1

เหตใด TQF จงไมตอบโจทยอดมศกษาไทย สองความกลว กบขอเสนอเชงรปธรรมจากคณะท างานปฏรปอดมศกษาไทย

ดร.อรญญา ศรผล

คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ปญหาเกยวกบอดมศกษาไทยในยคโลกาภวตนทส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) และกรรมการอดมศกษา (กกอ.) กระทรวงศกษาธการกลว มอย 2 ขอใหญๆ ดงน คอ

1.กลววาระบบการเรยนการสอนและงานวชาการในสถาบนอดมศกษาไทยบางสวนไดดอย

คณภาพลง เพราะวาเนนผลตบณฑตเชงปรมาณเพอผลประโยชนเชงพาณชย เชน ทเรยกกนตดปากวา “มหาวทยาลยหองแถว” หรอ “จายครบ-จบแน” ท าใหเกดปญหาประเภท ใชเงนซอใบปรญญา แลวนกศกษาดนภมใจในใบปรญญาก ามะลอเหลานน ขณะทมหาวทยาลยไดเงน หรอการทมหาวทยาลยบางแหงใชกลยทธยอดนยมหาเงนดวยการออกไปตงวทยาเขตนอกพนทและเปดหลกสตรสาขาแปลกๆ จนกลววา คณภาพจะไมไดมาตรฐาน

2. สกอ. และกกอ. กลววา อดมศกษาไทยจะกาวไมทนโลก โดยเฉพาะในระดบอาเซยนทก าลง

จะตองจรงจงในปพ.ศ. 2558 น สกอ. จงวาดหวงวา มหาวทยาลยไทยจะสามารถเทยบโอนหนวยกต มาตรฐานคณภาพการศกษา แลวน าไปสการเคลอนยายของนกศกษาในและนอกประเทศไดเหมอนๆ กบมหาวทยาลยอนในสงคมอาเซยน การสรางกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต (Thai Qualifications Framework for Higher Education: TQF) ของสกอ. กเชอวา จะสรางมาตรฐานขนต า ประกนคณภาพบณฑต-คณวฒ-ปรญญาของสถาบนอดมศกษาในไทยใหเปนทยอมรบและเทยบเคยงไดกบตางประเทศ เกดการพฒนา “สากลนวตรของสถาบนการอดมศกษา” (internationalization of higher education) วงใหทนตลาดการศกษา (global higher education market) ทงในยโรป อเมรกา และเอเชย1 ...กบ 2 ความกลวน TQF ไมตอบโจทยอยางไร...

สงทสกอ.กลว ขอแรก วาดวย เรองมหาวทยาลยหองแถวนน

1 โปรดด ค ากลาว เชน “เมอเราสงคนไปเรยนหรอเขามาเรยนกบเรา เทยบโอนกลบไปหนวยกตซงกนและกน หากไมม TQF จะล าบากมากในการเทยบโอนหนวยกต จะอะไรมาเปนตววด ทอนจะรบ เพราะเรามมาตรฐานทเทยบเคยงและเทากบเขา อนนเชอมโยงกบอาเซยน เพราะทกประเทศในอาเซยนมกรอบทงนน หากไมมเราจะโดนบงคบโดยประเทศรอบขาง เพราะตอไป มนจะเดนทางขามไปขามมา หากเขาไมรบ บคลากรจากประเทศของเรา เรากเสรจ” (อางใน ผจดการ 360 องศา รายสปดาห http://manager.co.th/mgrweekly/viewnews.aspx?NewsID=9540000120654)

2

...สกอ. จะกลวไปท าไม ???... ในเมอมน มระบบในการด าเนนการควบคมก ากบอยแลว อยางนอย 2 ระดบทเขมขนดวยกนในการควบคมคณภาพมาตรฐานการศกษาอดมศกษาของทก มหาวทยาลยของรฐและในก ากบของรฐ

ระดบแรก การประเมนคณภาพการศกษาภายนอก ซงเปนไปตามพรบ.การศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2พ.ศ. 2545) มาตรา 49 ทใหส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) ท าการพฒนาเกณฑและวธการประเมนคณภาพภายนอกและท าการประเมนผลการจดการศกษาเพอใหมการตรวจสอบคณภาพของสถานศกษา โดยค านงถงความมงหมาย หลกการและแนวทางการจดการศกษาในแตละระดบตามทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต และใหมการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษาทกแหงอยางนอย 1 ครงในทกๆ 5 ปนบตงแตการประเมนครงสดทายและเสนอผลการประเมนตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน

สมศ. เปนองคกรอสระ ท าหนาทหลกในการประกนคณภาพการศกษาในระดบตางๆ รวมทง

ระดบอดมศกษามาโดยตลอด สรางตวชวด (key performance indicators – KPI) ในการประเมนผลการท างานในการศกษาระดบตางๆ มาอยางรดกมมประสทธภาพ และโดยหลกทท าใหองคกรนเปนองคการมหาชน ไมใชหนวยงานราชการหรอรฐวสาหกจ กสามารถสรางกลไกในการตรวจสอบไดอยางจรงจง ท าใหการประเมนคณภาพภายนอกเกดความเปนกลางและเปนธรรม ปราศจากแรงกดดนทจะท าใหผลการประเมนภายนอกเบยงเบนไปจากความเปนจรง ท าใหสงทเรยกวา การตรวจสอบและถวงดล (Check & Balance) เกดขนไดจรงและเปนบรการสาธารณะ เปนกลไกทมประสทธภาพ สรางความสามารถทจะตรวจสอบไดวา การจดการศกษาทเปนอยนนได "ให" สงทผเรยน สงคมและรฐตองการ ดวยคณภาพทไดมาตรฐาน

และทส าคญ ในระดบน สกอ. กมสวนรวมอยางมากอยแลวกบสมศ.และกพร.ในการเขามาก ากบ

ดแลคณภาพการศกษาในระดบอดมศกษา โดยสกอ. ไดพฒนาระบบฐานขอมลดานการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาทเรยกวา CHE QA Online2 เปดใหสถาบนอดมศกษาใชงานตงแตปการศกษา 2550 และท าใหเขมขนมากขนดวยซ าในปการศกษา 2553 โดย สกอ.ไดพฒนาตวบงชการประกนคณภาพการศกษาภายในมากขน เนนตวบงชทเปนกระบวนการ ปรบเปลยนวธคดคะแนนใหม และก าหนดประเภทของสถาบนอดมศกษาใหมแบงเปน 4 กลมตามมาตรฐานสถาบนอดมศกษา3

ความพยายามของสกอ. น ถอเปนความพยายามทด มประสทธภาพ ประสงคจะแกปญหาความ

ซ าซอนของการประกนคณภาพการศกษา และตองการลดภาระงานซ าซอนของมหาวทยาลย ดวยการ

2 โปรดดรายละเอยดเพมเตมท http://202.44.139.26/default.aspx 3 ประเภทของสถาบนอดมศกษา 4 กลมไดแก กลม ก วทยาลยชมชน, กลม ข สถาบนทเนนระดบปรญญาตร, กลม ค สถาบนเฉพาะทาง แบงเปน กลม ค1 สถาบนเฉพาะทางทเนนระดบบณฑตศกษา กลม ค2 สถาบนเฉพาะทางทเนนระดบปรญญาตร และกลม ง สถาบนทเนนการวจยข นสงและผลตบณฑตระดบบณฑตศกษา โดยเฉพาะระดบปรญญาเอก

3

จดท าความเชอมโยงระหวางตวบงชของสกอ., สมศ., และกพร. เขามาในระบบการประกนคณภาพการศกษาภายใน4 มการบรณาการระบบการประเมนผลสถาบนอดมศกษาทงของ สกอ. สมศ. และส านกงาน กพร. รวมกนในการใชขอมลจากการประเมนผลการด าเนนงานของสถาบนอดมศกษาผานระบบ CHE QA Online ไปใชในการประเมนภายนอกของสมศ. และประเมนผลการปฏบตราชการตามส านกงาน กพร.

ระดบทสอง ระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาภายใน ซงเปนไปตาม พรบ.

การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2พ.ศ. 2545) มาตรา 48 ทใหการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษามขน และถอเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทตองท าอยางตอเนอง เนนใหดแลปจจยทเกยวของกบคณภาพ มการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลการท างานและน าไปสการพฒนาปรบปรงอยางสม าเสมอถอวา เปนการดแลทงปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (process) ผลผลต/ผลลพธ (output/outcome)

การประกนคณภาพการศกษาภายในน ภาควชาฯ คณะฯ ในทกๆ มหาวทยาลยในไทย

ด าเนนการเปนประจ าทกป ทเรยกวา รายงานการประเมนตนเอง (Self Assessment Report: SAR) เมอท าเสรจแลว ไมไดเกบไวเฉยๆ แตเปนขอมลประกนคณภาพทตองน าเสนอตอสภามหาวทยาลย สถาบนหนวยงานตนสงกด และเปดเผยตอสาธารณชนอยางตอเนองผานทางออนไลน5 (โปรดดตวอยางเวบไซต) ทสามารถตรวจสอบได หากหนวยงานใด คณะ สาขาวชาใดในมหาวทยาลยไมผานการประกนคณภาพภายในขนตอนน กจะตองปรบปรงอยางเรงดวน ไมเชนนนมผลตอการใหคณใหโทษตามล าดบขนตอน

ส าหรบมาตรฐาน ตวบงชและเกณฑประเมนคณภาพทท าใน SAR กพฒนามาจากกรอบ

มาตรฐานทก าหนดตวบงชคณภาพ (ทเรยกวา KPI หรอ key quality indicators-KQI) ถง 56 ตวในองคประกอบ 9 ดาน6 ตามเกณฑของสมศ. ผนวกกบตวบงชและเกณฑประเมนของ สกอ. และกพร. ทเขามามสวนรวมในการเขามาก ากบดแลดงกลาวขางตน

4 ความพยายามนเหนไดจากการประชมครงท 5/2553 เมอวนท 6 พฤษภาคม 2553 คณะกรรมการการอดมศกษา (กกอ.) ใหความเหนชอบในหลกการตวบงชและเกณฑการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษาระดบอดมศกษา พ.ศ. 2553 และขอใหประเมนคณภาพทงระบบทครบวงจรทกป คอ การประเมน Input Process และ Output เพอใหสถาบนอดมศกษามการบรหารจดการ การปรบปรงและพฒนาไดอยางมประสทธภาพและทนการณ โดยใชตวบงชรวมกบสมศ. ซงเปนตวบงช Output/Outcome หรอพฒนาเพมไดและมการจดท าบนทกขอตกลงความรวมมอในการบรณาการระบบการประเมนผลของสถาบนอดมศกษาของ 3 หนวยงาน คอ สกอ. สมศ. และส านกงาน กพร. ในการใชขอมลจากการประเมนผลการด าเนนงานของสถาบนอดมศกษาผานระบบ CHE QA Online ไปใชในการประเมนภายนอกของสมศ. และประเมนผลการปฏบตราชการตามส านกงาน กพร. 5 โปรดดท http://www.onesqa.or.th/onesqa/th/Report/unversity.php 6 องคประกอบคณภาพ 9 ดาน (ครอบคลมพนธกจหลก 4ประการของอดมศกษาและพนธกจสนบสนน) 1 ปรชญา ปณธาน วตถประสงคและแผนด าเนนการ 2. การผลตบณฑต 3 กจกรรมการพฒนานกศกษา 4. การวจย 5. ดารบรการทางวชาการแกสงคม 6. การท านบ ารงศลปะและวฒนธรรม 7. การบรหารและการจดการ 8. การเงนและงบประมาณ และ 9. ระบบและกลไกการประกนคณภาพ

4

นอกเหนอจาก SAR ทพฒนาเกณฑตางๆ ของ 3 หนวยงานหลกดงกลาวแลว ในแตละมหาวทยาลยกไดพฒนาระบบทเรยกวา “ระบบการกรอกภาระงาน” (Management Information System – MIS) ออนไลนขน ซงเปนหนงในระบบตรวจสอบการท างาน (workload) ในระดบคณาจารยและเจาหนาทในแตละหนวยงาน สาขาวชา คณะ ของแตละมหาวทยาลย ทตองกรอกกนทกป ตงแตชวงตนปการศกษากรอกสงทเรยกวา Terms of reference –TOR และกรอกผลการปฏบตงาน หรอ Job Achievement – JA อกครงในปลายปการศกษา

หากเขาไปพจารณาเนอหาการกรอกภาระงานตามระบบ MIS ดงกลาว กเปนไปตามภาระหนาท

หลก 5 ดานตามพนธกจทมตอมหาวทยาลยและหนาทของความเปนครและนกวชาการ คอ 1) ภาระงานการเรยนการสอน 2) พฒนานกศกษา 3) งานบรการวชาการ 4) งานวจย และ 5) งานบรหารและงานอนๆ ทไดรบมอบหมาย

แมวา ระบบ MIS น จะมไวเพอพจารณาภายในมหาวทยาลยเพอประเมนผลงานการเลอนขน

แตจะพบวาขอมลมหาศาลทคณาจารยและเจาหนาทกรอกลงไปนนเปนสวนหนงของการประกนคณภาพการศกษาในระดบการท างานของอาจารยและฝายสนบสนนวชาการไดเปนอยางด เชน ในภาระงานสอน คณาจารยไดกรอกรายวชาทตนเองสอน พรอมกบสามารถทจะเหนรายงานผลการประเมนการสอนอาจารยในรายวชานนๆ ทท าการประเมนโดยนกศกษา (learners) ทเรยน ซงท าเปนประจ าในปลายเทอมเมอเรยนจบอยแลว ในแงน หาก สกอ.เหนวา เราตองวดท learners และตองฟงเสยงของ learners เพอน ามาปรบปรง ชองทางตรงนกเปนสงทมหาวทยาลยไดด าเนนการมาตงแตตน แลวคอยพฒนาเปนระบบออนไลนใหกบการกรอกภาระงาน หรอในภาระงานอนๆ เชน ภาระงานวจย คณาจารยจะกรอกผลงานการท าวจย การเขยนบทความทางวชาการและอนๆ ลงไป, ในภาระงานบรการวชาการแกสงคม คณาจารยไดกรอกขอมลตางๆ เชน เรองการไปบรรยายพเศษ ใหความร จดกจกรรมเสรมทางวชาการใหแกชมชนในพนททตงอย หรอ ท างานรวมกบนกวชาการตางประเทศ ทมหลายระดบซอนกนในการท างานของอาจารย เปนตน

ขอมลเหลาน คอ ขอมลพนฐานสดทเกยวของกบการท างานของคณาจารย ทสาขาวชา คณะ

และมหาวทยาลยสามารถน าไปใช แมวา ในระดบแรกเปนไปเพอการประเมนเลอนขน แตในความเปนจรงแลว ขอมลเหลานสามารถพฒนาไปใชเพอการประกนคณภาพภายใน/และภายนอกทมประสทธภาพไดเปนอยางด

ค าถามคอ...หากมระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาในระดบอดมศกษาทรดกมและ

มประสทธภาพเชนน แลว และ สกอ.กเขามาดแลตงแตตนแลว เหตใด“กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 (Thai Qualifications Framework for Higher Education -TQF) หรอทเรยกสนกนวา มคอ. (ตงแต 1-7) จงยงส าคญ และจ าตองถกพฒนาขนมา...

5

TQFเกดขนจากความหวงดของสกอ. ทตองการเหนการจดการเรยนการสอนในระดบอดมศกษา

ไทยมทงคณภาพและมาตรฐาน เปนนโยบายใหมทก าหนดใหทกวชาตองจดท ามคอ. 1-7 ตามรปแบบท สกอ. ก าหนดขน

...แตเมอทดลองท าไดเพยงปเศษ กเหนปญหาและความโกลาหลผลพวงทตามมาแลวทงปญหาเฉพาะหนาและปญหาทจะตามมาในระยะอนใกล ...

ปญหาเฉพาะหนา...ลองพจารณาสงทเรยกวา มคอ. 3 -7 กอน … มคอ.3 รายละเอยดของรายวชา, มคอ. 4 รายละเอยดของประสบการณภาคสนาม ใหอาจารย

กรอกเอกสารตงแตกอนเรมเปดภาคเรยน จนถงเมอสอนเสรจ นกศกษาสอบไดเกรดเรยบรอยแลว กกรอกมคอ. 5, มคอ. 6 ขนมาเปรยบเทยบอกครง หากอาจารยสอน 3 วชา กตองท ามคอ.3, มคอ.4 จ านวน 3 ชด ถาปการศกษาหนงสอน 2 ครงกตองม 6 ชด ทอาจารยตองจดท าและจดท าหลายรอบ

อาจารยทกคนจงตองมหนาทในการกรอกเอกสารทเรยกวา มคอ. ดงกลาวซ าๆ ซงยงไมนบรวม

วา เนอหาในการกรอกมคอ. 3-6 นน กเนนแตเชงปรมาณและก าหนดใหคดถงเปาหมายการประเมนเพอการปรบปรงเฉพาะหนาเทานน เชน “ระบเหตผลทการสอนจรงตางจากแผนการสอนหากมความแตกตางเกน 25%” ซงการก าหนดเชนนขดกบธรรมชาตของการเรยนการสอนทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตรระดบอดมศกษา ทเนนการเรยนรในเชงการใชเหตผล การใชความคด การถกเถยง และเนนความหลากหลายของการใชเหตผลและความคด มากกวาจะเนนการสงสอนเนอหา7

หากจะใหกรอกเอกสารเหลาน กคงท าได เพยงแตหากมาพจารณาวา ท าไปเพออะไรกนท...

1) จะตองเสยเวลาและพลงงานในการกรอกแบบฟอรมมคอ. ในทกวชาถงภาคการศกษาละ 2 ครง และ ยงตองเสยเวลากบรปแบบทตองท าใหถกตองตามแบบฟอรมทก าหนดขนใหท าเหมอนๆ กนหมด ท าใหตองแกไขหลายรอบกวาจะแลวเสรจ แทนทจะน าเวลาเหลานนไปพฒนาการเรยนการสอน พฒนากจกรรมนกศกษา พฒนางานวจย จดกจกรรมบรการวชาการ ซงเปนภาระงานหลกของอาจารยในระดบอดมศกษาทรบผดชอบตอสงคม 2) สนเปลองกระดาษ เพอพมพตนฉบบมาใหหนวยงานตรวจสอบ ในเรองน สกอ. อาจจะบอกวา อกไมนาน สกอ.และมหาวทยาลยจะพฒนาระบบออนไลนใหมคอ.3-7 กรอกไดผานคอมพวเตอร ไมตองพมพใหเปลองกระดาษ แตเอาเขาจรง เปนเชนนนหรอไม

เมอปจจบนน กเหนไดชดอยแลววา หนวยงานทเกยวของขอใหพมพตนฉบบออกมา เพราะ ก.)อางวา สขภาพตาจะเสย เพราะอานทงหมดทกหนาจากหนาจอคอมพวเตอร ข.) ตองเกบตนฉบบพมพ 7 โปรดดเพมเตมจาก ยกต มกดาวจตร 2554 วพากษตวบทและอ านาจของแบบฟอรม TQF รายงานการประชมวชาการนานาชาตเรอง “ความเปนเลศในอดมศกษาไทยกบการแขงขนการจดอนดบมหาวทยาลยตามเกณฑมาตรฐานนานาชาต: สทธ อ านาจและความรบผดชอบตอสงคม” โรงแรมมราเคลแกรนด กทม. 24 สค 2554

6

เปนหลกฐาน เผอระบบลม จะไดมทางเลอก ลองจนตนาการด วาจะเกดความโกลาหลตามมาอกขนานใหญ ไมวา สถานทๆ จะเกบตนฉบบ, ตนไมทจะตองถกตดเพอเอามาผลตกระดาษเพอพมพมคอ. 1-7ทงหลาย

ลองพจารณา มคอ.7การรายงานผลการด าเนนการของหลกสตรบาง ไมแนใจวา สกอ. ออกแบบ

ไปท าไม ในเมอการจดท ารายงานประจ าปของ SAR ทตรวจสอบโดยสภามหาวทยาลย และสาธารณชนกมอยแลวทกๆ ป และ สมศ. เองกท าการตรวจสอบหลกสตรอยแลวทกปอกเชนกน และยงท าซ าขนานใหญอกครงทกๆ 5 ป

...ปญหาทจะตามมาในระยะอนใกล …กบ มคอ.ทงหลาย... ปญหาของ TQF เกดจากการออกแบบโครงสรางการประเมนคณภาพทเกนความจ าเปน

จนท าใหลดทอนพนธกจ (Accountability) ทส าคญวาดวย จตส านกความรบผดชอบในหนาทของความเปนสถาบนอดมศกษา และแนนอนวา จะเกดปญหาตอวงวชาการในทกๆ ศาสตรสาขาในระยะยาว คอ

1. จะเกดสภาวะทเรยกวา “การลอกเลยน” (Plagiarism) กนถวนหนา เพราะปจจบนนกเกดแลว

ในสงทเรยกวาท า copy and paste กนไปทว เพอใหงานเอกสารมนพนๆ ไปจากชวต หรอ บางหนวยงานทมงบประมาณ กไปจางคนอนเขามากรอกเอกสารมคอ.มากมายเหลานน ซงสกอ.จะตองตงค าถามกบเนอหาทไดในการกรอกอกวาเปนจรงหรอไม อกเชนกน

2. ส าหรบคณาจารยทไมตองการใหเกดสภาวะเชนนนเพราะผดหลกวชาการ คณาจารยจงตอง

จ าทนกรอกแบบฟอรมงานเอกสารมคอ.ทงหลาย จนคณาจารยและนกวชาการทงหลายเหนดเหนอยเกนไป ไมมเวลาไปท างานอนๆ และแนนอนวา ผลกระทบทตามมาจะเกดขนตอกจกรรมการเรยนการสอน การท าวจย การบรการวชาการ ความรบผดชอบตอสงคม เพราะแทนทอาจารย และผเกยวของทงหลายจะทมเทเวลาใหกบการเรยนการสอน งานวจย งานพฒนานกศกษา งานบรการวชาการแกสงคม กลบตองมาพะวงกบเอกสารมากมาย ทในใจกคดวา มนชางเปนเรองไรสาระ

3. และเมอสงเหลาน เรมบนทอนเวลา ก าลงความสามารถ ความคด สตปญญาและจตใจของ

อาจารยแลว ลองคดดวา อนาคตขางหนาจะเปนอยางไร จะเหลออาจารยทมความสามารถ ม “ความเปนคร” ทต งใจสอนผลตบณฑตทมความรบผดชอบตอสงคมสกกมากนอยในการอดทนท างานภายใตระบบเชนน

7

สงทสกอ.กลว ขอสอง วาดวย กลววา ระบบอดมศกษาไทยจะกาวตามไมทนสงคมโลกโดยเฉพาะในสงคมอาเซยน และวาดหวงใหอดมศกษาไทยสามารถเทยบโอนหนวยกต มาตรฐานคณภาพแลวน าไปสการถายโอนนกศกษาไทย/เทศขามกนไปมาไดอยางสะดวก

แตถามวา TQF ทสะทอนออกมาดวยการเขยนมคอ. 1-7 นนชวยท าใหเกดการถายโอน

นกศกษาทสะดวกจรงหรอไม ประเดนน นาสงสยเปนอยางมาก เมอมนไดเกดปญหาขนแลว คอ 1) เมอ มคอ. 1-7 เขยนเปนภาษาไทยใหกบคนไทยไดอานเทานน แลวตางประเทศจะอาน

อะไร ขณะทเราก าลงพดถงโลกาภวตน สงคมอาเซยนทตองใชภาษาสากล (ภาษาองกฤษ??) เราจะโอนยายนกศกษากนไดอยางไร เราจะเทยบเคยงไดอยางไรหากสงทมคอ.เขยนและก าหนดออกมากลบเขยนเปนภาษาไทยในทกๆ สาขาวชา (ในมคอ.1) ในทกๆ หลกสตร (ในมคอ.2 ของทกหลกสตร-ทกมหาวทยาลย) ซงไมตอบโจทยสงท สกอ./กกอ.วางเปาหมายแตอยางใด

การจะท าสงทเรยกวา Internationalization of higher education เพอแขงกบโลก ดงนกศกษาจากประเทศอน เอาเดกเราไปท างานตางประเทศได กตอเมอไทยเรามหลกสตรทเปนหลกสตรนานาชาต (International program) มากพอสมควร

...ซงหากเปนเชนนน กไมจ าเปนทจะตองกรอกเอกสารมากมาย เพอใหมลกษณะเหมอนกนหมด

ในทกๆ มหาวทยาลยและในทกๆ สาขาวชา... หาก TQF ด าเนนการตอเนอง อยากท าใหเกดการไหลเวยน แลกเปลยนระหวางประเทศอยาง

แทจรง กควรจะวาง “หลกการ” การสนบสนน “เครอขายการเรยนการสอน” ใหเกดขนในหลายระนาบ หลายระดบ เชน การพจารณาวา จะพฒนาหลกสตรใดทสอนเปนหลกสตรสากล (ใชภาษาองกฤษในการสอนในประเทศไทย) หรอมสาขาใดบางสามารถเทยบเคยงกบหลกสตรใดไดบางในมหาวทยาลยอนๆ ทงในตะวนตกและตะวนออก หรอ TQF อาจจะชวยสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนนกศกษาในระดบภมภาคเอเชย และประเทศเพอนบานในภมภาคลมแมน าโขง เชน สงเสรมใหมหลกสตรสอนภาษาไทยทมนกศกษาจากกลมประเทศอาเซยน เชน ลาว จน ญปนมาเรยน ในแงน เราอาจพฒนาระบบการเทยบโอนหนวยกต (credit) ได โดยไมจ าเปนตองเนนหลกสตรสากลทใชภาษาองกฤษเทานน

2) มคอ. 1-7 ใชไมไดกบการท าหลกสตรทเปน “หลกสตรรวม” ดงตวอยางกรณหลกสตร

Human Rights and Democratisation ซงเปนความรวมมอระหวาง 5 สถาบนคอ มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยในอนโดนเซย ศรลงกา เนปาล และออสเตรเลย โดยม University of Sydney เปน hub โครงสรางและความรวมมอทนกศกษาทงหมดเรยนรวมกนท University of Sydney ในเทอมแรก และกระจายไปเรยนเทอมทสองจนจบการศกษาในอกสถาบนทนกศกษาเลอก หลกสตรเชนนเปน

8

ภาษาองกฤษเปนหลกสตรนานาชาตทมหาวทยาลยมหดลพยายาม internationalised กบอก 4 มหาวทยาลยตางประเทศ แตกพบปญหาวา แบบฟอรมตาม TQF ไมสอดคลองรองรบกบหลกสตรนานาชาตทก าลงกาวไปขางหนา แตตรงกนขาม สกอ.กลบลาหลง ขอใหมหาวทยาลยมหดลกรอกเอกสารมคอ.1-7 ซงไมสามารถกรอกได เพราะทางมหดลสอนเพยงบางวชา และ/หรอหากจะสงไปใหทาง University of Sydney กรอกกสงไมไดเพราะแบบฟอรมเปนภาษาไทย

3) ถงแมไมม TQF และเอกสาร มคอ.1-7 มหาวทยาลยไทยบางแหง กไดท าสงทเรยกวา การ เทยบเคยงคณวฒกบระดบสากลอยแลว ตงแตในอดตจนถงปจจบนมการแลกเปลยนทางวชาการและนกศกษาระหวางมหาวทยาลยในประเทศไทยกบตางประเทศอยางตอเนองอยแลว เชน กรณมหาวทยาลยในยโรปกบในไทยไดท าการโอนเครดตการเรยน ผานระบบทเรยกวา ECTS เชน คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มโครงการโอนเครดตระหวางโครงการ FORRSA: Forest Restoration and Rehabilitation in Southeast Asia) เปนโครงการฝกอบรมของ EU Asia Link และม Partners เชน Royal Veterinary and Agricultural University ของเดนมารก ฟนแลนด เยอรมน และประเทศไทย หรอกรณความรวมมอระหวางมหาวทยาลยเชยงใหมกบมหาวทยาลยซดนยทสราง bi-certificate โดยการเทยบเคยงหนวยกตของระดบปรญญาเอกและไดรบปรญญาสองใบในเวลาเดยวกน

ความกลว 2 ขอ ของ สกอ.และกกอ. ท าใหสกอ. และกกอ. ประดษฐเครองมอ TQF ขนมา ทนอกเหนอจากจะไมตอบโจทย 2 ขอแลว ยงเปนการเอา QA (quality assessment) กบ QF (quality framework) ไปซอนกนอกดวย

โปรดกลบไปดประวตศาสตรการตง TQF จะพบวา TQF ถอก าเนดตามเปาหมายหลกคอ การ

พฒนาคณภาพมาตรฐานการจดการศกษาใหเทยบเคยงกบสากลได เพอใหเกดความสะดวกแกการเคลอนยายของนกศกษาและการเทยบโอนหนวยกต เปาหมายนเกดขนบนแรงกดดนของกระแสการเปลยนแปลงระบบการศกษาของโลก นบตงแตการประชมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาของประเทศตางๆ ในทวปยโรปทเมองโบโลนญา (Bologna) ประเทศอตาลเมอป พ.ศ. 2542 จนเกดขอตกลง “กระบวนการโบโลนญา (Bologna Process)8 ซงประเทศตางๆ ในทวปยโรปไดปรบเปลยนระบบการจดการศกษามงเนนมาตรฐานผลการเรยนรของบณฑต (learning outcomes) ในแตละคณวฒและขยายผลการด าเนนการไปตามประเทศตางๆ ทวโลก

ประเทศไทยเองกไมแตกตางกนปพ.ศ.2545 เราเรมท า National Qualification Framework

(NQF) โดยทบวงมหาวทยาลยมอบหมายใหส านกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษาจดท าขอเสนอ

8 ดรายละเอยดเพมเตมท http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/Bologna/

9

โครงการ9 แตตอมา กกอ. (ในการประชมครงท 2/2549 เมอวนท 2 กมภาพนธ 2549) มมตใหเอา NQF ไปเชอมโยงกบมาตรฐานการอดมศกษาและการประกนคณภาพภายใน เพราะมองวามนเกยวของกน

ในแงน TQF จงเรมเบยงเบยนเปาหมายและวตถประสงค เกดความลกลนขดแยงในเปาหมาย

จากเดมทจะพฒนาบนความเปนสากล กลบกลายเปน “เครองมอควบคมคนท างาน” มากกวาจะพบเกณฑวาดวยการเทยบเคยงคณวฒหรอการพฒนาระบบการศกษาแบบสากลใน TQF เชน ใน TQF เราพบการก าหนดระบบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา (มคอ.) 1-7 ทแมวาจะก าหนดขนตามมาตรฐานผลการเรยนร แตกระบวนการกลบไปเนนทระบบการจดหลกสตร การเรยนการสอน และการประเมนผลคณภาพการเรยนการสอน และการประกนหลกสตรแบบทางเดยวทเนนการประเมนผสอนมากกวาผเรยนร และทส าคญ กลบไมพบหลกการใดๆ ทกลาวถงระบบการเทยบเคยงหนวยกตทจะน าไปสการพฒนาการศกษาสระดบสากลได

..แลวถาอยางนน ขอเสนอในเชงหลกการและทเปนรปธรรม คออะไร... ...ขอเสนอเชงหลกการ คอ... 1. ตองยดตามตามพรบ.การศกษาแหงชาตปพ.ศ. 2542 ทเขยนไวอยางชดเจน วา ตองเคารพ

ตออสรภาพเสรภาพทางวชาการ ความหลากหลายทางวชาการ ตลอดจนความแตกตางของมหาวทยาลย ใหความส าคญตอการตอบสนองและรบผดชอบตอสงคมและตอบปญหาตอทองถนทมหาวทยาลยตงอย อนเปนพนธกจส าคญทสถาบนอดมศกษาควรใหความส าคญ

2. ตองเปลยนจากระบบควบคมบงคบ มาสการสนบสนนและสงเสรมใหสถาบนอดมศกษา ตลอดจนสมาคมวชาการตางๆ ไดมอสระ เสรภาพ และมสวนรวมในการพฒนาเสรมสรางความเขมแขงใหกบคณภาพทางวชาการของตนเอง

3. สนบสนนทางเลอกอนๆ ในการพฒนาคณภาพการเรยนการสอน โดยใหความส าคญกบ ความหลากหลาย และแตกตางของลกษณะเฉพาะของสาขาวชาและมหาวทยาลย

9โครงการจดท า NQF ขอรบการสนบสนนงบประมาณจากออสเตรเลยเพอชวยเตรยมความพรอมและแบงการท าโครงการ NQF ออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 (พ.ศ. 2546 – 2548) และระยะท 2 (พ.ศ. 2549 –2552)

10

ขอเสนอทเปนรปธรรมคอ... 1. เรยกรองใหคณวรวจน เออภญญากล รฐมนตรวากระทรวงศกษาธการปจจบน ยกเลก

ประกาศกระทรวงศกษาธการเรอง กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ ทเคยประกาศ เอาไว ณ วนท ๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ทมคณจรนทร ลกษณวศษฏ เปนรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการในชวงนน

2. ขอเรยกรองใหผทออกแบบท า TQF มากบมอ อยายดตดกบผลงานชนน และถอเปนผลงาน สวนตวมากเกนไป จนมองไมเหนวา TQF เมอทดลองใชมากวาปเศษแลว ไดสรางปญหาทงระยะสนและระยะยาวใหเกดแกวงวชาการในอดมศกษาอยางถวนหนา

3. ขอเรยกรองใหศาสตราจารยวจารณ พานช ประธานกรรมการคณะกรรมการการอดมศกษา ฟงเหตผลและเสยงของคณาจารย และขอใหคณะกรรมการการอดมศกษา (กกอ.) มความกลาหาญในการใชขอ 12 ในประกาศกระทรวงศกษาธการเรอง กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ ทเคยประกาศ เอาไว ณ วนท ๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ดงกลาว ทระบวา “ในกรณทไมสามารถปฏบตตามหลกเกณฑขางตนได หรอมความจ าเปนตองปฏบต นอกเหนอจากทก าหนดไวในประกาศน ใหอยในดลยพนจของคณะกรรมการการอดมศกษาทจะพจารณา และใหถอค าวนจฉยของคณะกรรมการการอดมศกษานนเปนทสด”

ปลดเงอนเวลาเรองการใช TQF ไปกอน เพอกกลบมาทบทวนแกไข แลวหนมาปรบปรงคณภาพการศกษา เกณฑการประเมน ทวางอยบนหลกการ “การมสวนรวม” ของผทเกยวของในการพฒนาเสรมสรางความเขมแขงใหกบคณภาพทางวชาการของแตละศาสตรสาขาวชา และเคารพความแตกตางหลากหลาย อสระ เสรภาพทางวชาการ และลกษณะเฉพาะของแตละมหาวทยาลย

4. ส าหรบการปรบปรงนน ขอใหพจารณาดงน คอ

4.1 เมอพจารณาในรายละเอยดของ TQF แลว ควรจะยกเลก มคอ.3-7 ใน TQF ออกไป ดวยเหตผลส าคญทวา สกอ. ไดรวมท าเกณฑการประเมนคณภาพการศกษากบ สมศ และกพร. ตามระบบการประกนคณภาพภายนอกอยแลว ขณะเดยวกน ระบบการประกนคณภาพภายในของมหาวทยาลย ไมวา SAR กมประสทธภาพเปนไปตามเกณฑของ สมศ. สกอ. และกพร. นอกจากน ระบบการกรอกภาระงานออนไลน MIS ของมหาวทยาลยกสามารถขยายแนวทาง เปนอกทางเลอกทชวยประกนคณภาพการท างานในระดบของอาจารยไดอกทางหนง ซงนาจะพฒนาเปนทางเลอกในการน ามาปรบใชทดแทน สวนมหาวทยาลยใดทยงไมมระบบเหลาน กสามารถไปเพมเตมไดเพอท าใหระบบ QA เปนไปตาม พรบ.การศกษาแหงชาตพ.ศ. 2542 อยางรดกมตรวจสอบได

11

4.2 สวนทเปน QF หรอกรอบคณภาพจรงๆ ของ TQF อยท มคอ. 1-2 ซง สกอ. เปนหวง

วา สงคมตองการเหนการผลตบณฑตทมเปาหมาย ทมหาวทยาลยตองบอกไดวา ศกยภาพ (Competency) ของบณฑตแตละสาขาควรเปนอยางไร10 แตทผานมา สกอ. ใชวธการออกแบบ TQF 11 ในลกษณะเงยบๆ จากป พ.ศ. 2545 –2548 โดยบอกวา ไดผานกระบวนการประชาพจารณจากสถาบนอดมศกษาทเกยวของกวา 50 แหงทงภาครฐและเอกชน

...ค าถามทตามมาคอ หากผานประชาพจารณจากหนวยงานทเกยวของจรง เหตใดจงเกดเสยงวพากษวจารณตอ TQF ไดอยางกวางขวางมากขนาดน…

ดงนน เพอท าใหเกดกระบวนการการมสวนรวมเกดขนอยางแทจรง ไมมขอครหาและเปนธรรม ฟงเสยงจากผปฏบตจากหลากหลายภาคสวนงาน จงขอเรยกรองให สกอ. /กกอ. เปดโอกาสในการท า “กรอบคณภาพทางวชาการและการศกษา” ใหม ทสะทอน ความหลากหลายของความเปนมหาวทยาลยในพนทสวนกลางและทองถนตางๆ และสะทอนลกษณะเฉพาะของสาขาวชาทมจดเดนทแตกตางกน กลาวคอ

ก. ใหมหาวทยาลยแตละแหง ทดลองตงเกณฑขนต าตอ “ลกษณะบณฑตทพงประสงค” และ “ผลการเรยนร” ทอยากจะเหนทศทาง และหากจะก าหนดวธการสอนและวธการประเมนคณภาพการศกษากสามารถท าได ดงท จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดด าเนนการไปแลวเมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2554 และมหาวทยาลยธรรมศาสตรกมด ารทจะด าเนนการเชนกนในเดอนตลาคม พ.ศ. 2554 หาก กกอ. ปลดเงอนเวลาและเปดโอกาสใหมการด าเนนการตามขนตอนดงกลาว มหาวทยาลยแตละแหงจะไดทดลองท า บนพนฐานของอสระ เสรภาพทางวชาการ และจดเดนของแตละมหาวทยาลยในภมภาคทแตกตางกน

10 อางจาก สเมธ แยมนน เลขาธการ สกอ. เมอ 9 กย. 2554 ทเมองทองธาน เมอคราวหารอเรองปญหา TQF รวมกบคณาจารยและ วรวจน เอออภญญากล รมต.กระทรวงศกษาธการ) อนทจรง ทผานมา มหาวทยาลย คณะ สาขาวชาตางๆ ในประเทศไทยท ามากกวาสงทเรยกวา competency เสยอก เพราะมหาวทยาลยมพนธกจ (accountability) ตอสงคมในการผลตบณฑตเขาไปรบใชสงคมและมความรบผดชอบตอสงคม สงเหลานระบชดมาโดยตลอดในปรชญา ปณธาน และวตถประสงค ในการผลตบณฑตทมศกยภาพอยแลว และซงระบบการประกนคณภาพการศกษาของสมศ. และ SAR กท าการประเมน ตรวจสอบอยทกปอยแลวเชนกน เพยงแตสงทเคยระบในปรชญานนอาจจะไมใชภาษาใหมๆ ทประดษฐขนมาใหมจากตางประเทศและไมใชภาษาทรองรบกบตลาดใหมๆ ทตองการผลตบณฑตทออกไปมงานท า เปนมนษยเงนเดอน ตามความหายของค าวา “งาน” และการมงานท า” อยางแคบๆ เทานน 11 โดยขนเรมตนเมอครงยงมทบวงมหาวทยาลย น าทนจาก AUSAID ออสเตรเลยมา 5 ลานบาทมาคอยๆ ด าเนนการ รายละเอยดเพมเตมรวมทง กระบวนการประชาพจารณอยางเงยบๆๆ ไดท ความเปนมาและขนตอนการด าเนนการโครงการกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา” เอกสารประกอบการประชมหารอของคณะกรรมการการอดมศกษา และคณะอนกรรมการดานมาตรฐานการอดมศกษา เรอง กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต (Thai Qualifications Framework for Higher Education) โดย ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา วนเสารท ๑๘ เมษายน ๒๕๕๒ เวลา ๙.๐๐ น. – ๑๖.๐๐ น. ณ โรงแรมสยามซต กรงเทพ ฯ

12

ข. เปดโอกาสใหแตละสาขาวชา (เชน สงคมวทยา มานษยวทยา เทคนคการแพทย มนษยศาสตร วจตรศลป บรหารธรกจ ฯลฯ) ไดระดมความเหนเพอการมสวนรวมของแตละสาขาวชาในการเสนอ "กรอบคณภาพวชาการของสาขาวชา" และตงเกณฑขนต าเกยวกบวธการประเมนคณภาพการศกษาออกมา ซงแตละสาขาวชาในมหาวทยาลยทมการเรยนการสอนสาขาวชานนๆ จะไดไปตงคณะท างานเพอพจารณา ระดมความเหนของแตละสาขาวชา จนตกผลกออกมาเปนสงทตองการ บางสาขาวชาอาจตง “สมาคม” ของแตละสาขาวชาขน เพอท าการตรวจสอบถวงดล (Check and balance) กน จนเกดประสทธภาพเปนทยอมรบในระดบชาตและสากลไดกจะเปนการดยงในอนาคต

ค. ในกรณทศาสตรสาขาใดไดท าไปแลว (ดงมคอ.1ของหลายสาขา) และประกาศไปแลวในประกาศกระทรวงศกษาธการฯ ฉบบตางๆ กด าเนนการตอไป ยกเวนวา คณาจารยในศาสตรสาขานน เหนวา ยงไมครอบคลม กเปดโอกาสใหมการท าใหมบนหลกการของ “การสรางคณภาพวชาการอยางมสวนรวม” ได

ซงเชอวา หากมการด าเนนการดงกลาวโดยเปดใหมโอกาสการมสวนรวมใน 2 ระนาบน สกอ. กจะไดสงทไมแตกตางจากมคอ.1 และ 2 ทจะเหนทง Competency และ learning outcomes ทเปนเกณฑขนต าของมหาวทยาลยแตละมหาวทยาลย และของแตละสาขาวชา ตลอดจนเกณฑการประเมน วธการจดการเรยนการสอนเชนกน

แตสงทสกอ./กกอ. และประเทศชาตจะไดอยางส าคญและลมลกไปกวา กคอ ทง 2 ระนาบน จะ

ธ ารงรกษา “ความแตกตางหลากหลาย” (Diversity) ของแตละมหาวทยาลยไดเปนอยางด ขณะเดยวกนกจะไดคณภาพทางวชาการและเกณฑทเหมาะสมกบแตละสาขาวชาทสะทอน “ลกษณะเฉพาะ” (particularity) ทเปนจดเดนของแตละสาขาวชาไดเปนอยางดดวยเชนกน

หากมโอกาสเชนน เรากจะไดเหนทงความหลากหลายของมหาวทยาลยไทยและจดเดนของ

สาขาวชาภายใตกรอบคณภาพทางวชาการทก าหนดขนโดยมผทเปนผปฏบตหลกและรจรง คอ คณาจารยในมหาวทยาลยและในสาขานนๆ ทเกยวของไดมสวนรวมในการก าหนดทางวชาการมากกวาคนนอกมาจากตางประเทศทอาจจะไมรจกและเขาใจเมองไทยมากพอ (โปรดกลบไปดประวตศาสตร TQF อกครง)

ในขอเสนอทเปนหลกการและขอเสนอเชงรปธรรมเชนน คณาจารยทวประเทศตองการการ

สงเสรมสนบสนนจากสกอ.และกกอ.อยางยงยวดในการชวยท าใหข นตอนตางๆ เหลานสามารถเกดขนได หากสกอ. / กกอ. เลงเหนความส าคญของเสรภาพทางวชาการ เขาใจในความแตกตางหลากหลาย

13

ของสาขาวชา และเหนจดเดนของลกษณะเฉพาะในมหาวทยาลยไทยแลว เชอวา การท าใหเกดขนตอนเหลาน ซงนาจะใชเวลาเพยงไมถง 1-2 ปกอนทสงคมอาเซยนจะด าเนนการอยางเปนรปธรรม เรากนาจะไดเหนกรอบคณภาพทางการศกษาวชาการในแตละมหาวทยาลยและในแตละสาขาวชาทเกดขนจากการมสวนรวมของผทปฏบตงานอยางแทจรงไดอยางแนนอน