لــه و، ــه رزن بـ پێگه ی پــلــه و ریئاڵتردا سه رقاڵی پێش خستنی ئامانجه ــه کــۆمــه ڵــه ی ــه واتـ ســیــاســیــیــه کــانــن. کـپێکهاته یه کی هزری ژێ کاف هیچ کات نه بووه و هۆکارێکی گرنگی پراکتیکی یه سیاسی و کۆمه اڵیه تی به ستێنی که بــۆ دامــه زرانــی حیزبی دیــمــوکــرات و

راگه یاندنی کۆماری کوردستان خۆش کردوه .

الیه ن له که دیکه گرنگی خاڵێکی ــه راڤــه کــارانــی نـــه یـــاران و هــه نــدێــک لبه رباس، دێته کوردستانه وه کۆماری باکوو، بۆ محه مه ده قــازی ســه فــه ری نه یارو ئــه و ــه ی زۆرب باقرۆڤه . دیتنی حه ساسییه ته به هۆی شرۆڤه کارانه ی به ســه بــاره ت خــۆیــان مێژووییه کانی یه کیه تی سۆڤییه ت و به ره ی رۆژهه اڵت، هه ر چه شنه چاوپێکه وتن و پێوه ندی و دانوستانێک ده گه ڵ ئه و بلۆکه به توندی

نه ته وێ بته وێ و پــالرو بــه ر ده ده نــه خه وشداری و ده شێوێن راستییه کان ده که ن. ئه گه ر هه ندێک به ویژدان بین، که وتۆته که نه ته وه یه ک بڵێین ده بــێ یه کیه تی ده سڕۆیشتوویی ســنــووری سۆڤیه ته وه ، ئه ویش له و سه رده مه دا که سه ره کییه کانی زلهێزه دوو له یه کێک و پێوه ندی بــوو نــاچــار بــوو، جیهان ــی هــه بــێ، چونکی ــه ڵ دانــوســتــانــی ده گــه رگــری مافی ســۆڤــیــه ت بـــه ڕواڵـــه ت بژێرده سته کان و بــه ش خــوراو نه ته وه رۆژاوا به ره ی واڵتانی که چی ده کــرد، ــه ی بــلــۆکــی رۆژهـــــه اڵت، ــچــه وان ــێ ــه پ بره زاشـــا ــاری ســه رک هاتنه فــاکــتــه ری له سیاسه ته که یان هه روه ها و بــوون نیشانی ــی ــه ڕوون ب ــۆزان دا ــ ل په یمانی متمانه یان ناتوانێ کورد نه ته وه ی دا، دیــکــه ی بـــه رچـــاوی خاڵێکی بــکــا. پــێ قازی پێڕه وی نه کردنی سه رده مه ئه و له کـــورده خه باتگێڕانی و مــحــه مــه د له سه ر بــاقــرۆڤ پالنه کانی و گــه اڵڵــه

تێکه ڵ بوون و چوونه ریزی بزووتنه وه ی ئازه ربایجانه .

رۆژنــــــامــــــه ی 3ی ژمـــــــــــاره ی ــاری »کـــورد بۆ کــوردســتــان، ســه روتراپـــه ڕی« و هــه روه هــا ژمــاره ی 11ی ــه ی کــوردســتــان، ســه روتــاری ــام رۆژنــمــان ــامــانــجــه کــان ــه ئ ــمــان بـ ــی ــت ــێ ــه ک »یده گــه یــه نــێ«؛ بـــه ڕوونـــی ده ری ده خــــا لــه ســه ر بنه مای کــۆمــاری کــوردســتــان ئه و مافانه پێک هاتوه که له جاڕنامه ی ناوی ئاتالنتیک )جاڕنامه ی ئاتالنتیک وینستۆن هاوبه شی راگه یه نراوێکی

چرچیل و فرانکلین رۆزڤلێته ، که مانگی ئه و ــاوی ن بــاڵوکــرایــه وه . 1941 ئوتی جاڕنامه یه ئاماژه یه به زه ریای ئه تله س نهێنییه کانی دانوستانه »ئاتالنتیک«. ــاپــۆری هێزی ــراوه لــه پ ــه ن ــه ی ــه و راگ ئگۆستاو بــه نــاوی ئه مریکادا ده ریــایــی پاش کــرا. نیوفان له ند که ناره کانی له باڵوبوونه وه ی، جاڕنامه ی ئاتالنتیک له کۆنفرانسی رێککه وتووان )متفقین( و به به شداری بلژیک، چێکوسلڤاکی، یونان، لۆکزامبۆرگ، هوله ند، یه کیه تی سۆڤیه ت، یۆگۆساڵڤی و نوێنه ری ژێنراڵ دۆگۆڵ ئــازادی فــه ڕه نــســای نوێنه رایه تی کــه جاڕنامه یه ــه م ئ کــرا. په سند ده کـــرد، دواتر له ژانویه ی 1942دا به جاڕنامه ی ــه وه یـــه کـــگـــرتـــووه کـــان پــــه ره ی ــ ــه ت ــ نله به ر نــه تــه وه کــان هه موو بۆ پـــێ درا( تاوانبارکردنی کــه واتــه گــیــراوه . چــاو کــۆمــاری کــوردســتــان بـــه وه ی کــه به و سۆڤیه ت یه کیه تی شوێنکه وتووی و جیهان زۆربــه ی کاتێکدا له ئه ویش

به نــێــوه ڕاســت ــی رۆژهــه اڵت به تایبه ت سه ر دوو به ره ی رۆژاواو رۆژهه اڵتدا و بنه ما بێ ئیدیعایه کی ببوو، دابــه ش

ناژیرانه یه .ــکــی دیـــکـــه لـــه گــرنــگــتــریــن ــێ ــه ک یهـــۆکـــاره کـــانـــی دامــــه زرانــــی حــیــزبــی ــمــوکــرات و راگــه یــانــدنــی کــۆمــاری دیکــوردســتــان، هــه ڵــومــه رجــی مــێــژووی، نه ته وه ی کۆمه ڵناسییانه ی و سیاسی ــورده ، کـــه لـــه هـــه ر چــــوار بــه شــی ــ ــ کــۆوه . ــب کـــوردســـتـــان رووبــــــــه ڕووی بــی ده وڵــــه ت_نــــه تــــه وه ی ــدنـ ــانـ ــه یـ راگـ

ــه الیــــــه ن ره زاشـــــــاو ــ ــرتـــوو ل ــگـ ــه کـ یـسیاسی- په ڕێنه وه ی و ئاتاتۆرکه وه کۆمه اڵیه تی ئێران و تورکیه له قۆناخی بۆ ره عیه تی( )ئاغاو ده ره به گایه تییه وه ئــابــووری و سیاسی، نوێی فۆرمێکی فه رهه نگی که هه وڵی یه ک ده ست کردنی ئه و واڵتانه له پێناو دروست کردنی یه ک گه لی ده دا، نه ته وه ی یه ک و ده وڵــه ت ئه و که ته نگانه وه ، خستبووه کــوردی گه له ش ده بووا بۆ درێژه دان به خه باتی له به رگری له پێناو و خۆی نه ته وه یی حیزبی به رژه وه ندییه کانی، و شوناس یه که م وه ک کوردستانی دیموکراتی گونجاو و کــوردی مودێرنی حیزبی جیهانی نـــوێ هــه ڵــومــه رجــی ــه ڵ ــ ده گراگه یاندنی پاشانیش دامه زراندبایه و، ئامراز باشترین کوردستان کۆماری ــه مــتــمــانــه بــه خــۆیــی ــه لـ ــه جــگ ــوو کـ ــ بمودێرنی ناسیۆناڵیزمی کۆمه اڵیه تی، کوردی رۆده چووانده ناخی کۆمه ڵگه ی کوردی و نێو هه موو چین و توێژه کانی.

تێگه یشتن له ژیرایه تی ئه م ئیده یه زۆر سوک و ئاسانه ، چونکی ده بینین پاش فۆرمی کوردستان کۆماری رووخانی نوێێ ناسیۆناڵیزمی کورد له هه ر چوار دامه زراندنی به کوردستان پارچه ی حیزبی کــه ــرن مــودێ سیاسی پــارتــی سه رچه شنیان کوردستان دیموکراتی بـــه گـــوێـــره ی ــه جـــێ و ــبـ بــــــووه ، ده سـسیاسی و کۆمه اڵیه تی هه ڵومه رجی

هه ر کام له پارچه کان په ره ده ستێنن.وه ک خاڵ سێ ته نیا کۆتایی دا له چونکی پێ ده که م، ئاماژه یان سه ردێر و لێکۆڵینه وه بــۆ رێــگــه خــااڵنــه ئــه م کۆماری له سه ر ــر وردت توێژینه وه ی

کوردستان خۆش ده که ن.ــه ی کـــوردســـتـــان ــ ــامـ ــ رۆژنـ -1هه تا بــاڵوبــوونــه وه یــه وه ده سپێکی له ــاری کــوردســتــان 92 ــۆم رووخــانــی ک

ژماره ی لێ ده رده چێ.ژماره ی 1 تا 6 به ر له راگه یاندنی ــووه و ــ ــ ــاری کـــوردســـتـــان ده رچ ــۆمـ کـدیموکراتی حیزبی فه رمی هه ڵوێستی ــان ده رده خـــــــــا، بـــــه اڵم له ــتـ ــوردسـ کـفه رمییه ئۆرگانێکی 92 تا 7 ژمــاره ی بیروبۆچوونه کانی باڵوکردنه وه ی بۆ

کۆماری کوردستان.ــی ــان ــگــه ک ــه ڵ ــره ی ب ــ ــوێ ــ ــه گ ــ ب -2به کارهێنانی کــوردســتــان ــامــه ی رۆژنوشه ی »کۆماری کوردستان« دروسته چه واشه ی مهاباد کــۆمــاری وتنی و،

مێژووه .3- له سێداره دانی پێشه وا قازی محه مه د وه ک سه رکۆماری کوردستان وه رچــه رخــانــه کــانــی خــاڵــه لــه یه کێکه شه هیدبوونی کــوردســتــان. کــۆمــاری ــۆرم و ــ ــازی مــحــه مــه د فـ ــ پــیــشــه وا قـنـــێـــوه ڕۆکـــی کـــۆمـــار و بــزووتــنــه وه گشتگیر ده کا، که بۆ راڤه کاران و هێزه نه وه کانی هــه روه هــا و سیاسییه کان هیچ بــه کــوردســتــان کــۆمــاری دوای جۆرێک جێگه ی پشت گوێ خستن نییه . یه کێکه پیشه وا له سێداره دانی چونکی وشیاری هۆکاره کانی گرنگترین لــه به رپرسیارێتی هه ستی و کۆمه اڵیه تی

نه ته وه .

سیاسی

عومەر باڵەکی

که م و ماوه یه کی له ڕابـــردوو دا و مانگی له به دوای یه ک دا ڕووحانی سه رۆک کۆماری ئێران ئابووری و به پێوه ندی دار مه سائیلی کۆمه لێک شێوه ی به ڕێوه به ری واڵت و یاسا دانان به زمانی ره خنه گرانه و ڕوو به دام و ده زگای ده سه اڵتداری کۆبوونه وه کانی دا کــۆڕ و له ئیسالمی کۆماری

ورووژاند. 14 ی ڕۆژی ــی ــان ــه ک ــدوان ــێ ل ــن ــاخــری ئ لـــه ــووری ــاب ــه یــه کــه م کــۆنــفــرانــســی ئ ــاوه ز ل ــه رمـ سـئێران ئابووری شپرزی وه زعــی له باس ئێران دنیای کێ به رکێ و ئابووری ، دنیای ده کا و ده ڵێ : ــا که ــه شــه ده ک ــه و ئـــابـــووری کــاتــێــک گ ــه ت ــاب ره قــازادی و ــێ و ئـ لــه »انــحــصــار ورانــت« بـــه دوور بقسه کانی دا ئیدامه ی له ناوبراو بێت . ره قابه تی یارانه ئێران ئــابــووری ساڵه 35 ــاوه ی م ده ڵــێ ده دا به سیاسه تی داخلی و خاریجی با ده ساڵیش تاقی بکه ینه وه سیاسه تی داخلی و خاریجی یارانه بده ن به ئابووری واڵت و هه ر له و کۆبوونه وه دا و ــه تــه واویــه تــی ــژه ی قــســه کــانــی دا ڕوو ل ــ ــه درێ لیاسای ئه سڵه ی ئه و واباشه ده ڵێ ده کــا و نیزام له ڕاپرسی گشتی ده کا ئێران که باس بنه ڕه تی جێ به جێ خه ڵکه وه ژیانی به هه یه پێوه ندی که بکه ین و به جێگای ئه وه ی که ئه و پرس و بابه تانه له مه جلیس ببنه ماده ی قانوونی و بکرێن به ئه رک به ر پێشدا بخرێنه له به سه ر شانی ده وڵه ته وه و

ڕوانگه ی خه ڵک و خه ڵک بڕیاری له سه ر بده ن . وه ک ڕووحــانــی بــۆچــی بــزانــیــن ــا ب ئێستا ــه و مــه ســه النــه ی له ــه رۆک کــۆمــاری ئــێــران ئ سـڕه خنه گرانه زمانی به کۆبوونه وه کاندا کــۆڕ و ده یــهــه وێ لێدوانانه شــێــوه ی بــه و ــڕێ ؟ ــ ده رده بلێدوان و جۆره به و ده یهه وێ هه ر ئایا بڵێ ؟ چ ئاخاوتنانه ڕووخسارێکی باش و له خۆی نیشان بدا و به خه ڵک بڵێ »که من له سه ر واده و به ڵێنی

ــژاردن دا باسمان ــب هــه ڵ لــه کاتی کــه خــۆم هــه م هه ن که سانێک ده زگا و دام و به اڵم ده کرد لێیان واده و ناتوانم بۆیه ده کـــه ن لــێ پێشگیریم کــه

به لێنیه کانم جێ به جێ بکه م« .هه ر لێدوانانه قسه و لــه و روحــانــی ئــاغــای بــازنــه ی ناچێته هــه بــێ ئامانجێکی مــه بــه ســت و ئیسالمی کــۆمــاری سیستمی له بــوون نـــاڕازی به پێی ته نانه ت ناوبراو ڕابــردووی به پێی به ڵکو وه زیفه و سوێندیه کی خواردویه تی وه ک سه رۆک پاراستنی هه وڵی له شانییه تی سه ر له کۆمار سیستم و نیزامی کۆماری ئیسالمی دابێ . هه ربۆیه کۆمارییه وه ــه رۆک سـ مینبه ری لــه ــه وێ ــه ده یئیسالمی کــۆمــاری پــایــه بــه رزی کاربه ده ستانی وه زعی که تێ بگه ێنێ له و ه ڕێبه ری تایبه تی به کۆماری ئیسالمی چ له ناوخۆ و چ له ده ره وه له وه خراپتره که ئه وان بیری لێ ده که نه وه . ده یهه وێ شێوه ی ئابووری و قه یرانی که بسه لمێنێ پێیان په تای دوو واڵت به ڕێوه به ری ناسه رکه وتوویی له نێوان خه ڵک و کۆماری گــه وره ن که مــه ودای

ئه و کـــردووه و ڕۆژبـــه ڕۆژ ئیسالمی دا دروســت کاتێک بۆیه هه ر ده بــێ . زیاتر زیاتر و مه ودایه باس له ئابووری واڵت ده کا ده ڵێ ده بێ ئه وه ی هه تا ئێستا کردومانه پێچه وانه بێته وه و سیاسه تی

داخلی و خاریجی ئه وجار یارانه بده ن به ئابووری ڕه خنه گرتن مه به ستی ده بێ ڕاستی دا له واڵت و له سیاسه تی داخلی و خاریجی کۆماری ئیسالمی ســاڵ دا 35 مــاوه ی له نه یتوانیوه نــه ک که بێت سه رکه وتن به ده ست بێنێ و سه قامگیری سیاسی بۆ ئێران ده سته به ر بکا به ڵکو هه مووکات مایه ی ئێران ده ره وه ی ناوخۆ و له خولقاندن قه یران ئــه وه خــۆی سه لمێنه ری بـــووه ، کــه ده ربــڕیــنــی

ــاوه ی ــه و ڕاســتــیــه ی کــه کــۆمــاری ئیسالمی م ئچه وت و سیاسه تی خۆی واڵتدا ناو له ساڵه 35ناڕه وا به کار هێناوه و به ناوی دین و مه زهه به وه ده بێ هه ربۆیه چه وساندۆته وه . ئێرانیان گه النی تێدا چاکسازیان خاریجی داخــلــی و سیاسه تی بکرێ و ئه وکات ده توانرێ مه ودای نێوان خه ڵک و نیزام لێک نیزیک بکرێته وه . به اڵم پرسیار ئه وه یه مــه جــال و ــه و ئ ئیسالمی کــۆمــاری نیزامی ئــایــا هه له ی تێدایه که ئاغای ڕووحانی هه وڵی بۆده دا ؟ وه اڵمه که وی ده توانێ ، نه رێنی بێت چونکه ئه گه ر ئه ساسی پــایــه و ئــێــران وه ک بــنــه ڕه تــی یــاســای هیچ ده بینین بکه ین چاولێ ئیسالمی کۆماری جۆر مجالێکی ئه وتۆی تێدا نییه که خه ڵک خۆی له بازنه ی به ڕێوه به ریی واڵت دا ببینێته وه و ئه وی ته نیا »لبیک« گوتنه به ڕێبه ری و له سه ر خه ڵکه دام و ده زگا ده سه اڵتداره کانی کۆماری ئیسالمی . ده کاو چاکسازی له باس ڕووحانی ئاغای ــووری لــه »انــحــصــار ورانـــت« ــاب ده ڵـــێ ده بـــێ ئده زانێ باش ئه وه هه رچه ند خۆشی ده رێ بێته کاتێک ئابووری ئێران له »انحصار« دێته ده رێ

ده بێ ئێران بنه ره تی یاسای له 44 ئه سلی که بگۆڕدرێ ، چونکه ئه و ئه سله که باس له نیزامی ئابووری ئێران ده کا و به سه ر 3به شی ئه ساسی دا دابه شی کردوه »ده وڵه تی ، هه ره وه زی و تایبه ت« ئابووری %80 به نزیک ده کا باسیان که به اڵم ئێران له ژێر ده سه اڵتی ده وڵه ت دایه و ئه گه ر وایه ڕووحانی ئاغای که شێوه به و ئێران ئابووری ببێته ده رێ و بیهێنه »انحصار« له ده یــهــه وێ ئابووڕی ره قابه تی بێ ده ست تێوه ردان له و ئه سڵه ئه وه نابێ و جێ به جێ ئێران بنه ڕه تی یاسای بێجگه له وه که ئه و 80% ئابووری واڵت له ڕیگای ده زگای وه ک »سپای پاسداران »و »بسیج دام و سه ربه دیکه ی ئۆرگانی ده یان و مستضعفین« »بیت رهبری« به ڕێوه ده چن و ده ستیان به سه ر ڕووحانی ئاغای مه به ستی ئه گه ر ــراوه و ــی داگئه وه بێ که ئابووڕی ئێران له ژێر ده ستی ئه وانه درێژی پشووی ئاسته م و کارێکی ده رێ بێنێته به درێژییه پشو و ئه و مجالی ره نگه که ده وێت

ئاغای ڕووحانی نه درێ . ــه ســـه ره تـــادا بــاســمــان کــرد ــی ل ــ ــه ر وه ک هـبه ناوی دیکه ی مه سه له یه کی ڕووحانی ئاغای یاسای لــه ئه سڵیک بــه پاڵپشت »ریــفــرانــدوم« بۆ با ــێ ده ڵ گــۆڕێ و هێناوه ته ئێران بنه ره تی پێوه ندیان کــه پــرســانــه ی ــه و ئ بێت جارێکتش لــه ڕێــگــای ڕاپرسی بــه ژیــانــی خــه ڵــکــه وه هه یه گشتی یه وه خه ڵک ده نگیان له سه ر بدا به اڵم کاتێک جێ به جی ئێران بنه ڕه تی یاسای ئه سڵه ی ئه و مه جلیس ئه ندامانی سه رسێی دوولــه که ده بــێ

ده نگیان پێ دابێ و په سه ندیان کردبێ . له یاسای بنه ڕه تی ئێران دا سه الحیه ت دراوه په سه ندی بــۆ ئیسالمی ــورای شـ مه جلیس بــه داواکاریه ک که پێشکه شی ده کرێ له سه ر پرسی له ڕاپرسی فه رمانی هه روه ها »ریــفــرانــدوم« و

سه الحیه تی ڕێبه ری دایه .ــران ! » ــێ ئ بــنــه ره تــی ئه سڵی 59 لـــه یــاســای سیاسی ، ــووری و ــاب ئ گرینگی زۆر مه سائیلی ده زگای کرده وه کانی فه رهه نگی ، کۆمه اڵیه تی و ڕاپرسی ڕیگای له هه یه ئیمکانی دانــان یاسا بڕیاری خه ڵک خــۆی ڕاســتــه و ده نــگــی گشتی و ــردن بۆ ڕاپرسی ده بــێ به له سه ر بــدرێ و داواک

نوێنه رانی تــه واوی سێی له سه ر دوو په سه ندی مه جلس بگا .«

چاوی که ئه ساسی دا قانونی ئه سله ی له و لێ که ڵکی هه یه » »ئیمکانی وشــه ی ده کــه ی لێ وه رگیراوه و ئه وه به و مانایه که ده کرێ ڕاپرسی نه بوو جێ به جێ ئه سڵه ئه و ئه گه ر به اڵم بکرێ که ناکا دروست مه جلیس له سه ر ئه رکێک هیچ ڕاپرسی بــۆ داواکـــاریـــه ک هــه ر ــێ ده ب حه تمه ن ئه وکه سه جــا بــگــرن لــه بــه رچــاو خــه ڵــک گشتی سه رکۆماریش ببێت، و ئه سلی 110 ش ئه وه نده ی پرسی ســه ر هاویشتۆته کــۆت و بــه نــد دیــکــه ی ڕاپرسی گشتی که ده ڵی »فرمان همه پرسی« له سه الحیه تی ڕێبه ڕی دایه واته ئه گه ر به په سه ندی ئه و هه یه بــۆی ڕێبه ڕ دیسان بگا مه جلیسیش

فه رمانه ده رنه کا و ڕاپرسی به ڕێوه نه چێ . ئــاغــای بڵێین کــه ــیــن ــوان ــایــی دا ده ت ــه کــۆت لڕووحانی هه روه کی پێشتر باسمان کرد له هێنانه گۆڕی ئه و مه سه النه ده یهه وێ دوو ئامانج بپێکێ به ڵێنیه کانیه وه ــه واده و ب پێوه ندی یه که میان که هه یه که کاتی هه ڵبژاردنه کان به خه ڵکیان داوه و واده و له سه ر که بسه لمێنێ ئــه وه ده دا هــه وڵ یاساکان و سیستم و بــه اڵم ــاوه ، م خــۆی به ڵێنی به ربه ستن و حقوقی« که سێک »حقیقی کۆمه ڵه واده و ئــه و ئــه وه ی بۆ نــاوبــراو ڕێگای له سه ر به ڵێنیانه که به خه ڵکی داوه نه توانێ جێ به جێ یان

بکا . ده زگای دام و که ئه وه یه ئامانجی دووهــه م کۆماری ئیسالمی به گشتی و ڕێبه ری به تایبه تی له وه زعییه تی ئابووری و سیاسی ئێران تێبگه ێنێ که ئه گه ر له مه جاله نێوخۆی و ده ره کییه کان دا به وتووێژه کانی که ئێستا وه زعییه تی له تایبه تی ئارادایه له 1+5 واڵتانی له گه ڵ ئێران ئه تۆمی ئێران ئــابــووری وه زعییه تی بکه ن شکێنی کــار له وه ی که هه یه شپرزه تر ده بێ و ئه وه ڕاسته وخۆ ــک و له ــی خــه ڵ ــان ــه ســه ر ژی ــگــه ری ده بـــێ ل ــاری کســه رهــه ڵــدان و ئیحتمالی ئـــاوادا هــه ل ومــه رجــی ناره زایه تی خه ڵک هه یه که ڕه نگه قابیلی کۆنترۆل نه بێ . له هه ردوو حاڵه ت دا چ سه ربکه وێ و چ تێک بشکێ ڕووحانی ئێستا پێش ده ستی ده کا و ده ڵێ من له کات و وه ختی خۆی دا قسه و گه اڵڵه ی خۆم

هه بووه .

ڕووحانی و پرسی ئابووری و ڕێفراندۆم

کۆمه ڵناسیی پێکهاتنی کۆماری کوردستان

دامه‌زرانی‌حیزبی‌دیموکراتی‌کوردستان‌و‌به‌‌دوای‌ئه‌ویشدا‌دامه‌زرانی‌کۆماری‌کورستان‌به‌رهه‌می‌کۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌شداریی‌ و‌ دیموکرات‌ حیزبی‌ دامه‌زرێنه‌ری‌ ئه‌ندامانی‌ ساڵه‌ی‌ چه‌ندین‌ تێکۆشانی‌خه‌ڵک‌بووه‌‌که‌‌پاش‌ده‌ست‌له‌کار‌کێشانه‌وه‌ی‌ره‌زاشا،‌چاالکانی‌کورد‌بۆشایی‌هێزیان‌قۆستۆته‌وه‌‌و‌تا‌ئه‌و‌جێیه‌ی‌بۆیان‌کراوه‌‌کۆمه‌ڵگه‌ی‌کوردستانیان‌به‌ره‌و‌سه‌روه‌ری‌نه‌ته‌وه‌یی‌کورد‌بردۆته‌‌پێش‌

رۆژنامەی3 ژماره : ٦٤٨ پەیام٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥

خەڵکی‌ئازادیخوازی‌ڕۆژهەاڵتی‌کوردستان!

ــگــا و ــران و درێـــــژەدەرانـــــی ڕێ ــ ــۆگ ــ هئامانجەکانی جمهووریی کوردستان!

ــێ دەنــێــیــنــەوە نێو جــارێــکــی دیــکــە پبیرەوەریی دامەزرانی دەوڵەتی جمهوریی پێشەوا سەرۆکایەتیی بــە کــوردســتــان ــدانــی ــەن ــب ــەد. لــــە2ی ڕێ ــم ــحــەم قــــازی مئــەمــســاڵ دا،69ســاڵ بــە ســەر دامــەزرانــی ــەوەیــی مــودێــرنــی ــەت ــەکــەم دەوڵـــەتـــی ن یکوردی دا رادەبرێ. بە بۆنەی یادکردنەوەی پڕشوێنەوارەی گــرنــگ و ڕووداوە ئــەم کورد، بە هاوچەرخی سیاسیی مێژووی هەر دەکــەیــن. لێ پیرۆزباییتان گەرمی بە مێژووییە یــادە ــەم ئ دا کــاتــەش ــەم لئاوڕێک ــەک الی لە تا دەزانــیــن دەرفـــەت لە کوردستان کۆماری جێگە پێگە و لە بەر دیکە،لە اليەكی بدەینەوە. لە مێژوو دا ڕووناکایی ئەزموون و دەرسەکانی نزیک بە 7 دەیە خەباتی نەتەوەکەمان و حیزبی لە هەڵوێستەیەک دیموکراتی کوردستان، کوردستان و ئەمڕۆ ی گرنگەکانی پرسە

ئەرکەکانمان بەرامبەریان بکەین.

ئەو کــوردســتــان، کــۆمــاری پێکهاتنی کە نــەتــەوەیــیــەیــە ســیــاســی و ڕووداوە دەهێنێ هەموو ساڵێ بە شانازییەوە یادی بکەینەوە. حیزبی دیموکراتی کوردستان، لەمەش کوردستان و ڕۆژهەالتی خەڵکی ــە تــەواوەتــیــی ــورد ل ــر نـــەتـــەوەی کـ ــات زیــۆ و دەلیلی ــەر کــامــیــان بــە ه ــۆی دا، ه خــبەو ساڵێ هەموو سەریانە لە تایبەت، ڕووداوە ئەو یادی وەفــاوە ڕێز و پەڕی ــەوە. حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی ــەن ــک گــرنــگــە بخۆی بە شانازی حەقیەتی کوردستان، دەوڵەتە ئەم دامەزرێنەری چونکە بکا، ــێــشــەوای ئــەم ــووەو پ ــ ــەوارە ب ــن ــڕشــوێ پــەو کــۆمــارەی حــیــزبــە، ســەرۆکــایــەتــیــی ئکردوە. خەڵکی ڕۆژهەاڵتی کوردستانیش، سەلماندوویانە، کـــردەوە بە وەک هــەر سیاسییە ڕووداوە بەم شانازیکردن لە غافڵ نەبوون، چونکە کۆمار هەڵقوواڵوی ــارەزووی ئـ نوێنگەی ــەوان و ئـ ــیــرادەی ئبندەستی لــە ــوون ــ ــارب ــ ڕزگ بــۆ ئــــەوان هاوکاریی پشتیوانی و بە دڵگەرم بــووە. محەممەد و قازی پێشەوا کە بوو ئەوان بۆ دەســت ڕادی، خۆیان لە حیزبەکەی ئەم کارە گەوەرەیە - راگەیاندنی کۆماری کوردیش نــەتــەوەی ببەن. کــوردســتــان- دەسەاڵتێکی دامــەزرانــی خۆیەتی حەقی

نەتەوەیی لە بەشێکی نیشتمانەکەی دا، وەک یەک لە گەورەترین ڕووداوە سیاسییەکانی مێژووی خۆی لە سەدەی بیستەم دا چاو ساڵێ هــەمــوو شانازییەوە بــە بکا و لــێ ئەو دامەزرانی بە چونکە بکاتەوە. یادی کۆمارە، پێگەیشتوویی سیاسی و نەتەوەیی لە خــۆی بــەردەوامــیــی سەلماند و خــۆی بندەستی و لــە ــرادەی ڕزگـــاری ــی ئ ســەر جارێکی کــوردی، دەسەاڵتی ڕاگەیاندنی دیکەو ئەمجارەیان بە ناوەرۆکێکی نوێ و

دەوڵەمەندەوە، دووپات کردەوە.ــک ــ ــان، ڕووداوێ کــۆمــاری کــوردســتبە کۆتایی سپێردرابێ و مێژوو بە نییە هاتنی کۆتایی هاتبێ. کاریگەرییەکانی ــی کــورتــخــایــەنــی ئـــەو دەوڵـــەتـــە ــەمــەن تڕێچکەیەک کۆتایی بە نەبوو کوردییە، ــان و ــە حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســت کبە بەر. گرتبوویانە کوردستان کۆماری بەو کوردییە، کۆمارە ئەم پێچەوانەوە، دەسەالتدارەتیی مــاوەی لە خزمەتانەی خــۆی لــە بـــواری جــۆراوجــۆردا کردنی، بەردەم خستە ڕوونی ئامانجێکی رێگا و نەتەوەی کورد لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان و

بەشەکانی لە کــورد نــەتــەوەپــەروەرانــی ڕاگەیاندنەوەی کوردستان: ڕێگای دیکەی ئاالی هەڵکردنەوەی کوردی و دەسەالتی دەوڵــەتــی پێکهێنانەوەی ــان و کــوردســتدیموکراتیک و ناوەرۆکێکی بە نەتەوەیی ــە لــە دەرفــەتــی ــان ــی ــی و ســەردەم ــەدەنـ مـ

لەبارتری داهاتوودا.ــدنــی دەســەاڵتــێــکــی کـــوردی ــان ڕاگــەیبە ئێرانێک نێو لە کــۆمــاری، فۆڕمی لە شایەتییەوە، دەسەالتدارەتیی سیستەمی هــەروەهــا لــە نــاوچــەیــەک دا کــە ڕێژیمی شایەتی و سیستەمی دەسەاڵتداریی کۆن و بە دەکرد، دواکەوتوو، حوکمی واڵتانیان باوەڕی لە بڕیاڕە ئەم نەبوو. ڕێکەوت ــنــەرانــی کــۆمــار و لــە ســـەرووی دامــەزرێمحەممەد قـــازی پــێــشــەوا هــەمــوانــەوە ــە دیــاریــکــردنــی ــرادەی خــەڵــک ل ــیـ ــە ئـ بـخۆیانەوە، بەڕێوەبەرانی سەرۆکایەتی و ــزەی لە ــ ســـەرچـــاوەی گــرتــبــوو. ئـــەو ڕێنــاوچــەی ژێـــر دەســـەاڵتـــی کـــۆمـــاردا لە ئایینییەکان نــەتــەوەیــی و کــەمــایــەتــیــیــە دەگیرا و، ئەو مافانەی بۆیان دابین کرابوو، لە هەنگاوانەی خزمەت و ئەو هەروەها ــردن، پــەرەپــیــدانــی ــدەوارک ــن بـــواری خــوێزمان و کولتوورو چاپەمەنی و لە پیوەندی لە گەڵ ژنان، الوان، مندااڵن، لە کارنامەی کۆماردا تۆمار کراون، شایانی ڕێزلێنانن و بۆ سەردەمی ئیستاش دەتوانن ڕێنوێن و

جێگای لێ فێربوون بن.

لـــە زۆر ــان، ــ ــت ــوردســ ــ ک ــاری ــ ــۆم ــ کبە جۆرێک جــوواڵیــەوە دیــکــەدا، بــواری ــە ڕۆژگـــاری کــە دەســەالتــی کـــوردی لبیانکا پیویستە ــێ و ــوان دەت ئــەمــڕۆشــدا،

ــارە خــۆی ــۆمـ ــەم کـ ــ بـــە ســـەرمـــەشـــق. ئکۆمەڵ، بەشێکی چینێک و هی بە نــەک توێژەکان و بە هی هەموو چین و بەڵکوو ــی. ــ ــیــش بـــە هـــی خـــۆیـــان دەزانـ هــەمــوانگوندی و شاری، بازرگانان ، ڕووناکبیران ، مــامــۆســتــایــانــی ئــایــیــنــی ، هــونــەرمــەنــدان، مالیکان، وەرزێڕان و خەڵکی ڕەشوڕووت، سەرۆک هۆزەکان و بە گشتی هەر توێژ و هومێدیان کــۆمــەڵ، دیــکــەی گرووپێکی پێببەسستبوو. لە راستی دا، کۆمار بناغەی یەکیەتیی لە سەر دەسەاڵتدارەتیی خۆی ڕیزگرتنی پێکهەڵکردن و ــی و ــەوەی ــەت ن

جۆراوجۆرییەکانی کۆمەڵ دانابوو.دراوسێشەوە، نەتەوەکانی بارەی لە کۆماری ئازەربایجانییەکان، تایبەت بە یەکتر و لە ڕێزگرتن ڕێگای کوردستان ــەر. ئــەگــەرچــی ــەب ــرت هــاوپــەیــمــانــەتــیــی گئــازەربــایــجــانــیــیــەکــان دەیــانــەویــســت خۆی کیانی ــان، کــوردســت ڕۆژهـــەاڵتـــی نەبێت و بەشێک بێت لە حکوومەتی میللیی محەممەد ــازی ق پێشەوا ئــازەربــایــجــان، ناڕەوایە و، داوا ئەم بــاری ژێر نەچووە پێداگر بوو کە کوردیش خاوەنی دەوڵەتی

نەتەوەیی خۆی بێت. ئەو هەم سەربەخۆیی نەتەوەکەی سەروەریی مافی سیاسی و هەم سەلماند، بەرامبەرەکانی بە خۆی نەوەکانی ئەوان و بە گوێی پەیامەی ئەو نەتەوەی ئــەوەی بۆ کە گەیاند داهاتوو گەڵ لە هاوپەیمان دۆســت و وەک کورد نەتەوەکانی دەوروبەری هەڵسوکەوت بکا، پێویستە لە الیەن ئەوانەوە، دان بە بوونی وەک نەتەوەیەک دابنرێ و ڕێز لە بڕیار و چارەنووسی دیاریکردنی بــۆ ئــیــرادەی ئێستاش دا لە وانەیە ئەم بگیرێت. خۆی بە پیکەوەژیانی بناغەی ببێتە دەکـــرێ

ئاشتیی دانیشتوانی ئێرانی فرەنەتەوە .

ڕۆلەکانی‌نەتەوەی‌کورد!پڕشکۆی‌ ڕێــبــازی‌ و‌ ئامانج‌ ئــەویــنــدارانــی‌

دەوڵەتی‌جمهووریی‌کوردستان!ڕۆژهەاڵتی‌ ئەمەگناسی‌ و‌ بەوەفا‌ خەڵکی‌

کوردستان!ئەزموونی ڕووناکیی بــەر هەرلە با کوردستان و کۆماری دەسەاڵتدارەتیی پرسی هێندێک سەر لە ئــاوڕ وانەکانی، نەتەوەیی بزووتنەوەی ئەمڕۆی گرنگی کوردستان، کــۆمــاری بوەستین. ــورد، ککە لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان و لە شاری مەهاباد پێک هاتبوو، بێ ئەوەی بە مافی پارچەکانی بڕیار بۆ هەموو بزانێ خۆی کوردستان بدا، باوەشی بۆ تێکۆشەران و پارچەکان هەموو لە کــورد دڵسۆزانی ــۆوە. ئـــەگـــەر بــارزانــیــیــەکــان بە ــ ــردب ــ کسەرۆکایەتی مەالمستەفا بارزانی و ئەگەر مامۆستایان و شۆڕشگێڕ و ئەفسەرانی ــیــرانــی نــەتــەوەیــی و دڵــســۆزی ــاکــب ڕوونبێ هیچ دیــکــە، بــەشــەکــانــی ــوور و ــاشـ بـ

خزمەت نیازی بە تەنیا چاوەڕوانییەک و هاتبوونە ژێر سێبەری دەسەالتی کۆمار، دەولـــەتـــی جــمــهــووریــی کــوردســتــانــیــش، شانبەشانی پێزانینەوە، ڕیز و پەڕی بەو پێشەوەی لە تەنانەت خۆواڵتی و خەڵکی ــە ــاری ئـــەم دەســەاڵت ــاروبـ ــش، کـ ــی ــەوان ئنەریتی ســپــاردبــوون. ــێ پ ــەی ــی کــوردیدەسەالتی نێوان لە دووالیەنە هاوکاریی دیکە، بەشەکانی تێکۆشەرانی کــوردی و ــوە. ــات ــەوە داه ــان ــاری کــوردســت ــۆم لــە کپرەنسیپی کوردستان دیموکراتی حیزبی »پێویستیی هاوکاریی نێوان بزووتنەوەی ــان ــ ــۆرەک ــ ــۆراوج ــ ــەج ــەشــ ــ ــە ب ــ کــــــورد لبێ خۆتێهەڵقوتاندن لەکاروباری یەکتر«ی لە دڵی ئەم نەریتەی کۆماری کوردستان دوو هەر بە کە پرەنسیپێک هەڵێنجاوە. باری دا، ئێستا و لە ڕۆژگاری ئەمڕۆ دا، لە بەڕێوەبردن و هەموو کات زیاتر شیاوی ــەوەی ــنـ ــزووتـ ــەم بـ ــ ــە. ه ــکــردن ــەجــێ ــب جــێکورد ئازادیخوازیی خەباتی نەتەوەیی و پشتیوانی و بە پێویستی بەشێک هەر لە هاوکاریی نەتەوەیی بەشەکانی دیکە هەیە، هەم هێزە سیاسییەکانی هەر بەشێک، بۆ

ئەوەی زیان بە یەکیەتیی نەتەوەیی کورد نەگەیەنن، پیویستە خۆ لە دەستێوەردانی

کاروباری بەشەکانی دیکە ببوێرن. ــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان ــزب حــیــە پــشــتــگــوێــخــران و لە ــە هــەســتــکــردن ب ببیربرانەوەی یەک یا هەر دوو دیوی ئەم سەرەکییەکانی هیزە الیەن لە پڕەنسیپە بە کــە کــوردســتــان، دیــکــەی بەشەکانی ــی پــرســی ــن ــزخــســت ــەراوێ ــردەوە لـــە پ ــ ــ ککورد و بزووتنەوەی کورد لە ڕۆژهەالتی لە بــــــووە، دواوە بـــە ــانـــی ــتـ کـــوردسـلە سەر پێداگری دا، ڕابردوو مانگەکانی ڕۆژهــەاڵتــتــەوەری گــوتــاری سیاسەت و لە ئێمە حیزبی پێداگریی ــاراوە. ئ هێنایە ــەو ڕوانــیــن و ســەر ڕۆژهــەاڵتــتــەوەری، للێکدانەوەیە هاتوە کە خەڵکی ڕۆژهەاڵتی سیاسییەکانی الیەنە هیز و کوردستان و پرسی لە دەبی خاوەندارەتی بەشە، ئەو کە مانایە بــەو بکەن. خۆیان نەتەوەیی تێکۆشان و خەبات بۆ پرسی ڕەوای کورد بکەن کوردستان، ڕۆژهەالتی ئێران و لە بە ئەولەوییەتی یەکەمی خۆیان و، نابێ لە سۆنگەی هاوخەمی و هاوپێوەندیی لە گەڵ ئەم دیکە، بەشەکانی لە کورد نەتەوەی ئەولەوییەتەیان لە بیر بچێتەوە. هەروەها ڕۆژهەاڵتتەوەربوون بەو مانایەشە کە ئەم بەشەی کوردستان، پیویستە لە نێوەندی پێگەی جــێــگــە و ــوردی دا، ــ ــ ک ســیــاســەتــی نەتەوەیی خەباتی بدرێتەوە. پێ خــۆی ــی لــە ڕۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان خــاوەنقوربانیدانە و پڕلە درێـــژ و مێژوویەکی فۆڕمی لــە ئیستاش هــەر خــەبــاتــە ئــەم ــژەی هــەیــە.خــەڵــکــی ــ ــۆر دا درێـ ــۆراوجــ جــڕۆژهــەالتــی کــوردســتــان، لە هــاوکــاری و

پشتیوانیی بزووتنەوەی کورد لە بەشەکانی دیکەش، هیچ کات کەمتەرخەم نەبوون. لە کوردستان ڕۆژهەاڵتی دیکەوە، الیەکی داهێنانی لەخاوەنەتی و پشکێکی گەورەی نــەریــتــەکــان و ــان ، ــەک ــەوت ــەدەســک ل زۆر نەتەوەیی جــوواڵنــەوەی پڕەنسیبەکانی کورددا هەیە کە نموونە هەرە دیارەکەی، هەر کوردستانە. جمهووریی دەوڵــەتــی هەستێتەوە و کــە خۆیەتی حەقی بۆیە بەدەست شیاوی خۆی پێگەی و جێگە

بێنێتەوە. کوردستان! ڕۆژهەاڵتی خەباتکارانی دریژەدەرانی ڕێگای کۆماری کوردستان!

بەرەوپیشچوونی کە دەزانــیــن ئێمە ــی ــەاڵتـ ــەوەی کــــورد لـــە ڕۆژهـ ــنـ ــزووتـ بـکوردستان و نزیکبوونەوە لە ئامانجەکانی کۆماری کوردستان، لە گرەوی یەکڕیزیی خەڵکەکەمان و یەکگرتوویی و هاوخەباتیی لەم دایە. بەشە ئەو سیاسییەکانی هێزە دیکە جاریکی مێژووییە دا، بیرەوەرییە بەڵین بە خەڵکی کوردستان دەدەینەوە کە لە هەوڵ و تێکۆشان بۆ لێکنزیکبوونەوە و بۆ گــونــجــاو بەستێنی ــی ــکــردن دروســت

هاوخەباتی و کاری هاوبەش، غافڵ نەبین. هەر وەها بە باشی لەم ڕاستیە ئاگادارین دەتوانێ دیموکراتەکان، یەکگرتوویی کە بــووژانــەوەی لە گرنگی کاریگەرییەکی خەبات و گەشانەوەی پرسی نەتەوەیی لە یادە لەم هەبێ. ڕۆژهەاڵتی کوردستان دا ڕێز و بە دەزانین خۆمانی ئەرکی بە دا، پێزانینەوە ئاماژە بە هەوڵەکانی چاالکان و لە کوردستان دڵسۆزەکانی کەسایەتییە پێناوی بردنە پێشی داوای یەکگرتنەوەی لەمڕۆژانەدا، تایبەتی بە دیموکراتەکان گێانێکی بە ئێمە دڵنیاییەوە بە بکەین. ئەوان پەیامی ــەرەوڕووی ب بەرپرسانە ــە ویــســتــی خــەڵــکــی کــوردســتــانــەوە کــە لسەرچاوەی گرتوە، دەبینەوە. هیوادارین بە هەوڵی هەموو الیەک بوار و بەستێنی ویستە ئــەم جێبەجێبوونی بــۆ گونجاو

پیرۆزە، پێک بێ.ڕۆژی ــدان، ــەنـ ــبـ ڕێـ 2ی ــە لـ ــاڵو ســ

دامەزرانی کۆماری کوردستان،قـــازی محەممەد، پــێــشــەوا لــە ســاڵو

سەرۆک کۆماری کوردستان،ساڵو لە تێکڕای هۆگران و ئەویندارانی ڕێبازی نەتەوەیی و دیموکراتیکی دەولەتی جمهوریی کوردستان بە تایبەتی ئەوانەی

لەم ڕێگایە دا گیانیان پێشکەش کردوە.ــە پیناوی بــە گــوڕتــر بــێ خــەبــات للە تایبەتی بــە نــەتــەوەکــەمــان ڕزگــاریــی

ڕۆژهەاڵتی کوردستان.

حیزبی‌دیموکراتی‌کوردستاندەفتەری‌سیاسی

1ی‌ڕێبەندانی‌139321ی‌ژانویەی‌2015

پەیامی دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان

بە بۆنەی 69 ساڵەی دامەزرانی »دەوڵەتی جمهوریی کوردستان«ەوە

کــۆمــاری‌کــوردســتــان،‌لــە‌زۆر‌بــواری‌ــەدا،‌بــە‌جــۆرێــک‌جـــوواڵیـــەوە‌ ــکـ دیـــاری‌ ــوردی‌لە‌ڕۆژگ کــە‌‌دەســەالتــی‌کپیویستە‌ دەتـــوانـــێ‌و‌ ئـــەمـــڕۆشـــدا،‌کۆمارە‌ ئــەم‌ ســەرمــەشــق.‌ بــە‌ بیانکا‌خۆی‌نەک‌‌بە‌هی‌چینێک‌و‌بەشێکی‌کۆمەڵ،‌‌بەڵکوو‌بە‌هی‌هەموو‌چین‌و‌بە‌هی‌خۆیان‌ توێژەکان‌و‌هەموانیش‌

دەزانی

بەرەوپیشچوونی‌ کە‌ دەزانــیــن‌ ئێمە‌ــەوەی‌کـــورد‌لــە‌ڕۆژهــەاڵتــی‌ ــن ــزووت بــبـــوونـــەوە‌لە‌ ــکـ ــان‌و‌نـــزیـ ــ ــت ــ ــوردس ــ ککــوردســتــان،‌ کــۆمــاری‌ ئامانجەکانی‌خەڵکەکەمان‌ یەکڕیزیی‌ ــرەوی‌ گ لە‌هێزە‌ هاوخەباتیی‌ یەکگرتوویی‌و‌ و‌لەم‌ دایــە.‌ بەشە‌ ئەو‌ سیاسییەکانی‌جاریکی‌ مــێــژوویــیــە‌دا،‌ بــیــرەوەریــیــە‌کوردستان‌ خەڵکی‌ بە‌ بەڵین‌ دیکە‌تێکۆشان‌ ــەوڵ‌و‌ ه لە‌ کە‌ ــنــەوە‌ دەدەیدروستکردنی‌ لێکنزیکبوونەوە‌و‌ بــۆ‌و‌ هاوخەباتی‌ بۆ‌ گونجاو‌ بەستێنی‌

کاری‌هاوبەش،‌غافڵ‌نەبین

رۆژنامەیژماره : ٦٤٨ ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥ هەواڵ و راپۆرت2

حیزبی فــیــرکــردنــی لــێــکــۆڵــیــنــه وه و کۆمیسیۆنی 2ی هاتنه وه ی لــه بــه ره بــه ری کوردستان دێموکڕاتی کوردستان کۆماری دامــه زرانــی ساڵرۆژی ڕێبه ندان، کۆبوونه وه یه کی بۆ کاک جه لیل گادانی، سیاسه تمه دارو کوردستان دێموکڕاتی حیزبی دێرینی تێکۆشه ری

پێکهێنا.له و سمیناره دا که ڕۆژی چوارشه ممه ، 17ی به فرانبار پێشمه رگه کانی کــادرو له که س ده یــان به شداریی به حیزب گیرا، به ڕێز جه لیل گادانی باسێکی له ژێر ناوی »هه لومه رجی کۆمه اڵیه تی و سیاسیی کورستان پێش له

دامه زرانی کۆمار« پێشکێش کرد.به ئاماژه به باسه که یدا سه ره تای له جه لیل کاک بزووتنه وه ی کۆمه اڵیه تییه کانی سیاسی و پاشخانه ــه وه ی که ــ ســیــاســیــی کــــورد تــیــشــکــی خــســتــه ســه ر ئـوه ک کوردستان، ڕۆژهه اڵتی له کورد ڕاپه ڕینه کانی شکاک سمکۆی نه هری و عوبه یدوڵاڵ شێخ راپه ڕینی پیران سه عیدی شێخ کــوردســتــان و ڕۆژهــه اڵتــی لــه کۆمه ڵه کــۆڕو پێکهاتنی کــوردســتــان و ــاکــووری ب لــه دیکه ی به شه کانی لــه نه ته وه ییه کان ڕوونــاکــبــیــری و کوردستان گوتی، ئه وانه هه موو به ستێنێکی له باریان بۆ له ڕۆژهه اڵتی کوردستان و ژێکاف پێکهاتنی کۆمه ڵه ی

شاری مه هاباد دروست کردبوو.تایبه تمه ندییه خستنه سه ر تیشک بــه بــه ڕێــزیــان کۆمه اڵیه تییه کانی ئه و کاتی کوردستان وه ک هه یمه نه ی نیزامی فیئودالی، ئاستی نزمی فه رهه نگی و خوێنده واری، ئایینی، بافتی عه شیره یی و پێکهاته ی به هێزبوونی بێهداشتی و ئیمکاناتی له باری کوردستان پاشکه وتنی ساڵمه تی گوتی له وه ها بارودۆخێک دایه که کۆمه ڵه ی حیزبی دروستبوونی بۆ بــوار ــه زرێ و ــ داده م ژێکاف دێموکراتی کوردستان و ڕاگه یاندنی جمهوری کوردستان خۆش ده کاو هه موو ده سکه وته کانی سه رده می کۆمار

پێشکێش به کۆمه لگای کوردستان ده کا.له ئااڵ هه ڵکردنی ڕێوڕه سمی چۆنیه تیی له باس ڕۆژی 26 ی سه رماوز و میتینگی ڕاگه یاندنی کۆماری

ده وڵه تی کابینه ی ئه ندامانی پێکهاته ی کوردستان و کوردستان، هه روه ها پێکهاته ی هێزی نیزامیی پاریزه ری کۆماری کوردستان چه ند ته وه رێکی دیکه ی باسه که ی

به ڕێزیان بوو.به ڕێز گادانی له به شێکی دیکه ی باسه که یدا ماهییه تی سه ربه خۆییخوازی و نێوان له کوردستان کــۆمــاری کرد. باس کوردستانی کۆماری خودموختاری خوازیی کوردستان و ئااڵی هه ڵکردنی کۆڕگێره وه ڕوانگه ی له نه هێشتنی ئااڵی ئێران له هیچ شوێنێکی ژێر ده سه اڵتی کۆمار، راگه یاندنی حکومه تێکی کۆماری له نێو نیزامێکی یه کیه تیی لــه گــه ڵ ســه ربــه خــۆ پــێــوه نــدیــی پــاشــایــه تــی، کۆمار به ڕێوه به ریی کارو زۆر سپاردنی سۆڤییه ت و به کورده کانی به شه کانی دیکه ی کوردستان و؛ هه روه ها سیاسییه کانی که سایه تییه پێشه واو وتاری نێوه ڕۆکی هه موو کۆماردا ڕاگه یاندنی میتینگی له کۆمار دیکه ی نیشانه ی سه ربه خۆییخوازیی کۆماری کوردستان بووه .کاک جه لیل گادانی باسه که ی به و رسته یه کۆتایی پێهێنا که ته مه نی کۆمار کورت بوو، به اڵم شانازییه کان و ته مه نێکی کۆمار ئه گه ر بــوون و زۆر ده سکه وته کانی هه ره ده سه اڵتێکی نموونه ی به ده بــوو با، درێژتری

پێشکه وتوو له هه موو ڕۆژهه اڵتی نێوه ڕاستدا.

هەولێر

بەرانبەر 93 بەفرانباری 21ی یەکشەممه رۆژی نوێنەری زێوەیی، ئیبراهیم 2015 ژانوییەی 11ی بە پایتەختی هەولێری له کوردستان دێمۆکراتی حیزبی کۆنسۆلی سەردانی ، کوردستان باشووری هەرێمی گشتیی واڵتی فرانسەی کرد و دەگەڵ » ئاالن گیپغات

» سەرکۆنسۆلی فرانسه له هەولێر کۆبۆوه .، نوێنەری حیزب پەیامی هاوخەمیی لەم دیــدارەدا حیزبی گشتیی ســکــرتــێــری عـــه زیـــزی، خــالــیــد کـــاک دێمۆکراتی کوردستانی بۆ سەرۆک کۆماری فرانسه بە کۆنسۆلی ئەم واڵتە گه یاندو، جارێکی دیکەیش پرسه و پێوەند له کوردستانی دێمۆکراتی حیزبی هــاودەردی تێرۆریست بۆ سەر دەفتەری تاقمێک پەالماره دەگەڵ رۆژنامەی شارلی ئیبدوو لە پاریسی پایتەختی فەڕانسە،

به سەرکۆنسۆلی گشتیی ئەم واڵتە لە شاری هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند .

هــاودەردی سپاسی فرانسه سەرکۆنسۆلی دواتــر جارێکی بۆ و کــرد کوردستانی دێمۆکراتی حیزبی دەوڵەتی و پشتیوانیی خەڵک لەسەر دیکەیش جەختی

فەڕانسە لە پرسی کورد کردەوە.

دانمارکسوسیال حیزبی الوانــی کومیتەی داوای سەر لە دیموکراتی دانمارک و رێکخراوی الوانی کونسێرواتیڤ لە دانمارک و بەبونەی ڕووداوە تێرۆریستییەکەی روژی لە رێزلێنان بو کۆبوونەوەیەک پاریس چوارشەممەی گورەپانیی لە تێرۆریستییە ڕووداوە ئەم قوربانیانی دەرگــای لەبەر »کوپێنهاگ« شــاری نیتووی کونگس

باڵوێزخانەی فەرانسە لە دانمارک بەرێوەچوو.لەو کۆبوونەوەیەدا کە ئەندامانی کۆمیتەی دانمارکی بوون، بەشدار تێیدا کوردستانیش دێموکڕاتی حیزبی چەپکە دانانی مــۆم و داگیرساندنی بە بــەشــداربــووان

فەرانسە، باڵوێزخانەی دەرگــای بەر لە قەلەم و گول هاوخەمی و بەپەروش بوونی خویان نیشان دا.

سلێمانیچله ی له کوردستان دێموکراتی حیزبی شاندێکی شه هید عه تای محه ممه دی حاجی مه حمووددا به شداری به و کوردستان دێموکراتی حیزبی هاوخه میی کردو

بنه ماڵه تێکۆشه ره راگه یاند.شاندێکی بــه فــرانــبــار ی 15 دووشــه مــمــه ، ڕۆژی حیزبی دێموکراتی کوردستان به سه رپه رستیی که ریم له کوردستان دێموکراتی حیزبی نوێنه ری مه هده وی،

سلێمانی به شداریی له چله ی شه هید عه تای محه ممه دی به شداری کردو هاوخه میی حیزبی حاجی مه حمووددا دێموکراتی کوردستانی به و بنه ماڵه سه ربه رزه ڕاگه یاند.ــوود، کــوڕی ــه حــم ــای مــحــه مــمــه دی حــاجــی م عــه تمــحــه مــمــه دی حــاجــی مــه حــمــوود ســکــرتــێــری حیزبی ی رۆژی6 کــوردســتــان دێــمــوکــراتــی سۆسیالیست سه رماوه ز له شه ڕ له گه ڵ هێزه داگیرکه ره کانی داعش دا

شه هید بوو.

رانیه‌

24ی ــه ــ ــم ــ ــه م دووشــ رۆژی به فرانبار)14ی ژانویه ( بۆ پێشوازی کۆماری دامه زرانی ساڵه ی 69 له باس بــۆ سیمینارێک کــوردســتــان و سیاسی الیه نی هێندێک له سه ر بــه ڕێــوه کــۆمــاره ــه م ئ فه رهه نگیی

چوو. له م سیمیناره دا که له کتێبخانه ی گشتیی شاری رانیه و به به شداری ده یان که س له مامۆستایانی زانکۆ، که سایه تییه کانی و سیاسی الیه نه ــه رچــاو له ــه کــی ب ــیــه و ژمــاره ی رانحیزبی الیــه نــگــرانــی و ــان ــدام ــه ن ئــان بــه ڕێــوه دیــمــوکــراتــی کــوردســتچوو، قادر وریا، ئه ندامی ده فته ری ــی ــرات ــوک ــم ــی دی ــزب ــی ــاســیــی ح ســیزانکۆ مــامــۆســتــای و کــوردســتــان کادری مه عرووفی مسته فا له گه ڵ دوو زانــکــۆ مامۆستای و حــیــزب ــاری ــۆم ــاره ی ک ــ ــاســی جــیــا لـــه بـ ب

کوردستانه وه پێشکێش کران.ــه بــابــه تــێــکــدا له قـــادر وریـــا لپێکهاتنی »به ستێنه کانی ناوی ژێر کاریگه رییه و کوردستان کۆماری ــاژه ی به ــامـ ســیــاســیــیــه کــانــی«دا ئـهــه لــومــه رجــی شــــه ڕی دووه مــــی ــه وه ی جیهانی کــرد کــه بــه هــۆی ئئــێــران پــاڵــی وه ئــه ڵــمــانــی نـــازی دا، هاوپه یمانانه وه هێزه کانی له الیه ن ــر کـــرا و ئــه مــه بـــوو بــه هــۆی ــی داگشای ره زا ــی الچــوون ــه ســه رکــار لبۆ ده ره تـــــان پێکهاتنی پــهــلــه وی کــــورد کـــه رێـــکـــخـــراوی ســیــاســی دا بــمــه زرێــنــێ. کــۆمــه ڵــه ی ژ ـ ک و به رهه می دێموکرات حیزبی پاشان سه ره نجام که هه لومه رجه ن ئــه و له کوردستانی کۆماری دامه زرانی 2ی رێبه ندانی 1324دا لێ که وته وه .

سیاسیی ده فـــتـــه ری ــدامــی ــه ن ئــژه ی ــ حــیــزبــی دیــمــوکــرات لــه درێبه شداریی به ئاماژه ی باسه که یدا ــی دیـــکـــه ی ــانـ ــه کـ ــارچـ کـــــــوردی پـکوردستان به تایبه تی بارزانییه کان له کۆماری کوردستاندا کرد که نه ک وه ک میوان به ڵکوو وه ک خانه خوێ لــه ده ســه اڵتــی سیاسی و بــه شــدار

حوزووریان هه بوو. ــاژه به ــام ــا وێـــڕای ئ ــادر وریـ قـپێوه ندیی دۆستانه ی نێوان کۆماری میللی حکوومه تی و کــوردســتــان ئازه ربایجان، ئاماژه ی به گرنگیدانی مافی مــرۆڤ لــه کــۆمــاردا کــرد که به یاننامه ی ــه وه ی لـ ــه ر ب تــه نــانــه ت

نه ته وه رێکخرای له مــرۆڤ مافی کۆمار بێته وه باڵو یه کگرتووه کان ــه فـــه رهـــه نـــگ و ئــایــیــنــه ــزی لـ ــ رێـگــرتــوه . کــوردســتــان جیاجیاکانی هه روها ئازادیی بیروڕا، چاپه مه نیی ئازاد بابه تێکی دیکه بوو که ناوبراو

باسی له سه ر کرد.باسه که یدا دیکه ی به شێکی له ــا ئــامــاژه ی بــه و ره خنانه ــادر وری ققازی پێشه وا و کۆمار له که کرد ده گیرێن. له وه اڵمی ئه و ره خنه یه دا دامه زرێنه ری قازی پێشه وا بۆ که ئێران سوپای له پێشوازیی کۆمار کرد، کاک قادر وریا گوتی: رووخانی ئــازه ربــایــجــان میللی حــکــوومــه تــی ــی ســـه رۆک ــه وه دان ــه ده ســت و خــۆبهومدێکیان هیوا عه شیره ته کان ــێــشــه وا نــه هــێــشــتــبــۆوه ، جگه بــۆ پکوشتار لــه پێشگیری بــۆ لــه مــه ش کوردستان خه ڵکی قه تڵوعامی و

پێشه وا ئه م کاره ی کرد. که سیمیناره که دووه می باسی له ژێر ناوی »خزمه ته که نی کۆماری و نه ته وه یی هــزری به کوردستان فه رهه نگیی کورد«دا بوو که له الیه ن حیزبی کادری مه عرووفی مسته فا زانکۆوه مامۆستای و دیموکرات مه عرووفی مسته فا کــرا. پێشکیش له سه ره تای قسه کانی دا سڕینه وه ی ئاسه واری ئه و سته مه نه ته وه ییانه ی سه رده می رێژیمی ره زا شا له کورد ئه و هه وڵی کردنه وه ی قه ره بوو و کورد کردنی ئاسیمیله بۆ رێژیمه وه ک یه کێک له خزمه ته گه وره کانی

کۆماری کوردستان ناو برد. به شێکی له مه عرووفی مسته فا ــدا دامـــه زرانـــی ــه ی ــاســه ک دیـــکـــه ی بئیراده ی لووتکه ی وه ک کــۆمــاری بیری پراکتیزه کردنی و نه ته وه یی

نه ته ویی ناوبرد که خاوه نی سیمبۆله سروود ئــااڵ، وه ک نه ته وه ییه کانی داموده زگای و نه ته وه یی زمانی و

ئیداری بوو. ناوبراو گاریگه رییه کانی کۆماری ــه وه ــن ــزووت ــه ســه ر ب ــان ل ــوردســت کبه خۆشی دوای نه ته وایه تییه کانی کۆماری خزمه ته کانی لــه یه کێک کوردستان به بیری نه ته وایه تی دانا. باسه که یدا، دیکه ی به شێکی له مسته فا مه عرووفی هاته سه ر باسی کــۆمــاری فه رهه نگییه کانی الیـــه ن دامه زراندنی نــاوبــراو کوردستان. ــگ لـــه پــاڵ ــه نـ ــه رهـ وه زاره تـــــــــی فـبه خوێندان دیکه دا، وه زاره ته کانی زمانی کوردی، چاپی چه ندین گۆڤار له کــوردی زمانی به رۆژنامه ی و ریزی ئه و خزمه تانه دانا که کۆمار به فه رهه نگی کوردی کردن. ناوبراو گرنگیی له سه ر پێی باره یه وه له م کوردی زمانی ناسینی ره سمی به کوردستانه وه کــۆمــاری الیــه ن لــه وێنه ــه م ک خزمه تێکی کــه ــرت داگـبوو به زمانی نه ته وه یی یان زمانی

یه کگرتووی کورد کرا.باسه کان پێشکێشکردنی پــاش ــداران کــۆمــه ڵــێــک پــرســیــار و ــه شـ بـالیه ن له که هێنایه گۆڕێ تێبینیان قادر وریا و مسته فا مه عرووفییه وه

وه اڵمیان درایه وه . ــایــی شـــایـــانـــی بـــاســـه لـــه کــۆتسیمیناره که دا فیلمێکی دیکۆمێنتاری کوردستانه وه کــۆمــاری ــاره ی ــه ب لدیکۆمێنتارییه کانی به رهه مه له که که کرا ئه کران بوو »کوردکاناڵ« خۆی بــۆالی به شدارانی سه رنجی

راکێشا.

به‌ڕێوه‌چوونی‌سمینارێک‌لە‌بارەی‌»هه‌لومه‌رجی‌کۆمه‌اڵیه‌تی‌و‌سیاسیی‌کورستان«‌

به‌ڕێوه‌چوونی‌سیمینارێک‌له‌باره‌ی‌»کۆماری‌کوردستان«ه‌وه‌

نوێنەری‌حیزب‌پەیامی‌هاوخەمیی‌حیزبی‌دێموکراتی‌گەیاندە‌کۆنسۆلی‌فەڕانسە‌

بەشداریی‌لە‌کۆبوونەوەی‌یادی‌قوربانیانی‌ڕووداوە‌تێرۆریستیەکەی‌پاریس

به‌شداریی‌شاندێکی‌حیزب‌له‌‌چله‌ی‌شه‌هید‌عه‌تای‌محه‌ممه‌دی‌حاجی‌مه‌حموود

ناوی ژێــر لە کوردستان هەرێمی لە شەنگال هەڵبڕاندنی پێکهێنانی کانتۆنی تایبەت، نە دەگەڵ بڕیار و یاساکانی هەرێمی پەسندکراوەکانی قانوون و چوارچێوەی لە نە کوردستان و، عێراق دا دەگونجێ. هەر بۆیە جگە لەوەی لە داهاتوو دا ڕەوتی گێڕانەوەی ئەو ناوچانە بۆ سەر هەرێم ئالۆزتر دەکەن، هەر ئێستاش ئەم جۆرە نیازانە، کۆسپ و تەگەرە دەخەنە سەر چەکدارانی لە ناوچەداگیرکراوەکان پاککردنەوەی هەوڵی شەنگال، کانتۆنی پێکهێنانی نیازی لەمەش جگە داعــش. نیوان لــە ملمالنێ نــاکــۆکــی و ســەرچــاوەی ببێتە ــێ ــوان دەتباکوور و لە هێزی سیاسیی سەرەکی کوردستان و هەرێمی ــەک شاروناوچە خـــۆراوای کــوردســتــان. بــەم جــۆرە لــە الیئیزەدینشینەکان کە دەبێ لە سبەینێی ڕزگاربوونیان لە بەاڵی بن، قەرەبووکردنەوە خزمەتکردن و ئارامی و چەقی داعش، لە ناکۆکی و ملمالنێ. بە مەیدانی کێشە و دیسانەکە دەبنەوە الیەکی دیکە لە سۆنگەی ئەم ناکۆکی و ملمالنێیانە، زیان بە هاوپێوەندیی نەتەوەیی و هاوکاریی سیاسیی نیوان هێزەکانی

بۆ لەبار بەستێنێکی ئەمەش دەگا. کوردستان بەشی چەند نەیارانی پرسی کورد دەخوڵقێنی کە بە شێوەی جۆراوجۆر تەواوەتیی لە ڕەوایە پرسە ئەم بەرەوپێشچوونی دژایەتیی

خۆی دا، بکەن.زیانبار نــادروســت و بە دەستێوەردانانە جــۆرە ئــەو ئێمە ــن. داوا و هــیــوای ئێمە ئــەوەیــە پــێ. کــا. کــا، ڕێــز لە ــی دەزانبگرێ و کوردستان هەرێمی خەڵکی ئیرادەی ســـەروەری و بـــارەی چۆنیەتیی بــەڕێــوەچــوونــی هــەمــوو یا لــە ــاردان ــڕی بو خەڵکەکەی بۆ کوردستان، بــاشــووری ناوچەیەکی هــەر

دامەزراوە قانوونییەکانی هەرێمی کوردستان بێڵێتەوە.

حیزبی دیموکراتی کوردستاندەفتەری سیاسی

2015/01/2030ی بەفرانباری 1393

درێژەی:

هەڵوێستی‌حیزبی‌دیموکراتی‌کوردستان‌لە‌بارەی‌ئاکام‌و‌شوێنەوارەکانی‌هەوڵی‌بە‌کانتۆن‌کردنی‌شەنگالەوە

www.kurdistanukurd.comژماره ‌‌648سێشەممە ٣٠ی بەفرانباری ١٣٩٣ _ ٢٠ی ژانویەی ٢٠١٥دامه‌زرانی‌کۆماری‌کوردستان‌له‌‌چوارچێوه‌ی‌ئێرانێکی‌دێموکراتیکی‌فیدراڵ‌دا

کۆماری دامەزرانی 69سالەی بۆنەی بە دا پەیامیک لە کوردستان، دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان، مێژوودا، لە کۆمارە ئەم پێگەی و جێگە بە ئاماژە وێڕای کۆمەڵێک ئەزموون و دەرسەکانی ماوەی دەسەالدارەتیی ئەو پەیامەکە لە هێناوەتەوە. وەبیر مۆدێڕنەی کوردییە دەوڵەتە ماوەی لە خزمەتانەی بەو کوردییە، کۆمارە ئەم هاتوە:« دا رێگا و کردنی، جۆراوجۆردا بواری لە خۆی دەسەاڵتدارەتیی ئامانجێکی ڕوونی خستە بەردەم نەتەوەی کورد لە ڕۆژهەاڵتی دیکەی بەشەکانی لە کورد نەتەوەپەروەرانی کوردستان و کوردی و دەسەالتی ڕاگەیاندنەوەی ڕێگای کوردستان: دەوڵەتی پێکهێنانەوەی کوردستان و ئاالی هەڵکردنەوەی نەتەوەیی بە ناوەرۆکێکی دیموکراتیک و مەدەنی و سەردەمیانە

لە دەرفەتی لەبارتری داهاتوودا.«لە نیوان بزووتنەوەی کورد لە بارەی پێوەندیی پەیامەکە

بەشە جۆراوجۆرەکانی کوردستانیش دەڵێ: »حیزبی دیموکراتی کوردستان پرەنسیپی »پێویستیی هاوکاریی نێوان بزووتنەوەی کورد لە بەشەجۆراوجۆرەکان بێ خۆتێهەڵقوتاندن لەکاروباری یەکتر«ی لە دڵی ئەم نەریتەی کۆماری کوردستان هەڵێنجاوە. پرەنسیپێک کە بە هەر دوو باری دا، ئێستا و لە ڕۆژگاری ئەمڕۆ دا، لە هەموو کات زیاتر شیاوی بەڕێوەبردن و جێبەجێکردنە. هەم هەر لە کورد ئازادیخوازیی خەباتی نەتەوەیی و بزووتنەوەی بەشێک پێویستی بە پشتیوانی و هاوکاریی نەتەوەیی بەشەکانی ئەوەی بۆ بەشێک، هەر هێزە سیاسییەکانی هەم هەیە، دیکە لە پیویستە خۆ نەگەیەنن، نەتەوەیی کورد یەکیەتیی بە زیان دەقی ببوێرن.« دیکە بەشەکانی کاروباری دەستێوەردانی

پەیامەکە هەر لەم ژمارەیەی »كوردستان« دا بخوێنەوە.

سپای پاسداران ڕایگەیاند کە یەكێكی دیکە هێرشی بەدوای هێزە ئەم فەرماندەكانی لە ناوچەی لە ئیسراییلی« كۆپتێرێكی »هێلی

»قنیترە«ی سووریە كوژراوە.

سپای گشتییەكانی پێوەندییە بەشی گوتوویەتی ڕاگەیەندراوێكدا لە پاسداران وێڕای ئەڵاڵدادی محەممەدعەلی سەرتیپ كۆمەڵێك لە ئەندامانی حیزبوڵاڵی لوبنان بەهۆی

هێرشێکی کتوپڕی ئیسراییل دا كوژراوە.ڕاگەیەندراوەدا لەم پاسداران سپای »ڕاوێژكار«ی وەك ئەڵاڵدادی محەممەدعەلی بە كە بردوە ناو ئەسەد بەشار هیزەکانی لە سووریە دەوڵەتی بە ڕاوێژپێدان مەبەستی سەردانی داعشدا لەگەڵ بوونەوە ڕووبەڕوو

ئەم واڵتەی كردبوو.شەڕی ساڵ چوار ماوەی لە ئیسراییل هێرشی جار چەندین سووریەدا، نێوخۆیی ئاسمانیی كردۆتە سەر ئەم واڵتە و لە هەركام كاروانی گوتوویەتی ئیسراییل هێرشانەدا، لەم باری چەك و چۆڵە نیزامییەكان كە لە ڕێگەی كراونەتە نێردراون، حیزبوڵاڵ بۆ سووریەوە

ئامانج.ئیسراییل جار زۆر كە باسە شایانی ڕایگەیاندووە كە ئەم بارە تەقەمەنییانە هەڵگری مووشەكە پێشكەوتووەكانی ئێران بوون كە بۆ

حیزبوڵاڵی دەناردن..

کانتۆنکردنی بە بۆ کاکا پێ هەوڵەکانی شەنگال و دابڕاندنی لە هەرێمی کوردستان لەم گشتی و نیگەرانیی ــردوو دا، ڕاب ڕۆژەی چەند هەرێم، سەرۆکایەتیی سیاسیی کاردانەوەی کوردستان و، پارلمانی هــەرێــم، حکوومەتی هێزو الیەنە سیاسییەکانی دیکەی کوردی بە

دوای خۆی دا هێناوە.لە ئیزەدییەکانمان برا ئەوە کە خوشک و کوردستان، سەر بۆ داعش پەالماری دوای ــن کـــارەســـاتـــیـــان بە ــ ــری ــ بـــە داخــــــەوە زۆرتداوە، قوربانیان گــەورەتــریــن هــاتــوە و ســەر ــە هــیــچ کـــەس نــاتــوانــێ ــە ک ــاڵ ڕاســتــیــیــەکــی تلــە کەس ڕاستییەش ــەم ئ بــکــا. لــێ حــاشــای لە بەرچاو بەشێکی هێشتا کە نییە شــاراوە شەنگاڵ و ناوچە ئیزەدی نشینەکان هەر وا بە گرنگترین داعشەوەن و چەکدارەکانی دەست ــومــەرجــەدا، پــاکــکــردنــەوەی ــەرک لـــەم هــەل ئـگەڕاندنەوەی و ناوچانە لەو چەکدارانە ئەو ئاوارە و کارەساتلێدراوەکانی ئیزەدی بۆ سەر

زید و نیشتمانی خۆیانە.سیاسییەکانی هێزە دەربڕینی ئامادەیی ڕاوەستان بۆ کوردستان دیکەی بەشەکانی بەرگریان داعـــش و ــەالمــاری پ بــەرامــبــەر لــە بە کــوردســتــان، هەرێمی خەڵکی خــاک و لــە هێندێک ــردەوەی ــ ک بــە بــەشــداریــی تایبەتی ــکــی دەڤــــەری ــری لـــە خــەڵ ــەرگـ الیــــەن لـــە بـپێزانین ڕێز و جێگای هەڵوێستێکی شەنگاڵ، لە پێشمەرگە هێزی چوونی کە هــەروا بوو. هــەرێــمــی کــوردســتــانــەوە بــە هــانــای خەڵکی کوردستان، خـــۆراوای شەڕڤانانی کۆبانێ و ئەم بــەاڵم نرخێندراوە. بــەرز هەنگاوێکی بە جۆرە بەدەنگەوە هاتنانەی هێزە سیاسییەکانی کوردستان و چوونیان بۆ پشتیوانی و بەرگری لە خەڵکی بەشێکی دیکە، ئەو کاتانە دروستن و بایەخی مێژوویی و سیاسیی خۆیان هەیە کە تەنیا بۆ پشتیوانیکردنی گەلی کورد لەو بەشە و، ئەو کاروباری لە دەستێوەردان لە دوور بە بەشە یا دەستبەسەرداگرتنی ناوچەیەکی ئەو بەشە بە هەر ناوێک و بۆ هەر مەبەستێک بێت.لە هــەر کوردستان دیموکراتی حیزبی کە هەبووە پرەنسیپە بــەم ــاوەڕی ب کۆنەوە بڕیاردان لە بارەی هەر بەشێکی کوردستان، بەشە و ئەو خەڵکی ئەمالوئەوالی بێ حەقی ــە، نــەک ــەشــەی ــەو ب ــزە ســیــاســیــیــەکــانــی ئـ هــێڕوانگەی لە دیکە. بەشێکی هێزێکی سیاسیی لە خاکی باشووری ئێمەوە، شەنگال بەشێکە پارڵمان و بەشەش، خاوەنی ئەو کوردستان و ســەرۆکــایــەتــی و حــکــوومــەت و دامــودەزگــای لە کــە خۆیەتی بــە تایبەت بەڕێوەبەرێتیی پڕۆسەیەکی قانوونی و دیموکراتیک دا، بڕیاریان خەڵکی ئــــارەزووی ــەوەی ئـ دراوە. لــەســەر بــاشــووری کــوردســتــان و هــەمــوو نــەتــەوەی پێویستە هەموو ال کاری بۆ بکەن، کــوردە و، ناوچەی شارو زۆر شەنگال و گەڕاندنەوەی دیکەی باشووری کوردستان بۆ سەر هەریمی لە ئێستاش هەتا داخــەوە بە کە کوردستانە

دەرەوەی دەسەاڵتی هەرێم ماونەوە. ل ٥

کۆمه ڵناسیی پێکهاتنی کۆماری کوردستان

وتووێژ له گه ڵ »ا حمد را فت له پێوه ندی له گه ڵ په ره سه ندنی تیرۆریزم و...

ئه ی هاواری خوێناویی ژنداوای یه کسانی چی ئه که ی؟!

ڕووداوە تیرۆریستییەکانی پاریس و شەڕی دژە تیرۆر

٣

٤

٥

٦

٧

هەڵوێستی حیزبی دیموکراتی کوردستان

لە بارەی ئاکام و شوێنەوارەکانی هەوڵی بە کانتۆن کردنی شەنگالەوە

دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان :

ئەزموونەکانی کۆماری کوردستان، بۆ ئێستای دەسەاڵت و بزووتنەوەی نەتەوەیی کوردیش، ڕێنوێن و جیی فێربوونن

پەیامی دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان بە بۆنەی ٦9 ساڵەی

دامەزرانی »دەوڵەتی جمهوریی کوردستان«ەوە

كوژرانی فەرماندەیەكی دیكەی سپای پاسداران لە سووریە

نــاوه نــدی تــه قــیــنــه وه ی دادســتــانــی ئالبێرتونیسمان، ــازه ی ــه ن ج28ی یه کشه ممه رۆژی سه رله به یانیی ئارژانتین، له یه هوودییه کان

به فرانبار له ماله که ی خۆی دا له بوینێس ئارێس، دیترایه وه .ئالبێرتو نیسمان، خانمی کریستینا فرناندز سه رکۆماری ئارژانتینی به رێککه وتن له گه ڵ ئێران له ده ورانی سه رکۆماریی ئه حمه دی نژاد دا تاوانبار کردبوو. ده زگای قه زایی ئارژانتین پێشتر کۆماری ئیسالمیی

ئێران و حیزبوڵاڵی لوبنانی به و ته قینه وه یه تاوانبار کردبوو. داخراوی کۆبوونەوەی له نیسمان دووشه ممه بوو رۆژی بڕیار

پاڵ ــه ــه ت داوی تۆهمه تانه ی ــه و ئ ــاره ی بـ لــه ئــارژانــتــیــن، پارلمانی سه رکۆماره وه ، روونکردنه وه بدا.

به گولله چــه نــد جێگای رایــانــگــه یــانــدوه ئــارژانــتــیــن میدیاکانی جه سته یه وه بووه و جارێ روون نیه مه رگی دادستان، کوشتن بووه

یان خۆکوژی.ته قینه وه ی ناوه ندی هاوکاری یه هوودییه کان له ئارژانتین له سالی

1994ی زایینی رووی داو بوو به هۆی کوژرانی 8٥ که س. ئاغای نیسمان پێش مردنه گوماناوییه که ی گوتبووی: لێکۆڵینه وه کانی نیشان ده ده ن که خانمی فرناندز له گه ڵ ده ڵه تی ئێران رێک که وتوون لەسەر سەرپۆش تــاران، له نه وت ئیمتیازی وەرگرتنی به رابه ر له ساڵ 20 ته قینه وه یه ی لــه و ئێران ئه وکاتی به رپرسانی نه خشی

له وه پێش دا دابنێن.

له ــی ــه ت ــاڕه زای ن بــه تـــاران ــه ل به سیجییه کان و حیزبوڵالیی »نوفل شه قامی نــاوی تابلۆی ئیبدو« »شارلی حه وتوونامه ی

لوشاتۆ«یان هێنایه خوار و »محمد« یان له جێگا دانا!

مه رگی گوماناویی دادستانی په روه نده ی ته قینه وه که ی ناوه ندی یه هوودییه کان له ئارژانتین