20-)ERGONOMİ

Ergonomi Yunanca

Ergos: iş Nomos: Yasa

kelimelerinin birleşiminden meydana gelmektedir.

İnsan, araç-gereç ve çevre koşullarının etkileşimini inceleyen ve bu etkileşmeyle ortaya çıkan fiziksel ve psikososyal sorunların azaltılması ve engellenmesi için çalışan bir bilim dalıdır.

Ergonomi: Yaşamın insana uygun hale getirilmesidir.

İnsanların;

Davranışı,

Yetenekleri,

Kısıtlılıkları ve

diğer karakteristikleri ile ilgili bilgileri

araştıran ve uygulayan multidisipliner bir bilimdir

(Chapanis)

Kullanıcıya uygun olmalı

Kullanımı kolay olmalı Rahatlığı

arttırmalı

Performansı arttırmalı

Hız

Sağlığı korumalı

ERGONOMİK TASARIM

Güvenlik

Doğruluk, kesinlik, hassasiyet

01.07.2015

4

Fiziksel ergonomi: Çalışma çevresinin insan üzerinde olumsuz etkilerini inceler

Organizasyonel ve yönetimsel ergonomi: Çalışma ve dinlenme saatleri gibi yönetimsel konularla ilgilenir.

Algısal - Bilişsel ergonomi: İnsan- makine arakesiti ile gösterge ve kontrol panellerinin tasarımı konusuyla ilgilenir.

Psiko-sosyal Faktörler:

◦ Zihinsel Yüklenme,

◦ Psikososyal Etkiler,

◦ Organizasyon Etkiler

Çevresel Faktörler:

◦ Gürültü, Sıcaklık Ve Nem, Aydınlatma, Titreşim, Kimyasallar

Fiziksel Faktörler:

◦ Tekrarlama, Uygunsuz Duruşlar, Statik Duruşlar, Aşırı Güç,

Sıkışma

1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması

2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımıyla:

a. İnsan performansının artması

b. İnsan güvenliğinin sağlanması

c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi

d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır.

• Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır.

• Multidisipliner bir bilimdir.

ERGONOMİYİ OLUŞTURAN BAŞLICA BİLİMLER

• Antropometri• Fizyoloji ve • Biyomekaniktir.

1. Dayanabilirlik

2. Kabul edebilirlik

3. Hoşlanabilirlik

4. Kendini Gerçekleştirebilirlik

Anatomik Bileşeni

Antropometri (Vücut ölçüleri)Biyomekanik (Kuvvet uygulamaları)

Fizyolojik Bileşeni

İş fizyolojisi (Enerji harcanması)Çevre fizyolojisi (Fizik çevrenin etkileri)

Psikolojik Bileşeni

Bilgi değerlendirme ve karar almaMesleksel psikolojiEğitim, efor ve kişisel farklılıklar

İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel

karakteristikleri ile ilgilenir.

Antropometrik veriler KKD, mobilya, makine,

el aletleri, tezgah dizaynı için çok önemli

bilgiler sağlar.

ANTROPOMETRİK VERİLERDEN

YARARLANILMAZ İSE:

KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI,

YORGUNLUK

SORUNLARI ORTAYA ÇIKAR.

İnsan dokularının özellikleri ve mekanik streslere

dokuların yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir.

Makinede çalışan kişilerin olası zararlardan

korunması için kask, eldiven maske vb. koruyucu

ekipman üretimi biyomekanik desteğiyle

başarılabilir

Akut, kronik ya da kümülatif bozuklukların

oluşmaması için önlem almayı sağlar.

İşin gerekliliklerinin,

kas iskelet sistemine,

solunum sistemine

Kalp-damar sistemine

Etkisinin ne olacağını inceler.

FİZİKSEL YORGUNLUK SEBEPLERİYeteneklerFiziksel iş kapasitesiYaşam ve çalışma alanlarının tasarımıAraçların tasarımıFiziksel, mental işin yoğunluğu ve şiddetÇevre iklim, ışık, gürültü yoğunluğu ve şiddeti

MENTAL YORGUNLUK SEBEPLERİEğitim eksikliği (İş bilgisi, yorgunlukla başetme bilgisi)Psikolojik destek yoksunluğuMental iş kapasitesiGüdülenme azlığı

Endüstride yorgunluk başlıca üç ana konuda incelenir.

• Yorgunluk Hissi: Genellikle uzun süre çalışanlardaolduğu varsayılan bir kavramdır. Yorgunluk hissi kişininçalışmasını değerlendirmede yalnız başına bir kriterolarak kullanılamaz.

• Vücutta Fizyolojik Değişmeler: Kalp hızı artar, kandolaşımı değişir.

• Vücudun Çalışma Kapasitesi: Kaslarda, kanda birikenasit artar. Çalışma kapasitesi düşer.

En önemli yorgunluk işaretleri şunlardır:

Subjektif yorgunluk, uyku hali, işten kaçış duygusu

algılamaları

Kolay düşünememe

Dikkatin azalması

Algılama hızının düşmesi

Bedensel ve mental faaliyetlerde performans düşüşü.

Dört tip Mola vardır:

1-) Spontan (Keyfi) Molalar (Özellikle ağır çalışmalarda)

2-) Maskelenmiş (Gizli) Molalar (Makinenin

temizlenmesi, çalışma masasının düzenlenmesi, amire danışmak üzere çalışma alanından ayrılma vb.)

3-) İş-koşullu Molalar (Çalışan kişi, yaptığı işten yorulduğu için, daha önemsiz 2. dereceden bir işle uğraşarak yorgunluğunu gidermeye çalışır.)

4-) Önceden programlanmış Molalar