EVROPSKI UNIVERZITET BRKO DISTRIKTFAKULTET POLITIKIH NAUKAMEUNARODNI ODNOSI I DIPLOMATIJA

SEMINARSKI RADIz predmeta: Menadment Tema: Pojam menadmenta

Mentor: Student: Dr.sci. Hariz Agi, docent. Tijana Stupar 009/13-MD Brko, decembar/prosinac, 2014. Godina.

SADRAJ UVODDefinisanje i pojam menadmenta21. 1. Tipovi menadmenta3Istorijat menadmenta5Nauni pristup6 3.1. Sljedbenici Tejlora9Menaderi-menadment10 4.1. Funkcije i uloge menadera11 4.2. Konceptualne vjetine12Zakljuak13 LITERATURA

Menadment je odluivanje o tome ta uiniti i sa ljudima to uraditi. (Armstrong, 1991) Menadment je proces planiranja, organizovanja, voenja i nadziranja dijela ljudi u organizacijia ujedno i najbolja uporaba raspoloivih sredstava za dostizanje postavljenih ciljeva ."[footnoteRef:1] [1: Dr.sci. Hariz Agi, docent, Novembar, 2014., predavanje. ]

(Stoner & Freeman, 1978)

UVOD Menadment je nastao u veoma dalekoj prolosti. Rije menadment potie od engleske rijei manage (menid), to znai upravljanje preduzeem ili javnim poduhvatima. Menadment predstavlja uspjenost raspolaganja ogranienim resursima ili sredstvima, odnosno sposobnost obavljanja datog posla. Pojava menadmenta vezuje se za period industrijalizacije. Cilj je da se sa to manjim ulaganjem elemenata proizvodnje ostvare to vei rezultati privreivanja, a to se omoguava aktivnostima efikasnog menadmenta. Svako preduzee, kao elija robno-novane privrede, predstavlja odreeni organizacioni sistem. Organizacioni sistemi su, po pravilu, veoma sloeni, a pred njima se postavljaju i sve sloeniji zahtjevi. Nosiocima funkcije upravljanja takoe se postavljaju sve sloeniji zadaci, koje mogu da ispune samo ljudi koji za to imaju odgovarajuu kvalifikaciju, to jest profesionalni menaderi. Aktivnosti profesionalnih menadera predstavljaju skup znanja, vjetina, djelovanja, koja se koriste u regulisanju ponaanja organizacionih sistema. Sve te aktivnosti imaju zajedniki naziv menadment i predstavljaju okosnicu organizacione strukture preduzea. Menadment predstavlja veoma kompleksnu aktivnost i moe da se posmatra kao: vjetina upravljanja, teorija o upravljanju i kao upravljaka struktura. Samo preduzee sa kvalitetnim i efikasnim menadmentom moe zadrati svoju konkurentsku poziciju, rasti i razvijati se. Kada se govori o iistorijatu menadmenta neophodno je napraviti razliku izmeu menadmenta kao prakse i menadmenta kao naune discipline. Sutina industrijske revolucije sastoji se u naglaenoj tehnikoj podjeli rada i zamjeni rada radnika radom maina. Do industrijske revolucije dolo je tek u Engleskoj krajem osamnaestog vijeka. Osnovu industrijske revolucije inila je parna maina koju je usavrio i osposobio za praktinu industrijsku primenu Dems Vat.[footnoteRef:2] Primjena parne maine uticala je na sniavanje trokova i cijena proizvoda, kao i proirivanje trita. Neophodni su bili menaderi da bi planirali ta treba uraditi, da bi odredili ko e ta raditi, kao i da bi vodili i koordinirali ljudske napore i obezbedili da se postavljeni ciljevi ostvare. I u ranom menadmentu, kao i danas, veliki problem predstavljala je motivacija i disciplina radnika. [2: (Jovii , M., Boidar S., 2011.Osnovi menadmenta, Bijeljina, Fakultet poslovne ekonomije, str 4.) ]

1. Definisanje i pojam menadmenta

Menadment ne izvrava neposredno operativne zadatke poslovanja poduzea ve se u tome oslanja na druge zaposlenike koji su nosioci pojedinanih zadataka. Menadment osigurava tzv. logistiku podrku kako bi se stvorili uvjeti za efektivnu i efikasnu upotrebu drugih u svrhu ostvarivanja ciljeva poduzea to uvijek zahtjeva kolektivnu akciju koja pretpostavlja menadment. Ciljevi odreuju svrhu, smjer i akcije menadmenta, a ostvarenost ciljeva ukazuje upravo na razinu uspjenosti menadmenta. Efikasnost se ovdje shvaa kao odnos uloenog i ostvarenog, dok efektivnost podrazumijeva veliinu profita kojeg je potrebno ostvariti. Za njihovu ravnoteu je odgovoran menadment. Aktivnosti usmjerene na efikasno obezbjeivanje, rasporeivanje i koritenje ljudskih i materijalnih resursa radi postizanja datog cilja predstavljaju funkciju menadmenta. Nosioci ovih aktivnosti su posebno osposobljeni ljudi za obavljanje funkcija menadmenta menaderi. Pod pojmom menadment u anglosaksonskoj terminologiji podrazumijeva se upravljanje organizacionim sistemima u razliitim oblastima drutvene djelatnosti. U takvom obliku, uz specifinu transkripciju i izgovor, ovaj pojam uao je u mnoge svjetske jezike. Pod pojmom upravljanje, u irem smislu, podrazumijeva se odluivanje o ciljevima organizacionog sistema, zatim o nainu i sredstvima kojim se takvi ciljevi mogu ostvariti, kao i o korienju rezultata poslovanja toga sistema. Prvobitno, vlasnici kapitala uloenog u preduzee bili su nosioci funkcije upravljanja i rukovoenja. Oni su ak uestvovali u izvrnim poslovima. To je bilo mogue u manjim preduzeima i u uslovima jednostavnih delatnosti. Meutim, razvojem privrede i drutvenog ivota uopte dolo je do delegiranja upravljakih i rukovodilakih nadlenosti i odgovornosti na profesionalne menadere. Menadment se posmatra, s jedne strane, kao vjetina upravljanja i rukovoenja organizacionim sistemima kao i nosioci te funkcije, a s druge strane, kao teorija koja izuava ovaj fenomen i doprinosi njegovom usavravaju.U tom smislu, menadment kao fenomen moe da se posmatra sa tri aspekta i to kao:vetina upravljanja,teorija o upravljanju iupravljaka struktura. S obzirom na kompleksnost oblasti koju obuhvata, nije lako dati preciznu, valjanu i sveobuhvatnu definiciju menadmenta. Meri Parker Folet smatra da menadment predstavlja vjetinu obavljanja posla preko (ili posredstvom) drugih ljudi. Sutina rada menadera ogleda se u nastojanju da zaposleni u preduzeu kvalitetno, racionalno i blagovremeno obave svoje zadatke koji su u funkciji postavljenih ciljeva preduzea. Navedena definicija ima jedan nedostatak, a to je to nigdje ne istie da je proces donoenja odluka o poslu koji treba da se obavi u preduzeu takoe jedna od veoma znaajnih funkcija menadmenta. Autor Stenli Vens menadment definie i kao proces donoenja odluka i kontrole rada ljudi na ostvarivanju postavljenih ciljeva. Viljem Sprajgel smatra da menadment predstavlja takvu funkciju preduzea koja se sastoji u usmjeravanju i kontroli razliitih aktivnosti u preduzeu radi postizanja postavljenih ciljeva. Jedan od najznaajnijih autora iz oblasti menadmenta Piter Draker smatra da se sutina menadmenta ogleda u funkcijama koje on obavlja, a to su planiranje, organizovanje, zapoljavanje, uticanje i kontrolisanje.

Osnovne funkcije menadmenta su:1.Planiranje2.Organizovanje3.Kadrovska politika4.Voenje ili rukovoenje5.Kontrola

1.1. Tipovi menadmenta

1. Menaderi koriste razliite vjetine za obavljanje svojih temeljnih funkcija i to u svom vrstama preduzea (velikim/malim, proizvodnim/uslunim, profitnim/neprofitnim).2. Svi menaderski poslovi nisu isti - razliiti menaderi odgovorni su za razliita podruja rada i zauzimaju pozicije na razliitim razinama organizacijske hijerarhije.3. Iako svi menaderi ostvaruju iste funkcije, obujam svake od tih funkcija razliito se manifestira kod razliitih razina i funkcijskih podruja menadmenta, te se ostvaruje na razliite naine.4. U tom se kontekstu razlikuju: tipovi menadmenta s aspekta razina i tipovi menadmenta s aspekta djelokruga odgovornosti.

Razlikuju se tri hijerarhijske razine menadmenta:

1. Menaderi na najvioj razini, vrhovni menadment (engl. top management) menaderi na najvioj hijerarhijskoj razini, odgovorni za preduzee kao cjelinu. Nazivaju se predsjednik, predsjedavajui, izvrni direktor, CEO i izvrni potpredsjednik. Postavljaju ciljeve preduzea, defineu strategiju, analiziraju vanjsku okolinu i donose odluke na razini cjelokupnog preduzea.2. Menaderi na srednjoj razini (engl. middle management) odgovorni su za poslovne jedinice i glavne odjele u preduzeu, pr. ef odjela, ef sektora, rukovoditelj odjela za financije Odgovorni su za implementaciju cjelokupne strategije i politike koju definie vrhovni menadment. Orijentirani su na bliu budunost.3. Menaderi na prvoj razini (engl. lower/first line management) direktno su odgovorni za proizvodnju dobara i usluga. Nazivaju se supervizorima, linijskim menaderima, office manager. Orijentirani su na kratak rok ostvarenje dnevnih zadataka.

Tipovi menadmenta sa aspekta odgovornosti:

1. Funkcijski menaderi su menaderi odgovorni za odjele (prodaje, nabave, proizvodnje, financija, raunovodstva, ljudskih resursa i sl.) koji izvravaju pojedine funkcijske zadatke.2. Linijski menaderi su menaderi odgovorni za odjele koji neposredno izvravaju temeljne zadatke preduzea.3. Generalni menaderi su menaderi odgovorni za nekoliko odjela koji izvravaju razliite funkcije. 4. Projektni menaderi menaderi odgovorni za privremeni rad na projektu koji ukljuuje sudjelovanje drugih osoba na slinoj razini u preduzeu.

5. Istorijat menadmenta

Kada posmatramo razvoj menadmenta kroz historiju, potrebno je da napravimo razliku izmeu menadmenta kao prakse i menadmenta kao nauke. Kao praksa, menadment je veoma star proces, dok je kao nauna disciplina znatno mlai. Na razvoj svijesti o menadmentu (upravljanju) uticali su brojni faktori. Poseban znaaj imaju faktori cjelokupnog drutvenog razvoja meu koje se svrstavaju stepen ekonomske razvijenosti drutva, kultura, politiki odnosi u dravi, nivo razvijenosti pojedinih organizacija i institucija, drutvenih grupa, svijesti, navike i obiaja, morala i etikog sistema vrijednosti. Pored navedenih faktora i brojni drugi su posredno ili neposredno uticali na sam proces upravljanja. Time je menadment, odnosno upravljanje, uticalo na razvoj drutva u kome je nastajalo i razvijalo se kao specifian proces, ali je i razvoj drutva uticao na menadment kao specifinu drutvenu pojavu. Menadment kao metod ili vjetina upravljanja vue svoje korijene jo od nastanka ljudskog drutva. U prvobitnoj zajednici ovijek je, u neprekidnoj borbi sa prirodom, svoj rad i odreene najjednostavnije poslove i aktivnosti obavljao intuitivno. Kasnije je, pouen prethodnim iskustvima, poeo da planira i organizuje te aktivnost kako bi ih to efikasnije obavio ili ostvario prethodno zacrtane ciljeve. Zato se i tvrdi da je upravljanje kao sloena aktivnost stara koliko i sama ljudska civilizacija Kada se govori o historijatu menadmenta neophodno je napraviti razliku izmeu menadmenta kao prakse i menadmenta kao naune discipline. Sutina industrijske revolucije sastoji se u naglaenoj tehnikoj podeli rada i zameni rada radnika radom maina. Do industrijske revolucije dolo je tek u Engleskoj krajem osamnaestog veka. Osnovu industrijske revolucije inila je parna maina koju je usavrio i osposobio za praktinu industrijsku primenu Dejms Vat. Primena parne maine uticala je na sniavanje trokova i cena proizvoda, kao i proirivanje trita. Neophodni su bili menaderi da bi planirali ta treba uraditi, da bi odredili ko e ta raditi, kao i da bi vodili i koordinirali ljudske napore i obezbedili da se postavljeni ciljevi ostvare. Ono to je bilo zaista revolucionarno a desilo se u fabrikama tekstila koje su masivno prelazile na parni pogon bilo je to da je dolo do sistematske podele rada, tako da su odreene grupe ljudi radile samo odreene, zadate, poslove koji su inili samo deo procesa proizvodnje, a ne kao pre da jedan ovek vri proizvodnju od poetka do finalnog proizvoda. Tako je izgubljena potreba za kvalifikovanim skupim radnicima, ve su posao obavljali polukvalifikovani radnici koji su se bre I lake uvodili u posao I lake zamenjivali. Krajnji rezultat je bio daleko vei kvantitet u neznatno loiji kvalitet ali je cijena proizvodnje znaajno smanjena a time profit daleko skoio.

6. Nauni pristup

Iako je funkcija menadmenta stara koliko i ljudsko drutvo, menadment kao nauna disciplina novijeg je datuma. Prvi autor koji je oblast menadmenta prouavao sistematski i koji je dao znaajan doprinos njegovom razvoju jeste Frederik Tejlor. Tejlor je koristio naune metode i vrio konkretne eksperimente u upravljanju proizvodnim pogonima.[footnoteRef:3] [3: (Jovii , M., Boidar S., 2011.Osnovi menadmenta, Bijeljina, Fakultet poslovne ekonomije ,str 12.)]

kole

Od pojave teorije naunog upravljanja do danas razvilo se vie kola menadmenta. Najvanije su sledee:

klasina kola menadmenta, kola ljudskih odnosa, kola teorije odluivanja, kola nauke o menadmentu, kola teorije sistema i situaciona kola menadmenta

Klasina kola menadmenta

Klasina kola menadmenta predstavlja prvi sistematski pristup izuavanju problematike upravljanja. Temelje ove kole postavili su svojim naunim istraivanjima autori: Tejlor, Fajol, Veber i njihovi sledbenici. Klasina kola menadmenta obuhvata tri teorije:1. teoriju naunog menadmenta,2. administrativnu teoriju ili teoriju procesa menadmenta i3. birokratsku teoriju menadmenta. Teorija naunog menadmenta potie od rezultata istraivanja uvenog amerikog inenjera Tejlora koji se smatra i tvorcem ove teorije. Tejlor je nastojao, da koristei saznanja iz prakse, formira menadment kao nauku koja se zasniva na vrstim, dobro postavljenim principima. Administrativnu teoriju ili teoriju procesa u okviru klasine kole menadmenta, razvio je Fajol. Glavni cilj njegovih istraivanja bio je sistematsko razumijevanje cjelokupnog menaderskog procesa. Birokratsku teoriju menadmenta razvio je Maks Veber. Ova teorija ima veliki uticaj na razvoj menadmenta kao naune discipline, ali i na njenu primjenu u praksi. Neke postavke birokratske teorije menadmenta jo uvijek se koriste prilikom uspostavljanja menaderskog sistema u odreenim organizacijama. Pored svojih nesumnjivih prednosti, klasina kola menadmenta ima i odreene slabosti, pa je esto trpjela i kritike. Jedna od najeih kritika jeste zanemarivanje ljudskog faktora organizacije. Pristalice ove kole takoe su smatrali da zaposlene interesuje samo plata, kao i da se zaposleni uvijek ponaaju racionalno (to je praksa demantovala). Klasina kola, zbog manjkavosti u pristupu prema odreenim problemima, nije adekvatno rijeila mnoga znaajna pitanja menadmenta, kao to su: vostvo, motivacija, komunikacije, meuljudski odnosi. kola ljudskih odnosa

Zaetnik kole ljudskih odnosa bio je Elton Mejo koji je prvi uoio vanost ljudskog faktora u organizaciji. kola ljudskih odnosa ili ponaanja poela je da se razvija tridesetih godina prolog veka. Predstavnici kole ljudskih odnosa smatrali su da su motivacija za rad, moral u radu i uinak (produktivnost) veoma usko povezani sa socijalnim odnosima meu radnicima i izmeu radnika i menadera. Smatralo se da su ljudi zavisni od meuljudskih odnosa, a ne od fizikih uslova rada. Tvorci kole meuljudskih odnosa svoja istraivanja fokusirali su, uglavnom, na prouavanje uloge oveka i njegovog ponaanja u jednom organizacionom sistemu.

kola teorije odluivanja

Osniva kole teorije odluivanja je Simon. Prema ovoj teoriji menadment je proces donoenja odluka, a ne proces obavljanja menaderskih funkcija. Uinak svih menaderskih funkcija podrazumijeva donoenje odgovarajuih odluka tako da se cjelokupna problematika menadmenta moe svesti na posmatranje i prouavanje procesa donoenja odluka. Autori kole teorije odluivanja svoje prouavanje usmjerili su na posmatranje: odluka, donosilaca odluka i na prouavanje socijalnog i psiholokog ambijenta donosilaca odluke.

kola nauke o Menadmentu

kola nauke o menadmentu spada u red najstarijih kola i potie jo iz daleke prolosti, ali je svoj najvei zamah dobila u vreme Tejlora i njegovih pristalica naunog upravljanja. Intenziviranje nastojanja da se menadment pretvori u nauku naroito je naglaeno za vreme Drugog svjetskog rata. Tada su menaderi vladinih predstavnika i naunici nastojali da uspostave red i strogu racionalnost u radu pozadinskih slubi koje su bile angaovane u ratnim operacijama. kola naunog menadmenta takoe ima svoje slabosti koje se ogledaju, pre svega, u tome to sve pojave tei da kvantifikuje i podvede pod matematike formule.

kola teorije sistem

kola teorije sistema nastala je ezdesetih godina dvadesetog vijeka i rezultat je razvoja opte teorije sistema. Do pojave opte teorije sistema dolo je i kao posljedica istraivanja u oblasti upravljanja sloenim dinamikim sistemima kao i istraivanja koja su se odnosila na razvoj matematikih modela optimizacije. Sve to rezultiralo je u novim naunim saznanjima, kao i u novim metodologijama. Glavna odlika kole teorije sistema jeste tretiranje organizacije kao organskog otvorenog sistema, iji delovi (podsistemi) su meusobno povezani i isprepleteni. Moe se rei da ova kola menadmenta ima dosta pristalica zbog ega je za relativno kratak vremenski period postala preovlaujua u literaturi o menadmentu.

6.1 Sljedbenici Tejlora

U daljem razvoju Tejlorovog sistema, odnosno teorije naunog upravljanja znaajnu ulogu imali su brojni savremenici i sledbenici, od kojih su najpoznatiji Henri Gant (Henry Laurence Gantt) i brani par Frenk (Frank Bunker Gilbreth) i Lilian Gilbert (Lillian Moller Gilbreth). Henri Gant (1861-1919) je smatrao da Tejlorov sistem treba demokratizovati i humanizovati. On je predloio humaniji sistem plaanja radnika koji je nazvan Sistem radnih zadataka sa bonusom. Sistem je funkcionisao tako da u sluaju da ako radnik uradi posao pre utvrenog roka, koji je recimo predvien da traje 4 sata, bie plaen kao da je radio sva 4 sata. Za praenje i odvijanje pojedinanih aktivnosti proizvodnog procesa u vremenu Gant je uveo grafikon, koji je kasnije nazvan Gantova karta ili Gantogram koji je imao znaajnu ulogu u organizovanju sloenijih projekata. Frenk Gilbert (1868-1924) je nastavio sa daljom praktinom i teorijskom razradom Tejlorovog sistema. Sistem prouavanja rada je primenio u graevinskoj industriji. Paljivom analizom posla u ciglani, on je uspeo da smanji broj pokreta u zidanju sa ciglama sa tadanjih 18 na 5, a u nekim sluajevima na samo 2 pokreta. Time je poveao produktivnost rada u zidanju na oko tri puta. Brani par Gilbert bili su meu prvima koji su koristili video materijal, odnosno pokretni film da bi prouavali pokrete ruku i tela. Na bazi njihovih prouavanja Frenk je napravio tabelu standardnih pokreta ljudi. Tabela sadri 18 osnovnih pokreta koji su dovoljni za vrenje razliitih poslova na radnom mestu. Po njemu su ti pokreti nazvani telbridima. Za razliku od Tejlorovog sistema, Gilbert nije birao najboljeg radnika za posao ve je nastojao da posao olaka i prilagodi radniku. U tim istraivanjima mu je pomagala supruga Lillian (1878-1972) koja se bavila prouavanjem rada. Ona je doktorirala na tezi psihologija upravljanja, te je zajedno sa svojim suprugom uoila i ukazivala na znaaj psihologije u obuavanju i radu sa zaposlenima.[footnoteRef:4] [4: Jovii , M., Boidar S., 2011.Osnovi menadmenta, Bijeljina, Fakultet poslovne ekonomije,str15]

7. Menaderi-menadment

Menaderi su nosioci aktivnosti planiranja, organizovanja i kontrolisanja. Svi oni nemaju isti stepen (upravljanja) nadlenosti i odgovornosti za obavljanje datih poslova.U menaderskoj nadlenosti su najmanje tri grupe poslova:

1. Donoenje odluka;2. Sprovodjenje odluka;3. Kontrola sprovodjenja odluka od strane podredjenih. Kao menaderi, ljudi izvravaju menaderske funkcije planiranja, organizovanja, kadrosvkog popunjavanja, vodjenja i kontrolisanja. Cilj svih menadera je isti: stvoriti viak. Menader je osoba iji primarni zadaci proizilaze iz procesa menadmenta, planira i donosi odluke, organizuje rad i poslovanje, zapoljava i vodi ljude kao i kontrolie resurse. On je takodje osoba koja ostvaruje ciljeve angaovanjem drugih da izvravaju zadatke. Pojedini menaderi se razlikuju u pogledu odgovornosti kao i po linim karakteristikama po znanju i sposobnostima koje moraju da posjeduju . razlike izmeu menadera jesu razlike sa razliitim nivoima hijerarhijske strukture upravljanja , kao to podrazumijeva i iina podruja njihove odgovornosti. Idui od najvieg nivoa upravljanja ka najniem broj menadera se poveava , tako da preduzee ima vie menadera srednjeg nivoa, nego menadera najvieg nivoa, a menadere prvog nivoa vie nego menadera srednjeg nivoa.

7.1 Funkcije i uloge menadera

Planiranje donoenje odluka kojima se organizacija usmjerava prema budunosti. Organizovanje nakon planiranja uspostavljaju se organizacione pretpostavke za efektivno i efikasno funkcionisanje organizacije. Obuhvata : dizajniranje organizacione strukture i upravljanje ljudskim resursima. Voenje omoguavanje da se ostvari sve to je planirano i sastoji se od : komuniciranja, motivisanja i upravljanja grupama.

Kontrolisanje obuhvata :

1. Utvrivanje standarda;2. Mjerenje rezultata3. Poreenje rezultata sa standardima 4. Preduzimanje korektivne akcije Uloge menadera:

1. Informacijska uloga (upravljanje pomou informacija) aktivnosti za razvoj i odravanje informacijske mree.2. Tri informacijske uloge: uloga osobe za nadzor, uloga prenositelja i uloga glasnogovornika.3. Interpersonalna uloga (upravljanje pomou ljudi) aktivnosti menadera koje su usmjerene na rad s drugima;4. Tri interpersonalne uloge: uloga reprezentanta, uloga voe i uloga osoba za vezu.5. Uloga odluivanja (upravljanje akcijom) aktivnosti koje se odnose na donoenje odluka i preuzimanje akcija,6. etiri uloge odluivanja: uloga poduzetnika, uloga korektora, uloga alokatoraresursa (ljudskih, fizikih financijskih i informacijskih) i uloga pregovaraa.

4.2. Konceptualne vjetine

Konceptualna vjetina je sposobnost spoznaje poduzea kao cjeline (poloaj u okolini), prepoznavanje vanih elemenata u situaciji i razumijevanje odnosa meu tim elementima; Ukljuuje menaderovu sposobnost promiljanja, procesuiranja informacija i planiranja; Menader mora razmiljati strategijski imati irok prostorni i vremenski horizont (sustavni pristup); Potrebne su svim razinama menadmenta, osobito vrhovnom menadmentu.

5. Zakljuak

Menadment predsravlja veoma kompleksnu aktivnost i moe da se posmatra kao : vjetina upravljanja, teorija o upravljanju i kao kao upravljaka struktura. Sutina menadmenta sastoji se u rjeavanju problema potroaa, korisnika usluga, odnosno, kako na najefikasniji nain zadovoljiti identifikovane potrebe, mnogo bre i bolje od konkurencije, uz uvaavanje osnovnih ekolokih principa. Uspjena preduzea i ustanove, zadovoljenje potreba kupaca i korisnika usluga postavljaju kao kjuni cilj poslovanja. Pri tome polaze od injenice da kupci/korisnici usluga , kupuju od onih proizvoaa koji nude najbolju vrijednost. Zadovoljni proizvodima i uslugama , kupci ostaju lojalni partneri koji ire pozitivni publicitet o kompaniji. Za uzvrat kompanija ima obezbijeeno trite i kontinuirani priliv finansijskih sredstava, to joj omoguava pozitivno poslovanje. Dobar menadment nije sluajan, ve je rezultat istraivanja trita , praenja promjena, paljivog planiranja i realizacije. Uspjeno poslovanje je rezultat dobro osmiljenog stratekog menadmenta koji je od izuzetnog znaaja za svako preduzee. takoer treba posvetiti odreenu panju analizi konkurencije, jer jako je bitno pratiti poslovanje konkurenata i njihov svaki korak. Menadment je proces oblikovanja i odravanja okruenja kako bi se odabrani ciljevi mogli efikasno ostvariti. Menaderi izvravaju funkcije planiranja, organiziranja, kadrovskog popunjavanja, voenja i kontroliranja. Upravljanje je bitna aktivnost na svim organizacijskim razinama. Razvitak teorije o menadmentu ukljuuje razvitak pojmova, naela i tehnika. Menadment kao pojam ima svoju dubinu. S obzirom na razmatranja vidimo da ga se zaista moe poistovjetiti sa umjetnou, znanou i s vjetinom. Menadment je umjetnost sa svim svojim obiljejima, krenuvi od kreativnosti do ostvarivanja eljenih ciljeva. Primjenu menadmenta u praksi nazivamo umjetnou.

LITERATURA Jovii , M., Boidar S., 2011.Osnovi menadmenta, Bijeljina, Fakultet poslovne ekonomije Internet izvori www.studenti.rs http://www.link-university.com http://www.finansije.net http://www.pfst.hr/hr/

1