cumhurİyet dÖnemİ tÜrk edebİyati genel Özellİklerİ...

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI GENEL ÖZELLİKLERİ

✔ Aruz ölçüsü bırakılmış, serbest ölçü ve hece ölçüsü kullanılmıştır.

✔ Dilde sadeleşme hareketi başarıya ulaşmış ve İstanbul Türkçesi esas

alınmaya başlamıştır.

✔ Edebiyatımız İstanbul aydınlarının tekelinden kurtulmuş, Anadolu’dan

aydın yetişmeye başlamıştır.

✔ Edebiyat alanında gerçekçi bir anlayış hâkim olmuş, toplumcu bir karak-

ter kazanmıştır.

✔ Kurtuluş Savaşı ve Atatürk devrimleri konuları işlenmiştir.

✔ Türk Dil Kurumu kurularak dil alanında önemli atılımlar yapmışlardır.

✔ Farklı edebi topluluklar ortaya çıkmış, Batı Edebiyatı takip edilmiştir.

TÜRK EDEBİYATI’NDA ÖZ ŞİİR ANLAYIŞI

✔ Sembolizmden etkilenmişlerdir.

✔ Estetik ve biçim kaygısı vardır.

✔ Şiirde ölçü vardır.

✔ İşlenen konular okurun anlamayacağı kapalılıktadır.

✔ İmge ve çağrışıma dayalı bir dil kullanıldı.

✔ Didaktik tutumdan uzaktır.

AHMET HAMDİ TANPINAR

✔ Ahmet Hamdi Tanpınar deyince aklımıza bilinçaltı, rüya, doğu-batı sente-

zi, zaman, musiki gelmelidir.

✔ Hece ölçüsünü şiirde çok iyi uygulamıştır.

✔ Hikâye ve romanlarında şiirsel bir dil kullanmıştır.

✔ Eserlerinde vatan sevgisi ve geçmişe hasret gibi temalar vardır.

Romanları: Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Mahur Beste, Sahnenin Dı-

şındakiler

Hikâyeleri: Yaz Yağmuru, Abdullah Efendi’nin Rüyası

AHMET MUHİP DIRANAS

✔ Bireyci şiiri estetik anlayışla özenle uygulamıştır.

✔ Hece ölçüsünü kullanarak yeni bir şiir dili oluşturmaya çalışmış.

Şiirleri: Fahriye Abla, Olvido, Serenad

Tiyatroları: O Böyle İstemezdi, Gölgeler, Çıkmaz

CAHİT SITKI TARANCI

✔ Eserlerinde ‘’ölüm, yaşam sevinci’’ hakimdir. Bu nedenle ‘’Tezat Şairi’’

olarak bilinir.

✔ Toplumsal konuları kendi penceresinden yansıtmıştır.

Eserleri: Otuz Beş Yaş, Ömrümde Sükût, Düşten Güzel, Ziya'ya Mektuplar

NECİP FAZIL KISAKÜREK

✔ Necip Fazıl deyince aklımıza mistik, metafizik, çile, kaldırımlar şairi, Bü-

yük Doğu dergisi gelmelidir.

✔ Ona göre şiir Allah'ı arama işidir.

Şiir Kitapları: Örümcek Ağı (ilk şiir kitabı), Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Çile,

Sonsuzluk Kervanı

Oyun Kitapları: Tohum, Künye, Bir Adam Yaratmak, Reis Bey

Hikâyeleri: Ruh Burkuntularından Hikâyeler, Birkaç Hikâye, Birkaç Tahlil

Monografisi: Çöle İnen Nur

ASAF HALET ÇELEBİ

✔ Modern, gelenekçi, soyut şairdir.

✔ Hint Edebiyatı ve İran Edebiyatı’ndan etkilenmiştir.

✔ Gazeller ve rubailer yazdı.

Şiirleri: He, Lamelif, Om Mani Padme Hum

YEDİ MEŞALECİLER

✔ Cumhuriyet döneminin ilk edebi topluluğudur.

✔ Sanat, sanat için olmalıdır.

✔ Edebiyatta taklitten kaçınılmalı, daima yenilik, içtenlik, canlılık aranma-

lıdır.

✔ Beş Hececiler’e tepki olarak ortaya çıktı.

✔ Sembolizm akımından etkilendiler.

SABRİ ESAT SİVAVUŞGİL

✔ ‘’Odalar ve Sofalar’’ adlı şiiri vardır.

VASBİ MAHİR KOCATÜRK

✔ ‘’Vatan ve Millet’’ adlı şiiri vardır.

KENAN HULİSİ KORAY

✔ Grubun içinde tek hikâyeyle ilgilenen kişidir.

CEVDET KUDRET SOLOK

✔ Tüm şiirlerini "Birinci Perde" kitabında topladı.

YAŞAR NABİ NAYIR

✔ Varlık dergisinin kurucusudur.

MUAMMER LÜTFİ BAHŞİ

✔ Hiç eseri yoktur.

ZİYA OSMAN SABA

✔ Şiirlerinde anılara düşkünlük, çocukluk özlemi, ev-aile özlemi, İstanbul,

Allah'a kulluk, kadere boyun eğiş konularını işledi.

✔ Yunus Emre, Mevlâna tarzı yazmıştır.

✔ Yedi meşalecilerin en ünlüsüdür.

Şiirleri: Sebil ve Güvercinler, Geçen Zaman, Nefes Almak

Hikâyeleri: Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi, Değişen İstanbul

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ ZEVK VE ANLAYIŞI SÜRDÜREN ŞİİR

✔ Hece ölçüsü kullanıldı.

✔ Kurtuluş Savaşı’nın etkilerinin sürdüğü dönemde ortaya çıkmış dünyada

milliyetçilik akımından etkilenmiş.

✔ Yabancı dillerin kuralları terk edildi, yabancı sözcükler yerine Türkçe

karşılıkları kullanıldı.

✔ Milli konulara yer verilmiş, halk arasından seçilmiş sıradan insanlar var-

dır.

AHMET KUTSİ TECER

✔ ‘’Köy Şairi’’ olarak bilinir.

✔ Şiirlerinde Anadolu halk motifleri işlenmiştir.

✔ Edebiyatımıza Aşık Veysel’i kazandırmıştır.

Oyunları: Koçyiğit, Köroğlu, Bir Pazar Günü, Köşebaşı, Satılık Ev

Şifresi: Koçyiğit Köroğlu bir pazar günü köşebaşında satılık ev arıyor.

ARİF NİHAT ASYA

✔ "Bayrak Şairi" olarak bilinir.

✔ Hece ölçüsü, aruz ölçüsü, serbest ölçü kullandı.

✔ Rubaileri vardır.

✔ Dini ve milli duygular vardır.

Eserleri: Heykeltıraş (serbest ölçüyle yazılan şiir)

KEMALETTİN KAMU

✔ ‘’Gurbet Şairi’’ olarak bilinir.

✔ Vatan sevgisi, aşk, gurbet ve doğa sevgisini işlediği şiirleriyle tanınır.

Eseri: Bingöl Çobanları

ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI

✔ ‘’Anadolu Şairi’’ olarak bilinir.

Eserleri: Yayla Dumanı, Deniz Sarhoşları (şiir)

ORHAN ŞAİK GÖKYAY

✔ “Vatan Şairi” olarak görülür.

✔ Dede Korkut Hikâyeleri’ni sadeleştirmiştir.

Şiiri: Bu Vatan Kimin

Düzyazıları: Dedem Korkut’un Kitabı, Destursuz Bağa Girenler (eleştiri)

ZEKİ ÖMER DEFNE

✔ “Sessizliğin Şiiri” ile tanınır.

✔ Yurt güzellemeleriyle tanındı.

Şiirleri: Sessiz Nehir, Denizden Çıkmış Ülke, Kardelenler

BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR

✔ Halk şiirinden kopamadığı için “Ankaralı Aşık Ömer” olarak alınır.

✔ 10. Yıl Marşı’nı Faruk Nafiz Çamlıbel ile birlikte yazmıştır.

BEDRİ RAHMİ EYÜPOĞLU

✔ ‘’Ressam Şairi’’ olarak bilinir. Çünkü resimle de ilgilenmiştir.

COŞKUN ERTEPINAR

✔ Şiirlerinde barış, kardeşlik, dostluk temaları vardır.

NECMETTİN HALİL ONAN

✔ “Dur Yolcu” şiiriyle ünlüdür

BEŞ HECECİLER

✔ Aruzla şiire başlayan sanatçılar sonradan hece ölçüsüne geçmişlerdi.

✔ Dörtlük esasına bağlı kalan sanatçılar, yeni yeni biçimler aramışlardır.

Batı kaynaklı nazım biçimlerini de kullanmışlarıdır.

✔ Şiirleri lirikten çok didaktik nitelik taşır.

✔ Memleket güzelliklerini, manzaralarını konu etmişlerdir. Anadolu’yu sa-

dece gözlemlemişlerdir. Bu nedenle Anadolu’yu tam olarak aktaramamış-

lardır.

✔ Şiirleri duygusal açıdan derin değildir.

✔ Kafiyeler kulak içindir.

FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL

✔ Memleket Edebiyatı’nın çıkış noktası “Sanat” adlı şiirdir.

✔ Çam Deviren ve Deli Ozan ile Akbaba dergisinde yazmışlardır.

✔ Behçet Kemal ile 10. Yıl Marşı’nı yazmışlardır.

✔ “Bozgun” adlı şiirde milli vicdanın sesini duyurmuşlardır.

Şiirleri: Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi, Bir Ömür Böyle Geçti

Tiyatroları: Canavar, Özyurt

YUSUF ZİYA ORTAÇ

✔ ‘’Akbaba’’ mizah dergisinin kurucusudur.

✔ Mizah konulu şiir ve yazılarını “Çimdik” imzasıyla yayımlamışlardır.

✔ “Binnaz” adlı oyunu edebiyatımızda hece ölçüsüyle yazılmış ilk başarılı

manzum piyestir.

HALİT FAHRİ OZANSOY

✔ “Aruza Veda” şiiriyle hece ölçüsüne geçti.

✔ Edebiyat yaşamının ilk yıllarında “Nayiler” hareketi içinde yer aldı.

Şiirleri: Cenk Duyguları, Sulara Dalan Gözler

Tiyatrosu: Baykuş Anısı: Edebiyatçılar Geçiyor

ORHAN SEYFİ ORHON

✔ ‘’Kadın Şairi’’ olarak bilinir.

✔ “Fırtına ve Kar” adlı serbest müstezat biçimindeki uzun şiiri ile tanınmış-

tır.

✔ Veda ve birçok şiiri bestelenmiştir.

Şiirleri: Gönülden Sesler, Kervan, O Beyaz Bir Kuştu, İşte Sevdiğim Dünya,

Peri Kızı İle Çoban Hikâyesi, Veda

ENES BEHİÇ KORYÜREK

✔ ‘’Gemiciler Şairi’’ olarak bilinir.

Eserleri: Eski Korsan Hikâyeleri (Manzum hikâyeleri toplamıştır.)

SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİR

✔ Toplum şiirleri yazmışlardır. Geniş kitlelere hitap etmek, onları harekete

geçirmek amacıyla yazılmıştır.

✔ Söylev üslubu vardır.

✔ Serbest ölçüyle yazarak içeriğe önem vermişlerdir.

✔ Fütürizm akımından etkilenmişlerdir.

NAZIM HİKMET

✔ Fütürist şair Mayokovski’nin sanat görüşünü benimsemiş, ölçü ve uyaklı

şiiri bırakmıştır.

✔ Yahya Kemal Beyatlı’dan etkilenmiştir.

Şiiri: Memleketimden İnsan Manzaraları, Kuvayi Milliye Destanı, 835 Satır

Tiyatrosu: Yusuf ile Menofis Romanı: Kan Konuşmaz

Mektubu: Kemal Tahir’e Mahpushaneden Mektuplar

RIFAT ILGAZ

✔ “Markopaşa” dergisinde yazılar yazmıştır.

CEYHUN ATUF KANSU

✔ “Dünyanın Bütün Çiçekleri”, “Kızamuk Ağıdı”, “Sakarya Meydan Savaşı”

şiirleriyle sevilmiştir.

HASAN İZZETTİN DİNAMO

✔ İlk şiir kitabı “Deniz Feneri”dir.

✔ Çocuk kitapları yazmıştır.

ATAOL BEHRAMOĞLU

Eserleri: Bir Ermeni General, Bir Gün Mutlaka, Yaşadıklarımdan Öğrendiğim

Bir şey Var (en önemlisi), Aşk İki Kişiliktir, Bu Aşk Burada Biter

GÜLTEN AKIN

Eserleri: Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı, Rüzgâr Saati (İlk şiir kitabı), Ağıtlar

ve Türküler

SÜREYYA BERFE

✔ Türkiye Milli Talebe Federasyonu’nun açtığı yarışmada “Kasaba” adlı şiiri

kazanmasıyla ünlendi.

✔ Her şeye sevgiyle bakmak isteyen bir derviş tasviri vardır.

Şiirleri: Gün Ola, Savrulan

İSMET ÖZEL

✔ Halen İstiklal Marşı Derneği’nin başkanıdır.

✔ Önemli bir toplumcudur.

Eserleri: Geceleyin Bir Koşu, Evet İsyan, Cinayetler Kitabı, Şiirler, Şiir Ki-

tabı, Celladıma Gülümserken, Erbain, Bir Yusuf Masalı

CAHİT IRGAT

✔ Anadolucu bir izlenim verir bu nedenle önemlidir.

Şiirleri: Bu Şehrin Çocukları, Irgatın Türküsü

AHMET ARİF

Şiiri: Hasretinden Prangalar Eskittim

ENVER GÖKÇE

✔ “Dost Dost İlle Kavga” şiiriyle ünlüdür.

NİHAT BEHRAM

Şiirleri: Hayatımız Üstüne Şiirler, Fırtınayla Borayla Denenmiş Arkadaşlıklar

REFİK DURBAŞ

✔ Çarşıların, işçi kızların, Pazar yerlerinin, çay evlerinin dünyasını yansıtan

şair olarak bilinir.

✔ Bütün şiirlerini topladığı kitabı ‘’Bir Umuttan Bir Sevinçten’’dir.

Eserleri: Çaylar Şirketten, Hücremde Ay Işığı

CAN YÜCEL

Eserleri: Sevgi Duvarı, Bağlanmayacaksın, Renkahenk, Kadın Dediğin

GARİP AKIMI

✔ Vezin ve kafiyeye karşı çıkmıştır.

✔ Günlük konuşma dilini şiire uygulamaya çalışmışlardır.

✔ Mecaza, süse ve suniliğe karşı çıkıp yanlılığa önem verdiler.

✔ Halk şiirinin anlatım ve deyimlerinden faydalandılar.

✔ Şiir duyguya değil akla seslenir.

✔ Sürrealizm akımı görülür.

✔ ‘’Garip’’ adlı bir şiir kitabı çıkarttılar.

ORHAN VELİ KANIK

✔ Grubun kurucusudur. Nasrettin Hoca fıkralarını manzum hale getirdiler.

Şiirleri: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi

OKTAY RIFAT HOROZCU

✔ ‘’Perçemli Sokak’’ adlı kitabıyla birlikte şiir anlayışında büyük değişiklik

olmuş soyut şiire yönelerek İkinci Yenicilere geçmiştir.

Şiirleri: Yaşayıp Ölmek, Perçemli Sokak, Aşk ve Avarelik Üzerine Şiirler

Tiyatrosu: Çil Horoz Romanı: Dana Burnu

MELİH CEVDET ANDAY

✔ Mitolojilerden etkilendiği şiiri ‘’Kolları Bağlı Odysseus’’tur.

✔ Yalın bir dil kullanmış, toplumcu gerçekçi şiir anlayışına geçmiştir.

Şiirleri: Telgrafhane, Rahatı Kaçan Ağaç, Teknenin Ölümü, Yan yana

İKİNCİ YENİ AKIMI

✔ Garip akımına (1. Yeni) ve toplumsal gerçekçi şairlere tepki olarak doğ-

du. Değişik imge, çağrışım ve soyutlamalarla yeni bir söyleşi amaçlayan bir

şiir akımıdır.

✔ Garipçiler ile İkinci Yenicilerin farkı imgelere yer vermesidir. İkisinde de

ölçü, uyak yoktur.

✔ Sürrealizmden etkilenmişlerdir. İnsanın bilinçaltına indiler. Halka değil,

elit kesim için şiir yazmışlardır.

✔ Şiirin üslubu, konuşma dilinden uzak ve mantık dokusundan arındırılmış

özgün olmalıdır.

✔ Şiirin bir konusu olmayabilir, şiirin kaynağı duygudur. Yalnızlık, karam-

sarlık, bunalım sık kullanılan temalardır.

EDİP CANSEVER

✔ Şiirlerinde en çok insanın yalnızlığını anlattı.

Eserleri: Yerçekimli Karanfil, İkindi Üstü, Dirlik Düzenlik, Umutsuzluk Parkı

TURGUT UYAR

✔ Şair, şiiri hep içerikte aradı.

Eserleri: Arz-I Hal, Türkiye’m, Dünyanın En Güzel Arabistanı, Tütünler Islak,

Pazartesi

CEMAL SÜREYYA

Şiirleri: Üvercinka, Göçebe, Beni Öp Sonra Doğur Beni (Okul kitabında iş-

lenmiştir.)

Deneme-Eleştirisi: Şapkam Dolu Çiçekle

ECE AYHAN

✔ Grubun adını ‘’Sivil Şiir’’ olarak değiştirmeye çalışmış. Kabul edilmemiş-

tir.

✔ En özgün şair olarak bilinir. “Sivil şiir, sıkı şiir, marjinallik,” kavramlarını

sıkça kullanır.

Eserleri: Zambaklı Padişah, Kınar Hanımın Denizleri

SEZAİ KARAKOÇ

✔ Şiiri aşk, hürriyet ve yaşam olgularını anlatmaya çalışır.

✔ İkinci Yeni’ye has özellikleri kullanarak İslam dininin esas alan konulara

yöneldi.

Eserleri: Mona Rosa, Huzurla Kırk Saat, Şahdamar, Zamana Adanmış Söz-

ler, Gül Muştusu

İLHAN BERK

✔ İkinci Yeni şiirinin “Uç Beyi” olarak bilinir. Uçlarda yaşamıştır. Şiirlerinin

hepsi birbirinden çok farklıdır. Her türde şiir yazmıştır.

✔ Her şiir türünün içinde yer almasına rağmen kendi çizgisini hep korudu.

Ona göre şairlik bir çeşit dervişliktir.

ÜLKÜ TAMER

✔ ‘’Soğuk Otların Altında’’ ilk şiir kitabıdır.

MAVİ AKIMI

✔ Atilla İlhan’ın 1952-1956 yıllarında çıkardığı derginin adı olan Mavi’nin

etrafında toplanan bir edebi topluluktur.

NOT: İkinci yeni, maviciler, toplumcu gerçekçiler hepsi garip akımına (Bi-

rinci Yeni) karşı çıkmıştır.

✔ Özel isimlerde büyük harf kullanılmaz.

✔ İmge vardır, serbest ölçü kullanmışlardır. İkinci yeniden farkları sosyal

gerçekçi olmalarıdır.

ATİLLA İLHAN

✔ Bodrum’u Bodrum yapan şairdir.

✔ “Cebberoğlu Mehemmed” ile ünlenmiştir.

Şiirleri: Ben Sana Mecburum, Sisler Bulvarı, Aysel Git Başımdan, Elde Var

Hüzün

Gezi Yazısı: Abbas Yolcu Senaryosu: Kartallar Yüksek Uçar

FERİD EDGÜ

✔ “O” diye bir romanı vardır. “Hakkari’de Bir Mevsim” adıyla sinemaya uyar-

lanmıştır.

✔ İlk kitabı ‘’Kaçkınlar’’ hikâye kitabıdır.

✔ Karamsar mutsuz insanların yaşayışlarını, karışık ruhsal durumlarını

yansıtmaya çalışır.

✔ Varoluşçuluk akımının etkisindedir.

Romanları: Kimse, O, Hakkari’de Bir Mevsim, Eylül’ün Gölgesinde Bir Yazdı

Hikâyeleri: Çığlık, Kaçkınlar

ORHAN DURU

✔ Sosyalisttir.

Eserleri: Ağır İşçiler, Yoksullar Geliyor

HİSAR AKIMI

✔ Sanatçının dili yaşayan dil olmalıdır.

✔ Sanatçı bağımsız olmalıdır.

✔ Kendilerini kale olarak, Türkçenin koruyucusu olarak görüyorlar.

✔ Yenilik eskiyi reddetmeden elde edilmelidir.

✔ Dil yaşayan Türkçe olmalıdır.

✔ Sanat milli olmalıdır.

✔ Garipçilere ve İkinci Yenicilere karşı olarak doğmuşlardır.

✔ Günümüz şiirinin son noktası Hisarcılar’dır.

TEMSİLCİLERİ

✔ MUNİS FAİK OZANSOY

✔ YAVUZ BÜLENT BAKİLER

✔ MEHMET ÇINARLI (EN ÖNEMLİSİ)

✔ NEVZAT YALÇIN

✔ YAHYA AKENGİN

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK HALK ŞİİRİ

✔ Halk şairleri usta-çırak içinde yetişmeye devam etmişlerdir.

✔ Geneli saz eşliğinde şiir geleneğini takip etmişlerdir.

✔ Bu dönem şairleri, şiirlerinde geleneksel konuların yanında güncel konu-

ları da işlemiştir.

AŞIK VEYSEL ŞATIROĞLU

✔ Ahmet Kutsi Tecer tarafından keşfedilmiştir.

✔ Hece ölçüsüyle yazmıştır.

✔ Şiirlerinde vatan, toprak sevgisi ve aşkı islemiştir.

✔ Şiirlerini Ümit Yaşar Oğuzcan kitapta toplamıştır. Bunlar; Sazımdan Ses-

ler, Dostlar Beni Hatırlasın

ABDÜRRAHİM KARAKOÇ

✔ “Mihriban” şiiriyle tanınmıştır.

AŞIK MAHSUNİ ŞERİF

✔ Halkın sıkıntılarını toplumcu bakış açısıyla anlatmıştır.

Eserleri: İşte Gidiyorum, Çeşm-i Siyahım

AŞIK ŞEREF TAŞLIOVA

✔ Yaşayan kültür hazinesi olarak bilinir.

Eserleri: Gönül Bahçesi

AŞIK FEYMANİ

✔ Tasavvufi yönü de vardır.

Şiiri: Ahu Gözlüm

NEŞET ERTAŞ

✔ ‘’Bozkırın Tezenesi’’ olarak bilinir.

1980 SONRASI TÜRK ŞİİRİ

✔ Bu dönem şairleri ikinci yeni şairlerine benzer

✔ Karamsarlık hakimdir.

✔ Asla şiirlerde bir ideoloji yoktur.

✔ Dil imgelidir.

✔ Düz yazıyı andıran bir anlatımları söz konusudur.

✔ Ölçü serbesttir.

HAYDAR ERGÜLEN

✔ Tüm şiirleri topladığı kitabı “Nar”dır.

Şiiri: Kırk Şiir ve Bir

HÜSEYİN ASLANSOY

✔ Mistik, metafizik yönü ağır basan bir şairdir.

Şiirleri: Balkan Çıkmazında Efendilik Tarihi, Şehir Konuşmaları, Su Burcu

SUNAY AKIN

✔ Günümüz şiirinin Orhan Veli’sidir.

Eserleri: 62 Tavşan, Antikacılar

MURATHAN MUNGAN

Eserleri: Kum Saati, Metal

TOPLUMCU GERÇEKÇİ EDEBİYAT AKIMI

✔ Dili anlaşılır özellikle şive kullanmışlardır.

✔ İşçilerin dar gelirlilerin dünyası, köydeki yaşam tarzı, köyden kente gö-

çerken göçün ortaya koyduğu sorunlar, toplumcu dünya görüşüne uygun

olarak sergilenmiştir.

✔ Ebubekir Hazım Tepeyran’ın, ‘’Küçük Paşa’’ adlı eseri köye yönelen ilk

roman örneklerindendir.

✔ Mahmut Makal’ın ‘’Bizim Köy’’ adlı eseri de köye yönelmedir.

SADRİ ERTEM

✔ Eseri ‘’Çıkrıklar Durunca’’ ile meşhurdur.

SABAHATTİN ALİ

Romanları: Kuyucaklı Yusuf, Kürk Mantolu Madonna

Şiiri: Aldırma Gönül

Hikâyeleri: Değirmen, Kağnı

KEMAL TAHİR

✔ Çankırı ve Çorum civarını anlatır.

✔ Genelde tarihi romanlar ve eşkıya hikâyeleri ile tanınmıştır.

✔ En önemli romanı Devlet Ana’dır. Osmanlı Devleti’nin politikasını anlatır.

✔ Yorgun Savaşçı romanında Kurtuluş Savaşı’nı yıllarını anlatır. Kahramanı

Cehennem Cemil Yüzbaşı’dır. Çerkez Ethem isyanının bastırılmasıyla biter.

Eserleri: Kurt Kanunu (Atatürk’e düzenlenen ve yapılmayan suikastı anla-

tır.) Esir Şehrin İnsanları (Kâmil Bey ve Nermin Hanım baş kahramanlardır.)

YAŞAR KEMAL (KEMAL SAĞDIK GÖĞÇELİ)

✔ 2006 Nobel ödülüne ilk romanı İnce Memed ile aday olmuştur.

İnce Memed: Sevgilisi Hatçe, kötü adam Abdi Ağa, Hatçe’yi zorla almak

ister. Hatçe, Abdi Ağa’yı vurur. İnce Memed, Hatçe’yi hapisten kaçırmaya

çalışırken Hatçe vurulur.

✔ Romanlarını işlediği yer; Çukurova, Toroslar.

İşlediği konu; Kan davası, eşkıyalık, ağalık.

✔ Kullandığı dil; Epik, destansı, imge ve mit dünyası, masal motifleri, ben-

zetmeler, betimlemeler

Eserleri: Yusufçuk Yusuf, Yağmur Kuşu, Yer Demir Gök Bakır, Yılanı Öldür-

seler

NECATİ CUMALI

✔ Egeli, Tütüncü, Susuz Yaz ile meşhur olmuştur.

✔ Ege Bölgesi’nin kırsal insanın yaşantısını anlatmıştır.

Hikâyesi: Dila Hanım

Tiyatroları: Susuz Yaz, Beş Beşik

SAMİM KARAGÖZ

✔ Kalpaklılar, Dolu Dizgin ilk belgesel romanlarıdır.

Romanı: Bir Şehrin İki Kapısı

Hikâyesi: Samanca (Ödül almıştır.)

KEMAL BİLBASAR

Eserleri: Cemo, Memo, Başka Olur Ağaların Düğünü (kahramanları Menekşe

ile Halil)

TALİP APAYDIN

✔ Konularını köy ve kasaba olaylarından alan hikâye ve romanlar yazmış.

Eserleri: Sarı Traktör, Ortakçılar

FAKİR BAYKURT

✔ İçinde doğup büyüdüğü köylülerin hallerini anlatmaya çalışmıştır.

Romanları: Yılanların Öcü, Irazca’nın Dirliği, Onuncu Köy

DURSUN AKÇAM

Hikâyesi: Köyden İndim Şehre

BİREYİN İÇ DÜNYASINI ELE ALAN YAZARLAR

✔ Psikoloji ve psikiyatrideki gelişmelerden yararlanılarak insana özgü ger-

çeklik ifade edilmeye çalışılır.

✔ Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde; bunalım, yabancılaşma, bireyin

toplumla hesaplaşması, yalnızlık, sıkıntı, bilinçaltı, bireysel sorgulamalar,

evrenin düzeni gibi konular ele alınır.

PEYAMİ SAFA

✔ Psikolojik tarzda roman ile ruh çözümlemelerinin ustasıdır.

✔ Yanlış Batılaşma ve Doğu-Batı sentezi vardır.

✔ Takma adı Server Bedi ile Cingöz Recai romanını yazmıştır.

Eserleri: Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Yalnızız, Biz İnsanlar

Dokuzuncu Hariciye Koğuşu: Hasta bir gencin psikolojisini anlattığı otobi-

yografik romanıdır.

Fatih Harbiye: Batılı olamamış ama Doğulu da kalamamış Türk toplumunun

sosyal gerçekliklerini anlatır.

Sözde Kızlar: Yanlış Batılılaşma anlatılır.

TARIK BUĞRA

✔ Maupassant tarzı (Olay Hikâyesi) hikâyeye uygun yazmıştır.

✔ İlk eseri “Siyah Kehribar”dır. (Hikâye)

Romanları: Küçük Ağa, İblisin Rüyası, Osmancık

Tiyatroları: Yağmur Beklerken, Gençliğim Eyvah

SELİM İLERİ

Eserleri: Pastırma Yazı, Cumartesi Yalnızlığı, Her Gece Bodrum

ABDÜLHAK ŞİNASİ HİSAR

✔ İstanbul Boğazı hayranıdır. Büyükada, Çamlıca, Rumeli Hisarı’ndan yarar-

lanıp zengin insanların hayatlarını işledi.

✔ Geçmiş zaman yazarıdır.

Eserleri: Çamlıca’daki Eniştemiz, Fehim Bey ve Biz

HALİKARNAS BALIKÇISI (CEVAT ŞAKİR KABAAĞAÇLI)

✔ Halikarnas, Bodrum’un antik çağdaki adıdır.

✔ Deniz hikâyeleriyle tanınmıştır. Eserlerinde Ege ve Akdeniz kıyılarında

gelişen denizle ilgili olaylar vardır.

✔ Aganta Burina Burinata ilk eseridir.

Hikâyeleri: Merhaba Akdeniz, Ege’nin Dibi

SEMİHA AYVERDİ

✔ Rufailik tarikatına üye, mistik bir şairdir.

✔ İnsanı anlatırken özellikle onun yücelerek ilahi aşka yönelmesi ve insan-ı

kâmil olması üzerinde durur.

Eserleri: Aşk Bu İmiş, İbrahim Efendi

MODERNİZMİ ESAS ALAN YAZARLAR

VÜSAT O BENER

✔ Çehov tarzının temsilcisidir

✔ “Dost” adlı hikâyesiyle dikkat çekti.

SAİT FAİK ABASIYANIK

✔ Çehov tarzının temsilcisidir.

✔ İstanbul öykücüsüdür, sıradan insanlar, işsizler, hamallar, balıkçılar, so-

kak kadınları, kimsesiz çocuklar, emekçiler ve küçük burjuvalar onun in-

sanlarıdır.

✔ Dili yalındır. Şiirsel bir anlatım, iyi bir gözlem yapar.

Hikâyeleri: Semaver, Sarnıç, Son Kuşlar, Şahmerdan

YUSUF ATILGAN

✔ “Canistan” romanını yazarken öldü.

✔ Aylak Adam adlı romanın kahramanı “Bay C”dir. Kendini anlatır.

BİLGE KARASU

✔ Pegasus ödülünü “Gece” adlı romanıyla alır.

Romanları: Geceden Sonra, Kılavuz Hikâyesi: Troya’da Ölüm Vardı

RASİM ÖZDENÖREN

✔ “Denize Açılan Kapı” adlı eseriyle 1984 yılında Türkiye Yazarlar Birliği

“Yılın Hikâyecisi” ödülünü aldı.

✔ ‘’İki Dünya’’ adlı denemelerde 1978’de Türkiye Milli Kültür Vakfında fikir

dalında jüri özel ödülünü aldı.

Eserleri: Denize Açılan Kapı, Çok Sesli Bir Ölüm

ADALET AĞAOĞLU

✔ Bir roman üçlemesi vardır. (Ölmeye Yatmak, Bir Düğün Gecesi, Hayır)

FİRUZAN

✔ İlk hikâyesi “Parasız Yatılı” ile Sait Faik Abasıyanık Ödülü’nü aldı.

POSTMODERNİZM AKIMI

✔ Modernizmden farkı kurmaca olmasıdır. Örneğin iki kardeş sevgili olabi-

lir.

✔ Sonları tahmin edilemez bu nedenle merak duygusunu arttırır.

✔ Ciddi bir duruma karşı alaycı bir tutum sergiler.

✔ Merak unsurları yoktur.

OĞUZ ATAY

✔ İlk postmodern roman olan Tutunamayanlar’ın yazarıdır.

LATİFE DOĞAN

✔ İlk romanı “Arsız Ölüm” ile büyük ün kazandı. “Unutma Bahçesi” de bir

diğer eseridir.

AYŞE KULİN

✔ “Adı Aylin” otobiyografik romanı ile İstanbul İletişim Fakültesi tarafından

yılın yazarı seçildi.

Eserleri: Geniş Zamanlar, Gece Sesleri, Sevdalinka, Nefes Nefese, Tutsak

Güneş (2015’te basıldı.)

ELİF ŞAFAK

✔ “Aşk” romanı en çok satan kitabıdır. Şems Tebrizi’nin hayatını anlatır.

✔ İlk romanı ‘’Pinhan’’dır. Bu romanıyla, Mevlâna Büyük Ödülü’nü aldı.

✔ ‘’Mahrem’’, ‘’Bit Palas’’ ve İngilizce olarak yazdığı ‘’Araf’’ adlı romanı var-

dır.

✔ Şafak, 2004 yılında Murathan Mungan, Faruk Ulay, Celil Oker, Pınar Kür

ile kaleme aldığı bir roman projesinde yer aldı. Bu roman ‘’Beşpeşe’’ adıyla

yayımlandı.

✔ ‘’Baba ve Piç’’ romanında Türk-Ermeni ilişkilerini anlatır.

✔ ‘’Siyah Süt’’ otobiyografik romanıdır.

✔ Romanlarından ve denemelerinden aldığı paragrafları “Kâğıt Helva” kita-

bında topladı.

ORHAN PAMUK

✔ Nobel ödülünü “Kar” romanıyla anlatır.

BUKET UZUNER

Romanları: İki Yeşil Su Samuru, Kumral Oda, Mavi Tuna, Gelibolu

LEYLA ERBİL

✔ Bireyin davranışlarını gözlemekle kalmaz, onları bu davranışlara yönelten

nedenleri araştırır, bilinçaltına inmeye çalışır.

✔ ‘’Hallaç Pamuğu’’ adlı eseri önemlidir.

✔ İkinci Meşrutiyet’ten Cumhuriyete kadar olan dönemi işler.

Romanları: Tuhaf Bir Kadın, Mektup Aşıkları

NAZLI ERAY

✔ Türk edebiyatındaki Büyülü Gerçekçilik akımının temsilcisidir.

✔ Eserlerinde fantezi, rüya ve gerçek hakimdir.

Eserleri: Kız Öpme Kuyruğu, Arzu Sapağında İnecek Var

İNCİ ARAL

✔ İkili ilişkileri ve bu ilişki içindeki tarafların psikolojilerini, olayların ne-

denlerini güzel ve akıcı anlatır.

✔ Feministtir.

Eserleri: Safran Sarı, Yalan Zamanlar, Ölü, Erkek Kuşlar

PINAR KÜR

✔ ‘’Akışı Olmayan Kür’’ adlı eseri ödül almıştır.

AYLA KUTLU

✔ İlk romanı ‘’Kaçış’’ adlı eserdir.

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ

✔ Amaç heceyi kullanmak, halk edebiyatına dönmektir.

✔ Türkçülük, batıcılık, halkçılık, milliyetçilik vardır.

✔ Dili konuşma dilidir ve İstanbul ağzına uygun yapılmıştır.

✔ Arapça ve Farsça kelimeleri atmaya çalışmışlardır.

✔ “Milli Edebiyat” ilk kez Genç Kalemler’de kullanılmıştır.

1.Saf (Öz) Şiir Anlayışını Benimseyen Şiir

✔ Mallerme’nin “Şiir fikirlerle değil, kelimelerle yazılır.” düşüncesinden ha-

reket etmişlerdir.

✔ Ses, ahenk, biçim ve musikiye önem vermişlerdir.

✔ Şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmışlardır.

✔ Yahya Kemal Beyatlı ve Ahmet Haşim bu gruba girer.

2. Halkın Yaşayışını Anlatan Şiir

✔ Toplum için sanat anlayışından hareket ederek halkı, halkın sorunlarını

sade dille anlatmışlardır.

✔ Manzum hikâyelerle bunu dile getirmeye çalışmışlardır.

✔ Mehmet Akif ve Mehmet Emin Yurdakul bu gruba girer.

3. Sade Dille ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir

✔ Tarihi, yerli, milli konuları sade bir dil ve hece ölçüsüyle şiirleştirmeye

çalışmışlardır.

✔ Türkçülük düşüncesini benimsemişlerdir.

✔ Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Beş Hececiler bu şiir anlayışını be-

nimsemişlerdir.

OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN METİNLER

1.Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler

✔ Ülkenin değişik yerleri anlatılmış, bu nedenle memleket edebiyatı den-

miştir.

✔ Memleket edebiyatında Anadolu sadece mekân olarak işlenmiştir.

✔ Realizm etkisi vardır.

✔ Ancak bazıları natüralizme bağlı kalmıştır.

✔ Halka doğru ilkesiyle hareket edilmiştir.

✔ Konuşma dilinde teknik yönden başarılı eserler vermişlerdir.

✔ Kurtuluş savaşı, Anadolu, aşk, sosyal konular işlenmiştir. Toplumsal so-

runlara yöneliktir.

✔ Bu dönemde Halit Fahri’nin Baykuş tiyatrosu önemlidir.

ÖMER SEYFETTİN

✔ Genç kalemler dergisinin kurucusudur. Yeni Lisan dergisinde Milli Edebi-

yatı’nın ilkelerini yayınlatır.

✔ Türk edebiyatında hikâyeciliği meslek haline getirdi.

✔ Maupassant (olay hikâyesi) tarzı yazdı. Olay hikâyesini bizim edebiyatı-

mıza kazandıran Refik Halit Karay’dır.

Hikâyelerini konulara göre sıralayabiliriz;

1. Tarihi hikâyeleri: Pembe İncili Kaftan, Başını Vermeyen Şehit, Forsa, Kı-

zıl Elma, Neresi, Topuz

2. Konusunu Balkanlardan ve Çanakkale Savaşı’ndan alan hikâyeleri:

a) Balkanlarla ilgili olanlar; Bomba, Beyaz, Lale

b) Çanakkale Savaşı ile ilgili olanlar; Aleko Bir Çocuk, Mefkure

3. Konusunu çocukluk ve gençlik anılarından alan hikâyeleri: Kaşağı, Fala-

ka, And, İlk Namaz

ZİYA GÖKALP

✔ Türkçülük, Turancılık düşüncesi vardır.

Eserleri: Türkçülüğün Esasları, Türkleşmek, Türk Töresi, Türk Medeniyet,

Tarihi, Türkçülük

MEHMET EMİN YURDAKUL

✔ Cenge Giderken şiiriyle ünlüdür.

✔ ‘’Türk Şairi’’ ve ‘’Milli Şair’’ ünvanını kazandı. Türkçülük düşüncelerini be-

nimsemiştir.

✔ Hece ölçüsü kullandı.

Şiirleri: Türkçe Şiirler, Ey Türk Uyan, Türk Sazı

ALİ CANİP YÖNTEM

Şiiri: Geçtiğim Yol

Makaleleri: Milli Edebiyat Meseleleri ve Cenap Bey’le Münakaşalarım

MEHMET FUAT KÖPRÜLÜ

✔ Türk edebiyatı ve tarihiyle ilgili ilk bilimsel çalışmaları yapmıştır.

✔ İlk Türkolog dilbilimcimizdir.

HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER

✔ Dağ Yolu’nda tüm söylevlerini toplamıştır.

✔ “Hitabet” ve “Nutuk” adlı eserleriyle tanınan bir sanatçıdır. Bunlar Kurtu-

luş Savaşı’nda halkı aydınlatmak için yazılmıştır.

AHMET HİKMET MÜFTÜOĞLU

✔ “Gönül Hanım” adlı romanı vardır. Pantürkizm akımı ile ilgilidir.

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU

✔ Türk edebiyatına Yaban romanıyla tezli roman düşüncesini getirmiştir.

(Bazı kaynaklar Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Ben Deli Miyim veya Nabizade

Nazım’ın Zehra romanını kabul eder.)

Romanları:

Kiralık Konak: Nesil çatışması işlenir. Batılılaşmanın yanlış etkileri işlenir.

Kahramanları; Naim Efendi (dede), Semiha (torun) ve Seniha’nın nişanlısı

Hakkı Celiz’dir.

Özeti; Seniha, dedesini üzen kötü bir torundur. Hakkı Celiz vatansever bir

çocuktur ve savaşta ölür. Seniha, dedesinin paralarını kumarda yer.

Nur Baba: Tekkelerin yozlaşması anlatır.

Hüküm Gecesi: İttihat Terakki Cemiyeti’nin parti kavgalarını anlatır. (İkinci

Meşrutiyet Dönemi)

Sodom ve Gomore: İstanbul’un ahlaksızlıklarını lanetli Arap kentleri Sodom

ve Gomore’ye benzetir.

Yaban: Kahramanlar; Ahmet Celal, arkadaşı İsmail, Emine’dir. Kurtuluş sa-

vaşı dönemi, Anadolu köylüsünün durumu ve aydın-halk çatışmasıdır.

Ankara: Cumhuriyetin ilk yılları ve kuruluş yıllarının coşkusu anlatılır. De-

vamı ‘’Panorama’’ romanıdır.

Panorama I: II. Abdülhamit’e karşı Paris’e kaçan Jön Türkleri anlatır.

Panorama II: M. Kemal Atatürk’ün ölümünden sonraki yılları anlatır.

Hep O Şarkı: Abdülaziz dönemindeki toplumsal yaşamı anlatır.

Anıları: Zoraki Diplomat (elçilik anıları), Anamın Kitabı (çocukluk anıları),

Vatan Yolunda (Kurtuluş Savaşı anıları), Politikada 45. Yıl (siyasi anılar)

REŞAT NURİ GÜNTEKİN

✔ Eserlerinde realizm vardır.

✔ Psikolojik tahlillerde başarılıdır.

Romanları:

Yeşil Gece: Toplumdaki çalkantıları, devrimlere karşı çıkan tutucuları, sof-

taların dini nasıl bir sömürü aracı olarak kullanıldığını anlattı.

Çalıkuşu: Öğretmen Feride’nin Batı Anadolu’yu dolaşması

Yaprak Dökümü: Batılılaşma özentisinin olumsuz sonuçları

Acımak: Zehra adında bir öğretmenin acımayı öğretmesi

Dudaktan Kalbe: Kahramanları, Lamia, Hüseyin Kenan, Cemil

REFİK HALİD KARAY

✔ Millî mücadele düşmanıdır. Bu nedenle sürgün edilmiştir. “Gurbet Hikâye-

leri’’ ve ‘’Memleket Öyküleri’’ adlı eserleri yazmıştır.

✔ Maupassant hikâyelerini Türkiye’ye ilk getiren kişidir.

✔ Yapıtlarında, mizah önemli yer tutar.

✔ “Kirpi’’ takma adıyla siyasal mizah yazıları yayımlamış, bunları “Kirpinin

Dedikleri’’ adlı yapıtta toplamıştır. Bu yazılarından dolayı bir süre sürgüne

gönderilmiştir.

Romanları: Yezidi'n Kızı, Sürgün, Nilgün, Çete, Anahtar, Bugünün Saraylısı,

İstanbul'un İç Yüzü, Sonuncu Kadeh Yer Altında Dünya Var, Deli, Dişi

Örümcek, İki Bin Yılın Sevgilisi, İki Cisimli Kadın, Karlı Dağdaki Ateş

Hikâyeleri: Gurbet Hikâyeleri, Memleket Hikâyeleri

Hicivleri: Kirpinin Dedikleri, Guguklu Saat

Deneme-Fıkraları: Bir Avuç Saçma, Agop Paşanın Hatıratı, Tanıdıklarım, Ay

Peşinde

HALİDE EDİP ADIVAR

✔ İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörüdür. Bazı eserlerini İngilizce yayımla-

mıştır. Milli Edebiyat Dönemi’nin tanınmış ilk romancısı ve hikâyecisidir.

✔ Handan ve Seviye Talip adlı romanlarında kadın, aile, eşi, çocuğu ve dış

çevresiyle ilişkilerini, aşk kanunu, kadın psikolojilerini ele almıştır. Handan

romanı mektuplardan oluşmuştur.

✔ Vurun Kahpeye adlı romanında, Aliye öğretmenin bir subaya yardım

ederken yanlış anlaşılmasını anlatmıştır.

✔ Ateşten Gömlek adlı romanında bütün roman Ayşe’nin rüyasından ibaret-

tir. Bu romanın sonunda anlaşılır.

✔ Yeni Turan adlı romanında Türkçülük ideolojisi işlenir. Sinekli Bakkal adlı

romanında töre işlenir.

Romanları: Heyula Raik’in Annesi, seviye Talip, Handan, Mev’ud Hüküm,

Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalp Ağrısı, Zeyno’nun Oğlu, Sinekli Bak-

kal, Yolpalas Cinayeti, Tatarcık, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Akile Hanım

Sokağı, Kerim Ustanın Oğlu, Sevda Sokağı Komedyası, Çaresaz, Hayat

Parçaları

BAĞIMSIZ ŞAİRLER

YAHYA KEMAL BEYATLI

✔ Asıl adı Ahmet Agah’tır.

✔ Neoklasizm akımının etkisinde kalmıştır. Divan Edebiyatı ile Batı Edebi-

yatı’nı sentezleyen tek şairdir.

✔ ‘’Ok’’ şiiri dışında tüm şiirlerini aruzla yazdı.

✔ Saf (Öz) şiir içindedir.

✔ Aruzu Türkçeye en güzel uygulayanlardan biridir.

Şiirlerinde Parnasizm etkilidir.

✔ ‘’Akıncı’’, ‘’Mohaç Türküsü’’ gibi şiirlerinde kahramanlık konusunu işle-

miştir. ‘’Sessiz Gemi’’ şiiri ünlüdür.

✔ İstanbul semtlerinden şiir yazar ve İstanbul boğazı hayranıdır.

✔ “Türkçe, ağzımda annemin sütüdür.” demiştir.

Eserleri: Rindlerin Akşamı, Rindlerin Ölümü, Mohaç Türküsü, Açık Deniz,

Sessiz Gemi

MEHMET AKİF ERSOY

✔ Tüm şiirleri aruz ölçüsüyle yazmıştır.

Safahat’ın Bölümleri;

1. Safahat

2. Süleymaniye Kürsüsü’nde

3. Halkın Sesleri

4. Fatih’in Kürsüsü’nde

5. Hatıralar

6. Asım (İdeal gençlik tipini ortaya koyar.)

7. Gölgeler

✔ İstiklal marşını yayımladığı ilk dergi “Sebü’r Reşat”

Eserleri: Küfe, Köse İmam

RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI

✔ Bu dönemin ‘’Filozof’’ olarak anılan şairidir.

✔ Bütün şiirlerini ‘’Ferab-ı Ömrüm’’ adlı eserde toplamıştır.

FUAT KÖPRÜLÜ

✔ Türk edebiyatında ilk Türkologdur.

✔ Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Saz Şairleri kitaplarıdır.

HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER

✔ Söylev türünün ilk temsilcisidir.

RUŞEN EŞREF ÜNAYDIN

✔ İlk röportaj yazarımızdır. Röportajın adı “Anafartalar Kumandanı Mustafa

Kemalle Mülakat”tır.