ژمارە ٣٨ـی رۆژنامەی بەیان
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
به پارێزگابوون، ڕۆژانی پشووى
هه ڵه بجه كه مده كاته وه بهیان.تایبه‌ت
له ه��ات��وچ��ۆ پۆلیسێكی ه��ه‌ر‌پشووی رۆژ دوو مانگانه هه‌ڵه‌بجه،ب��ڕی��اری دوای ل��ه ب���ه‌اڵم ه��ه‌ب��وو،به‌ڕێوه‌به‌ری گۆڕینی و به‌پارێزگابوونی‌مۆڵه‌ته‌یان ئه‌و هاتوچۆوه، پۆلیسی
لێوه‌رگیراوه‌ته‌وه.رائ���ی���د‌ف����ازڵ‌ح��هم��ه‌ئ��هم��ی��ن،هاتوچۆی پۆلیسی ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��هری)ب��هی��ان(ی ب��ه شه‌هید هه‌ڵه‌بجه‌ی‌هاتوچۆ پۆلیسێكی »ه��هر ڕاگه‌یاند‌ده‌وام سه‌عات 160 مانگێك ده‌بێت‌ئه‌وان140سه‌عات‌ده‌وام به‌اڵم بكات،ئه‌وێ، بچمه من ئه‌وه‌ی پێش ده‌كه‌ن.كه‌س ك��راوه، ب��ه‌ره‌اڵی��ی به ئیشه‌كان‌واجبی‌نه‌گرتووه،كه‌سیان‌به‌نیو‌گوێره‌ی
مووچه‌كانیان‌واجبیان‌نه‌گرتووه«.ناوبراو‌وتیشی»له‌‌هه‌موو‌شوێنێك‌پێیان ده‌ك���ه‌ن، مۆڵه‌ت داوای وای��ه،لێپرسینه‌وه‌یه‌ك هیچ پێشرت ده‌ده‌ی��ن.رۆژیان هه‌ر نه‌بووه، هه‌ڵه‌بجه‌دا له‌ناو
به‌سه‌ر‌بردووه«.
Tuesday, No, 37که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, May 28, 2013
www.bayanpress.net رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە،ژماره)38(،سێشەممە2013/6/4،ساڵی‌یەکەم
چاوى‌تۆ‌لەسەر‌ڕووداوەکان
بیروڕا
12
وەرزش
8
پریاسکە
»كۆبوونه وه کەی ئه نجومه نی وه زیران چاره نووسی سلێمانی ناگۆڕێت«
بهیان.سلێامنی
ك���اوه‌‌ع��ه‌ب��دوڵ��ا،س��ه‌رۆك��ی‌سلێامنی، پ��ارێ��زگ��ای ئه‌نجومه‌نی‌ئه‌نجومه‌نی كۆبوونه‌وه‌ی له‌باره‌ی‌پارێزگاری ئاماده‌بوونی به وهزی��ران‌سلێامنی،وتی»ئه‌م‌ده‌سه‌اڵته‌‌نایه‌وێت‌خه‌ڵك‌به‌شداری‌بكات‌له‌‌حكومه‌تدا،باشرته، پ��ێ پارێزگارێكیان بۆیه‌‌هه‌ڵبژێردراو«، ئه‌نجومه‌نێكی لهك��اری��گ��هری��ی و ڕۆڵ ده‌رب�����اره‌ی‌وه‌زیرانی ئه‌نجومه‌نی كۆبوونه‌وه‌ی‌سلێامنی، ل��ه ه��هرێ��م حكومه‌تی‌وایه »پێم وتی )بهیان( بۆ ناوبراو‌قه‌یرانی‌ئیداری‌له‌‌هه‌رێمدا‌گه‌وره‌یه‌‌دروستكردنی له و‌خۆیشیان‌هۆكارن‌رۆژێ��ك هه‌موو ئه‌گه‌ر قه‌یرانه‌كه.وهزی��ران ئه‌نجومه‌نی كۆبوونه‌وه‌ی‌له شتێك هیچ بێت، سلێامنی له
چاره‌نووسی‌سلێامنی‌ناگۆڕێت«.
وه زیری ئه وقاف: قبوڵ ناكه ین ده نگی یه ك حاجی بفه وتێت
بهیان.تایبه‌ت
،9/21 له هه‌ڵبژاردن ئه‌نجامدانی‌به‌جێهێنانی له‌گه‌ڵ ده‌بێت كه‌‌هاوكات‌مه‌راسیمی‌حه‌جدا،ئه‌گه‌ری‌ئه‌وه‌‌هه‌یه
حاجییاىن‌کورد‌نه‌توانن‌ده‌نگ‌بده‌ن.وهزی��ری عه‌لی، حاجی كامیلی‌وتی ه��هری��م، حكومه‌تی ئ��ه‌وق��اف��ی‌حكومه‌ت و كۆمیسیۆن له »داوام��ان‌تایبه‌ت هه‌ڵبژاردنی به‌شێوه‌ی كردووه‌‌ئێستا تا به‌اڵم بكه‌ن، بۆ ده‌نگدانیان‌وه‌اڵمیان‌نه‌داوینه‌ته‌وه«.ناوبراو‌وتیشی‌حاجی ی��هك ده‌نگی ناكه‌ین »قبوڵ‌بفه‌وتێت،ئه‌مه‌‌مافی‌خۆیانه‌‌و‌کارێکى‌هێنده‌‌قورس‌نییه.ژماره‌یان‌ته‌نیا‌چوار
بۆ‌پێنج‌سه‌د‌كه‌سه«.ده‌سته‌ی سه‌رۆكی ق��ادر، عه‌لی‌بااڵی كۆمسیۆنی كوردستانی هه‌رێمی‌س��ه‌رب��هخ��ۆی‌ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن��هك��ان،وتی»ئه‌و‌داوای��ه‌ی‌وه‌زاره‌مت��ان‌ن��اردووه‌‌بۆ‌كۆمیسیۆن، نیشتیامنیی نوسینگه‌ی‌له‌وێ‌‌دیراسه‌ی‌ده‌كه‌ین‌و‌له‌‌هه‌وڵداین‌ئه‌وه‌ی بۆ بدۆزینه‌وه، بۆ ئالیه‌تێكیان‌ئێستا تا ب��ه‌اڵم نه‌فه‌وتێت، ده‌نگیان
بڕیاری‌یه‌كالكه‌ره‌وه‌‌دیار‌نییه«.
5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە 383341 41373240 40363139 391514 23 20161423 20161321 18
بایی)750(دینارە
لە یادى شۆڕشدالە هەمووى پەشیمانن
9
ئێرانیش‌ده‌یه‌وێت‌هه‌رێم‌ببێته‌‌سیستمی‌په‌رله‌مانی
»یه كێتی و ئۆپۆزسیۆن به مه رج ده نگ به بارزانی ده ده نه وه «
2الپەڕە:
ئەیاد‌عەلالوى‌تایبەت‌بۆ‌بەیان‌دەدوێت
»ئه وساش و ئێستاش من متمانه مبه مالیكی نه كردووه«
ل.عێراق
وەرزى قەیسى، وەرزى تەندروستى
واین ڕۆنیله نێوان سه ركێشی و ڕۆیشتندا
بهیان.خورماتوو
ده‌ست زانیارییانه‌ی ئه‌و به‌پێی‌قه‌زای‌خورماتوو له كه‌وتوون، )بهیان()100( به‌رامبه‌ر له شیعه مه‌الیه‌كی‌گه‌نجانه‌ی ئه‌و ئه‌مریكیدا، دۆالری‌بكه‌ن، موتعه زه‌واج��ی ده‌یانه‌وێت‌به‌و تایبه‌ت نووسینگه‌یه‌كی ڕە‌وانه‌ی
زه‌واجه‌یان‌ده‌كات‌له‌‌شاری‌كه‌ربه‌ال.
توركامنی گه‌نجێكی خۆیه‌وه الی‌به خورماتوو دانیشتووی شیعه‌ی‌پشتڕاست زانیارییه‌كانی ع(، )م. ناوی‌ڕاگه‌یاند )ب��هی��ان(ی ب��ه و ك���رده‌وه‌‌نوێنه‌ری وه‌كو مەالیە ئه‌و »ماوه‌یه‌كه‌‌تایبه‌ت كه‌ربه‌ال شاری نووسینگه‌یه‌كی‌به‌‌زه‌واجی‌موتعه،له‌‌به‌رامبه‌ر‌پێدانی‌له گه‌نج ئه‌مریكیدا، دۆالری )100(خورماتووه‌وه‌‌ڕە‌وانه‌ی‌كه‌ربه‌ال‌ده‌كات،
بۆ‌ئه‌نجامدانی‌ئه‌و‌زه‌واجه«.ناوی به تر گه‌نجه‌كانی له یه‌ك)م.و(،بۆ)بهیان(وتی»من‌له‌‌ڕێگه‌ی‌مەالیەم ئه‌و سه‌ردانی براده‌رێكمه‌وه‌‌ئه‌مریكیی دۆالری )100( بڕی ك��رد،تایبه‌تی ئه‌دره‌سێكی به و لێوه‌رگرتم‌له‌وێش‌سه‌ردانی كه‌ربه‌ال، ئه‌و‌چوومه‌‌ماوه‌ی بۆ و كرد نووسینگه‌یه‌م ئه‌و‌دواجار مامه‌وه. له‌وێ ڕۆژێك چه‌ند
و لێوه‌رگرتم دۆالری���ان )600( ب��ڕی‌گرێبه‌ستێكیشیان‌پێ‌ئیمزا‌كردم«.
وتیشی )بهیان( بۆ گه‌نجه ئه‌و‌مه‌زهه‌ب، شیعه گه‌نجانی ته‌نیا »نه‌ك‌بم، ئ��اگ��ادار م��ن ه��ێ��ن��دهی به‌ڵكو‌عه‌ره‌بی و كورد گه‌نجانی له هه‌ندێك‌ده‌كه‌ن، ئه‌و‌شوێنه سوننه‌ش‌سه‌ردانی‌زه‌واج��ی ئه‌نجامدانی مه‌به‌ستی به
موتعه«.
گه‌نجانی‌كورد‌و‌سوننه‌ش‌سه‌ردانی‌ده‌كه‌ن
مه الیه كی شیعه به 100 دۆالر، گه نجان بۆ سیغە په لكێش ده كات
ڕووداوی ته قه كردن له ته رمی عوسمانی قاله منه وه ر
6
www.bayanpress.netژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
3
دیدار: سه ید نامی
له رێكه وتنێك هیچ ب��ه ی��ان: كه هه بووه پارتیدا و یه كێتی نێوان پارێزگاكان ئه نجومه نی هه ڵبژاردنی له به ر زی��ات��ر ن��ه درێ��ت، ئه نجام یه كێتی بووبێت كه ئه و هه ڵبژاردنه
دوابخرێت؟شتی نه خێر، ره ئ���وف: ف��ازڵ رێكه وتنێك ج��ۆره هیچ وانییه . پارتی نێوان له نه بووه ئه وه له سه ر كه بێت هۆیه ك له به ر یه كێتیدا، و پارێزگاكان ئه نجومه نی هه ڵبژاردنی
به الیه كدا بكه وێت.
رێكه وتنه ئه و به پێی ئێمه نه ڵێیت فشار زۆر نامانه وێت سرتاتیژییه ئه و ئێمه ی��ەک��رت، س��ه ر بخه ینه شێوه یه ك به هیچ پێكراوه ئه مره مان ته ده خول له ئیشی دائیره دا نه كه ین. دامه زراندن مه سه له ی کێشەکەمان ك��اری و ئیش ه��ه رچ��ی و پله و بێت پارێزگای سلێامنی ئیدارییه ، چ خۆشامن ناحیه كان. و ق��ه زا ی��ان زۆر ل��ه وه ی ده زانین مه غدوور به لقه كان، وه كو نه كرێت بۆ ئیشامن به اڵم ئێمه په یوه ستین به و رێكه وتنه
سرتاتیژییه وه .به یان: ئاستی جه ماوه ری پارتی بینیوه به خۆیه وه به ره وپێشچوونی
له چاو هه ڵبژاردنه كانی پێشووتردا؟
خۆمان ئێستا ره ئ��وف: ف��ازڵ ل��ه و ج��ه م��اوه ره ی هه یه و رازی��ن و باشرت ب��ه ره و ده ك��ه ی��ن هه ست
زیادبوون ده ڕوات.ب���ه ی���ان: ل����ه م م���اوه ی���ه دا راپرسییه كتان ئه نجام داوه بۆ زانینی ئه نجامه كه ی جه ماوه ریتان، ئاستی
چۆن بووه ؟ده زگایه كامن ره ئ���وف: ف��ازڵ هه یه ، ئه وان خه ریكی ئه و كارانه ن. راپرسییه كه یان سه باره ت به سه رۆكی هه م بووه . باشرت جاران له هه رێم، ده ره وه ی له و ك��ادی��ران��دا له ناو منیش ب��وون. رازی لێی خۆشامن به اڵم بووه ، باش دیوه ، هه ندێكیم ئه وه ی تر ئاگام لێی نییه كه ده زگای هه ڵبژاردن خه ریكه به گشتی بیكات،
ئه وه زانیاریم له سه ری نییه .
هه رێم سه رۆكی جه نابی بكه ین، سه یر یاساییه ن مه سئولیه ته كه ی، حوكمی به حه قی خۆیه تی كه نه گه ڕێته وه ، ئه و پرس و رایه ش كه گه ڕاندوویه تییه وه بۆ میلله ت، رای و پرس خۆیه تی حه قی میلله ته ئه و پێبكرێت، به حوكمی ئه وه ی ئه و قوربانیی داوه و زه ره رمه ند بووه ، ئه و ببێته خاوه ن ئه وه ی حه قی هه بێت له یه كالییكردنه وه ی حه قی حوكامنه ، ب��ه و جا ده س��ت��ووردا. دۆخه كه و بدرێته وه وه اڵم��ی خۆیه تی به ره و ئارامی و ته بایی و رێكه وتن بڕوات. له سه ر ئیش عه فه ویه ت به با هه موومان له وه ی كه جه نابی دڵنیاین نه كه ین، ئه وه پێ ده ستوور له سه ر هه رێم سه رۆكی به پێی ئ��ه وه ی��ه مه سه له داده گ��رێ��ت،
بڕیاره كانه كه چۆن ئیشی له سه ر كراوه .
پێشرت نیشتیامنی یه كێتیی به یان: رازی بووه به و ده ستووره ، هۆكاری چییه
ئێستا رازی نین؟یه كێتی ده ڵێیت كه ره ئ��وف: فازڵ وانین، هه مووی ئه وانیش نیشتیامنی، كه وتووه ، به رپرس تا به رپرس ئه وانیش و شته كه له سه ر نییه كۆده نگی وات��ه سێ بوونه ته بن. رازی پێی هه موویان
به شه وه .پارتی ك��اره ك��ان��ی و ئیش ب��ه ی��ان: هیچ چ��ۆن��ن، سلێامنیدا س��ن��ووری ل��ه
رێگرییه كتان لێده كرێت؟چاالكی بۆ نه خێر، ره ئ��وف: ف��ازڵ هیچ خۆمان، كاره كانی سیاسی كاری و خۆمان ئیشی ئێمه نییه رێگرییه ك گرفت و كێشه كه س هیچ و ده كه ین كێشه ئه وه ی به اڵم به رده مامن. ناخاته و بڵێیت تۆ ئیداره كه دایه . له ناو بێت،
نێوان له كۆبوونه وانه ی ئه و به یان: ئه نجام دواییه دا له م پارتی و یه كێتی له سه ر هه بوو؟ ئه نجامێكیان چ دران،
ده ستوور گه یشتوونه ته چ ئه نجامێك؟فازڵ ره ئوف: ئه وه هه رچه ند له نێوان مه كته بی سیاسیدا بووه ، به پێی رێكه وتنی سرتاتیجیی نێوان پارتی و یه كێتی له كاتی پێویستیدا كۆبوونه وه ساز ده كه ن، هه موو به تایبه تی كورد كاته كانی ده زانین الیه ك بارودۆخێكی عێراقیشدا، و كوردستان له بكرێن كۆبوونه وه كان زه روریه ته ناسكه ، و پارتی به تایبه تی الیه نه كاندا، نێوان له یه كێتی وه كو ده سه اڵت. هه روه ها به پێی له هه یه كه سرتاتیژییه ش رێكه وتنه ئه و
هه روه كو كۆبوونه وه یه ئه و نێوانیاندا، دیاره كراوه ، كه دیكه یه كۆبوونه وه كانی ئێمه به اڵم باس كردووه ، چه ند خاڵێكیان ئێمه پێنه گه یشتووه . شتێكامن هیچ بۆ بووه ئیجابی كۆبوونه وه كه ده زانین
ئه م بارودۆخه .له هه یه ئ��ه وه ده ن��گ��ۆی ب��ه ی��ان: كۆبوونه وه كه دا یه كێتی پێشنیازی ئه وه ی بێت رازی كه پارتی به رده م خستووه ته گفتوگۆكردن بۆ ده ستوور گه ڕانه وه ی به ده نگ یه كێتیش به رامبه ردا له له سه ری، مه سعود هه ڵبژاردنه وه ی به بداته وه
بارزانی بۆ سه رۆكی هه رێم؟ئ��اگ��اداری هیچ ف��ازڵ ره ئ��وف: من
شتێك له و باره یه وه نیم و پێشامن نه وتراوه كه ئه و خاڵه خرابێته ڕوو، یه كێتی داوای به اڵم كردبێت، داوای پارتی یان كردبێت ده ستووره ، له سه ر زیاتر بابه ته كان دیاره نه ك له نێوان پارتی و یه كێتیدا، له نێوان
هه موو الیه نه كان و تاكی كوردیدا.جه نابتان، خوێندنه وه ی به به یان: ده چێت؟ كوێ ب��ه ره و ده ستوور پرسی وه اڵمی ئۆپۆزسیۆنه كان الیه نه وایه پێت ئه و نامه یه ی سه رۆكی هه رێم بده نه وه و كۆتایی به و قه یرانه بێت كه له هه رێمی
كوردستاندا دروست بووه ؟جه نابی نامه یه ی ئه و ره ئوف: فازڵ سه رۆكی هه رێم ناردوویه تی بۆ الیه نه كان بابه ته ، ئه و له سه ر بده نه وه وه اڵمی كه چۆنه نامه كه ش نازانین ئێمه هه رچه ند له سه ر ئه و داواكارییانه ، حه مته ن كارێكی ئیجابی به وه اڵمدانه وه ی ده بێت. باش ك��وردی قه زیه ی ئه مڕۆ چونكه بێت، و هه ستیار زۆر كاتێكی له قه زیه یه كه گشتی، بارودۆخی له سه ر ترسناكدایه له جه نابیان نامه یه ی ئه و وه اڵمدانه وه ی تایبه تی به الیه نه كانه وه هه موو الیه ن وه اڵم ئیجابی به نییه ئۆپۆزسیۆن، خراپ ده ستوور، مه سه له ی له جگه بدرێته وه . له به رده ستدایه ، هه ڵبژاردنه كانیشامن مانای وایه به هه موو جۆرێك بارودۆخه كه نامه كه ی وه اڵم��دان��ه وه ی هه ستیاره . سه رۆكی هه رێم به ئیجابی، كارێكی باشه ،
جه نابیشیان چاوه ڕوانی وه اڵمن.نه بێت رازی یه كێتی ئه گه ر به یان: وایه پێت تێپه ڕێرنێت، ده ستوور به وه ی
دۆخه كه به ره و كوێ ده ڕوات؟وتم وه ك��و حه مته ن ره ئ��وف: ف��ازڵ ئه وه بوو چونكه هه ستیاره ، دۆخ��ه ك��ه بۆنه ی ل��ه ه��ه رێ��م س��ه رۆك��ی جه نابی پایته خت هه ولێری ل��ه گ��واڵن��دا 26ی مه سه له ی له سه ر دا روونكردنه وه یان په رله مان، بۆ گ��ه ڕان��ه وه ی و ده س��ت��وور بۆ هه رێم سه رۆكی روونكردنه وانه ی ئه و ئه وه بوو خه ڵكه كه تێبگات له بارودۆخه كه ، ئه گه ر نییه . شه خسی شتێكی مه سه له كه
ڕاپۆرت: زریان جه وهه ر
هیچ ئافره تێك له سه رۆكایه تییه كانی هه رێم، ئه نجومه نی وه زیران و په رله ماندا بوونی نییه . ئه مه ش نیگه رانیی الی زۆرێك و ئافره تان و ژن��ان ڕێكخراوه كانی له خوشكان دروست كردووه و هه ریه كه یان به جۆرێك نیگه رانیی خۆیان ده رده بڕێت.
ب��ۆردی ل��ه م��ح��ه م��ه د، نیشتیامن »چه ندین وت��ی زه حمه تكێش، ژنانی نیگه رانیی و كردووه له وه باسامن جار ڕاپۆرتی ئه وه ی دوای ده ربڕیوه . خۆمان باڵوكرایه وه ، حزبه كه چوار چاكسازیی ئێمه ی ژنانیش له چه ند خاڵێکدا داواکارى له چاکسازى، لەسەر هەبوو قسەمان و یه كێك له خاڵه كان پێشنیاری ئه وه مان كرد بۆ ژن جێگرێكی كه مه وه الیه نی به كه
فه رمانگه كانی خوار زۆربه ی »له كه كرد به ڕێوه به رایه تییه و وه زیران ئه نجومه نی به زۆر نابنین، ئافره ت گشتییه كانیش، سه رۆكایه تی له ب��ه ده ر نه بێت، كه می كوردیدا حوكمڕانیی مێژووی له هه رێم. و وه زی��ران ئه نجومه نی و په رله مان له ئافره تێك، هیچ هه رێم، سه رۆكایه تیی نه بووه . سێ خولی نه جێگر نه سه رۆك، په رله مان نه مانبینیوه . له پۆسته بااڵكانیش ئافره ت بۆ حساب شێوه یه ك به هیچ وه زیرێكی بوونی له باره ی ن��ه ك��راوه «. ئافره ت له ئه نجومه نی وه زیراندا، ناوبراو ئه وه وه زیر، له كۆی 19 »وه زیرێك وتی دواكه وتووترین كه مۆزه مبیقیش له له سه ر به ڵگه یه ئ��ه وه ش هه یه. واڵت��ه ، دواكه وتوویی ده س��ه اڵت، دواكه وتووی كۆمه ڵگایه ، دواكه وتوویی ده سه اڵتیش ئاڕاسته كۆمه ڵگه ده س���ه اڵت چونكه تێڕوانینی ده س���ه اڵت كاتێك ده ك���ات، كومه ڵگاش ئه وكات، گۆڕی، كۆمه ڵگه ی ده كه ن، خوشكان سه یری مرۆڤ وه ك
نه ك وه ك پیاو«.پ��ه خ��ش��ان زه ن��گ��ه ن��ه ، س��ه رۆك��ی )به یان( به خامنان، ب��ااڵی ئه نجومه نی
نیگه رانییه مایه ی بێگومان ده سه اڵتدا، ژنان. ڕیكخراوه كانی و چاالكوانان الی ئاستێكی ه��ه ر له به توانا ژن��ی بوونی هۆكاره كانی له یه كێك به ده سه اڵتدا، پێشكه وتنی واڵت ده زانم، به اڵم به داخه وه كوردی ده سه اڵتی و سیاسییه كان الیه نه هێنانه پێشی له بێباكن و كه مته رخه م ئافره تان و زۆر جار ته نیا بۆ كۆكردنه وه ی ژنان ڕێژەیان، زیادكردنی و ده نگه كانیان زیاد ك��اردا خ���واره وه ی ئاسته كانی له بێنه تا نین ڕێگه خۆشكه ر به اڵم ده كه ن،
پێشێ«.خوشكان، یه كگرتووی سكرتێره كه ی ئاماژە به وه ده كات كه »بوونی ئه و ژماره كابینه كانی سه رجه م له ژن��ان كه مه ی حكومه تدا و ته نها یه ك ژنیش له كابینه ی حه وته م، مانای بێتوانایی و نه بوونی ژنی
به ڵكو وه زاره ت، پۆستی بۆ نییه كارامه هه مان كه لتوور و ڕۆشنبیریی دواكه وتووه كه ده سه اڵتی كوردی له ماوه ی حوكمڕانی ئه گه ر ك���ردووه . خ��ۆ پ��ی��اده ی خ��ۆی��دا تاقانه )ئ��اس��ۆس(ی خاتوو ب���ه راوردی پیاوه كان، وه زیره به بكه ین ژن وه زیری و توانا نه بێت، كاراتر خامنه ئه و ئه گه ر پیاوه كان له هیچ ده ركه وتنه كانی و كار سه رۆكایه تیی بۆ ژن كه واته نییه . كه مرت و حكومه ت سه رۆكایه تیی و هه رێم هه ر ناوه ندێكی بڕیار، مافی خۆیه تی كه جۆراوجۆره كان ده سه اڵته موماره سه ی ئه وه ی ئه وی تری ده كه وێته سه ر بكات. ته قه بولی ئێمه كۆمه ڵگای تاچه نده پشتگیریی و پێده ده ن ده نگی و ده كه ن ژنان چه نده تا حزبه كانیش و ده ك��ه ن
كاندید ده كه ن بۆیان«.
سه رۆكی هه رێم هه بێت، كه ئه وه به یاسا ڕێكبخرێت. به اڵم تا ئێستا هیچ هه نگاوێك كوردستان ل��ه چاكسازی پ���رۆژەی ب��ۆ
نه نراوه ، تا ژنانیش لێی سوودمه ند بن«.فراكسیۆنی له قه ره داغی، سه رگوڵ كه دا به وه ئاماژەی ئیسالمی، كۆمه ڵی ئه و ب��ه اڵم زۆره ، به توانامان »ئافره تی به ڕێوه هه رێم سه رۆكایه تیی كه سانه ی بۆ ناتوانێت ئافره ت وایه پێیان ده به ن، پێوستی به یان بكات، كار پۆسته ئه م پیاوان ب��ۆ وای��ه پێیان ته نها ن��ازان��ن، الی زۆری نیگه رانیی ئه مه ش ده بێت. ڕێكخراوه كانی خوشكان دروست كردووه پۆستێكی وه ك هه رێم سه رۆكایه تیی كه مافێكی خوشكانیش و هه رێم له بااڵیه پێشێلكردنی ئه مه ش خۆیانه ، رسوشتیی مافی خوشكانه «. قه رداغی باسی له وه ش
و ڕەگ جیاكارییه »ئ��ه م ڕاگه یاند ی كۆمه ڵگه دا. له هه یه مێژوویی ڕیشه ی له ئه مه هه یه ، باشامن یاسای ئێمه به ب��ه اڵم هه یه ، كۆمه ڵگاكان سه رجه م ڕووی له كۆمه ڵگه هه ندێك كه م. ڕێژەی كه م جیاكارییه ی ئه م یاساییەوە مافی ماوه . كه لتووریان له به اڵم كردووه ته وه ، جیاكارییه ئ��ه م ئێمه ش كه لتووری له مه سه له یه كی ئه مه ش، گۆڕینی هه یه ، ئاسان نییه، چونكه بینا دروستكردن نییه ، عه قڵییه . و كه لتزوری گرفتێكی به ڵكو نیگه رانین، گرفته كانیش ئێمه ش ده زانین،
زۆرن«.سكرتێری م��ح��ه م��ه د، خ��ه رام��ان وتی ئیسالمی، خوشكانی یه كگرتووی ناوه نده كانی بۆ ژنان پێگه یاندنی »پرسی ژنان ڕیكخراوه كانی به ته نیا ب��ڕی��ار، ن��اك��رێ��ت، ئ���ه م پ��رس��ه ك��ۆده ن��گ��ی و له ده وێت هه مه الیه نه ی هه ماهه نگیی پشتیوانییەوە و سیاسییه كان الیه ن حزبه كۆمه ڵگه و یاسا و ده ستوورێكی عادیالنه ، یه كده نگیی و ت��ه واو هه وڵێكی پاشان له وه ش باسی خه رامان ڕیكخراوه كان«. كرد »نه بوونی ژن له هه ر ئاستێكی بااڵی
نه بوونی ئافره ت له سێ سه رۆكایه تییه كه ی هه رێمی كوردستاندا، ناڕە زایی لێده كه وێته وه
»هیچ هه نگاوێك بۆ چاكسازی نه نراوه تا ژنانیش لێی سوودمه ند بن«
له سه ر ده ستوور، یه كێتی بووه بته سێ به شه وه فازڵ ره ئوف، ئەندامى سەرکردایەىت و به رپرسی لقی 21ى پارىت، بۆ به یان:
زۆر جار ته نیا بۆ كۆكردنه وه ی ده نگ، ژنان له ئاسته كانی خواره وه ی كاردا زیاد ده كرێن
له پۆسته بااڵكان، به هیچ شێوه یه ك حساب بۆ ئافره ت نه كراوه
فازڵ ره ئوف، ئەندامى سەرکردایەتى و به رپرسی لقی 21ی ده وروبه ری سلێمانیی پارتی دیموكراتی كوردستان، له دیمانه یه كدا وه اڵمی چه ند پرسیارێكی )به یان( ده داته وه و ئاماژه بۆ ئه وه ده كات له باره ی ده ستووره وه ، یه كێتی له ناوخۆدا یه كڕا نین و بۆ كاروباری ئیداری، له سلێمانی بوونه ته سێ به شه وه .
خۆمان به مه غدوور ده زانین
www.bayanpress.net ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
2
ئاماژەی ه���ه روه ك ن��اوه ڕۆك��ه «. ی��ه ك له سه ر »ڕی��ف��ران��دۆم ك��ه دا ب���ه وه ش ده بێت و ڕەت��ده ك��ه ی��ن��ه وه ده س��ت��وور پاشان بكرێت، هه موار ڕەشنووسه كه بخرێته ڕیفراندۆمه وه . هه روه ها ده بێت ده ستوور به شێوازێك هه موار بكرێت، كه په رله مانی، ببێته سه رۆكایه تی سیستمی
هاوشێوه ی حكومه تی ناوه ند«.ڕۆژانی له ده كرێت چ��اوه ڕوان وا نزیكبوونه وه ی له گه ڵ و داه��ات��وودا واده ی هه ڵبژاردنه كانی هه رێم، گۆڕەپانی جموجوڵێكی ك��وردس��ت��ان سیاسیی گه یشتنه بۆ ببینێت خۆیه وه به چڕوپڕ كێشه ی ب��ه س��ه ب��اره ت ڕێكه وتنێك
ده ستوور.
دوات���ر ل��ه ن��او پ��ه رل��ه م��ان��دا ده ن��گ به بارزانی بدرێته وه ، له گه ڵ جێبه جێكردنی
داواكارییه كانی ئۆپۆزسیۆن.به س��ه ب��اره ت و خ��ۆش��ی��ه وه الی دوایین كۆبوونه وه ی هه رسێ الیه نه كه ی داواكه ی وه اڵمدانه وه ی بۆ ئۆپۆزسیۆن حه كیم، موحه ممه د هه رێم، سه رۆكی كۆمه ڵی سیاسیی مه كته بی ئه ندامی ئیسالمی به )به یان(ی ڕاگه یاند »هه رسێ له پرۆژەیه كامن ئۆپۆزسیۆن الیه نه كه ی ب��اره ی ده س��ت��ووره وه گه اڵڵه ك��ردووه و بووین كۆك گۆڕانكارییانه ئه و له سه ر بكرێن«. ده ستووردا له ده مانه وێت كه جیا به حزبێك »ه��ه ر وتیشی ناوبراو ناوه ڕۆكه كه ی به اڵم ده ده ینه وه ، وه اڵم
داه��ات��ووی هه رێم س��ه رۆك��ی ئ��ه وه ی ل��ه پ��ه رل��ه م��ان ه��ه ڵ��ب��ژێ��ردرێ��ت، هه ر ئ��ه و س��وورب��وون��ه ی س��ه رك��رده ك��ان��ی كۆبوونه وه یان له بووه ئۆپۆزسیۆنیش له گه ڵ دكتۆر عه لی قه ره داغی، سه رۆكی كه زانایانی مسوڵامن، یه كێتیی جیهانیی نێوانگیرییه كه ی ئه وه ی مایه ی بووه ته سه رۆكی و ئۆپۆزسیۆن نێوان له ناوبراو
هه رێم سه ركه وتوو نه بێت.كه زانیویشیه تی )به یان( هاوكات پڕۆژەیه كی ئێرانیش ئیسالمیی كۆماری هاوشێوه ی هه یه و ده یه وێت هه ڵبژاردنی م��اوه ی��ه ك ب��ۆ ه��ه رێ��م سه رۆكایه تیی ڕەشنووسه كه ی ت��اوه ك��و دوابخرێت، بكرێت، هه موار به وشێوه یه ده ستوور
به یان. تایبه ت
ده ست زانیارییانه ی ئه و به پێی نیشتامنی یه كێتیی كه وتوون، )به یان( دیموكرات پارتی ئه وه دایه هه وڵی له به رانبه ر له ب��ه وه ی پێبكات قه ناعه ت ده ستوور ڕەشنووسی هه مواركردنه وه ی بۆ هه رێم سیاسیی سیستمی گۆڕینی و الیه نه كانی و خۆی یه كێتی په رله مانی، ده نگ په رله ماندا له ناو ئۆپۆزسیۆنیش بوونی بۆ بده نه وه بارزانی مه سعود به له س��ه رۆك وات��ه هه رێم، سه رۆكی به
په رله مانه وه هه ڵبژێردرێت.)به یان(، زانیارییه كانی به پێی هه ر له سه ر سوورن ئۆپۆزسیۆن الیه نه كانی
ئێرانیش ده یه وێت هه رێم ببێته سیستمی په رله مانی
»یه‌كێتی‌و‌ئۆپۆزسیۆن‌به‌‌مه‌رج‌ده‌نگ‌به‌‌بارزانی‌ده‌ده‌نه‌وه«
په رله مانتارێكی توركمان: ئۆپۆزسیۆن ته عەدامان لێ ده كات
هەندێکیان نوێنه ری ڕاسته قینه ی كه مایەتییه كان نین، به ڵكو نوێنه ری پارتین
قه زای قائیمقامی له نزیك كه سێكی »ئه مه ڕاگه یاند )به یان(ی به كه ركووك، له م س��زای و ده رچ��وون جارێكه چه ند پڕۆژانه ی ئه و به سه ر ده سه پێرنێت شێوه ده ك��ات، سه رپه رشتیی ش��اره وان��ی كه دووبه ره كییه ئ��ه و ب��ۆ هۆكاره كه شی ده گه ڕێته وه كه له نێوان قائیمقامی سه ر به سه ر شاره وانیی سه رۆكی و پارتی به
یه كێتی هه یه له شاری كه ركووكدا«.
عێراق نین هیواخواز »ئێمه وتیشی به عێراق باشه پێامن و بێت داب��ه ش ئه گه ری له به اڵم مبێنێته وه ، یه كگرتوویی به تایبه ت ده ره ك���ی، ده س��ت��ێ��وه ردان��ی سه ر دابه شی عێراق ئه وه ی بۆ ئه مریكا، به ئێمه ش ئه وكات بێت، هه رێم سێ ده زانین. هه رێمی خۆمان مافی خۆمانی
ڕابگه یه نین«.
نین، ڕایه ئه م له گه ڵ هه موویان الیه نانه داوای كه مایه تییه كان له هه یه حزب ئێستاش كردووه ، ده ستووری گه ڕانه وه ی سوورن له سه ر ئیمزاكه ی خۆیان. ده شێت به شێك داوای ڕیفراندۆم بكه ن، به اڵم بێ گومان ئه م حزبانه حزبی كارتۆنین و سه ر به ده س��ه اڵت، بڕیاری به ده سه اڵتن، به تاییه ت پارتی، كار ده كه ن«. به اڵم ناوبراو ناوێك هیچ سه ر له قسه نه بوو ئاماده كرده وه له وه جه ختی هه رچه ند بكات، پێكهاته كه یان نوێنه ری به »به شێكیان كه نازانم، به ڵكو به نوێنه ری پارتییان ده زانم،
هه ر پارتین و بۆ ئه وان كار ده كه ن«.
عه باس به )به یان(ی ڕاگه یاند »واسته ی هه ر الی ده چینه ك��ردووه . زۆرم��ان به رپرسێك بۆ سۆراخی مامۆستا، داوای له وه ش لێده كه ن، جگه پاره ی زۆرمان چه ند جارێك ئیمێڵ و له ڕێگای په یجی و هه رێم حكومه تی سه رۆكایه تیی خۆیشی، مه سعود كاك بۆ ته نانه ت هه وڵیكامن كه ناردووه نامه م كورته بێسوود بووه و وه اڵم به اڵم بدات، بۆ
نه دراوینه ته وه «.م���ه ال ع��ه ب��اس، ت��ه م��ه ن��ی 33 زانسته ب��ه ش��ی ده رچ����ووی س��اڵ��ه ، و موسڵه كۆلێژی ئیسالمییه كانی دوو هه یه . منداڵی سێ و خێزانداره له 2011/5/31 له و له مه وبه ر ساڵ گه ڕەكی ته په ی شاری كه ركووك، چه ند ئۆتۆمبێله كه ی له نه نارساو كه سێكی نادیار شوێنێكی بۆ و دایده به زێنن
ده یبه ن و تا ئێستا بێسه روشوێنه .
ژم��اره ی��ه ك و ك��ه رك��ووك قائیمقامی به سه ركرده وه پڕۆژەیان ئه و ئه ندازیار، و ڕاگه یاند پڕۆژەكه یان بێكوالێتیی و بۆ به دواداچوون و لێكۆڵینه وه بڕیاریاندا شاره وانیی كه بكرێت، كه موكورتییه كانی بڕی به كردووه سه رپه رشتیی كه ركووك شه ش ملیار و هه شت سه د و پێنج ملیۆن دینار و هه ردوو كۆمپانیای )ناسیح سه عید
و ڕەئسولخه یمه ( سزا بدرێن«.
كه ده بین ئ��ه وه گوێبیستی ئه مریكی ده بێت عێراق دابه شی سه ر سێ هه رێمی شیعه و سوننه و كورد بێت، ئێمه ش وه كو ئه نجومه نی عه شایه ری توركامنی و به ره ی ئه گه ری له داوه بڕیارمان توركامنی، ڕاگه یاندنی ئه و سێ هه رێمه دا، هه رێمی توركامنی ڕابگه یه نین كه له ته له عفه ره وه
ده ستپێده كات تا مه نده لی«.
په رله مانی كوردستان، وتی »با ڕیفراندۆمی له سه ر بكرێت، کە تا ڕاده یه كی زۆر باش ده شڵێت هه روه ك تێدایه «. ئێمه ی مافی »ئه مه هه ڵوێستی خۆمانه ، نه ك ده سه اڵت، با له بری په رله مان، میلله ت ده نگی له سه ر
بدات«.له باره ی سه رنجی ئۆپۆزسیۆن له سه ر هه ڵویستی ئه م الیه نانه و كه مایه تییه كان، فراكسیۆنی گۆڕان، له نوری عبدوڵاڵ مه ال توانیویانه ده س��ه اڵت »حزبه كانی وتی بكه نه پێكهاته كان و حزب له هه ندێك حزبی نه ریتی ئه مه كه خۆیان، پاشكۆی به عسه «. له گه ڵ ئه وه شدا پێی وایه »ئه و
شڤان جه باری. كه ركووك
مامۆستایه كی ساڵه دوو ماوه ی ئایینی له شاری كه ركووك بێسه روشوێنه له وه ی نیگه رانه هاوسه ره كه یشی و نه چووه . به ده نگیانه وه حكومه ت كه ب��ه وه ش ده ك��ات ئاماژە ه��ه روه ك له كوردیی الیه نێكی الیه ، به ڵگه یان ئه و بوونه كه ی بێسه روشوێن پشت
مامۆستایه وه ن.مامۆستا ت��اق��ان��ه ك��ه ی ف��امت��ه ، و ساڵه هه شت ته مه نی ع��ه ب��اس، وتی )به یان(ی بۆ گریانه وه ده م به نه چووبوومه ڕفاند، باوكمیان »كاتێك دووی پ��ۆل��ی ئێستا ق��وت��اب��خ��ان��ه ، و ده كه م باوكم بیری زۆر سه ره تاییم. نه كێشایه باوكم بێنازیی بووم به هیوا
له ڕۆژی جیهانیی مندااڵندا«.مامۆستا ب��رای ه��ادی، موخلس
یاسایه ، پێچه وانه ی هه مواركردنه وه ی پێوسته یه كالبكرێته وه له الیه ن خه ڵكه وه «. سه باره ت به تێبینیی ئۆپۆزسیۆنیش له سه ر وتی بچووكانه ، حزبه ئه م هه ڵویستی »ئه مه هه ڵوێستی خۆمانه ، بڕیارمان داوه دوای با هه یه ، كه موكووڕییانه ی ئه م ڕیفراندۆم بۆی چاره سه ر بكرێن. زۆر واڵت هه موار ده ستووریان په سه ندكردن، دوای هه مواری ده توانین ئێمه ش كردووه ته وه .
بكه ینه وه «.مه كته بی ئه ندامی ئ��ه ب��وك��اروان، »ئێمه هه ر وتی سیاسیی حزبی شیوعی، له سه ر ده ستوور تێبینیی زۆرمان ئه وكات
چۆن لێكده درێته وه ، شتێكی تره «.ئه ندامی ب��ازرگ��ان، عه بدولقادر په رله مانی كوردستان له لیستی بزووتنه وه ی توركامنی، ده ڵێت »با خه ڵك ده نگی خۆی له سه ر بدات، دوایی ئه و بڕگانه ی تێبنییان له سه ره ، هه موار بكرێنه وه . كه بگه ڕێته وه په رله مان ن��او الیه نه كانی په رله مان، پێیه به و و دستوور له سه ر ڕێكناكه ون ئێمه تاهه تایه بێ ده ستوور ده بین. بۆیه با ڕاپرسیی له سه ر بكرێت، چونكه ئه م جۆره پڕۆژانه به ته وافوق نه بێت، ته واو نابێت، به زۆرینه ى ده نگ حه ل نابێت«. له باره ی نوێنه ری كه ئۆپۆزسیۆن هه ڵوێستی ڕاسته قینه نوێنه رێكی به كه مایه تییه كان. نه ته وه ی »ئێمه وت��ی ن��اوب��راو ن��ازان��ن، به م ناتوانێت ئۆپۆزسیۆنیش دووه مین، كه مینه یه ده سه اڵت بگرێته ده ست و ئه م
قسه یه شیان ته عداكردنه له ئێمه «.شاهین، ئ��ارام ت��ره وه ، الیه كی له له ئه رمه نه كان كه مایه تیی نوێنه ری
كه له گه ڕەكه كه یان پڕۆژەكانی شاره وانی ڕاده ستكردنی له مانگ شه ش دوای له
شاره وانی، ئه و پڕۆژانه هه ڵوه شاونه ته وه.)به یان( بۆ گه ڕەكه ئه و ئه نجومه نی ك��اره ی ئ��ه م كۆمپانیایه ی »ئ��ه و وت��ی كاری كرێكار چ��وار به ڕۆژان��ه گرتووه ، بیهاڕتۆنی و شه قامه كان قیرتاوكردنی داوه ، ئه نجام ئ��اوه ڕۆك��ان��ی و شۆسته ساڵه یی، كامیل له لیژنه یه كیش هاوكات
ڕاگه یاندنی ئه گه ری له ڕایده گه یه نن هه رێمی ئێمه ش هه رێمه دا، سێ ئه و
توركامنی ڕاده گه یه نین.ج��ه م��ی��ل ك��ه رك��وك��ل��ی، ئ��ه ن��دام��ی له توركامنی، عه شایه ری ئه نجومه نی »له ڕاگه یاند )به یان(ی به لێدوانێكیدا له گه ڵدا ئێستاشی و ڕاب��ردوودا م��اوه ی و عێراقی الیه نێكی چه ند ل��ه بێت،
راپۆرت: زریان جه وهه ر
م��اوه ی��ه ك��ه ه���ه اڵی ده س��ت��وور له كوردستان گه رمه و هه ر یه كه به جۆریك به ئ��ه وه ی ك��ردووه . سه رقاڵ پێوه خۆی پارته هه ڵوێستی بكرێت، باسی كه می
بچووك و كه مایه تییه كانه له كوردستان.ئه ندامی مه حمود، حاجی عه بدوڵاڵ سۆسیالستی حزبی سیاسیی مه كته بی »له به ر وت��ی ك��وردس��ت��ان دیموكراتی قۆناغه كانی هه موو ده ستوور ئ��ه وه ی ڕیفراندۆمه وه ، بخرێته ده بێت بڕیوه ، و ن��اك��ات ه��ه م��وار ب��ه پێوست هیچ
گشتی به رژەوه ندیی له به ر به اڵم هه بوو، سازانی له گه ڵ ئێستا دا. پێی ده نگامن تا الی��ه ن��ه ك��ان، هه موو بۆ نیشتامنین چاره سه ری گرفته كان بكه ن. له وه سائیقی ده ستوور ك��ردووه داوام���ان گۆنگره ش هه اڵی له دوور سازان، بۆ بگه ڕێرنێته وه
ڕاگه یاندن و ئه و قسانه ی ده كرێن«.تێبینیامن »ئێمه وتیشی ن��اوب��راو ده ڵێت ك��ه ش��ه ش��ه ، م���اده ی ل��ه س��ه ر بێت، ئیسالم ده بێت یاساكان سه رچاوه ی نابێت هیچ یاسایه ك ده رچێت پێچه وانه ی تیبینیامن بێت. ئیسالم نه گۆڕەكانی بنه ما له سه ر دین و ده وڵه ت هه یه . ئێمه ده ڵێین ئه م كه نییه ، ماده یه ب��ه و پێویستامن لیژنه یه ئه و پرسی سه ری، خرایه ماده یه نه كرا كه ده ستووری نووسییه وه . هه روه ها له سه ر مافی تاكه كان، ئابوری، وه به رهێنان و كۆمه ڵ ڕازیبوونی له باره ی ئازادی«. و یه كگرتوو به البردنی ماده ی شه شه م، ئه بو ئیرت هه ڵوێستامنه ، »ئه مه وتی ك��اروان،
شڤان جه باری. كه ركووك
زۆر ژماره یه كی ئ��ه وه ی س��ه ره ڕای شاری خزمه تگوزارییه كانی پ��ڕۆژە له جێبه جێكردندان، ب��ورای له ك��ه رك��ووك به اڵم هاوواڵتیانی شاره كه به هۆی سستی پ��ڕۆژەك��ان، كوالێتی نزمیى و نواندن ناڕازین،.له ئێستاشدا دانیشتووانی گه ڕەكی له جێبه جێكردنی نیگه رانن )واستی دوو(
عه بدوڵاڵ ئه حمه د
جێگری بایدن، جۆو ئ��ه وه ی دوای ئه مریكا، یه كگرتووه كانی واڵته سه رۆكی هه رێمی سێ دامه زراندنی پێشنیاری له ك���رد ك����وردی و س��ون��ن��ه و شیعه ئه نجومه نی كاردانه وه یه ك وه ك عێراقدا، توركامنی ب��ه ره ی به س��ه ر عه شایه ری
به شێكیان داوا ده كه ن دوای ڕیفراندۆم، ده ستوور هه موار بكرێته وه
له‌سه‌ر‌پرسی‌ده‌ستوور،كه‌مایه‌تی‌و‌حزبه‌‌بچووكه‌كان‌هه‌ڵوێستی‌جیاوازیان‌هه‌یه
دووبه ره كی له نێوان قائیمقامی سه ر به پارتی و سه رۆكی شاره وانیی سه ر به یه كێتی هه یه
دوو‌پڕۆژه‌‌دوای‌شه‌ش‌مانگ‌له‌‌ته‌واوبوون،هه‌ڵده‌وه‌شێنرێنه‌وه
توركمانه‌كان‌دەیانەوێت‌هه‌رێمی‌سه‌ربه‌خۆ‌ڕابگه‌یه‌نن
دوو ساڵه مامۆستایه كی ئایینی بێسه روشوێنه
»واسته‌ی‌زۆرمان‌كردووه،به‌رپرسان‌داوای‌پاره‌ی‌زۆرمان‌لێده‌كه‌ن«
www.bayanpress.netژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
5
ئه و گۆڕانكارییانه بۆ خزمه تی مامۆستایان به بێ جیاوازی بووه و له كۆنگره ده نگی پێ درا، كه خۆی له 16 به ش پێكهاتبوو له كۆنگره ی دوای له لیسته كاندا. سه رجه م 12، مامۆستایان توانییان بێنه سه ر سكه و شه فافیه ت به ئیشه كان توانرا تاڕاده یه ك له بڕیار كۆمه ڵێك توانیامن بكرێت. یه كێك بدرێت، مامۆستایان خزمه تی نیشته جێبوون خانووی مه سه له ی له وانه دراب��وو له سه ر بڕیاری 2009وه له كه نیشته جێبوون شوێنی ه��ه زار سێ كه دوای له كه شاره كه ، سێ هه ر له بوو، بواری بخرێنه ئه وانه توانرا كۆنگره وه ئ��ه وه ی ت��ه ن��ان��ه ت جێبه جێكردنه وه ، دابه ش و هات پێ كۆتایی هه ولێریش جاران وه كو ئه وه ی بێ خاڵ، به پێی كرا له سه ر بنه مای حزبایه تی دابه ش بكرێت. ئێمه توانیامن لیژنه یه كی هاوبه ش دانێین و زیاتر له هه زار مامۆستا سوودمه ند بێت یه كێتیی له ئه ندامبوون هه روه ها لێی. كه ئاره زوومه ندانه به كرا مامۆستایان دراوه . ڕاتبه وه ڕێگه ی له ساڵه چه ندین شه هاده ی بۆ ئێواران كولیه ی توانیامن بكەینه وه ، شاره كاندا سه رجه م له دیبلۆم بكەن. شه هاده كانیان ته عدیلی بتوانن پار ساڵی كه سه رپه رشتیار دانانی بۆ توانیامن بێبه ش بوون، شه هاده ی دیبلۆم بكه ن به شداریی و دابرنێت وه جبه یه ك بۆ ك���ردووه وه زاره ت له فشارمان و له ئێمه ئامانجانه ی ئه و جێبه جێكردنی بۆ كردووه ته وه . به رزمان 12دا كۆنگره ی له گه ڵ جار چه ندین چاكسازیش هه وڵی وه زاره ت و لیژنه ی په روه رده له په رله مان به به ڵێنه ی ئه و ئه وه ی بۆ دانیشتووین، مامۆستایامنان داوه له بواری په روه رده دا،
جێبه جێ بكرێت.هه موو ،12 كۆنگره ی دوای به یان: له ئه ندام نه بوونه ته وه مامۆستایان ئ��ه وه ئ��ه م��ه م��ام��ۆس��ت��ای��ان، یه كێتیی نه یتوانیوه ڕێكخراوه ئه م كه ناگه یه نێت
ببێته نوێنه ری هه موو مامۆستایان؟كۆنگره ی پێش كه ركووكی: ئه حمه د كۆمه ڵێك و ناوخۆ شه ڕی به هۆی ،12مامۆستایان له كۆمه ڵێك تره وه ، فاكته ری ب��ه اڵم ل��ه س��ه ری��ان، ب��وو ئیجباری ك��ه نه بوو، چونكه ڕێكخراوه به م قه ناعه تیان ده ستتێوه ردانی حزبی تیابووه و چه ندین سلێامنی و هه ولێر له البه ال كۆنفرانسی بنه مای له سه ر ماوه یه ئه و ده به سرتا، ناحه قی بۆیه بوو، واسته كاریی و واسته ڕێكخراوی به كه ناگرین مامۆستایان كه بووه قه یران به ڵێ دانه ناوه . خۆیان
سه ره كیی ه��ۆك��اری دوو دام����ه زراوه ، له نه مانه وێت و مبانه وێت ه��ه ب��ووه . هه بووه ، ده وری حزب ڕاپه ڕین دوای سه ر و یه كه هه ر ئه ندامه كانیشامن كه ئه م بڵێم ده توانم ب��ه اڵم الیه نێكن، به داكۆكی پیشه ییه ، ڕاده یه ك تا ڕێكخراوه له مافی مامۆستایان ده كات به ئه ندامانی
خۆیشیه وه .به یان: پێت وانییه ئه و مامۆستایانه ی
كه نه بوونه ته وه به ئه ندام، بێالیه ن بن؟ئ��ه ح��م��ه د ك��ه رك��ووك��ی: ئ���ه وه ی ،12 كۆنگره ی له ئه ندام به نه بووه وه الیه نی مامۆستایانی پیشه یی شیوعی بوو، هه بن كه سانێك له وانه یه نییه ، مه رجیش ئه ندام نه بووبێتنه و بن لیستانه شدا له و
تا ئێستا.به یان: په یوه ندیتان له گه ڵ وه زاره تی
په روه رده و خوێندنی بااڵدا چۆنه ؟ئه حمه د كه ركووكی: لێت ناشارمه وه نێوان ڕێكه وتنی به پێی ئ��ه وه ی له به ر جارێك ساڵ دوو هه ر پارتی و یه كێتی وه زاره ت�����ی پ�����ه روه رده وه زی��ره ك��ه ی وه زاره ته ئه و بڵێم ده توانم ده گۆڕێت، به پۆسته كانیش بگره حزبییه ، وه زی��ری دوو ئه و نێوان له ته وافوقه و حزبی هه یه خ��ۆی كاریگه ریی بۆیه الیه نه ، جار چه ندین ب��ڕی��ارده رك��ردن. له سه ر له سه ر جیاوازیی مووچه داوه یاداشتامن 64 حكومه ت مامۆستایاندا، نێوان له پێش له كه ب��ه وان��ه ی ق���ه رزاره مانگ پێیان. نه یداوه ئێستا تا 2003دامه زراون، دانیشتووین، وه زیر له گه ڵ جار چه ندین گوێامن لێ ده گرن، به اڵم به پێی پێویست نییه . له الیه كی دیكه وه دانانی به ڕێوه به ر وه زاره ت��ی 2011وه له كه یاریده ده ر و به ده رك��ردووه بڕیاری خۆی پ��ه روه رده به اڵم بێت، تاقیكردنه وه سیسته می له هه ر و نه كراوه جێبه جێ ئێستا تا ئێستاش تا و داده نرێت حزبه وه ڕێی لێی، بێده نگه وه زاره تیش ب��ه رده وام��ه . ده ڵێت وه زی��ر كه نییه ، ده سه اڵتی یان هه ندێك شت هه یه له سه رووی خۆمه وه كۆنفرانسی وه زاره ت ئێستا تا دێ��ت. چه ند كه ن��ه داوه ، ئه نجام په روه رده یی داوام��ان ڕەسمی ن��وورساوی به جارێك و پ��ه روه رده به ڕاستی چونكه ك��ردووه ،
خوێندن له كوردستان له قه یراندایه .له حزبی ده ستتێوه ردانی به یان: بۆ ناوچه یه كه وه له ئاستێكدایه ؟ چ
ناوچه یه كی تر جیاوازی هه یه ؟له به گشتی كه ركووكی: ئه حمه د كوردستان هه یه ، به اڵم له سلێامنی كه مرته .
پێشرت ئه و ئه ندامانه ی بووه ئێستا نیه تی، كۆنگره وه دوای له بڵێم ده توانم به اڵم بده ینه سیقه كارانه ب��ه و توانیومانه ببنه ئه ندام، كه ئێستا مامۆستایان و بێن له كۆی 130 هه زار مامۆستا، زیاتر له 80
هه زار ئه ندامامن هه یه .مامۆستایان یه كێتیی یاسای به یان: ڕێگه نادات ڕێكخراوی تر دروست ببێت،
قسه ت له سه ر ئه وه چییه ؟ژماره یاسای كه ركووكی: ئه حمه د هه مواركردنه وه ی ،2012 ساڵی یه كی مامۆستایانی یه كێتیی یاسای یه كه م كوردستان بوو، كه ژماره 4ی ساڵی 2002 ده كات له وه باس 5دا، ژماره یاسای له مامۆستایان یه كێتیی له ئه ندامبوون كه ئه وه ی به اڵم ئاره زوومه ندانه یه ، مافێكی نه بێته ئه وه ی ئه وه یه نیگه رانییه ، جێی
ك��اوس��ووران، ن��اوالن��ك، قاقا، ق���ه رسۆك، بێستانه ، هیزۆپی بچووك، هیزۆپی گه وره ، خوێندنگایه كی ده كه ین داوا كه ند(، كانی ئاماده یی 18 پۆلیامن له گوندی قه مته ران ئه م ئ��ه وه ی هۆی به بكه ن، دروس��ت بۆ
گونده كه وتووه ته ناوه ندی گونده كان«.گوندی موختاری عه بدوڵا، زرار ك��ردن��ه وه ی ڕاستی »ب��ه وت��ی ق���ه رسۆك، سووك خێزان ده یان ئه ركی ئاماده ییه ك، شتی زۆر ل��ه م��ن��داڵ��ه ك��امن��ان ده ك���ات. »به وتیشی ئ��ه و بێبه شن«. سه ره تایی ناوه ندێكی وه ك ئاماده ییه ئه م كردنه وه ی ده بین، دڵخۆش هه موومان په روه رده یی، به اڵم به داخه وه گه نجانی ئێمه له زۆر شت
به ڕێوه به ری ئه حمه د، عه بدوڵا »ئێمه ش وت��ی چ��وارق��وڕن��ه ، ن��اح��ی��ه ی ئه وه ندەی كردووه ، گرفته به و هه ستامن بۆمان بكرێت، هه وڵ ده ده ین بینایه كی 18
پۆلییان بۆ بخه ینه به رنامه وه «.به ڕێوه به ری سه یفه دین، مامۆستا 2014 ساڵی »بۆ وتی ڕانیه ، پ��ه روه ده ی له پۆلییان 18 بینایه كی ده ده ی��ن هه وڵ تا بكه ین، دروست بۆ قه مته ران گوندی
ببێته كۆمه ڵگایه كی په روه رده یی بۆیان«به ڕێوه به ری نه جمه دین، مامۆستا پ���ه روه رده ی گشتیی به رێوه به رایه تیی ڕانیه پ��ه روه رده ی »له گه ڵ وتی سلێامنی، نوێنه رێكیان ده ده م هه وڵ ده كه م، قسه
له هه ولێر و دهۆك یه ك به ڕێوه به ر نییه ته نها ده بێت بێت، یه كێتیش ته نانه ت
پارتی بێت.ئۆپۆزسیۆن وه ك ئێوه ڕۆڵی به یان:
چییه له ناو یه كێتیی مامۆستایاندا؟وه ك ئێمه ك��ه رك��ووك��ی: ئه حمه د به داوه په یاممنان ه��اوب��ه ش، لیستی و دروش��م ئ��ه و خ��ۆم��ان، مامۆستایانی له كۆنگره دا به رزمان كرده وه ، شیعارانه ی هه ندێكیشی ك��ه بكرێت، جێبه جێ
جێبه جێ كراوه .ئێوه ڕێكخراوه كه ی بۆچی به یان: نه تانتوانیوه پ����ه روه رده وه زاره ت����ی و بۆ ببه سنت پ��ه روه رده ی��ی كۆنگره یه كی
به ره وپێشچوونی بواری په روه رده ؟ ،1989 هه تا كه ركووكی: ئه حمه د پانزه كۆنگره له به غدا كراوه . هه ر له سه ر چوار هه ولێر، له و پ���ه روه رده ب��واری هۆكاری ڕاپه رین دوای له به اڵم كۆنگره ، نزمی و فه شه لی په روه رده یی، ئەوە بووە كۆنگره دا به سه ر ده ستی مه رامی سیاسی پ��ه روه رده ی��ی. بنه مای له سه ر گرتووه . چ��وون ن��ه ب��ه س��رتا، 2007 ك��ۆن��گ��ره ی مه نهه جێكیان هێنا و به سه ر كوردستانیاندا سه پاند، كه ئه وه قه یرانێكی دروست كرد.
لیستی وه ك ئێستا تا بۆ ب��ه ی��ان: نه تان ڕێكخراوه كه تان، وه ك و هاوبه ش ت��وان��ی��وه ب��ه ڕێ��وه ب��ه رێ��ك داب��ن��ێ��ن، یان
چاكسازییه ك بكه ن؟ڕێكخراوه ئه م كه ركووكی: ئه حمه د وه ك به ڵكو نییه ، ب��ه ده س��ت ب��ڕی��اری ده ره وه ی له ڕێكخراوه ئه م چ��اودێ��ره . ته نها ئێمه سه ربه خۆیه . و ده سه اڵته كه موكووڕییه كانی له ڕەخنه بۆمان هه یه
په روه رده بگرین و ئاگاداری بكه ینه وه .به یان: كاتێك ده تانه وێت ڕەخنه یه ك بگرن له سكرتاریه تی ڕێكخراو، هه مووتان
یه كده نگن له سه ری؟نییه ، م��ه رج كه ركووكی: ئه حمه د بیرناكه نه وه . یه ك وه ك هه مووان چونكه هه ندێك هه یه هه ر الیه نی حزبی ڕەچاو
ده كات، هه شیانه ڕێكخراوه یین.له ناو بڵێین ده ت��وان��ی��ن ب��ه ی��ان: ب��ه ره ی ب��ه ره ه��ه ی��ه ، ڕێ��ك��خ��راودا دوو له پشتیوانی به ره یه كیش و ڕەخنه گر
ده سه اڵت بكات؟له به ر به ڵێ ، كه ركووكی: ئه حمه د ئه وه ی بۆچوونی جیاوازی تیایه ، له وانه یه شتی له و بابه ته ش هه بێت، كه هه ندێكیان و ده ك��ه ن كار حزبی بیركردنه وه ی به كاره كه به باوه ڕیان تریشیان هه ندێكی
هه یه .
گفتوگۆ: سه ید نامی
س��ه رۆك��ی ك��ه رك��ووك��ی، ئه حمه د لیژنه ی خوێندن و داكۆكی كردن له مافی مامۆستایانی یه كێتیی له مامۆستایان، ك��وردس��ت��ان، ئ��ام��اژە ب��ۆ ئ��ه وه ده ك��ات یه كێتی له ئه ندامبوون ئ��ه وه ی پ��اش بووه ته كۆنگره وه دوای له مامۆستایان هه زار 130 كۆی له ئاره زوومه ندانه ، 80 كوردستاندا، هه رێمی له مامۆستا ه��ه زاری��ان ب��وون��ه ت��ه وه ب��ه ئ��ه ن��دام له ڕاشیده گه یه نێت و ڕێكخراوه كه یان له ناو حزبی ده ستتێوه ردانی تائێستاش شێوه یه كی به خوێندندا ناوه نده كانی و هه ولێر له به شێوه یه ك هه یه ، به رچاو ته نانه ت نییه ، به ڕێوه به ر یه ك دهۆك
یه كێتیش بێت، ده بێت ته نها پارتی بێت.به یان: به راوردی یه كێتی مامۆستایان
له چاو ڕابردوودا چۆن بووه ؟ڕێكخراوه ئه م كه ركووكی: ئه حمه د ده بینێت، ساڵدا 51 له خۆی ته مه نی یاده وه ری و ڕۆڵی كۆمه ڵێك سه روه ری و كوردا ڕزگاریخوازی بزاڤی له هه بووه ئه وه ی به اڵم شاخ، له هه بووه ڕۆڵیان و دوای به تایبه ت ئه وه یه نیگه رانییه ، جێی ڕێكخراوه ش ئه م 1996دا، له و ڕاپه ڕین به هۆی شه ڕی ناوخۆ و دووبه ره كه ییه وه ، دوو به ب��وو و قوربانی قۆچی ب��ووه له به شێك سلێامنی، له به شێك به شه وه ، حزبی. به كرا ڕێكخراوه كه كه هه ولێر، و بوون زه ره رمه ند مامۆستایان به مه ش زیاتر بوون، له وێ كه ئه ندامانه شی ئه و پاڵپشتی ئه و الیه نانه بوون كه به شه كانی به تر الیه نی چه ندین ك��رای��ه وه . لێ قۆچی بوونه دووبه ره كییه وه ئه و هۆی له به ر هۆكاری قوربانی و چه ندین كه س سیاسی له سكرتاریه ت ده ركران. به اڵم له ڕێكخراوه دوو ئه م كه 2007ە وه دوای كردیانه بێت هه رچۆنێك یه ك، بوونه وه له سه ریان تێبینیشامن كۆمه ڵێك و یه ك كرا شتیش كۆمه ڵێك بڵێین ده توانین دا، له به اڵم یه كبوونه دا، ئه و په رده ی له ژێر دوای كۆنگره ی 12ی یه كێتیی مامۆستایان 2011ش له و درا ئه نجام 2012 له كه درا ئه نجام سه رتاسه ریی هه ڵبژاردنێكی كرد، به شدارییان لیسته كان سه رجه م كه دوای له ئێمه شیوعی، لیستی له جگه كۆنگره ی 12 لیستی كوردستانی و لیستی هاوبه ش، توانیامن چاوخشاندن به په یڕەو و پرۆگرامی یه كێتیی مامۆستایان بكەین و بیهێنینه سه ر سكه و بتوانین ده ستكاریی بكەین. پرۆگرامانه و یاسا له و كۆمه ڵێك
ئ��ه ن��دام چ��ی ب��ك��ات؟ ح��ه مت��ه ن ك��ه تۆ ڕێگه ده بێت داده نێیت، ئاره زوومه ندانه ئاره زوومه ندانه تریش بده یت ڕێكخراوی وه كو خۆم من بۆیه بكه ن. خۆیان كاری ئه و كاتێك یاساكه ، له سه ر هه یه تێبینیم له لیژنه هه بووه كه لێره دانراوه ، یاسایه ڕەخنه مان ئێمه پێكهاتووه ، ئه ندام 100ه��ه ب��ووه ، ك��ه ده ب��ێ��ت ڕێ��ك��خ��راوی تر په یڕەوی و یاسا به پێی به اڵم هه بێت، تر ڕێكخراوی نادرێت مه جال ناوخۆ
هه بێت له كوردستاندا به و ناوه وه .ش��اره زای��ان، قسه ی به پێی به یان: له سه ر و نییه پیشه یی ڕێكخراوه ئه م باشه پێتان ئێوه دام��ه زراوه ، ته وافوقات به م شێوه یه بێت، یاخود بكرێته پیشه یی؟ڕێكخراوی كه ركووكی: ئه حمه د كه ڕێكخراوێكه مامۆستایان یه كێتیی
ئاماده یی، یاریگا، نه بوونی وه ك بێبه شن، ده یانی و كتێبخانه ئینته رنێت، ت��ۆڕی تریش. هیچ شتێك نابینین كه گه نجه كامنان
وابه سته بكات به گوندەوە«.قوتابیی ئیرباهیم، ع��ه ب��دول��ق��ادر گوندی له ڕۆژان��ه كه زانستی پێنجه می ئاماده یی ب��ۆ ده چ��ێ��ت ق��ه م��ت��ه ران��ه وه چ���وارق���وڕن���ه ، وت���ی »ئ��ێ��م��ه ڕۆژان����ه ده گه ینه تا ده بڕین، كیلۆمه تر چه ندین ئاماده ییه كانی چوارقوڕنه ، ئه مه ش سه ره ڕای مه ترسی ڕێگای هاتوچۆ، خه رجی زۆری بۆ به و كردووه ، دروست قوتابیان كه سوكاری هۆیه وه له ماوه ی ئه م چوار ساڵه ، نزیكه ی
45 قوتابی وازیان له خوێندن هێناوه «.
ئه مساڵ ئێمه الم. بۆ بێن با ببینم، دروست پۆلی 18 بینایه كی چه ند له م یه كێك ده ده م هه وڵ ده كه ین، به بێت، گوندانه ئ��ه م بۆ بینایانه دابین بۆ پێوستی زه وی��ی مه رجێك
بكه ن«.نوره دینیش، عومه ر مامۆستا په رله مانی پ���ه روه رده ی لیژنه ی له ك���وردس���ت���ان، وت���ی »ئ��ێ��م��ه ئ��ه م گه یشتووه به ده ست داواكارییه مان وه زی��ر، ده ستی گه یاندوومانه ته و وه اڵمیان ئێستا تا به ڕێزیان ب��ه اڵم وه اڵمی چاوه ڕێی و نه داوینه ته وه
به ڕێزیانین«.
سنووری گوندی 10 دانیشتووانی كردنه وه ی داوای چوارقوڕنه، ناحیه ی له ده ك��ه ن ئاماده یی خوێندنگه یه كی ناحیه كه ، سنووری قه مته رانی گوندی 210 قوتابیامنان »ژم��اره ی ڕایده گه یه نن هیچ ئه وه ی به هۆی ئاماده ییه ، قوتابیی نزیك ل��ه ئ��ام��اده ی��ی خوێندنگه یه كی خوێندكاران نییه ، سنووره كه گونده كانی )خ��دران، ئاماده ییه كانی بچنه ناچارن به شێكیان ڕانیه (، ماران، كانی چوارقوڕنه ، به سه ر ماڵه خزم و نزیكه كاندا دابه ش بوون له شاره كان، ئه مه ش گرفتی هاتوچۆی زۆری بۆ دروست كردوون. بۆیه ئێمه كه بریتین قه مته ران، قووله ، )قاجه ، گونده كانی له
ده گوندی ناحیه ی
چوارقوڕنه داوای كردنه وه ی
ئاماده یی ده كه نڕاپۆرت: زریان جه وهه ر
ئه حمه د كه ركووكی، سه رۆكی لیژنه ی خوێندن و داكۆكی كردن له مافی مامۆستایان بۆ به یان:
یه ك به ڕێوه به ری یه كێتی له هه ولێر و دهۆك نییه ، ده بێت ته نها پارتی بێت
له كۆی 130 هه زار مامۆستا، 80 هه زاریان بوونه ته وه به ئه ندام له
یه كێتیی مامۆستایان
ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
4
دكتۆر ئه یاد عه لالوی بۆ به یان: هه ڵوێستێكی نائه خالقییه تاڵه بانی نه خۆش بێت و ئێمە باس له جێگرتنەوەى بكه ین
»جێبه جێنه كردنی رێكه وتننامه ی هه ولێر یه كێكه له هۆكاره كانی قه یرانی عێراق«
به یان: تا ئێستا چه ند ناوێكی جیا له م قه یرانه ی ئێستای عێراق و حكومه ته كه ی ناوه ناویان هه ندێك ن��راون، مالیكی حكومه تێكی تائیفی و ده ڵێن كه باوه ڕی هه ندێكیش نییه . شه راكه ت بنه مای به به شكستخواردوو له بواری ئه منیدا ناوی ئه و ج��ۆری ئێوه ڕای به باشه ده ب��ه ن. عێراق ئه مڕۆ كه چییه قه یرانه و گرفت
پێوه ی ده ناڵێنێت؟عێراق له ئێستا عه لالوی: ئه یاد د. شه ڕ ل��ه ئاشكرا و ڕوون حاڵه تێكی تایه فه گه ریی به ده كرێت كه هه یه ، قه یرانه كه ش ب��رێ��ت. ن��اوی سیاسی سیاسی، پرۆسه یه كی قه یرانی له بریتییه ده ستوور جێبه جێنه كردنی ه��ۆی به رێكه وتننامه ی ب��ه پابه ندنه بوون و هه ولێره وه ، كه له سه ر بنه مای شه راكه تی
نیشتامنی هاته ئاراوه .كرۆكی ه��ه روه ه��ا ق��ه ی��ران��ه ئ��ه م پرۆسه ی سیاسیشی گرتووەته وه ، پرۆسه ی و هه ڵه پرۆسه یه كی بووه ته سیاسی ئه ساسی له سه ر دام��ه زراو و نه گونجاو سیاسی، تایه فه گه ریی و په راوێزخسنت له باره وه هۆشیاریامن به رده وام ئێمه كه
داوه .تایه فه گه رییه ئه و به دڵنیاییشه وه . نه هجێك وه ك��و حكومه ت سیاسییه ی ئه و بۆ به هانه یه كه به ر، گرتوویه تییه و ئاسایش ب��واره ك��ان��ی ل��ه شكسته ی هاوكات هێناویه تی، تریشدا بواره كانی نه گرتنی ئه ستۆ له بۆ به هانه یه كیشه بۆ سه رشانی، گ��ه وره ی به رپرسیارێتیی پاراستنی هاوواڵتیان له میلیشیا چه كداره
نانیزامییه كان.به یان: هه ندێك پێیان وایه كه به ڕێز گه یشته ئێراندا فشاری له ژێر مالیكی هه رێم، حكومه تی لەگەڵ رێككه وتن ڕووبه ڕووبوونه وه ی بۆ خۆی ئه وه ی بۆ یه كالیی سوننه كان خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده ره زانیارییانه ئه م ئێوه بڕوای به بكاته وه . له سه ر ڕاتان چییه ئێوه نا؟ یان دروسنت، و ناوه ند ئه مدواییه ی رێكه وتننامه كه ی
هه رێم؟مالیكی ئێستا عه لالوی: ئه یاد د. عێراق گ��ه ل��ی ه��ه م��وو ڕووب�����ه ڕووی وه س��ت��اوه ت��ه وه ، به ك��ورد و ع��ه ره ب و مه سیحی و سوننه و شیعه و توركامنه وه ئاساییكردنه وه یه ك پاشانیش هیچ تاد. ...
به یان: سه ره تا ده مانه وێت پرسیار له حاڵه تێكی نارسوشتی بكه ین كه له عێراقی ده كه ین. به دیی حسێندا سه ددام دوای پێكدێت، كه ن��وێ حكومه تێكی ه��ه ر دوای ماوه یه ك ده بێته حكومه تی قه یران به دواییش قه یرانه ی ئه م ته نگژەكان، و حكومه ته كه ی ته مه نی هه موو تایبه ت، حكومه ته ئه م حاڵێكدا له برد، مالیكیی له دایك هه ولێر رێككه وتننامه ی به پێی بوو. به ڕای به ڕێزتان هۆكاری ڕاسته قینه ی بۆچی قه یرانه هه موو ئه م سه رهه ڵدانی
ده گه ڕێته وه ؟ب��ه داخ��ه وه ، ع��ه ل��الوی: ئ��ه ی��اد د. و ئیجابی به ب��اردۆخ��ه ك��ان عێراق له ئ��ه وه ی به ده ستهێنانی و هاوسه نگی ڕووخانی دوای له بووین به هیوای نانارسێنه وه ، دی، بێته دیكتاتۆریه ت و خ��ه ب��ات ئ��ه و ئاستی ل��ه ه��ه روه ه��ا كه ده یان ساڵه نین قوربانیدانه زۆرانه دا
گه لی عێراق به خشیونی.عێراق سیاسیی بارودۆخی ئێستا دژوراییه كان دڵه ڕاوكێیه ، مایه ی زۆر هه ن. و وه ستاون خۆیان پێی له سه ر ملمالنێ بۆ گۆڕەپانێك بووه ته عێراق هه روه ها ئیقلیمییه كان. و نێوده وڵه تی كۆمه اڵیه تیش ب��ارودۆخ��ی ع��ێ��راق ل��ه هۆی به الی��ه ك له پاشه كشه دایه ، له تریش الیه كی له و تیرۆر په ره سه ندنی به هۆی بێئاگایی حكومه ت له و شێوه یه ی
كه پێویسته ئه م واڵته له سه ری بێت.بێگومان گرفته كه ئه وه یه كه پرۆسه ی تایه فه گه ریی ئ��اڕاس��ت��ه ی ب��ه سیاسی په راوێزخسنت و دوورخستنه وه سیاسی و ژێرخانی و كۆمه ڵگه ڕووخ��ان��دن��ی و عێراقی كۆمه ڵگه ی یه كگرتووخوازیی به رده وام هۆشیاریامن ئێمه كه ده ڕوات، له م به پرسانه شی ئه و داوه . ب��اره وه له هۆی به حوكم، گه شتوونه ته واڵت��ه دا بووه تره وه ئه وانی ئیستیحقاقی و ماف
نه ك خۆیان.ئه م تری فاكته ره كانی له هه روه ها ده ستی حكومه ت كه ئه وه یه قه یرانه ش ده ستی ده كات له چاره سه ركردنی قه یرانه هه مووشیانه وه سه روو له سیاسییه كاندا، و هه ولێر رێكه وتننامه ی جێبه جێكردنی ئه وه ی له ده ستووردا هاتووه ، هه رچه نده ئێمه ته حه فوزیشامن له سه ر هه ندێك له
مادده كانی ده ستوور هه یه .
نییه . ل��ه ئ��ارادا الیه نێك هیچ لەگەڵ بڕواشم وایه كه ئه و هه وڵی په ره سه ندنی خه ڵكانی دژی له ده دات بارودۆخه كه
عێراق.له هاشمی تاریق به ڕێز ب��ه ی��ان: رۆژنامه كه ماندا پێشرتی گفتوگۆیه كی نێوان نوێیه كه ی رێكه وتنه به سه باره ت »بڕوابوون ڕایگه یاند ناوه ند، و هه رێم مالیكی ل��ەگ��ەڵ رێككه وتن ب���ه وه ی پاڵوییه «. خه یاڵ ده بێت، سه ركه وتوو ڕاتان هه یه ؟ له وباره یه وه هه مان ئێوه ش مالیكی به متامنه ئێمه ده بێت بۆ باشه له م ترسێكتان هیچ ئێوه نه كه ین؟
رێكه وتننامه یه هه یه ؟ئه وساش من ع��ه ل��الوی: ئه یاد د. تاریق برام له وه شی به ر و ئێستاش و به متامنه م بدات، لێدوانه ئه و هاشمی مالیكی نه كردووه و ناشیكه م، چونكه ئه و
و له باربرد هه ولێری ڕێكه وتننامه كه ی خۆی لێ گێل كرد.
ویفاقی ب��زووت��ن��ه وه ی ب��ه ی��ان: نیشتامنی كه حزبه كه ی به ڕێزتانه و ئێوه خۆی پشتیوانیی ده كه ن، سه رۆكایه تیی بۆ داواك��ه ی ده زگ��ای داواك���اری گشتی سه رۆك ده ستنیشانكردنی بۆ ده رب��ڕی، كۆمارێكی نوێ له جێگه ی تاڵه بانی. ئێوه پێتان ده كه ن؟ داوایه ئه م پشتیوانیی بۆ له كورده مافی هه ر پۆسته ئه م وانییه
دوای نه مانی تاڵه بانیش؟ئ��ه ی��اد ع��ه ل��الوی: م��ن ڕۆڵ��ی د. ده نرخێنم به رز گشتی داواكاری ده زگای گشتی، به رژەوه ندیی بۆ كاركردنی له دڵ��ه ڕاوك��ێ��ش��ه وه ب��ه زۆر ه��ه روه ه��ا مه ترسیداره كانی ده رهاویشه چاودێریی ده كه م، كۆمار س��ه رۆك جه نابی غیابی
وه كو پارێزه ری ده ستووری واڵت.له و قسه زووه هێشتا به هه رحاڵ، نه كه ین و په له پێویسته بكرێت، بابه ته ته ندروستیی بزانین تا بكه ین چ��اوه ڕێ سه رۆك كۆمار چی لێ به سه ر دێت و ئایا
ده توانێت ڕۆڵی خۆی وه كو سه رۆك كۆمار بابه تێكه و پێویستی به وه ببینێت؟ ئه مه هه یه كه به هێمنی و له سه رخۆیی باسی شتێكیش هه ر له هه روه ك لێوه بكرێت. یه كه م پله ی به پێویسته پێش، دێته كه
به رژەوه ندیی عێراق له به رچاو بگیرێت.به ر و ئێستادا له كه وایه ب��اوه ڕم ئاشكرا و ڕوون ئه نجامێكی ل���ه وه ی هه بێت سه باره ت به ته ندروستیی سه رۆك ئه و سه ر بێته قسه نییه گونجاو كۆمار، هه ڵوێستێكی ئ��ه وه هه روه ها بابه ته . نائه خالقییه سه رۆك نه خۆش بێت و ئێمه باس له وه بكه ین كێ له دوای ئه و دێت تا سه رۆكایه تیی عێراق بگرێته وه ده ست.
ب��ه ی��ان: خ��وێ��ن��دن��ه وه ی ئ��ێ��وه بۆ چییه ؟ پارێزگاكان هه ڵبژاردنی ئه نجامی پێتان چین؟ له وباره یه وه سه رنجه كانتان هه ڵبژاردنی و هه ڵبژاردنه ئ��ه م وای��ه
نه خشه ی بتوانن په رله مان داهاتووی سیاسی له عێراقدا بگۆڕن؟
به دڵنیاییه وه به عه لالوی: ئه یاد د. هۆی ئه و تۆقاندن و ترساندنه ی داموده زگا لیستی جه ماوه ری دژی له حكومییه كان به هه روه ها كرد، په یڕەویان )عێراقیه ( كاندید له ژماره یه ك شه هیدبوونی هۆی )عێراقیه (، لیستی چاالكوانه كانی و پارێزگاكان ئه نجومه نی هه ڵبژاردنی به نه بوو. بێگه رد و پاك هه ڵبژاردنێكی بڕوای من، ئه گه ر بارودۆخی ئێستای عێراق هه بوو، به رده وامیی و مایه وه ئاوا هه ر داهاتووی هه ڵبژاردنی بێگومان ئ��ه وا
په رله مانیش پاك و بێگه رد نابێت.ب��ه ی��ان: وادی���اره زۆری��ن��ه ی زۆری بۆ قه ناعه ت گه شتوونه ته سوننه كان به تایبه ت هه رێمی دروس��ت��ك��ردن��ی سه ركرده له كۆمه ڵێك ته نانه ت خۆیان، دیاره كانی لیستی )عێراقیه (ش له هه وڵی به اڵم بابه ته دان. ئ��ه م تیۆریزه كردنی ته واوی ئێوه سه رنجه ، جێگه ی ئه وه ی وایه پێتان و بیرۆكه یه ڕەتده كه نه وه ئه و
كاته دا، له م هه رێم دروستكردنی كه وه كو بۆچی؟ ئه مه ده بێت. كاره ساتاوی به هانه تان )عێراقیه ( لیستی سه رۆكی
چییه بۆ ئه م ڕەتكردنه وه یه ؟فیدراڵییه ت، ع��ه ل��الوی: ئه یاد د. بڕیاری ده س��ت��وور هه رێمه كان، ی��ان فیدراڵییه تی له جگه من، نه ك لێداوه چه ند ئ��ه وه كه كوردستان، هه رێمی لیستی وه كو ئێمه دامه زراوه . ده یه یه كه به كۆمه اڵنه ی سزا ئه و ده ڵێین؛ )عێراقیه ( و بوونه وه ڕووب��ه ڕووی پارێزگاكان كه و ئیداری ك��اروب��اری له ده س��ت��وه ردان هۆی بوونه ته كه ئه وانه ن ناوخۆییان، هۆی به ئه مه ش هه رێم، داواك��ردن��ی و پارێزگایانه ئ��ه و س��ه ر فشارخستنه لێیان داراییه كان داهاته قه ده غه كردنی ڕووب���ه ڕووی سه ركوتكردنه ی ئ��ه و و داواكردنی بووه ته وه . دانیشتووانه كانیان ل��ه س��ه ر ه��ه رێ��م وه رچ��ه رخ��ان��ێ��ك��ه و بونیاتراوه . ده ستووری كاردانه وه یه كی فیدراڵیه ت مادده یه كی ده ستوورییه ، به اڵم ده شبێته و كاره سات ده بێته ئێستادا له په راوێزخستنه ی ئه و دژی كاردانه وه یه ك ده كرێت. په یڕەو حكومه ته وه الیه ن له دروستبوونی مایه ی بێته ئه مه ڕەنگه
نائارامی و خوێنڕشنت.چاره نووسی ده ڕواننه چۆن به یان: ئاگادارین ئێمه حاڵێكدا له لیسته كه تان، ناوخۆییتان قه یرانی كۆمه ڵێك ئێوه كه هه یه ، وه كو له تبوون و جیاوازیی بیروڕا، لەگەڵ دروستبوونی لیستی »متحدون« به سه رۆكی نوجێفیی ئوسامه سه رۆكایه تیی لیسته كه تان. ئه ندامی و پ��ه رل��ه م��ان هه روه ها ژماره یه ك له سه ركرده كانیشتان ڕووب��ه ڕووی عیساوی، و هاشمی وه كو
گرتن و ڕاوه دوونان بوونه ته وه ؟لیستی ئ��ه وه ع��ه ل��الوی: ئه یاد د. ته مسیلی كه بنه ڕەتییه كه یه )عێراقیه ( ده كات، نیشتامنییه كه عێراقییه پ��رۆژە سیاسی تایه فه گه ریی پ��رۆژەی��ه ی ئ��ه و ڕەتده كاته وه به رته سك الیه نگیریی و ده وڵه تێكی دام��ه زران��دن��ی ب��ۆ ك��ار و بنه مای ل��ه س��ه ر ده ك����ات، م��ه ده ن��ی دادگه ریی و یه كسانی و سه روه ریی یاسا دروستكردنی و داداگ��ا سه ربه خۆیی و پڕۆفیشناڵه كان، نیشتامنییه دام��ه زراوه و ئاسایش دابینكردنی ت��وان��ای ك��ه عێراقییه كان هه موو بۆ خۆشگوزه رانییان
و لیسته كه له ناو هه ركه سێك هه بێت. نه هجه دا ئه م لەگەڵ ئه وانیش غه یری هه ركه سێكیش له گه ڵامندایه . ئه وه بێت، كه كار بۆ غه یری ئه مه ده كات و له سه ر ڕێگه ی الیه نگیریی سیاسیی بۆگه ن به ڕێ به م ئا نابێت. گه ڵامن له ئه وه كه وتووه ، پاكده كاته وه ، خۆی لیسته كه شێوه یه ش ڕاسته قینه داكۆكیكارێكی ببێته تاوه كو له هه مه الیه نه كه نیشتامنییه ئاڕاسته له
عێراقدا.به یان: كۆتا پرسیاریشامن ئه وه یه ؛ به ڕای به ڕێزتان چاره سه ری گونجاو چییه بۆ عێراقیان ئێستا ته نگژانه ی و قه یران ئه و
تێكه وتووه ؟قه یرانه ی له م عه لالوی: ئه یاد د. ئێستای عێراقدا دوو قۆناغ هه ن: قۆناغی و سه خت قۆناغه له بریتییه یه كه میان تونده كه ی هه نووكه ، تێپه ڕاندنی له ڕێگه ی و چه كدارییه كان دیارده به كۆتاییهێنان خۆپیشانده ران ناوهێنانی له وازهێنان و ناپاك و تیرۆریست و به كرێگیراو به و هه ڵوێست لەگەڵ ده بێت. به عسی عێراق گه لی هه موو كه ئیجابی لێدوانی هێنانه ئارای له خۆیان و بگرن ئامێز له به دوور سیاسی تایه فه گه ریی بارودۆخی دیاری په یڕەوی بووه ته ئێستا كه بگرن، كاتیشدا ه��ه م��ان ل��ه حكومه ته . ئ��ه م كۆنرتۆڵی حكومه تیش و خۆپیشانده ران بۆ وه اڵم��ی حكومه ت و بكه ن خۆیان عادیالنه كانی داواكارییه له كۆمه ڵێك ل��ه وان��ه ش هه بێت، خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده ران ڕەتكردنه وه ی یاسای )هه واڵده ری نهێنی(، عێراقه وه . جه سته ی چه قاندوویانه ته كه سه رزه ویدا هه موو له كه وای��ه ب��ڕوام
یاسایه كی له م شێوه یه بوونی نییه .له بریتییه یان دووه میش قۆناغی شه راكه تی حكومه تێكی دروستكردنی نه هجی بۆ بناغه یه ك وه كو نیشتامنی، كاركردنی حكومه ت و هێزه سیاسییه كان. ئه م چ��وون��ه ده ره وه ی له بریتییه ی��ان و ده ستله كاركێشانه وه ی و حكومه ته رێگه ی له تر، حكومه تێكی به گۆڕینی بێخه وشه وه ، و پ��اك هه ڵبژاردنێكی ئێستا هه ڵبژاردنانه ی ئه و وه ك��و نه ك و ماڵ و هێز زه بری به و به ڕێوه ده چن هه ڵه میدیایه كی به و سیاسی سامانی ئاڕاسته ده كرێن، بۆ ئه وه ی ئه نجامه كانیان
شه فاف و ئیجابی نه بن.
www.bayanpress.net
هه ڵبژاردنه كان به زه بری هێز و سامانی سیاسی و به میدیایه كی هه ڵه
ئاڕاسته ده كرێن
ئاڵۆزیی له ڕووی عێراق بارودۆخی هه میشه وه ك تائیفییه . جه نگێكی هه اڵیسانی مه ترسیی و زیاتر قه ده ری ئه م واڵته ش وه هایه هه ر ڕۆژه ی قه یرانێك ببنه حكومه ته كانیشی و ببینێت خ��ۆی��ه وه به قه یران ئه و جه رگه ی له ناو قه یرانه كان. حكومه تی و كێشمه کێشمە سیاسییه ی هه یه ، لیستی )عێراقیه ( ئایدیۆلۆژیی ته نانه ت و سیاسی نه یاری دیارترین بارودۆخی له قسه وباس بۆ بووه . حكومه تانه ئه م قه یرانی و واڵته ئه م ئاینده ی و عێراق سیاسیی لیسته كه یان، )به یان( ئه م گفتوگۆیه ی له گه ڵ دكتۆر ئه یاد عه لالوی، سه رۆكی لیستی )عێراقیه ( سازكرد.
گفتوگۆ: هاوژین عومه ر
www.bayanpress.netژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
7
ڕووداوی ته قه كردن له ته رمی عوسامنی قاله منه وه ر و ماته مــگێڕان
توركمان و مه سیحییه كان 13ی حوزه یران و ڕه شه كوژییه كه ی خـــه ڵكی سلێمانیداوا ده كه ن بنكه و وێستگه ی
تایبه تیان بۆ دابنرێت
عیسا عه بدولقه هار ـ هه ولێر
پێكهاته كانی وه كو توركامن و مه سیحی له هه ڵبژاردنی بۆ ده كه ن داوا كوردستاندا، وێستگه یه كی و بنكه چه ند داهاتوو بكرێت، دابین بۆ تایبه تیان ده نگدانی ڕاسته قینه ی نوێنه ری به وهۆیه وه تاكو
خۆیان هه ڵبژێرن.سكرتێری چاوشلی، دڵشاد له وباره یه وه ڕایگه یاند: توركامن دیموكراتی پارتی تر شێوازیه كی به ئه مجاره ده كه ین داوا
هه ڵبژاردن بكرێت. تایبه ت سندوقی ده كات داوا چاوشلی توركامنه كان تاكو دابرنێت، توركامن بۆ هه ڵبژاردندا ڕۆژی له ئاسانی به بتوانن من بــڕوای »به وتی ئه و بــده ن، ده نگ دیــاری تــوركــامن بۆ تایبه ت سندوقی كاره ئــه و هه رچه نده باشرته ، بكرێت به اڵم بێت، زه حمه ت هه ندێك له وانه یه چ به و چۆن بزانێت خه ڵك ئــه وه ی بۆ شێوه یه ك ده نگ ده دات. هه روه ها باشرته بده ن، ده نــگ ئاسانی به توركامنه كان ئاسانرت و باشرت ئێمه میلله تی ئه وكات به ده نگیش و ده ناسێت خۆی نوێنه ری خۆی ڕاسته قینه ی نوێنه ری به ئاسانی
ده دات«.محه مه د پرسه ، بــه و ســه بــاره ت هــه ر بزووتنه وه ی سه رۆكی جێگری ئینخانلی، پێی ئه وه ی له گه ڵ توركامن، چاكسازیی وا خۆیان حه زناكه ن توركامن كه وایه نه بن جیا ناكه ن حه زیش بده ن، نیشان كوردستان، تــری پێكهاته كانی له گه ڵ جیاوازییان هه ولێر توركامنی چونكه دوز و كه ركووك توركامنی له گه ڵ هه یه و شوێنه كانی تر، به اڵم پێشی وایه باشرته دیــاری توكامن بۆ تایبه ت وێستگه ی
بكرێت.ئه و به رپرسه حزبییه ده ڵێت »هه رچه نده ناوخۆ هێزه كانی وه كو توركامن ئه گه ر ڕۆژێك پێشرت ده نگ بدات، ئه وا پێم وایه زه وت توركامن دیموكراسییه كانی مافه
ده كه ین، به اڵم ده كرێت له هه مان ڕۆژی هه ڵبژاردنه كاندا توركامنیش ده نگ بدات، به اڵم چه ند وێستگه یه ك بۆ توركامن، یان چه ند بنكه ی تایبه ت بۆ توركامن دابرنێت، توركامن به ده نگ ئه وانه ی ئــه وه ی بۆ ده ده ن، بچنه ئه و بنكه یه وه ده نگ بده ن. وێستگانه له و هه ر پێویسته هه روه ها
نوێنه ری توركامن دابرنێت«.به هۆی كــه وت ــه وه شــی ئ ئینخانلی هه ندێك لــه ڕێگه پێشنیازه وه ــه و ئهه ڵبژاردنی له كه ده گیرێت هه ڵه ش پێشنیاز ئه و »به هۆی ڕوویدا ڕابوردوودا لیسته كانی له هه ڵه ش داواكارییه مان و له هه ڵبژادنی ناكرێت، چونكه توركامندا كردبوو هه ڵه ی كه س هه ندێك ڕابوردوو
له كاتی ده نگداندا«.توركامن په رله مانتارێكی خۆیه وه الی غه درێكی هه ڵبژاردندا له كاتی ڕایگه یاند چونكه ــت، ــرێ ده ك ــامن ــورك ت لــه زۆر توركامنه كاندا كاروباری له ده ستوه ردان ــو وه ك بــاشــه پێیان بــۆیــه ده كــرێــت، له كاتی وێستگه یه ك چه ند تــوركــامن، دابرنێت، توركامن بۆ هه ڵبژاردنه كاندا ڕاسته قینه ی خۆیان نوێنه ری تاكو خۆیان
هه ڵبژێرێن.توركامن په رله مانتاری ته حسین، شێردڵ »ئێمه ده ڵێت كوردستان، په رله مانی له وێستگه ی و بنكه چه ند ده مانه وێت بۆ هه ڵبژاردنه كاندا كاتی له تایبه ت ده كه ین داوا یاخود دابرنێت، توركامن پێك سه ربه خۆ كه سی 50 له لیژنه یه ك بۆ هه ڵبژێرن كه س 5 لیژنه یه ئه و بێت، به دڵنیاییه وه تر. ده زگاكانی و په رله مان له گه ڵ ــان ــه ی زۆرب ــوركــامن ت خه ڵكی كه سی 50 لیژنه یه كی كــه ئـــه وه دان ڕاسته قینه ی نوێنه ری ئه وانه دابرنێت،
توركامن هه ڵبژێرن«.هیچ ــا ــێــســت ــائ »ت ــشــی ــی وت شـــێـــردل بزانین ئێمه تاكو نییه سه رژمێرییه ك وێستگه ی ئه گه ر بۆیه چه نده ، ژماره مان ده رده كه وێت ئه وكات هه بێت، تایبه ت
كه چه ند ده نگامن هێناوه ، نه ك وه ك ئه و ڕابوردوودا هه ڵبژاردنی له كه هه ڵه یه ی ڕوویدا، ده نگ به ناوی توركامن له چه ند لێ توركامنێكی هیچ كه هات، شوێنكدا
نه ژیاوه «.په رله مانتاری ــۆمــا، ت ــامل س ــات ــاوك هكوردستان، په رله مانی له مه سیحی له تاكو ده خاته ڕوو داواكارییه ك چه ند مه سیحییه كانی داهاتوودا هه ڵبژاردنی ده ڵێت تۆما نه بن. زه ره مه ند كوردستان پێامن مه سیحییه كان، وه كــو »ئێمه خۆیاندا له كاتی هه ڵبژاردنه كان باشه به الی كۆتا سیستمی و ئه نجامبدرێن ئێمه هه روه ها هه بێت. گرنگه ئێمه وه ده كه ین هــه ڵــبــژاردن ــازادیــی ئ داوای كه سانه ــه و ئ خــۆمــان حــه زده كــه یــن و میلله ت نوێنه ری فیعله ن كه هه ڵبژێرین هه ڵیبژێرێت، خۆی ئێمه خه ڵكی و بن
نه ك ده ستی ئه مالوالی تێدا بێت«.ــد له ــان ــه ی ــا ئــه وه شــی ڕاگ ــۆم ســـامل تیاسای ــه ســه ر ل گــفــتــوگــۆكــردن كــاتــی كۆمسیۆنی له داوایــان هه ڵبژاردنه كان، وێستگه ی كردووه هه ڵبژاردنه كان بااڵی تایبه تیان بۆ دابرنێت. له وباره یه وه ناوبراو ده ڵێت »ئێمه داوامان كردووه وێستگه ی تایبه متان بۆ دابرنێت، تاكو خه ڵكی تر بۆی ناوی به و وێستگه یه ئه و بچێته نه بێت
مه سیحییه كانه وه ده نگ بدات«. هــه ردوو داواكارییانه ی ئــه و لــه بــاره ی ســامل د. ــان، ــت ــوردس ك پێكهاته كه ی ئۆتره قچی، چاودێری سیاسی و یه كێك له كه سایه تییه كانی توركامن، وتی »پێم باشه تایبه تیان وێستگه ی و بنكه توركامنه كان نوێنه ری خۆیان تاكو خۆیان بۆ دابرنێت،
دیاری بكه ن«.د. سامل وتیشی »له هه مانكاتدا ئه و كاره هه ندێك زه حمه ته ، چونكه به هۆی ئه وه ی میلله تی له جیاناكرێنه وه توركامنه كان كورد، ده توانن به ئاسانی خه ڵكی تر بهێنن و بڵێن ئه وانه توركامنن و ده نگه كانیان لێ
وه ربگرن و ته زویر ڕووبدات«.
ــاالر )س سلێامنی شـــاری ئــه وكــاتــی كوشتنی سه ركۆنه ی له جیاتی عه زیز( »ئه گه ر وتی بكات، سڤیل هاوواڵتیی بگرێته وه، من سمێڵم پارتی لقی چوار ساالر وته یه ی ئه و پارتیش ده تاشم«. »ئه گه ر شیعرێك بۆ گــۆڕی عه زیزى الیه ك سلێامنی، بۆ بێته وه چوار لقی
له سمێڵم ده نێمه بانی«. الفیته ی پارتی جــه مــاوه ره كــه ی دروشمی كه هه ڵگرتبوو، زەردیـــان هه روه ها بوو، تێدا بارزانییان و پارتی )به یان( به كاته ئه و شاهیدحاڵێكی ئه و مه وله وی شه قامی »له ده ڵێت دروشمی كه بینی زۆره م خه ڵكه منوونه : بۆ ده وتـــه وه ، حزبییان ــیــه ، ــی ــارت ــــورد پ پــێــشــڕە وی كچیتان بارزانییە. ســه رۆكــامن مه حكه مه ی هه ژاران، ده وێت كوردی ئێمه ی تاواوانباران. به ده ده ین ده نگ سۆرانی،
بارزانی«.ــه و ئــاپــۆڕایــه ســۆزی ئجواڵند، پارتیی الیه نگرانی كه ـــداران ـــان دوك ــه ل زۆر ـــوون، ــری پــارتــی ب ــگ ــه ن الیخۆپیشانده رانه وه ، ناو ده چوونه »من ده ڵێت شاهیدحاڵه ئه و هه ر
سه را به رده ركی له خۆم چاوی به دوكانه كه ی بینی دوكاندارێكم ناو ڕۆشــتــه و داخــســت په له بــه ــه ، ئــێــواره كــه هــامتــه وه بۆ ــه وان ئبه بینی ڕە شــم الفیته یه كی ســه را
دوكانه كه یه وه هه ڵوارسابوو«.ژماره له )برایه تی( رۆژنامه ی حوزه یران، 22ی ڕۆژی )1998(ی 13ی كوژراوانی له كه س 20 ناوی ناوه كان ــرده وه . ــاوك ب حــوزه یــرانــی سۆفی، كه ریم محه مه د له : بریتیبوون پیاوه )ئه م كه ریم. عه ریف به نارساو هوشیار باوكی و دیار كه سایه تییه كی
بــوو(. پارتی ڕۆژنامه نووسی جافی ــووری ن حیكمه ت، عــه زیــز جــه مــال عه لی، نــووری حاجی حسێن، عه لی نارساو مه عرووف مه حموود ســه ردار ئــاراس ئــامــه (، خوله ـــه رداری )س به له تیف، عومه ر نه سیم، ئه حمه د قادر نه جمه دین حه مید، حه سه ن ئیرباهیم سابیر هــیــوا مــحــه مــه د، ــدوول ــه ب عسه عید، كه مال نووری بابه شێخ، حه مه ئه حمه د به هرۆز حه مه ، عه لی فایه ق ده روێش، مسته فا نه ریامن عه بدوڵا، مه حموود قاره مان ــووڵ، ڕە س هــاوار ڕە شید، حه سه ن حه مه ئه مین ساڵح، عه بدوڵا به كر ساڵح، ئه حمه د زاهیر
سوڵتان، هه وار ڕە فیق عه زیز.نووسیویه تی ڕۆژنامه كه هه روه ها هه موو له ده كه ین به خشین »داوای حوزه یرانی 13ی شه هیدانی خێزانی ئاسایشی وه زعی له به ر كه خوێناوی ناوی و ژیاننامه ناتوانین سلێامنی، برینداره كانی و شه هید ســه رجــه م دیاره باوبكه ینه وه ، كاره ساته ئه و ده ستێكی سته م وای كردووه خه ڵك له و بكات تیامر خۆی برینداری ماڵه وه
شه هیدیان به نهێنی بنێژن«.بریندار كه سانه ی له و یه كێك 66 ته مه ن كه ریمی عه ریف ده بێت،
ساڵ بوو، ڕۆژنامه ی برایه تی نووسوێتی ماڵێك، ده كوتێته خۆی برینداری »به ده ریده هێنن پێزانینی، پــاش ــه اڵم بئه ویش پارتیت، تۆ ده ڵێن پێی و پارتیم، به ڵكو كوڕی ده ڵێت: نه ك هه ر ده نێن فیشه كێك چه ند ئیرت بارزانیم،
به سه ریه وه ...«.16ی ڕۆژی له گواڵن ڕۆژنامه ی »یه كێتی نووسیویه تی ــران ــوزه ی حسه رژمێریی به پێی ڕایــگــه یــانــدووه 48 14 شه هید و نه خۆشخانه ی گشتی ئاماژە ی ئه وه ی بێ به هه یه ، بریندار به اڵم الیه نن، كام شه هیدی بدات پێ
گوتی: پارتی سیاسیی مه كته بی و كه س 40 شه هیده كانی ژماره ی
برینداره كانیش 100 كه سن«.ـــه ژمـــــاره ی ســــه بــــاره ت بخـــۆپـــیـــشـــانـــده ران، یــه كــێــتــی پارتیش و كه مكردنه وه هه وڵی له یه كێتی ده دا. ــی ــادكــردن زیڕۆژی نوێی كوردستانی ڕۆژنامه ی »ژمــاره ی ده ڵێت ،1994/6/21له مه راسیمه كه به شداربووانی پێنج هه زار كه س له هیچ حاڵێكدا ڕۆژنــامــه ی ــه اڵم ب تێنه په ڕیوه «. ــه زار ــه د ه ــی، بــه س ــارت گـــواڵىن پهه روه ها خه ماندوێتی، كــه س شاهیدحاڵه كانیش كه بۆ ڕۆژنامه ی قسه یان پارتی به سه ر برایه تیی نێوان له ژمــاره كــه یــان كــردبــوو، ده كرد. ئه ژمار هه زار 100 تا 20هه زار 20 هه ر ڕاستییه كه ی به اڵم
كه سێك یان زیاتر ده بوون.»ئه مڕۆ ڕایگه یاند یه كێتی په لكێشی و گێره شێوێن ده ستی سلێامنیدا له ئاژاوه یه كیان بێگانه ــی ــســۆزان ـــاز كــــرد، بــــه اڵم دڵ ســان، لـــێـــپـــررساوان و ــه م ــه ك ــه ل گتێكۆشه رانی ی. ن. ك، زوو توانییان
وه زعه كه كۆنرتۆڵ بكه ن«.ڕۆژنامه ی له شاهیدحاڵێك ــــــواڵن(دا ده ڵــێــت »ئــــه وان )گو ته قیوه ته وه نارنجۆك ده ڵێن له وان یه كێك بۆ ئه ی هاویشرتاوه ،
نه كوژراوه ؟!«.سه غڵه ت یه كێتیی ــه وه ی ئبوو، بیانی ڕۆژنامه نووسێكی كرد، ڕاپۆرتێكی باوكرده وه و وتی »له و پێكرد، ده ستی ته قه كان كاته ی و ڕاپـــه ڕی خــه و له پیره پیاوێك دیسان یه كێتی ــی: وت یه كسه ر ئه وه واته شه ڕیه تی؟ كێ له گه ڵ یه كه م الیــه نــی كــه بـــڕاوه تـــه وه
یه كێتییه «.وته ی وه رگرتنی مه به ستی به ڕۆژنامه ی عه فان، خه ڵه بنه ماڵه ی بنه ماڵه ی به په یوه ندیی )به یان( كرد، منه وه ره وه قادر عوسامنی قادر عوسامن ژینۆ باره یه وه له و »نامانه وێت ڕایگه یاند منه وه ر و پارتی و بكولێنینه وە برینه ئه و سه ربه رزن عه فان خاڵه بنه ماڵه ی شه هید تێكۆشانی و خه بات به
خاڵه عه فان«.
پارتی سه ركۆنه ی یه كێتیی ده كرد كه ده ستڕێژی گولله ی ئاڕاسته ی سنگی جه ماوه ری سلێمانی كردووه، به اڵم له 17ی شوباتیش بۆخۆی هه مان
كاره ساتی به سه ر شاری سلێمانیدا هێنایەوە
حەسەن ئەبوبەکرهیوا غەفورفەرەیدون بەهادین
سەرهەنگ فەتحوڵا عەىل مام عەبدوڵا
ئەو کەسانەى لە 8ى حوزەیران لە پێنجوێن لەگەڵ خاڵە عەفاندا
کوژران
www.bayanpress.net ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
6
ڕووداوی ته قه كردن له ته رمی عوسامنی قاله منه وه ر و ماته مــگێڕان
13ی حوزه یران و ڕه شه كوژییه كه ی خـــه ڵكی سلێمانیلێ ته قه یان و پێبێت كه سایه تییه كیان بكه وێته وه ، لێ قوربانیی و بكرێت ته رمه كه شه وه به فیشەكنان ته نانه ت پاش 1956 ساڵی نه بوو. تــازه هــه ر شێخ كــوردســتــان، مه لیكی ئـــه وه ی مه حموودی حه فید، كۆچی دوایی كرد، شێخ كوڕی له تیفی شێخ كاته دا له و گــه وره ی به ندیخانه ی له مه حموود شاری جه ماوه ری بوو، به ند سلێامنی سلێامنی ته رمه كه ی شێخ مه حموودیان كه به ندیخانه یه ی ئه و بــه رده م برده داوایان و دایك پاركی كراوه ته ئێستا بكرێت ئازاد له تیف شێخ ده بێت كرد
بكه ویت، باوكی ته رمی به چاوی و به اڵم پۆلیس و هێزه كانی حكومه تی له تــه قــه یــان پاشایی ئــه وكــاتــی چه ند كـــرد، خــۆپــیــشــانــده ران لــه وانــه كــوشــت، كه سێكیان ڕە شۆڵی هاوسه ری ئه خته ری
هونه رمه ند.13ی ڕووداوه ی ـــه و ئمه ترێك چه ند حوزه یرانیش هه مان شوێنی ســـه رووی له
دوو بوو. یه كه مەوە ڕووداوی فیشه ك به ر ته رمی شێخ مه حموود
هێزێكی ئه مجاره یان كه چی كه وت. هه مان له كاره ساتی هه مان كــوردی شاری جه ماوه ری به به رانبه ر شوێن
سلێامنی ئه نجام دا.ده كرد یه كێتیی سه ركۆنه ی پارتی ئاڕاسته ی گولله ی ده ستڕێژی كه سلێامنی شــاری جــه مــاوه ری سنگی دڵته زێنه كه ی ڕووداوه و ــردووه كبه اڵم كردووه ته وه ، دووباره 1956ی بۆخۆی پارتی شوباتیش 17ی له شاری به سه ر كاره ساتی هه مان سلێامنی ئێستا بۆیه هێنا! سلێامنیدا كه یادی چوار ڕە شه كوژی ده كاته وه ، خۆی كورد ده ستی له سه ر دوانیان
ئه نجام دراون .ئه وان كه ڕایگه یاند یه كێتی له ته قه یان و بــووه پێ چه كیان هێزه كانیان كردووه، بۆیه ئه وانیش له پارتیش داونه ته وه . وه اڵمیان سیناریۆی هه مان شوبات 17ی گوایه كــه ده كــــرده وه ـــات دووپ
ته قه یان لێ كراوه . ــی ــارت ــــوت »پ یــه كــێــتــی ده یبۆ بقۆزێته وه هه له ئه و ویستی گرتنه وه ی لقی چوار، بۆیه ته قه مان پارێزگاری ته نانه ت كــردوون«. لێ
لقی ئه ندامانی و ئاغا ده روێش قادر، بوو، تێدا دیكه یان كادیری و چــوار دیالنه ی ئه و هه موو یه كێتی دواتــر
نه كوشت و ڕاده ستی پارتیی كردنه وه .له پارتی تێكشكاوه كانی هێزه و هــه ورامــان و هه ڵه بجه ســنــووری پێنجوێن، ــه ری ده ڤ له شلێر چه می شه ڕی قۆناغی ئیرت كۆكرده وه . خۆیان ئه گه ر كــه كێشا، ـــژە ی درێ نــاوخــۆ كۆتایی ئێستاش تا نه بێت، زیاده ڕە وی
نه هاتووه ، ته نیا شێوازه كه ی گۆڕاوه . 1994 حــوزه یــرانــی مانگی لــه پێنجوێن ده ڤه ری له گه وره شه ڕێكی سه ری حیزبه دا دوو ئه و نێوان له هــه ڵــدا. ســه ره تــا شــه ڕە كــه به شكایه وه ، پارتی سه ركه وتنی پارتی شـــه ڕە دا ــه و ل ــه اڵم بــن فــه رمــانــده ی ــرتی ــاش بسنووره ــه و ل ســه ربــازیــی ڕۆژی دا. ـــت ـــه ده س لعــوســامن 1994/6/8)خاڵه منه وه ر قادر ــۆی و ــان( خ ــه ف عپیشمه رگه ی چوار ـــــی بــه هـــــاوه ڵ)عه لی ناوه كانی
مام عه بدوڵاڵ سه رگه ڵوویی، سه رهه نگ سه عید، غــه فــوور هیوا فه تحوڵاڵ، محه مه د( بــه هــادیــن فـــه ره یـــدوون ئه وكاتی میدیاكانی وته ی به كوژران. برینداری بــه عــه فــان خاڵه پــارتــی، یه كێتی هێزه كانی ده ستی كه وتووه ته
و ئه وانیش گولله بارانیان كردووه .سه ركرده زۆر ناوخۆ، شه ڕی له پێشمه رگه و كادیر و فه رمانده و الیه نگری و ــدام ــه ن ئ ــانــه ت تــه ن و ـــار ئه و یــه كــرتیــان كــوشــتــووه ، زۆرجده ستگیر دیلی به ناودارانه ش كه سه هێزه كانی ده كــوژران. پاشان ده كران، شاری قائیمقامی پێشرتیش یه كێتی نارساو حه مه عه لی، ئه كره م هه ڵه بجه ، به )ئه كره می عه لی چه پ(یان به دیلی له كرد، گولله بارانیان پاشان و گرت
یه كگرتووی ــای ســوپ ــه ل سلێامنی شه ڕی هه ڵگیرسانی پاش كوردستان. ئایاری مانگی ســه ره تــای له ناوخۆ كه ـ یه كێتی و پارتی نێوان له 1994دیكه ی خولی دوو پێشرت هه رچه نده ئه ویش ــوو، داب ڕووی ناوخۆ شــه ڕی له هه روه ها حسك، و پارتی نێوان له ئیسالمی بزووتنه وه ی و یه كێتی نێوان یه كێتی نێوان شه ڕی ئه وه ی دوای ـ
ســه نــد، ــــه ره ی پ ــی ــارت پ و بادینان له یه كێتیی پارتی، له یه كێتیش پێچایه وه ،
پارتیی سلێامنی ڕاماڵی.
ڕاپۆرت: سه اڵح ساالر
دووشــــه مــــمــــه رۆژی سلێامنی شــاری له ،1994/6/13لێشاویك ســاملــه وه شه قامی له مه وله وی شه قامی هاتنه خه ڵك سه را، به رده ركی بۆ له وێشه وه و پیره مێرددا شه قامی به پاشان ژماره ی ڕۆیشنت. ســه ره وه بــه ره و بیست نــزیــكــه ی خــه ڵــكــه ئـــه و دروشمی ده بوون، كه سێك هه زار پارتییان و بارزانی و كوردایه تی فه رمانده یه ك ته رمی ده وتــه وه . خه ڵكه كه وه بوو. شانی به سه ر فولكه ی تا ڕۆیشت كاروانه كه به پــاشــان و ئاسنگه ر ـــاوه ی كله كه ڕۆشنت بینایه ك ئاڕاسته ی پێی بــه عــس ــی حــزبــی ــه رده م سپاش و عوسامن( )شه هید ده وترا دواتریش و چــوار لقی ڕاپه ڕین و پارتی سلێامنیی یه كی ناوچه ی سلێامنی له پارتیش ڕاماڵینی پاش
ئاسایش. له و شه قامه دا گولله بارنكردنی ماته مگێڕانی و خۆپیشانده ران منه وه ر قاله عوسامنی ته رمی كوژرا ژماریه ك و پێكرد ده ستی لێ ده ستگیركراوی و بریندار و
كه وته وه .عوسامنی قاله منه وه ر، نارساو كه سایه تییه كی عه فان( )خاڵه به ــی و ــامن ــێ ــل ـــــاری شـــــاری س دیهه ڵكه وتووی فه رمانده یه كی بوو. كوردستان دیموكراتی پارتی چــواری لقی كــارگــێــڕی ــراو ــاوب نسوپای پێكهێنانی پاش بوو. پارتی پاش كه كوردستان، یه كگرتووی په رله مانی یه كه م هه ڵبژاردنی یه كه مین پێكهێنانی و كوردستان هه رێمی حكومه تی كابینه ی سه رۆكایه تیی ــه ب ــان ــوردســت كهێزی مه عسووم، فوئاد دكتۆر كوردستانی بــه ره ی پێشمه رگه ی به پێی یه كخرا، نوێیه دا سوپا له و له فیفتی، به فیفتی سیستمی هه رشوێنك به رپرس و فه رمانده له پارتی بوایه ، جێگره كه ی له یه كێتی
و به پێچه وانه شه وه .له سه ر ئه و بنه مایه ، عوسامنی ــه وه ر كــرایــه ســه رۆكــی ــن قــالــه ممه نتیقه ی ــاده ی ــی ق ئــه ركــانــی
نیوه ڕۆ تا ئایاری 1994 رۆژی 3ی و نه ما سلێامنیدا له پارتی باره گای به رپرسه كانی گــه ورە گیرا، هه مووی پارتی له بینای لقی چواره وه ڕۆشتبوونه سلێامنی، یه كی نــاوچــه ی ــاره گــای بئاسایشی به ڕێوه به رایه تیی ئێستا كه كاوه ی فولكه ی نزیك له سلێامنییه كه مێك پارتی باره گایه دا له و ئاسنگه ر. نه دا خۆی ئاسانی به و كرد به رگریی منه وه ر قاله عوسامنی به ده سته وه . یه كێك بوو له و به رپرس و فه رماندانه ی و كرد ئازایانه ی به رگریی له وێ پارتی به ده سته وه ، نــه دا خۆى سه رئه نجام و نه كرا ده ستگیر بۆیان یه كێتیش به گشتی دیكه ئه وانی به اڵم ده رچوو، سه ربازی كه سی كه كــران، ده ستگیر قادر وه كو ناوداری زۆر سه ركرده ی و
كاتێكدا ناوبراو كه مئه ندامیش بوو.ڕۆژی 12ی حزه یران ته رمی خاڵه سلێامنی. شاری بۆ هێرنایه وه عه فان
ته له فزیۆنی حوزه یران 13ی شه وی ئاگاداریی كوردستان، شیوعیی حیزبی ته رمی )سبه ینێ كــه بــاڵوكــرده وه تێكۆشه ر و فــه رمــانــده شه هیدی عوسامنی قادر منه وه ر له مه راسیمێكدا ئه و گۆڕستان(، بۆ ده كرێت بــه ڕێ نهێنیی بروسكه یه كی له ئاگادارییه ڕۆژی بۆیه هه ر ده چوو، پارتییه كان ئه ندام هــه زاران به حوزه یران 13ی سه ر گه یشتنه پارتی هـــه واداری و كاته ی ــه و ئ نــاوبــراو، ــه رمــه كــه ی تشكۆی سلێامنیدا شاری له ناو پارتی باره گاكانی هه موو دابوو، له ده ست هه روه ها گیرابوو، به سه ردا ده ستیان بــوو، جه نگ تــاوانــی پارتیبوونیش ده سه اڵتی سنووری له چۆن هه روه ك به به رانبه ر شت هه مان پارتییش به پارتی الیه نگرانی كرابوو. یه كێتی وه دووی كه ده بــوون كه س هــه زاران منه وه ر قاله عوسامنی ته رمه كه ی ــوون. ئــاپــۆڕای خــه ڵــك الی ــب ــه وت كبه رده ركی له سه ره تاكه ی و پااڵسه وه سه را به رده ركی له پاشان بوو. سه را ئێستا كه گه وره به ندیخانه ی به ره و كه وتن، بــــه ره وژوور دایــكــه پــاركــی به و ئاسنگه ر كاوه ی فولكه ی بۆ ئینجا وه ك عه فان خاڵه ته رمی مه به سته ی دوادیــداری بۆ ـــورده واری ك نه ریتی خانه واده كه ی به رنه به رده ركی ماڵه وه ، باره گاكه ی به به رانبه ر ماڵیان كه هێزه كانی له وێدا ئیرت ــوو، ب پارتی پێشرتیش وه ك دایگرتن، ترس یه كێتی هه موو كرابێت بۆ ئاماده سازییان به وشێوه یه بن، فه رمانێك چاوه ڕێی هێزه كانی گولله ی ده ستڕێژی و ته قه یه كێتی ده ستی پێ كرد. فیشكه كه كان ڕاسته وخۆ به ڵكو نه بوون، ئاسامندا به بوو، مه ده نییه كه جه ماوه رە ناو بۆ هه بوون، زۆر بریندارێكی و كوژراو
خه ڵكێكی زۆریش ده ستگیر كران.ژماره ی دواتر پارتی میدیاكانی ئه ژمار كه س )140( به قوربانییه كانی ــا بــه گــوێــره ی وتــه ی ــه روه ه كــرد. هپارتیش، میدیاكانی و جه ماوه ره كه عه فان خاڵه ته رمی به ر فیشه ک دوو
كه وت.ئه مه یه كه م جار نه بوو له مێژووی ته رمی جه ماوه ر كه سلێامنیدا شاری
میدیاكانی پارتی دواتر ژماره ی قوربانییه كانیان به )140( كه س ئه ژمار كرد
عەریف کەریمنەجمەدین عەبدولئاراس قادر ئەحمەد
کەمال نورى باباشێخ سەردارى خولە ئامە نورى عەىل حسێن برایمى بێتەل
وێنەى بەشێک لەو کەسانەى لە 13ى حوزەیران لە
سلێمانى کوژران
9www.bayanpress.net
مامەڵەکردن لەگەڵ ڕەنگەکاندا، گەرەکە، جوانی هەستیارییەکی داخ���وازی ڕەنگێک ه��ەر چونکە بۆیه ه��ه ی��ه، خ���ۆی ح��وك��م��ی و با ڕە ن���گ دوو ك���ۆك���ردن���ه وه ی به اڵم ب��ن، جوانیش ه��ه ردووك��ی��ان
ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
وێنە جیهانییەکان
ئا: الس هه ورامی
و. جهانگیر ئه حمه د
به راوردێك له نێوان دوێنێ و ئه مڕۆی ئه ڵمانیا
به شه باسیشه ، جێگه ی ئ��ه وه ی به شه له زیاتر ئه ڵامنیا ڕۆژئ��اواك��ه ی ئاوه دانكردنه وه ی ڕۆژهه اڵتییه كه ی ل���ه دوای ب���ه اڵم بینی، خ��ۆی��ه وه ب��ه به شه كه ی ه���ه ردوو یه كگرتنه وه ی ڕووخانی و 1990 ساڵی له واڵته ئه و پرۆسه ی به شه ش له و به رلین، دیواری به شێوه یه كی زۆر خێرا ئاوه دانكردنه وه ده ستی پێكرد. لۆتار دی میزیر كه دوایین ڕۆژهه اڵت ئه ڵامنیای وه زیرانی سه رۆك هه موومان سه ره تادا »له ده ڵێت بوو، ئه سته مه كارێكی كه ده زان��ی وام��ان ئه وه كه مرتدا ماوه یه كی له بتوانین شاره ئه و ئه مڕۆ ئه وانه ی به اڵم بكه ین، گه شەسه ندووانه نابینن، ئه وا یان كوێرن،
یان بێهۆشن«.
ده رده كه وێت، وێنانه دا له م ئه وه ی دیمه نی دوو شوێنی واڵتی ئه ڵامنیایه له دوو وێنه هه ردوو جیاوازدا. سه رده می و كات كۆنه كه له ساڵی 1945 و له میانه ی جه نگی دووه می جیهانیدا گیراون، كاتێك ئه ڵامنیا به له و به شێك بووبووه هیتله ر سه رۆكایه تیی جه نگه وێرانكه ره . هه ردوو وێنه كه ی تریش
له سه رده می ئێستادا گیراون.الی��ه ن ل��ه نوێیه كه وێنه ه���ه ردوو ڕیچیله وه ماتیاس فه ره نسی، فۆتۆگرافه ری به راوردكردنێك وه ك��و ئه ویش گ��ی��راون، و ئه ڵامنیا ئه مڕۆی و دوێنێ نێوان له گرنگه ی و گه وره ڕۆڵه ئه و ئاشكراكردنی دووه م��ی جه نگی ل��ه دوای ئه ڵامنییه كان جیهانییه وه بۆ ئاوه دانكردنه وه ی واڵته كه یان
گێڕاویانه .
ئەو رەنگەی ماڵەکەت دەستکراوە دەکاتدیمه نێكی و بن ناكۆك ده شێت ناشیرین بده نێ. ئه وه ی هه ستیارتره، كه ماڵه كه ته ، سه ره كیی ڕە نگه ده بێت ڕووه وه ل��ه و ئ��ه م��ه ی��ان تردا ڕە نگه كانی هه موو له گه ڵ چه نكه هه ستیارتره ، بگونجێت،
تری ڕە نگی چه ندین ناچاریت تۆ بۆیه هه میشه بگونجێنیت، له گه ڵدا دی��واری ڕە ن��گ��ی هه ڵبژاردنی ل��ه ئ��ه وه بێت الی بیرت ژووره ك��ان��دا له گه ڵ كێشه ی ڕە ن��گ��ه ئ��ه و ك��ه نه بێت، دی��ك��ه دا ڕە نگێكی هیچ
رەنگەی ئەو سپییه ، ڕە نگی ئه ویش دەگونجێ رەنگێك گشت لەگەڵ لەو دەبێ، جوانیشی دیمەنێكی و جۆرە هەر لە كەلوپەلەكان كاتەدا شێوە و رەنگێكی دیكە بن، كێشه ت بۆ دروست نابێت و جوانیی خۆیان
هەر بەمەش ده ده ن. پیشان هەر و دیكۆر لە دیكە رەنگێكی جۆرە جوانی شێوەی دەتوانن كەلوپەل، سپییە رەنگە ئەو لەگەڵ خۆیان رازاوەش دیمەنێكی و بەدەربخەن
ببەخشێت.
سەریاس محەمەد
له زۆربه ی سه یرانگاکانی هه وراماندا ژنی ده ستڕە نگین و وه ستای كه بابی باش ژنه ئه م كاركردنی به ڕێده كه ن. میوانه كان دوو، و یه ك بڵێیت ئه وه نده ی كه هه ن ده ستڕە نگینانه مانایه كی تری خستووەته سه ر جوانییه كانی هه ورامان. سه نا به ڵخه یی، خێزانی یه كێك له و كه بابفرۆشانه ی سه یرانگای )وه زه نێ (یه كه شانبه شانی پیاوه كه ی پێكه وه نه زمی هه ورامان »هه میشه وت: به یانی رۆژنامه ی به ئه و ده كات. كار كاركردنی پیاوان و ژنانی پاراستووه . من دڵخۆشم به وه ی كه میوانه كان زۆرجار دوای له خواردن، سوپاسم ده كه ن و هانی كاركردنم ده ده ن«. سه نا وتیشی: ته واوبوونیان »ماوه ی دوو ساڵه ئه م كاره ده كه م«. له باره ی ئه و نه ریته شه وه كه كاركردنی ژنان له ده ره وه ی ماڵه كان به نامۆ نارساوه ، سه نا وتی: »له هه ورامان شتێكی ئاساییه و جیاوازی له نێوان ژن و پیاودا نییه «. شایه نی وتنه له ناوچه كانی تریش وه ك خه رپانی و خورماڵ،
ژنان وه ها كارێك ئه نجام ده ده ن.
بۆ رێگری كردن له هاتنه ژووره وه ی مێرووله بۆ ناو ماڵ، ئه م رێگایانه بگرنه به ر:
� خه یار، به تایبه ت خه یاری تاڵ، بخه ره سه رڕێگاكه یان، چونكه مێرووله كان رقیان له خه یاره .
� كه مێك رسكه ی سپی به سه ر ئه و شوێنه دا بڕێژە كه پێیدا تێپه ڕ ده بن.� په رداخێك ئاو له گه ڵ په رداخێك رسكه ی سێو تێكه ڵ بكه و په نجه ره كانی
پێ پاك بكه ره وه، تاكو مێرووله كان دووربخاته وه .� گه اڵی وشكی نه عنا بخه نه سه ر ڕێگای مێرووله كان.
و قاوه تۆزی لیمۆ، ئاوی دارچینی، كه ناڕوات شوێنانه دا به و مێرووله �بیبه ری توون پرژێرنابێت پیایدا.
� له درزی دیواردا سیر دابنێن تاكو مێرووله كان دووربخاته وه .
ڕە زا هه ورامی
نوها
پیشەسازیی سابون جوانكاریی و و گەلێك لە ئاوێتەكانی پێست. بۆ
بە هەستیارییان كە كەسانەی ئەو بە وشك قەیسی هەیە، قەیسی خواردنی
مامەڵەی گۆگرد ئۆكسیدی دووەم گازی رەنگ پارێزەری وەكو دەكرێت، لەگەڵدا
و كومكردنەوەی ئەگەری هەستەوەری.
باشی بڕێكی قەیسی هەروەها دەك��ات. لەگەڵ تێدایە، پۆتاسیۆم و C ڤیتامین لە تەنها نییە. تێدا كۆلیسرتۆڵی كە ئ��ەوەی یەك دانە قەیسی 20 كالۆری وزەی تێدایە. چارەسەركردنی بۆ وشككراوە قەیسی زەیتی وەردەگیرێت. لێ سوودی قەبزی ئاوێتەكانی لە بەكاردێت قەسی ت��ۆی
قەیسی بڕێكی زۆری لە ڤیتامین وشككراوە كە تایبەتی بە تێدایە، Aقەیسی دان��ە سێ خ��واردن��ی بێت. ی %45 نزیكەی مامناوەندی، قەبارە پێویستیی رۆژانەی ئەم ڤیتامینە دابین
بەیان
وەرزى قەیسى؛ وەرزى تەندروستیی
مێرووله له ماڵه كانتان دووربخه نه وه
ژنه هه ورامییه كان كه بابچیی باشن
www.bayanpress.net ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
هه وراز كاوه
مەتین
8
ڕێگای كۆتا ڕۆنی واین كۆتاییهاتنی یانه ی مانچسه ر یونایتد نابێت، یانه كه له م خاوه ن و الو ئه ستێره ی چه ندین كاته دا بەهره ی هه یه ، هه روه ها ئه و بڕە پاره یەیه ی ڕۆن��ی، فرۆشتنی ل���ه دوای یانه كه دێته گرێبه ست بۆ ده دات یانه كه یارمه تیی كردن له گه ڵ یاریزانی باشرت و خاوه ن توانای بۆ منوونه وه ك تۆمار كردن، بۆ گۆڵ زیاتر ڕۆب��ه رت )كاڤانی، وەک هێرشبه ره كانی
لیڤاند دۆڤسكی(.سوكایه تی پێكردنی واین ڕۆنی به رامبه ر
فێرگسۆنی ڕاهێنه ری پێشووىكۆتایی یاریی ك��رده وه ڕە تی ڕۆنی بكات له خولی )پرێمه ر لیگ(ی ئینگلیزی، له گه ڵ ئه وه ی ده یزانی ئه وه یاریی كۆتایی تیپه له گه ڵ ئه فسانه ییه یه ڕاهێنه ر ئه و له گه ڵ ناكۆكیی به هۆی سوورپۆشه كان، دانیشتێت بڕیاریدا ناوهێرناو، ڕاهێنه ری
جار له مێژوویدا، دوای بردنه وه ی له یانه ی به بوو به وه ش ،2 به گۆڵ 3 به شتوتگارد نازناوه سێ كه ئه ڵامنیا یانه ی یه كه مین
گه وره كه به ده ست بهێنێت له یه ك وه رزدا.پاری یانه ی فه ره نسا: خولی �12مێژوویدا له جار سێیه مین بۆ سانجێرمان بۆ ئه وه ی دوای به ده ستهێنا، نازناوه كه ی كۆتا جار له ساڵی 1994 به ده ستی هێنابوو.گۆڵكاری به بوو ئیرباهیمۆڤیج ه��ه روه ك
خوله كه به تۆماركردنی 30 گۆڵ.فه ره نسی: په یوه ندیی جامی �13یانه ی سان ئیتیان نازناوه كه ی به ده ستهێنا به بردنه وه ی له یاریی كۆتاییدا له یانه ی رین،
به گۆڵێكی بێ وه اڵم.بۆ بۆردۆ یانه ی فه ره نسا: جامی �14نازناوه كه توانی مێژوویدا له چواره مجار یانه ی له بردنه وه ی به بهێنێت، به ده ست
ئیڤیان به 3 گۆڵ به رامبه ر به 2 گۆڵ.
خۆی، به ڵكو بتوانێت تواناكانی بگێڕێته وه جارێكی دیكه و یانه كه شی ده توانن سوود
له پاره كه ی ببینن.ناكۆكیی ڕۆنی و دیڤید مۆیس
بۆ ئه و كه سانه ی كه نازانن ڕاهێنه ری یانه ی ئێستای و ئیڤه رتۆن یانه ی پێشووی یه كه م مۆیس( )دیڤید یونایتد مانچسته ر كه س بوو هه ستی به تواناكانی ئه و یاریزانه به ڕاهێنه ره هه ستی ئه و كرد، هه رچه نده به و په یوه ندیی به اڵم كرد، تواناكانی ڕۆنی دوای نه ماوه ، باشی به ئاڵتونییه وه الوه كتێبه كه ی مۆیس( )دیڤید ڕاهێنه ر ئه وه ی یاریزانه ی ئه و كتێبه كه یدا له باڵوكرده وه ، متامنه ی كه شایه نی كرد، باس و داڕما به ڕاهێنه ر نییه . ئه و ڕووداوه وای له هه مووان كرد كه دڵنیا بن له وه ی ته مه نی ڕۆنی چه ند ڕۆژێكی كه می له یاریگای )ئۆڵرتافۆرد( ماوه
و جێگای متامنه ی ڕاهێنه ری نوێ نییه .
یاریی كۆتاییدا له رۆما، به گۆڵێكی بێ وه اڵم، ئه مه ش شه شه م نازناوی بوو له م جامه دا.
به رشه لۆنه یانه ی ئیسپانیا: خولی �8نازناوه كه ی جار دووهه مین و بیست بۆ توانی بالوگرانا ه���ه روه ك به ده ستهێنا، نازناوی بگاته خاڵی 100 و لیۆنێل میسیش
گۆڵكاری خوله كه ی به ده ستهێنا به 46 گۆڵ.ئه تله تیكۆ یانه ی ئیسپانیا: جامی �9مه درید نازناوه كه ی به ده ستهێنا به بردنه وه ی به رامبه ر به 2 گۆڵ ریاڵ مه درید یانه ی له ده ره وه ی كرانه یارییه ئه م كه گۆڵێك، به كرستیانۆ رۆناڵدۆ و مۆرینهۆی به خۆوه بینی.10� خولی ئه ڵامنیا: یانه ی بایه رمیونیخ به ده ستهێنا، نازناوه كه ی جار 23هه مین بۆ راب���ردوودا وه رزی دوو له دۆرمت��ۆن��د كه
نازناوه كه ی بردبووه وه .باڤاریا یانه ی ئه ڵامنیا: جامی �11شانزه هه مین بۆ به ده ستهێنا نازناوه كه ی
یونایتد.كه نه ماوه ڕۆنییه ئه و ڕۆن��ی، واین ده مانناسی. له وه رزی ساڵی )2011( له گه ڵ یه كێك كرد، تۆمار گۆڵی )44( یانه كه ی جیهان. هێرشبه ره كانی باشرتین له بوو دابه زی، ورده ورده ناوبراو ئاستی دواتر شێوه یه كی به وه زن��ی كاتدا هه مان له چه ند توشی ڕۆنی واین كرد. زیادی دیار ئابڕووچوونێك بوو، له وانه ئالوده بوونی به زۆر جگه ره كێشانی زۆر )الكحول(، مه ی و له گه ڵ چه ند تێڕوانینێكی تایبه ت له سه ر وه رزه دا له م ڕۆنی واین یاریزانه كه . ژیانی هه موو كه نه بوو ئاڵتونییه كه سه ئه و ده مانناسی، به تایبه تی له یارییه گه وره كان هیچ كاتێك نه بوو، دی��اری ڕۆڵێكی هیچ وه ك ن��ه ده م. تۆپه كه له سه ر ته ركیزێكی مه دریدی ڕیاڵ یانه ی و یانه كه ی یاریی ئیسپانی له خولی یانه پاڵه وانه كانی ئه وروپا
تێریامن بینی جامی خولی یانه پاڵه وانه كانی یانه ی له ب��ردن��ه وه ی دوای ب��ه رزك��رده وه، یه كالكه ره وه ، سزای لێدانی به بایه رمیونیخ له بینی تێریامن ج��ۆن ج��اره ئ��ه م ب��ه اڵم به سه ر سه ركه وتنی به ئه وروپیدا خولی تۆماركردنی گۆڵ به هۆی به نفیكادا، یانه ی 3ی ده قه ی له كه سڕبییه وه ئیڤانۆڤیچی
زیادكراودا تۆماری كرد.مانچسته ر یانه ی ئینگلیزی: خولی �3توانی نازناوه كه بگه ڕێنێته وه بۆ خۆی، دوای ئه وه ی له وه رزی رابردوودا مان سیتی له ناو بوو، جیاواز وه رزه ش ئه م ده رهێنا. ده ستی نازناوی به ده ستهێنانی دوای بینیامن كه سكۆتله ندییه كه ی، راهێنه ره خوله كه ، فێرگیسۆن، دوای ئه وه ی 27 ساڵی له یانه كه هه روه ها راگه یاند. وازهێنانی سه ر، برده خوله كه ی گۆڵكاری نازناوی پێرسی فان
به ده ستهێنا به تۆماركردنی 27 گۆڵ.
ئه م ئه ستێره كانی باشرتین له یه كێك بوو، یونایتد مانچسته ر یانه ی دواییه ی به اڵم چه ند هۆكارێكی سودبه خش هه یه كه به ده زانن، باش به یاریزانه ئه م ڕۆیشتنی پێچه وانه ی بۆ چوونی هه ندێك كه سه وه . له م ماوه یه ی دواییدا ئه م هێرشبه ره ئینگلیزییه له گه ڵ ئاگراوییه وه ناكۆكییه كی كه وته ڕاهێنه ری یانه كه ی سێر ئه لێكس فێرگسۆن، یارییه كانی له دوورخ��س��ت��ن��ه وه ی پێش یانه كه ی، واین ڕۆنیش هه ستا به سڕینه وه ی ناوی یانه كه له سه ر په ڕە تایبه ته كه ی خۆی له تۆڕی كۆمه اڵیه تیی )تیوته ر(، له هه مان كاتدا ئاماژەی به ڕۆیشتنی خۆی له یانه كه ی كرد به منزیكانه و گه یشته ڕێگایه كی داخراو له گه ڵ ده سته ی كارگێڕیی یانه ی مانچسته ر
له سه ر په رده ی 2013 � 2012 وه رزی دادرایه وه و كۆتایی هات، كه تیایدا چه ندین كۆتایی ئه نجامی پ��اڵ��ه وان. بوونه یانه
وه رزه كه ش به م شێوه یه بوو: ئه وروپا: پاڵه وانه كانی یانه خولی �1هێنا، به ده ستی باڤاری یانه ی نازناوه ، ئه م یانه كانی له ه��ه ری��ه ك له ئ��ه وه ی دوای یۆڤانتۆس و شانزه دا خولی له ئه رسیناڵ له خولی به رشه لۆنه ى و له خولی هه شتدا نیوه ی كۆتاییدا برده وه پێش ئه وه ی ده ستی له كۆتاییدا یاریی له بگات، جامه كه ش به
بروسیا دۆرمتۆندی هاونیشتامنی برده وه .لیگ(: )ی��ۆرۆپ��ا ئ��ه وروپ��ی خولی �2دووه مجاری بۆ ئینگلیزی چێڵسیی یانه ی ئه وروپیی نازناوێكی یه ك ل��ه دوای یه ك جۆن راب��ردوودا وه رزی له كه به ده ستهێنا،
یانه ی راهێنه رایه تی مۆرینۆ جۆزێ 2007 ساڵی ئه وه ی پاش چێڵسی به جێهێشت و له كاری راهێنه رایه تی ئه و یانه یه دوور خرایه وه ، به اڵم به رده وام خۆشه ویستی ئه و راهێنه ره له دڵی هانده رانی یانه كه دا داهاتوو بۆ چوار ساڵی و له نده نه له راهێنه ره ئه و ئێستادا له بوو،
بۆندی لەگەڵ ئەو یانەی ئیمزار کرد.له گه ڵ بوویه وه زۆر گرفتی رووب��ه ڕووی وه رزه ئه م مۆرینۆ به جێبهێڵێت مه درید ریاڵ یانه ی بڕیاریدا و ئیسپانیادا رۆژنامه كانی
دوای به سه ر بردنی سێ وه رز له گه ڵ ئه و یانه دا.
ئه لیگری ماسیملیانۆ مانه وه ی فه رمی به ئیتاڵی میالنی یانه ی راهێنه ره كه ی بۆ وه رزی داهاتوو راگه یاند.
و یانه كه ی سه رۆكی برلسكۆنی له گه ڵ ئه لیگری ئه وه ی دوای گالیانی جێگری سه رۆكدا كۆبوونه وه یه كی ئه نجامدا، له سه ر مانه وه ی برلسكۆنی پێشوودا ماوه ی له کاتێکدا لە رێككه وتن راهێنه ره ئه و ده یویست ئه لیگری ده ست له كاربكێشێته وه و سیدۆرف له شوێنه كه ی
دابنێت.له الیه كی تره وه یانه ی رۆما كه له هه وڵی دانانی ئه لیكریدا بوو شوێن به ده بێت و خوارد شكستی هه وڵه ی له و نوێ راهێنه ری به
راهێنه رێكی تردا بگه ڕێت.
ئه‌لیگری‌له‌گه‌ڵ‌میالن‌به‌رده‌وام‌ده‌بێت مۆرینۆ‌گه‌یشته‌وه‌‌له‌نده‌ن
وه ك یاریگاكه كورسییه كانی ل��ه س��ه ر ته واوی به ڕۆنی واین یاریزان ته ماشاكار. تۆپی یاریی له كرد بیر له بنامیه ی ئه و »هیچ یونایتد مانچسته ر یانه ی له و پێدا هه روه ها نییه «، گه وره تر یانه كه له كه س مانچسته ر یانه ی له نییه گه وره تر ڕۆنی یونایتد، یاخود یاریزانەكانی پێشوو )بێكهام ئه وانیش هه رچه نده نیستەلڕۆی(، و ته نها و ڕۆیشنت گ��ه وردا په شێویەكی له گرفتێكیش هیچ و مایه وه هه واڵه كانیان نه هاته ڕێگای یانه كه ، به ڵكو یانه كه له سه ر پێی خۆی وه ستا. كه واتە بوونی یاریزانێكی هه رچه نده سووره كه یانه له ڕۆنی وه كو به الی شكانه وه ی بكات، دروست گرفت یونایتد مانچسته ر یانه ی نه ك خۆیدایه ، سۆپه ر هه ر وه ك ناوبراویش ڕۆیشتنی و ستارێكی پێشووی سووره كان، نزیكه ، ئێستا
بێت، یاخود دوایی.
ئه یاكس یانه ی هۆڵه ندی: خولی �15بۆ سییه مین جار له مێژوویدا و بۆ سێیه مین نازناوه كه توانی یه ك، ل��ه دوای یه ك جاری
به ده ست بهێنێت.ئه لكامر یانه ی هۆڵه ندا: جامی �16به بهێنێت ب��ه ده س��ت ن��ازن��اوه ك��ه توانی بردنه وه ی له یانه ی ئایندهۆڤن به دوو گۆڵ جاری چواره م ئه مه ش گۆڵێك، به به رامبه ر
بوو له مێژوویدا ئه م نازناوه بباته وه .17� خولی پرتوگال: یانه ی پۆرتۆ توانی له نازناوه كه كۆتاییدا پێش هه فته ی له چنگی به نفیكا ده ربهێنێت، دوای ئه وه ی لێی
برده وه به 2 گۆڵ به رامبه ر به گۆڵێك.فیتوریا یانه ی پرتوگال: جامی �18چواره م بۆ به ده ستهێنا نازناوه كه ی گیامرش یاریی له ئ��ه وه ی دوای مێژوویدا، له جار به نفیكادا یانه ی به سه ر كۆتاییدا سه ركه وت
به 2 گۆڵ به رامبه ر به گۆڵێك.
قۆناغی چاره كی كۆتایی.یانه ی مانچسته ر یونایتد سوودی له و
یاریزان بینیوه تا ئه وپه ڕ ی ژماره له پێشدا ئه و یاریزانه گۆڵكاری خولی ئینگلیزی بردووەته وه ، توانیویه تی یارمه تیی پێنج ب��ردن��ه وه ی به ب��دات هاوڕێكانی گرنگی خولێكی چه ند هه روه ها نازناو، هاوڕێكانی له گه ڵ واڵت��ه ك��ه ی لۆكاڵیی له نازناو گرنرتین به اڵم هێناوه ، به ده ست ئه وروپا پاڵه وانه كانی یانه خولی ژیانیدا، بووه . یانه ی مانچسته ر یونایتد سوودی له چۆن وه كو بینیوه یاریزانه ئه و تواناكانی ته مه نی له ده بینی پێوه خه ونی خۆی )19( ساڵیدا، به اڵم ئێستا ڕۆنی گه یشتووەته نه ماوه توانایدا له ساڵی، )28( ته مه نی ئه وه له به ر ڕاب���ردوو، وه ك ده رك��ه وێ��ت سه رله نوێ كه یانه كه ی و ئه و بۆ باشرته یانه كه ی ده ره وه ی له ده ستپێبكاته وه
بۆ ئینگلیزی: په یوه ندیی جامی �4یه كه مجار له مێژووییدا یانه یه كی ویڵزی به به ده ستهێنا، نازناوه كه ی كاپیتاڵ وه ن، ناوی یانه ی له كۆتاییدا یاریی له بردنه وه ی به
برادفۆرد، به 5 گۆڵی بێ وه اڵم.یانه ی ئینگلیزی: یه كێتیی جامی �5ویگان نازناوه كه ی به ده ستهێنا، دوای ئه وه ی سیتیی مان یانه ی له كۆتاییدا یاریی له سه رباری وه اڵم. بێ گۆڵێكی به ب��رده وه
ئه وه ی یانه كه دابه زی بۆ خولی پله یه ك.6� خولی ئیتالی: یانه ی یۆڤانتۆس توانی دووه م بۆ بكات نازناوه كه له پارێزگاری هه مین 29 بۆ و یه ك ل��ه دوای یه ك جاری جار له مێژوویدا. هه روه ك ئیدیسۆن كافانی خوله كه ی گۆڵكاری نازناوی ئۆرۆگوایی
به ده ستهێنا به تۆماركردنی 29 گۆڵ.الزی��ۆ ی��ان��ه ی ئیتالیا: ج��ام��ی �7له بردنه وه ی به به ده ستهێنا نازناوه كه ی
به فه رمی یانه ی ریاڵ مه درید یه كه م گرێبه ستی بۆ وه رزی نوێ راگه یاند به كڕینه وه ی دانیێل كارفاخالی به رگریكاری الی راست له مه درید ریاڵ رابردوو وه رزی كه ئه ڵامنی لیڤه ركوزنی بایرن یانه ی پێی فرۆشتبوو به رامبه ر پێنج ملیۆن یۆرۆ له گه ڵ مافی كڕینه وه یدا.
راگه یاند ریاڵ بۆ یاریزانه ی ئه و گه ڕانه وه ی لیڤه ركوزن یانه ی كه یه كێك بوو له باشرتین به رگریكاره كانی خولی ئه ڵامنی، به وه یش ریاڵ مه درید كێشه ی الی راستی چاره سه ر ده بێت كه وه رزی پێشوو
ته نها ئه ربێلوای هه بوو.
یه‌كه‌م‌گرێبه‌ستی‌ریاڵ‌مه‌درید
پاڵه وانه كانی 2012 ـ 2013
واین ڕۆنی له نێوان سه ركێشی و ڕۆیشتندا
راپۆرت:گۆنا‌سه‌عید
زۆرن، ژی��ان پێداویستيیه‌كانی‌دابینكردنی به‌بێ ناتوانێت م��رۆڤ‌بگوزه‌رێنێت. ژیان پێداویستییانه ئه‌و‌له یه‌كێكة پۆشاككڕین، و ب��ازاڕك��ردن‌پێداویستییه‌‌بنه‌ڕەتییه‌كانی‌ژیان.ئه‌وه‌ی‌له‌‌ئه‌مڕۆدا‌به‌دیده‌كرێت،گرنگیيه‌كی‌زۆر‌خواست و له‌نگه پۆشاكی به ده‌درێت‌به له‌سه‌ره، به‌رچاوی داواكارییه‌كی و‌ئه‌م ئایا سه‌رنج. جێی بووه‌ته شێوه‌یه‌ك‌گرتووه؟ سه‌رچاوه‌ی كوێوه له گرنگییه‌‌ئه‌م له‌سه‌ر خواست ئه‌وه‌نده بۆچی
جۆره‌‌پۆشاكانه‌‌زۆره؟به كه‌سانه‌ی له‌و یه‌كێكه ساوێن،ڕاده‌یه‌كی‌زۆر‌له‌‌له‌نگه‌‌پۆشاك‌ده‌كڕێت‌خولیایه. ئه‌وه‌ش »به‌ڕاستی ده‌ڵێت: و‌زۆر‌كه‌س‌هه‌یه‌‌كه‌م‌شت‌ده‌كڕێت،تازه‌‌و‌به‌‌پاره‌یه‌كی‌زۆر‌و‌بۆ‌ماوه‌یه‌كی‌درێژ.كه‌سانێكیش‌هه‌ن‌پارچه‌ی‌زۆر‌له‌‌له‌نگه‌‌له‌خۆ ئه‌مه‌ش‌سێ‌مه‌به‌ست كه ده‌كڕن،ده‌گرێت‌و‌هه‌ركه‌سه‌‌و‌یه‌كێك‌له‌و‌سێ‌مه‌به‌سته‌یان‌هه‌یه‌‌كاتێك‌له‌‌له‌نگه‌‌شتێك‌ده‌كڕن،ئه‌و‌سێ‌مه‌به‌سته‌ش‌ئه‌وه‌یه‌‌كه،هه‌یه، چوونه‌ده‌ره‌وه‌ی زۆر كه‌سه ئه‌و‌پۆشاكی به ئه‌وه‌نده نییه خۆش پێی‌دووباره‌وه‌‌بچێته‌‌ده‌ره‌وه.یان‌بۆ‌ئه‌وه‌یه‌‌به بدات پاره‌ی‌زۆر بڕێك ئه‌وه‌ی له‌بری‌پارچه‌یه‌كی‌تازه،ئه‌و‌بڕە‌پاره‌‌ده‌دات‌به‌‌سێ‌و‌چوار‌پارچه‌‌له‌‌له‌نگه.یاخود‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌نگه له كه پۆشاكانه‌ی ئه‌و جار زۆر‌ده‌یكڕیت‌و‌ده‌ستت‌ده‌كه‌وێت،نادڕێن،
راپۆرت:دڵشاد‌ساڵح
م��ن��داڵ��ی‌ئ��ێ��س��ت��ا؛س���ه‌رك���رده‌ی‌داهاتووه.بۆ‌ئه‌وه‌ی‌سه‌ركرده‌یه‌كی‌باش‌دڵنیابین و بكه‌ین كۆمه‌ڵگا پێشكه‌شی‌وردی به زۆر ده‌بێت منداڵه‌كامنان، لە‌له‌گه‌ڵ هه‌ڵسوكه‌وت به‌ئاگایانه وو دایك به نه‌بین بكه‌ین، منداڵه‌كامنان‌باوكێكی‌بێزاركه‌ر‌بۆیان.لێدانیش،منداڵ‌ده‌كاته‌‌كه‌سێكی‌تۆڵه‌سێن‌و‌شه‌ڕەنگێز‌له
داهاتوودا.منداڵه )3( خاوه‌نی جه‌عفه‌ر، دانا‌دەڵێت منداڵ، لێدانی به سه‌باره‌ت و»چ���ۆن‌دڵ��م‌دێ��ت‌ب���ده‌م‌ل��هم��ن��داڵ،چه‌نده‌ها خوداییه. به‌خششێكی منداڵ‌له‌گه‌ڵ هه‌ڵسوكه‌وت بۆ هه‌یه شێواز‌باوك و دایك ده‌چم بۆ وای من منداڵ.بگاته ئینجا بیبڕێت، هه‌یه قۆناغ سه‌د‌تۆ شێوه سه‌د به یانی لێدان، قۆناغی‌ده‌توانی‌هه‌ڵسوكه‌وت‌و‌قسه‌ی‌خۆش‌و‌باسی دانا بكه‌یت«. منداڵ ئامۆژگاریی‌دواقۆناغدا له »پێویسته كرد ل��ه‌وه‌ش‌په‌نا‌بربێت‌بۆ‌لێدان،ئه‌ویش‌كام‌لێدان؟له‌سه‌ر نه‌بێت كاریگه‌ریی كه لێدانێك
منداڵه‌كه«.)7( خاوه‌نی مه‌حموود، نافیعه‌‌منداڵە،زۆر‌به‌‌ڕاشكاوانه‌‌دووا»من‌زۆر‌به‌اڵم منداڵه‌كانم، له نه‌ده‌م حه‌زده‌كه‌م‌ناتوانم‌زاڵبم‌به‌سه‌ر‌خۆمدا.هه‌ر‌كارێكی‌ده‌شكێنن شتێك یان ده‌ك��ه‌ن نابه‌جێ
ڕووی له چ و شێوه ڕووی له چ وات��ه‌‌جۆره‌وه،یان‌هاوشێوه‌ی‌نییه،یاخود‌زۆر
به‌‌كه‌می‌هاوشێوه‌ی‌ده‌بیرنێت«.كه‌سانه‌ی له‌و تره یه‌كێكی نیگا،به‌رهه‌مه‌كانی و پۆشاك به كه‌‌زۆر‌حه‌ز‌كرده‌وه، ڕوونی وه‌ك و ده‌كات له‌نگه‌‌وایه پێی كه ئ��ه‌وه‌ی��ه هۆكاره‌كه‌شی‌هه‌ندێك‌جار‌شتێكی‌ده‌وێت‌زۆر‌زه‌رور‌پێ زۆری پ��اره‌ی و بیكڕێت كه نییه
له‌گه‌ڵ یان له‌گه‌ڵ‌ده‌كه‌ن، یان‌درۆیه‌كم‌منداڵی‌تردا‌شه‌ڕ‌ده‌كه‌ن،تووڕە‌ده‌بم‌و‌ناچارم‌په‌نا‌بۆ‌لێدان‌به‌رم‌به‌رامبه‌ریان«.نافیعه‌‌وتیشی»لێدان‌كۆتا‌چاره‌سه‌ر‌نییه،
به‌ڵكو،چه‌نده‌ها‌شێواز‌و‌ڕێگا‌هه‌یه«.سێ خاوه‌نی كه نه‌جمه‌دین ئازاد‌بۆمان‌دووا»بۆ به‌م‌شێوه‌یه بوو، منداڵ‌هه‌ر‌منداڵێكم‌ژوورێكم‌ته‌رخان‌كردووه.ده‌ره‌وه، ده‌یانبه‌مه هه‌ینییه‌ك هه‌موو
ئه‌و ناكه‌م،چونكه له‌به‌ر ناكڕم‌و له‌نگه‌‌پۆشاكانه‌‌له‌‌واڵتی‌نامسوڵامنه‌وه‌‌دێت‌و‌بیانییه‌كانن ئه‌كته‌ره پۆشاكی زۆربه‌یان‌زۆربه‌یان هه‌روه‌ها حه‌رامه، پێم من وبه ئه‌وه له‌به‌ر و ده‌ژین ئاژەڵدا له‌گه‌ڵ
پیس‌و‌خراپیشی‌ده‌زانم«.ئاره‌زوو‌باس‌له‌‌چینی‌كڕیاری‌له‌نگه‌‌ده‌كات‌و‌ده‌ڵێت»ته‌نها‌هه‌ژاره‌كان‌ئه‌م‌به‌ڵكو‌ژماره‌یه‌كی ناكڕن، جۆره‌‌پۆشاكانه
هه‌رشوێنێك له و له‌نگه دوكانی بۆ بم‌و بچم ده‌بێت ببینم له‌نگه دوكانێكی‌دێمه پۆشاك كڕینی به‌بێ جاریش كه‌م
ده‌ر«.و ساوێن پێچه‌وانه‌ی به ئ��اره‌زوو‌پۆشاكی كه‌س كه نییه باش پێی نیگا،باش پ��ێ ه��ۆك��اری ب��ك��ڕێ��ت، له‌نگه‌‌چه‌ند بۆ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه نه‌بوونه‌كه‌شی‌شتێك،ئه‌و‌ده‌ڵێت»له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌پۆشاكی
ئیشی‌بۆیاخچێتی‌ده‌كه‌م.باوكێكی‌زاڵمم‌و هێنام ده‌ری قوتابخانه له هه‌یه،به‌م كرد ده‌ستم كاتێك پێده‌كات. ئیشم‌كاره،پێی‌وتم‌كه‌‌ڕۆژی15هه‌زار‌دینار
نه‌به‌مه‌وه،نه‌چمه‌وه‌‌بۆ‌ماڵه‌وه«.»ئێستا كرد به‌وه‌ش ئاماژەی سواره‌‌به‌م ده‌ورب���ه‌رم���ان خه‌ڵكی زۆرب���هی
بابه‌ته‌ی‌من‌ئاشنان«.سه‌روه‌ت‌ئه‌حمه‌د،یه‌كێكه‌‌له‌وانه‌ی
بدات،به‌اڵم‌كه‌‌به‌‌نرخێكی‌كه‌م‌ده‌ستی‌كه ده‌زانێت و ده‌یكڕێت ده‌كه‌وێت،جێگره‌وه‌ی ببێته ده‌توانێت ئ��ه‌وه‌ش‌ده‌كات ل��ه‌وه‌ش باس ئه‌و تر. پۆشاكی‌كه‌‌زۆر‌جار‌بۆ‌ڕەنگێك‌یاخود‌شێوه‌یه‌ك‌تازه لێبووه،له‌‌پۆشاكی كه‌‌خۆی‌حه‌زی‌بۆی‌گه‌ڕاوه‌‌و‌ده‌ستی‌نه‌كه‌وتووه،به‌اڵم‌له‌‌له‌نگه‌‌ده‌ستی‌كه‌وتووه.وه‌ك‌ده‌ڵێت‌په‌رۆش كه كردووه وای ئه‌مه‌ش »هه‌ر
هه‌ر هه‌یه، مێشكم نه‌خۆشیی ب��ه‌اڵم‌ئیرت بوو، گریان ده‌نگی له گوێم له‌گه‌ڵ‌كرد، له‌وه‌ش باسی ئازاد ده‌چ��م«. تێك‌لێتان‌ناشارمه‌وه،هه‌ر‌كه‌‌تووڕەیان‌كردم،به‌‌وایه‌ری‌كاره‌با‌لێیان‌ده‌ده‌م‌و‌ناشتوانم
لێیان‌نه‌ده‌م«.مێردمدناڵێكه، ج���ەالل، س���واره»من ده‌ڵێت دیارده‌یه ئه‌و ده‌رب��اره‌ی7ساڵییه‌وه ته‌مه‌نی له 12ساڵه، ته‌مه‌نم
باوكێكی دهس��ت��ی قوربانیی ب��ووه‌ت��ه‌‌له »من ده‌ڵێت له‌وباره‌یەوه بێبه‌زه‌یی.چایخانه‌‌كار‌ده‌كه‌م،باوكم‌له‌گه‌ڵ‌خاوه‌ن‌چه‌ندم كه ڕێككه‌وتووه چایخانه‌كه‌‌هه‌ركوێ بۆ بچم بزانێت. باوكم بداتێ‌‌جارێكیان ئاگادارده‌كاته‌وه«. لێ باوكمی‌ڕۆیشتم بوو، مه‌له‌كردن له حه‌زم زۆر‌بۆ وتم: وه‌ستاكه‌م الی مه‌له‌وانگه، بۆ‌ته‌له‌فۆنی ڕاسته‌وخۆ ده‌چم. مه‌له‌وانگه
ده‌یكڕن، ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانن زۆری���ان‌به‌تایبه‌ت‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌كه‌‌مووچه‌خۆرن
كڕیاری‌به‌رده‌وامی‌له‌نگه‌ن«.ك��ارم��ه‌ن��دێ��ك��ی وه‌ك ئ�����اره‌زوو‌ته‌ندروستی‌باس‌له‌‌زیانه‌كانی‌ئه‌و‌جۆره‌‌ده‌بێته كه وایه پێی و ده‌كات پۆشاكانه‌‌پێست حه‌ساسیه‌تی به توشبوون هۆی‌و‌دروستبوونی‌كیسی‌ئاو‌به‌‌هۆی‌تووك‌به ئ��ه‌وان چونكه سه‌گه‌وه، لیكی یان
زۆری‌له‌گه‌ڵ‌سه‌گدا‌مامه‌ڵه‌‌ده‌كه‌ن.پۆشاكی دوكاندارێكی محه‌مه‌د،له‌نگه‌یه‌‌و‌هه‌رزانی‌و‌جوانی‌و‌ماركه‌ی‌بۆ ده‌زانێت هۆكار به له‌نگه، پۆشاكی‌له‌سه‌ریه‌تی. كه زۆره‌ی خواسته ئه‌و‌هه‌روه‌ها‌ئه‌و‌پێی‌وایه‌‌نرخه‌كه‌ی‌به‌الی‌هه‌رچه‌نده گونجاوه، زۆر خه‌ڵكه‌وه‌‌مناقه‌شه‌ی جار هه‌ندێ خۆی وته‌ی به‌‌كۆتاییدا له به‌اڵم ده‌كه‌ن، له‌گه‌ڵ نرخی‌كااڵكاندا، نرخی هه‌رزانیی به دانده‌نێن‌له ڕوو به‌‌لێشاو ئه‌وه‌نده بۆیه هه‌ر
كڕینی‌ئه‌م‌كااڵیانه‌‌ده‌كه‌ن.ئ��ه‌و‌دوك���ان���داره‌‌ده‌ڵ��ێ��ت»ئ��ه‌و‌و ده‌ك���ه‌ن س��ه‌ردامن��ان ك��ه كه‌سانه‌ی‌چینی له زۆرینه‌یان ده‌كڕن، لێ كااڵمان‌سه‌ره‌وه‌دان‌و‌هیچ‌په‌یوه‌ندیی‌به‌‌هه‌ژار‌ڕاده‌ی��هك به نییه، ده‌وڵ��هم��ه‌ن��ده‌وه و‌زۆر كااڵیه جۆره ئه‌م له‌سه‌ر خواست‌دوكانه‌كانی خ��اوه‌ن جار زۆر كه بووه‌‌كڕیاری به‌‌كه‌مبوونه‌وه‌ی تازه پۆشاكی‌پۆشاكه‌كانی‌خۆیانی‌له‌‌قه‌ڵه‌م‌ده‌ده‌ن‌و‌پێیان‌وایه‌‌ڕاده‌ی‌كاره‌كه‌ی‌ئه‌وان‌به‌‌هۆی
پۆشاكی‌له‌نگه‌وه‌‌له‌‌دابه‌زیندایه«.
ئه‌و له‌ناو هات ئه‌ویش باوكم، بۆ كرد‌هه‌موو‌هاوڕێیانه‌مدا‌ته‌ریقی‌كردمه‌وه‌‌و‌لێیشی‌دام،كه‌‌من‌ته‌مه‌نم‌گه‌وره‌یه،چیرت
منداڵێكی)شه‌ش‌حه‌وت‌سااڵنیش(نیم.گ��ه‌ش��ب��ی��ن‌ع���ه‌ل���ی،ت���وێ���ژەری‌دیارده‌یه ئه‌و ده‌رب��اره‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی،ده‌ڵێت»هه‌ندێك‌له‌‌دایك‌و‌باوكان‌پێیان‌ته‌نیا منداڵ دروستی پ��ه‌روه‌رده‌ی وایه‌‌زۆر بۆچوونێكی ئه‌وه ده‌بێت. لێدان به‌‌هۆی ده‌بێته لێدانه ئه‌و به‌ڵكو هه‌ڵه‌یه،دروستكردنی‌ترس‌و‌شه‌رمێكی‌به‌رده‌وام‌ده‌بێت، گ���ه‌وره ت��ا م��ن��داڵ ل��ه‌‌ناخی‌دروست گه‌وره قینێكی و ڕق هه‌روه‌ها‌ده‌بێت‌له‌‌دڵیدا.له‌‌ڕووی‌سایكۆلۆژییه‌وه
منداڵێكی‌ته‌ندروست‌نابێت«.گ��ه‌ش��ب��ی��ن‌وت��ی��ش��ی»م��ن��داڵ‌ده‌روونێكی‌پاكی‌هه‌یه‌‌و‌هه‌موو‌شته‌كان‌ئاسانی به و هزریدا له ده‌بێت تۆمار
ناسڕێته‌وه«.ڕەوه‌ز‌‌سه‌عدی،گه‌نجێكی20سااڵنه‌‌و‌ئه‌وه‌ش‌ده‌زانێت‌كه‌‌باوكی‌زۆر‌ئازاری‌داوه‌‌به‌‌منداڵی‌و‌لێیداوه.»من‌هیچكات‌هه‌بن، منداڵم ئه‌گه‌ر و ناكه‌م ئه‌و وه‌ك‌ناجووڵێمه‌وه«. له‌گه‌ڵیان چه‌شنه به‌م‌لێدانی كه ده‌كات له‌وه‌ش باس ڕەوه‌ز‌منداڵ‌شتێك‌نییه‌‌هیچكات‌له‌‌بیری‌بچێت‌و‌تا‌كۆتایی‌ژیانی‌به‌دوای‌تۆڵه‌كردنه‌وه‌وه‌‌ده‌بێت.به‌داخه‌وه‌‌له‌‌كۆنه‌وه‌‌ئه‌م‌لێدانه‌‌ڕەفتاری كۆنرتۆڵكردنی و چاره‌سه‌ر وه‌ك‌منداڵ،له‌الیه‌ن‌باوانه‌وه‌‌سه‌یر‌كراوه‌‌و‌تا
ئه‌م‌دواییانه‌ش‌هه‌ر‌باو‌بوو«.
[email protected]ژماره)38(،سێشه‌ممه2013/6/4،ساڵی‌یەکەم
11
فه‌رمانبه‌رێك:ئه‌م‌جالنه‌‌ده‌وڵه‌مه‌ند‌و‌هه‌ژارانیش‌ده‌توانن‌بیانكڕن
پۆشاكی‌له‌نگه‌‌هه‌موومان‌كۆده‌كاته‌وه
لێدان؛منداڵ‌ده‌كاته‌‌كه‌سایه‌تییه‌كی‌شه‌ڕه‌نگێز‌و‌تۆڵه‌سێن‌باوكێك:نایشارمه‌وه؛به‌‌وایه‌ری‌كاره‌با‌له‌‌منداڵه‌كانم‌ده‌ده‌م
مندااڵن له نێو بێنازیی ڕۆژی جیهانیی مندااڵنداباوكێك:له‌مڕۆژەدا‌چه‌ندین‌منداڵ‌هه‌ن‌كه‌‌ئاخ‌هەڵدەکێشن‌بۆ‌جۆالنه‌یه‌ك
كوڕان مۆبایله كانیان كردووه به داو كچه‌‌خوێندكارێك:ته‌نیا‌له‌پێناو‌گه‌یشنت‌به‌‌ڕە‌گه‌زی‌به‌رانبه‌ر،كوڕان‌ئه‌م‌كاره‌‌ده‌كه‌ن
راپۆرت:به‌هه‌شت‌عه‌لی
هه‌موو‌چین‌و‌توێژەكانی‌كۆمه‌ڵگا،له‌‌هه‌ر‌ئاست‌و‌پله‌یه‌كدا‌بن،ڕۆژێكیان‌هه‌یه‌‌بۆ‌خۆیان.ڕۆژی‌جیهانیی‌دایك،مامۆستا،كرێكار،مندااڵن...تد.له‌و‌ڕۆژانه‌دا‌هه‌موو‌ده‌كه‌ن دڵخۆشی به هه‌ست كه‌سانه ئه‌و‌له ب��ه‌اڵم هه‌یه، تایبه‌تیان ڕۆژێكی كه‌‌به‌‌هاتنی، دڵته‌نگ‌ده‌بن كاتیشدا هه‌مان‌چونكه‌‌ئه‌و‌ژیانه‌ی‌كه‌‌ئه‌وان‌ده‌یانه‌وێت،له‌م‌واڵته‌ی‌ئێمه‌دا‌هێشتا‌بۆیان‌فه‌راهه‌م
نه‌هێرناوه.چینی هه‌ستیارترین و گرنگرتین‌ئه‌وانیش ك��ه م��ن��دااڵن��ن، كۆمه‌ڵگاش،خۆیانه‌وه. به تایبه‌ته و هه‌یه ڕۆژێكیان‌زۆرێك الی به نه‌بوونی یان بوون به‌اڵم‌چونكه وای��ه، یه‌ك وه‌كو مندااڵنه‌وه، له
و نه‌بوونی له منداڵ زۆری ژماره‌یه‌كی‌هه‌ژاریدا‌ده‌ژین.
جیهانیی »ڕۆژی ده‌ڵێت ئارۆ دایكی‌نه‌ك منداڵێكه، كۆمه‌ڵه بۆ ته‌نیا مندااڵن‌بۆ‌هه‌موو‌منداڵێك.به‌‌منداڵی‌هه‌ژار‌چی‌ئه‌و بكرێته‌وه؟ به‌رانبه‌ر به‌بێ پاركێك كه‌‌نه‌بێت جوانی جلێكی و پێاڵو له‌وانه‌یه‌‌و پارك بۆ بچێت چۆن ئیرت بیانپۆشێت،شاری‌یاریی‌و‌جۆالنه‌‌و‌خۆشی‌ده‌ربڕین؟!جلی ده‌ستێك بچێت ئ��ه‌وه له‌جیاتی با‌منداڵه‌ی بهو بدات پێاڵو جوتێ و جوان‌هه‌زار چه‌ند ته‌نیا ژیانی مه‌عیشه‌تی كه‌‌بسكیت و بنێشت و عه‌الگه دینارێكی
فرۆشتنه،نه‌ك‌یارییان‌بۆ‌بكاته‌وه«.پێی ڕاگه‌یاندنكار، كاكل، یه‌عقوب‌جیهانیی ڕۆژی ئێمه »پێویسته وای��ه:مندااڵن‌‌ته‌نیا‌به‌‌ڕۆژی‌مندااڵنی‌نه‌زانین،
گه‌یشنت بۆ ده‌زانرێت نه‌شیاو ڕێگه‌یه‌كی‌بۆچوونی به به‌اڵم به‌رانبه‌ر، ڕەگه‌زی به‌‌هیچ به‌كاربهێرنێت، بزانرێت ئه‌گه‌ر من‌نیه‌تی ناكات،چونكه دروست كێشه‌یه‌ك‌كاره‌كه ناڕاستيی و ڕاستى كه‌سه ئه‌و‌ده‌ستنیشان‌ده‌كات.ئه‌گه‌ر‌كه‌سێك‌نیه‌تی‌خراپبوو،به‌‌هه‌ر‌ڕێگه‌یه‌ك‌بچێته‌‌پێشه‌وه،پێم‌وایه‌‌هیچ‌له‌‌مه‌سه‌له‌كه‌‌ناگۆڕێت‌‌و
هه‌مان‌زیانی‌ده‌بێت«.سواره‌‌ئه‌حمه‌د‌ده‌ڵێت»ئه‌م‌دیارده‌یه‌‌زیاتر‌له‌ناو‌كوڕانی‌تازه‌‌پێگه‌یشتوودا‌باوه،ڕووبه‌ڕوو به‌شێوه‌یه‌كی ناتوانن چونكه‌‌له و بكه‌ن گفتوگۆ كچان به به‌رانبه‌ر‌به‌شێوه‌یه‌كی كه ته‌مه‌ندان قۆناغێكی‌هه‌روه‌ها به‌سه‌ریاندا. زاڵه شه‌رم گشتی‌نه‌بوونی‌متامنه‌‌له‌و‌ته‌مه‌نه‌دا‌هۆكارێكی‌كه ناكه‌ن كوڕانه بهو متامنه كچان تره،كچان ته‌مه‌ندان. سه‌ره‌تای قۆناغێكی له‌‌هه‌میشه بن، ته‌مه‌نیش كه‌م هه‌رچه‌نده‌‌له‌‌خۆیان له‌ته‌مه‌ندا له‌‌كه‌سێكه چاویان‌گه‌وره‌تر‌بێت«.له‌و »یه‌كێك ده‌ڵێت خه‌نده باوكی‌مانایانه‌ی بێ خووه و ناشیرین دی��ارده‌‌كوڕانی و كچان ئێمه‌دا واڵتی له ئه‌مڕۆ
راپۆرت:ئاراس‌ڕەفیق
تێركردنی‌حه‌زه‌كانیان، بۆ مرۆڤه‌كان‌چ��ه‌ن��دی��ن‌ڕێ��گ��ه‌ی‌ج���ۆراوج���ۆری���ان‌ئه‌و كاتێك به‌تایبه‌تی گرتووه‌ته‌به‌ر،به‌شێوه‌یه‌كی ن��ات��وان��رێ��ت ح��ه‌زان��ه‌‌بكرێن. ئه‌زموون ئ��ازادان��ه و رسوشتی‌به گه‌یشتنه ئ���اره‌زووی له‌وانه یه‌كێك‌ڕێگه‌ی چه‌ندین كه به‌رانبه‌ر، ڕەگ��ه‌زی‌جۆراوجۆر‌و‌سه‌رسوڕهێنه‌ر‌گیراوه‌ته‌‌به‌ر‌جار هه‌ندێك الیه‌نه. ئه‌و تێركردنی بۆ‌ئاستێك به گه‌یشتوون هه‌وڵدانانه ئه‌و‌كه‌سانه‌یان ئه‌و مرۆڤبوونی شكۆی له‌‌هێناوه‌ته‌‌خواره‌وه.ئێمه‌ش‌لێره‌دا‌یه‌كێك‌له‌و‌دیاردانه‌مان‌هه‌ڵبژاردووه‌‌و‌بۆچوونی‌وه‌رگرتووه، له‌باره‌یه‌وه كه‌سێكامن چه‌ند‌مۆبایله ژماره هه‌ڵدانی ڕێگه‌ی ئه‌ویش
له‌الیه‌ن‌كوڕانه‌وه‌‌بۆ‌كچان.ته‌مه‌ن گه‌نجێكی ف��ارس، ڕەوه‌ن��د»من گوتی باره‌یه‌وه له‌و و هه‌ژده‌‌ساڵه‌‌له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویستیدام له ئێستا خۆم‌ژم��اره ه��ه‌ڵ��دان��ی ڕێ��گ��هی ل��ه كچێك،پێی له‌دڵمدایه ئه‌وه‌ی توانیم مۆبایله‌وه‌‌به خه‌ڵكی الی ڕێگه‌یه ئه‌م دیاره بڵێم.
ڕۆژە ئه‌و كه له‌وه‌دایه هه‌ڵه‌كه چونكه‌‌تر. هیچ و بزانین مندااڵنی هی به هه‌ر‌خه‌م له خۆیان گه‌وره‌كان كاتێك نه‌خێر‌بیانووی به ده‌دزنه‌وه مندااڵن خۆشیی و‌ئه‌وه سه‌رقاڵییه‌وه، و ماندووبوون و كار‌هه‌ر ب��وون چ��ۆن مندااڵنیش ئه‌وكاته‌‌خه‌ونه‌ی و هیوایه‌ت ئه‌و و ده‌ب��ن وادی، نایهێننه بینیون، بۆیان گه‌وره‌كان‌ئ��ه‌وه‌ی��ان گ��ه‌وره‌ك��ان خ��ودی چونكه‌‌جیهانی بڵێین ده‌توانین بۆیه ویستووه.مندااڵن‌و‌گه‌وره‌كان‌وه‌ك‌ئه‌م‌منوونه‌یه‌‌وان‌كاتێك‌چاككه‌ره‌وه‌یه‌ك‌یان‌داهێنه‌رێك‌كار‌له‌سه‌ر‌ئامێرێك،یان‌كه‌ره‌سته‌یه‌ك‌ده‌كات،بن، مندااڵن ئامێره‌كه و كه‌ره‌سته ئه‌گه‌ر‌به ئاینده‌ن بچووىك كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی ئه‌وا‌له نه‌سیجه‌كانیه‌وه و پێكهاته هه‌موو‌به‌رده‌ست‌و‌په‌نجه‌ی‌كۆمه‌ڵگای‌گه‌وراندان
ده‌كه‌ن. بۆ جوانكارییان و چاككاری و‌مندااڵن‌نابێت‌ئیش‌و‌كار‌بكه‌ن،كه‌‌ئه‌مه‌‌وته‌یه‌كی‌‌زۆر‌جێگه‌ی‌ئیشكاله‌‌و‌پێویستی‌كاركردنی چونكه هه‌یه، به‌‌ڕاستكردنه‌وه‌‌مندااڵن‌‌زۆر‌گرنگه‌‌و‌نابێت‌ڕێگريیان‌لێ‌بكرێت،هه‌ڵبه‌ته‌‌كارێكی‌‌قورس‌و‌گه‌وره‌‌نا،كه‌‌به‌شێوه‌ی‌گه‌وره‌كان‌ئه‌نجامی‌بده‌ن،بكه‌ن، كار هه‌مان هه‌ر ده‌كرێت به‌ڵكو
به‌اڵم‌‌به‌شێوه‌یه‌ك‌كه‌‌له‌‌توانایاندا‌بێت«.منداڵم »دوو وت��ی: ع��ارف، س��ۆزان‌شاری بۆ ده‌یانبه‌م ك��ات زۆر و هه‌یه‌‌له به‌ڕاستی به‌اڵم جۆالنه‌‌كردن، و یاری‌ڕۆژی‌مندااڵندا‌نه‌مربدن‌بۆ‌هیچ‌شوێنێك،له‌و هه‌یه منداڵ چه‌ند ده‌زان��م چونكه‌‌جۆالنه‌یه‌ك، بۆ هه‌ڵده‌كێشن ئاخ ڕۆژەدا‌پشوویه‌ك، بۆ ته‌نانه‌ت یاریكردنێك، بۆ‌بۆیه‌‌ویستم‌منداڵه‌كانم‌له‌و‌ڕۆژەدا‌له‌گه‌ڵ
كه‌سێك، چه‌ند بۆ ژماره‌كه‌یاندا فڕێدانی‌ته‌نیا هه‌ڵیده‌گرێت، یه‌كێكیان ه��ه‌ر‌ئافره‌ت‌بێت‌كێشه‌ی‌نییه.له‌گه‌ڵ‌ڕێزمدا‌كوڕانه ئه‌و جار هه‌ندێك ئافره‌تان، بۆ
موشته‌ریی‌خۆیان‌ده‌ستده‌كه‌وێت«.سه‌ركه‌وت‌تالب،توێژەری‌ده‌روونی،كۆمه‌ڵگه‌ی »ل��ه ده‌ڵێت ل��ه‌وب��اره‌ی��ه‌وه‌‌جۆره هه‌موو چاوه‌ڕوانی ده‌بێت ئێمه‌دا‌فه‌رهه‌نگی به كه بكه‌ین، دی��ارده‌ی��ه‌ك‌ماوه‌یه‌كیش بۆ پێویسته و نامۆبن ئێمه‌‌دواتر من بۆچوونی به بكرێن، ئه‌زموون‌ئێمه كۆمه‌ڵگه‌ی چونكه نامێنن، خۆیان‌هاوكات گه‌شه‌كردندایه، سه‌ره‌تای له‌‌له ته‌كنه‌لۆژیا به‌رهه‌مه‌كانی هه‌موو‌هۆشیاركردنه‌وه به‌بێ كه‌مدا ماوه‌یه‌كی‌ده‌گه‌نه به‌كارهێنانیاندا، له ئاگاییبوون و‌كه‌مكردنه‌وه‌ی تاكێك، هه‌موو ده‌ستی‌كۆمه‌ڵگه‌ش نه‌شیاوه‌كانی دیارده هه‌موو‌و هۆشیاركردنه‌وه به ته‌نیا ل��هم��ڕۆدا،ده‌بێت«. سه‌رده‌مییانه په‌روه‌رده‌یه‌كی‌وتی ده‌روونییه توێژەره ئه‌و هه‌روه‌ها»ئه‌ركی‌هه‌موومانه‌‌نه‌وه‌كامنان‌بپارێزین،زیان به مۆدێرنه به‌رهه‌مه‌كانی چونكه
به‌سه‌ر‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ئێمه‌دا‌شكاونه‌ته‌وه«.
كه مۆبایله، ته‌كنه‌لۆژیای تێكه‌وتووه،لێكه‌وتووه‌ته‌وه، گه‌وره‌ی زیانی چه‌ندین‌الی خوێندن ئاستی داب��ه‌زی��ن��ی وه‌ك‌گشتی، به‌شێوه‌یه‌كی خ��وێ��ن��دك��اران‌تر نه‌شیاوی ك��اری چه‌ندین هه‌روه‌ها‌كۆمه‌اڵیه‌تیی خووڕەوشتی له دوورن كه‌‌ئێمه‌وه.هه‌موو‌ئه‌مانه‌ش‌بوونی‌بۆشایی‌هه‌موو به پ����ه‌روه‌رده‌دا له گ��ه‌وره‌ی��ه‌‌حاڵه‌ته ئه‌و جارێكیان جۆره‌كانیه‌وه.ته‌مه‌نی هات، خۆمدا كچه‌كه‌ی به‌سه‌ر‌سیازده‌‌ساڵه،كه‌‌ژماره‌یان‌بۆ‌هه‌ڵدا‌بوو،هاته‌وه‌‌پێی‌وتم،منیش‌كوڕەكه‌م‌گرت‌و
بردمه‌وه‌‌بۆ‌باوكی«.س���ۆزان‌ح��ەس��ەن،خ��وێ��ن��دك��اره‌‌و‌له »هه‌ندێك ده‌ڵ��ێ��ت ب��اره‌ی��ه‌وه ل��ه‌و‌دزێو كاره ئه‌و خه‌ریكی ڕۆژانه گه‌نجان‌هیچ ئ��ه‌وه‌ی به‌بێ ناشارستانییانه‌ن، و‌فڕێدانی له‌كاتی هه‌بێت مه‌رجێكیان‌گه‌یشتنه بۆ ته‌نیا مۆبایله‌كانیاندا، ژماره‌‌كاتبه‌سه‌ربردنه و به‌رانبه‌ر ڕەگ��ه‌زی به‌‌سه‌یرانگاكاندا له به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵیدا.ده‌كه‌وێت. به‌رچاو زیاتر دیارده‌یه ئه‌م‌هه‌روه‌ها‌له‌‌ڕێگه‌ی‌خوێندنی‌كچانیشدا.كاتی له بیرده‌كه‌نه‌وه وا كه‌سانه ئه‌و
له‌گه‌ڵ نه‌ك بن، هاوبه‌ش مندااڵنه ئه‌و‌مندااڵنی‌سه‌رمایه‌دار«.
ده‌ڵێت مێردمنداڵێكه سه‌الم، هاوبیر»من‌ته‌مه‌نێكی‌كه‌مم‌هه‌یه،واته‌‌منداڵم،منداڵیم تامی چونكه منداڵم ناڵێم بەاڵم‌هه‌ر ده‌ڵێن پێم خه‌ڵك نه‌چه‌شتووه.منداڵی‌خۆشه،به‌اڵم‌من‌هیچ‌خۆشییه‌كی‌له ئه‌وه‌تا‌هه‌ر‌شتێك‌ده‌كرێت نابینم، تیا‌واڵتی‌ئێمه،هه‌ر‌بۆ‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانه،خۆ‌بۆ ده‌چێ هه‌مووكات ده‌وڵه‌مه‌ند منداڵی‌یاری‌و‌جۆالنه‌‌و‌پارك.بۆ‌کەناڵێ‌له‌‌ڕۆژی‌بڵێ نایه‌ت كه‌سێك مندااڵندا جیهانیی‌بۆ ئاهه‌نگێ، دیارییه‌ك، خوانێك، ئه‌مڕۆ‌له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی مندااڵنی‌كه‌مده‌رامه‌ت‌و‌ده‌ك��ه‌ن، كاسبی ب��ازاڕەك��ان و جاده‌كان‌ئه‌مه به‌اڵم دەهێنم، یاخود ڕێکدەخەم
كه‌س‌نایڵێت...هیچ‌كه‌سێك‌نایكات«.
كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە
نه‌وتراوه‌كانی‌ئێمه
نه‌وتراوه‌كان‌چین؟ئایا‌شتێك‌هه‌یه‌‌نه‌وتراو‌مابێته‌وه؟كۆنزه‌رڤاتیڤ‌و
الیه‌نگرانی‌پاراستنی‌هێزی‌وتراوه‌كان،بۆچى‌‌هه‌میشه‌‌له‌‌نه‌وتراوه‌كان
ده‌ترسێن؟له‌‌ڕاستیدا‌نه‌وتراو‌یان‌نه‌بیرناوه‌كان،هه‌میشه‌‌له‌‌كۆمه‌ڵگاكاندا
دوو‌جۆرن،یان‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌جڤات‌یان‌جه‌ماوه‌ر‌نایانبینێت‌و‌شوێنیان
ناكه‌وێت‌و‌ئه‌سڵه‌ن‌بوونیان‌جێگه‌ی‌بایه‌خپێدان‌نییه‌‌الی،یان‌ئه‌وه‌یه‌‌كه
كۆمه‌ڵگا‌له‌‌بنه‌ڕەتدا‌پێی‌قه‌ڵسه‌‌و‌نایه‌وێت‌گوێی‌لێیان‌بێت.
له‌‌كۆمه‌ڵگای‌ئێمه‌دا‌هه‌ردوو‌ئه‌گه‌ره‌كه‌‌ڕاسنت،به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌زیاتر
ڕێی‌تێده‌چێت،جۆری‌دووه‌میانە.الی‌ئێمه‌‌زۆر‌شت‌هه‌ن‌كه‌‌ئه‌وه‌نده
مانه‌وه‌یان‌به‌‌نه‌وتراوی‌كێشه‌ی‌ناوه‌ته‌وه،ڕەنگه‌‌ئه‌گه‌ر‌بكرێنه
به‌شێك‌له‌‌وته‌‌و‌مه‌رسه‌فی‌ڕۆژانه‌مان،ئه‌وه‌نده‌‌كاریگه‌ریی‌ترسناكیان‌نه‌بێت.
نه‌وتراوه‌كانی‌ئێمه‌‌زۆرجار‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌نه‌وتراون،جێگه‌ی‌بایه‌خن‌و‌ئێمه‌‌هه‌میشه‌‌وا‌فێركراوین‌كه
ده‌بێت‌چوارچێوه‌یه‌كامن‌هه‌بێت‌به‌‌نه‌وتراوه‌كان‌چرنابێت.نه‌وتراو‌الی‌ئێمه
له‌وه‌‌گه‌وره‌تره‌‌كه‌‌خۆی‌ده‌ربخات‌و‌مه‌رسه‌ف‌بكرێت.له‌وه‌‌پیرۆزتره‌‌كه
بیخه‌ینه‌‌به‌ر‌دیده‌‌و‌دیوه‌خان‌هه‌ستی‌پێبكات.
ئه‌مه‌ش‌ڕێك‌له‌وه‌وە‌هاتووه‌‌كه‌‌ڕەنگه‌‌مه‌رسه‌فكردنی‌نه‌وتراو
زۆرجار‌مانای‌جۆراوجۆری‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‌سیاسیی‌وا‌بخاته‌وه،
كۆنرتۆڵكردنی‌ئه‌سته‌م‌بێت.نه‌وتراو‌زۆرجار‌به‌‌بڕوبیانووی‌جۆراوجۆری
كۆنزه‌رڤاتیزییه‌وه‌‌په‌رده‌پۆش‌ده‌كرێت‌و‌به‌‌پیرۆز‌و‌نهێنی‌و‌له‌‌ژێر‌په‌رده‌دا‌ده‌مێنێته‌وه.فه‌رهه‌نگی‌ئێمه‌ش‌زۆر
جددی‌و‌به‌‌بایه‌خه‌وه‌‌ده‌ڕوانێته‌‌پاراستنی‌سنوره‌كانی‌نه‌وتراو.
نه‌وتراوه‌كان‌ئه‌گه‌ر‌ده‌ربكه‌ون،سرتاكتۆرمان‌ماڵوێران‌ده‌كه‌ن.
كاوملان‌ده‌كه‌ن.ئه‌مه‌یه‌‌كه‌‌ئێمه‌‌له‌‌نه‌بوونی‌پانتاییه‌كی‌كراوه‌‌و‌ئازاد‌دا‌نه‌وتراوه‌كامنان‌هه‌میشه‌‌ناتوانن‌ببنه‌‌ئه‌وه‌ی‌له‌‌بارودۆخێك‌دا‌ده‌ربكه‌ون.
نه‌وتراوی‌سیاسیی‌وامان‌هه‌ن‌كه‌‌ڕەنگه‌‌ببنه‌‌هۆی‌هه‌ڵگیرساندنی‌كێشه‌‌و‌سنووری‌‌كۆنزه‌رڤاتیڤ
بخه‌نه‌‌مه‌ترسییه‌وه.لێره‌وه‌‌تێده‌گه‌ین‌نه‌وتراو‌نهێنی‌نییه،نهێنییه‌كیش‌بوونی‌نییه،ئه‌گه‌ر‌سرتاكتۆرێك
هه‌بێت‌‌ترسی‌له‌‌هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌خۆی‌نه‌بێت،پیرۆزییه‌ك‌بوونی
نامێنێت،ئه‌گه‌ر‌كۆمه‌ڵگا‌هه‌موو‌پیرۆزییه‌كان‌تا‌ئاستی‌خۆی‌و‌وه‌ك
پیرۆزی‌هه‌میشه‌یی‌و‌گومانلێنه‌كراو‌ته‌ماشا‌نه‌كات،نه‌وتراو‌ده‌سته‌مۆی
ترسی‌كه‌شفبوونه،كه‌شفبوونیش‌ڕەنگ‌نییه‌‌مه‌رگی‌سرتاكتۆر‌ڕابگه‌یه‌نێت،به‌اڵم‌ده‌بێته‌‌هۆی‌هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی
گومان‌لێنه‌كراوه‌كان.لێره‌وه‌‌ڕەنگبێت‌نه‌وتراوه‌كان‌سه‌رجه‌م)ده‌بێت(ەكان
وه‌ك‌ده‌بێت‌ته‌ماشا‌نه‌كه‌ن‌و)نابێت(ە‌كانی‌ناو‌كۆمه‌ڵگاش‌له‌‌دۆخێكدا
له‌‌جیهانبینیی‌جڤاتدا‌وه‌ك‌بێكێشه‌‌بناسێنن.
[email protected] ژماره)38(،سێشه‌ممه2013/6/4،ساڵی‌یەکەم
10
تسێ
ووەین
دامن
وس‌ع
انڕای
تالیس
دزیی ئه كادیمی و توانای تواناسازی
كه باسی فه لسه فه ی یۆنان ده كرێ، ئه و ده چێت. تالیس بۆ بیرمان سه ره تا یه كه مین زاناى ئه ستێره ناس و بیردۆزی بلیین باشرت ی��ان مالتایی، فێرگه ی حه وت سه رده سته ی بوو، »ئه یۆنیایی« له بریتین كه یۆنانه ، حه كیمه كه ی »تالیس، ئه نه كساگۆرس، ئه ناكسیمنۆس، و سوكرات فیساگۆرس، ئه مبادۆكلیس،
ئه فالتوون«.فه لسه فه دا میژووی له تالیس چونكه هه یه ، به رچاوی گرنگییه كی مامتاتیك له ئه و بیردۆزه كانی ئێستاش ئه و به ده رس ده خوێندرێن. ئه ندازه و له شاری مه له تیه »مه التێ« له دایكبوو، ز، پ. 640 ساڵی ده وروب����ه ری ل��ه وه رگرتبوو. بابل له خۆی زانسته كانی ز پ. 585 ساڵی خۆرگیرانی پێشبینیی
كردبوو.زیاتر ناوبانگی ئه و ده گه ڕێته وه بۆ پێویسته بوونه وه ر هه موو به وه ی بڕوا بنه ڕە تی مادده یه كی بنه مای له سه ر »ئ��او«ە ، ئه ویش كه هاتبێ، ب��ه دی
ژیان بوونی داب��وو سه رنجی چونكه په یوه سته به بوونی ژینگه یه كی ئاوه كی ده توانێت ئاو كات هه مان له »ته ڕ«. وه ربگرێت. شێوه یه ك و شكڵ هه موو »خاك« ئاو به ستنی له وتی هه روه ها ئاو لێكهه ڵوه شانی له ده بێت، په یدا پوخته ی له ده بێت، دروست »هه وا« كۆی له دێت. به دی ئاگر »ه��ه وا«ش دووكه ڵ و بوخار »ئاسامن« و له گڕگرتنی ده ڵێت پێی ئه و كه ده وروبه ر هه وای
»ئه سیر«، ئه ستێره كان دروست ده بن.خواری و سه ر جیهان پێیه به م له خ��اك، و ئ��او خ���واره وه له هه یه ، سه ره وه هه وا و ئاگر بوونیان هه یه. وه ك ئاو كه دیبێتی چاوی هۆش به ئه وه ی بوونه . خه سڵه ته كانی هه موو هه ڵگری له جۆرێك به هه بوو بڕوای هه روه ها منوونه بۆ شته كاندا، هه ناوی له گیان پێی وابوو ئه و تایبه مته ندییه كاره باییه ی شتێكی و ده بێت په یدا شتێكدا له به په یوه ندیی راده كێشێت، دیكه بوونی رۆحێكه وه هه یه له و شته دا. له م
ئانیمیست فه یله سووفیكی به رووه وه به و »ئانیمیسته كان ده كرێ، ناونووس فه یله سووفانه ده وترێت كه ده ڵێن رۆح
بنه مای ژیانه «.زانستێكی كه مامتاتیكدا بواری له توانی بنه ڕە تییه ، و ته جریدی ت��ه واو یاسایه كه وه رووی له هه ره م به رزیی بۆخۆی ئه مه »كه بهێنێت به ده ست زانستی ل��ه گ��ه وره ی��ه داهێنانێكی سێگۆشه كان«، جگه له و بیردۆزانه ی كه
دایناون له بواری ئه ندازه ی شیكاریی.هه ر ئه و بوو وتی كه ئه م جیهانه ناتوانێت داهێنه رێكی هه یه ، كه عه قڵ پێناسه ی بكات، به ڵكو ته نها پێتده كرێت
كه له كاره كانی بكۆڵیته وه .رووه وه له و تالیس بۆچوونه كانی گرنگن كه ویستی وێنایه كی مه عقول بۆ جیهانی مه حسووس بكات، واته ویستی له سه ر تێگه یشتنێك ژیریی توانای به بوونه وه ر بدات به ده سته وه ، كه ئه مه ش
كرۆكی كاری فه یله سووفه.ره ن��گ��ه ئ��ه و ق��س��ان��ه ی ئ��ه و بۆ
له و مادده ناخی له مرۆڤ كه ئێستا ئاگادارییه كی رسوش��ت توخمه كانی پووچ ته نانه ت و بێامنا هه یه ، باشی كاته، ئ��ه و بۆ ب��ه اڵم ب��ن، ئه فسانه و بوون عه قڵی بیركردنه وه ی ده ستپێكی
له مه ڕ بناغه و بنه مای بوون.روانگه یه كی به كه ه��ه رئ��ه وه ی ویستی ڕوان��ی، بوونی له ژیربێژانه دروست له سه ر گشتیی فیكره یه كی بۆ بوو ده ستكه وت خۆی بۆ بكات،
مرۆڤایه تی.ئه و به باوكی میتۆدی سه ملاندن و هه ژمار زانستدا له به ڵگه هینانه وه ش كه س یه كه مین ئه و چونكه ده كرێت، بیركردنه وه ی بۆ نه خشه ی كه ب��وو له »عه قڵ وتی كاتێك داڕشت مرۆڤ بۆ ده ستپێده كات، دراوه وه كۆمه ڵێك بسه ملێنێت، داواكراو كۆمه ڵێك ئه وه ی پرۆسه ی له م��رۆڤ پێویسته كه واته بزانێت خۆی زانراوه كانی بیركردنه وه دا
و له وێوه ده ستپێبكات«.وتوویه تی ئه فراندن به سه باره ت
پێدانی ل��ه بریتییه »ئ��ه ف��ران��دن واته ن��ه ب��ووه «. شته ی ب��ه و ب��وون كایه دا له شته ی ئه و هێنانه كایه ی پێویست رووه وه ل��ه م ن��ه ب��ووه ، مه به ستی كه – داهێنه ر ناكات ئه و وێنه یه كی پێشرت خ��ودای��ه - ئه گه ر چونكه البووبێت، شته ی ئه وه یه مانای واب��وووب��ێ��ت شتی ئه فراندنه كه پێش وێنه یه ش ئه و بووبێت، له حاڵێكدا به الی تالیسه وه كه دراوه كه مانه پێچه وانه ی ئه مه و بووه خۆی هه ر ئه فرێنه ر ومتان
به س.بێت، ب��ه س��ه ره وه ئێستاشی له سه ر قسه ی تالیس پرسانه ی ئه و فه یله سووفاندا له ناو ك���ردوون، بۆیه هه ر ماوه ، له سه ر مشتومڕیان فه لسه فه دا، كاروانی درێ��ژە ی له نوێ و ئاماده یه تالیس هه نووكه ش
ده بێته وه .
*هەفتانە دەینووسێت
[email protected]ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
13
و ل��ه سه رنجڕاكێشان س��زای��ان��ه ئ��ه و دووب��اره ك��ردن��ه وه ی و په سه ندنه كردن ب��ه ره��ه م��ه ك��ه وه ده س��ت��پ��ێ��ده ك��ات، تا و ناوه ند و ده زگ��ا له ده رك��ردن ئاستی لێسه ندنه وه ی بڕوانامه و ته نانه ت سزای ئه كادیمی دزیی زیندانیكردن. و دارایی په یوه سته كانی و یاسایی بابه ته و ئه و بۆ ك��راوه ، له سه ر قسه وباسی زۆر ده توانن زیاترن، خوازیاری كه سانه ی سود له و پێگه ئه لیكرتۆنییانه وه رگرن كه
تایبه تن به و بواره وه . دزینی له باس ڕابردوودا له ئه گه ر له ئ��ه وا ك��راوه ، تر كه سانی به رهه می چه ندین جیهان ئاستی له سه ر ئێستادا په یدابوون، ناوه ند و كۆمپانیا ك��ه س، زۆر كه ده كه ن، دزی جۆری ترسناكرتین خۆیان شێوازی و ڕێكار به و لێزانانه كه سه كان جاران هه ڵده سنت. كاره به و خۆیان دزییان ده كرد، ئێستا به شێوه یه كی پۆشاكی و ده كرێت بۆ دزییان ڕێكخراو به شێوه یه ك ده كرێت، به بااڵیدا زانستی واته نایناسێته وه ! ئه سڵییه كه شی خاوه نه كه سی و ده كرێت گه وره تر تاوانێكی ناكێشێت، ئه ركێك هیچ ئه كادیمی به ناو باشرتین ده توانێت پاره بڕێك به ته نها به رهه م توێژینه وه باس و ئه سایمێنت و
بهێنێت و ببێته خاوه نی بڕوانامه ی بااڵ!له هه ر كوردستان، له به داخه وه و ن��ه دراوه گرنگییه ك هیچ س��ه ره ت��اوه و ك��ار دروستیی و به ڕاستی نادرێت میدیاكانه وه له زۆرجار توێژینه وه كان. ب��اس��ی پ��وچ��ه ڵ��ی��ی ب��ڕوان��ام��ه ك��ان و ده كرێت، به ده ستهێنانی فڕوفێڵه كانی زانكۆیانه ی و واڵت ل��ه و به تایبه ت زانستییان ناوبانگی و نزمه كوالێتییان توێژینه وه و ب��اس ل��ه و جگه خ��راپ��ه . سانسۆرێكیان هیچ كه لۆكاڵییانه ی كه ده وت��رێ��ت ج��اروب��ار نییه ، له سه ر و توێژینه وه دكتۆرا و ماسته ر قوتابیی به بێ و ده هێنن تر كه سانی به رهه می ده ستكاری وه ریده گێڕن، تا بڕوانامه ی بااڵ ئێستا قوتابییانه ی ئه و بهێنن! به ده ست زیاتر ده خوێنن، كوردستان ده ره وه ی له
ئیسامعیل حەمه عه لی خورماڵی*
)plagiarism( ئه كادیمی دزی��ی دیارده یه كی ئه كادیمی، خیانه تی یان نائه خالقییه و به مانای ده ستبه سه راگرتن كه سانی به رهه می و كار دانه پاڵخۆی و پێویست ئاماژەكردنی به بێ دێت، تر ئه و ب��ۆ خ����اوه ن و س��ه رچ��اوه ك��ه ی. به رهه مانه ش ده شێت بیرۆكه ، توێژینه وه ، بن. نووسین و ده ربڕین گوزارشت، وته ، بوونی ئه كادیمی دزیی دێرزه مانه وه له التینی )plagiaries(ی وشه ی هه بووه . ئه و بۆ به كارهاتووه )فڕاندن( مانای به كه سانه ی كاری كه سانی تریان بۆ خۆیان شاعیری یه كه مدا س��ه ده ی له ب��ردووه . ڤالیریۆس »م��ارك��ۆس التین گ���ه وره ی به كارهێناوه وشه یه ی ئه م مارشالیس« كه تر شاعیرێكی تۆمه تباركردنی بۆ ئینگلیزیشدا له دزیوه . به رهه مه كه یی ساڵی شانۆنووس جۆنسۆن«ی »بێن تاوانبار وه ك )plagiary( وشه ی 1601به رهه می كه به كارهێناوه كه سێك بۆ ساڵی له دواتریش ده دزێ��ت. ئه ده بی زمانی له به رفراوان به شێوه یه كی 1620
ئینگلیزیدا به كارهاتووه .پله یجیاریزم، حاڵه ته كانی زۆربوونی ده زگا زۆرب��ه ی ئ��ه وه ی بۆ بووه هۆكار ڕێوشوێنی جیهان ئه كادیمییه كانی چۆنیه تی ب��ۆ ب��گ��رن��ه ب��ه ر ت��ای��ب��ه ت پێشكه وتنی ب��ه ره ن��گ��ارب��وون��ه وه ی. له و هه یه به رچاوی ڕۆڵی ته كنه لۆجیش ئه كادیمییه ده زگ��ا ئێستا پرۆسه یه دا. هه یه تایبه تیان پرۆگرامی ئاستبه رزه كان و قوتابی به رهه می تێستكردنی بۆ سزای به رانبه ریشدا له توێژە ره وه كان. سه رپێچیكاران. بۆ دان��راوه دیاریكراو
ناپه سه نده و غه شكردنه و خیانه ت پاره یه ك و مووچه هه ر كه پاشرت المان، و حه رام بكرێت، په یدا بڕوانامانه به و
بێبه ره كه ته .نێردراونه ته كه سانه ی ئه و چواره م: گه وره یان خزمه تی چاوه ڕوانی ده ره وه، پێوه زۆری��ان ئومێدێكی لێده كرێت، ئه زموونه گواستنه وه ی بۆ ب��ه س��رتاوه و كوردستان بۆ واڵتانه ئه و جوانه كانی پێشخستی له هه موو بواره كاندا. ئه گه ر ڕێگرییان لێنه كرێت له م كاره ناپه سه نده ، له بری گ��ه ڕان��ه وه ی��ان پ��اش نییه دوور خزمه ت و پێشخسنت، ئه م په تا و میكرۆبه بكه ن و ده ست بۆ كوردستان بگوازنه وه
به م بزنسه زیانبه خشه .جومگه كانی زۆرب���ه ی پێنجه م: گه نده ڵی پ��ه ت��ای ت��ووش��ی ك��وردس��ت��ان ن��اوه ن��ده و زان��ك��ۆ بێگومان ب���ووه ، به دوور حاڵه ته له م ئه كادیمییه كانیش نزمه ، ئاستیان زانستیشه وه له ڕووی نین. ده بێت هه وڵه كان به ئاراسته ی نه هێشتنی گه نده ڵی و به رزكردنه وه ی ئاستی زانستی خیانه تكار كه سانێكی كۆمه ڵه نه ك بێت، پرۆسه كه ن��او بخزێرنێنه ئاستالواز و ئه و ك��ادری و سه رپه رشتیار بكرێنه و
ناوه ندانه .ج��ێ��گ��ای داخ����ه گ���ه ن���ده ڵ���ی و له ڕێگره كوردستان له مه حسوبیه ت بواری كه یسه كانی بۆیه سه روه ری. یاسا ته ڵه كه ی و فێڵ و ئه كادیمی دزی��ی كه یسه كانی وه ك خ��وێ��ن��دن، ب���واری بۆ ب��ه دواداچ��وون��ی و لێپرسینه وه تر و ن��ارساون كه سه كان زۆرج��ار نه كراوه . ئاگاداری په یوه ندیداره كانیش الیه نه س��زادان، له بری كه چی تاوانه كانیانن، بۆ ده درێ��ت��ێ . پله وپایه یان و پۆست له م حاڵه ته ئ��ه م به ره نگاربوونه وه ی پێشنیارانه له م سود ده كرێت قۆناغه دا،
وه ربگیرێت:هۆشیارییه وه ل���ه ڕووی ی��ه ك��ه م: له و ن���اوه ن���ده ك���ان���دا ه��ه م��وو ل��ه بدرێت، باسه به م گرنگی خێزانه كاندا ترسناكه كانی سه ره نجامه له قوتابی
كه سانێك چونكه حاڵه ته ، له و به ئاگان و نییه لێهاتنێكیان و توانا هیچ ده بینن ناتوانن كه مرتین چاالكی به درێژایی ساڵ و به شدارییان هه بێت، به اڵم له كۆتاییدا زیره ك و له كه سانی چاالك بااڵتر منره ی
ده هێنن.خ��ااڵن��ه ی ئ��ه م بڵێن ده ت��وان��ی��ن فاكته ری دروستبوونی خواره وه دیارترین
ئه م حاڵه ته ن:جۆرێك بووه ته كاره ئه م یه كه م: پێوه بازرگانیی خه ڵكانێك و بزنس له م��ان��دووب��وون ب��ه كه مرتین ده ك���ه ن،
زۆرترین داهاتیان چنگ ده كه وێت.و ئه نته رنێت ب��وون��ی دووه م: كاریگه ره په یوه ندی تری هۆكاره كانی زۆرترین ناسینی و ب��ازاڕس��ازی له سه ر كێشكردنیان و ڕیكالمكردن و خه ڵك ب��ه ن��اوی پ��ی��اچ��وون��ه وه و ه��اوك��اری و
ناوه ندی په خش و فێركردن.بێتوانایی و ئاستنزمی سێیه م: قوتابیان و الوازیی ئاستی ئه و زانكۆیانه ی له كاتێك تایبه ت به خوێندوویانه ، تێیدا واڵتێك ده خوێنێت كه زمانی خوێندن به ئینگلیزی و ئه ڵامنی و فه ره نسی و ڕوسی قوتابی شێوه یه ك به ..هتد. و توركی و بڕوانامه كه ی به ده ست ده هێنێت، كه چی هێشتا وه ك پێویست شاره زای ئه و زمانه
نه بووه !قوتابیان ده وڵه مه ندیی چ��واره م: تایبه ت به دارایی، پشتگیریی بوونی و له سه ر تێچوونه كانیان و زه ماله ئه وانه ی واڵتێكی له یاخود حكومه ته كانیانه ،
ده وڵه مه نده وه هاتوون.ئابووریی ب��اری خراپیی پێنجه م:
ئاگاداربكرێته وه .ده زگ��ای و په رله مان له دووه م: حاڵه تانه ئه م بۆ سزا په یوه ندیداره كان بكرێت ئیجرائات پاشان بكرێت، دیاری یاسایانه یان ئه و و تاوانباران به رانبه ر به سه ردا جێبه جێ بكرێت له هه ر ئاست
و پله وپایه یه كدا بن.قوتابییانه ی به و سه باره ت سێیه م: بۆ خوێندن بۆ ده ره وه ده نێردرێنه به رنامه ی تواناسازی، یان هه ر شێوه یه كی پێ په یامننامه یان خوێندن، مۆڵه تی تری پڕبكرێته وه و له حاڵه تی سه رپێچیدا سزا بدرێن، بڕوانامه كه یان په سه ند نه كرێت و
لێوه ربگیرێته وه . تێچوونه كانیشیان بواره به و تایبه ت لیژنه ی چواره م: به ئاگابوون و به دواداچوون بۆ دابرنێت قوتابیان و كۆكردنه وه ی كاری له حاڵ و به شێوه یه كی شایسته له سه ریان، زانیاری ده كرێت سود به ڵگه وه ، به و و شه فاف له پۆست و پۆستی ئه لیكرتۆنی ببیرنێت. پالنێك و پ��رۆژە هه ر گرنگیی چونكه كۆنرتۆڵكردنیدا و ب��ه دواداچ��وون له وردی به گرنگه زۆر ده بینێته وه . خۆی بكرێت قوتابیان كاری بۆ به دواداچوون زانیارییان قۆناغه كانیاندا، هه موو له و كاره كان به سه باره ت بكرێت داوا لێ
به ره وپێشچوونیان. بڵێین ده ت��وان��ی��ن ك��ۆت��ای��ی��دا، ل��ه شێوه یه ل��ه م بابه تێكی بۆ ده س��ت��ردن و ت��اوان��ب��اران ده ستنیشانكردنی و سزادانیان، كارێكی گران و هه ندێجاریش كه سه پێویسته ب��ه اڵم م��ه ت��رس��ی��داره ، ئازایانه و بن جیاواز ئه كادیمییه كامنان و ببنه وه حاڵه ته ئ��ه م ڕووب����ه ڕووی تواناكان زیاتر تا بكه ن، لێ ڕێگریی كه سه لێهاتووه كان و نه چن به فیڕۆ له كه سانێك هیوادارم نه بن. بێئومێدتر بابه ته به م گرنگی به رپرسیارێتیدا ئاستی پێوه میلله ته كه مانی دواڕۆژی كه بده ن، به نده و ده روازه ی هه موو پێشكه وتن و
گۆڕانكارییه كه .
خوێندكاری دكتۆرا - مالیزیا
ئ��ه و خ���اوه ن ب��ڕوان��ام��ه ب��ه رزان��ه ی كه له بێزارن و كه مه دامه زراندنیان هه لی خراپیی هۆی به یاخود خۆیان، واڵتی بگه ڕێنه وه ، ناتوانن واڵته وه بارودۆخی له و واڵتانه به هۆكاری تر ڤیزا وه رده گرن و ده ست به و كارانه ده كه ن. به ڕاده یه ك به كه مرتین نرخ تێزی ماسته ر و دكتۆراش
ده نووسن.زان��ك��ۆك��ان، سیستمی ش��ه ش��ه م: كاری و توێژینه وه به پشت زیاتر كه تاقیكردنه وه و نه ك ده به ستێت، قوتابی ئاماده بوون، به تایبه ت بۆ خوێندنی بااڵ.
ح�����ه وت�����ه م: ل����ه س�������ه رووی و دڵسۆزی نه بوونی هه مووشیانه وه هه ستی به رپرسیارێتی الی ئه و كه سانه ی ب��ه و ك���اره ه��ه ڵ��ده س��نت، ل��ه ه���ه ردوو
الیه نه كه وه .جێگای بابه ته ئه م ئێستا تا ئه گه ر و ب��ااڵ خوێندنی وه زاره ت����ی بایه خی به اڵم نه بووه ، په یوه ندیداره كان ده زگا تواناسازی به رنامه ی بۆ خۆیه تی جێگای ئاوڕێكی ده ره وه بۆ قوتابیان ناردنی و پیاده توند ئیجرائاتی لێبدرێته وه ، جدیی
بكرێت، چونكه :كاری تواناسازی به رنامه ی یه كه م: و كار كوالێتیی و توانا به رزكردنه وه ی به رهه می كه سه كانه ، نه ك به پێچه وانه وه .سه رف خه یاڵی پاره یه كی دووه م: ده كرێت بۆ بنیادنانی كه سێتیی ئه كادیمی ئاستبه رز، خزمه تگوزاریی دابینكردنی و ئه و ئاستی له به رهه مه كه شی ده بێت
جوهد و تێچوون و پێشبینییانه دا بێت.كۆمه ڵگه یه كی وه ك س��ێ��ی��ه م: ترسناكی دیارده یه كی ئه مه موسڵامن،
د. سه باح به رزنجی *
(4)
«
بەبڕوای تالیس، ئه م جیهانه داهێنه رێكی
هه یه كه عه قڵ ناتوانێت پێناسه ی
بكات
ڕوانین
كه یسه كانی بواری دزیی ئه كادیمی و فێڵى بواری خوێندن، وه ك كه یسه كانی تر لێپرسینه وه و به دواداچوونی بۆ نه كراوه
پێناوه دا له و یاخود داوه ، بۆ قوربانییان به به عس مافه ی ئه و قوربانی، بوونه ته ته رحیل، ته بعیس و ته عریب ڕووبه ڕووی پێویسته زۆر ب��ۆی��ه ده وه س��ت��ای��ه وه. له هه رێم سیاسییه كانی الیه نه هه موو ڕێكبخه ن، كوردی نێوماڵی زیاتر ئێستادا كورد گه لی خواستی و ب��ه رژەوه ن��دی به رژەوه ندیی سیاسی و كارتی له پێناوی ئێستادا ل��ه به كارنه هێنن. حزبیدا بارودۆخی عێراق و ناوچه كه به قۆناغێكی هه ستیاردا تێده په ڕێت، بۆیه ده بێت كورد دۆسیه كانی له گه ڵ مامه ڵه وریاییه وه به تایبه ت به بكات، عێراق نێوان هه رێم و هه مووانیش الی ه��ه رێ��م. ن��اوخ��ۆی ده ستووری پرسی ئێستادا له ئاشكرایه میدیاكان تادێت پرسێك بووه ته هه رێم
كاوه ی مه ال حسێن
ل��ه م��ێ��ژووی ك���ورددا ل��ه هیچ كورد گه لی قۆناغێكدا، كاتێك و بۆ نه ڕەخساوه بۆ ئ��اوای ده رفه تی مافه ی ئه و مافه كانی، به دیهێنانی به هه زاران كورد له پرۆسه ی ئه نفال هه ڵه بجه كیمیاییبارانكردنی و
لێده كه ن و باسی گرنگییه وه به زۆر بوونه ته هه رێمیش سیاسییه كانی الیه نه كوردستان دیموكراتی پارتی دووبه ره وه ، ڕەشنووسی ئێستادا له ئه وه یه له گه ڵ ڕاپرسییه وه بخرێته هه رێم ده ستووری به وه ی بدات له سه ر ده نگی خه ڵكی و له گه ڵ ئه و ده ستووره دان یاخود نا، ئه وه ش سه رۆكی بارزانیی مه سعود به ڕاشكاوانه دیموكراتی پارتی سه رۆكی هه رێم و یادی بۆنه ی به وتارێكیدا له كوردستان شۆڕشی گۆاڵنه وه، داوایكرد، به اڵم یه كێتیی هاوپه یامنی كه كوردستان نیشتامنیی سرتاتیژیی پارتییه ، له گه ڵ هه رسێ الیه نی ئۆپۆزسیۆنی كوردستان كه خۆی له گۆڕان داوا یه كگرتوودا ده بینێته وه ، و كۆمه ڵ و هه رێم ده ستووری ڕەشنووسی ده كه ن
به كوردستان. په رله مانی بۆ بگه ڕێته وه مه به ستی هه مواركردنه وه، پاشان بخرێته
ڕاپرسییه وه . له ئێستادا ته واوی الیه نه كان پێداگری خۆیان داواكارییه كانی له سه ر ده ك��ه ن داوكارییه كانیان بۆ یاسایی به ڵگه ی و هه موو پێویسته زۆر بۆیه ده هێننه وه . له سه رووی هه موو به یه كه وه الیه نه كان به رژەوه ندیی له بیر به رژەوه ندییه كه وه میلله ته ئه وه بكه نه وه. كورد میلله تی شه ڕی به بینیوه ناخۆشییه كانی هه موو ئاسه واری ئێستاش تا كه ناوخۆشه وه ، كوردستاندا هه رێمی حكومه تی ل��ه ئاشكرایه هه موان الی ده كرێت. به دی به كۆمه اڵیه تییه ، په یامنێكی ده ستوور مه به ستی ڕێكخستنی كاروباری حكومه ت
مافه كان، زامنكردنی هاوواڵتییان و و به رقه راری له پێناوی هه مووی سه رتاپا ك��ورد تاكی ئ���ه وه ی ب��ۆ ئاشتیدایه ، هه رێمه دا له م ئ��ازادی ئاشتی و به گوزارشت له خۆی بكات، به اڵم ئه وه ی ئه و له سه ركردنه ، هه ڵوێسته جێگه ی هه رێم له له ئێستادا ململالنێیه ی ل��ه س��ه ر ئ��ه و ڕەش��ن��ووس��ه ده ك��رێ��ت، كورد تاكی ئاشتیی سه ر بۆ مه ترسیی الیه نه كان ئه گه ر خوانه خواسته هه یه ، نه چنه وه و به خۆیاندا به رپرسیارانه به رژەوه ندیی له پێناوی گفتۆگۆكان درزبوونی مه ترسیی نه بێت، میلله تدا بۆیه لێده كرێت. كوردی یه كده نگیی ئه م ده ت��رس��م ده س��ت��ووره ل��ه م زۆر
ئاشییه مان لێ تێكبدات.
قسه مان له وه نییه كه ده ستپێكردنه وه ی شۆڕش چه نده جێی ته قدیره ، قسه مان
له وه یه ئه و دروشم و مه بادیئ و ئایدیۆلۆژیایه ی هه ڵیان گرتبوو، ئێستا نه ك
هه ر لێی په شیامنن، به ڵكو پێچه وانه ش بووه ته وه ، وه ك »براتراند راسل« ده ڵێت
»ئه گه ر بۆچوونه كانی ئه رستۆ به پێی زانستی ئێستا هه ڵسه نگێنی، یه ك
ڕسته ی ڕاستی تیا نامێنێ «. بۆ حزبه كوردستانییه كانیش به هه مان شێوه یە، ئه گه ر به ڵێن و بۆچوونه كانی سه ره تای شۆڕش به پێی هه ڵسوكه وتی ئێستایان هه ڵسه نگێنی، یه ك ڕسته ی سه المه تی تێدا نه ماوه. ئه و سه رده م، ئه م زاراوانه
باوی بوو »پرۆلیتاریا، حه متیه تی مێژوویی، ئیمپریالیزم، دیالێكتیك، ڕەجعیه ت،
بۆرجوازی، به كرێگیراو، سه رمایه داری، دیكتاتۆری پرۆلیتاری، زه حمه تكێش،
ملمالنێی چینایه تی ... هتد«. ئێستا بێ هیچ بنچینه یه كی كوردانه، گۆڕاوه بۆ »دیموكراسی، مافی مرۆڤ، دژەتیرۆر،
ئاشتی، دایالۆك ... هتد«، ئینجا جارێكی تریش گۆڕا بۆ »كۆمپانیا، ملیاردێر،
وه نه وشه ، گه نده ڵی و ... هتد«.هه ر دیسان سه رنج بده له یه كه م
به یانی دامه زراندنی )ی.ن.ك( و شۆڕش هه ڵگیرسانه وه ، تێیدا هاتووه »وأثبتت
فشل القيادة العشائرية الربجوازية يف قيادة الكورد مجدداً ... وأن دوائر االستعامرية مريكية أعدا و مربيالية االاَ وعيل رأسها االاَ
ألدا و الشعب الكوردي«. له هه مان به یاندا دۆست و دوژمن به و شێوه یه ڕێز ده كات
»ان االمربيالية والصهيونية والرجعية والشاهنشاهية والطورانية والعربية
الشوفينية والرجعية الكردية العميلة تعترب ويل ... بينام تعترب القوة العدوة الرئيسية االاَ
الثورية العربية وحركات التحرر الوطني يف العامل الثالث والقوة االشرتاكية العاملية
والثورية يف العامل حليفنا الرئيسية«.ئه وه بۆچوونی گشت حزبه
كوردستانییه كان بوو. حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران، له كردنه وه ی په خشی
ڕادیۆیان ده یوت »تێده كۆشین له پێناو له ناوبردنی ئیمپریالیزم، به تایبه تی
ئیمپریالیزمی ئه مریكا«. ئه و شه پۆله گه یشتبووه )پ. د. ك(ی خۆشامن، له
كونگره ی )9(ی 1979 جاڕی ماركسیه تی خۆیاندا، له ماده ی 5، 6 ماركسیه تی
خۆیان تۆمار كرد. وا ئێستاش ڕوویان وه رگه ڕاوه به 180 پله ، ئه وه ی 30
ساڵ زۆر به خه ستی له دژی بوون، ئه مجاره بووه وه سه رمه شقیان، دیسان
له و سه رمه شقییه نوێیه ش الیه نه سه لبییه كانیان وه رگرتووه ، خۆ ئه و
عه ملانیه ته ی رۆژئاوا یه ك شت نییه ، هه ر ئه و عه ملانیه ته سیسته می ئیمپریالیزم،
هه ردوو جه نگی جیهانی، تۆرانی، نازی، فاشی و شۆڤینی به عسیه تی
هێناوه ته به رهه م، سه ره ڕای ده ردی لیرباڵیه تی كۆمه اڵیه تی، بازاڕی ئازاد،
چینایه تی و ڕەگه زپه رستی، دووره ئاینی و ئه خالقی وه ك الیه نه سه لبییه كه ی، الیه نه ئیجابییه كه ی ڕۆژئاواش بریتییه
له دیموكراسی و پرۆسه ی سیاسی، مه ده نیه ت، ده ستاوده ستی ده سه اڵت،
ته كنه لۆجیا، ئازادیی ڕاده ربڕین، سه روه ریی یاسا، خۆشه ویستیی
واڵت. جا با وردبینه وه ، ده بینین حزبه ده سه اڵتداره كامنان هاتوون له دیموكراسی
و ئازادی و ده ستگۆڕی ده سه اڵت و زانست و ته كنه لۆجیا ڕاسته قینه كه
الیان داوه ، یان ته نها ناوی وه رگرتووه ، یه خه گیری باقی سه لبییاته كانی تر بووه ،
هێناویه تی به سه ر كورددا په یڕەوی ده كا، له به ڵێن و دروشم و ئامانجه كانی
سه ره تای شۆڕشیش به ته واوی په شیامنن.
[email protected] ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
12
له یادی شۆڕشداله هه مووی په شیمانن
مه سعود عه بدولخالق
زۆر‌له‌م‌ده‌ستووره‌‌ده‌ترسم
دانیار هەورامى
بێت، شوێنێك ه��ه ر ل��ه حكومه ت كۆمه ڵێك خه ڵكن كه به بوونی كۆمه ڵێك یاسا و پره نسیپ حوكمی خه ڵك ده كه ن، ڕێره وی ژیان و گوزەرانی ئه و ناوچانه ی ژێرده ستیان دیاری ده كه ن. حكومه تی هه رێمیش یه كێكه له و سه دان حكومه ته ی كه له دونیادا بوونی حكومه ته ئه م به رپرسانی، وته ی به هه یه. دیموكراتییه كان، حكومه تە له یه كێكه بنه ماكانی زۆرب���ه م���ان ه��ه رچ��ه ن��ده دیموكراتیبوونی تێدا نابینین. من لێره دا كارم به سه ر دیموكراتیبوون یان دیكتاتۆربوونیه وه نییه ، ئه وه ی كه ده مه وێ هه ڵوێسته ی له سه ر ناویان كه تێكستانه ن له و هه ندێ بكه م، كۆمه ڵێك به سه ر سه پێرناون و یاسا لێرناوه
خه ڵكدا.بێت، شوێنێك ه��ه ر له یاسا بوونی به و ده ستخۆشییە، جێی و باشه شتێكی و بێت ب���اران منه كانی وه ك��و م��ه رج��ه ی به سه ر هه مواندا به یه كسانی ببارێت، به اڵم ئه فسوس له م مه مله كه ته ی ئێمه، یاسا وه كو بچووكه كان ته نها وای��ه ، جاڵجاڵۆكه تۆڕی
ده گرێت و گه وره كان تۆڕەكه ده پچڕێنن. هه رێمه كه مان جۆراوجۆرن، یاساكانی هه ندێكیان نایابن، و جوانن هه ندێكیان و س��ه م��ه ره ن هه ندێكیان ڕەخ��ن��ه ن، جێی پێكه نیناوین، به اڵم هه موویان بۆ هاوواڵتیانی كۆمپانیا خاوه ن و به رپرسان ده بن، سڤیل سه روو له نهۆمێك چه ند ملیاردێره كان و
نزار ته یب هه ورامی
ح��زب��ی س��ی��اس��ی ی��ه ك��ێ��ك��ه له كۆمه ڵگه یه كی هه موو پێكهاته كانی به و س����ه رده م گلۆباڵیی جیهانی نیشانه ی فره یی حزبی ئه و كۆمه ڵگایانه له سیاسی حزبی به اڵم ده نارسێنه وه . جیاوازه زۆر رۆژئاواییه كان كۆمه ڵگا كۆمه ڵگا له سیاسی حزبی رسوشتی له
حكومه‌ته‌‌سه‌یر‌و‌سه‌مه‌ره‌كه
به‌حزبیكردنی‌سروشتی‌شاره‌كانی‌كوردستان
ده مه وێت من كه یاسایانه ی ئه و یاساوه ن. ب��اس��ی��ان ل��ێ��وه ب��ك��ه م، ی��اس��ا ك��ۆم��ی��دی و
ته نزئاساكانی ئه م حكومه ته ن.له زۆر ڕووه وه سه یر یاساكان زۆربه ی و سه مه ره ن، به اڵم ته نها تیشك ده خه مه سه ر و فه رمانبه ران بۆ كه سه مه رانه ی یاسا ئه و سه یرترین چونكه ده رچوون، فه رمانگه كان واڵتین له ڕووی دامه زراندنی فه رمانبه ران و جۆراوجۆره كان یاسا به كۆتوپێوه ندكردنیان و وه زاره ته كان سه رسوڕهێنه ره كانی یاسا و
فه رمانگه كان. نزیكه ی سه مه ره یه دا هه رێمه له م كه هه یه ، بوونیان مووچه خۆر )1200000(ده كاته نزیكه ی )25%(ی دانیشتوانی هه رێم، كه بوونی ئه م ڕێژە زۆره ی مووچه خۆر له هه ر شوێنێكدا، پێویستی به چه ند یاسایه ك هه یه كه كاروباره كانی ڕێكبخات، كه تا ئێره شتێكی دونیا واڵتانی هه موو له چونكه ئاساییه، حكومه تی ئێمه ش الی هه یه ، بوونی یاسا كوردی ده یه وێت به كۆمه ڵێك یاسای سه مه ره بوونی من رێكبخات. فه رمانبه ران كاروباری كاره له یه كێك به فه رمانبه ره هه موو ئه م
سه یره كانی حكومه ت ده زانم. یاسای سه مه ره كان، یاسا له یه كێك یاسایه ئ��ه م به پێی كه زه وی��ی��ه ، پێدانی خزمه تی ساڵێك چه ند ده بێت فه رمانبه ران ببنه ده توانن ئه وسا هه بێت فه رمانبه رییان خاوه نی زه وی، به و مه رجه ی كه هیچ زه وی و خانوویه كیان به ناوه وه نه بێت، واته هه موو خزمه تی ته واوكردنی پاش مووچه خۆرێك
رسوشتی ته نانه ت رۆژهه اڵتییه كان، كۆمه ڵگایه دوو له و حزبی ملمالنێی جیاوازییان زۆره ، رسوشتی كاركردنیشیان جوانه یه دیمه نه ئه و رسوشت جیاوازه . فه راهه م مرۆڤه كان هه موو بۆ كه بژین. پێكه وه ئ���ه وه ی ب��ۆ ه��ات��ووه ، بۆنه ی یاخود حزبی، ی��ادك��ردن��ه وه ی له دی��اردان��ه ی ل��ه و یه كێكه ح��زب��ی، رۆژهه اڵتییه كاندا حزبه پێكهاته ی جار زۆر پێده درێت، زۆری گرنگییه كی هۆی بووه ته و بووه پێویست له زیاد ركابه ری تری حزبه كانی توڕەكردنی كوردستانی له ب��اس ئه گه ر خ��ۆی��ان. یادكردنه وه ی دیارده ی بكه ین، خۆمان دیاردانه ی له و یه كێكه سیاسی حزبی پێ پێویستی ل��ه زی��اد گرنگییه كی ده درێت، زۆر جار بووه ته هۆی شه ڕ و پێكدادانی الیه نگرانی دوو پارتی سیاسی،
بۆ ت��ه واو خاڵی كۆكردنه وه ی و پێویست وه رده گرێت، زه وی زه وی، به ده ستهێنانی كه ئه وكاته ش كه سی مووچه خۆر له ته مه نی ته مه نه له و فه رمانبه ران زۆربه ی پیریدایە، زه ویه به و نییه پێویستییه یان ئه و پیرییه دا وه ك ئه وه ی له گه نجیدا پێویستیانه ، چونكه خێزانی ت��ازه و گه نجه كه ساتانه ی ئ��ه و و سه ره تادایه له مووچه كه ی و پێكهێناوه ناكات پارچانه هه موو ئه و به شی كه مه ، گه نجیدا له ئه گه ر به اڵم ده بێته وه ، لێی كه پاره بڕە ئه و ئه وا وه ربگرێت، زه وییه ئه و زۆره ی كه له كرێی خانوو، یان كڕینی زه ویدا خه رجی ده كات، پینه ی دڕاوییه كی تری ژیانی
پێده كات.ده رماڵه ی عه جیب ت��ری یاسایه كی خ��ه رج ف��ه رم��ان��ب��ه ران ب��ۆ ك��ه هاتوچۆیه ، ده كرێت. له حكومه تدا هه موو فه رمانبه ر و مامۆستایه ك وا گریامنه ی بۆ كراوه كه شوێنی له شاره كاندایه ، ناوه ندی له نیشته جێبوونی تر، شوێنه كانی ده بنه دابه ش شاره كانه وه تەنها هاتوچۆ ده رماڵەى پارێزگاكاندا له كه )20000(، ده رماڵه ی هاتوچۆی فه رمانبه رانی قه زاكان ته نها )30000(، ده رماڵه ی هاتوچۆی شارۆچكه كان )50000( و الدێكان ) 60000( دیناره ، بێئاگا له وه ی كه كۆمه ڵێك فه رمانبه ر و مامۆستا له ناو الدێكانه وه ده چنه شاره كان بۆ ده وام، له به رئه وه ی كه له شاره كاندا ده وام بۆ هاتوچۆیان ده رماڵه ی كه مرتین ده كه ن، خه رج ده كرێت، خۆ ئه گه ر ئۆتۆمبێل دابین بكرێت بۆ فه رمانبه ر و مامۆستایانی ناو شار،
سه ره تای له دیارده یه ئه م تایبه تی به ن��ه وه ده ك��ان��دا زی��ات��ر ب��اوب��وو. ب��ه اڵم به داخه وه له ئێستاشدا له جیاتی ئه وه ی ئه م دیارده یه به ره و كه مبوونه وه بچێت، ده چێت، قووڵبوونه وه به ره و رۆژبه رۆژ ب��ه ره و بزانین ئ��ه گ��ه ر تایبه تیش ب��ه هه ڵبژاردنه كانی په رله مان و پارێزگاكانی هه رێمی كوردستان ده چین و ملمالنێكان قووڵرت ده بنه وه . ئه وه ی زیاتر دیارده كه ی حزبی ه���ه ردوو ق��ووڵ��ك��ردووه ت��ه وه ، یادانه یان ئه م كوردستانن، فه رمانڕەوای له هه رێمیان دوو و دیارده به كردووه به كوردستان دروستكردووه پارچه یه كی ناوی »هه رێمی سه وز و هه رێمی زه رد«. له فه رمانڕەوا پارتی یاده كانی ته نانه ت به شێوه كی قه ده غه یه زه رد هه رێمی بكرێت، سه وزدا هه رێمی له به رفراوان هه رێمی له فه رمانره وا پارتی یاده كانی
ئه وا ئه و ده رماڵه شیان بۆ خه رج ناكرێت. له هه مان كاتدا كۆمه ڵێك فه رمانبه ر و مامۆستا له ناو نیشته جێبوونیان شوێنی كه هه ن ده رماڵه ی بڕی زۆرترین كه چی الدێكاندایه ، هاتوچۆیان بۆ سه رف ده كرێت، به بێ ئه وه ی كه ئه وان هیچ بڕە پاریه ك بۆ هاتوچۆ دابین بكه ن. حكومه ت ده توانێت بۆ ئه م مه به ستانه فه رمانگه یه ك و وه زاره ت هه ر له لیژنه به پێی و فه رمانبه ره هه ر و بهێنێت پێك ده رماڵه ی دابینكردنی به پێویستبوونی
هاتوچۆ، ئه و بڕەپاره یه ی بۆ سه رف بكرێت.به المه وه سه یره ، زۆر كه تر یاسایه كی پیرۆزی جلی به ده وامكردنه قه ده غه كردنی بیانویه ك هه ر سێبه ری له ژێر كوردییه وه ، بێت، به بێ گوێدانه ویست و حه زی فه رمانبه ر به دروستكراو په رله مانی له مامۆستا، و یاسای كوردانه وه ، خزمه تی و جل و ده نگ كوردبوون ناسنامه ی تاكه قه ده غه كردنی كه ده كرێت ناچار فه رمانبه ر ده رده كرێت، جلوبه رگی بیانی له به ر بكات، به له به ركردنی جلی ك���وردی ڕەن��گ��ه زۆرج���ار دووچ���اری كه له كاتێكدایه ئه مه ببێت، لێپێچینه وه و كوردایه تی و ك��وردب��وون بۆ بانگه شه ده وڵه تی دامه زراندنی و كوردی حكومه تی
كوردی ده كرێت.یاخود یاسای ئیمتیازات و به خششه كان، هه موو فه رمانگه كان زۆرب���ه ی ل��ه ك��ه مووچه ی و پله وپایه ن خاوه ن كه ئه وانه ی و ئیمتیازات زۆرترین هه یه ، زه به الحیان ده رماڵه ده یانگرێته وه . به منوونه له وه زاره تی
فراوان شێوه یه كی به قه ده غه یه زه رد ئه و ئه مه بكرێته وه . له هه رێمی سه وز كێشاوه باڵی ئێستادا له كاره ساته یه رسوشتی و سیاسی گۆڕەپانی به سه ر
شاره كانی كوردستاندا. شوێنه و شه قام سه یری ئه گه ر كوردستان ش��اره ك��ان��ی گشتییه كانی جیاواز هه رێمی دوو ده بینین بكه ین، ساڵیادی ل��ه ه��ه ی��ه. ك��وردس��ت��ان ل��ه هه رێمی له )ی.ن.ك( دام��ه زران��دن��ی ئااڵی شوێنێك ه��ه ر ده گه یته س��ه وز ئه وه ی بۆ ئاماژەیه هه ڵوارساوه ، سه وز كه ئه مه هه رێمی سه وزه ، وه كو ئه وه ی نه بێت! لێ دیكه ی پارتی هه رێمه له م )پ.د.ك( گواڵنی شۆڕشی ی��ادی له بۆ ئاماژەیه ه��ه ڵ��وارساوه ، زه رد ئ��ااڵی وه كو زه رده ، هه رێمی ئه مه ئ��ه وه ی نه بێت لێ دیكه ی پارتی هه رێمه له م
خوێندنی بااڵ، ئه وانه ی كه بڕوانامه ی ماسته ر و دكتۆرایان هه بێت و مووچه یه كی یه كجار زۆرتریان هه بێت له وانه ی كه بڕوانامه كانیان كه مرتن، تابلۆی ئۆتۆمبێل له الیه ن وه زاره تی ناوخۆی هه رێم به دیاری پێیان ده به خرشێت، كه ئ��ه وان��ه ی وه زاره ت هه مان له ه��ه ر بڕوانامه كانیان له وان كه مرت بێت و مووچه یان ئه و سودمه ندی ناتوانن كه مرته ، ل��ه وان بڕوانامه خاوه ن هه رچه نده بن، دیارییانه وه ك تابلۆكه یه به پێویستان زیاتر نزمه كان خاوه ن بڕوانامه به رزه كان، چونكه مووچه یان زۆر له خاوه ن ماسته ر و دكتۆراكان كه مرته . دكتۆر كه ئه وانه ی نه خۆشخانه كان، له یان دوو و ده وام ده چ��ن��ه ك��ه به یانیان ب��ن هێشتا خۆی ئاسایی واده ی پاش كاتژمێر له سه ر ده وام نین، به اڵم بچووكه كان، ئه گه ر له گه ڵ لێپێچینه وه یان دوابكه ون، چركه یه ك ده كرێت، یان له هه موو وه زاره ته كان هه موو زۆره مووچه یان و به ڕێوه به رن كه ئه وانه ی دابین بۆ تایبه تیان ئۆتۆمبێلی پله به رزن، و له سه ر ده بێت بچووكه كان ب��ه اڵم ك��راوه ، حسابی ئه و مووچه كه مه ی كه وه ریده گرن،
كرێی ئۆتۆمبێل بده ن.بۆمان خ��ێ��رای��ه س��ه رن��ج��دان��ه ب��ه م هه رێمی یاساكانی پێویسته ده رده كه وێت گشتگیریان پێداچوونه وه یه كی كوردستان بۆ بكرێت و دابڕێژرێنه وه ، به شێوه یه ك كه بكرێت ره چاو تێدا دادپه روه ریی زۆرترین چینه كانی ت���ه واوی ب��ه رژە وه ن��دي��ی له و
كۆمه ڵگه دا بێت.
پارتی ئه ویش بێت لێ پارتێكی ته نها و پارته كانی دیكه ی زه رده ! ئه گه ر هه موو بۆنه حزبییه كانیاندا و یاد له كوردستان رسوشتی شار بكه نه په ڕۆ، سۆشیالیست گۆڕان پرته قاڵی، كۆمه ڵ شین، ره نگی نیللی و بزووتنه وه سپی، شیوعی سوور، دیكه ش پارته كانی و قاوه یی یه كگرتوو ئه وا هه ڵواسن، په ڕۆیه ك و هه ریكه هه رێمێكی چه ند به ده بێت كوردستان پارچه یه ك له ئێستادا له ئه گه ر جیاواز. ل��ه چ���وار پ��ارچ��ه ی ك��وردس��ت��ان دوو ئه وا هه بێت، زه رد و سه وز هه رێمی ئه و كاته پارچه ی باشووری چوار پارچه ی كوردستانی گه وره ، له جیاتی دوو هه رێم ده بێ�ته ده هه رێم، له جیاتی یه كخستنی هۆكاری ده بنه كوردستان، پارچه كانی پارچه كانی زیادكردنی و په رتكردنیان
كوردستان.
www.bayanpress.netژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
15
خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم
بەڕێوەبەرى هونەرى:ڕەوشت محەمەد
بەڕێوەبەرى کارگێڕى:جیهانگیر ئەحمەد
ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت:www.bayanpress.net
E.mail: [email protected]/bayanpres
ئەنداماىن بۆرد:سەاڵح ساالر
ئیدریس سیوەیىلمحەمەد جەمال
ناونیشان: سلێامىن - شەقامى ئیرباهیم پاشا - تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم - شوقەى ژمارە 3. تەلەفۆن: 07480605181 بایی )750( دینارە
رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە
گفتوگۆ
به رده وامیی شه رعییه تی و ده سه اڵت مێژوو ته ماشای ئه گه ر ده س���ه اڵت. له سه ر كاریان ئه مه وییه كان بكه ین ئه م تێز و بۆچوونه ده كرد، كه ناكرێت بووه ستینه وه ، خه لیفه رووب���ه ڕووی ئه نجام ناته ندروست كارێكی هه ر با له ب��ه رگ��ری خه لیفه چونكه ب��دات، هه روه ها ده ك��ات، ئایین سه روه ریی ئه مر وه ك خه لیفه یان بوونی ئ��ه وان روو، ده خسته ئیالهی قه ده رێكی و ئه و تا بێت ب��ه رده وام ده كرێت بۆیه هه یه . له سه ر ویستی خ��وا كاته ی له مرۆڤه ویستی بێبه ریكردنی واتای خه لیفه . له ده سه اڵت لێسه ندنه وه ی موعته زیله كان- ب��ارودۆخ��ه دا ل��ه و موسڵامنه كان- عه قاڵنیی گرووپێكی بریتییه كه روو، خسته بیرۆكه یه كیان كه سێك هه ر و مرۆڤێك هه ر له وه ی ئه م كرده وه كانی، له به رپرسه بێت، رووی له ئ��ه وه ی س��ه ره ڕای بیرۆكه یه هه یه ، ئاینیی ره هه ندێكی شكڵه وه به اڵم له رووی ناوه رۆكه وه ره هه ندێكی بۆیه هه بوو، گرنگی فكریی و سیاسی الی ئه مه وییه كان و عوله ما و موریدانی ده سه اڵت، جێگه ی قبوڵ نه بوو، كه وتنه مه قوله په رده ی له ژێر دژایه تیكردنی
ئاینی و كه المییه كان.بڵێم، ده م��ه وێ��ت ل��ێ��ره وه ج��ا دادپه روه ی جه وهه ری ده سه اڵته ، ده قی دادپه روه ری له سه ر جه خت قورئانیش سته مكاری رووب��ه ڕووب��وون��ه وه ی و
ئه گه ریش ده ك��ات��ه وه ، گه نده ڵی و سیاسیی ئه ده بیاتی بۆ بگه ڕێینه وه ده بینین كۆنیش، زانایانی هه ندێك دادپ����ه روه ری ل��ه س��ه ر جه خت زۆر ده ڵێت غه زالی منوونه بۆ ده كه نه وه ، »ان الدین بامللك وامللك بالجند والجند باملال واملال بعامره البالد وعامره البالد بالعدل فی العباد«. واته ئایین پێویستی به ده سه اڵتیش هه یه ، ده س��ه اڵت به سامان، و پاره به جه یشیش جه یش، واڵت، ئاوه دانكردنه وه ی به پ��اره ش به پێویستی واڵتیش ئاوه دانكردنه وه ی دادپه روه ری هه یه . كه واته دادپه روه ری و دابه شكردنی به هاكان له كۆمه ڵگه دا، ده كرێت بۆیه دسه اڵته . جه وهه ری مێژووی مرۆڤایه تی مێژووی بوترێت ملمالنێی داپه روه ری و نادادپه روه رییه .
بڵێین ده ك����رێ����ت ل����ێ����ره وه ده سه اڵتێكی ب��ۆ پ��اس��اوه��ێ��ن��ان��ه وه له به شێكه نادادپه روه ر، و سته مكار سته مكاری و زیهنی نادادپه روه ریی سته مكاری. خودی له به رگریكردنه و
دژی بۆ ئایینی به ڵگه هێنانه وه ی بۆیه گۆڕانكاریی دادپه روەرانه ، سته مێكه له و خودا ناشیرینكردنی و ئایین خودی ره نجاندنی ئه و مرۆڤانه ی كه متامنه یان به خودا هه یه و ده رگا و مه نزڵی خودا
دواوێستگه ی هیوایانه . به یان: ئه و نووسه رانه بۆ بره ودان فه رمووده یه كی چه ند فكره یه ب��ه و پاساو، ده ك��ه ن��ه )د.خ( پێغه مبه ر
ده سه اڵت و ئه و كه سانه -زانایان- بوون مه عنه وییان و مادی به رژە وه ندیی كه ئه و ده س���ه اڵت. له گه ڵ ب��وو ته ریب ده س��ه اڵت ته ماشای وا تێگه یشتنه ی خراپرتین كه ده ك��ات س��ه رۆك یاخود نه بوونی و ف��ه وزا له باشرته ب��ارودۆخ وا ئه میر، و خه لیفه ی��ان س���ه رۆك، به باوكه ، كه ده كات سه رۆك ته ماشای نه بوونی سه رۆك خه ڵك ده بێته كۆمه ڵه هه تیوێكی بێ ناز، بۆیه به الی ئه وانه وە بوونی باوكێك رۆژانه تێهه ڵدانت بكات،
باشرته له بێ نازی و به سه ری ماڵ.ئ���ه م ب��ی��رۆ ك��ه ی��ە ل��ه م��ی��ژووی گه وره ی رۆڵێكی ئیسالمیدا، جیهانی و گۆڕانخوازی چه په كردنی له هه بووه شوڕشگێڕی و ره خنه گرتن له ده سه اڵت، به ڵگه ی به له وه دایه ترسناكییه كه ش ئایینی سیستمی پاساوهێنانه وه بره وهی
پێدراوه .بڵێم زیهنی له كۆتاییدا ده مه و ێت حوكمڕانی ل��ه ب��اره ی ئیسالمییه كان و م��ێ��ژووی وێنایه كی ئیسالمییه وه سیحری هه یه ، ئه م وینایه به رده وامه تا ئه و كاته ی ده ست ده كه نه موماره سه ی وه رگرتنی كاتی له تایبه تی به سیاسی، و واقیع كاته دا له و ئیرت ده س��ه اڵت، به ر ده خاته وێنایه ئ��ه و موماره سه لێره وه مه ودای دووری تاقیكردنه وه وه ، كه شف میژووی وێنای و واقیع نێوان سه ره تای ده بێته یان ئه مه ده بێت، له گه ڵ خۆگونجاندن و ئاگاهێنانه وه ژیان ناو رسوشتی بۆ دابه زین و واقیع خه یاڵ، بورجی له دووركه وتنه وه و یاخود ده ستگرتن به و وێنه مێژوویه وه ، سه رخواردنی مایه ی ده بێته ئ��ه وه ش تالیبان ئه زموونی وه ك خاوه نه كانی، ئه زموونی هه ندێ و ئه فغانستان له
ناوچه یی به رته سك له م الو له و ال.فكر نێوان په یوه ندیی بابه تی فه لسه فی بابه تێكی م��وم��ارس��ه ، و زۆره ، مشتومڕێكی جێگای ق��ووڵ��ه ، ته نها نییه تایبه ت كرد باسامن ئه وه ی به ڵكو ئیسالمییه كان، ئه زموونی به و ماركسی نیسبه ت به راسته ئ��ه وه لیرباڵه كان له زۆرێك لیرباڵه كانیشه وه. ق��ه ت ب��اوه ڕی��ان ب��ه وه ن��ه ده ك��رد كه ده شێت ده وڵه ت ده ست وه رداته بازاڕ، سااڵنه ی ئه م دارای��ی قه یرانی ب��ه اڵم ئه و ژە ه��ره ی ده رخ��وارد دان دوای��ی، ك��ه ده وڵ���ه ت ن��اچ��اره ت��ا راده ی��ه ك��ی س��ن��وردار ده س��ت وه ردات���ه ب��ازاڕ بۆ موماره سه ى بۆیه هاوسه نگكردنی. گه وره رۆڵێكی ژیان واقیعی و سیاسی به شێكی هه ڵته كاندنی له ده گێڕێت و میژوویی خه یاڵدانی له گه وره زۆر تایبه ت به - ئیسالمییه كان میسالیی سه له فییه كان-، جا ئایا باشرت وایه عه قڵی ره خنه كاری بكه وێته گه ڕ و خۆی واقیع واقیع و موماره سه یاخود بنێت، بنیات له ببێته مامۆستا و هه میشه سوكانه كه
ده ستیدا بێت؟
ده ڵێت ك��ه ف��ه رم��ووده ی��ه ك ل��ه وان��ه و خ��واردی��ت ماڵیشی حاكم ئه گه ر نابێت دای��ت، ئه شكه نجه ی و ئ��ازار ئاشكرای كوفری تا بوه ستی، دژی تا تێگه یشتنه ئه م لێده رده كه وێت،
چه ند دروسته ؟ د. كه نعان: راسته بۆ پاساودان به م ده هێننه وه ، ریوایه ت ده یان بۆچوونه له بده ن خۆیان ناتوانن جاریش زۆر قه د ده قی قورئانی، چونكه له قورئاندا ده قێكی له و شێوه یه ده ست ناكه وێت، به ر په نابردنه رێگه ی له ته نها مه گه ر له و پشتگیری كه ته فسیر هه ندێك
بۆچوونه بكات.كێشه كه تریشه وه الی��ه ك��ی ل��ه چه مكه ل��ه تێگه یه شنت ل��ه وه دای��ه زۆر تێگه یشتنێكی ئ��ای��ن��ی��ی��ه ك��ان چه قبه ستووه ، ئه مه ته نها سه له فییه كان ن���اگ���رێ���ت���ه وه، ب��ه ڵ��ك��و زۆرب�����ه ی ئه و ده گ��رێ��ت��ه وه ، ئیسالمییه كانیش خراوه ته چه مكه كان بۆ تێگه یشتنه ی یه كه م جیلی زانایانی الی��ه ن له روو بووه ته سلف- – سێیه م و دووه م و تێگه یشتنی ج��ار زۆر موسه له مات، چه مكه كان، بۆ ته به ری و كه سیر ئینب هه یه زیاتری ده سه اڵتی و هه ژموون له خودی ده قی قورئان، له كاتێكدا ئه و كێشه و به مه حكومن و مرۆڤن زاتانه
پرس و ژینگه ی سه رده می خویان.ج���ا ئ���ه و پ��اس��اوه��ێ��ن��ان��ه وه بۆ ده سه اڵت زاده ی مه كینه ی ئایدیۆلۆژیای
د. كه نعان حه مه غه ریب، دكتۆرا له فیكری سیاسی:
كاتێك‌سه‌له‌فییه‌كان‌ده‌كه‌ونه‌‌نێو‌گه‌مه‌ی‌سیاسییه‌وه،زۆرێك‌له‌‌بیروبۆچوونه‌كانیان‌هه‌ڵده‌وه‌رێتفیكری سه له فی و
زۆرێك له ئیسالمییه كان موحافیزكاره ، تا راده یه كی
زۆر له گۆڕانكاری ده ترسێت
به ڵگه هێنانه وه ی ئایینی بۆ دژی گۆڕانكاریی
دادپه روانه ، سته مێكه له خودی ئایین و
ناشیرینكردنی خودایە
واقیعی ژیان رۆڵێكی گه وره ده گێڕێت له هه ڵته كاندنی
به شێكی زۆر گه وره له خه یاڵدانی میژوویی و
میسالیی ئیسالمییه كان، به تایبه ت سه له فییه كان
ئه گه ر ته ماشای ئه زموونی كۆمه ڵ و یه كگرتوو بكه ین
له كوردستان، ده بینین له سه رەتای ئه زموونیاندا
چه نده ها بابه ت له رووی زیهنی و فیكرییه وه الی
ئه وان جێگه ی قبوڵكردن نه بوو
ـ‌كه‌نعان‌حەمه‌غەریب‌عه‌بدوڵاڵـ‌له‌دایكبووی‌ساڵی1976
ـ‌مامۆستای‌زانكۆ‌‌و‌دكتۆرا‌له‌‌زانسته‌‌سیاسییه‌كان
»فكری‌سیاسی«
«
«
«
«
[email protected] ژماره )38(، سێشه ممه 2013/6/4، ساڵی یەکەم
14
گفتوگۆ
گشتییه چوارچێوه ئ��ه و به یان: حوكمڕانیی سیستمی ك��ه كامه یه
ئیسالمی له وانی تر جیاده كاته وه ؟حوكمڕانی، سیستمی كه نعان: د. ره نگدانه وه ی واقیعی فكری و سیاسیی كۆمه ڵگه یه. ده كرێت بوترێت سیستمی بۆ پرۆسه یه كه و چوارچێوه سیاسی سیاسی، به ها - به هاكان دابه شكردنی لێره وه كۆمه اڵیه تییه كان-، و ئابوری جیاوازییه كی ب��وت��رێ��ت ده ك��رێ��ت حوكمڕانیی سیستمی نێوان له ئه وتۆ له نییه، تر مۆدێله كانی و ئیسالمی كاركردنه وه . رسوشتی و پرۆسه رووی و ن��اوه رۆك له بریتییه جیاوازییه كان رووی له مێژووی. ئه زموونی و فۆرم سیستمی له هه ڵبه ته ن��اوه رۆك��ه وه ، تێگه یشتنێكی ئیسالمیدا حوكمڕانیی ئاماده بوونێكی دیاریكراو ئایینیی و پاساوهێنانه وه بۆ ده بێت به هێزی حوكمڕانه كان خه یاڵدانی دروستكردنی مه حكوم، و ح��اك��م پ��ه ی��وه ن��دی��ی و ئه و هه ڵچنینی و وێناكردن بۆ یاخود شه رعییه ت كه فكرییه ی چوارچێوه ئوسلوبی یاخود سیاسی، ره فتاری بۆ
دابه شكردنی به هاكان داده ڕێژێت.ه��ه ر س��ی��اس��ی سیستمی وات���ا شوێنێك هه ر له سیاسییه ، سیستمی ب��ێ��ت، ئ����ه وه ی ج���ی���اوازه رسوش��ت��ی دروستكردنی و په یوه ندییه كان بڕیاره . جا ئیرت دابه شكردنی ده سه اڵت، حوكمڕانیی له په یوه ندییه كان یاخود ئیسالمی، ره هه ندێكی ئایینیی هه یه و له سیستمه كانی تردا زیاتر ره هه ندێكی
دنیایی هه یه .حیزبه ل���ه زۆرێ�����ك ب���ه ی���ان: خۆیاندا ئه ده بیاتی له ئیسالمییه كان ئیسالمی خیالفه تی گێڕانه وه ی له باس تاكه ئیسالمی خیالفه تی ئایا ده كه ن، یان ئیسالمییه ، حوكمی )خیار(ی بژاره مێژووییه ئیسالمیی ئه زموونێكی ئه وه له ئیسالمییه كان ده بێت ئه مڕۆ و تر سیستمێكی ده وڵه تی فره سایه ی
ته به نی بكه ن؟ئیسالمی خیالفه تی كه نعان: د. مێژووی ئه زموونێكی ل��ه بریتییه پێویستییه كانی وه اڵم�����ده ره وه ی و س��ه رده م��ی خ���ۆی، ه��ه رچ��ه ن��ده له خیالفه ت ئه زموونی فیكرییه وه رووی فۆرمی هه ڵگری یاخود گوزارشته، په یوه ستبوونی جیهانییه ، ده وڵه تێكی ئیسالمییه كان به م ئه زموونه وه ئه وه نده رووخانی ئه نجامی له په رچه كرداره ئیسالمیی خ��ی��الف��ه ت��ی ئ��ه زم��وون��ی به ئیحساسكردن و عوسامنییه كان برینێكی رۆحی، ئه وه نده گوزارشتكردن بۆ تیۆرێك یاخود تێگه شنت، له نییه بنه مای له سه ر واقیع بنیاتنانەوه ی واقیع. پێویستییه كانی به درككردن ئیسالمییه كان الی خیالفه فكره ی واتا شه رعیه تییه كی هه ڵگری ئه وه نده ی سیحریی گ��والج��ێ��ك��ی و ئ��ای��ی��ن��ی چاره سه ركردنی موشكیله كانه ، ئه وه نده و واقیع درككردنی ره ن��گ��دان��ه وه ی پرسیار لێره دا واتا نییه ، خوێندنه وه ی ئه زموونی ب��اره ی له ون��ه گومان و
خیالفه تەوە.ئیسالمییه كان زه روره ل��ێ��ره وه بكه ن، واق��ی��ع ت��ه م��اش��ای وردی ب��ه وای��ه گونجاوتر ت��ر، وات��ای��ه ك��ی ب��ه س��ه رچ��اوه ی له بێت به شێك واقیع بابه تێك نه ك مه عریفه ، به ده ستهێنانی بێت بۆ فه رزكردنی كۆمه ڵێك مه قوله ی دووباره كردنه وه ی یاخود مێژوویی،
ئه زموونێك.ده وڵه تی و جیهانی سیستمی ئه م جیهانی حه قیقه تی ن��ه ت��ه وه ، نییه ئه وه مانای ئه مه سه رده مه یه ، ته جاوز ناكرێت حه قیقه تێكه ئه مه جیهانیی سیستمی چونكه بكرێت، ده وڵ��ه ىت چه مكی له سه ر كه ئه مڕۆ به ستووه ، خولقێنه ری قه واره ی نه ته وه و جیاكاری و سته مكاری له گه لێك به ته جاوزكردنی ب��ه اڵم ملمالنێیه ، خیالفه ت، وه ك مێژوویی ئه زموونێكی
ده كات. سه نایان و مه دح ریوایه تدا دانانی كه ده ڵێن ئه وانه ی ئه گه ر جا شێوازێكی یه كه م خه لیفه ی هه ردوو دوو دانانی یانی ئه مه ته ندروسنت، بۆیه ناته ندروسنت. دوات��ر خه لیفه ی فۆرمی دانانی سه رۆك، یان دیاریكردنی ملكه چی بابه تێكه ده س��ه اڵت��ه ك��ان، گه شه كردنی رسوشتی و ژیان ره وشی مرۆڤه كان پێویستیی و سیاسی عه قڵی
له هه ر سه رده مێكدا.دانانی ل��ه ب��اس كاتێك ب��ه ی��ان: واڵت سه رۆكی ده سه اڵتی بۆ ماوه یه ك ئیسالمی نووسه رێكی چه ند ده كرێت، ناشه رعی به ئه وه سه له فی، فكر به سه رچاوه ی چییه وه له ئه وه ده زانن،
گرتووه ؟فیكری ئیشكالیه تی كه نعان: د. سه له فیی هاوچه رچ ئەوەیە - مه به ست كه گرووپانه یه ئه و زۆری به شێكی له سه له فی به خۆیان س��ه رده م��ه ل��ه م و ف���ۆرم رووی ل��ه ده ك���ه ن- ع���ه رز ناوه رۆكه وه مه خلوقێكی مێژووین، واتا بۆ دین و باشرتین رێگا به خته وه ری و هه ڵگرتنه وه ی شوێنپێ له بریتییه دنیا پێغه مبه ر و یارانی، به تایبه تی له رووی پرسه باره ی له ئه مه بۆیه فۆرمه وه ، تا هه ڵبه ته راسته ، سیاسییه كانیشه وه موماره سی راسته وخۆ كه كاته ی ئه و كاتێك ب��ه اڵم ن��اك��ه ن، سیاسی ك��اری سیاسییه وه گه مه ی نێو ده كه ونه كه به بیروبۆچوونه كانیان له زۆرێ��ك ماوه ی له باره ی ه��ه ڵ��ده وه رن. زووی ته نفیزی ده سه اڵتی له یه كه م كه سی هه ر موسڵامنه كان، ئ��ه زم��وون��ی ل��ه ئوسلوبی یه كه مه وه س��ه رده م��ی له یان م��ردن، ده س��ه اڵت، ئاڵوگۆڕكردنی البردنی یان یه كه م، كه سی كوشتنی له بۆیه سه له فییه كانیش زۆر، به بووه شكڵییه دا بیركردنه وه ئه و چوارچێوه ی واڵت سه رۆكی بۆ كات دیاریكردنی كه به وه ی سه باره ت نازانن. ره وا به سه رۆك بۆ كات دیاریكردنی ئ��ه وان
گ��وزارش��ت��ه ل��ه ه��ه ژاری��ی ع��ه ق��ڵ و الوازبوونی خه یاڵدانی موسڵامنه كان له
به رهه مهێنانی مانا. شێوازی له ب��اس كاتێك به یان: ده وڵه تی له یه كه م كه سی دان��ان��ی دانانی منوونه ی ده كرێت، ئیسالمی و سدیق ئه بوبه كری خه لیفه هه ردوو په سه ند به خه تتاب كوڕی عومه ری به شێكه شێوازه دوو ئه و ئایا ده زانن، له ئیجتیهادی مرۆڤ، یان كۆتا منوونه ن له دانانی سه رۆكی واڵت و نابێت هیچ
شێوازێكی تر په یڕە و بكرێت؟د. كه نعان: وه ك له سه ره تا ئاماژە م مرۆییه ، ئه زموونێكی پێكرد، حوكمڕانی سدیق ئه بوبه كری دانانی كه روون��ه درودی پێغه مبه ر نه بوو، گرفت بێ نه نێژرابوو، بێت هێشتا له سه ر خودای پێ ده ستی شوێنگره وه ی قه یرانی پاساوێكی به گرووپێك ه��ه ر ك��رد، راستیبوونی له به رگریی مه نتقیی، پاساوهێناوه ی ده كرد. خۆی بۆچوونی ئه وان له خه لیفه به وه ی موهاجرین كه ئه نساریش پاساوهێنانه وه ی بێت، گوزارشت ئه گه ر بێت، له وان خه لیفه به رژە وه ندیی كۆمه ڵێك له نه بێت زیهنیی هاوسه نگی هێز، ئه وا گوزارشت فۆرمی رووی له ئایین. رۆحی له نییه وردی به ئه گه ر س��ه رۆك��ه وه ، دانانی له شیبكه ینه وه گفتوگۆیانه ئ��ه و كه سی وه ك خه لیفه ه��ه ردوو دانانی له موناقه شه كان ده بینیین یه كه م، چوارچێوه یه كی عه قڵیدا به ڕێوه ده چن، نه ك به به ڵگه هێنانه وه ی ئایه تی قورئان )درودی پێغه مبه ر ف��ه رم��ووده ی و دانانی كه واته بێت(. سه ر له خواى مرۆییه ، بابه تێكی س��ه رۆك فۆرمی دانانی ده بینین، بۆیه ئایینی. نه ك عوسامن دوات��ر، خه لیفه ی ه��ه ردوو خۆ تر، له وانی بوون جیاواز عه لی، و له گه ڵ جیاوازییه كیان هیچ ئه وانیش له نییه پێشرت خه لیفه ی ه���ه ردوو چه ند له پێغه مبه ر ئاینییه وه؟ رووی
پێ ئاماژە مان وه ك نازانن، شه رعی به كرد، ئه وان كاتێك كه دێنه ناو جیهانی راوبۆچوونیان سیاسی، موماره سه ی قادر قودره تی به ئیرت جا ده گۆڕێت، مه سه له كه ده بێت به شه رعی. هه ڵبه ته سه له فییه كان ته نها تێگه یه شتنه ئه م ئه زموونی ته ماشای ئه گه ر ناگرێته وه ، له ب��ك��ه ی��ن ی��ه ك��گ��رت��وو و ك��ۆم��ه ڵ س��ه رەت��ای ل��ه ده بینین ك��وردس��ت��ان، ئه زموونیاندا چه نده ها بابه ت له رووی زیهنی و فیكرییه وه الی ئه وان جێگه ی قبوڵكردن نه بوو، به حەرام و ناپه سه ند له قه ڵه م ده درا، یاخود هه ر نه بێت له دوور به لێ ده بێت خۆتی ته قوا بابی فشاری له ژێر ئێستا كه چی بگریت، موماره سه ، هه موو ئه و بابه تانه ئاسایی ناشه رعی نادروست و به بوونه ته وه و
له قه ڵه م نادرێت.بۆ تێڕوانینه ئ��ه و ئایا ب��ه ی��ان: ده س���ه اڵت���ی س����ه رۆك، ج��ۆرێ��ك له
دیكتاتۆریه ت دروست ناكات؟د. كه نعان: بیرۆكه ی ئاڵوگۆڕكردنی س��ه رۆك��ی تایبه تی ب��ه ده س����ه اڵت، فۆرمی ل��ه ت��ه ن��ف��ی��زی، ده س��ه اڵت��ی له وه وه هه ر سه رۆكایه تی، سیستمی ده سه اڵتێكی كه گرتووه سه رچاوه ی نه بێت. دروست دیكتاتۆر و سته مكار
ئه زموونی مرۆیی ئه وه مان فێر ده كات كورسیی له سه ر زۆر م��ان��ه وه ی كه ده سه اڵت سه رچاوه یه كه بۆ خولقاندنی ده س��ه اڵت��ه ، ل��ه و پ��ارێ��زگ��اری فكری چه كه ره كردنی س��ه ره ت��ای ئ��ه م��ه ش هه روه ها دیكتاتۆریه ته . و سته مكاری ئاڵوگۆڕكردنی ت���ره وه الی��ه ك��ی ل��ه ده سه اڵت میكانیزمی لێپرسینه وه له خۆ ده گرێت، بۆیه ئه و فكره ی كه به رگری خه لیفه به رده وامبوونی له ده ك��ات به ئه وتۆی باوه ڕێكی س��ه رۆك، یان ته ماشای ئه گه ر بۆیه نییه . لێپرسینه وه كۆنیش و ئێستا سه له فیی ئه ده بیاتی بكه ین، پرسی لێپرسینه وه له سه رۆك و چونكه هه ژاره ، زۆر ئه میر، و خه لیفه
هه یه ، ئاماده یی فكری پاساوگه لێكی له ده ك��ات ب��ه رگ��ری خه لیفه م��ادام ئه گه ر ئه وا ئاین، له و واڵت سنوری له نییه ره وا كرد نادروستیشی كرداری ده كرێت لێره وه البربێت. ده س��ه اڵت له زۆرێك و سه له فی فكری بووترێت تا موحافیزكاره، فكرێكی ئیسالمییه كان راده یه كی زۆر له گۆڕانكاری ده ترسێت. باوه ڕی كه گوڕانكارییه ش له و زۆرێك پێ دێنێت، به ره نجامی فشاری واقیعه ، ، تنظري- كردن- ته نزیر و تێڕامان نه ك جیهانی ئه زموونی ته ماشای ئه گه ر ئیسالمی بكه ین، ده توانیین ده یان به ڵگه یه كێك بهێنیینه وه . بۆچوونه ، ئه م بۆ له و منوونه ده گمه نانه ی ده ره وه ی ئه م »حه سه ن بیروبۆچوونه كانی بۆچوونه تورابی« یه له سودان، ئه و له سه ره تای خسته ئه فكاری هه ندێك شه سته كان غه ربزه ده به ئیسالمییه كان، الی روو بیروبۆچوونه كانی و ق��ڵ��ه م��درا ل��ه زۆرێك ئێستا به اڵم درایه وه ، به رپه رچ ئه و موماره سه ی ئیسالمییه كان له
بۆچوونانه ی ئه و ده كه ن.ب��ه ی��ان: ه��ه ن��دێ��ك ن��ووس��ه ری كه ده ده ن فكره به و بره و ئیسالمی، واڵتدا سه رۆكی له ڕووی نییه دروست بێت گه نده ڵیش هه رچه ند بوه ستیت، فیڕۆ ب��ه گشتیی داه��ات��ی م��اڵ و و ته نانه ت بێت، سته مكار یان ب��دات، به س���ه رۆك دژی خۆپیشاندانیش چه ند فكره ئه م ده زان��ن، ناشه رعی ئیسالم دادپ��ه روره ی��ی رۆح��ی له گه ڵ
ته بایه ؟د. كه نعان: ئه م جۆره بیركردنه وه یه زۆر جار ئه و كه سانه ده یخه نه روو كه یاخود ده سه اڵت، له گه ڵ هاوپه یامنن گشتیدا ب��واری و خه ڵك خه می له دێرزه مانه وه له بۆچوونه ئه م نین. ئ��ام��اده ب��وون��ی ه��ه ی��ه ل��ه ه��زری ده سه اڵتی جاریش زۆر موسڵامنه كان، سیاسی رۆڵی هه بووه له به هێزكردنیدا، چونكه میكانیزمێكی گرنگه بۆ پاراستنی
د. كه نعان حه مه غه ریب، دكتۆرا له فیكری سیاسی:
كاتێك‌سه‌له‌فییه‌كان‌ده‌كه‌ونه‌‌نێو‌گه‌مه‌ی‌سیاسییه‌وه،زۆرێك‌له‌‌بیروبۆچوونه‌كانیان‌هه‌ڵده‌وه‌رێتدیدێكی له سه له فییه كان ژیان، تری كایه كانی له زۆرێك وه ك
به رته سكه وه ده ڕواننه موماره سەی كاری سیاسی و سیستمی حوكمڕانی
و ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵت. ئه وان ئه زموونی مێژوویی و دیدی
بۆ هه یه موجه ره دیان تێگه شتنێكی ده كه ن، یه ك به تێكه ڵ ئایینی
ده قه كانی قورئان و فه رمووده ، هه ر ئه مه ش دنیابینییه كی به رته سكی
بۆ دروستكردوون. بۆ قسه كردن له مه ڕ ئه و پرسه ، رۆژنامه ی به یان
ئه م دیداره ی له گه ڵ دكتۆر كه نعان حه مه غه ریب، مامۆستای زانكۆ
و هه ڵگری بڕوانامه ی دكتۆرا له بواری فیكری سیاسیی، ئه نجام دا.
دكتۆر كه نعان ئاماژه به وه ده دات كه وه ستانی سه له فییه كان له پاڵ
به ڵگه هێنانه وه ی یه كناگرێته وه و ئاییندا رۆحی له گه ڵ ده سه اڵت،
ئایین خودی له سته مێكه دادپه روانه، گۆڕانكاریی دژی بۆ ئایینی
و ناشیرینكردنی خودايە، ئه و پێشی وایه فیكری سه له فی و زۆرێك
گۆڕانكاری له زۆر راده یه كی تا موحافیزكاره ، ئیسالمییه كان، له ده ترسێت.
ئیدریس سیوه یلی
www.bayanpress.net
www.facebook.com/bayanpres
www.twitter/bayan2press
Tuesday, No.38First Year, June 4, 2013
political general Newspaper
له‌‌نێوان‌په‌رواز‌حسێن‌و‌موسته‌فا‌زه‌ڵمیدابه راوردكردن له نێوان په رواز حسێن و دكتۆر موسته فا زه ڵمی، مه به ست ناوهێنانی به ڵكو نییه، تریان ئه وی یه كێكیان و ڕەتكردنه وه ی دوانه یه كی دژیه ك و قه بوڵكردنی ده سه اڵتی دوومامه ڵه یی له سه ر هه ڵوه سته یه نووسینه ، ئه م ئامانجی پێچه وانه وه ، به
كوردی، له گه ڵ یه ك حاڵه تی دووباره بوودا.ماوه یه ك به ر له ئێستا، كۆنرتین و گه وره ترین دامه زراوه ی ئه كادیمی له جیهانی عه ره بی و ئیسالمیدا، زانكۆی ئه زهه ر، خه اڵتی ڕێزلێنانی به خشییه زانای گه وره ی كورد دكتۆر موسته فا زه ڵمی، له سه ر ئه و ڕۆڵ و خزمه ته ی له هه ردوو بواری شه ریعه ت و یاسادا پێشكه شی كردوون. ئه م ڕێزلێنانه نه ك ته نها بۆ زانای ناوبراو، به ڵكو بۆ میلله تی كوردیش مانای زۆری هه یه . وه ها حاڵه تێك له ساته وه ختی ئێستادا، كه هه ندێك نێوه ندی عه ره بی و ئیسالمی كورد به هاوپه یامنی ڕۆژئاوا و جوله كه داده نێن، ده ركه وتنی كوردێك له و پێگه یه دا و بوونی به هێام و نوێنه ری نه ته وه یه ك له بواری زانستی ئیسالمیدا، خزمه تێكی پڕسه روه ریی ڕابردووی به كورد عه ره بیدا، تاكی زه ینی له و ده كات گرنگ و بێوێنه خۆیه وه ده به ستێته وه . دواجار خزمه تێك ده كات، زۆرێك دامه زراوه ی سیاسی و فه رمی
ناتوانن به و شێوه یه كورد و ده وروبه ره كه ی ئاشت بكه نه وه .له هونه ر ڕۆڵ��ه ی ئه و ده ڵێت؛ پێامن حسێنیش پ��ه رواز حاڵه تی هه روه ها بیبینێت. نه یتوانیوه سیاسه ت كات هیچ ده یبینێت، كۆمه ڵگه كاندا لێكنزیككردنه وه ی كاری سیاسه ت بووه ته لێكدابڕان و جیاخوازیی، هونه ریش وه كو ئامرازێكی كاریگه ر بۆ
لێكگه یشتنی جیهانی و به ستنه وه ی كۆمه ڵگه جیاوازه كان پێكه وه ، ماوه ته وه .هه رچه نده من تێكه ڵ به و جیهانه نیم كه ئه و كچه هونه رمه نده تێكه ڵیه تی، به اڵم بواری هونه ر له یه كیش و ئیسالمی زانستی بواری له یه ك ئه و دوو حاڵه ته ، دواجار ئاستی له سه ر كورد، هه ردووكیان میلله تی بۆ گرنگ وێستگه ی دوو بوونه گۆرانی، و و حكومه ت داخ��ه وه ، به به اڵم كرد. به رچاویان خزمه تی كورد، ناوبانگی و نه ته وه ئه م كرد. حاڵه ته دا دوو ئه و له ته ك جیاوازیان مامه ڵه ی دوو جۆر كوردی، ده سه اڵتی ده سه اڵته هه وڵه میدیایی و دارایی و سیاسییه كانی خۆی بۆ په رواز حسێن خستووەته كار، به ناردنی جێگری سه رۆكی حكومه ت و شاندێكیش، ئه و كچه هونه رمه نده ی به سه ر كرده وه . به اڵم ڕێزلێنان له دكتۆر موسته فا زه ڵمی له و ناوه نده زانستییه گرنگه ی جیهانی عه ره بی و ئیسالمیدا، هیچ بایه خێكی الی ئه م ده سه اڵته دروست نه كرد، ته نانه ت نه مدی
میدیایه كی فه رمیی ده سه اڵت، هه واڵی مه راسیمه كه ش بگوازێته وه .مامه ڵه ی جیاوازی ده سه اڵت له گه ڵ ئه و دوو حاڵه ته دا، ئه وه ی بۆ ئاشكرا كردین، ئه م ده سه اڵته كه دوو حزبی عه ملانیی ئایدیۆلۆژی نوێنه رایه تیی ده كه ن، باكیان به وه نییه كێ خزمه ت ده كات و كێ نایكات، ئه وان وه كو ده سه اڵته تاریكخوازه كانی مێژووی كۆن و نوێی جیهان، ته نها كاریان به باكگراوندی فیكرییه . مامه ڵه و هه ڵوێستی ئه وان له سه ر بنه مای باكگراونده نه ك ڕۆڵ و كاریگه ری، له و پێناوه شدا كورد وته نی »ئاماده ن
بۆ ده سڕێك، قه یسه رییه ك بسووتێنن«!
هاوژین عومه ر
Reklam
Reklam