UYKU APNESİve

OTONOM SİNİR SİSTEMİLevent ÖZTÜRK

Trakya Üniversitesi Tıp FakültesiFizyoloji Anabilim Dalı

Uyku Apne Sendromu ve Metabolizma İlişkisi Paneli

Özet

A. Otonom işlevin değerlendirilmesiB. Uykuda otonom sistemC. OSAS’ta uyku ve uyanıklık sırasında

otonom sistemD. OSAS’ta otonom sistemin dahil olduğu

fizyopatolojik mekanizmalar

Otonom İşlevin Değerlendirilmesi

• Kalp hızı yanıtları• Kalp hızı değişkenliği• Nabız geçiş zamanı• Stres testler• Kan basıncı monitorizasyonu

Kalp Hızı Yanıtı• Valsalva manevrasına kalp hızı

yanıtı– Katılımcı bir manometreye

bağlı ağızlık aracılığıyla 40 mmHg basınç üzerinde olacak şekilde üfler.

– Yarı yatar pozisyonda eş zamanlı EKG kayıdı yapılır.

– 15 saniye üfleme sonunda aniden nefes serbest bırakılır.

– En uzun R-R ile en kısa R-R interval oranı (Valsalva Oranı) hesaplanır

• Derin solunuma kalp hızı yanıtı– Yatar pozisyonda yapılır.– Beş saniyeden uzun

sürecek şekilde (yani dakikada 6 solunum) yavaş ve derin ekspirasyon ve inspirasyon yapılır.

– Ekspirasyonlardaki maksimum R-R ortalaması ile inspirasyonlardaki maksimum R-R ortalamasının oranı (E/I) hesaplanır.

Kan Basıncı Monitorizasyonu

• Postüral yanıt– Beş dakika dinlenme

periyodunu takiben kan basıncı kayıt edilir.

– Katılımcıya hemen ayağa kalkması söylenir ve tekrar kan basıncı kayıt edilir.

– Sistolik kan basıncı farkı (postüral yanıt) hesaplanır.

• Uzamış sıkma– Bir dinamometre

maksimum gücün %30’u düzeyinde 3 dakika süre ile sıkılır.

– Kan basıncı 30sn aralıklarla ölçülür.

– Diyastolik kan basıncı farkı kayıt edilir.

Uykuda Otonom Sistem• parasempatik tonus yüksek• belirgin solunumsal sinüs

aritmisi• belirgin otonom stabilite• Baroreseptör gain’i yüksek ve

kardiyovasküler homeostasisin stabilitesine katkıda bulunur

• Kas sempatik sinir aktivitesi uykuya geçişte düşer; Evre 4 uykuda uyanıklığın yarısı olur. NREM’den REM’e geçişte vagus sinir aktivitesindeki patlamalar, kalp ritminde durmalara ve asistoliye neden olabilir.

• Kas sempatik sinir aktivasyonu görülür. Frekans ve amplitüd bakımından uyanıklıktan da yüksektir

• Sempatik sinir aktivitesi, kısa, düzensiz periyotlar halinde yoğunlaşmıştır.

• Kalp hızı ve kan basıncı artışları uyanıklık düzeyine kadar ulaşır. REM uykusu süresince kardiyak efferent vagal tonus ve baroreseptör düzenlenmesi genellikle baskılanmıştır.

• Solunum paterni düzensiz hale gelerek yatkın kişilerde oksijen desatürasyonuna yol açabilir.

NREM REM

Somers V et al. N Engl J Med 1993;328:303-307

Uyanıklık, Evre 2,3,4 uyku ve REM uykusundaSempatik-Sinir Aktivitesi (SNA) ve Ortalama Kan Basıncı (BP) kayıdı

Somers V et al. N Engl J Med 1993;328:303-307

Uyku Evreleri Süresince Sempatik-Sinir Aktivitesi

Somers V et al. N Engl J Med 1993;328:303-307

Heart Rate, Mean Blood Pressure, Sympathetic-Burst Frequency, and Burst Amplitude during Wakefulness and Non-REM Sleep (Eight Subjects) and REM Sleep (Six Subjects)

OSAS’ta Uyku ve Uyanıklıkta Otonom Sistem

• Uyku ve uyanıklıkta katekolamin üretimi ve dolaşımdaki katekolamin düzeyleri yüksek (Fletcher 1987, Carlson 1993, Somers 1995)

• Apne epizotları süresince ve uyanıklıkta kas sempatik sinir aktivitesi, MSNA, obeziteden bağımsız olarak yüksek (Narkiewicz & Somers 1997, Leuenberger 1995, Saito 1988)

• Otonom stres test yanıtları bozuk (Veale 1992, Smith 1998)

OSAS’ta otonom test skorları

Autonomic stress tests in obstructive sleep apnea syndrome and snoringVEALE et al. Sleep 1992;15:505-513.

AKŞAM

SABAH

Significant associations of individual parameters of the autonomic test battery and OSA were also observed. AHI was associated with A) tilt-induced drop in systolic blood pressure (R = 0.58, P = 0.007), and with B) blood pressure drop (early phase 2) with Valsalva maneuver (R = 0.52, P = 0.017).

Association of autonomic dysfunction and mild obstructive sleep apneaWOODSON et al.Otolaryngol Head Neck Surg 2004;130:643-8.

Increased myocardial vulnerability and autonomic nervous system imbalance in obstructive sleep apnea syndromeAYTEMİR K, et al. Respir Med (2006), doi:10.1016/j. rmed. 2006.10.016

OSAS is associated with a significant worsening in HRV, HRT, and QT dynamicity parameters. Furthermore, HRT and QT dynamicity parameters are found to be correlated with AHI.In contrast to HRT, and QT dynamicity, nighttime HRV was not linked to the severity of OSA. Our results may indicate that HRV and QT dynamicity parameters can be useful noninvasive methods that may detect autonomic nervous system activity and ventricular vulnerability in OSAS.

Kemorefleks İşlevi

Otonom Sistem ve Fizyopatoloji

1. Endotel Fonksiyonu2. Adiposit Fonksiyonu

1. Adipokinler2. Yağ Depolanmasının Lokalizasyonu

3. Glukoz Düzenlenmesi

1-Endotel Fonksiyonu

1-Endotel Fonksiyonu

1-Endotel Fonksiyonu

Endotel Kaynaklı Vazodilatatörler

Nitrik oksitProstasiklinC-tipi natriüretik faktörSerotoninATPP maddesiAsetilkolin

Endotel Kaynaklı Vazokonstriktörler

Endotelin-1Anjiyotensin IITromboksan A2Prostaglandin H2Süperoksit anyonları

Interactions between autonomic nervous system activity and endothelial function: A model for the development of cardiovascular diseaseHARRIS et al. Psychosomatic Medicine 2004;66:153-164.

2-Adiposit FonksiyonuADİPOKİNLER

OSAS leptin

The association of the severity of obstructive sleep apnea with plasma leptin levels.Öztürk et al.Arch Otolaryngol Head Neck Surg 129:538-40,2003.

OSAS adiponektin

Zhang XL et al. Respiration 2006;73:73-77

OSAS Resistin

Resistin levels in patients with obstructive sleep apnoea syndrome – the link to subclinical inflammation?Harsch et al.Med Sci Monit 10:CR510-5,2004.

2-Adiposit FonksiyonuYAĞ DEPOLANMASI

Snitker et al. Obesity Rev 2000;1:5-15

2-Adiposit FonksiyonuYAĞ DEPOLANMASI

3-Glukoz DüzenlenmesiIntermediate pathways linking sleep apnea, glucose intolerance, insulin resistance, and Type 2 DM.

Disorders of glucose metabolism in sleep apnea.Punjabi NM & Polotsky VYJ Appl Physiol 99:1998-2007,2005.

DİSOTONOMİ

UYKU APNESİ

BOZULMUŞ GLUKOZ DÜZENLENMESİ

Smith et al. 1998 Sleep Medicine Reviews

Location of Fat Storage

Adipokinese.g. leptin

Impaired Glucose Regulation Metabolic

Syndrome

Endothelial Dysfunction