BNA ENERJ PERFORMANSI

HESAPLAMA YNTEM

BEP

III .

BNA ENERJ PERFORMANSI MEKANK SSTEMLER N ENERJ HTYACININ

HESAPLANMASI

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

1

NDEKLER

1. ISITMA SSTEMLER ............................................................................................................................... 1

1.1. Is retecinden Istma Sistemine Verilmesi Gereken Is .............................................................................. 4

1.2. Is retecine Salanmas Gereken Enerji ..................................................................................................... 6

1.3. Destek Enerjisi ............................................................................................................................................. 7

1.4. Ksmi Yk Deerleri ..................................................................................................................................... 7 1.4.1. Is Datm ........................................................................................................................................... 7 1.4.2. Depolama ............................................................................................................................................ 7

1.5. Kazan Nominal Gc ................................................................................................................................... 8

1.6. Enerji Tketiminin Belirlenmesi .................................................................................................................. 8 1.6.1. Is Kontrol Ve Emisyon ....................................................................................................................... 8 1.6.2. Destek Enerjisi Kullanm ................................................................................................................... 14 1.6.3. Is Datm Qh,d - Merkezi Istma Boru Sistemi .................................................................................. 15 1.6.4. Merkezi Scak Sulu Istmada Sirklasyon in Destek Enerjisi ............................................................ 18 1.6.5. Depolama .......................................................................................................................................... 21

1.7. Is reteci in retim Kayplar ................................................................................................................. 22 1.7.1. Kullanm Scak Suyu Ve Mahal Istma Sistemlerini Destekleyen Gne Enerjisi Sistemleri ............... 23 1.7.2. Is Pompalar ...................................................................................................................................... 29 1.7.3. Kazanlar ............................................................................................................................................. 47 1.7.4. Merkezi Olmayan Yaktl Sistemler .................................................................................................... 54 1.7.5. Elektrikli Istclar ............................................................................................................................... 54 1.7.6. Geni Hacimlerin Istlmas ................................................................................................................ 55

Ek A ....................................................................................................................................................................... 56 A.1. Elektrik Tahrikli Is Pompalar .................................................................................................................... 56 A.2. Yanma Tahrikli Is Pompalar ..................................................................................................................... 57 A.3. Is Pompas Hesaplamalar in Varsaylan Deerler .................................................................................. 58 A.3.1 Elektrik Tahrikli Is Pompalar in Varsaylan G Ve Performans Katsays Deerleri .......................... 58 A.3.2 Yanma Tahrikli Is Pompalar in Varsaylan G Ve Performans Katsays Deerleri ........................... 59 A.4. Ksmi Ykte almas Durumunda Dzeltme Faktr .......................................................................... 62 A.4.1 Elektrik Tahrikli Is Pompalar ................................................................................................................ 62 A.5 Deiken Soutucu Akkan Debili Sistemler (VRF-VRV): Bal Isl G Performans ............................. 62

2. SOUTMA SSTEMLER ........................................................................................................................ 65

2.1. Hvac Sistemi le Soutma .......................................................................................................................... 67 2.1.1. Hvac Sisteminde Kullanlan Fanlar in Varsaylan G Tketim Deerleri ....................................... 67 2.1.2. Soutma Serpantinleri in Enerji htiyac ......................................................................................... 67 2.1.3. Hvac Sistemi in Soutma gc Hesab ............................................................................................ 69 2.1.4. Soutma Sistemine Gre Enerji Kullanm ......................................................................................... 71 2.1.5. Soutma Suyu Ve Soutulmu Su Datm in Destek Enerjisi ........................................................ 78 2.1.6. Yeniden Soutma in Enerji Kullanm .............................................................................................. 84 2.1.7. HVAC Sistemi ile Soutmada Nihai Enerji Gereksinimi ...................................................................... 84

2.2. Mahal artlandrma (klimlendirme) in Soutma Enerjisi ....................................................................... 87

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

2

2.2.1. Mahal artlandrma in Soutma Enerji htiyac .............................................................................. 87 2.2.2. Mahal artlandrma in Soutma Enerji Beslemesi ........................................................................ 877 2.2.3. Mahal artlandrma in Destek Enerjisi............................................................................................ 89 2.2.4. Soutma Sistemine Gre Enerji Kullanm ......................................................................................... 90 2.2.5. Soutma Suyu Ve Soutulmu Su Datm in Destek Enerjisi ........................................................ 93 2.2.6. Yeniden Soutma in Enerji Kullanm .............................................................................................. 98 2.2.7. Mahal artlandrma le Soutmada Nihai Enerji Gereksinimi ........................................................... 99

3. HAVALANDIRMA SSTEMLER............................................................................................................ 117

3.1. Havalandrma Is Kuyusu ......................................................................................................................... 119

3.2. Isl Kayplar, Destek Enerjisi Ve rete Isl gc ...................................................................................... 120

3.3. Istma in Enerji htiyac ......................................................................................................................... 121 3.3.1. Besleme Havas Scakl (v,Mech) .................................................................................................... 121 3.3.2. Ortalama Hava Deiim Oran (Nmech) ............................................................................................. 124

3.4. Kontrol Ve Emisyon ................................................................................................................................. 124

3.5. Datm .................................................................................................................................................... 127 3.5.1. Isl Kayplar ...................................................................................................................................... 127 3.5.2. Destek Enerjisi ................................................................................................................................. 128

3.6. Depolama ................................................................................................................................................ 129 3.6.1. Isl Kayplar ...................................................................................................................................... 129 3.6.2. Destek Enerjisi ................................................................................................................................. 130

3.7. retim ..................................................................................................................................................... 130 3.7.1. Isl Kayplar ...................................................................................................................................... 130 3.7.2. Destek Enerjisi ................................................................................................................................. 131 3.7.3. rete Isl gc ................................................................................................................................ 133 3.7.4. Emilen Havadan Geri Kazanlan Is Girii ......................................................................................... 146

Ek A ..................................................................................................................................................................... 151 Havalandrma Sistemleri ..................................................................................................................................... 151 A.1 Egzoz Havalandrma Sistemleri ............................................................................................................... 151 A.2 Besleme Ve Egzoz Havalandrma Sistemleri ............................................................................................ 153 A.3 Havayla Istma Sistemleri ........................................................................................................................ 156

4. KULLANIM SICAK SUYU SSTEMLER .................................................................................................. 159

4.1. rete Iss ............................................................................................................................................... 159

4.2. Kullanm Scak Suyu in retece Verilmesi Gereken Is .......................................................................... 159

4.3. Destek Enerjisi ......................................................................................................................................... 160

4.4. Kullanm Scak Suyu Enerji htiyac .......................................................................................................... 160

4.5. Datm .................................................................................................................................................... 161 4.5.1. Binalarda Merkezi Kullanm Suyu Beslemesi ................................................................................... 161

4.6. Depolama ................................................................................................................................................ 167 4.6.1. Dolayl Olarak Istlan Kullanm Scak Suyu Depolama Tanklar ....................................................... 167

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

3

4.6.2. Elektrikle Istlan Kullanm Suyu Depolama Istclar ....................................................................... 169 4.6.3. Gaz Atelemeli Kullanm Suyu Depolama Istclar ......................................................................... 171 4.6.4. Destek Enerjisi ................................................................................................................................. 172

4.7. retim ..................................................................................................................................................... 173 4.7.1. rete Kayb .................................................................................................................................... 173 4.7.2. Kullanm Scak Suyunun Istlmas in Gne Enerjisi ..................................................................... 174 4.7.3. Scak Su Hazrlanmasnda Is Pompalar .......................................................................................... 180 4.7.4. Anlk Elektrik Istclar ..................................................................................................................... 191 4.7.5. Kullanm Scak Suyu in Is retimindeki Giderlerin Elde Edilmesi ................................................. 192

Ek A ..................................................................................................................................................................... 198 Istma htiyacn Karlamak in Enerji Kullanm ................................................................................................ 198 A.1.Elektrik Tahrikli Is Pompalar ........................................................................................................................ 198 A.2.Yanma Tahrikli Is Pompalar ......................................................................................................................... 199 Ek B ...................................................................................................................................................................... 200 Is Pompalar ........................................................................................................................................................ 200

B.1 Kullanm Scak Suyu Is Pompalar in Performans Katsays ( ,w tCOP ) ....................................................... 200

B.2 Depolama Kayplar in Telafi Elektriksel Enerji Girdisi (esP ) ....................................................................... 200

Ek C ...................................................................................................................................................................... 201 alma Saatleri Tablolar .................................................................................................................................... 201

5. BLEK ISIL G SSTEMLERNDEN ENERJ GRDSNN HESAPLANMASI............................................ 206

5.1. Bileik Is Ve G (Chp) Tesisinin Nihai Ve Birincil Enerji htiyac ............................................................ 206 5.1.1. Tanmlar .......................................................................................................................................... 206 5.1.2. Denge Prosedr ............................................................................................................................. 207 5.1.3. Hesaplamalar................................................................................................................................... 208

A.1 rnek Hesaplama .................................................................................................................................... 209

6. FOTOVOLTAK SSTEMLER ................................................................................................................. 211

6.1. Fotovoltaik Sistem Tarafndan letilen Enerji .......................................................................................... 211 6.2. Pik G ..................................................................................................................................................... 211 6.3. Sistem Performans Faktr ..................................................................................................................... 212

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

1

1. ISITMA SSTEMLER

Tablo 1. Semboller

Sembol Anlam Birim

B genilik m

c zgl sl kapasite kWh/(kgK)

C sabit

COP performans faktr, etkinlik faktr

e gider faktr

f faktr

FC yk faktr

h ykseklik m

k Is kayp katsays

L uzunluk m

n say

p basn kPa

P g W, kW

Q enerji kWh

U s transfer katsays W/mK

UA anlk s kayb W/K

V hacim m3

V' hacimsel debisi m3/h

W destek enerjisi kWh

ksm yk faktr

verim

scaklk C

younluk kg/l

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

2

Tablo 2.Alt indisler

ndis Anlam

aux Destek

b htiya

B Bekleme

Bio Bioktle

C ortam scaklk kontrol

ce kontrol ve emisyon

d Datm

e elektrik, etkenlik

f nihai enerji

fl tam yk

G bina, zon

h Istma

H stma sistemi

HK stma devresi

Hs/Hi net kalori deeri

hydr Hidrolik

i

in tketim,giri

int Kesintili

intern

k ebeke suyu, kazan

km ortalama kazan scakl

loss Kayp

m ortalama

max Maksimum

n Nominal

outg rete sl gc

pl ksmi yk

PM pompa kontrol

PS depolama tank

Pump Pompa

Q Is

reg Yenilebilir

s depolama

S ana besleme borusu

SB Bekleme (stand-by)

sol Gne

sys Sistem

v Kayp

V dikey datm

70 scaklk snr koullar

100% anlk yk,tam yk

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

3

Istma ihtiyacnn karlanmas iin stma sistemine salanmas gereken toplam enerji miktar ve

destek enerjisi DIN V 18599 standard referans alnarak belirlenmitir. Standartta stma yaplan ay iin

hesaplama yaplmaktadr, bu almada da aylk deerler kullanlmtr. Net enerjiden saatlik bazda

gelen bilgiler nce aylk temele oturtulmaktadr. Istma yaplan her saat iin net stma enerjisi

ihtiyacna karlk, salanmas gereken enerji miktar ve destek enerjisi aylk olarak belirlenerek yllk

toplam salanmas gereken enerji miktar bulunmaktadr.

Istma sistemleri aadaki gibi snflandrlmtr:

-Scak sulu stma

-Dorudan Elektrikle stma

-Radyant stc

-Soba ile stma

-Is pompal sistemler

-Elektrikli stclar

Scak sulu stma

Scak sulu stmada s reteci olarak kazan veya s pompas kullanlaca var saylmtr. Kullanlan

kazan iin s retim kayplar ve s retimi iin gerekli destek enerjisi aylk olarak

hesaplanmtr.Destek enerjisi, sistemin fonksiyonunu tam olarak yerine getirebilmesi iin kurulan

fanlar,pompalar vb.gibi yardmc elemanlarn tkettii enerjidir.

Istma eleman olarak 4mden dk ykseklikteki alanlar iin radyatr, sulu gml

sistem(demeden,duvardan veya tavandan stma) ve konvektr, 4mden yksek olan alanlar iin

hava apareyi kullanlaca kabul edilmitir.

Istma eleman olarak radyatr seilmesi durumunda oda scaklnn kontrol, kazan alma scakl

ve radyatrn yerleim yerine bal olarak kontrol ve emisyon kayplar aylk olarak

hesaplanmtr.Kontrol ve emisyon kayplar, mevcut elemanlardaki kontrol cihazlar ve istenmeyen s

geii dolaysyla meydana gelen kayplar olarak ifade edilebilir.

Istma eleman olarak sulu gml sistem seilmesi durumunda oda scaklnn kontrol, sulu gml

sistemin demeden stma (slak sistem, kuru sistem ya da ince rtl kuru sistem), duvardan stma

ya da tavandan stma olmas ve yzeylerdeki sl kayplara bal olarak kontrol ve emisyon kayplar

aylk olarak hesaplanmtr.

Istma eleman olarak konvektr kullanlmas durumunda, konvektr saysna ve konvektr fannn g

tketimine bal olarak kontrol ve emisyon kayplar aylk olarak hesaplanmtr.

Istma eleman olarak scak hava apareyi kullanlmas durumunda, hava apareyinin dey ya da yatay

fanl oluuna ve oda yksekliinin 4-8 m arasnda veya >8 m olmasna gre kontrol ve emisyon

kayplar aylk olarak hesaplanmtr.

Istma eleman olarak merkezi HVAC stmas kullanlmas durumunda da kontrol ve emisyon kayb

hesaplanmtr.Ayrca HVAC stma serpantinleri iin net enerji hesab yaplmtr.

Eer stma merkezi olarak yaplyorsa stma yaplmayan mahallerdeki boru sl kayplar aylk olarak

hesaplanmtr. Bunun yan sra sirklasyon iin gerekli destek enerjisi de aylk olarak hesaplanmtr.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

4

Kazan olarak kombi seilmesi durumunda borulamann stlan mahal iinde kalaca varsaymyla

boru sl kayplar ve ayrca sirklasyon iin gereken destek enerjisi gz ard edilmitir.

Merkezi stma yaplan sistemlerde scak su deposu olmas durumunda, deponun s kayb ve destek

enerjisi miktar hesaplanmtr.

Dorudan Elektrikle Istma

Dorudan elektrikle stma iin tavana bal radyant panel, elektrikli demeden stma ve ya depolu

elektrikli radyatr seenekleri vardr. Tavana bal radyant panel ve elektrikli demeden stma iin

oda ykseklii ve oda scaklk kontrolne bal olarak kontrol ve emisyon kayplar aylk olarak

hesaplanmtr. Ya depolu elektrikli depolu radyatr kullanlmas durumunda radyatrn yerleim

yerine ve kontrol ekline gre kontrol ve emisyon kayplar aylk olarak hesaplanmtr.

Radyant stc

Radyant stc iin oda ykseklii ve oda scaklk kontrolne bal olarak kontrol ve emisyon kayplar

ve ayrca s retim kayplar aylk olarak hesaplanmtr.

Soba ile stma

Soba ile stmada sobann yakt trne gre kat, sv ve gaz yaktl(hermetik ve bacal) olmasna veya

inili soba olmasna bal olarak salanmas gereken toplam enerji aylk olarak hesaplanmtr.

Elektrikli stclar

Elektrikli stclarn kullanlmas durumunda salanmas gereken enerji miktar hesaplanmtr.

Is Pompal Sistemler

Is pompal sistemler hem stma hem de soutmada kullanlabilir.Enerji tketimi hesaplanrken COP

deerleri gz nne alnr. Bu sistemler hem stmada hem soutmada rete ve eleman ilevi

grrler.Klimalar, VRF sistemler s pompal sistemler olarak ele alnrlar.

1.1. Is retecinden Istma Sistemine Verilmesi Gereken Enerji

Is retecinden stma sistemine verilmesi gereken s, enerji ihtiyac ve kayp enerjilerin toplam ile

belirlenir.

(1)

: Is retecinin sl gc, (kWh)

: Net enerji ihtiyac, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan kontrol ve emisyon kayplar, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan datm sl kayplar, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan depolama sl kayplar, (kWh)

Merkezi HVAC stmas kullanldysa;

(2)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

5

: HVAC stmas iin s retecinin sl gc, (kWh)

: Merkezi HVAC stmas iin net enerji ihtiyac, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan datm sl kayplar, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan depolama sl kayplar, (kWh)

(3)

: Merkezi HVAC stmas iin net enerji ihtiyac, (kWh)

: klimlendirme net enerjisi, (kWh)

: HVAC havalandrma sistemi iin kontrol ve emisyon kayplar, (kWh)

: : HVAC havalandrma sistemi iin datm sl kayplar, (kWh)

Kontrol ve stlan ortama hava emisyonundan doan kayp ,vh ceQ aadaki bantdan

hesaplanabilir.

, , ,1vh ce vh ce vh bQ Q (4)

Burada,

,vh ce : Ortam s kontrol ve emisyonu verimlilii

Istma sistemi tasarm safhasnda, hesaplamalar , 0,9vh ce alnarak yaplacaktr.

Besleme havas scakl ile stlan ortam scakl ok geni farkllk arz etmediinden (scaklk fark

en fazla 10 K), datm kayb aadaki gibi hesaplanr.

Istlan ortam iinde yerleen hava kanallarnn datm kayb,

, 0vh dQ (5)

Istlan ortam dnda yerleen hava kanallarnn datm kayb hesab iin stlan ortam dnda

yerleen kanallarn yzey alan hesaplanarak aadaki ifade kullanlr. Bu ifadede stlan ortam

dnda yerleen kanallarn zerine s iletim katsays en fazla 0.04 W/mK olan malzemeden 50 mm

kalnlnda yaltm uyguland varsaylr.

,

, ,1000

K A

vh d vh d

AQ f (6)

Burada,

,vh dQ : Datm kayb (kWh)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

6

,vh df : Hava datm iin stma kayp faktr, bilinmiyorsa varsaylan deer 16 W/ m2

alnabilir.

,K AA : Istlan ortam dnda yerleen kanallarn yzey alan (m2)

Besleme havas scakl ile stlan ortam scakl fark 10 Kden az olduundan, kanallardan scak

hava sznt kayb ihmal edilir.

Merkezi HVAC sistemi kullanlyorsa HVAC stma serpantinleri iin scak su sistemi scakl

h*=70/55C alnabilir.

1.2. Is retecine salanmas gereken enerji

(7)

(8)

: Is retecine salanmas gereken enerji, (kWh)

: Is retecinin sl gc, (kWh)

: Istma sisteminin retim kayplar, (kWh)

: Yenilenebilir enerji katks, (kWh)

: Gne enerjisi katks, (kWh)

: Pompa kontrol ile entegre edilmi s reteleri iin dzeltme faktr.

Pompa kontrol ile entegre edilmi s reteleri iin deerleri aadaki gibidir:

Pompa kontrol ile entegre edilmi s reteleri iin = 1,

Pompa kontrol ile entegre edilmi ve kazan scakl d sensrlerle kontrol edilen s reteleri iin,

= 1,03

Pompa kontrol ile entegre edilmi ve kazan scakl i sensrlerle kontrol edilen s reteleri iin,

= 1,06

Pompa kontrol bulunmayan s reteleri iin = 1 alnr.

Merkezi HVAC sistemi ile stma yaplyorsa;

(9)

(10)

: HVAC stma sisteminden s retecine salanmas gereken enerji, (kWh)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

7

: HVAC stmas iin s retecinden stma sistemine verilmesi gereken enerji,

(kWh)

: Istma sisteminin retim kayplar, (kWh)

: Yenilenebilir enerji katks, (kWh)

: Gne enerjisi katks, (kWh)

1.3. Destek Enerjisi

(11)

: Istma sistemi iin destek enerjisi, (kWh)

: Istma sisteminin kontrol ve emisyon destek enerjisi, (kWh)

: Istma sistemi datm destek enerjisi, (kWh)

: Istma sistemi depolama destek enerjisi, (kWh)

: Istma sistemi retim destek enerjisi, (kWh)

1.4. Ksmi Yk Deerleri

1.4.1. Is Datm

Datm sistemindeki saatlik ortalama ksmi yk u ekilde hesaplanr:

(12)

: Hesaplama dnemindeki enerji ihtiyac, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan kontrol ve emisyon kayplar, (kWh)

: Binann maksimum stma yk, (kWh)

th : O ay iersindeki stma saatleri (h)

1.4.2. Depolama

Depolama sistemindeki saatlik ortalama ksmi yk u ekilde hesaplanr:

(13)

: Hesaplama dnemindeki enerji ihtiyac, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan kontrol ve emisyon kayplar, (kWh)

: Istma sisteminden evreye olan datm sl kayplar, (kWh)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

8

th : O ay iersindeki stma saatleri (h)

1.5. Kazan Nominal Gc

Kazan nominal gc bilinmiyorsa, hesaplama modeli iin aadaki formller kullanlr.

1994ten sonra retilmi kazanlar iin:

(14)

1994ten nce retilmi kazanlar iin:

(15)

: Kazan nominal gc, (kW)

: Binann maksimum stma yk, (kW)

1.6. Enerji Tketiminin Belirlenmesi

1.6.1. Is kontrol ve emisyon

Is kontrol ve emisyon kayplar

Kontrol ve emisyona bal kayplar aadaki formlden hesaplanr.

(16)

: Istma sisteminden evreye olan kontrol ve emisyon kayplar, (kWh)

: Hesaplama dnemindeki enerji ihtiyac, (kWh)

: Hidrolik balans faktr,

: Kesintili alma katsays,

: Radyasyon etkisini belirlemek iin kullanlan faktr (sadece geni hacimli blgeler

(h> 4m) stlrken hesaba katlr.

Varsaylan deerler:

Odann ykseklii 4 metreden kk veya eit ise 1.00 seilir. Odann ykseklii 4 metreden

byk ise ve sistem tavana bal radyant panel, borulu radyant stc, alevli radyant stc veya

elektrikli demeden stmadan biriyse 0.85 seilir.

= 1,

=1 alnabilir.

Ortalama verim deeri aadaki forml ile hesaplanr.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

9

(17)

: Dey hava scakl profili iin ksmi verim deeri

: Oda scakl kontrol iin ksmi verim deeri

: D bileenlerin zgl s kayb iin ksmi verim deeri

Dorudan elektrikle stmada elektrikle demeden stma iin kullanlan verim deerleri Tablo 3 ve

Tablo 4ten alnr.

Tablo 3. Ykseklii 4mden 10 mye kadar olan odalar iin dorudan elektrikle stmada

elektrikle demeden stma iin kullanlan verim deerleri

Parametreler

Ksmi verimler

L C B

4m 6m 8m 10m

Scaklk kontrol

Kontrol yok 0,8

ki kademeli kontroll 0,93

P kontroll (2K) 0,93

P kontroll(1K) 0,95

PI kontrol 0,97

Adaptiv kontrol 0,99

Istma Sistemi

Elektrikle demeden stma 1 0,99 0,97 0,96 1

Tablo 4. Ykseklii 10mden fazla olan odalar iin dorudan elektrikle stmada elektrikle

demeden stma iin kullanlan verim deerleri

Parametreler

Ksmi verimler

L C B

12m 15m 20m

Scaklk kontrol

Kontrol yok 0,8

ki kademeli kontroll 0,93

P kontroll (2K) 0,93

P kontroll(1K) 0,95

PI kontrol 0,97

Adaptiv kontrol 0,99

Sistem Elektrikle demeden stma 0,94 0,92 0,89 1

Dorudan elektrikle stmada tavana bal radyant panel ile stma iin kullanlan verim deerleri Tablo

5 ve Tablo 6dan alnr.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

10

Tablo 5. Ykseklii 4mden 10 mye kadar olan odalar iin dorudan elektrikle stmada tavana

bal radyant panel ile stma iin kullanlan verim deerleri

Parametreler

Ksmi verimler

L C B

4m 6m 8m 10m

Scaklk kontrol

Kontrol yok 0,8

ki kademeli kontroll 0,93

P kontroll (2K) 0,93

P kontroll(1K) 0,95

PI kontrol 0,97

Adaptiv kontrol 0,99

Istma Sistemi

Tavana bal radyant panel 1 0,99 0,97 0,96 1

Tablo 6. Ykseklii 10mden fazla olan odalar iin dorudan elektrikle stmada tavana bal

radyant panel ile stma iin kullanlan verim deerleri

Parametreler

Ksmi verimler

L C B

12m 15m 20m

scaklk kontrol

Kontrol yok 0,8

ki kademeli kontroll 0,93

P kontroll (2K) 0,93

P kontroll(1K) 0,95

PI kontrol 0,97

Adaptiv kontrol 0,99

Sistem Tavana bal radyant panel 0,94 0,92 0,89 1

Dorudan elektrikle stmada elektrikli depolu radyatr ile stma iin kullanlan verim deerleri Tablo

7den alnr.

Tablo 7. Dorudan elektrikle stmada elektrikli depolu radyatr ile stma iin kullanlan verim

deerleri

Parametreler Ortalama verim ( )

D duvarda

Kontrol yok 0,78

P kontroll (1K) 0,88

PID kontroll 0,91

duvarda

Kontrol yok 0,75

P kontroll (1K) 0,85

PID kontroll 0,88

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

11

Radyant stc ile stma iin kullanlan verim deerleri Tablo 8 ve Tablo 9da verilmitir.

Tablo 8. Ykseklii 4mden 10 mye kadar olan odalar iin radyant stc ile stma iin kullanlan verim deerleri

Parametreler

Ksmi verimler

L C B

4m 6m 8m 10m

Scaklk kontrol

Kontrol yok 0,8

ki kademeli kontroll 0,93

P kontroll (2K) 0,93

P kontroll(1K) 0,95

PI kontrol 0,97

Adaptiv kontrol 0,99

Istma Sistemi

Radyant stc 1 0,99 0,97 0,96 1

Tablo 9. Ykseklii 10mden fazla olan odalar iin radyant stc ile stma iin kullanlan verim

deerleri

Parametreler

Ksmi verimler

L C B

12m 15m 20m

Scaklk kontrol

Kontrol yok 0,8

ki kademeli kontroll 0,93

P kontroll (2K) 0,93

P kontroll(1K) 0,95

PI kontrol 0,97

Adaptiv kontrol 0,99

Sistem Radyant stc 0,94 0,92 0,89 1

Merkezi HVAC stmas sistemlerinde kontrol ve emisyon verim deerleri h,ce aadaki tablodan

alnr.

Tablo 10. Hava ile stmada kullanlan verim deerleri

Sistem dzeni Kontrol parametresi h,ce

Besleme havas yedek stma ile (ilave stc)

Oda scakl 0,84

Oda scakl (besleme havas scaklnn kademeli kontrol) 0,89

Ortamdan emilen hava scakl 0,83

Devirdaim havas ile stma (emme(indksiyon) terminal niteleri,fan konvektrleri) Oda scakl 0,91

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

12

Scak su ile stmada stma eleman olarak radyatr kullanlmas durumunda kullanlan verim deerleri

Tablo 11 den alnr.

Tablo 11. Scak su ile stmada stma eleman olarak radyatr kullanlmas durumunda kullanlan verim deerleri

Parametreler

Verimler

L C B

Oda scaklnn kontol

Radyatr vanas 0,8

Termostatik vana 0,88

P kontrol (2K) 0,93

P kontrol (1K) 0,95

PI kontrol 0,97

Adaptif kontrol 0,99

Tasarm scakl

L1 L2

90/70 0,88

70/55 0,93

55/45 0,95

Radyatrn yeri

Radyatr i duvarn zerinde 0,87 1

Radyatr d duvarn zerinde

-radyasyon korumasz Pencere 0,83 1

-radyasyon korumal pencere 0,88 1

-normal d duvar (penceresiz) 0,95 1

Scak su ile stmada stma eleman olarak sulu gml sistem-zeminden stma-slak, kuru sistem

kullanlmas durumunda verim deerleri Tablo 12den alnr.

Tablo 12. Scak su ile stmada stma eleman olarak sulu gml sistem-zeminden stma-slak, kuru sistem kullanlmas durumunda verim deerleri

Parametreler Ksmi verimler

L C B

Oda Scaklnn Kontrol

Kontrol yok 0,75

Temin suyu scaklk kontroll 0,78

Su scaklk fark kontroll 0,83

Master kontrol 0,88

P kontrol 0,93

PI kontrol 0,95

Sistem

Zeminden stma B1 B2

-Islak sistem 1 0,93

-Kuru sistem 1 0,96

Yzeylerdeki sl kayplar

DIN EN 1264'e gre minimum izolasyonu olmayan demeden stma

0,86

DIN EN 1264'e gre minimum izolasyonu olan demeden stma

0,95

DIN EN 1264'te belirtilenden %100 daha iyi izolasyona sahip olan demeden stma

0,99

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

13

Scak su ile stmada stma eleman olarak sulu gml sistem-duvardan stma kullanlmas

durumunda verim deerleri Tablo 13ten alnr.

Tablo 13. Scak su ile stmada stma eleman olarak sulu gml sistem-duvardan stma kullanlmas durumunda verim deerleri

Parametreler Ksmi verimler

L C B

Oda Scaklnn Kontrol

Kontrolsz 0,75

Temin suyu scaklk kontroll 0,78

Su scaklk fark kontroll 0,83

Master kontrol 0,88

P kontrol 0,93

PI kontrol 0,95

Sistem B1 B2

Duvardan stma 0,96 0,93

Deme yzeyinden olan zel s kayplar

DIN EN 1264'e gre minimum izolasyonu olmayan demeden stma

0,86

DIN EN 1264'e gre minimum izolasyonu olan demeden stma

0,95

DIN EN 1264'te belirtilenden %100 daha iyi izolasyona sahip olan demeden stma

0,99

Scak su ile stmada stma eleman olarak sulu gml sistem-tavandan stma kullanlmas

durumunda verim deerleri Tablo 14ten alnr.

Tablo 14. Scak su ile stmada stma eleman olarak sulu gml sistem-tavandan stma kullanlmas durumunda verim deerleri

Parametreler Ksmi verimler

L C B

Oda Scaklnn Kontrol

Kontrolsz

0,75

Temin suyu scakl kontroll 0,78

Su scaklk fark kontroll 0,83

Master kontrol 0,88

P kontrol 0,93

PI kontrol 0,95

Sistem Tavandan Istma B1 B2

0,93 0,93

Deme yzeyinden olan zel s kayplar

DIN EN 1264'e gre minimum izolasyonu olmayan demeden stma

0,86

DIN EN 1264'e gre minimum izolasyonu olan demeden stma

0,95

DIN EN 1264'te belirtilenden %100 daha iyi izolasyona sahip olan demeden stma

0,99

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

14

Tablo 11, Tablo 12,Tablo 13 ve Tablo 14te karmza kan , , ve deerlerinin nasl

kullanlaca aadaki eitliklerle hesaplanr.

(18)

(19)

1.6.2. Destek enerjisi Kullanm

Scak su ile stmada stma eleman olarak hava apareyi veya konvektr kullanlmas durumunda

destek enerjisi kullanm hesaba katlr.

Istma eleman olarak konvektr kullanlmas durumunda destek enerjisi aadaki formlle hesaplanr.

(20)

: Destek enerjisi, (kWh)

: : Kontrol sisteminin destek enerjisi (o ay iin), (kWh)

: Fanlarn ve pompalarn destek enerjisi (o ay iin), (kWh)

ve deerleri aadaki formllerle hesaplanr.

: Kontrol sisteminin anlk elektrik tketim gc, (W) (21)

: Ay iersindeki gn says

: Fan nitelerinin says,

: lave pompa nitelerinin says,

: Fanlarn anlk elektrik tketim gc, (W)

: Pompalarn anlk elektrik tketim gc, (W)

: Aylk tasarm alma sresi (h)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

15

Konvektr iin fan gc bilinmiyorsa Tablo 15ten alnr.

Tablo 15. Konvektr iin fan gc

Parametre G W

PV Konvektr fan 10

Pompa gc bilinmiyorsa

: Istma serpantininin tketim gc (kW)

Istma eleman olarak hava apareyi kullanlmas durumunda destek enerjisi aadaki formlle

hesaplanr.

(22)

: Destek enerjisi, (kWh)

: Cihazlarn anlk g tketimi, (W)

Istma eleman olarak hava apareyi kullanlmas durumunda destek enerjisi ihtiyac Tablo 16dan alnr.

Tablo 16. Istma eleman olarak hava apareyi kullanlmas durumunda destek enerjisi ihtiyac

Parametre G W

Ph,c

e,a

ux

Yatay sirklasyon fanl(Oda ykseklii8m) 0,016.Qh,b

Dey sirklasyon fanl(Oda ykseklii8m) 0,013.Qh,b

: Net stma enerjisi ihtiyac, (kW)

1.6.3. Is datm - merkezi stma boru sistemi

Merkezi scak sulu stma sistemi boru s kayb

Borulardan olan s kayb iin genel denklem aadaki gibidir:

(23)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

16

: Birim uzunluk bana toplam s gei katsays (W/m.K)

: Kazan alma scakl ortalama deeri, (C)

: Istlmayan ortam scakl, (C)

: Borulama uzunluu, (m)

: Aylk tasarm alma sresi (h)

U deeri borularn yaltml olup olmamasna gre belirlenmelidir. Yaltml borularda, bu deer

hakknda bilgi yoksa; bina 1980 ve ncesinde ina edilmi ise U deeri 0,4 W/(m.K), 1980den sonra

ina edilmi ise 0,2 W/(m.K) alnabilir. Yaltmsz borularda kat alan 200 m2ye kadar olan binalar iin

U deeri 1 W/(m.K), kat alan 200 m2

ile 500 m2 arasnda olan binalar iin 2 W/(m.K), 500 m

2den

byk kat alanna sahip binalar iin 3 W/(m.K) alnabilir.

ekil 1.Scak su borulama sistemi

Yukardaki ekilde scak su borulama sistemi grlmektedir. Datm kayb alnrken, ekilde krmz ile

gsterilmi ksmdaki gibi stlmayan blgede yer alan yatay borulardan olan kayplar hesaba

katlmaldr. Boru uzunluu olarak da, stlmayan alanlardaki boru uzunluu dikkate alnmaldr.

Yaklak boru uzunluu deeri bilinmiyorsa aadaki eitlik yardmyla hesaplanabilir.

(24)

: Binann boyu, (m)

: Binann eni, (m)

Bu eitlikteki LG ve BG deerleri bina formlarna uygun olarak hesaplanr. Aada bina formlarna gre

alnacak deerler gsterilmektedir.

Dikdrtgen Form

(25)

(26)

ekil 2. Dikdrtgen Form

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

17

L Form

(27)

(28)

T Form

(29)

(30)

U Form

(31)

(32)

Art + Form

(33)

(34)

Avlulu Dikdrtgen Form

(35)

(36)

ekil 3. L Form

ekil 4. T Form

ekil 5. U Form

ekil 6. Art + Form

ekil 7. Avlulu Form

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

18

kili Dikdrtgen Form

(37)

(38)

1.6.4. Merkezi Scak Sulu Istmada Sirklasyon in Destek Enerjisi

Sirklasyon pompalarnn almas iin gerekli olan destek enerjisi, datm sisteminin hidrolik enerji

gereksinimi ve pompann gider faktr gz nnde bulundurularak hesaplanr. Hesaplamada

kullanlan forml aadaki gibidir:

(39)

: Destek enerjisi tketimi, (kWh)

: Hidrolik enerji gereksinimi, (kWh)

: Pompa gider faktr

1.6.4.1. Hidrolik enerji gereksinimi

Is datm sisteminin hidrolik enerji gereksinimi, tasarm noktasndaki hidrolik g (Phydr) ve datm

sistemindeki ortalama ksmi yk ( ) deerinden elde edilir. ve dzeltme faktr deerleri de

hesaba katlr.

Pompa kontrol entegresi sirklasyon pompasnn alma zamann drr, bu durum fd,PM faktr

gz nnde bulundurarak hesaba eklenir.

Hidrolik enerji gereksinimi ve pompa gider faktr aadaki formllerdeki gibi bulunur:

(40)

: Pompann hidrolik gc, (W)

: Ortalama datm ksmi yk

: Pompa kontroll s reteleri iin dzeltme faktr

: Hidrolik evrim iin dzeltme faktr

: Hidrolik balans iin dzeltme katsays

ekil 8. kili Dikdrtgen Form

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

19

1.6.4.2. Pompann hidrolik gc

Pompann alma noktasndaki hidrolik gc bilinmiyorsa aadaki gibi ifade edilir:

(41)

: alma noktasndaki su hacimsel debisi, (m3/h)

: alma noktasndaki basn dm,(kPa)

alma noktasndaki su hacimsel debisi, tasarm stma yk deeri ve alma scaklklar

fark den elde edilir.

(42)

: Tasarm stma yk ,(kWh)

: alma scaklklar fark, (K)

alma noktasndaki basn dm borulamadaki diren ve ek diren salayan bileenler ile elde

edilir.

(43)

: Maksimum borulama uzunluu, (m)

: Demeden stmann basn dm = 25kPa (eer varsa)

: Is retecinin basn dm, (kPa)

bilinmiyorsa u kabulllere gre hesaplanr:

Is retecinin su ierii < 0,15 l/kW iken,

< 35 kW ise =20* V2dir.

35 kW ise =80 kPadr.

Is retecinin su ierii > 0,15 l/kW ise =1 kPa

Maksimum boru uzunluu bilinmiyorsa aadaki formlle hesaplanr:

(44)

: Bina boyu, (m)

: Bina genilii, (m)

: Istlan kat says

: Ortalama kat ykseklii, (m)

: 10 (ki borulu sistemde balantlar iin kabul edilmi deer), (m)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

20

1.6.4.3. Dzeltme katsaylar

Hidrolik evrim faktr:

=1

Hidrolik balans faktr:

1

Pompa kontroll s reteleri iin dzeltme faktr:

Pompa kontroll olmayan s reteleri iin fd,PM = 1,

Kazan scaklk kontrol d sensrlerle yaplan pompa kontroll s reteleri iin;

=0.75,

Kazan scaklk kontrol i sensrlerle yaplan pompa kontroll s reteleri iin;

=0,45.

1.6.4.4. Gider faktr

Gider faktr pompann ebatlar ve verim deerinin yannda ksmi yk deerine ve kontrol

performansna bal olarak hesaplanr. Hesaplama iin kullanlan forml aadaki gibidir.

(45)

: Saatlik ortalama datm ksmi yk deeri

CP1ve CP2 deerleri sabit deerlerdir ve Tablo 17den alnmaktadr. deerleri ise eitlik 12den

hesaplanr, hesaplanamad takdirde Tablo 17deki varsaylan deerler alnr.

Tablo 17. Gider faktr iin pompa kontrolne gre CP1 ve CP2 sabit deerleri

Pompa kontrol CP1 CP2

Kontrol yok 0,25 0,75

Sabit basn fark 0,75 0,25

Deiken basn fark 0,9 0,1

: Verimlilik faktrdr ve aadaki gibi hesaplanr.

(46)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

21

1.6.4.5. Kesikli kullanm

Bu durum pompann kulanlmad zamanlarda beklemede altrlmas veya kapatlmas iin geerlidir. Sirklasyon pompalarnn elektrik tketimi aadaki gibi hesaplanr.

: Destek enerjisi tketimi, (kWh)

: Hidrolik enerji gereksinimi, (kWh)

: Pompa gider faktr

: Aylk tasarm alma sresi (h)

th : O ay iersindeki stma saatleri (h)

: beklemede alma veya kapatlma dzeltme faktr

deeri, beklemede alma veya kapatlma durumunda 0,6 ve kapatlma durumunda

0 alnr.

1.6.5. Depolama

1.6.5.1. Is Kayb

Eer stma evrimi depolama tankyla salanyorsa depolama kayplar aadaki formldeki gibi

hesaplanr:

(47)

: Depolama tanknn s kayb, (kWh)

: Depolama tanknn ortalama scakl (Tasarm scaklklarnn ortalamas), (C)

: Deponun bulunduu ortamn scakl, (C)

: Bekleme s kayb, (kWh)

: Ay iersindeki gn says

Is reteci ve depolama tank ayn mahalde bulunduunda s reteci ile depo arasndaki boru s kayb

fVerbindung =1,2 olarak alnr. Farkl mahalde bulunduklar durumlardaki boru kayplar daha nce

belirtildii ekilde hesaplanmaldr.

Eer deponun bekleme s kayb bilinmiyorsa, depolamaya bal sl kayplar aadaki formldeki gibi

hesaplanr.

(48)

qB,S: Bekleme s kayb, (kWh)(Stand-by)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

22

V: Depolama tanknn hacmi, (l)

Eer depolama tanknn kapasitesi 1500 lyi aarsa, 1500 llik bir depo ve kalan kapasite iin de baka

bir depo varm gibi dnlp hesaplamalar ona gre yaplr ve depolama kayplar birbirine eklenir.

1.6.5.2. Depolama in Destek Enerjisi

Depolama tank iin ayr bir sirklasyon pompas gerekiyorsa, destek enerjisi eitlikteki gibi hesaplanr.

(49)

: Pompann destek enerjisi, (kWh)

: Pompann g tketimi, (W)

: Pompann ay iersindeki alma sresi (h)

Eer pompa gc bilinmiyorsa, aadaki formlle hesaplanabilir.

=

(50)

:Pompann g tketimi, (W)

: Bina uzunluu, (m)

: Bina genilii, (m)

: Istlan kat says

1.7. Is reteci in retim Kayplar

Istma sisteminde, havalandrma sisteminde bulunan emilen hava s pompas veya gne enerjisi

sistemi gibi s reteleri varsa, s retim gereksiniminin hesabnda bu retelerin katks dikkate alnr

Ek Is reteci (kazan gibi) bu retelerin karlayamad geri kalan s ihtiyacn (s an) karlar

Ek s retecinin karlayaca geri kalan s ihtiyac aadaki denklem ile hesaplanr.

*

, , , , ,h outg h outg h sol rv h outgQ Q Q Q (51)

Burada;

*

,h outgQ : Ek s retecinin rete s kts (ilgili ay iin), (kWh)

,h outgQ : Is datmndaki rete s kts (ilgili ay iin), (kWh)

,h solQ : Mahal stmasnda gne enerjisi sisteminin katks (ilgili ay iin), (kWh)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

23

, ,rv h outgQ : Mahal stmasnda konut havalandrma sisteminin rete s kts (ilgili ay

iin), (kWh)

1.7.1. Kullanm Scak Suyu Ve Mahal Istma Sistemlerini Destekleyen Gne Enerjisi Sistemleri

1.7.1.1. Birleik Gne Sistemleri Tarafndan Enerji htiyacnn karlanmas

Aadaki denklem birleik (kombine) sistemde toplam gne enerjisi katksn hesaplamak iin

kullanlmaktadr.

, , ,K sol w sol h solQ Q Q (52)

Burada;

,w solQ : Kullanm scak suyu stmas iin gne enerjisi sisteminden gelen katk (ilgili ay

iin), (kWh)

,h solQ : Mahal stmas iin gne enerjisi sisteminden gelen katk (ilgili ay iin), (kWh)

Birleik sistemlerde kullanm scak suyu stmas iin gne enerjisinden gelen katk aadaki

denklem yardmyla hesaplanr.

, , ,w sol K sol K wQ Q f (53)

Burada;

,K wf : Birleik sistem tarafndan salanan enerjinin kullanm scak suyu iin kullanlan

oran

Mahal stmas iin gne enerjisi sisteminden gelen katk ise aadaki denklem yardmyla

hesaplanr.

, , ,(1 )h sol K sol K wQ Q f (54)

Yukardaki denklemde yer alan ( ,K wf ) oran aadaki denklemde gsterildii ekilde hesaplanr.

, ,

,

, , ,

w outg w outg

K w

W ges h outg w outg

Q Qf

Q Q Q

(55)

Burada;

,W gesQ : Kullanm scak suyu ve mahal stmas iin gerekli toplam s yk, (kWh)

1.7.1.2. Birleik Sistemlerin Hesaplama Yntemi

Aadaki denklem kullanlarak gne enerjisi sisteminin yllk katksndan yola karak stmadaki

aylk enerji katks bulunur.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

24

, , ,K sol M K sol aQ f Q (56)

Burada;

, ,K sol aQ : Gne enerjisi sisteminin yllk enerji katks, (kWh)

,K solQ : Gne enerjisi sisteminin ilgili aya ait enerji katks (kWh)

Mf : Gne enerjisi sisteminin yllk enerji katksn ilgili aylara dalmn salayan faktr

Gne enerjisi sisteminin yllk enerji katksnn aylara gre dalmn veren referans tablo aada yer

almaktadr.

Tablo 18. Yllk gne enerjisi desteinin aylara dalmn gsteren faktrn deerleri

Ay fM

Ocak 0,035

ubat 0,048

Mart 0,062

Nisan 0,099

Mays 0,116

Haziran 0,137

Temmuz 0,156

Austos 0,128

Eyll 0,094

Ekim 0,058

Kasm 0,039

Aralk 0,029

Birleik sistemlerde yllk enerji katks aada gsterilen denklem ile hesaplanr.

, , , ,K sol a sys NA sir s loss h TQ Q f f f f (57)

Burada;

, ,K sol aQ : Birleik sistemin yllk enerji katks, (kWh)

sysQ : Referans koullarda birleik sistemin yllk enerji katks, (kWh)

NAf : Enlem ve boylam alaryla ilikili dzeltme faktr

sirf : Gne yk oran iin dzeltme faktr

,s lossf : Depolama tanknn ya da tanklarnn s kayp miktar iin dzeltme faktr

,h Tf : Mahal stmasnda scaklk seviyesinden dolay gelen dzeltme faktr

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

25

1.7.1.2.1. Birleik Sistemlerin Yllk Enerji Katksnn Referans Sisteme Gre Hesaplanmas

Referans koullardaki birleik sistemin yllk enerji katksn veren denklem aada gsterildii gibidir.

0 1 2199 16.3 504 133 (50 ) 0.590 23.5osys cQ k k IAM c A (58)

Burada;

0 : Dntrme faktr

1k : Is kayp katsays, (2/( )W m K )

2k : Is kayp katsays, (2 2/( )W m K )

(50 )oIAM : 050 iin geli as dzeltme faktr

c : Efektif s kapasitesi, ( /kJ kg K )

cA : Kolektrn nma maruz kalan alan, (2m )

1.7.1.2.2. Enlem Ve Boylam Alarna Gre Dzeltme Faktrnn NAf Elde

Edilmesi

Aadaki tablo yardmyla NAf deeri elde edilir.

Tablo 19. Kollektrn gneyden sapma alarna gre dzeltme faktrleri

NAf

Sapma as

Dou: 90o Bat: 90o

Kolektr eim as

90o 60o 40o 20o 0o 20o 40o 60o 90o

0o 0.66 0.66 0.66 0.66 0.66 0.66 0.66 0.66 0.66

15o 0.66 0.73 0.76 0.79 0.81 0.80 0.78 0.75 0.68

30o 0.65 0.78 0.85 0.90 0.93 0.92 0.88 0.82 0.70

45o 0.64 0.81 0.90 0.97 1.00 0.98 0.94 0.86 0.70

60o 0.62 0.80 0.91 0.99 1.02 1.01 0.95 0.86 0.68

75o 0.56 0.76 0.87 0.95 0.99 0.98 0.92 0.82 0.64

90o 0.49 0.67 0.76 0.83 0.86 0.86 0.82 0.75 0.57

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

26

1.7.1.2.3. Gne Yk Oran in Dzeltme Faktrnn sirf Elde Edilmesi

Aadaki tabloda gne yk oran iin dzeltme faktr (sirf ) deerlerinin ,K wf ve slr deerlerine

gre deiimi verilmektedir.

slr ifadesi aadaki denklem yardmyla hesaplanr.

,

c

W ges

Aslr

Q (59)

Burada;

cA : Kolektrn nma maruz kalan alan, (

2m )

,W gesQ : Kullanm scak suyu ve mahal stmas iin gerekli toplam s yk, (kWh)

Tablo 20. Gne yk oran iin dzeltme faktr sirf

slr 2[ / ]m kWh , 0.1K wf , 0.2K wf , 0.3K wf , 0.5K wf

0.00025 1.569 1.751 1.957 2.213

0.0005 1.312 1.466 1.634 1.852

0.00075 1.162 1.300 1.446 1.642

0.001 1.056 1.182 1.312 1.492

0.00125 0.973 1.091 1.208 1.376

0.0015 0.906 1.016 1.124 1.281

0.00175 0.849 0.953 1.052 1.021

0.002 0.799 0.898 0.990 1.132

0.0025 0.717 0.807 0.886 1.016

0.003 0.649 0.732 0.801 0.921

0.0035 0.592 0.669 0.730 0.841

0.004 0.543 0.614 0.667 0.771

0.0045 0.499 0.566 0.613 0.710

0.005 0.460 0.522 0.564 0.655

1.7.1.2.4. Depolama Tanknn Is Kayp Miktar in Dzeltme Faktrnn

,s lossf Elde Edilmesi

Gerek sistemin anlk zgl s kayb referans sistemin anlk zgl s kayb ile aada gsterildii

ekilde ilikilendirilmektedir.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

27

*

,

, ,

, ,

( )

0.0447 0.14

0.10187

ss loss

w outg sol ref

w outg sol ref

UAR

Q V

Q V

(60)

Burada;

*( )sUA : Toplam anlk zgl s kayb, ( /W K lt )

,sol refV : Referans sistemin yedekleme (buffer) gne depolama tanknn hacmi, ( lt )

,w outgQ : Kullanm scak suyu iin toplam yllk s gereksinimi, (kWh)

Referans sistemin yedekleme (buffer) gne depolama tanknn hacmi aada gsterildii ekilde

hesaplanmaktadr.

2 2

, 70( / ) ( )sol ref cV lt m A m (61)

Burada;

cA : Kolektrn nma maruz kalan alan, (2m )

70 : Sabit katsay, ( 2/lt m )

Aadaki tabloda depolama tanknn ya da tanklarnn s kayp miktar iin dzeltme faktrnn

,s lossR deerine gre deiimi verilmektedir.

Tablo 21. Depolama tankndaki ya da tanklarndaki sl kayplar iin dzeltme faktr ( ,s lossf )

,s lossR 0.25 0.50 0.75 1.00 1.50 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0

,s lossf 1.053 1.035 1.018 1.000 0.965 0.930 0.895 0.860 0.825 0.790

Yukardaki saysal veriler yerine eri uydurma yoluyla elde edilen aadaki denklem de kullanlabilir.

, ,1.07 0.07s loss s lossf R (62)

1.7.1.2.5. Mahal Istmasnda Scaklk Seviyesinden Dolay Gelen Dzeltme

Faktrnn ( ,h Tf ) Elde Edilmesi

Mahal stmasnda scaklk seviyesinden dolay gelen dzeltme faktrnn ( ,h Tf ) slr ve h

deerlerine gre deiimini veren tablo aada yer almaktadr.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

28

Tablo 22. Mahal stmasnda scaklk seviyesinden dolay gelen dzeltme faktr ( ,h Tf )

h [ ]oC slr 2[ / ]m kWh

0.00035 0.0006 0.001 0.004 0.006

20 1.034 1.050 1.076 1.090 1.104

30 0.017 1.025 1.038 1.045 1.052

40 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000

50 0.983 0.975 0.962 0.955 0.948

60 0.966 0.950 0.924 0.910 0.896

70 0.949 0.925 0.886 0.865 0.844

80 0.932 0.900 0.848 0.820 0.792

1.7.1.2.6. Kullanm Scak Suyu in Birleik Sistem Tarafndan Gelen Enerji Oran

Aadaki tabloda kullanm scak suyu iin birleik sistem tarafndan gelen enerji orannn slr ve

,K wf deerlerine gre deiimi verilmektedir.

Tablo 23. Kullanm scak suyu iin birleik sistem tarafndan gelen enerji oran

slr 2[ / ]m kWh , 0.1K wf , 0.2K wf , 0.3K wf , 0.5K wf

0.00025 0.539 0.781 0.908 0.953

0.0005 0.390 0.602 0.732 0.859

0.00075 0.323 0.518 0.645 0.803

0.001 0.283 0.465 0.589 0.764

0.00125 0.255 0.428 0.550 0.734

0.0015 0.234 0.399 0.519 0.709

0.00175 0.218 0.377 0.495 0.688

0.002 0.205 0.359 0.475 0.670

0.0025 0.184 0.330 0.443 0.640

0.003 0.169 0.308 0.418 0.615

0.0035 0.158 0.291 0.399 0.594

0.004 0.148 0.277 0.382 0.576

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

29

0.0045 0.140 0.265 0.369 0.560

0.005 0.133 0.255 0.357 0.545

1.7.1.2.7. Gne Enerjisi Sistemindeki Pompann almas iin Gereken Destek Enerjisi

Aadaki denklem yardmyla gne enerjisi sistemindeki pompalarn almas iin destek enerji

ihtiyac hesaplanabilir.

, ,

, ,1000

P sol P sol

h g aux

P tQ

(63)

Burada;

, ,h g auxQ : Gne enerjisi sistemindeki pompann almas iin destek enerjisi ihtiyac (ilgili

ay iin), (kWh)

,P solP : Gne enerjisi sitemindeki pompann anlk g tketim deeri, (W)

,P solt : Gne enerjisi sistemindeki pompann alma sresi (ilgili ay iin), (h)

Eer yukarda bahsedilen parametreler mevcut sistemde bilinmiyorsa aadaki denklem kullanlarak

gne enerjisi sistemindeki pompa iin destek enerjisi yaklak olarak hesaplanabilir.

, , ,0.05h g aux h solQ Q (64)

1.7.2. Is pompalar

Hesaplama admlar olarak aadaki fiziksel faktrler dikkate alnacaktr. Bu faktrler s pompasnn

performansn ve tkettii enerji miktarn etkilemektedir.

Is pompasnn tipi (hava-su, deniz suyu-su, su-su ve hava-hava tipi s pompalar);

Sistem yaplandrmalar (kullanm scak suyu stlmas ve alma modu);

Kullanm scak suyu ve stma sistemi iin rete s retimi;

Is kaynandaki ve s kuyusundaki scaklk dalgalanmalarnn, s pompasnn performans

katsaysna ve gcne olan etkisi;

Is pompasnn almasnda ihtiya duyulan destek enerjisi;

Depolama tanklarndan olan sl kayplar.

Yukarda bahsedilen girdiler sonucu aadaki ktlar elde edilecektir.

retecin s retimini salayacak gerekli enerji ,w fQ (elektrik gc ya da yakt);

Is pompasnn toplam sl kayplar ,l gQ ;

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

30

Is pompasnn almas iin gerekli destek enerji gereksinimi , ,w g auxQ ;

Is pompasnn geri kazanlabilir toplam sl kayplar ,rl gQ .

ten yanmal motor ile alan s pompalarnda retece girdi olarak verilen geri kazanlm yakt oran

,rd motp , gaz yaktl motoru ile altrlan s pompalarnda , 0.4rd motp ve dier tm s pompalarnda

ise , 0rd motp olarak alnr.

Is pompasnn enerji performans hangi artlar altnda kullanldna bal olarak ok deiiklik

gstermektedir. zellikle s kaynann ve s kuyusunun scaklna dorudan baldr. Is kaynann

(d hava scakl gibi) herhangi bir ay iinde bile olduka deiim gstermektedir. Is pompalarnn

enerji etkenliinin deerlendirilmesinde herhangi bir ay iin tek admda hesaplanmasnn yerine ilgili ay

iin s kaynandaki scaklk dalgalanmalarnn dikkate alnarak hesap yaplmas gerekmektedir.

Is kayna d hava olan s pompalar

Is kayna d hava olan s pompalarn hesaplanmas prosedrnde d hava scaklndaki

deiimin deerlendirilmesi esas alnmaktadr. Herhangi bir ay iinde belirli bir d hava scaklnn

ortaya kma frekans 1 K aralklar iin verilmektedir.

Is pompasnn performans katsaysnn ve s retiminin llmesi sadece belli scaklk

kombinasyonlar iin mmkn olmaktadr. D hava scaklnn dalm aralklar scaklk snflarna

(bins) blnmtr. Her scaklk snf (bin) bir st scaklk deeri upper ve bir alt scaklk deeri lower

ile snrlandrlmtr. Is pompasnn tasarm alma koullar iinde yer ald scaklk snfnn (bin)

ortasnda yer alan alma noktas ile karakterize edilmektedir.

Is reteci iin gerekli s ve s pompas tarafndan beslenen s iin ikinci bir retece gerek duyulabilir.

Is pompasnn almasyla ilikili kayplar her scaklk snf(bin) iin hesaplanr.

Hesaplama periyodu(ay) iin genel sonular her scaklk snf sonularndan elde edilir, zgn scaklk

snflar arlkl ortalamas alnr.

ekil 9. D hava scaklna gre toplam bin saatlerinin dalm

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

31

Scaklk snflar (bins) iin rete ss

Bir ayda rete s ktsnn farkl scaklk snflar ( i ) zerinde dalm iw arlk faktr kullanlarak

aadaki ifade ile yaplmaktadr.

, , ,h outg i h outg iQ Q w (65)

Burada;

, ,h outg iQ : Hacim stmas iin rete s retimi (her bir ilgili ay ve scaklk snf iin),

(kWh)

,h outgQ : Hacim stmas iin rete s retimi (her bir ilgili ay iin), (kWh)

iw : Bin inin arlk faktr

Bin inin arlk faktr iw aadaki eitlikten hesaplanr:

upper lower

i

t

HDH HDHw

HDH

(66)

upperHDH : Bin inin st scaklk snrna kadar olan stma derece saatleri(heating degree

hours), (Kh)

lowerHDH : Bin inin alt scaklk snrna kadar olan stma derece saatleri(heating degree

hours), (Kh)

tHDH : Hacim stmasnda ortamn st scaklk snrna kadarki stma derece saatlerinin

toplam says, (Kh)

Varsaylan deerler:

Eer stma st scaklk snr deeri bilinmiyorsa aadaki deerler kullanlabilir:

Pasif enerji evleri iin 10C, tm dier binalar iin 15C alnabilir.

Herhangi bir x scakl iin stma derece saatleri aadaki eitlikle belirlenebilir:

min

( ) ( )x

x iHDH n

(67)

min : klim verileriyle bantl minimum d hava scakl, (C)

x: Derece saat hesab iin stmada scaklk snr (Bu deer stma iin olan ortam st

scakl deerinden yksek olmamal), (C)

i: ortam ayar scakl, (C)

n : x scaklnn bir ay iinde ortaya kma saat says, h (Tablo 24)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

32

Basitletirmek amacyla i =20C alnabilir. Deiik d hava scakllarnn ortaya kma saat saylar

aylara gre referans bir il iin (stanbul) aadaki tablodaki gibidir.

Tablo 24. Deiik d hava scaklklarnn ortaya kma saat says

D hava scakl C

Ocak saatler

ubat saatler

Mart saatler

Nisan saatler

Mays saatler

Haziran saatler

Temmuz saatler

Austos saatler

Eyll saatler

Ekim saatler

Kasm saatler

Aralk saatler

-15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-13 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-6 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-5 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-4 24 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-3 34 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-2 33 17 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4

-1 32 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 24

0 21 74 4 0 0 0 0 0 0 0 5 51

1 66 48 17 4 0 0 0 0 0 0 32 61

2 30 19 51 6 0 0 0 0 0 0 33 54

3 32 20 83 34 0 0 0 0 0 0 37 59

4 47 57 93 30 0 0 0 0 0 0 52 51

5 47 42 126 53 0 0 0 0 0 0 67 68

6 45 38 109 58 0 0 0 0 0 6 56 50

7 49 47 47 81 0 0 0 0 0 11 35 46

8 59 43 42 79 0 0 0 0 0 27 47 44

9 31 58 41 104 0 0 0 0 0 45 37 42

10 45 42 35 60 3 6 0 0 5 64 52 44

11 53 37 30 40 2 1 0 0 8 63 36 28

12 27 31 14 24 20 7 0 0 26 107 58 43

13 41 24 25 27 122 9 0 0 37 79 31 27

14 18 21 12 21 131 12 0 0 45 51 22 22

15 2 14 11 25 97 13 0 4 49 30 44 12

16 0 3 3 27 70 58 0 13 54 48 31 4

17 0 4 1 5 54 54 2 18 62 39 20 4

18 0 0 0 7 57 45 1 86 65 38 17 2

19 0 0 0 8 61 68 20 109 76 27 5 3

20 0 0 0 12 35 85 24 103 57 41 3 1

21 0 0 0 7 19 49 83 84 44 32 0 0

22 0 0 0 6 22 57 110 84 45 15 0 0

23 0 0 0 1 24 47 106 64 33 12 0 0

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

33

24 0 0 0 1 14 38 84 58 34 6 0 0

25 0 0 0 0 9 36 61 43 29 3 0 0

26 0 0 0 0 2 42 72 31 27 0 0 0

27 0 0 0 0 1 33 74 24 8 0 0 0

28 0 0 0 0 1 32 73 21 7 0 0 0

29 0 0 0 0 0 14 25 2 4 0 0 0

30 0 0 0 0 0 7 9 0 5 0 0 0

31 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0

32 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0

33 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Is kayna d havadan farkl olan s pompalar

Is kayna d havadan farkl olan s pompalar iin aadaki prosedr uygulanr:

Sabit kaynak scaklklar iin arlkl ortalama faktr (wi );

Toprak kaynakl: 0C scaklk snf (bin) iin 1.

Yer alt suyu kaynakl: 10C scaklk snf (bin) iin 1.

Ortamdan emilen hava kaynakl: 20C scaklk snf (bin) iin 1. Bu tarz s pompalar

havalandrma sistemleri ksmnda ele alnmaktadr.

Is geri kazanml ortamdan emilen (extract) hava kaynakl s pompalar: Is geri kazanm

nedeniyle scaklk dmesi dikkate alnmaktadr. Is geri kazanm nitesi s pompas egzoz

havasnn kt yere konulmaktadr. Her ay iin egzoz havas scakl scaklk snf (bin)

metoduna gre hesaplanr.

Egzoz havas scakln veren ifade aada yer almaktadr.

, ,Fortluft mth ex ex e WT mth (68)

Burada;

,Fortluft mth : Egzoz havas scakl, (oC )

ex : Mahalden alnan emilen(extract) havann scakl, (oC )

e : D hava scakl, (oC )

,WT mth : Is geri kazanm dikkate alnarak s deitiricisi etkinlii (ilgili ay iin), ( oC )

Varsaylan deerler:

Is deitiricisi etkenlii, toprak-besleme havas tipi s deitiricisi yokken: ,

0.60WT mth

Is deitiricisi etkenlii, toprak-besleme havas tipi s deitiricisi varken: ,

0.67WT mth

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

34

Scaklk snflarnn saat deerlerinin aylara dalm aadaki tablodaki gibidir.

Tablo 25. Deiik scaklk snflarna (bin) ait test noktas aylk toplam saat says

Ay

Scaklk Snf (Bin) w-7 w2 w7 w10 w20

Aylk toplam saat says nhours

Test noktas -7 2 7 10 20

Scaklk Limitleri C -15 -2 -2 4 4 8 8 15 15 32

Ocak Saat says 90 213 196 245 0 744

ubat Saat says 15 229 177 238 13 672

Mart Saat says 0 219 336 182 7 744

Nisan Saat says 0 67 246 329 78 720

Mays Saat says 0 0 0 336 408 744

Haziran Saat says 0 0 0 43 677 720

Temmuz Saat says 0 0 0 0 744 744

Austos Saat says 0 0 0 2 742 744

Eyll Saat says 0 0 0 152 568 720

Ekim Saat says 0 0 34 435 275 744

Kasm Saat says 0 138 211 279 92 720

Aralk Saat says 3 278 222 225 16 744

Yl Saat says 108 1144 1422 2466 3620 8760

1.7.2.1. kinci rete tarafndan desteklenen Istma Enerji htiyac hesab (Yedek stma (back-up heating) )

Istma enerjisi iin gereken snn elde edilmesinde destek sistemin (ikinci bir rete) kullanlmas

sistem tasarm kriterlerine baldr ve alma moduna gre (sral (birbirini takiben), paralel ve ksmi

paralel alma) ve ilgili scaklklara, s pompas iin kapal konum scaklklar ve ikinci rete iin ak

konum scaklklarna gre karakterize edilirler.

1.7.2.1.1. Sral alma

Sral almada, belirlenmi d hava devreden kma scaklna kadar s pompas tm s ihtiyacn

karlar. D hava scakl s pompasnn devreden kma scaklnn altna derse, s pompas

devre d braklr ve ikinci rete tm s ihtiyacn karlar. Devre d braklan scakln ait olduu

scaklk snf iin arlk faktr wi , ( ) ( )ltc lowerHDH HDH

eitliiyle yeniden hesaplanr.

Aadaki ekilde s pompasnn (A11 ve A12 alanlar) ve ikinci retecin (A2 alan) karlad scaklk

snflarna (binlere) ait toplam saat says verilmektedir.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

35

ekil 10. Sral almada s pompasnn ve ikinci retecin(yedek) bin saatleri ve enerji oranlar

,

( )ltcbu h

t

HDHp

HDH

(69)

,bu hp : kinci retecin (yedek) enerji oran,

( )ltcHDH : kinci retecin devreden kma alt scaklk limitine (belirlenmi d scaklk)

kadarki toplam stma derece saatleri, (Kh)

tHDH : Istma derece saatlerinin toplam says, (Kh)

1.7.2.1.2. Paralel alma

Paralel almada s pompas tek bana, gerekli sy belirlenmi d hava scaklna dene kadar

(denge noktas scaklna kadar) salar. Denge noktas scaklnn altnda kalan scaklklarda ikinci

rete de devreye girer. Her iki rete paralel olarak alr. kinci rete s kapasitesi

snrlandrlmasndan dolay s pompasnn karlayamad ksm karlar.

Aadaki ekilde s pompasnn (A11 , A12 ve A13 alanlar) ve ikinci retecin (A2 alan) karlad

scaklk snflarna (binlere) ait toplam saat says verilmektedir.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

36

ekil 11. Paralel almada s pompasnn ve ikinci retecin(yedek) bin saatleri ve enerji

oranlar

,

( ) ( ) ( )bp i bp hours bpbu h

t

HDH np

HDH

(70)

,bu hp : kinci retecin (yedek) enerji oran,

hoursn :kinci retecin denge noktas scaklna kadar toplam saat says,

bp : Denge noktas scakl, (C)

i :Ortam scakl (stlmayan blgede13C, stlan blgede 20C)

( )bpHDH : kinci retecin denge noktas scaklna kadar toplam stma derece

saatleri, (Kh)

tHDH : Istma derece saatlerinin toplam says, (Kh)

Paralel almada s pompas tek bana, gerekli sy belirlenmi d hava scaklna

dene kadar (denge noktas scaklna kadar) salar. Denge noktas scaklnn

altnda kalan scaklklarda ikinci rete de devreye girer. Her iki rete paralel olarak

alr.

1.7.2.1.3. Ksmi Paralel alma

Ksmi paralel almada s pompas tek bana, gerekli sy belirlenmi d hava scaklna dene

kadar (denge noktas scaklna kadar) salar. Denge noktas scaklnn altnda kalan scaklklarda

ikinci rete de devreye girer. Her iki rete paralel olarak alr. kinci rete, sadece s pompasnn

gcnn tesindeki s ihtiyacn karlar. Scaklk, devreden kma alt scaklk snrna dtnde, s

pompas kapal konuma getirilir ve ikinci rete tek bana gerekli sy karlar.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

37

Aadaki ekilde s pompasnn (A11 ve A12 alanlar) ve ikinci retecin (A2 alan) karlad scaklk

snflarna (binlere) ait toplam saat says verilmitir.

ekil 12. Ksmi paralel almada s pompasnn ve ikinci retecin(yedek) bin saatleri ve enerji

oranlar

1,

2

( ) ( ) ( ( ) ( ))bp i bp hours bp hours ltcbu h

t

HDH n nAp

A HDH

(71)

,bu hp : kinci retecin (yedek) enerji oran,

hoursn : kinci retecin denge noktas scaklna kadar toplam saat says,

bp : Denge noktas scakl, (C)

i :Ortam scakl (stlmayan blgede13C, stlan blgede 20C)

ltc :Is pompas iin devreden karma limiti (kapal konum) scakl, (C)

( )bpHDH : kinci retecin denge noktas scaklna kadar toplam stma derece

saatleri, (Kh)

tHDH : Istma derece saatlerinin toplam says, (Kh)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

38

1.7.2.2. Tam ykte Is Pompasnn Gc ve Performans Katsays (COP)

1.7.2.2.1. Elektrik Tahrikli Is Pompalar

Kaynak Scakl iin Dzeltme

Varsaylan deerler Ek Ada verilmitir ve eer baka veri verilmediyse bu deerler kullanlabilir.

Bunlar tipik s pompas iin deerlerdir. Istma sisteminde rete olarak sadece s pompas

kullanlmsa, s pompasnn gc maksimum sl yke eit olacaktr.

Eer scaklk snfndaki (bindeki) kaynak scakl test noktasn karlamyorsa interpolasyon veya

ekstrapolasyon yaplarak dorulanabilir.

Ortalama d hava scaklna gre ortalama yeralt suyu scaklklar aadaki tabloda verilmektedir.

Tablo 26. Ortalama d hava scaklna gre ortalama yeralt suyu scaklklar

Ortalama d hava scakl oC Ortalama yeralt suyu scakl oC

20 12.0

10 10.7

7 10.2

5 10.0

2 9.6

0 9.3

-2 9.0

-5 8.6

-7 8.4

-10 8.0

Ayrca aadaki tabloda aylara gre ortalama d hava scaklna bal olarak ortalama deniz suyu

(brine) scakl scakl verilmektedir.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

39

Tablo 27. Ortalama deniz suyu scaklklarnn aylara gre ortalama d hava scakl ile

deiimi

Aylar Aylk ortalama hava scaklklar

(C) Aylk ortalama deniz suyu scaklklar

(C)

Ocak 5 10

ubat 6 9

Mart 7 9

Nisan 12 10

Mays 16 14

Haziran 21 20

Temmuz 23 25

Austos 23 25

Eyll 20 24

Ekim 16 20

Kasm 12 16

Aralk 8 13

Datm Scakl iin Dzeltme

Su esasl stma datm

Eer s pompas, test lmlerindeki scaklk farklarndan sapan stma devre dolam ve geri dn

scaklklar arasndaki scaklklarda altrlyorsa bu yntem kullanlr. Tablo 28den dzeltme faktr

alnarak hesaplama yaplr.

TCOP COP f

(72)

TCOP : Is pompasnn dzeltilmi performans katsays

COP : Test llerinden alnan(Ek Adan) performans katsays

f :Tablo 28den alnan dzeltme faktr.

M : Test llerinden gelen scaklk fark (Varsaylan deeri: 10 K)

B : Is pompasnn almas srasnda scaklk fark; Istma modunda B HK

alnr.

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

40

Tablo 28.Is pompas almasnda ve lmnde scaklk farklarndaki sapmalardan dolay

dzeltme faktr f

B M

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

3 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949 0,939 0,928 0,918 0,908 0,898 0,887 0,877

4 1,010 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949 0,939 0,928 0,918 0,908 0,898 0,887

5 1,020 1,010 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949 0,939 0,928 0,918 0,908 0,898

6 1,031 1,020 1,010 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949 0,939 0,928 0,918 0,908

7 1,041 1,031 1,020 1,010 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949 0,939 0,928 0,918

8 1,051 1,041 1,031 1,020 1,010 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949 0,939 0,928

9 1,061 1,051 1,041 1,031 1,020 1,010 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949 0,939

10 1,072 1,061 1,051 1,041 1,031 1,020 1,010 1,000 0,990 0,980 0,969 0,959 0,949

1.7.2.2.2. Elektrik Tahrikli Olmayan Yanma Tahrikli Is Pompalar

Yanma tahrikli s pompalar motorla altrlan ve sourmal s pompalarn kapsar. Eer bir bilgi

verilmediyse Ek Adaki deerler kullanlr.

1.7.2.3. Ksmi ykte Is Pompasnn Performans Katsays (COP)

1.7.2.3.1. alma prensibi

Is pompalar sabit devirli kompresrlerle altrldndan ve bu kompresrler de ksmi ykte ak ve

kapal konumda evrim yaptndan s pompasnn performans katsaysn (COP) der. Ksmi yk

koullarnda deiken kapasiteli kompresrler daha etkindir.

Ksmi ykteki performans katsays aadaki eitlikten elde edilir:

pl fl plCOP COP f (73)

plCOP :Ksmi ykteki performans katsays,

flCOP :Tam ykteki performans katsays,

plf : Ksmi ykteki alma iin dzeltme faktr.

Elektrikle alan s pompalar iin plf Ek Ada radyatrler, konvektrler ve yzey stmas iin

verilmitir.

Absorbsiyonlu s pompalar iin plf , Ek Ada dtc olarak verilmitir.

Is pompasnn alma zaman yk faktr ile ilintilidir. Yk faktr aadaki eitlikle hesaplanr:

, ,ON g i

i

tFC

t

(74)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

41

FC : Yk faktr,

, ,ON g it : Bin ideki s pompasnn alma zaman, (h)

it : Bin ideki toplam zaman( aylk),h (Eer s kayna d hava ise, Tablo 25ten alnr.)

1.7.2.3.2. Is Pompasnn alma Zaman

Is pompasnn alma zaman ihtiya duyulan s miktarna ve alma koullarna baldr. htiya

duyulan s miktar binann s ykne, datm sistemine ve i kayplara baldr. Is pompasnn her

bir scaklk snf (bin) iin alma zamann belirlemek iin aadaki denklem kullanlmaktadr.

, ,

, ,

,0,001

h outg i

ON g i

g i

Qt

(75)

Burada;

, ,ON g it : Her bir scaklk snfndaki (bin) s pompasnn alma zaman, (h);

, ,h outg iQ : Her bir scaklk snfnda (bin) rete s kts, (ilgili ay iin), (kWh);

,g i : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn s kts, (kW) (Maksimum net

enerji ykne eittir.)

Snr artlar aada gsterildii gibidir.

, , ,M ON ON g i

T Bins

t t

(76)

Burada;

, ,ON g it : Is pompasnn alabilecei maksimum zaman (ilgili ay iin), (h).

Is pompasnn alabilecei maksimum zaman Tablo 25te verilmitir. Yukardaki eitlik scaklk

snflarndaki (binlerdeki) alma zamanlarn snrlar. Is pompasnn alma zaman s ihtiyacna

bal olduundan s pompasnn alma modu nem kazanr.

Eer s pompas hem mahalin hem de kullanm scak suyunun stlmasnda kullanlacak ise s

pompasnn mahal stmas iin gerekli maksimum alma zaman alma zamanlarnn toplamyla

snrlanmaktadr. Kullanm scak suyu iin alma zamanlar Kullanm Scak Suyu Sistemleri ksmnda

ele alnmaktadr.

Eer alma zaman, Eitlik 75 ve 76dan elde edilen mmkn olan maksimum alma zamanndan

bykse, stma ve kullanm scak suyu iin alma zamanlar ayn saat saylaryla azaltlabilir.

Is pompasnn sl gc gerek alma zamanna snrldr.

, , , , , , ,0,001h outg i WP ON g i WP g iQ t (77)

Burada;

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

42

, ,h outg WPQ : Is pompasnn her bir scaklk snf (bin i) iin rete sl gc, (kWh)

, , ,ON g i WPt : Her bir scaklk snfnda (bin) s pompasnn gerek alma zaman, (h);

,g i : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompas retecinden elde edilen s miktar,

(kW).

1.7.2.4. rete Isl Kayplar

Scak su Depolama Tank

Eer depolama tank s pompasnn bir ksmn oluturuyorsa, kayplar (47) eitliiyle hesaplanr ve

aadaki eitlikle binlere (scaklk snflarna) datlr.

, , , ,i

h g s i h s

h

tQ Q

t (78)

, , ,h g s iQ : Her bir scaklk snf (bin) iin depolama tankndan evreye olan s kayb (ilgili

ay iin), (kWh);

,h sQ : Depolama tanknn s kayb (ilgili ay iin), (kWh); (Eer rn bilgileri bulunmuyorsa

1.6.4. ksmndaki varsaylan deerler kullanlabilir.)

it : Her bir scaklk snfndaki (bin) saat says (ilgili ay iin), (h)

ht : Istma saatlerinin aylk says, (h)

retecin dier sl kayplar

Elektrikli tahrikli s pompalar iin dier kayplar ifade edilmemitir. Yanma tahrikli s pompalar iin

test sonularndan veya retici firmalardan gelen veriler kullanlabilir.

, , , , , , , ,h g i h g s i h g WP iQ Q Q (79)

Burada;

, ,h g iQ : Her bir scaklk snf (bin) iin reteten olan s kayb (ilgili ay iin), (kWh);

1.7.2.5. Istma in Is Pompasnn Toplam(Nihai) Enerji Tketiminin Hesaplanmas

1.7.2.5.1. Elektrik Tahrikli Is Pompalar

Hacim stmas iin destek g tketimini veren denklem aada yer almaktadr.

, , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,, ,1

1 1sin, ,

1bin binn nh outg WP i h g i h combi rd g h g aux i h outg combi i h g i h combi rd g h g aux ih f

i ii combi i

Q Q p k Q Q Q p k QQ

COP COP

(80)

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

43

Burada;

, ,1h fQ : Hacim stmasnda s pompasnn almas iin tketilen enerji (ilgili ay iin),

(kWh)

,h combip : Istma ve kullanm scak suyunun kombine ve ezamanl olarak almas

durumundaki oran,

, , ,h outg WP iQ : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn tek modlu (sadece hacim

stmas) almas durumundaki retecin rettii s, (kWh)

, , ,h outg combi iQ : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn kombine (hem hacim stmas

hem de kullanm scak suyu iin s retimi) almas durumundaki retecin rettii s,

(kWh)

, ,h g iQ : Her bir scaklk snf (bin) iin retecin s kayb, (kWh)

,rd gk : Isl enerji olarak geri kazanlan destek enerjisi oran, , 0rd gk

, , ,h g aux iQ : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn hacim stmas modundaki

almas iin destek enerjisi, (kWh)

sin,iCOP : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn tek modlu (sadece hacim

stmas) almas durumundaki performans katsays, (kWh) (Ortalama alma

artlarnda)

,combi iCOP : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn kombine (hem hacim stmas

hem de kullanm scak suyu iin s retimi) almas durumundaki performans katsays,

(kWh) (Ortalama alma artlarnda)

binn : Scaklk snf (bin) says.

1.7.2.5.2. Yanma Tahrikli Is Pompas

Is pompasna yakt giri enerjisi aadaki eitlikle hesaplanr:

, , , , , ,

, ,1 /

1

binnh outg i rd g h g aux i

h f Hs Hi

i t

Q k QQ f

COP

(81)

Burada;

, ,1h fQ : Is pompasnn tkettii enerji (gaz) (ilgili ay iin), (kWh)

, ,h outg iQ : Istma sistemindeki her bir scaklk snf (bin) iin retecin rettii s, (kWh)

,rd gk : Isl enerji olarak geri kazanlan destek enerjisi oran, , 0rd gk

BNA ENERJ PERFORMANSI HESAPLAMA YNTEM

44

, , ,h g aux iQ : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn hacim stma modundaki

almas iin destek enerjisi, (kWh)

iCOP : Her bir scaklk snf (bin) iin s pompasnn tek modlu (sadece hacim stmas)

almas durumundaki performans