PPICommunityPress Awards

•Best EditedWeekly2003 and 2007

•Best in Photojournalism1998 and 2005

aaartrtrtaaangelngelngelprintshop

Printing is our professionService is our passion

67 P. Burgos St., Proj. 4, QC 1109, Philippines

(0632) 912-4852 (0632) 912-5706

MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

ISSN–1655-3853 • SET. 26 – OKT. 2, 2008 • VOL. 29, NO. 39 • 8 PAHINA • P10.00

NAGMIMINA MULI SA BIAK-NA-BATO

4 na trak ng mamahalingTea Rose marble hinarangRosemoor: Legal ang aming operasyon

PEOPLE POWER — Kahit medyo may edad na ang mgaresidenteng ito ng Barangay Sibul sa San Miguel, Bulacanhinarang nila ang apat na trak na naghahakot ng mga bloke

ng mamahaling Tea Rose marble ng dumaan sa kanilangbarangay noong Setyembre 23. Ang pagharang aypagpapakita ng kanilang pagtutol sa muling pagbabalik ng

pagmimina sa Biak-Na-Bato National Park. Ang paghahakotng marmol ay pinangangambahang makakasira sakalikasan at magdudulot ng panganib sa Sibul. — DB

SAN MIGUEL, Bulacan — Hina-rang at pinigilan ng mga residenteng Barangay Sibul sa bayang itoang apat na trak na naghahakotng marmol na minina mula saBiak-na-Bato National Park no-ong Martes, Setyembre 23.

Ang pagharang ng mga resi-dente sa mga trak ay isang pagpa-pahayag ng kanilang pagtutol sapagbabalik ng pagmimina ng TeaRose mable na nagkakahalaga ngP8,000 bawat metro kubiko samineral reservation area ng pam-bansang parke matapos ang mahi-git dalawang taong pagkakanselang operasyon doon.

Kasunod nito ay nagpahayagang mga opisyal ng pamahalaangpanglalawigan na ilegal daw angmuling pagmimina, ngunit iginiitng bagong pamunuan ng Rose-moor Mining and DevelopmentCorporation (Rosemoor) na legalang kanilang operasyon dahilsumunod sila sa itinakda ng batas.

Ayonkay Leocardo De Rueda,dating kapitan ng Barangay Sibul,hinarang ng mga residente noongSetyembre 23 ang apat na trakna may kargang 10 malalakingbloke ng marmol habang duma-daan ito sa kanilang barangaymula sa Biak-na-Bato National

Park kung saan nagmimina angRosemoor.

Ang minahan ay matatagpuansa hilagang bahagi ng 2,117-ektaryang national park, naidineklarang mineral reservationarea.

“Ayaw paraanin ng mga tao angmga trak na naghahakot ng mar-mol dahil tutol sila sa patuloy napagku-quarry sa Biak-Na-Bato,”ani De Rueda patungkol sa mgakapwa residente ng BarangaySibul na pumigil sa apat na trak.

Ang mga trak na may plakangTBK-463, CBT-769, TGA-254 atZCP-166 ay may mga kargadang

malalaking bloke ng mamahalingTea Rose marble.

Nakunan ng larawan ng Ma-buhay ang mga trak di kalayuansa gusali ng pamahalaang baran-gay ng Sibul noong Setyembre 26.

Ayon kay De Rueda, ang pagha-rang ng mga residente sa apat natrak ng marmol ay bunsod na rinng kanilang pangamba sa epektong pagmimina sa kalikasan,bukod pa sa balitang gumagamitng kemikal ang mga naghuhukaysa pagtipak ng marmol sa bundok.

“Lalong nangangamba angmga kabarangay namin sa bali-tang gumagamit ang operator ng

chemical para tibagin ang mar-mol,” ani Deo Carreon, isa sa mgaresidenteng humarang sa trak.

Sinabi niya na sa mga nagdaangpanahon, inireklamo na ng mgaresidente ang pagmimina ngmarmol dahil nagiging sanhi itong pagkatuyo ng ground water otubig sa ilalim ng lupa.

Ipinaliwanag pa niya sa Ma-buhay na ang Sibul ay karani-wang umaasa sa bukal ng tubigpara sa kanilang inumin at parasa kanilang patubig sa bukirin.

Ngunit, bukod dito, may ibapang ipinangangamba ang mga

sundan sa pahina 4

2 MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980 SETYEMBRE 26 – OKTUBRE 2, 2008

EDITORIALAlfredo M. Roxas, Jose Romulo Q. Pavia, JoseGerardo Q. Pavia, Joey N. Pavia , Jose Visitacion Q.Pavia, Carminia L. Pavia, Perfecto Raymundo Jr.,Dino Balabo

PRODUCTIONJose Antonio Q. Pavia, Jose Ricardo Q. Pavia,Mark F. Mata, Maricel P. Dayag

PHOTOGRAPHY / ARTEden Uy, Allan Peñaredondo, Joseph Ryan S.Pavia

BUSINESS / ADMINISTRATIONLoreto Q. Pavia, Marilyn L. Ramirez, Peñaflor Crystal,J. Victorina P. Vergara, Cecile S. Pavia, LuisFrancisco, Domingo Ungria, Harold T. Raymundo,Jennifer T. Raymundo, Rhoderick T. Raymundo

CIRCULATIONRobert T. Raymundo, Armando M. Arellano,Jess Camaro, Fred Lopez

The Mabuhay is published weekly by theMABUHAY COMMUNICATIONS SERVICES —DTI Permit No. 00075266, March 6, 2006 to March6, 2011, Malolos, Bulacan.

The Mabuhay is entered as Second Class MailMatter at the San Fernando, Pampanga Post Officeon April 30, 1987 under Permit No. 490; and asThird Class Mail Matter at the Manila Central PostOffice under permit No. 1281-99-NCR dated Nov.15, 1999. ISSN 1655-3853

Principal Office: 626 San Pascual, Obando,Bulacan 294-8122

PPI-KAFCommunity Press

Awards

BestEdited Weekly2003 + 2008

Bestin Photojournalism1998 + 2005

A proud member ofPHILIPPINE PRESS INSTITUTE

WEBSITE

http://mabuhaynews.com

Subscription Rates (postage included): P520 for one year or 52issues in Metro Manila; P750 outside Metro Manila. Advertising baserate is P100 per column centimeter for legal notices.

MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Jose L. PaviaPublisher/Editor

Perfecto V. RaymundoAssociate Editor

Anthony L. PaviaManaging Editor

e-mailmabuhaynews25@yahoo.com

Buntot Pagé PERFECTO V. RAYMUNDO

Pagkakaisa, pagtitipid ang kailanganHINDI magandang halimbawaang ipinakikita ng ating mgasenador sa ating mga mamama-yan. Sa halip na gumawa ng batasna pakikinabangan ng mga ma-mamayan ay siraan ng siraan angkanilang ginagawa.

Katulad na lamang ng ginaga-wa ni Senador Panfilo Lacson nabinubusisi ang nilalaman ng na-tional budget para sa susunod nataon at marami siyang natutuk-lasang insertions o isiningit.

Sa halip na gumaang ang bigatna nakaatang sa balikat ni JuanDela Cruz ay lalo pang nadagda-gan ang bigat dahil sa bilyon-bilyong isiningit sa budget.

Bakit hindi muna magsipagti-pid ang ating mga mambabatasat mga namumuno sa ating pama-halaan? Embes na mabawasanang ating mga utang ay lalo pangnadaragdagan.

Hindi ba’t may nakatakda na-mang sahod ang mga mambaba-tas, senador at kinatawan? Bakithindi bawasan ang kalahati ngkanilang tinatanggap na porkbarrel.

Maging ang pondo ng iba’t-ibang sangay ng pamahalaan aydapat na bawasan ng kalahati.Kailangang magtipid ng mabaya-ran ang utang kahit paunti-unti.

Pulitika sa MalolosBAGAMA’T may isang taon atkalahati pa bago dumating anghalalan sa Mayo 2010, marami narin ang nagpapahiwatig ng kani-lang pagnanais na kumandidatosa darating na halalan.

Sa Lungsod ng Malolos ay ma-tunog na matunog ang pangalanni Carol Mangawang na isa sa mgamay hangaring maging punonglungsod. Sa sarili kong palagay ayhinog na para maglingkod samamamayan ng Malolos ang ma-gandang si Gng. Mangawang.

Sino naman kaya ang kanyangmakakalaban? Si Bise-AlkaldeCenti Cruz kaya o si KonsehalNatividad?

Si kasalukuyang Mayor DaniloDomingo ay malamang na tumak-bong kinatawan ng Ika-1 Distritona binubuo ng bayan ng Hagonoy,Paombong, Malolos, Bulakan,Calumpit at Pulilan

Malamang na makalaban niyasi kasalukuyang Kint. MarivicAlvarado, ang butihing maybahayni Bise Gob. Willie Sy-Alvarado.

Team Bulacan vs. ABS-CBNSA loob ng halos dalawang buwanay makikilala na kung sino angtatanghaling kampeon sa pinagla-

BUMUHOS ang malakas na ulanhabang ako ay nakasakay sajeepney pauwi sa bahay noongMartes ng gabi, Setyembre 22.

Naisip ko, masarap ang biyahe,malamig at presko ang hangin sadaan.

Masarap ding matulog sa biya-he, kaso wala ako sa dating pu-westo — likod ng passenger seatsa tabi ng driver. May nauna saaking binatang estudyante sapuwestong iyon.

Nanghinayang talaga ako. Kasikapag sa puwestong iyon akonaupo, tiyak na tulog agad ako,dahil nakapatong ang kanangbraso ko sa “dantayan”, estesandalan ng passenger seat.

Hindi naman ako nangangam-bang mahimbing sa biyahe, dahiltiyak na magigising ako pagpasokng jeepney sa bayan ng Hagonoy.

Bakit? Aba, para yatang muk-ha ng buwan ang kalsada sa aminsa Hagonoy.

Tiyak na magigising ka kapagdumadaan na sa malalaking hu-

kay sa kalsada ang jeepney. Ku-lang na nga lang ay magsuot nghelmet ang mga kababayan kongpasahero.

Dahil wala ako sa dating pu-westo at hindi makatulog, naisipko na lang na bumuo sa isipan ngaking susunod na kolum. Ang to-too, ilang minuto lang bago akosumakay sa jeepney ay tumawagang aking patnugot at ipinaalalaang aking susunod na kolum dahilmaaga daw magsasara ng sipi.

Siyempre, isip naman agadako ng mga nakakatuwang kara-nasan sa nagdaang linggo dahil angkaraniwang tema ng Promdi aymga katulad na bagay.

Hindi pa lumalayo ang akingisipan nang magsalita ang isanglalaking estudyante sa dulo sa tabing pinto ng jeepney. “Mama,bayad po namin, dalawang Hago-noy, isang Halang, estudyante.”

Natuwa naman ako sa estud-yante. Aba, nagbayad agad. Kasinaman, maraming estudyante anginirereklamo ng mga jeepney

driver na hindi nagbabayad ngpamasahe. Kaya naman mapa-pansin mo na lagi silang nag-uunahan na maupo sa tabi ng pin-to na para bang tatalon ng tatalon.

“Saan bababa ito,” tanong ngdriver habang hawak ang peranginiabot sa kanya.

Nagsalita uli ang estudyante.Inulit ang sinabi kanina. Ngunitdahil nasa dulo siya at maiingayang mgakina ng jeepney, bukod pasa malakas ang hangin, ay hindisiya masyadong narinig kayainulit ng driver ang tanong.

Isang babaeng may edad namahigit 40 anyos ang sumagot,”dalawang Hagonoy, isang Halangdaw po iyan, estudyante.”

Malinaw na malinaw ang pag-kakasabi ng babae at naintindi-han ng driver.

Pinagmasdan ko ang babae.Maayos ang kanyang bihis, paranggaling sa opisina. Empleyada basiya o hindi? Tiyak na hindi. Bakateacher, matatas magsalita. Bu-

sundan sa pahina 7

EDITORYAL

Kastigo BIENVENIDO A. RAMOS

Sabuwatan sa ‘corruption’GUSTO kong matawa kamakailannang marinig ko sa TV ang balita,na umaangal daw ang Adminis-trasyong Arroyo, lalo na ang mgaGoebbels at Rasputin ng Mala-kanyang, sa pagkakapuwesto ngPilipinas sa ika-141 sa may 180bansa sa mundo — sa hanay ngmay pinaka-corrupt o tiwalingpamamahala.

Kaugnay nito, buong yabang naipinagmalaki ni Pangulong GloriaMacapagal-Arroyo, sa kanyangpagtatalumpati sa Pangkalaha-tang Kapulungan ng Nagkakai-sang mga Bansa, na sa kabila ngkrisis sa pananalapi at ekonomyang daigdig, ang Pilipinas ay maymatatag na pamahalaan, sumu-sulong kahit mabagal ang eko-nomya, at masigasig na binabakaang graft and corruption sa gob-yerno.

Ang tanong ng maraming ban-sa: Binabaka nga ba o kinukun-sinti, pinaluluha pa, ng Adminis-trasyong Arroyo ang graft and cor-

ruption sa burukrasya?Unfair daw o hindi makataru-

ngan ang Transparency Interna-tional, na sa kanilang ginawangsurvey ay itinaas pa ang Pilipinassa pusisyon sa hanay ng mgabansang may pinakatiwalinggobyerno.

“Hindi nakikita ng Transpar-ency International ang ginaga-wang hakbang ng Administras-yong Arroyo — tulad ng pagsusurisa lifestyle at pag-aatas sa Om-budsman at sa Presidential Anti-graft Commission na usigin angmga sangkot sa mga anomalya,”sabi ng mga Goebbels ni GMA.

Baka ang nakikita ng Trans-parency International ay angpamumudmod ni GMA ng mgasobre sa mga tonggresista at localexecutive — kahit hindi Pasko?

Baka ang nakikita ng Trans-parency International ay angpagbraso ng Malakanyang sa mgamahistrado ng Court of Appealsna nagbasura ang petisyon ni Jun

Promdi DINO BALABO

Isang gabing pauwi

Lozada sa writ of amparo?Baka ang nakita ng Transpar-

ency International ay ang garapalna pagpabor ng nakararamingmahistradong hinirang ni GMA saKorte Suprema sa “executiveprivilege” na ginagawang butas nakanlungan ni Romulo Neri upangmakaiwas na magsabi ng kato-tohanan na magsasangkot kayGMA sa umalingasaw at kunwa’yiniurong nang ZTE-NBN deal?

Hindi nga bobo ang bumubuong Transparency International, nabasta maniwala sa pagyayabangng Administrasyong Arroyo nabinabaka ang katiwalian sa buru-krasya; manapa, ang nakikita ngTransparency International aygarapal na SABWATAN — ninaGng. Gloria Macapagal-Arroyo ong Tanggapang Ehekutibo saisang dako, at ng Kongreso atHudikatura sa kabilang dako —para magpatuloy, at lalo panglumubha ang graft and corrup-tion.

Biyak na pangako,pangarap at bukas

NAKATUTUWANG pagmasdan ang pagkakaisa ng mgaresidente ng Barangay Sibul sa bayan ng San Miguelnang harangin nila noong Martes, Setyembre 23 ang apatna trak na humahakot ng marmol mula sa minahan ngRosemoor Mining and Development Corporation(Rosemoor) sa mineral reservation ng Biak-na-Bato Na-tional Park.

Ito ay nagpapahimakas na nagising na ang taumbayanmatapos ang malawakang kampanyang “Save Biak-na-Bato” noong 2006. Namulat sila at kumilos upang ipag-laban ang kanilang interes at ang kinabukasan ng kanilangmga supling.

Ngunit nakakalungkot isipin na parang nag-iisa silangayon kumpara noong 2006 kung kailan sama-samangkumilos ang iba’t ibang samahan sa lalawigan na nangakotutulong sa mga pamayanan sa paligid ng Biak-na-Bato.

Isa sa kanilang pangako ay palakasin ang turismo sanasabing lugar dahil sa paniniwalang iyon ang tugon sakahirapan ng mga naninirahan doon. Nangako rin silangtumulong sa pangangalaga sa Biak-na-Bato na bahaging ating pamanang lahi matapos maging kuta ito ng mgarebolusyunaryong Katipunero noong digmaan para saating kalayaan at kasarinlan laban sa mga Kastila.

Ngunit matapos ang ingay na nilikha ng kampanyang“Save Biak-na-Bato” noong 2006 na ibinandila pa sanaglalakihang tarpolina sa mga pangunahing lansangan,kasabay ding naglaho ang alingawngaw ng mga pangakona naglarawan ng makukulay na pangarap at kinabukasan.

Kung tutuusin, hindi ang Biak-na-Bato at mgapamayanan sa paligid nito ang nakinabang sa nasabingkampanya. Sa halip ay ilang pulitikong nagmagalingupang tingalain bilang tagapagtanggol ng kalikasan angumani ng puntos, ngunit nanatiling hungkag ang mgapangakong kanilang binitiwan na masasalamin sa kawalanng katuparan.

Ito ang makabagong trahedya ng Biak-na-Bato.Pangakong biyak, pangarap na kukurap-kurap, at butasna kinabukasan.

Nawa’y huwag ng maulit ang trahedyang ito. Sa halipay magsilbi sanang aral at hamon ito sa mga nagnanaismaging tagapagtanggol ng kalikasan.

Ituwid sana natin ang mga pagkakamali sa nakaraansa pamamagitan ng pagtupad sa mga pangakong napakoat paghahandog ng mga serbisyong makatotohanan attunay na nararamdaman ng mga apektadong pamayanan.

labanang 1st Sen. Manny Villar9-ball tournament for mediamen.

Sa Sabado, ika-27 ng Setyem-bre sa ganap na ika-8:30 ng umagaay magpapakitaan ng galing angpambato ng Bulacan na Team-BOG (Bulacan Organization)laban sa “Kapamilya” ABS-CBN.

Ang paligsahan ay gaganapinsa AMF-Puyat Billiard Center,Starmall sa Mandaluyong City.

Makakamit ng kampeon anghalagang P50,000 at tropeo atang tsansang makalaban sa isangexhibition match ang grupo ninaEfren “Bata” Reyes.

Samantalang mapupunta na-man sa ikalawang puwesto anghalagang P30,000 at tropeo.

Ang Team-BOG ay binubuonina Harold Raymundo (anak ngBuntot Pagé) ng Mabuhay,Erick Silverio ng People’s To-night/Journal, Orlan Mauriciong RPN-News 9, Louie Tabing ngABS-CBN/DZMM at Oliver“Paul” Mauricio ng Metro News/Bulacan.

Sinuwerte sila nang maka-laban sa isang “one game match”sa pamamagitan ng palabunutan,ang grupo nina Efren “Bata’Reyes, Ronato “The Volcano”Alcano at Roberto “Superman”Gomez noong umpisa ng torneo.

SETYEMBRE 26 – OKTUBRE 2, 2008 MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980 3

Depthnews JUAN L. MERCADO

Tomorrow’s bribe

Forward to Basics FR. FRANCIS B. ONGKINGCO

Condoms voids and AIDS

Regarding Henry

HENRYLITO D. TACIO

Cebu Calling FR. ROY CIMAGALA

Taxi driver, politicians, bishopsI JUST had an interesting if funnychat with a taxi driver the otherday. He was young, clearly fromthe province, what with the ac-cent and the fresh, simple man-ners he had, and excited to have apriest as a passenger.

He was not listening to the ra-dio nor did he have an iPod or MP3stuck into his ears. So I felt lucky,since we had a chance to talk,something rarely done nowadaysbetween drivers and passengers.You know, gadgets tend both toundermine personal dealings andto harden self-absorption.

Perhaps to make me happy, hetold me he was glad that Cardi-nal Vidal launched a signaturecampaign against the Reproduc-tive Health Bill. I thought, hownice to have a taxi driver havingmore sense than many of our con-gressmen and congresswomen!

I soon discovered that he wasstill single and that he was plan-ning to get married soon. I askedhim how many children he wouldlike to have. He said, just about 2or 3. He gave the usual reasons.

When I asked him how he wasgoing to do it, he said, “Simple,Father, after two or three, I will

GREASING palms will shift awayfrom budget insertions, rice im-ports, fertilizer or even unmarkedenvelopes from politicians. Indays ahead, graft will instead swirlaround water.

“Growing populations willcompete for shrinking water re-sources,” delegates from 160 na-tions at World Water Week meet-ing in Stockholm agreed. “Cor-ruption will likely become an in-creasingly serious problem.”

Four out of ten today live inbasins turning arid from watershortfalls. Burmese and Malay-sians have five times more waterthan Filipinos. And four of us nowdraw water from the same wellwhere, in 1940, one did.

“You can not wash filthy wa-ter,” the Arab proverb says. Over58 percent of groundwater hereis contaminated, notes Asian De-velopment Bank. Only half of 457lakes and rivers meet water stan-dards.

Sleaze jacks up price tags forwater services anywhere between10 and 30 percent worldwide, es-timates Water Integrity Network.

I’M not fond of numbers and fig-ures when it comes to explainingto some people how condoms donot fully prevent AIDS. So Ithought this demonstrationmight help. Try finding the pe-riod (.) in the space below:

.

The test above was not meantto see how fast you locate the pe-riod. It was meant to illustratehow small – though I must admitthe proportion of the space to theperiod is not exact – an AIDS vi-

have a vasectomy.” You couldimagine how I reacted at that in-stant. But I managed to controlmyself, look at the bigger pictureand talk to him calmly withoutscaring him.

Until we reached my destina-tion, I talked to him about thenature and dynamics of respon-sible parenthood and conjugalchastity. The nice thing about itwas at the end, I really felt thathe was sincere when he thankedme and told me he would followmy advice.

“I actually know already whatyou’ve said, Father,” he said. “Ex-cept that these days I don’t hearanything about them, while thewrong view has become the popu-lar position.”

I immediately realized howsadly true his observation was,and how enormous the challengeis of conveying the truth aboutresponsible parenthood and thefaith, piety and chastity that ac-company it.

I always believe that no mat-ter how wounded and dirtied, thehuman heart can never forget thenatural moral law that is writtenin it by God. It’s still capable of

recognizing what is true and false,what is good and evil.

All this, in spite of the fact thatthe media is not helping. It seemsto go where the money is. Plus,many civic and political leaders,who are supposed to know better,actually give the wrong doctrineoften matched by errant behav-ior.

In the U.S., for example, werecently heard of how two nationalpolitical leaders, Catholics both,House Speaker Nancy Pelosi andDemocratic vice-presidential can-didate Senator Joe Biden, com-mitted grave mistakes in public.

The woman said that in herlong study of the Church positionon abortion, she found out thatthe Church fathers and doctors(theological not medical) did notknow when human life actuallystarted.

She was immediately cor-rected by American bishops whofound her misrepresenting theChurch teaching on this matter.

The man, more wily, said thatwhile he admitted what theChurch teaches on when life be-gins, he considers such doctrine

continued on page 7

It’d tack on $48 billion to the costof achieving a Millennium Devel-opment Goal: to halve, by 2015,the number of those who lackclean water.

Graft varies in size. It also goesby many names. Filipinos callbribes “lagay”. Mexican cops sug-gest a “refresco” (a drink).“Baksheesh” is the Middle East-ern handle. North Africans use“un petit cadeau ( a little gift ).But there’s nothing piddlingabout the loot.

Transparency International’slist of the “World’s 10 Most Cor-rupt Officials” claims JosephEstrada (a.k.a. Jose Velarde )stashed $78 billion. Corruptionchewed up 30 to 40 percent of allIndonesian tsunami relief, Aceh’sAnti-Corruption Movementclaims.

Water corruption is starkly dif-ferent. There’s no substitute forwater. Shortages of irreplacablecommodities stoke political un-rest faster than, say, a bribe for ajudicial decision. Those whostraddle water reservoirs canname their price.

When taps run dry, harvestsfail. Water shortages and pollu-tion cut a deadlier swath. World-wide, the Philippines has the sec-ond largest number of childrenwho die from diarrhea, Unicefnotes. The first is China .

The number of Filipino kidshit by diarrhea is almost doublethose of Vietnamese, Malaysiansor Koreans. In Tawi-Tawi, 82 outof every 100 residents lack safewater. (Compare that to three inBataan and 39 in Capiz.) It is ob-scene “if people can not drinkwater without courting disease ordeath,” author Sandra Postelwrites.

Warning signs are up. Davaograpples with competing hydro-power and consumption demandson the Panigan-Tamugan River .Bulakeños fume that piped wa-ter from Angono, bypass theirhomes, enroute to Metro Manila.The brand new P1.2 billion irri-gation network in San Miguel, Bo-hol is water short — and must be“rehabilitated” Who got the “bak-sheesh”?

continued on page 7

ENVELOPED in the morninglight, the banca or outrigger ca-noe glides above the brilliant,breathtaking coral gardens sur-rounding Samal Island in thenorthern part of Davao. For thevisitors, it is an enchanting en-counter with what has been calledthe rainforest of the sea. For theguide, it is just a means of liveli-hood. For the reefs, it may meansurvival.

The Philippines has about27,000 square kilometers of coralreefs. Two-thirds of these are inPalawan and the Sulu Archi-pelago. Of the almost 700 coralspecies known in the world, 500of these can be found in the coun-try. Unfortunately, only 400 ofthese species remain.

All over the country, coral reefshave been slowly dying over thepast 30 years. The World Atlas ofCoral Reefs, compiled by theUnited Nations EnvironmentProgram (UNEP), reported that97 percent of reefs in the Philip-pines are under threat from de-structive fishing techniques, in-cluding cyanide poisoning andover-fishing, or from deforesta-tion and urbanization that resultin harmful sediment spilling intothe sea.

“Nowhere else in the world arecoral reefs abused as much as thereefs in the Philippines,” com-mented marine scientist Don E.McAllister, who once studied thecost of coral reef destruction inthe country.

But coral reefs are just some ofthe endemic species in the Phil-ippines that are on the verge ofextinction. In fact, scientists arecalling the country a “biodiversityhotspot” — a global priority forconservation — because it is bothhighly diverse and highly threat-ened.

Biodiversity is most oftenthought of as the variety of organ-isms on earth. Yet it also includestwo other factors: ecological di-versity, the variety of ecosystemsand ecological communities, andgenetic diversity, the range of ge-netic differences found within andbetween species.

One of the world’s top bio-diversity hotspots, the Philip-pines hosts thousands of speciesthat can be found nowhere elseon Earth. Conservationists fearthat, without immediate inter-vention, many of these specieswill soon follow the dodo into ex-tinction.

Dr. Lee Talbot, former direc-tor of Southeast Asia Project onWildlife Conservation of Natureand Natural Resources, issuedthis sober thought: “A few decadesago, the wildlife of the Philippineswas notable for its abundance;now, it is notable for its variety. Ifpresent trend of destruction con-tinues, Philippine wildlife will benotable for its absence.”

National parks and protectedareas are crucial for the conserva-tion of the country’s wildlife spe-cies. However, only 11 percent ofthe total land area of the countryis protected. This figure drops toonly six percent of the hotspot(18,000 square kilometers) whenonly protected areas categorizedby the World Conservation Union(IUCN) are included.

“National park boundarieshave not been well demarcated,there is little enforcement, andthere is even debate over howmany parks exist in the country,”observed Conservation Interna-tional (CI). “Two-thirds of parkshave human settlements, and one-quarter of their lands have al-ready been disturbed or convertedto agriculture.”

Most of these wildlife speciesinhabit the country’s tropicalrainforests. “A few hundred yearsago, at least 95 percent of thePhilippines was covered by rainforest; only a few patches of openwoodland and seasonal forest,mostly on Luzon, broke the ex-panse of moist, verdant land,”noted Dr. Lawrence R. Heaney, anAmerican curator who holds hon-orary appointments at SillimanUniversity, the University of thePhilippines, and the PhilippineNational Museum.

By the time the Spanish ar-rived in the Philippines in the

continued on page 7

rus is compared to a void(s) (ahole) found in a condom.

Now these intrinsic voids areabout 5 microns in size while theHIV virus is 0.1 micron. (Roland,Rubber World. June 1993. Rolandand Sobieski, Rubber Chemistryand Technology. Vol. 62, 1989.)That would be like shooting a bas-ketball into a ring that’s 50 timesbigger. That might make basket-ball fun, but not when it’s theAIDS virus making three-pointshots.

Moreover, the ISO standard forcondoms allows 2 per 350 to bedefective (about six defects perthousand.) It’s your tough luck ifyou happen to be one of those six!One can easily conclude that themore people think it’s “safe” touse a condom, the greater thenumber of persons who risk get-ting infected by the virus. TheLancet, in one study, precisely ex-presses this concern pondering

that “increased condom use willincrease the number of [HIV/AIDS] transmissions that resultfrom condom failure.” (Condomsand seat belts: the parallels andthe lessons, 29 Jan 2000)

This is as far as I go with thenumbers, for there continues anuphill battle to pray and help ourgovernment health officials andinvolved NGOs — promoting theReproductive Health Bill — notto simply find and talk about aperiod, but to be aware of theexisting void(s) and tell the pub-lic (as good health officials should)about the real risk of neglectingthis fact about condom use.

Maybe they should place thiswarning in every condom product:

WARNING:CONDOM USE DOES NOT

FULLY PROTECT YOUFROM THE RISK OF AIDS

CONTAMINATION.

Countdown on for vanishing wildlife

Ka Iking Reports

IKE SEÑERES

I HAVE long wanted to form analliance of development orientedorganizations for the purpose ofbeing able to coordinate and toconsolidate our efforts towardsour common goals. In this connec-tion, I would like to report to yousome new developments regard-ing this goal.

A group of former Ministry ofHuman Settlements (MHS) em-ployees and officers is now form-ing for the purpose of reviving thehuman settlements development(HSD) approach, along with theintegrated area development(IAD) approach and the minimumbasic needs (MBN) approach. Thename United National IntegratedDevelopment Alliance (UNIDA)seems to be more appropriate forthis group, so we are giving themthe option to use this name.

Having bequeathed theUNIDA name to the new MHSgroup, the emerging alliance ofdevelopment oriented groups willnow use MAGKAAKBAY as itsnew name, denoting its purposeof working shoulder to shouldertowards a common goal.

Organizations that will affili-ate with MAGKAAKBAY will re-

tain their own identities, becauseit is an alliance and not a coali-tion. As originally envisioned, thealliance will coordinate and con-solidate its programs and projectsso that the usual shotgun ap-proach will be avoided.

Schools are welcome to join thealliance either as individual cor-porate members or through theUniversity Consortium for Re-source Networking (UNICORN).We have found new ways tostrengthen UNICORN, with theentry of new school members.

The inclusion of inter-schoolinvestigative journalism and goodgovernance contests in my TVshow “In Business” is also ex-pected to generate new member-ships in both MAGKAAKBAY andUNICORN.

* * *Email iseneres@yahoo.com or

text me at +639293605140.Watch my TV show Ka IkingLive every Friday from 9:30 to10:30 PM on Destiny Cable Chan-nel 3. Form your own Inter Char-ity Circle and build our nation.

Tune in to Kapit-Bahayan onDWIZ 882 KHZ 5:00 to 6:00 PMMondays through Fridays.

An advocacy for unity

4 MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980 SETYEMBRE 26 – OKTUBRE 2, 2008

Buhay Pinoy

MANDY CENTENO

Indakan sa lansangan, hinangaanBilang pagtatapos ng Piyesta SingkabanPinakahihintay sa Kalye’y indakanDo’n sa Barasoain ay pinasimulanBawat madaanan, nagpapalakpakan.Pagsapit sa haywey ang sasakyan ditoNagkabuhul-buhol, naging wan wey itoSa mga bintana, dungawan ang taoSa namalas nila, hanga na totoo.Tatlong kilometro ang binagtas nilaIndak, yugyog, sayaw at umaarte paTagaktak ang pawis, hindi alintanaAng mek-ap sa mukha ay humuhulas na.Sa Bulacan Sports Complex na pasukanLalong pinagbuti itong pagsasayawIstanding obeysyon ang tao sa granstanNagsisigawan pa’t hindi magkamayaw.Iba’t ibang grupo ang nagtanghal ditoIto’y paligsahan, husay na totooMga kategorya’y dalawa lang ito”Free Interpretation, Singkaban Based” husto.Habang nagtatanghal, pala, kamag-aralMga kamag-anak nitong nagsisayawNagpapalakpakan, iba’y sumisigawUpang ang hurado sila ay paboran.“Free Interpretation” ang nagwagi ngayonAng sabi ng iba ay ang dating kampyonAng San Pedro High School ng bayang HagonoyDesposoryo nila ang sinayaw doon.Nat’l Vocational High School ng GuiguintoIkalawang puesto kanilang natamoAng paghahalaman sayaw yugtu-yugtoPinamalas nila’y walang halong biro.Ang ikatlong puesto ay nakamit namanNg Iba, Hagonoy High School pangnasyunalItinanghal nila ay sayaw kasalanMayro’n pang kalesa dito na sinakyan.Itong “Singkaban Based” kampyon ang MarilaoAng “Performing Arts Group” dito ay nagtanghalMga nagsisayaw pawang nakadilawAng pag-indak naman ay bigay na bigay.Ang taga-Bocaue dito’y pangalawaSila’y komunidad ng Bambang talagaAng Kurus sa Wawa dinakila nilaIba’y pasan-pasan, isinasayaw pa.Ang taga-Guiguinto ang naging pangatloGuiguinto Cultural Performers na hustoSi Mayor Pascual sila’y suportadoKaya indak nila’y okey todo-todo.Unang kategorya na nagkampyon ngayonAng San Pedro High School ng bayang HagonoyNagwagi rin sila bilang “Best in Costume”Filipiniana todo sa borloloy.“Best in Street Dancing,” champion sa SingkabanAng Performing Arts Group ng bayang MarilaoMula Barasoain hanggang sa tanghalanSila’y hinangaan at pinalakpakan.Lahat ng lumahok nagsitanggap silaMga gantimpala kaukulang peraTropeo at plake pagpapahalagaNagpapasalamat Gob. Jon-jon Mendoza.

Kakampi mo ang Batas ATTY. BATAS MAURICIO

Pirma ng employer, kailangan sa disability claimTANONG: Batas, good afternoon po!Papaanong gagawin? Magpa-file akosa SSS ng disability claim. Di na maka-kapirma ang employer ko kasi dini-manda ko sa NLRC. Ano ang gagawinko? (639194719829).

SAGOT: Maraming salamat po satanong na ito. Ayon sa Social SecurityLaw of 1997, kailangan talaga angpirma ng employer para sa disabilityclaim ng isang manggagawa na nag-karoon ng sakit o pinsala habang siyaay nagtatrabaho. Sa katunayan, maytungkuling mag-advance ng bayad angemployer sa manggagawang may dis-ability, at pagkatapos, kukunin nalamang niya ito sa Social Security Sys-tem o SSS.

Kung sa anupamang dahilan ayhindi magampanan ng employer angtungkulin niyang ito, maaaring ide-retso na lamang ang claim sa SSS, atsasamahan na lamang ito ng isangsinumpaang salaysay na nagpapaliwa-nag ng mga pangyayari. Sa ganitongsitwasyon, ang SSS na ang siyangdirektang magbabayad ng benepisyo.

Mga titulo ng lupang naisanlabilang panagot sa mga utang

TANONG: Batas, may anim na titolong lupa na nakadeposito sa banko.Pinasok ng mother namin pero hindinakapirma ang panganay namin.Paano mailabas ang titolo. (63910-2149965)

SAGOT: Maraming salamat po satanong na ito. Sa ilalim po ng mgaumiiral na batas, maliwanag na angmga titulong nakapasok sa bangko aynaisanla upang papanagutan angpagkakautang ng may-ari ng mga ito.

Dahil diyan, ang pangunahingparaan upang mailabas ang mgatitulong ito ay ang pagbabayad ngpagkakautang na sinasagot ng na-sabing mga titulo. Kung may utang,dapat itong bayaran. Kung hindimakakabayad ang may utang, hindinito makukuha ang mga titulongnakadeposito sa pinagkakautangan.

Sa kabilang dako, kung may prob-lema sa pagkakasanla ng mga titulo,maaaring kuwestiyunin ang sanlaangito, pero sa pamamagitan ng pagsa-sampa ng kaso sa husgado.

Ang isang halimbawa ng problemasa sanglaan ay kung ang titulo aynakapangalan pa sa mga namayapangmagulang ng mga magkakapatid,tapos ang sanlaan ay isinagawa ngiisang kapatid lamang.

Kung ganito ang sitwasyon, hindipupuwedeng ang iisang kapatidlamang ang magsasanla, sapagkathindi lamang siya ang nag-iisang may-ari ng lupa mula ng mamatay ang mgamagulang. Lahat ng magkakapatid aynaging sama-samang may-ari ngnasabing mga ari-arian, at, dahil di-yan, silang lahat ang dapat pumirmakung ang mga pag-aaring ito ay isa-sanla o ipagbibili.

Kung iisa lamang ang magsasanlao magbebenta, walang bisa ang san-laan o bilihang ito.

Tungkulin ng kompanya magremitng Pag-Ibig contribution

TANONG: Batas, bakit kailangankami pa ang magpa-merge ng contri-bution nmin sa Pag-Ibig. Di ba puwedena mismong ’yung company namin?(639155762192 Shirley Belgar)

SAGOT: Shirley Belgar, maramingsalamat sa tanong na ito bagamat hindiko maintindihan kung ano ang ibigmong sabihin sa pagpapa-merge ngcontributions mo sa Pag-Ibig.

Kung ang tinutukoy mo ay angpagpapadala ng mga kontribusyongkinaltas mula sa iyong sahod sa Pag-Ibig, ang may tungkulin talaga nitoay ang iyong kompanya sapagkat angkompanya ang binibigyan ng batas ngobligasyong magpadala ng lahat ngkontribusyong kinakaltas mula samanggagawa.

Sa kabilang dako, kung ang tinutu-koy mo naman ay ang pagre-researchkung ano-ano na o magkano na angnai-remit na Pag-Ibig contributionsng iyong employer para sa iyo, kaila-ngang ikaw na mismo ang gumawanito, upang makatiyak ka na may re-mittances nga para sa iyong pangalan.

Maaari ding gawin ng employerang pagsasaliksik na ito pero iba narin kung ikaw na mismong empleyadoang gagawa nito. Mas mabilis angmagiging paggalaw ng pagsasaliksik,at magiging mas epektibo pa ito dahildiretso na na ang manggagawa angmagtatanong at magsasaliksik.

* * *PAALALA: Maaari po kayong tuma-wag sa aming mga landline, (02) 994-68-05, (02) 433-75-49 at (02) 433-75-53, o di kaya ay sa aming mga cell-phone, 0917-984-24-68 at 0919-609-64-89. O sumulat sa aming address:18 D Mahiyain cor Mapagkawang-gawa, Teachers Village, Diliman, Que-zon City. O mag-email sa website naito: www.batasnews.com, o sa batas-mauricio@yahoo.com.

DI MAPIPIGILAN — Para kay Leocardo De Rueda (kaliwa), datingkapitan ng Barangay Sibul, hindi mapipigilan ang pagtutol ng mgatao sa pagmimina sa Biak-na-Bato. Ngunit para kay Rosauro Magat(kanan), hindi rin basta mapipigilan ang trak ng marmol sa pagdaansa Sibul dahil may sapat na dokumento. – DINO BALABO

KALALAKIHAN — Ipinapaliwanag nina Fernando Galang at DeoCarreon ng Barangay Sibul, San Miguel, Bulacan na ang isa samga epekto ng pagmimina ng marmol sa Biak-na-Bato NationalPark ay ang pagkatuyo ng balon na pinagkukunan nila ng tubigna inumin at patubig sa mga bukirin. – DINO BALABO

mula pahina 1residente sa pagpapatuloy ng pagmimina ng marmol sabundok.

Ayon kay Fernando Galang, isang lay minister ngsimbahan sa barangay, ang pagmimina ng marmol ay isangbanta sa buhay ng bawat residente ng Sibul.

“Parang dingding ng bahay namin ang bundok na kinu-quarry nila. Kapag napatag iyon, tiyak na masasalantakami ng malalakas na bagyo mula sa Pacific Ocean,” aniGalang.

Iginiit niya na “ang problema sa marble quarrying aykapag naubos mo ’yung bato, hindi na uli iyan tutubo natulad ng punong kahoy.

Nagmimina muli sa Biak-na-Bato

BIAK-NA-BATO SA KASAYSAYAN

Unti-unting lumalaho ang kublihanSAN MIGUEL, Bulacan — Nagsisil-bing pananggalang ng mga residenteng bayang ito sa malalakas na hang-ing hatid ng mga bagyo ang kabun-dukan ng Biak-na-Bato na nagingkublihan naman ng mga rebolus-yonaryong Katipunero sa panahon ngpakikidigma sa mga Kastila noonghuling bahagi ng 1800.

Bukod dito, bahagi rin ng kuwen-tong bayan ang Biak-na-Bato dahil saalamat ng Bundok ng Susong Dalagana matatagpuan sa nasabing kabun-dukan. Ang alamat ay tungkol sa pag-ibig ng isang higanteng nagnganga-lang Dalaga sa kapwa higanteng siMinggan na umibig naman sa eng-kantadang si Maria Sinukuan.

Ngunit ang lahat ng ito ay maaringmaglaho dahil sa pagbabalik ngoperasyon ng pagmimina doon ngmamahaling uri ng marmol na tina-tawag na Tea Rose.

Dating sakop ng San Miguel angBiak-na-Bato ngunit naging bahagi itong bulubunduking bayan ng DonyaRemedios Trinidad (DRT) na inukitsa mga bayan ng San Miguel, Angat atNorzagaray noong dekada ’70.

Narito pa ang ilang mahahalagangtala hinggil sa Bika-na-Bato:

1) Nobyembre 16, 1937 — Ihina-yag ni Pangulong Manuel L. Quezonang Proklamasyon Bilang 223 nanagtalaga sa Biak-na-Bato bilangPambansang Parke na binubuo ng

2,117 ektarya bilang pagkilala sakontribusyon nito sa kasysayan.

2) Hunyo 5, 1982 — Ipinalabas niPangulong Ferdinand E. Marcos angProklamasyon Bilang 2204 na nagbu-kas sa 330.31 ektarayang bahagi ngpamabansang parke para magingminahan.

3) Agosto 3, 1982 — Iginawad ngMines and Geosciences Bureau (MGB)ang quarry license 33 (QL-33) saRosemoor Mining and DevelopmentCorporation (Rosemoor) na sumasa-kop sa 330.31 ektaryang lupain sakabundukan ng Barangay Kalawakan,Donya Remedios Trinidad;

4) Setyembre 6, 1986 — Kinanselani Ministro Ernesto Maceda ng noo’yMinistry of Energy and Natural Re-sources (MENR) ang QL-33;

5) Abril 11, 1989 — Idineklara niPangulong Corazon C. Aquino angProklamasyon Bilang 401 na humatisa Pambansang Parke ng Biak-na-Batosa apat na kategorya: a) National Park,658.85 ektarya; b) Watershed ForestReserve, 938.78; k) Forest Reserve,480.53 ektarya; d) Mineral Reserva-tion, 952.34 ektarya.

6) Disyembre 12, 2002 — Lumag-da sa Mineral Production SharingAgreement (MPSA) Bilang 188-2002-III ang DENR na kinatawan niKalihim Heherson Alvarez at Rose-moor na kinatawan ni Dra. LourdesPascual.

7) Pebrero 5, 2004 — Nagpulongang mga pangunahing opisyal sa lala-wigan sa bayan ng San Miguel kasamaang Bulacan Tourism Council atDangal ng Bulacan Foundation atnagkaisa sa isang posisyon na ipatigilang pagmimina sa Biak-na-Bato.

8) Marso 30, 2004 — Pumabor sakanselasyon ng QL-33 ang KorteSuprema batay sa desisyon nitongnakasaad sa G.R. Bilang 149927.

9) Setyembre 12, 2004 — Nalunodang walong kabataan sa Biak-na-BatoRiver sanhi ng flashflood na isinisi sapagmimina.

10) Nobyembre 17, 2005 — Pinag-kalooban ng Ore Transport Permit(OTP) ni OIC Regional Director An-gel Bravo ng MGB ang Rosemoor nakinatawan ni Constantino Pascual.

11) Pebrero 16, 2006 — Lumihansi Gob. Josie Dela Cruz kay Environ-ment Secretary Angelo Reyes upangmakansela ang MPSA Bilang 188-2002-III ng Rosemoor.

12) Hulyo 2006 — Natigil angpagmimina at pagbibiyahe ng mar-mol ng Rosemoor.

13) Setyembre 12, 2008 — Mulingnagpalabas ng OTP ang MGB saRosemoor.

14) Setyembre 23, 2008 — Hina-rang ng mga residente ng BarangaySibul, San Miguel ang apat na trak nahumahakot ng mga bloke ng marmolna dumadaan sa kanilang barangay

KABABAIHAN — Maging ang mga kababaihan ng Barangay Sibul,San Miguel ay lumahok sa pagharang sa mga trak na naghahakotng marmol na minina sa Biak-na-Bato National Park. Kinabukasanng kanilang mga anak, anila, ang nakataya sa pagtutol nila sapagmimina doon. – DINO BALABO

SETYEMBRE 26 – OKTUBRE 2, 2008 MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980 5

KAIINGAT — Maingat na nagsasalin ng bakunasa heringgilya ang agricultural technician na ito(kaliwang larawan) kaugnay ng malawakangpagbabakuna sa mga kalabaw sa bayan ng Baliuag,

Pagbabakuna ng kalabaw, baka sinimulan na

Sinimulan ang malawakang pagbabakuna ng mgakalabaw sa Bulacan noong Setyembre 23 upangmapigilan ang pagkalat ng sakit na hemorrhagicsepticemia. — DINO BALABO

Bulacan. Tapos, para masawata ang posiblengpagwawala ng kalabaw na binakunahan, maingatniya itong ininiksyunan habang pinipigilan ng mag-sasaka ang kanyang alaga (kanang larawan).

NI DINO BALABO

BALIUAG, Bulacan — Binata pa aynagsasaka na ang 56 na taong gulang na siPatricio De Guzman ng Barangay SanRoque sa bayang ito.

Lima ang naging supling nila ng kan-yang maybahay na kanilang itinaguyod sapamamagitan ng pagsasaka ng may animna ektaryang bukirin sa nasabi ringbarangay.

Dahil malayo sa kalsada ang kanilangbukid, karaniwan niyang gamit sa pagha-kot ng kanilang ani ang kanyang kalabawna, tulad ng ibang kalabaw na pag-aari ngibang magsasaka sa Baliuag, ay nagagatasandin at ang benta ay nagagamit na pang-gastos ng pamilya nila sa araw-araw.

Kaya naman gayon na lamang angpangamba ni De Guzman at mga kasamangmagsasaka nang mabalitaan na nagka-kamatay ang kalabaw sa katabing bayanng Candaba, Pampanga.

“Natakot kami kasi sapa lang angpagitan ng Baliuag at Candaba,” ani DeGuzman. “Baka mahawa rin ang amingalaga.”

Bilang mga beteranong magsasaka,naging sigurado ang pagkilos ng mgakasama ni De Guzman.

“Nagpunta agad kami sa municipal ag-riculture officer at nagtanong kung ano angsolusyon sa sakit na hemorrhagic septice-mia,” ani Edilberto Salac na bukod sapagiging magsasaka ay isa ring kagawadng Barangay San Roque.

Ayon kay Salac, nakakaawa ang mgamagsasaka kapag namatayan ng alagangkalabaw dahil mawawalan sila ng pinag-kakakitaan, gatasan, at gamit sa paghakotng mga ani at iba pang produktong bukid.

“Mas mahihirapan ang mga magsasakakapag umarkila sila ng sasakyan parahakutin ang kanilang ani. Napakamahalng krudo ngayon,” sabi pa ni Saloc mataposbakunahan ang mga kalabaw sa nasabingbarangay noong Setyembre 23.

Ayon kay Sotero Manuel, municipal ag-riculture officer ng Baliuag, agad siyanghumiling na mabakunahan ang mga kala-baw sa kanilang bayan kay Dr. Felipe Bar-tolome, ang panglalawigang beterinaryo.

“Hindi natin maiiwasan na mangambaang mga magsasaka kasi kabuhayan nilaang nakataya kapag namatay ang kanilangmga alagang kalabaw,” ani Manuel.

Binigyang diin niya na wala pangnamamatay na kalabaw at baka sa Baliuagsanhi ng sakit na hemorrhagic septicemia.

Gayunpaman, ang pangamba ng kan-yang mga kababayang magsasaka ay hindimaitatago dahil sa balitang may mga na-matay na mga kalabaw at baka sa katabingbayan ng Candaba.

Ayon kay Dr. Bartolome, may natanggapna siyang mga ulat na may anim na kalabawsa lalawigan ang namatay nitong buwanng Setyembre, ngunit hindi pa nilakumpirmado kung iyon ay dahil sa hemor-rhagic septicemia na ang kahalintulad ayang sakit na trangkaso.

“Iniimbestigahan pa namin at kaila-ngan din ang kumpirmasyon ng Bureau ofAnimal Industry dahil sila ang magsusuri,”ani ng panglalawigang beterenaryo.

Ang pagbabakuna sa mga kalabaw atbaka sa Bulacan ay sinimulan noongSetyembre 17 sa bayan ng Pulilan kung

saan matatagpuan ang pinakamalakingpopulasyon ng kalabaw sa lalawigan naumaabot sa 5,000.

Ang bayan ng Pulilan ay kilala rin sapiyesta ng mga lumuluhod na kalabaw naipinagdiriwang tuwing buwang ng Mayo.

“Mas mabuting maagapan ang sakit naiyan upang mabigyang proteksyon angkabuhayan ng mga magsasaka,” ani Dr.Bartolome.

Una rito sinabi niya na ang sakit nahemorragic septicemia ay naitala noongAgosto sa mga lalawigan ng Pampanga atTarlac, kaya agad silang nagpakuha nggamot na pambakuna laban dito.

Ang sakit, ayon kay Bartolome, ay hatidng biglang pagbabago ng panahon lalo nakung ang mga kalabaw at baka ay nakabi-lad maghapon sa pastulan, pagkatapos ayuulan.

Ilan sa mga palatandaan ng nasabingsakit ay ang pagkakasipon at panghihinang kalabaw, kaya ipinayo niya sa mga mag-sasaka na agad ipabatid sa mga municipalagriculture officer kung mapapansin angmga nasabing sintomas sa kanilang mgakalabaw.

“Kailangan lang ay maipabatid agadnila dahil nagagamot naman ang sakit na’yan sa pamamagitan ng bakuna,” aniBartolome. — Dino Balabo

KATULONG NG MAGSASAKA —Bukod sa paglilinang sa bukirin, nagaga-mit din ng mga magsasaka ang kalabawna alaga sa paghakot ng kanilang pro-dukto kaya’t sila’y nababahala sa ma-aaring paglaganap ng sakit na hemor-rhagic septicemia. — DINO BALABO

DAGLIANG PAGTUGON — Para kay Sotero Manuel (kaliwa),municipal agriculture officer ng Baliuag, ang mabilisangpagkilos laban sa hemorrhagic septicemia tulad ng pagba-bakuna ay mahalaga upang mabigyan ng proteksyon ang mgamagsasaka at kanilang kabuhayan. Ipinakikita naman ni CarlitoDel Rosario (kanan) ng Sta. Maria Dairy Cooperative ang pama-

maraan ng paggatas sa kalabaw na isa sa mga kabuhayanghatid ng kanilang alaga. Ayon kay Del Rosario — na parara-ngalan ng kilusang Go Negosyo bilang isa sa mga Most Inspir-ing Micro-entrepreneur sa Bulacan (basahin ang kaugnay naulat sa Pahina 8) — pinababakunahan nila ang kanilang alagangkalabaw at baka tuwing ika-anim na buwan. — DINO BALABO

6 MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980 SETYEMBRE 26 – OKTUBRE 2, 2008

Ang pitak na ito ay isang paglilingkod pampamayanan ng pahayagangMabuhay. Maaari kayong magpadala ng inyong mga pahayag at pagbatina may kalakip na larawan sa promdino@gmail.com. Mangyari polamang na ilagay ang inyong tunay na pangalan, tirahan, numero ngtelepono, at maging e-mail address. — PATNUGOT

tagapagsalita sa linggguhang pagtitipon ngRotarians.

Sinabi ni Bolabo, “As journalists, we canonly be biased for the truth, samantalangang pangunahing tanong sa Four-Way Testng mga Rotarians ay “Is it the truth?”

Binigyang diin din ni Balabo na ang isapang bahagi ng nasabing Four-Way Test ay“Is it fair to all concerned.”

“Bilang mamamahayag, nakatali kamisa prinsipyo ng pagiging patas at balanse,kaya’t kung may isang taong binabatikos,palagi naming pinipilit makuha ang kan-yang panig upang masagot ang mganasabing batikos at maibigay ang kanyangpananaw,” ani Balabo na isa ring manu-nulat ng Philippine Star at CentralLuzon Business Week.

Ang Rotary Club of Malolos ay kabilangsa Rotary International District 3770.

BULCEA Board of Trusteesfor 2008-2010 Elected

LUNGSOD NG MALOLOS — Nagsagawang halalan ang Bulacan Court EmployeesAssociation (BULCEA) sa pangunguna ng

Bach Institute inilunsadng BarCIE-URC

LUNGSOD NG MALOLOS — Matagumpayna nailunsad ng Barasoain Center for In-novative Education (BarCIE) ng Univer-sity of Regina Carmeli (URC) ang BulacanArts, Culture and History (Bach) Institutena may dalawang bagong bukas na kurso.

Layon nitong magbigay ng alternati-bong pag-aaral na hindi pa natutugunanng mga pangunahing pamantasan sa bansa,partikular na sa larangan ng sining atkalinangan.

Ayon kay Dr. Belen De Jesus, executivevice president ng URC, ang dalawang kur-song binuksan kaugnay ng paglulunsad ngBach Institute ay ang Bachelor of Arts ma-jor in Performing Arts at Masters Degreein Arts Management.

“This is our response to the growing needfor the continuing higher education of ex-perienced professionals engaged in the prac-tice of the arts,” ani De Jesus patungkol sakursong masters degree.

Sinabi niya na ang kursong AB major inPerforming Arts ay para naman sa mga dipa propesyunal na manggagawa sa laranganng sining na kasali sa pagganap, produk-syon at maging sa pabibigay ng direksyon.

Ang paglulunsad ng mga bagong kursoay isinagawa sa Hiyas ng Bulacan Conven-tion Center sa Malolos kung saan nilagdaandin ang isang Memorandum of Agreementsa pagitan ng URC at Barasoain KalinanganFoundation, isang premyadong grupo nanagsasagawa ng mga pagtatanghal saentablado.

Novu Cabana Grill bukashanggang hating gabi

LUNGSOD NG MALOLOS — “May night-life na sa Malolos!”

Ito ang karaniwang nababanggit ng mgaparokyano ng Novu Cabana Grill, angkauna-unahang restoran sa The Cabanas,ang bagong garden-type mall na matatag-puan sa kahabaan ng MacArthur Highwaysa Barangay Longos.

Ayon sa mag-asawang Bhey at LotCunanan, ang may-ari ng Novu Cabanas,noong lamang Setyembre 19 sila nagbukasat hindi nila inaasahan ang magandangpagtangkilik ng mga Bulakenyo.

“Tuwang-tuwa sila nang malamangopen na kami ... at lalo pa silang natuwanang malamang hanggang hating gabi aybukas ang aming serbisyo,” ani Bhey, 39.

Ito ay dahil sa pagdating ng ika-7:00hanggang ika-9:00 ng gabi ay halos walanang mapuntahang restoran dito sa Malolosang mga residente, partikular na ang mgatinaguring young professional.

Bukod sa masasarap na putahe atpananatiling bukas hanggang hating gabi,magbubukas din ang Novu Cabanas nglibreng wi-fi internet access.

Libreng konsultasyonkontra breast cancer

LUNGSOD NG MALOLOS — Mahigit 120Bulakenyo ang nakinabang sa pagsasagawang breast cancer awareness at librengkonsultasyon sa Hiyas ng Bulacan Conven-tion Center noong Setyembre 26.

Pinangunahan ni Dr. Romy Diaz, isangsurgical oncologist na nakabase sa EstadosUnidos, ang konsultasyon. Siya’y inimbitang Rotary Club of Malolos - Hiyas sa pangu-nguna ni Acel Ramos ang kasalukuyangpangulo.

Idinaos ng Rotary Club Malolos - Hiyasang libreng konsultasyon bilang kanilangpaglilingkod bayan, bukod tangi para samga mahihirap na Bulakenyo na may dina-ramdam na breast cancer, sabi ni Ramos.

Kaugnay nito, sinabi niya na sa mgasusunod na araw ay magsasagawa rin silang pagpapakain sa mga mag-aaral sa mgapampublikong paaralan. Ito naman, aniya,ay ang kanilang tugon sa napabalitang irondeficiency syndrome na nagiging laganapsa mga kabataan ngayon.

Rotarians at mamamahayag,pareho ang simulain

LUNGSOD NG MALOLOS — Matagumpayna nabigyang linaw ang ilang isyu salalawigan ng Bulacan, maging ang pagka-kahawig ng simulain ng mga kasapi ng Ro-tary Club at mga mamamahayag sa isangpagtitipong ginanap sa Malolos ClubRoyale Resort noong Setyembre 27.

“Hindi pala nagkakaiba ng simulain atpananaw ang Rotarians at journalists,” aniEdwin Cariaso, ang kasalukuyang pangulong Rotary Club of Malolos, ang itinuturingna pinakamatandang Rotary Club sa buongBulacan.

Ito ay matapos ipaliwanag ni Dino Bala-bo ng Mabuhay ang pagkakatulad ng mgaprinsipyong pinaninindigan ng Rotariansat mga mamamahayag.

“Magkapareho tayo ng simulain atprinsipyo,” ani Balabo na siyang panauhing

RESURRECCION, Rommel S. ng Branch21; 13) DE GUZMAN, Rustico ng OCC;14) PASCUAL, Armando D.P.; at 15)LUNTAYAO, Corazon O. ng Branch 14.

Manunungkulan ang mga bagong halalna opisyal ng BULCEA sa loob ng dalawangtaon, mula 2008 hanggang 2010.

Alexander Tenorio Garcia, 44CALUMPIT, Bulacan — Taos pusong naki-kiramay ang mga bumubuo ng pahayagangMabuhay at National Union of Journal-ists of the Philippines (NUJP) – BulacanChapter sa mga naulila ni AlexanderTenorio Garcia ng Barangay Pungo, Ca-lumpit, Bulacan.

Si Garcia, 44, ay binawian ng buhaynoong Setyembre 22. Ang kanyang labi ayinilibing sa Himlayan ng Lahing Kayu-manggi sa Calumpang, Calumpit noongSetyembre 28.

Naulila ni Garcia ang kanyang maybahay na si Maxima at mga anak na sinaJose Mari, Dean Martin at Mark Alexis.

Si Jose Mari ay isang mag-aaral ng MassCommunications sa Bulacan State Univer-sity, manunulat ng pahayagang Punla,kasapi ng NUJP–Bulacan, at ang pina-kabatang nagwagi sa katatapos na taunangGawad Plaridel.

3+1 October eventsat SM City Marilao

It’s going to be a fun-filled October at SMCity Marilao as it features three majorevents: Children’s Month, United NationsDay, and Halloween celebrations, plus theGreat 3 Day Sale!

Children’s MonthIt’s going to be a Kid’SMall World

again as the mall celebrates Children’sMonth this October. A Children’s Con-gress will be held on Oct. 10 by the De-partment of Social Welfare and Develop-ment followed by a Caring for ChildrenOrientation Program on Oct. 14.

United NationsThe mall will celebrate this year’s

United Nation’s Day with the One WorldCostume Parade on Oct. 24. Open toschools in Bulacan, there will be a total ofP75,000 worth of prizes to be given awayto schools with the best costumes, the bestperformance, and the most number of coun-tries represented. Plus, exciting kiddieparty treats await the young shoppers ofthe day.

HalloweenSM Marilao will be all treats on Octo-

ber 31 when the mall holds its Hallow-een Family Costume Contest and givesaway exciting prizes for the whole family.Kids will also have a blast getting treatswith the Halloween Trick or Treat atthe mall’s participating stores on the sameday. It will be a great day for the family toget together and have fun dressing up inthe coolest costumes.

Great 3 Day SaleFabulous bargains are up for grabs as

the mall gives the biggest markdown yetwith its Great 3 Day Sale happening onOct. 17, 18 & 19. It’s the best chance to doyour pre-Christmas shopping while enjoy-ing the country’s longest singkaban, analmost 600-foot bamboo arc that brings amarked festive air to the mall. — PR

Clean-up operation saLungsod ng Quezon

LUNGSOD NG QUEZON — Kasalukuyangisinasagawa ang Clean-up Operation naproyekto nina Mayor Sonny “SB” Belmonteat Vice Mayor Herbert “Bistek” Bautistasa buong lungsod ng Quezon.

Pinapatupad ito sa pakikipagtulunganng Enviromental Protection Waste Man-agement Department ng lungsod at mgapinuno ng mga barangay.

Ayon kay Filibert Escandor, supervisorng Special Cleanliness Operation Group 1,tatagal ang Clean-up Operation mulaSetyembre 1 hanggang sa katapusan ngbuwan.

Upang mapadali at tiyaking magigingmatagumpay ang proyekto, nagsanib angpuwersa ng Sagip Batis (taga-paglinis ngmga sapa at ilog) at QC Street Sweepersmula sa iba’t ibang bahagi ng lungsod.

Ang Barangay Escopa III, Project 4, angisa sa mga kasali sa proyekto.

Ang paglilinis sa nasabing barangay ayisinagawa noong Setyembre 22-23 sapangunguna ni Barangay ChairwomanDelia Bongbonga at Kagawad Bart Empleo,hepe ng clean and green committee.

Ayon kay Empleo, kanyang ipagpapa-tuloy ang proyekto nang lampas sa buwanng Setyembre 30 dahil bilang hepe ng cleanand green chairman tungkulin niya namapanatili ang kalinisan ng buongbarangay. — MM

lilisang pangulo nito na si Atty. Rene Reyesng Regional Trial Court ng Bulacan Branch78 noong Biyernes, ika-26 ng Setyembre,2008

Tumayong mga election officer ang mgaEx-Officio Sheriff na sina Atty. EmmanuelOrtega, Benjie Hao, Homer De Leon at BertSamonte.

Sa 22 kandidato tumakbo, ang unang15 na may pinakamataas na boto ang bubuong 2008-2009 BULCEA Board of Trust-ees, kung saan sila naman ang mag-bobotohan para sa iba’t ibang posisyon.

May 254 ang bumoto mula sa RTC atapat mula sa Municipal Trial Court.

Ang mga pinalad na makapasok saposisyon ayon sa pagkakasunod-sunod aysina: 1) ESGUERRA, Silvestre J. ng Branch78; 2) PRING, Juan G. Jr. ng Branch 81; 3)VILLARAMA, Francisco Jr. ng OCC; 4)AGAY, Sotera Lourdes D. ng OCC;

5) MADDELA, Melanie M. ng Branch83; 6) GARCIA, Susana S. ng Branch 14; 7)MALIGAYA, Greg Z.M. ng Branch 12; 8)IPAC, Junie Jovencio ng OCC; 9) MAG-SAKAY, Ronilo C. ng Br. 14;

10) RAYMUNDO, Juliana M. ng Branch77; 11) ROMERO, Amelia M. ng OCC; 12)

NAGLILINIS ng kalsadang J.P. Burgos ang dalawang kasapi ng Sagip Ilog ng QuezonCity na sina Pablo Changco (kaliwa) at Estrella Andohoyan bilang bahagi ng “Clean-up Operation” na nagsagawa ng paglilinis sa Barangay Escopa III, Proj. 4, QuezonCity noong Setyembre 22. Ang malawakang paglilinis ay proyekto nina Mayor Sonny“SB” Belmonte at Vice Mayor Herbert “Bistek” Bautista. — CHARLETT AÑASCO

SETYEMBRE 26 – OKTUBRE 2, 2008 MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980 7

SHOWING ONSEPTEMBER 24, 2008

ONWARDSsubject to change without prior notice

RIGHTEOUS KILL

I.T.A.L.Y.

HELLBOY 2

PROM NIGHT

from page 316th century, scatteredcoastal areas had beencleared for agriculture andvillages. Today, the countryis devoid of its forest cover.“Primary forests in thePhilippines are being de-stroyed due to both loggingand agricultural expansion,significantly decreasing thePhilippine’s natural re-sources,” commented oneenvironmentalist.

Another imminentthreat to Philippine forestsis mining. In 1997, regionswhere mining activitiestook place covered one-quar-ter of the country and in-cluded more than half of theremaining primary forest.“The country’s develop-ment objectives, which in-clude road network devel-opment, irrigation, powerand energy projects, andplanned ports and harbors,still need to be harmonizedwith biodiversity conserva-tion goals,” CI said in astatement.

As the country’s forestsdisappear, so does the diver-sity of plants and animal lifewithin them. “Along withits remarkable levels of spe-cies endemism, the Philip-pines is one of the world’smost threatened hotspots,”said CI.

At the very least, one-third of the more than9,250 vascular plant speciesnative to the Philippinesare endemic. Of the 1,000species of orchids found inthe country, 70 percent arerestricted to the hotspot.

There are over 530 birdspecies found in the identi-fied hotspot; about 185 ofthese are endemic and over60 are threatened. Min-doro, Luzon, Negros andPanay, Cebu, Mindanao and

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Regarding Henry from page 3

the Eastern Visayas, theSulu archipelago, andPalawan have been identi-fied by the Bird Life Inter-national as endemic birdareas.

One of the most threat-ened bird species is the Phil-ippine eagle, which breedsonly in primary lowlandrain forest. Habitat destruc-tion has exterminated theeagle everywhere except onthe islands of Luzon, Min-danao and Samar, wherethe only large tracts of low-land rainforest remain. To-day, the total population isestimated at less than 700.

At least 165 mammalspecies are found in thePhilippine hotspot, andover 100 of these are en-demic. Rodent diversifica-tion in the country is com-parable with the radiationof honeycreepers in the Ha-waiian Islands and finchesin the Galapagos. “The Phil-ippines has among the high-est rates of discovery in theworld with sixteen new spe-cies of mammals discoveredin the last ten years,” CIinformed.

In the coming years,more wildlife species willbe discovered and some maygo extinct, but hopefullythe hard work of the gov-ernment and conservationgroups will keep thingsfrom getting too bad tooquickly.

”Conserving wildlife isan arduous task,” saidDelfin J. Ganapin when hewas still with the Depart-ment of Environment andNatural Resources. “Thiscannot be accomplished byone or two governmentagencies alone. The contin-ued existence of our wild-life rests on the support andcooperation of our people.”

from page 3as a personal affair and religious in nature, and therefore,not to be imposed on others.

Again, the bishops corrected him saying that the claimthat life begins at conception is a scientific truth and notjust a religious doctrine, and that it has a universal appli-cation and not just a personal affair of some individuals.

I was happy to learn about these immediate correc-tions and direct interventions of the American bishops,and I hope that the same action can be expected of ourbishops here in our country.

The impression of many is that our bishops are slowand remiss in correcting our Catholic politicians who de-viate in their public pronouncements from Church teach-ings on faith and morals. They seem to be trigger-happyinstead in purely political issues that are open to differ-ent valid opinions.

The question is asked: if a taxi driver can be correctedby a priest, and a politician by a bishop, who can correctpriests and bishops when they are wrong or at least re-miss in their duties especially of proclaiming and defend-ing Church doctrines relevant to public issues?

Actually, the answer is known. But is it followed, is itapplied to concrete cases of clear imprudence and neglect?No one seems to hear anything about any such instance.

— roycimagala@hotmail.com

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Cebu Calling from page 3

E R R A T U MIn the notice of Sheriff’s Sale filed by Balikatan Housing Finance, Inc.vs. Sps. Froilan I. Trocio and Ma. Corazon Luisa G. Trocio published inMabuhay issues dated May 16, 23 and 30, 2008 the EJF No. shouldbe EJF No. B-408-2008 and not as published.

Mabuhay: September 26, 2008

EXTRAJUDICIAL SETTLEMENT OF ESTATENotice is hereby given that the Estate of Pablo H. Ticzon was extra-judicially settled between the surviving heirs of the said decedent asper Doc. No.1017; Page No. 95; Book No.CXIV; Series of 2005 beforeNotary Public Elsa Verdadero-Perlas for and in Pasig City.

Mabuhay: September 26, October 3 & 9, 2008

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Promdi mula sa pahina 2

mula pahina 2

kod pa sa dalawa ang kan-dong na shoulder bag. Bakitkaya? Baka lalagyan ngbenta ng yema at iba pangkendi yung isa.

Tiyak ding may asawasiya di tulad ng babaengkatapat ko na ubod ng hinang boses kaya hindi rinmariinig ng driver.

“Dalaga pa iyan,” ani nglalaking katabi ng driver.“Mahina pa boses, pero pagmay-asawa na tiyak nakumakalakatak ang bunga-nga.”

Inalis ko na ang akingtingin sa babaeng parangteacher upang tumingin samalayo at mag-isip ng susu-lating kolum nang biglangpumusag ang binatang es-tudyanteng katabi ko sakanan.

May nag-text sa kanya,kaya’t nagmamadaling hi-

nukay sa bag niya ang kan-yang cellphone at sa kama-madali ay medyo nasikoako.

Dahil nasiko ako, di kosinasadyang matingnan angkanyang cellphoone na ini-labas at dali-daling pinin-dot-pindot.

Naku, dalagang-dalagaang kulay ng cellphoneniya. Pink!

Nangiti ako sa sarili atpasimpleng sinulyapan angnakatagilid niyang mukhakung saan ay malantik nanakabitin sa noo ang bangsng kanyang buhok na maykulay blonde.

Nagbalik ang mata ko sacellphone niyang dalagangdalaga ang kulay. Mataposbasahin ang natangap namesaage, sumagot siya ng“k” na ang ibig sabihin ay“okey.”

Inilayo ko na ang tinginko pero naisip ko pa rin, piso

from page 3At an Asia-Pacific roundtable in

Cebu , former President Fidel Ramospredicted: “In three years, Cebu willconfront a big water problem.” Tapsurface water from Bohol .

Was this not President GloriaArroyo’s December 2001 speech?“Your most urgent problem is water,”Ms Arroyo told Cebuanos then. “Youhave several options. Decide in 30days. Decide now.”

“Well, we have news for Mr. Ra-mos,” a Sun•Star commentary said.“The problem is already here”.

Metro Cebu today pumps doublewhat its aquifers recharge. Thus, athird have been irreversibly damagedby salt intrusion. Wells are turningbrackish. Water tables have slumped.All the city’s rivers are biologicallydead. Cebu ’s obsolete water agencyhas leaky taps in only four out of tenhouseholds. It can not provide 24 hourservice.

So what makes Cebu unique? Mi-grants and new babies also double de-

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Depthnews continued from page 3

mands in other cities like Manila.Leakages drain supply. The well-drill-ing frenzy causes land subsidence too.Most major cities and eight of 19 keybasins will be parched by 2025, Ja-pan ’s International CooperationAgency forecast earlier.

“We have no water problem,” scoffsCebu Mayor Tomas Osmena. Amen,chorus his city council otherwiseknown as “a harem of eunuchs.” Thisis a leadership in denial. But delu-sion doesn’t alter reality.

Lots remain unsold in Mr.Osmena’s prime project: the 296-hectare South Properties. Investorsbalk over uncertain titles, lack ofroads, power — and water. Cebu doesnot have the “Saudi option”: to ex-change oil for water. With oil spikingat $103 this week, energy-intensivedesalination has become prohibitive.

The mayor’s friends, who run smallwater firms, would drill yet morewells into crumbling aquifers, Thatguarantees earlier collapse of a re-source that provides over 90 percent

of Cebu’s water.The mayor blocked a proposal to

tap Cebu surface water developed byWorld Bank, Ayala and major firms.City Hall didn’t bother with conser-vation to get “more bang for the drop.”Cebu Daily News snapped: “We havewater policy black holes.”

Forget the 26-kilometer Boholpipeline Mr. Ramos dusted off. “Thereis Imperial Cebu to watch out for,”Bohol Chronicle cautioned.Boholanos buck exporting a valuableresource that Cebuanos wasted. Tou-che!

“We are not on a straight line pathto the future,” State of the World 2008notes. “Choices must be made in theways water is wasted or conserved,polluted or protected … valued for allits uses or simply exploited for a few.”

Wise policies open the use of inno-vative conservation, pricing policies,investment decisions, etc. But policyparalysis guarantees that tomorrow’skids will pay baksheesh for murkywater — when available.

rin ang halaga ng isangletrang iyon. Mahal dintalaga ang pakikipagkomu-nikasyon ngayon. Imagine,isang letra lang ay piso naang halaga, maliban na langkung siya ay naka-unlitext.

Pagdating ng jeep saPaombong, marami angbumaba, at lalo pang lumu-wag ang jeepney nang du-mating sa hangganan ngHagonoy at Paombong dahilmarami ding bumaba.

Ngayon ko napansin angmagsing-irog na estudyantena halos katapat ko kaninasa upuan.

Komo lumuwag yungupuan sa panig nila, medyosumandal ang babae dun salalaki. Ikinawit naman nglalaki ang kaliwang kamaysa may tiyan ng babae.

Hindi ko rin sinasadyangmapansin, parang hinihilotng lalaki ang tiyan ng baba-eng estudyante.

Naisip ko, baka masakitang tiyan. Baka namannabales yung babae. Kasiganoon ang ginagawa saamin nung kami ay bata.Pag sumakit ang tiyan, nila-lawayan ang isang daliri atinihihilot ng pa-krus satiyan ng bata.

Naisip ko rin, hindi na-man siguro nabales yungbabae, baka kinabaganlang.

Ilang sandali pa, nagsi-mula nang kumaldag-kaldag ang jeepney. Papasokna kami sa kabayanan ngHagonoy. Dumadaan nakami sa mala-buwang kal-sada. Baku-bako. Kailanganna talaga namin ng helmet.

“Pambihirang kalsada,”ang halos magmurang sam-bit ng driver habang naki-kipagbuno sa manibelaupang umiwas sa mas ma-lalaki at malalim na hukay.

Nagbalik naman sa a-king alala na noong hulingbahagi ng dekada 80, ma-ganda at maayos ang mgakalsada sa Hagonoy.

Ang mga natatandaankong baku-bakong kalsadasa Hagonoy noon ay sa mgadulong barangay ng Pala-pat, Iba, Carillo at Abulalas.

Ngunit iba na ngayon.Halos 20 taon ang nakali-pas, ang kalsadang giba-giba sa Hagonoy ay yungmga nasa kabayanan.

Nakahinga naman akong maluwag dahil nakababaako sa jeepney na walangbukol. Salamat sa mamangdriver at sa Diyos na guma-bay sa amin.

Masaya na rin ako dahilmakikita at makakalaro kona naman ang aking nag-iiisang supling na ngayon ayisang taon at siyam nabuwan na.

Team-BOG on track to win Villar tourneyTeam Bulacan Organization or Team-BOG,composed of (from left) Louie Tabing ofABC-CBN/DZMM; Harold Raymundo ofMabuhay; team captain Orlan Mauricio ofRPN-News 9; Oliver Paul Mauricio ofMetroNews/Bulacan; and Erick Silverio ofPeople’s Tonight, is on course to win the1st Sen. Manny Villar 9-Ball tournamentfor mediamen. Team-BOG escaped aknockout loss from LTO-LTFRB Team lastSept. 6 by winning (5-4) in the 8-teamquarterfinals to enter the Round of Four.Then, Team-BOG stunned GMA7-DZBBTeam last Saturday in the Race to 9 semi-finals (9-3) to arrange a showdown withABS-CBN, who beat the Photogs Team,9-3, in the other semi-final game. Thechampionship trophy and the top prizemoney of P50,000 will be disputed on Sept.27 at the AMF-Puyat Billiard Center,Starmall in Mandaluyong City.

BARASOAIN BAKESHOP50 taon na ang di makakalimutang ensaymada

TILA MAY GAYUMA — Inaayos niLovely Apolonio ang mga paninda ngBarasoain Bakeshop sa sangay nito saTabang, Guiguinto, Bulacan. Ang tila may

gayumang ensaymada ng Malolos angnagpatanyag sa Barasoain Bakeshop nanagdiriwang ng ika-50 anibersaryo sataong ito. — DINO BALABO

LUNGSOD NG MALOLOS— Nagtapos ng pag-aaral siTeresita Castro-Boado,ngunit sa halip na magingisang guro, sinimulan niyanoong 1958 ang paggawa atpagbebenta ng mga espesyalna tinapay at iba’t ibangminatamis.

Ito ang naging daan sapagsilang ng BarasoainBakeshop na nagdiriwangng ika-50 anibersaryo sataong ito kung kailan angnagtatag nito ay napili naisa sa 18 “most inspiringBulakenyo entrepreneur”ng Go Negosyo caravan.

Sa kabila ng mahabangpanahong lumipas, hindi parin nakakalimutan ni Gng.Castro-Boado, 76, na maskilala sa tawag na “NanaIsing”, kung paano siya nag-simula.

Katatapos lamang niyang kursong Bachelor of Sci-ence in Home Economics(BSHE) noong 1954 sa Uni-versity of Sto. Tomas (UST)nang alukin siya ng isangkamag-anak na magturo ngHome Economics sa isangpaaralan sa lalawigan ngDavao, ngunit tumanggiang kanyang namayapangama na si Emilio Castro.

“Bakit pinatapos pa nin-yo ako, tapos hindi namanpala ninyo ako pagtuturiin,”ang may tampong reklamodaw ni Nana Ising sa kan-yang ama na tutol na magtu-ro siya sa Davao.

“Close-knit ang familynamin, kaya ayaw akongmalayo ng father ko,” anini Nana Ising.

Sa halip na magmuk-mok, minabuti niyang ga-wing produktibo ang kan-yang panahon.

Nag-aral siya muli samga culinary school sa May-nila upang dagdagan angkanyang kaalaman sa pag-luluto ng iba’t ibang kaka-nin na natutuhan sa pag-aaral ng BSHE.

Panahon ng tag-arawnoong 1958 nang magsi-mula siyang magluto ngmga “tarts” o espesyal natinapay na matamis, gamitang kanilang maliit na pu-gon at puhunang P200.

Ito ang simula ng kan-yang pagiging entreprenyorna natuklasan niyang hindipala madali, ngunit tinulu-ngan naman siya ng kanyangama sa pamamagitan ngpamimigay ng kanyangmga niluto sa mga taong dinagtagal ay naging parok-yano nila.

“Iba ang style nang amako. Pinatikim muna niya samga tao. Tapos, ng magus-tuhan nila at hinahanap na,naging kostumer naminsila,” kuwento pa ni NanaIsing.

Ito ang simula ng Bara-soain Sweets na di nagtagalay pinalitan nila ng panga-lang Barasoain Bakeshop.

Ngayon ay 50 taon na ito

TERESITA ‘NANA ISING’ CASTRO-BOADOGo Negosyo Most Inspiring Micro-entrepreneur

NAGTAPOS sa kolehiyo si Teresita “Nana Ising” Boadoupang maging isang guro (itaas), ngunit di siya natuloymagturo sa Davao dahil pinigilan ng kanyang ama naayaw mapalayo ang anak. Dahil dito napagpasiyahanniyang magbago ng hanapbuhay. Sinimulan niya angpagtitimpla at pagluluto hanggang sa maperpekto niyaang di makakalimutang ensaymadang Malolos nanagbigay daan sa pagsilang ng Barasoain Bakeshop.Hindi naman naging sagabal ang pagbabago niya nggawaing buhay upang siya ay magtagumpay. Nangmakapanayam kamakailan ng Mabuhay si Nana Ising(ibaba) sinabi niya na “mula sa P200 puhunan noong1958, lumago ang Barasoain Bakeshop, na ngayon aymay dalawang sangay at mahigit P1 milyong ari-arian.”Si Nana Ising ay pararangalan ng kilusang Go Negosyobilang isa sa mga Most Inspiring Micro-entrepreneursa Bulacan sa isang palatuntunang gaganapin sa CentroEscolar University Centrodome sa lungsod ng Malolossa Biyernes, Oktubre 3. — DINO BALABO

LUNGSOD NG MALOLOS — Labing-walong Bulakenyong negosyante kabilangang anim na maliliit na entreprenyor angnakatakdang parangalan sa ika-26 na rallyng kilusang Go Negosyo na isasagawa saCentro Escolar University Centrodome salungsod na ito sa Biyernes, Oktubre 3.

Ang parangal ay inaasahang ipagka-kaloob ni Pangulong Gloria Macpagal Ar-royo at ni Joey Concepcion, ang tapagayong Pangulo sa larangan ng entreprenyor,kasama sina Kalihim Cerge Remonde, Gob.Joselito “Jon-jon” Mendoza, mga alkaldeat iba pang opisyal sa lalawigan.

Ayon kay Mara Bautista, executive di-rector ng Bulacan Chamber of Commerceand Industry (BCCI) na siyang kaakibat salalawigan ng Go Negosyo, 10 sa parara-ngalan ay kabilang sa kategoryang “MostInspiring Small and Medium Entrepre-neurs,” anim ang “Most Inspiring Micro-Entrepreneurs,” at dalawa ang tatangggapng “Institutional Special Award.”

G

Go Negosyo: 18 na Bulakenyo pararangalanBatay sa talaang ipinagkaloob ng BCCI

sa Mabuhay, ang mga tatanggap ng MostInspiring Small and Medium Entrepre-neur Award ay sina: Dr. Abraham Pascualng Pascual Laboratories Inc., EmbahadorJesus Tambunting ng Planters Bank,Jovenson Ong ng Dragon Fireworks Inc.,Nestor Santiago ng Bulacan Garden Cor-poration; Jose Hernandez Jr. ng Milko IceCream Specialties, Enrico Roque ngBodega ng Bayan, Donald Esterban ngProest Philippines Inc., Dr. Alicia Bustosng Baliuag University, Gemma Sevilla-Alcantara ng Sevilla Sweets, at Dr. IsabelLopez-Nazal ng Clinica DermatologicaYSA Skin Care Center.

Ang pararangalan bilang Most Inspir-ing Micro-entrepreneurs ay sina: ArnelPapa ng ER Shell Craft, Ramon Santos ngDisenyo Pandi - Bagong Barrio Multi-Pur-pose Cooperative, Teresita Castro-Boadong Barasoain Bakeshop, Carlito Del Rosariong Sta. Maria Dairy Farmers Multi-Pur-

pose Cooperative, Inc., Corazon Dela Cruzng LCJ Garments, at Teddy Bequizo ngBuntal Ethnic Enterprises.

Ang tatangggap naman ng InstitutionalSpecial Award ay sina Dr.Cristina Padolinang Centro Escolar University at Dr. Anto-nio B. Fortuna ng St. Martin of Tours Credit& Development Cooperative.

Ayon kay Bautista, humanga angbumubuo ng kilusang Go Negosyo sa mgaBulakenyong entreprenyor kaya’t hindilamang 10 ang bibigyan ng parangal.

Ang Go Negosyo ay naglilibot sa bawatlalawigan upang bigyan ng pagkilala angmga natatanging negosyante na magsi-silbing halimbawa at inspirasyon sa mgatao upang labanan ang kahirapan sapamamagitan ng pagsisikap.

“Gusto nilang mabigyan ng pagkilalaang mga Bulakenyong entreprenyor upangmakapagbibigay ng inspirasyon sa mara-mi,” ani Bautista.

Una rito, sinabi ng executive director

ng BCCI na umabot sa 30 Bulakenyongentreprenyor ang napabilang sa mganominado sa parangal ng Go Negosyo.

Bukod sa parangal, ang nasabing kilusanay magsasagawa rin ng forum o talakayansa CEU Centrodome para sa mga nagnanaismagnegosyo.

Ang mga paksang nakatakdang tata-lakayin ay “Go Negosyo – Sa Isip, Salita atGawa” ni Palou Abustan ng Center forSmall Entrepreneurs/STANCE Marketing;“Paano ba Sisimulan at Palalaguin angNegosyo” ni Jorge Saguinsin ng Center forContinuing Education ng Ateneo de Ma-nila University Graduate School of Busi-ness;

“Marketing para sa Maliit na Negosyo”ni Willy Arcilla ng ZMG Signum WardHowell International; at “Usapang Pera:Puhunan, Pautang, Paikot – Paano” napangungunahan ni Nestor Custodio ng Co-operative Rural Bank of Bulacan. — DinoBalabo

MabuhayLINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

VOL. 29, NO. 39 • SET. 26 – OKT. 2, 2008 • PAHINA 8

Hindi nagtagal ay natu-tuhan niya ang timpla parasa masarap na ensaymadana kinagigiliwan ng mgakostumer nila kabilang angmga mataas na opisyal saBulacan.

Ilan sa kanila ay sinadating Gob. Tomas Martinna tuwing dadaan sa kani-lang tindahan ay naghaha-nap ng “ensaymadang la-laki” dahil mayroon iyongmaninipis na hiwa ng itlogna maalat sa ibabaw.

Mula sa P200 puhunannoong 1958, lumago angBarasoain Bakeshop at nga-yon ay may dalawa nangsangay at may higit sa P1milyong ari-arian mataposang 50 taon.

At kahit naman dadala-wa ang sangay ng BarasoainBakeshop sa kasalukuyan,hindi iyon nangangahu-lugan na limitado ang mgakostumer.

Ayon kay Nana Ising, saloob ng kanilang 50 taon sanegosyo ay naging pabori-tong pasalubong ng mgaBulakenyo sa kanilang mgakaibigan ang mga produktong Barasoain Bakeshop.

Isa sa kanilang nagingsuking kostumer na malakiang naitulong sa kanilaupang higit na maipakilalaang mga produkto nila saibang tao ay si Sen. BlasOple ng Hagonoy. Tuwingmagpapasko ang yumaonang senador ay bumibili nghalos 100 ensaymadangmay lapad na 16 na pulgadaupang ipangregalo.

“Noong 1998, ang da-ming inorder ni Ka Blas atipinamigay sa mga Depart-ment Secretaries during thecentennial celebrations,” aniNana Ising.

Bukod kay Ka Blas, ipi-nagmalaki rin ng mga da-ting gobernador ng Bulacanna sina Ignacio Santiago,Roberto Pagdanganan atJosie Dela Cruz ang mgaprodukto ng BarasoainBakeshop sa kanilang pa-milya at mga kaibigan.Marami ang binibili nilaupang ipangregalo.

Ang pagtitiwalang ito ngmga matataas na opisyal nglalawigan, ayon kay NanaIsing, ay nagpapatunaylamang sa mataas na kali-dad ng kanilang produktosa loob ng nagdaang 50 taon.

“Hindi pa rin kami titi-gil at lalo naming panana-tilihin ang mataas na ka-lidad at kredibilidad ngaming mga produkto,” aniNana Ising na nagsabi pa nahindi niya gagayahin angkaranasan ng PanaderiaVillegas.

Sinabi niya na ang pag-kakamali ng dati niyanghinahangaang PanaderiaVillegas na nagsara na ayhindi naisalin ng may-arinito ang sikreto ng paglu-luto ng masarap na ensay-mada sa mga anak.

“The next 50 years of ourproducts is secured, kasinaituro ko na sa anak ko angsikreto,” aniya. At binig-yang diin pa ng nagtayo ngBarasoain Bakeshop na: “Agood product is always goodbusiness.” — Dino Balabo

at kinikilalang tahanan nghindi makakalimutang en-saymadang Malolos, inipitat iba pang natatangingpasalubong na Bulakenyo.

Ito naman ay hindi ma-itatanggi dahil sa loob nglimang dekadang nagdaanay umani ng papuri si NanaIsing sa kanyang mga paba-lik-balik na kostumer naparang “nagayuma” ng kan-yang mga natatanging pro-dukto, partikular na ang en-saymadang Malolos na ma-tagal niyang pinag-aralanbago naperpekto ang timplaat lasa.

“Mahigit dalawang sa-kong harina ang naubos kopara lang makuha ’yungeksaktong lasa at timpla ngensaymadang iyan,” aniyasa Mabuhay.

Ikinuwento rin niya angimpluwensiya sa kanyangpaggawa ng ensaymadangMalolos.

Ayon kay Nana Ising,bata pa lamang siya ay hu-mahanga na siya sa ensay-madang niluluto ng ngayonay sarado nang PanaderiaVillegas namatatagpuan dikalayuan sa kanilang lu-mang bahay sa BarangayLiang dito sa Malolos.

“Naisip ko nung bataako, kailan kaya ako maka-kagawa ng ensaymadangkasing sarap ng sa Pana-deria Villegas,” aniya.

Ang pangarap niyangmakagawa ng masarap naensaymada ay naging ha-mon sa kanya upang mag-tagumpay.

NI DINO BALABO