postÜr bozukluklari ve deĞerlendİrİlmesİ

POSTÜR BOZUKLUKLARI ve DEĞERLENDİRİLMESİ

Uzm. Öğr. Dr. Tuğçe Özekli Mısırlıoğlu

Sunum Planı:

Temel bilgiler ve terminoloji İdeal ayakta duruş postürü Patolojik ayakta duruş postürü İdeal oturma postürü Patolojik oturma postürü Dominant tarafın postür üzerine etkisi Postür analizi Egzersiz tedavisi

Postürün Tanımı:

Ortopedik Cerrahlar Amerikan Akademisi Postür Komitesi (1947):

Doğru postür; pozisyondan bağımsız bir şekilde (ayakta, yatarken, çömelirken ya da eğilirken) vücudun destek yapılarını zedelenme ya da ilerleyici deformitelere karşı koruyan, muskuloskeletal denge durumudur.

Bu durumda kaslar, torasik ve abdominal organları korumak için en etkin şekilde görev yapar.

Postürün Tanımı:

Ortopedik Cerrahlar Amerikan Akademisi Postür Komitesi (1947):

Yanlış postür; vücudun destek yapıları üzerinde artmış gerilim yaratan ve denge etkinliğini bozan, vücudun farklı kısımları arasındaki yanlış ilişki durumudur.

TEMEL BİLGİLER ve

TERMİNOLOJİ

Vücut segmentleri:

Postür; vücudun her kısmının, kendisine bitişik segmente ve bütün vücuda oranla en uygun pozisyonda yerleştirilmesidir.

Anatomik Duruş Pozisyonu

Vücut Düzlemleri ve Aksları

Frontal düzlem-sajital aks etrafında yapılan hareketler: Abduksiyon-

adduksiyon Lateral fleksiyon

(boyun ve gövde için) İnversiyon-eversiyon

•Transvers düzlem-longitidunal aks etrafında yapılan hareketler:

•Eksternal-internal rotasyon•Supinasyon-pronasyon•Aksiyel rotasyon (boyun için)

Sajital düzlem-frontal aks etrafında yapılan hareketler:

Fleksiyon-ekstansiyonNutasyon-kontranutasyon

Skapula, klavikula ve baş parmak hareketleri bu kurallara uymaz!

Vücudun Ağırlık Merkezi

Çocukta; T12 vertebra

seviyesinde Erişkinde; S1 veya S2

vertebranın hafif önünde

Postürün Gelişim Aşamaları..

Doğumda; tüm omurga öne konkav ve fleksiyonda: dorsal kifoz ve sakral kifoz

3. ayda - baş tutma: servikal lordoz

6-8. ayda – oturma ve ayakta durma: lomber lordoz

Primer eğriler: Sekonder eğriler:

Statik-Dinamik Postür Statik postür:

Oturma, ayakta durma, yatma sırasındaki postürdür.

Kasların, eklemleri stabilize etmeleri için statik

(izometrik) olarak kasılmalarını ve yerçekimine karşı koymalarını gerektirir.

Dinamik postür: Yapılan hareketin sonucu olarak devamlı

değişen çevre şartlarına uyum sağlamaya çalışan aktif bir postürdür.

Postürün Durağan ve Dinamik Yapıları

Pasif stabiliteyi sağlayan yapılar: Ligamanlar Fasya Kapsül

Aktif stabiliteyi sağlayan yapılar: Kaslar

Postür Kinematiği(Ayakta duruş stabilitesi)

1) Ayak bileğinde2) Dizde3) Kalçada 4) Gövdede5) Başta

Kas dengesi/dengesizliği

Kas dengesi: Bir eklem üzerinde etkili karşıt kasların

kuvvetlerinin dengede olup, optimal stabilizasyon ve ideal dizilimin sağlandığı kararlılık durumudur.

Kas dengesizliği: Bir kasın kuvvetsiz, antagonistinin ise

kuvvetli olduğu, yanlış dizilim ve verimsiz harekete yol açan dengesizlik durumudur.

Kas dengesizliği terminolojisi

Sıkı kas İstirahatte normaldekinden daha

kısadır Yeterince uzayamaz Eklemin pozisyonunu değiştirebilir. (Kendall, Janda and Sahrmann)

Kas dengesizliği terminolojisi

Zayıf kas: Tipik olarak tek eklemli, uzun kaslarla

ilişkilidir; yeterli derecede kısalamaz. (Gerilme zayıflığı, Kendall)

Sıkılık zayıflığı

Tonik/Fazik kaslarGlobal-’’Tonik’’ Lokal-’’Fazik’’

Filogenetik olarak daha yaşlı-dominant

Filogenetik olarak daha genç

İntrauterin dönemde ve erken sütçocukluğunda

İntrauterin dönemde ve erken sütçocukluğunda inaktif

Sedentar yaşamda, yaralanamada, yaşlılıkta

Daha yüksek SSS kontrolü gerekli

Fleksör reflekslerle ilişkili Ekstansör reflekslerle ilişkili

Primer olarak iki-eklemli kaslar

Primer olarak tek-eklemli kaslar

Sıkılık, hipertoni, kısalık ve kontraktür gelişimine meğilli

Hipotoni, inhibisyon ve kuvvetsizliğe meğilli

Atrofiye dirençli Kolay atrofi olur

Tonik ya da Postural Kaslar

GC ve soleus TP Kısa kalça adduktörleri Hamstringler Kalça fleksörleri

RF İliopsoas TFL

Piriformis Erektör spinalar QL Pektoraller Trapez üst kısmı/Levatör

skapula SCM Skalenler Üst ekstremite fleksörleri

Fazik kaslar

Peroneuslar TA VM ve VL Gluteus maksimus,

medius ve minimus RA Serratus anterior Romboidler Trapez orta ve alt kısmı Derin servikal

fleksörler Üst ekstremite

ekstansörleri

*Janda’ya göre geri kalan tüm kaslar nötraldir.

Üst Çapraz Sendrom

Alt Çapraz Sendrom

Layer (Stratification) Sendrom

İDEAL ve PATALOJİK AYAKTA DURUŞ POSTÜRLERİ

İdeal Ayakta Duruş Postürü

İdeal Ayakta Duruş PostürüYüzeyel

belirteçler

•Kulak memesi

•Omuz eklemi

•Gövdenin

ortası

•Trokanter

majör

•Diz ekleminin

hafif anteriorı

•Lateral

malleolün

biraz önü

Kemiksel belirteçler•Koronal suturun hafif posteriorı•EAM•Servikal vertebra korpusları•Sakral promontoryum•Kalça ekleminin hafif posteriorı•Diz ekleminin hafif anteriorı•Kalkaneokuboid eklemin hafif önü

Baş ve Boyun

Çekül hattı; Yan bakışta; kulak memesi Arkadan bakışta; baş ve servikal

spinöz proseslerin tam ortasından geçer.

Baş tilt yapmamalı. Çene retrakte olmamalı. Servikal lordoz korunmalı. Baş ve boynun doğru dizilimi

için, sırtın doğru dizilimi şarttır.

Baş ve Boyun

Normal servikal dizilim Yanlış servikal dizilim

Baş ve Boynun Yanlış Pozisyonları

Baş posterior tiltte

Başanterior tiltte

Baş aşırı anterior tiltte

Sırt

Hafif dorsal kifoz bulunmalı. Sırtın doğru dizilimi için, bel ve

pelvisin doğru dizilimi şarttır.

Artmış lordozYuvarlak sırt

Omuz

Çekül hattı; Yan bakışta; omuz orta hattında Arkadan bakışta; skapula düz,T2-

T7 arasında, her iki skapula arası 10 cm olmalı, hiçbir açısı ya da kenarı belirgin olmamalı

Omuzun doğru dizilimi için, skapulaların doğru dizilimi şarttır.

Omuzun yanlış pozisyonları

Omuzlar ve skapulalar, doğru pozisyonda

Skapulalar, abduksiyonda ve hafif eleve

Omuzlar eleve, skapulalar adduksiyonda

Omuzlar deprese,skapulalarabduksiyonda

Pelvis ve Bel

Çekül hattı; Yan bakışta; lomber vertebra

korpusları, sakral promontoryum, kalça ekleminin hafif posteriorından geçer.

Fakat, bu noktalar yeterli değil!

Sebep; pelvik tilt! Pelvis pozisyonu, doğru ya da

hatalı postürel dizilimde anahtar öneme sahiptir.

Kinematik: Pelvis açık kinetik zincir hareketleri

Kinematik: Pelvis kapalı kinetik zincir hareketleri (Ayakta duruşta)

Pelvis hareketleri

Spinal hareketKalça

hareketleriAnterior tilt Hiperekstansiyon Hafif fleksiyon

Posterior tilt Fleksiyon Ekstansiyon

Sola lateral tiltSağa lateral

fleksiyon

Sağ kalçada hafif adduksiyon

Sol kalçada hafif abduksiyon

Sola rotasyon (gövdeyi

döndürmeden ya da ayağı hareket ettirmeden)

Sağa rotasyonSağ kalçada hafif

ERSol kalçada hafif İR

Pelvis çevre kasları

Pelvis çevre kasları

Kalça ve dizler

Çekül hattı; Kalça eklemi merkezinin hafif

posteriorı Diz eklemi aksının hafif

anteriorından, patellanın hemen arkasından geçer.

Neden?

O-bacak ve x-bacak dizilimi

İdeal dizilim O-bacak dizilimi X-bacak dizilimi

X-bacak kompansasyonu;O-bacak

Bacak ve dizlerin yanlış dizilimi

İdeal diz dizilimi Dizler hafif fleksiyonda

Dizler hiperekstansiyonda

Ayak ve dizlerin yanlış dizilimi

İdeal ayak ve diz dizilimi

Ayaklar supinasyonda Ayaklar pronasyonda

Ayak bileği ve ayak Çekül hattı;

Lateral malleolün hafif önünden

Longitidunal arkın apeksinden Kalkaneoküboid eklemin

lateralinden geçer.

Standart pozisyonda; Topuklar arası mesafe ≈8 cm Out-toe derecesi orta hattan

≈8°-10° olmalı

Postür dizilim çeşitleri

Lordotik Postür

Kısa ve kuvvetli Alt bel kasları Kalça fleksörleri

Uzun ve kuvvetsiz Anterior

abdominaller

Hamstringler;Uzundur ama kuvvetsizolabilir, olmayabilir.

Kifolordotik Postür

Kısa ve kuvvetli Boyun ekstansörleri Kalça fleksörleri

Uzun ve kuvvetsiz Boyun fleksörleri Üst sırt ES EO

RA;Her zaman uzun değil!! Alt sırt kasları;Her zaman sıkı değil!

Düz-sırt Postürü

Kısa ve kuvvetli Hamstringler

Uzun ve kuvvetsiz Tek eklemli kalça fleksörleri

Abdominal kaslar;Sıklıkla kuvvetli

Alt sırt kasları;Hafif uzun, ama kuvvetsiz değil!

Bazen dizler hafiffleksiyonda da olabilir

Yuvarlak-sırt Postürü

Kısa ve kuvvetli Hamstringler İO üst lifleri

Uzun ve kuvvetsiz Tek eklemli kalça fleksörleri EO Üst bel

ekstansörleri Boyun fleksörleri

Kuvvetli fakat kısa

değil; Alt bel kasları

DOMİNANT TARAFINPOSTÜR ÜZERİNE ETKİSİ

İdeal postür dizilim Sağ el baskın Sol el baskın

SAĞ DOMİNANSIN TİPİK POSTÜRÜ

Kısa ve kuvvetli Sağ lat. trunk kasları Sol kalça abduktörleri Sağ kalça adduktörleri Sol PL ve PB Sağ TP, FHL,FDL Sol TFL

Uzun ve kuvvetsiz Sol lat. trunk kasları Sağ kalça

abduktörleri- öz. posterior gluteus medius

Sol kalça adduktörleri Sağ PL ve PB Sol TP, FHL,FDL Sağ TFL

İDEAL OTURMA POSTÜRÜ

İdeal oturma; vücut ağırlığının iskial

tüberositaslar ve çevre dokulara minimal eforla iletildiği vücut pozisyonudur.

(Schobert, 1962)

Yerçekimi merkezi; iskial tuberositas ve

11. torakal vertebranın hemen önündedir.

Standart bir oturma postüründe; Çene hafif içeri bakmalı Boyun fleksiyonu 5-10° Lomber omurga mid-

fleksiyonda olmalı Fizyolojik eğrilikler

sürdürülmeli Omurga hafifçe arkaya doğru

eğimli (10°) bir arkalıkla desteklenmeli

Diz ve kalçalar 90°’de olmalı Ayaklar tabana düz bir şekilde

temas etmeli

OTURMA TİPLERİ

POSTÜR ANALİZİ

Ekipman:

Postür panoları Çekül hattı Dereceli katlanan

cetvel Blok setleri İşaretleme

kalemi Mezura Muayene

çizelgesi Uygun kıyafet

Ayakta dururken dizilim

Anterior bakış: Segmental dizilim bölümüne not edilir.

Lateral bakış: Çekül dizilimi ve segmental dizilim

bölümlerine not edilir. Posterior bakış:

Çekül dizilimi ve segmental dizilim bölümlerine not edilir.

Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Öne eğilme testi:

Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Düz bacak

kaldırma testi:

Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Kalça fleksör uzunluğu:

Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Tensör fasya lata uzunluğu:

Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Arkaya eğilme:

Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Yana eğilme:

Kas kuvveti testleri: Orta trapez:

Kas kuvveti testleri: Alt trapez:

Kas kuvveti testleri: Sırt ekstansörleri:

Kas kuvveti testleri: Gluteus medius:

Kas kuvveti testleri: Gluteus maximus:

Kas kuvveti testleri: Hamstringler:

Kas kuvveti testleri: Kalça fleksörleri:

Kas kuvveti testleri: Tibialis posterior:

Kas kuvveti testleri: Gövde kaldırma:

Kas kuvveti testleri: Çift bacak indirme-kaldırma:

EGZERSİZ

Çapraz Sendromlar

Sıkıhipertonikkaslar

Sıkıhipertonikkaslar

EKLEMLER

Zayıf, uzun fazik kaslar

Zayıf, uzun fazik kaslar

Üst ekstremite germe

Alt ekstremite germe

Üst ekstremite kuvvetlendirme

Alt ekstremite kuvvetlendirme

Abdominal program

Her kuvvetsiz kası kuvvetlendirmeli mi?

Orta derecede sıkı/kısa kaslar motor emirlere normalden daha kuvvetli yanıt vererek antagonist kaslarında resiprokal inhibisyona sebep olabilir. (Jull ve Janda)

Ciddi derecede sıkı/kısa kasların kuvvetinde bir miktar azalma görülebilir. Sıkılık kuvvetsizliği

Her kuvvetsiz kası, kuvvetlendirmemeli!

Her sıkı kası germeli mi?

Sıkı kas: Yapısal ya da mekanik sıkı kas

Sarkomerlerde azalma Kolajen liflerinde artma

Nörolojik olarak sıkı kas Sıkılık hissi (Sahrmann-Kendall)

Her sıkı kası, germemeli!

SON SÖZ…

İdeal standart postür; vücudun maksimum yeterlilikte kullanımı, stres ve incinmelerin mümkün olduğunca minimum düzeyde tutulmasını sağlar.

Günlük pratiğimizde karşılaştığımız ağrılı hasta grubunun şikayetlerinin çoğu yanlış postürden kaynaklanmaktadır.

Bu sebeple postür analizi, pratik bir şekilde, rutin muayenemizde yer almalıdır.

İlginiz için teşekkür ederim.