uvod u trgovacko pravo 1

UVOD U TRGOVAKO PRAVO

Prof. dr. sc. Hana Horak

Dr. sc. Kosjenka Dumani

Mr. sc. Barbara Prelonjak

Zvonimir afranko, mag. iur.

Zagreb, 2011.

Izdava:

HDK i partneri j.t.d.

Zagreb, Primorska 14

Urednici:

Prof. dr. sc. Hana Horak

Zvonimir afranko, mag. iur.

Recenzenti:

Prof. dr. sc. Nada Bodiroga-Vukobrat

Prof. dr. sc. Sofija Marui

ISBN 978-953-56898-0-5

Knjiga je objavljena uz novanu potporu Ministarstva znanosti, obrazovanja i porta.

3

Predgovor

Trgovako pravo zasigurno predstavlja jednu od najdinaminijih pravnih grana.

Ubrzani razvoj znanja i tehnologija uope, a osobito u gospodarskim aktivnostima, neizbjeno

dovodi do nastanka novih privatnopravnih odnosa u gospodarstvu te prilagoavanja starih

odnosa suvremenim tekovinama. U tom se smislu i trgovako pravo, kao regulator navedenih

odnosa, mora neprestano mijenjati, zadovoljavajui zahtjeve suvremenosti.

K tome valja nadodati i neprestano unapreivanje te unificiranje materije trgovakog

prava na europskoj razini. Republika Hrvatska, kao pristupnica Europskoj uniji, duna je svoje

nacionalno trgovako pravo usklaivati s europskom regulativom. Posljedica je toga,

kontinuirano noveliranje domaih propisa koji reguliraju kako trgovake odnose tako i ostale

pravne odnose. Dobar dio postignua u trgovakom pravu Europske unije ve je

implementiran u hrvatsko pravo, emu svjedoe propisi poput Zakona o obveznim odnosima i

Zakona o trgovakim drutvima, dok e neka od njih tek zaivjeti u trenutku pristupanja

Republike Hrvatske Europskoj uniji.

Knjigom Uvod u trgovako pravo eljeli smo pribliiti opsenu i nepreglednu

materiju trgovakog prava studentima nepravnicima te je ona nastala prvenstveno na poticaj

brojnih generacija studenata koji upisuju kolegij Trgovako pravo na Ekonomskom fakultetu

i Fakultetu elektrotehnike i raunarstva.

U radu sa studentima pokazala se potreba za objedinjavanjem materije trgovakog

ugovornog prava i prava drutava na jednom mjestu. Budui knjiga nije namijenjena

prvenstveno pravnikoj populaciji, bilo je neophodno dirnuti i u materiju ope teorije prava i

drave kako bi se itatelji upoznali s temeljnim pojmovima pravne znanosti. Slijedei tu

logiku knjiga je razdijeljena u etiri tematske cjeline: I. O dravi i pravnom sustavu (gdje se

itatelj upoznaje s temeljnim pojmovima i naelima pravne nauke), II. Trgovako pravo (gdje

se itatelj uvodi u opu povijest trgovakog prava te izvore trgovakog prava), III. Trgovako

ugovorno pravo (gdje se obrauju ugovori kao najei temelj trgovakih odnosa) i IV. Pravo

trgovakih drutava (gdje se prikazuju temeljni oblici subjekata trgovakog prava).

Cilj nam je prije svega bio na sustavan i obuhvatan nain prikazati materiju trgovakog

prava, ne ulazei pretjerano u dubinsko razraivanje ove problematike. Knjiga bi prije svega

trebala posluiti kao izvor osnovnih informacija o temeljnim institutima trgovakog prava,

kako ugovornog tako i prava drutava, te kao podloga za dublje izuavanje navedene materije.

U svakom sluaju, knjiga predstavlja temelj pravne kulture i znanja koje bi trebao usvojiti

4

svaki poduzetnik, a upravo su studenti ekonomskih i tehnikih znanosti budui poduzetnici na

tritu. Knjiga Uvod u trgovako pravo je stoga namijenjena upravo njima buduim

poduzetnicima kako bi im se pribliile zakonitosti poslovanja na tritu, te ih se osposobilo da

na tom tritu djeluju u skladu sa temeljnim propisima i standardima.

Trgovako ugovorno pravo i pravo trgovakih drutava obuhvaa iznimno opsenu

materiju koju postaje sve tee obuhvatiti, protumaiti i prenijeti poduzetnicima i studentima.

Radi toga, vodei se zahtjevima aktivne i fokusirane nastave autori su odluili materiju

trgovakog prava na ovaj nain pribliiti studentima. elja nam je bila da sastavimo pregledan

slijed najvanijih pitanja i putokaz za daljnja produbljena istraivanja.

Autori

U Zagrebu, prosinac 2011.

5

Sadraj

Predgovor ................................................................................................................................... 3

Sadraj ........................................................................................................................................ 5

Glava I. O DRAVI I PRAVNOM SUSTAVU .................................................................. 19

1. Sustav dravne vlasti ....................................................................................................... 21

1.1. Openito o sustavu i diobi dravne vlasti .................................................................. 21

1.2. Zakonodavstvo .......................................................................................................... 22

1.3. Sudstvo ...................................................................................................................... 25

1.3.1. Imenovanje, razrjeenje i stegovna odgovornost sudaca ................................... 26

1.3.2. Stalnost sudake dunosti .................................................................................. 26

1.3.3. Sudaki imunitet ................................................................................................ 27

1.3.4. Preduvjeti za uinkovito funkcioniranje ............................................................ 27

1.3.5. Ostale pravosudne djelatnosti u republici hrvatskoj .......................................... 28

1.3.6. Postupci pred sudom .......................................................................................... 29

1.3.6.1. Graanski parnini postupak ..................................................................... 30

1.3.6.2. Izvanparnini postupci ............................................................................... 30

1.3.6.3. Ovrni postupak ......................................................................................... 31

1.3.6.4. Steajni postupak ....................................................................................... 32

1.3.7. Alternativno rjeavanje sporova ........................................................................ 33

1.3.7.1. Arbitraa .................................................................................................... 33

1.3.7.2. Mirenje ...................................................................................................... 34

1.4. Izvrna (upravna) vlast .............................................................................................. 35

1.4.1. Predsjednik republike hrvatske .......................................................................... 36

1.4.2. Vlada republike hrvatske ................................................................................... 37

1.4.3. Dravna uprava .................................................................................................. 38

2. Pravni sustav .................................................................................................................... 41

2.1. Pravna norma (pravno pravilo) .................................................................................. 41

2.1.1. Pravne norme s obzirom na donositelja ............................................................. 42

2.1.2. Pravne norme s obzirom pravne subjekte kojima su upuene ........................... 43

2.1.3. Pravne norme s obzirom na sadraj ................................................................... 43

6

2.1.4. Pravne norme s obzirom na teritorijalno vaenje .............................................. 43

2.1.5. Pravne norme s obzirom na intenzitet ............................................................... 44

2.2. Pravni institut ............................................................................................................. 45

2.3. Grane prava................................................................................................................ 45

2.4. Grupe prava ............................................................................................................... 46

2.4.1. Materijalno i formalno (procesno) pravo........................................................... 46

2.4.2. Javno i privatno pravo ....................................................................................... 47

2.4.3. Pravna grupa unutranjeg (internog) i meunarodnog prava ............................ 47

2.5. Pozitivno pravo .......................................................................................................... 48

2.6. Pravo u objektivnom i pravo u subjektivnom smislu ............................................... 48

Glava II. TRGOVAKO PRAVO ....................................................................................... 51

1. Pojam i subjekti trgovakog prava ................................................................................ 53

2. Pregled razvoja trgovakog prava ................................................................................. 54

3. Pravne grane povezane s trgovakim pravom .............................................................. 56

3.1. Trgovako pravo i ustavno pravo .............................................................................. 56

3.2. Trgovako pravo i graansko pravo .......................................................................... 56

3.3. Trgovako pravo i ra