Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması

İkinci Baskı

Tanısal Kodlama El Kitabı

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi

ICS

D • İkinci Baskı • N

isan

2013 • Ta

nısal K

od

lam

a E

l Kita

bı • A

AS

M

Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması

Ikinci baskı.

Tanısal Kodlama El Kitabı

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi - Westchester, IL

Telif Hakkı © 2005 American Academy of Sleep Medicine, One Westbrook Corporate Center, Suite 920, Westchester, IL 60154, U.S.A.

Kitapçık kopyaları ABD’de bulunan Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi’nden (American Academy of Sleep Medicine: AASM) temin edilebilir.

Tüm hakları saklıdır. AASM tarafından yazılı olarak izin verilmedikçe, bu kitabın hiçbir bölümü çoğaltılamaz veya telif hakkı ile uyumsuz olacak bir şekilde kullanılamaz. Bu durum, bilgisayar programları dahil olmak üzere, her türde izinsiz kopyaları kapsar.

Telif hakkı izinlerine ilişkin yazışmalar yetkili müdüre yöneltilmelidir: American Academy of Sleep Medicine, One Westbrook Corporate Center, Suite 920, Westchester, IL 60154, USA. Diğer dillere yapılan çevirilerin Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi, ABD tarafından yetkilendirilmesi gerekir.

Önerilen Atıflar

(Sayısal)American Academy of Sleep Medicine. International classification of sleep disorders,

2nd ed.:Diagnostic and coding manual. Westchester, Illinois: American Academy of Sleep Medicine, 2005.

(Alfabetik)American Academy of Sleep Medicine. ICSD-2 – International classification of sleep disorders, 2nd ed.:Diagnostic and coding

manual. American Academy of Sleep Medicine, 2005.

Kongre Kütüphanesi Kontrol Numarası: International classification of sleep disorders, 2nd ed.:Diagnostic and coding manual. American Academy of Sleep Medicine. Bibliyografileri ve indeksi kapsar.

1. Uyku Bozuklukları – Sınıflandırma. 2. Uyku Bozuklukları – Tanı

ISBN: 978-60587490-3-0

Türkçe BaskıCopyright © 2013 Türk Uyku Tıbbı Derneği

Adres: Kızılelma Cad. No: 5/3 34096 Fındıkzade/İstanbulTel: +90 212 589 00 53Faks: +90 212 589 00 94E-posta: info@avesyayincilik.comwww.avesyayincilik.com

Basım Yeri: ADA Ofset Matbaacılık Tic. Ltd. Şti.Adres: Litros Yolu 2. Matbaacılar Sit. E Blok No: (ZE2) 1. Kat Topkapı/İstanbulTel: +90 212 567 12 42

Basım Tarihi: Nisan 2013

İçindekiler iii

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR ..................................................................................................................................................vii Peter J. Hauri, PhD .................................................................................................................................. vii

GİRİŞ ........................................................................................................................................................xiii Peter J. Hauri, PhD

EDİTÖRÜN NOTU.......................................................................................................................................xvii Michael J. Sateia, MD

İNSOMNİ .......................................................................................................................................................1Uyum Insomnisi (Akut İnsomni).................................................................................................................. 3Psikofizyolojik İnsomni ................................................................................................................................ 6 Paradoksal İnsomni ..................................................................................................................................... 9İdiyopatik İnsomni .................................................................................................................................... 12Mental Bozukluğa Bağlı İnsomni ...............................................................................................................15Yetersiz Uyku Hijyeni ................................................................................................................................18Çocukluk Çağı Davranışsal İnsomnisi ........................................................................................................21İlaç veya Madde Kullanımına Bağlı İnsomni ............................................................................................. 25Tıbbi Durumlara Bağlı İnsomni ............................................................................................................... 29Maddeye veya Bilinen Bir Fizyolojik Nedene Bağlı Olmayan Insomni, Sınıflandırılmamış

(Organik Olmayan Insomni, NOS) ...........................................................................................................................31Fizyolojik (Organik) İnsomni, Sınıflandırılmamış ......................................................................................31

UYKU İLE İLİŞKİLİ SOLUNUM BOZUKLUKLARI ................................................................................................33Santral Uyku Apne Sendromları

Primer Santral Uyku Apnesi ............................................................................................................ 35Cheyne Stokes Solunum Paternine Bağlı Santral Uyku Apnesi .......................................................... 38Yüksek-Rakım Periyodik Solunumuna Bağlı Santral Uyku Apnesi ................................................... 42Cheyne Stokes Dışındaki Tıbbi Durumlara Bağlı Santral Uyku Apnesi............................................. 44İlaç veya Madde Kullanımına Bağlı Santral Uyku Apnesi ................................................................ 45Süt Çocukluğu Çağı Primer Uyku Apnesi (Önceki Adı: Yenidoğanın Primer Uyku Apnesi) ............... 47

Obstrüktif Uyku Apne SendromlarıObstrüktif Uyku Apnesi, Erişkin .......................................................................................................51Obstrüktif Uyku Apnesi, Çocuk ........................................................................................................ 56

Uyku ile İlişkili Hipoventilasyon/Hipoksemik SendromlarUyku ile İlişkili Obstrüktif Olmayan Alveolar Hipoventilasyon, İdiyopatik ........................................ 60 Konjenital Santral Alveolar Hipoventilasyon Sendromu .................................................................... 63

Tıbbi Durumlara Bağlı Uyku ile İlişkili Hipoventilasyon/HipoksemiAkciğer Parankimal veya Vasküler Patolojilerine Bağlı Uyku ile İlişkili Hipoventilasyon/Hipoksemi ................ 66Alt Solunum Yolu Obstrüksiyonuna Bağlı Uyku ile İlişkili Hipoventilasyon/Hipoksemi .....................................70Nöromusküler ve Göğüs Duvarı Bozukluklarına Bağlı Uyku ile İlişkili Hipoventilasyon/Hipoksemi .................74

Diğer Uyku ile İlişkili Solunum BozukluklarıUyku Apnesi/Uyku ile İlişkili Solunum Bozukluğu, Sınıflandırılmamış ............................................ 77

iv İçindekiler

SANTRAL KÖKENLİ HİPERSOMNİLER

SİRKADİYEN RİTİM UYKU BOZUKLUĞUNA, UYKU İLE İLİŞKİLİ SOLUNUM BOZUKLUĞUNA VEYA

UYKUYU BOZAN DİĞER NOKTURNAL NEDENLERE BAĞLI OLMAYAN ............................................................................................. 79Katapleksili Narkolepsi ...............................................................................................................................81Katapleksisiz Narkolepsi ............................................................................................................................ 87Tıbbi Durumlara Bağlı Narkolepsi ........................................................................................................... 91Narkolepsi, Sınıflandırılmamış ................................................................................................................. 94Rekürren Hipersomni ................................................................................................................................ 95

Kleine-Levin Sendromu .................................................................................................................. 95Menstruasyon ile İlişkili Hipersomni ............................................................................................. 95

Uzun Uyku Süresi İle Birlikte Olan İdiyopatik Hipersomni ....................................................................... 98Uzun Uyku Süresi İle Birlikte Olmayan İdiyopatik Hipersomni ................................................................101Davranışsal Tetiklenen Yetersiz Uyku Sendromu ..................................................................................... 104Tıbbi Durumlara Bağlı Hipersomni .........................................................................................................107İlaç veya Madde Kullanımına Bağlı Hipersomni ......................................................................................110Maddeye veya Bilinen Bir Fizyolojik Nedene Bağlı Olmayan Hipersomni (Organik Olmayan Hipersomni, NOS) .... 113Fizyolojik (Organik) Hipersomni, Sınıflandırılmamış (Organik Hipersomni, NOS) ..................................115

SİRKADİYEN RİTİM UYKU BOZUKLUKLARI

Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu, Gecikmiş Uyku Fazı Tipi (Gecikmiş Uyku Fazı Bozukluğu) ..............118Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu, Erken Uyku Fazı Tipi (Erken Uyku Fazı Bozukluğu) ........................121Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu, Düzensiz Uyku-Uyanıklık Tipi (Düzensiz Uyku-Uyanıklık Ritmi) ... 124Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu, Serbest Gidişli Tip (Uyarlanmamış Tip) ........................................... 126Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu, Jet Lag Tipi (Jet Lag Bozukluğu) ...................................................... 129Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu, Vardiyalı Çalışma Tipi (Vardiyalı Çalışma Bozukluğu) .....................131Tıbbi Durumlara Bağlı Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu .................................................................... 134Diğer Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu (Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu, NOS) .............................. 136İlaç veya Madde Kullanımına Bağlı Diğer Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğu ......................................... 136

PARASOMNİLER

Uyanma Bozukluğu (NREM Uykusundan)Konfüzyonel Uyanmalar ................................................................................................................ 139Uyurgezerlik ...................................................................................................................................142Gece terörü .................................................................................................................................... 145

Genellikle REM Uykusu ile İlişkili Olan ParasomnilerREM Uykusu Davranış Bozukluğu (Parasomni Overlap Bozukluğunu ve Status Dissosiyatusu İçerir) ......148Rekürren İzole Uyku Paralizisi ........................................................................................................153Kabus Bozukluğu ............................................................................................................................155

Diğer ParasomnilerUyku ile İlişkili Dissosiyatif Bozukluklar .........................................................................................159Uykuda Enürezis ........................................................................................................................... 162Uyku ile İlişkili İnleme (Katatreni)..................................................................................................165Patlayan Baş Sendromu ................................................................................................................. 168Uyku ile İlişkili Halüsinasyonlar .....................................................................................................170Uyku ile İlişkili Yeme Bozukluğu ....................................................................................................173Parasomni, Sınıflandırılmamış .......................................................................................................176İlaç veya Madde Kullanımına Bağlı Parasomni ...............................................................................176Tıbbi Durumlara Bağlı Parasomni .................................................................................................176

İçindekiler v

UYKU İLE İLİŞKİLİ HAREKET BOZUKLUKLARI ....................................................................................................................................... 177Huzursuz Bacaklar Sendromu..................................................................................................................178Uykuda Periyodik Hareket Bozukluğu ......................................................................................................182Uyku ile İlişkili Bacak Krampları .............................................................................................................187Uyku ile İlişkili Diş Gıcırdatma ...............................................................................................................189Uyku ile İlişkili Ritmik Hareket Bozukluğu ..............................................................................................193Uyku ile İlişkili Hareket Bozukluğu, Sınıflandırılmamış ..........................................................................196İlaç veya Madde Kullanımına Bağlı Uyku ile İlişkili Hareket Bozukluğu ..................................................196Tıbbi Durumlara Bağlı Uyku ile İlişkili Hareket Bozukluğu ....................................................................196

İZOLE SEMPTOMLAR, GÖRÜNÜRDE NORMAL VARYANTLAR VE ÇÖZÜMLENMEMİŞ SORUNLAR ..............................197Uzun Uykucu ..........................................................................................................................................198 Kısa Uykucu ........................................................................................................................................... 201Horlama ................................................................................................................................................. 204Uykuda Konuşma ................................................................................................................................... 206Uyku Sıçramaları (Hipnik Sıçramalar) ................................................................................................... 208Süt Çocukluğunun İyi Huylu Uyku Miyoklonusu ......................................................................................211Hipnagojik Ayak Tremoru ve Alternan Bacak Kası Aktivasyonu ................................................................213Uyku Başlangıcında Propriospinal Miyoklonus .........................................................................................216Aşırı Fragmenter Miyoklonus ...................................................................................................................218

DİĞER UYKU BOZUKLUKLARI .....................................................................................................................221Diğer Fizyolojik (Organik) Uyku Bozuklukları ........................................................................................ 221Maddeye veya Bilinen Fizyolojik Nedenlere Bağlı Olmayan Diğer Uyku Bozuklukları ............................. 221Çevresel Uyku Bozuklukları .................................................................................................................... 221

EK A: BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILABİLEN DURUMLAR İLE İLİŞKİLİ UYKU BOZUKLUKLARI ..............................225Fatal Familyal İnsomni ........................................................................................................................... 226Fibromiyalji ............................................................................................................................................ 229Uyku ile İlişkili Epilepsi .......................................................................................................................... 232Uyku ile İlişkili Baş Ağrıları ................................................................................................................... 236Uyku ile İlişkili Gastroözofajiyal Reflü Hastalığı ..................................................................................... 239Uyku ile İlişkili Koroner Arter İskemisi .................................................................................................... 242Uyku ile İlişkili Anormal Yutkunma, Boğulma Hissi ve Larengospazm ......................................................245

EK B: UYKU BOZUKLUKLARININ AYIRICI TANISINDA SIKLIKLA KARŞILAŞILAN DİĞER PSİKİYATRİK VE

DAVRANIŞSAL BOZUKLUKLAR .....................................................................................................................249 Duygudurum Bozuklukları .................................................................................................................... 250Anksiyete Bozuklukları.............................................................................................................................259Somatoform Bozukluklar ........................................................................................................................ 266Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar .................................................................................................. 268Genellikle Bebeklik, Çocukluk veya Adolesan Dönemde İlk Kez Tanı Alan Bozukluklar ...........................................271Kişilik Bozuklukları ................................................................................................................................ 279

DİZİN ......................................................................................................................................................289

BİYOGRAFİLER ..........................................................................................................................................295

Çeviri Editorleri

Prof. Dr. Derya Karadeniz

Uz. Dr. Hikmet Fırat

Çeviriye katkıda bulunanlar

Prof. Dr. Hikmet Yılmaz ........................................................................................................00-xix

Prof. Dr. Fuat Özgen ................................................................................................................ 1-11

Prof. Dr. Murat Aksu ............................................................................................................. 12-24

Doç. Dr. Ender Levent ........................................................................................................... 25-31

Doç. Dr. Sadık Ardıç .............................................................................................................. 33-44

Prof. Dr. Oya İtil .................................................................................................................... 45-55

Doç. Dr. Ceyda Kirişoğlu ....................................................................................................... 56-65

Yrd. Doç. Aylin Özsancak ...................................................................................................... 66-77

Prof. Dr. Serhan Sevim ........................................................................................................... 79-90

Prof. Dr. Barış Baklan........................................................................................................... 91-100

Doç. Dr. İbrahim Öztura ................................................................................................... 101-115

Doç. Dr. Nida Taşcılar ....................................................................................................... 117-125

Prof. Dr. Metin Akgün ....................................................................................................... 126-136

Yrd. Doç. Dr. Selda Korkmaz ............................................................................................. 137-152

Yrd. Doç. Dr. Sevda İsmailoğulları ..................................................................................... 153-164

Uz. Dr. Gülçin Benbir ........................................................................................................ 165-176

Prof. Dr. Derya Karadeniz .................................................................................................. 177-186

Prof. Dr. Ahmet Uğur Demir ............................................................................................. 187-196

Uz. Dr. Melike Yüceege ...................................................................................................... 197-210

Doç. Dr. Deniz Tuncel ....................................................................................................... 211-223

Prof. Dr. Murat Özgören .................................................................................................... 225-235

Uz. Dr. Hikmet Fırat ......................................................................................................... 236-247

Yrd. Doç. Zeynep Elmas .................................................................................................... 249-263

Doç. Dr. Kezban Aslan ....................................................................................................... 264-281

Prof. Dr. Ahmet Uğur Demir ............................................................................................. 283-297

ÇEVİRİYE KATKIDA BULUNANLAR

Teşekkür vii

TeşekkürPeter J. Hauri, PhD, ICSD-2 Çalışma Grubu Başkanı

Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması, İkinci Baskısının (International Classification of Sleep Disorders 2; ICSD-2) düzeltilmesi Amerika Birleşik Devletleri’ndeki uyku topluluklarında görev yapan 100’den fazla üyenin ve dünyanın başka birçok ülkesinden katılan bilim adamlarının katkıları ile gerçekleştirilmiştir.

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisinin (AASM) Yönetim Kurulu Üyelerine sonsuz teşekkür ediyorum. Onlar daha 2001 yılı başlarında bu revizyona olan gereksinimi fark ettiler, ICSD-2’nin revizyonu ile ilgili her türlü öneriyi değerlendirdiler, bizlerin çabalarını, hem finansal olarak hem de yaptığımız çalışmaları gözden geçirip katkıda bulunma yoluyla zamanlarını harcayarak, cömertçe desteklediler. Bu zaman süresince, aşağıdaki isimler AASM komisyonu yönetim kurulu üyeleriydi: Donna Arand, PhD; Daniel Buysse, MD; Alejandro Chediak, MD; Andrew L. Chesson Jr., MD; Lawrence Epstein, MD; Mary Susan Esther, MD; Conrad Iber, MD; W.Vaughn McCall, MD; Barbara A. Phillips, MD; Stuart Quan, MD; Richard Rosenberg, PhD; Michael J. Sateia, MD; Stephen Sheldon, DO; John W. Shepard, Jr., MD; Michael H. Silber, MB, ChB; J. Baldwin Smith III, MD; ve Edward Stepanski, PhD.

ICSD Düzeltme Kurulu çalışmaların ana eksenini oluşturdu. Bu üyeler sadece düzenlemenin çatısını şekillendirmekle kalmayıp 2002 yılı başlarından 2004 yılına kadar geçen süreçte her ayrıntıda görev aldılar. Bu çalışma grubu, zamanlarını sınırlama olmaksızın kullanan, tartışmaları hararetle yapan, bir önceki bölüm bittiğinde, bir sonraki ile bağlayabilmek için, defalarca bir araya gelen, benim daha önce hayatım boyunca bir eşini görmediğim derecede, sıkı çalışan ve saygıyı hak eden bir gruptu. Bu düzenleme kurulu üyeleri ise şunlardı: Nancy Collop, MD; Jack Edinger, PhD; Mark Mahowald, MD; Emmanuel Mignot, MD, PhD; Gerald Rosen, MD; R. Bart Sangal, MD; Carlos Schenck, MD; Arthur Walters, MD; ve Phyllis Zee, MD, PhD.

Kurul üyelerinden her biri özel bir uyku bozukluğu kategorisinin düzenleme çalışmasının yöneticiliği ile görevlendirildi. Her biri bu görevi yürütecek, diğer uyku uzmanlarından oluşan bir görev grubu oluşturdu. Bu çalışma grubunun üyeleri öncelikle kendi kategorilerinin mutlaka içermesi gereken uyku hastalıklarına karar verdiler. Sonra her bir hastalığın tanımını yazdılar. Bu çalışma grupları şu kişilerden oluşmaktaydı.

İNSOMNİ

Jack Edinger, PhD (Başkan) Duke University, Durham, NC CAN

Richard Bootzin, PhD University of Arizona, Tucson, AZ

Daniel Buysse, MD Western Psychiatric Institute and Clinic, Pittsburgh, PA

Colin Espie, PhD University of Glasgow, Glasglow, UK, IL

Leon Lack, PhD Flinders University, Adelaide, AUS

Charles Morin, PhD Universite Laval, Ste Foy, CAN

Dieter Riemann, MD, PhD University of Freiburg, Freiburg, GER

Arthur Spielman, PhD City College of New York, New York, NY

Edward Stepanski, PhD Rush University Medical Center , Chicago, IL

William Wohlgemuth, PhD Duke University, Durham, NC

viii ICSD

UYKU İLE İLİŞKİLİ SOLUNUM

BOZUKLUĞUNA BAĞLI OLMAYAN

HİPERSOMNİLER

Emmanuel Mignot, MD, PhD (Başkan) Stanford University, Palo Alto, CA

Claudio Basetti, MD Neurologische Poliklinik, Zurich, SUI

Michel Billiard, MD Montpellier University, Montpellier, FRA

Roger Broughton, MD, PhD University of Ottawa, Ottawa, CAN

Ronald Chervin, MD, MS University of Michigan, Ann Arbor, MI

Christian Guilleminault, MD Stanford University, Palo Alto, CA

Yutaka Honda, MD, PhD Seiwa Hospital, Tokyo, JAP

Takashi Kanbayashi, MD Akita University, Akita, JAP

Suresh Kotagal, MD Mayo Clinic, Rochester, MN

Gerrit Lammers, MD, PhD Leiden University, Leiden, NED

Sona Nevsimalova, MD, PhD Charles University, Prague, CZE

Seiji Nishino, MD, PhD Stanford University, Palo Alto, CA

Thomas Scammel, MD Harvard University, Boston, MA

Michael Silber, MB, ChB Mayo Clinic, Rochester, MN

Michael Thorpy, MD Albert Einstein College of Medicine, Bronx, NY

UYKU İLE İLİŞKİLİ SOLUNUM

BOZUKLUKLARI

Nancy Collop, MD (Başkan) Johns Hopkins University, Baltimore, MD

Safwan Badr, MD Wayne State University, Detroit, MI

Douglas Bradley, MD University of Toronto, Toronto, CAN

Ward Flemons, MD University of Calgary, Calgary, CAN

Mark Mahowald, MD University of Minnesota, Minneapolis, MN

Carole Marcus, MB, BCh University of Pennsylvania, Philadelphia, PA

Carol Rosen, MD Case Western Reserve University, Cleveland, OH

Mark Sanders, MD University of Pittsburgh, Pittsburgh, PA

David White, MD Harvard University, Boston, MA

Terry Young, PhD University of Wisconsin, Madison, WI

Teşekkür ix

ÇOCUKLUK ÇAĞINDA İLK KEZ

KARŞILAŞILAN UYKU BOZUKLUKLARI

Gerald Rosen, MD (Başkan) University of Minnesota, Minneapolis, MN

Mary Carskadon, PhD Brown University, Providence, RI

Richard Ferber, MD Harvard University, Boston, MA

Andre Kahn, MD, PhD Free University of Brussels, Brussels, BEL

Suresh Kotagal, MD Mayo Clinic, Rochester, MN

Carole Marcus, MB, BCh University of Pennsylvania, Philadelphia, PA

Jodi Mindell, PhD St. Joseph’s University, Philadelphia, PA

Daniel Picchietti, MD University of Illinios, Urbana, IL

Carol Rosen, MD Case Western Reserve University, Cleveland, OH

Avi Sadeh, DSc Tel Aviv University, Tel Aviv, ISR

Merrill Wise, MD Baylor College of Medicine, Houston, TX

PARASOMNİ

Mark Mahowald, MD (Eş Başkan) University of Minnesota, Minneapolis, MN

Carlos Schenck, MD (Eş Başkan) University of Minnesota, Minneapolis, MN

Claudio Basetti, MD Neurologische Poliklinik, Zurich, SUI

Bradley Boeve, MD Mayo Clinic, Rochester, MN

Jacques Montplaisir, MD, PhD University of Montreal, Montreal, CAN

Tore Nielsen, PhD University of Montreal, Montreal, CAN

James Pagel, MD University of Colorado, Pueblo, CO

Michael Silber, MB, ChB Mayo Clinic, Rochester, MN

John Winkelman, MD, PhD Harvard University, Boston, MA

x ICSD

UYKU İLE İLİŞKİLİ HAREKET

BOZUKLUKLARI

Arthur Walters, MD (Başkan) New Jersey Neuroscience Institute at JFK Medical

Center, Seton Hall University, Edison, NJ

Richard Allen, PhD Johns Hopkins University, Baltimore, MD

Roger Broughton, MD, PhD University of Ottawa, Ottawa, CAN

Ronald Chervin, MD, MS University of Michigan, Ann Arbor, MI

Cynthia Comella, MD Rush University, Chicago, IL

Flavia Consens, MD University of Michigan, Ann Arbor, MI

Sudhansu Chokroverty, MD New York Medical College, New York, NY

Wayne Hening, MD, PhD Johns Hopkins University, Baltimore, MD

Timothy Hoban, MD University of Michigan, Ann Arbor, MI

Gilles Lavigne, DMD, MSc, PhD University of Montreal, Montreal, CAN

Pasquale Montagna, MD University of Bologna, Bologna, ITA

Liborio Parrino, MD, PhD University of Parma, Parma, ITA

Daniel Picchietti, MD University of Illinios, Urbana, IL

Mario-Giovanni Terzano, MD University of Parma, Parma, ITA

Claudia Trenkwalder, MD University of Göttingen, Göttingen, GER

Marco Zucconi, MD Università Vita-Salute San Raffaele, Milan, ITA

SİRKADİYEN RİTİM UYKU BOZUKLUKLARI

Phyllis Zee, MD, PhD (Başkan) Northwestern University, Chicago, IL

Sonia Ancoli-Israel, PhD University of California at San Diego, San Diego, CA

Mary Carskadon, PhD Brown University, Providence, RI

Charles Czeisler, MD, PhD Harvard University, Boston, MA

Robert Sack, MD Oregon Health Sciences University, Portland, OR

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILABİLEN

DURUMLAR İLE İLİŞKİLİ UYKU

BOZUKLUKLARI

Peter Hauri, PhD (Başkan) Mayo Clinic, Rochester, MN

PSİKİYATRİK

Michael Sateia, MD (Başkan) Dartmouth University, Lebanon, NH

Daniel Buysse, MD Western Psychiatric Institute and Clinic, Pittsburgh, PA

Karl Doghramji, MD Thomas Jefferson University, Philadelphia, PA

Milton Erman, MD Pacific Sleep Medicine Services, San Diego, CA

Carlos Schenck, MD University of Minnesota, Minneapolis, MN

NÖROLOJİK

Arthur Walters, MD (Başkan) New Jersey Neuroscience Institute at JFK Medical

Center, Seton Hall University, Edison, NJ

Teşekkür xi

UYKU İLE İLİŞKİLİ HAREKET BOZUKLUKLARI

GRUBUNUN TÜM ÜYELERİ VE:

Pradeep Sahota, MD University of Missouri, Columbia, MO

David Dodick, MD Mayo Clinic, Scottsdale, AZ

Douglas Kirsch, MD University of Michigan, Ann Arbor, MI

ICSD-2 VE ICD-10 ARASINDAKİ İLİŞKİ

R. Bart Sangal, MD Wayne State University, Detroit, MI

Marc Raphaelson, MD Greater Washington Sleep Disorders Centers, Rockville, MD

Didier Cugy, MD Bordeaux, FRA

ÖZGÜN BÖLÜMLERE KATKIDA BULUNAN

DİĞER UZMANLAR:

Harvey Moldofsky, MD University of Toronto, Toronto, CAN

William Orr, PhD Lynn Health Science Institute, Oklahoma City, OK

Virend Somers, MD, PhD Mayo Clinic, Rochester, MN

Mario-Giovanni Terzano, MD University of Parma, Parma, ITA

xii ICSD

Heyetimizin çalışmaları, (Dr. Michael Thorpy, Başkan) öncü sınıflandırma çalışması ICSD-1’e dayandırıldı. Dr. Thorpy, çeşitli tartışmalı konularda çok değerli katkılarda bulundu.

Ayrıca, Amerikan Psikiyatri Derneğinden Dr. Michael B. First’in; Amerikan Nöroloji Akademisinden Dr. Laura Powers’ın; Sağlık İstatistikleri Ulusal Merkezinden Amy Blum’ın, bizlerin ICD-10 ve Mental Bozuklukların Tanısal ve istatistiksel El Kitabı, Dördüncü Basım (DSM-IV) kodlamalarını anlamamızda ve yorumlamamızda çok değerli katkıları oldu. R. Bart Sangal ve Marc Raphaelson kodlama çalışmalarında çok değerli katkılarda bulundular ve bizlere rehberlik ettiler.

Öncelikle, ICSD-2 taslağı AASM’nin yönetim kurulu üyeleri tarafından yazıldı ve gözden geçirildi; taslak ‘yeni baştan’ değerlendirilmek üzere diğer uyku uzmanlarına da gönderildi. Bu gözden geçirme grubunda Cynthia Dorsey, PhD; Charmane Eastman, PhD; Max Hirshkowitz, PhD; Timothy Hoban, MD; Andrew Jamieson, MD; Neil Kavey, MD; Samuel Kuna, MD; Clete Kushida, MD, PhD; Merrill Mitler, PhD; Tim Morgenthaler, MD; Eric Nofzinger, MD; William Ondo, MD; Stuart Quan, MD; Tim Roehrs, PhD; Ann Rogers, PhD, RN; David Rye, MD, PhD; Wolfang Schmidt-Nowara, MD ve Bradley Vaughn, MD yer aldılar.

Bu büyük proje, çalışmanın en başından sonuna kadar projenin her aşamasında sayısız saatlerini adayan, AASM’nin çok değerli üyelerinin büyük fedakarlıkları ve katkıları ile gerçekleşti. Shelia Story, revizyon kurulunun toplantılarını planladı, kurul üyelerinin birbirleri ile iletişimlerini sağlayarak çalışmaların hızla bitirilmesine katkı sağladı. Thomas Heffron, Kathleen McCann ve Richard Rosenberg tarafından yazının içeriği gramer ve anlam açılarından dikkatlice incelendi. Cate Murray, yazının dilbilgisi açısından uygunluğunu değerlendirdi. Projenin internet teknolojileri ile ilgili konularında destek alınan Jennifer Markkanen ICDS-2’nin oluşturulmasında baştan sona yer aldı. Jeremy Isac, kitabın online satışını sağlayan bilgi ve güncellemeleri içeren Web sitesini oluşturdu. Jenn Smolucha, kapak da dahil olmak üzere tüm kitabın tasarımını ustaca gerçekleştirdi. Jennifer Markkanen, kitabı baskıya hazırladı ve tekrar basımlarının yasal haklarını düzenledi. Jerry Barret tüm bu süreci yönetti, tecrübelerini aktardı ve büyük bir gayretle destek oldu. Dr. Sateia, projenin bitiminden sonra da bütün bölüm ve şekilleri inceleyip görüşlerini bildirerek son şeklin oluşmasında değerli katkılarda bulundu. Saatlerce bu amaç için çalışarak ICSD-2’nin oluşmasına destek verdiği için tüm diğerleri gibi ona da teşekkür ediyor minnettarlık duygularımızı sunuyoruz.

AASM KADROSU

Jerome A. Barrett Jennifer MarkkanenYetkili Yönetici Yetkili Yönetici Yardımcısı

Richard Rosenberg, PhD Kathleen McCann Kıdemli Bilim ve Araştırma Yetkilisi İletişim Müdürü

Thomas M. Heffron Jenn Smoluchaİletişim Yardımcısı Grafik/Yazı Tasarımcısı

Sheila Story Jeremy Isaacs Toplantı Planlayıcı İnternet Teknolojileri Proje Müdürü

Yukarıda bahsedilen kişilerin hepsine en içten teşekkürler! Sizlerin çabaları olmasaydı bu düzenleme gerçekleşmeyecekti.

Peter Hauri, PhD ICSD-2 Çalışma Grubu Başkanı

Giriş xiii

GİRİŞICSD-2’nin amaçları:

• Halihazırdabilinentümuykuveuyanıklıkbozukluklarınıntanımlamakvebutanımlarındayandığıbilimselveklinikkanıtlarıaçıklamak;

• Tümuykuveuyanıklıkbozukluklarınırasyonelvebilimselzemindesunmak;ve

• Uykuveuyanıklıkbozukluklarını,mümkünolabildiğikadar,ICD-9veICD-10ileuyumlukılmak.

ICSD-2’nin ana hatları

Özgünuykubozukluklarıileilgilibilgilerimizdeğişkenlikgöstermektedir.Çoksayıdaaraştırmaveliteratürbilgisininmevcutolduğu,narkolepsiveuykuapnesigibibazıuykubozukluklarıiçin,buhastalıklarıntemelfizyopatolojikmekanizmalarınıanlamayaçokyakınız.Diğeruykubozukluklarıiçindehemenhemenyeterlibilimselkanıtveçalışmalarmevcuttur.Budağınıkvedüzensizbilgibirikiminedeniyle,tümuykubozukluklarınıiçerenderlitopluvetutarlıbirçerçeveoluşturmagayretininönemligüçlüklerivardır.

Özgünuykubozukluklarıkonusundakibufarklıbilgilernedeniiledağınıkdurumdakitümuykuhastalıklarınınbirçatıaltındabirleştirilmesininaraştırılmasıgerekir.Doğrusu,ICSD-2’ninuykuhastalıklarınısekizkategorişeklindesınıflandırması,şuanda,enpragmatikveampirikbiryololarakgörünmektedir.Bunedenlesınıflandırmadakibazıgruplamalariçinensıkbildirilenyakınmalar(insomniveyahipersomni)esasalınırken,bazılarındadaetiyolojidesorumlututulantemelnedenler(sirkadiyenritimuykubozukluklarınınoluşumundabiyolojiksaatbozukluklarınınsorumlututulmasıgibi)esasalınmıştır.Uykudasolunumbozukluklarıgibibazıgruplarise,tutulanorganveyasistemleregörekategorizeedilmiştir.Henüzonoktadaolmamaklabirlikte,bilgivedeneyimlerimizinartmasıyladahadetaylıvekapsayıcıbiruykubozukluklarısınıflandırmasıyapılabileceğiniumuyoruz.

YukarıdavurgulanandüşüncelertemelindeICSD-2,uykubozukluklarınısekizkategoridesınıflandırmaktadır:

I. İnsomniler II. Uyku ile İlişkili Solunum Bozuklukları III. Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluğuna, Uyku ile İlişkili Solunum

Bozukluğuna veya Uykuyu Bozan Diğer Nokturnal Nedenlere Bağlı Olmayan Santral Kökenli Hipersomniler

IV. Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları V. Parasomniler VI. Uyku ile İlişkili Hareket Bozuklukları VII. İzole Semptomlar, Görünürde Normal Varyantlar ve Çözümlenmemiş

Konular VIII. Diğer Uyku Bozuklukları

Uykuliteratüründe,henüzyeterincedokümanteedilememişpekçokuykupatolojiolgusuvardır.ICSD-2sınıflandırması,minimumikiolguserisininolması(herbirserideminimumikiolgubulunanbirseri),kliniktablonunyeterincetanımlanmışolmasıvebuyazılarınuluslararasısaygınlığıolanitibarlıbirdergidedeyayımlanmışolmasıkaydıileyeniönerilenuykubozukluklarınıdaiçermektedir.EğerbiruykubozukluğunuICSD-2’ninspesifiklistelerindegöremiyorsanız,budurumaenuygunolarak‘’diğer’’tanısınıkullanınız.

Benzerbirşekilde,eğerbiruykubozukluğuaçıkvenetbirşekildebusekizkategoridenbirinedahiledilebiliyor(ör.parasomniler);fakatbukategorideyeralanhiçbirspesifikkliniktablonuntanıkriterlerinisağlamıyorolabilir.Budurumdatanıiçinyineenuygunolarak‘’diğer’’tanısınıkullanınız.Ancak,uykubozukluğuileilgiliyeterikadarbilgiveyaklinikbulguolmadığıiçinsınıflandırmayapamadığınızdurumlardaenuygunolarak‘’belirsiz’’veya‘’NOS’’(nototherwisespecified=başkaşekildesınıflandırılmamış)tanısınıkullanınız.

“İzolesemptomlar,görünüştenormalvaryantlarveçözümlenmemişkonular’’kategorisibiruykupatolojisiniyeterincegöstermemeklebirliktebiruykuhekiminindikkatiniçekenkonularılistelemektedir.

xivICSD

Bukategori,gündüzaşırıuykululuğunolmadığıaşırıuzunsüreliuyumagibinormalilepatolojikdurumarasındakalanbazısınır(borderline)kliniktablolarıdaiçermektedir.

ICSD-2hemerişkinhemdeçocuklarınuykubozukluklarınısınıflandırır.Özgünuykubozukluklarınınçoğunda,pediatrikolgularınkliniközellikleriya“demografik”bilgilerinverildiğibölümlerdeyada“başlangıç,klinikseyirvekomplikasyonlar”ileilgilibölümlerdeekolarakverilmiştir.Ancaküçuykubozukluğuçocuklardagörülmesiveözgünkliniközelliklerinivetanıkriterleriçocuklaraözgüdür:çocuklukçağınındavranışsalinsomnisi;pediatrikobstrüktifuykuapnesendromuveyenidoğanınbirinciluykuapnesi.

Uykubozukluklarınınçoğuçoketkenlidir.Örneğin,birinsomnitablosu;gecikmişuykufazısendromu,yetersizuykuhijyeniyadadepresyonabağlıolarakortayaçıkmışolabilir.ICSD-2deçoketkenlikoduyokturancaksaptanmışelementlerayrıcakodlanabilir.Böylebirdurumda,yukarıdakiörnekteolduğugibiüçtanıbirdensözkonusuolabilir.

ÖZGÜN UYKU BOZUKLUKLARININ ANA HATLARI

ICSD-1’dedeolduğugibi,sınıflandırmadaherbiruykubozukluğunundetaylı,kapsayıcı,tutarlıvestandardizeedilmiştanımlamalarıyapılmıştır.Herkonuaşağıdatanımlananaltbaşlıklarhalindeişlenmiştir:

Diğer İsimlerİlgiliuykubozukluğuiçinhâlihazırdakullanılanisimlendirmeler,eskitanımlamalar,eskidenkullanılmış

terimveyadeyimlerdeğerlendirilerek;karmaşayanedenolmapotansiyeliolanisimlendirmevetanımlamalardankaçınıldı.Birdençokkabuledilebilirtanımveyaisimlendirmesözkonusuolduğunda,endikasyonuuygunolanbiritercihedildi.

Temel ÖzelliklerBuradahastalığınesaskarakteristiklerivebelirginkliniksemptomlarıtanımlandı.

Eşlik Eden BulgularBurada,hastalığınkliniktablosundasıklıklaolan,amaherzamanolmayan,tanıiçintemelkriterlerdendaha

azönemdeolanfazladanbulgulartanımlandı.

Demografik ÖzelliklerHastalıklailgiliprevalansoranlarını,cinsiyetvegörülmeyaşıgibidiğerdemografikbilgilertanımlandı.

Hazırlayıcı ve Tetikleyici FaktörlerSözkonusuhastalığa,bilindiğikadar,yatkınlıksağlayanfaktörleritanımlandı.Aynızamandahastalığıortaya

çıkaranveyaklinikbelirtilerinikötüleştirenfaktörlertanımlandı.

Familyal ÖzelliklerBubölümde,hastalığıngeneltopluluktandahaçokaileninkanbağıolandiğerbireylerindegözlenenklinik

karakteristikleritanımlandı.Ancakbirhastalığınfamilyalözelliklerininolmasıonungenetikkökeniolabileceğianlamınıtaşımaz.

Başlangıç, Klinik Seyir ve KomplikasyonlarHastalığınilkortayaçıktığıyaşveyatipikbaşlangıçyaşıgibibilgileriiçerir.Aynızamandaklinikseyir,

hastalıktedaviedilmezseprognozvesözkonusuolabilecekkomplikasyonlarıtanımlar.

Patoloji ve PatofizyolojiBubölümdehastalığınpatolojikveyafizyopatolojiközellikleritanımlandı.Alttayatanbirbozuklukvarsa,o

bozukluğunbazıkarakteristiklerisunulabilir.

Polisomnografik ve Diğer Objektif BulgularBubölümdedehastalığıniteleyenyadatanıyayardımcıolacakobjektifölçümlerkadarpolisomnografive

ÇokluUykuLatansTestiilebelgelenenhastalığınobjektifvekarakteristikbulgularıtanımlandı.

Giriş xv

Tanı KriterleriBuradahastanın,sözkonusuhastalığıntanıalmasıiçingerekenminimumtanıkriterleritanımlandı.

Burada,hastalığınklinikbulgularıarasındaherzamanolmayabilenancaktanıiçinyardımcıolabilecek,tanıyıkolaylaştıracaksemptomvebulgulardatanımlandı.ICSD-2sadecetanıkriterlerinitanımlamakta;halbukiICSD-1tanıkriterleriveminimalkriterlerdiyeikikritertakımınıiçermektedir.

Klinik ve Patolojik Alt TiplerBubaşlıkaltındahastalığınaltgruplarınınklinikbulgularıveyinebunlarınfizyopatolojiközellikleri

tanımlandı.Bualtbaşlıkheruykubozukluğuiçinkabuledilmeyebilir.

Aydınlatılmamış Konular ve Gelecekte Yapılması GerekenlerBuhastalıklailgilibilimselveyaklinikliteratürdebelirgintartışmavarsayadabualandakiaraştırmahızla

ilerliyorhastalıksınıflamaşemasınatamolarakuymuyorsaaçıkçaburadatartışıldı.Araştırılmayaihtiyacıolanbazıönermelerikaydedilebildi.Bualtbaşlıkbölümüisteğebağlıolarakyazılabilir.

Ayırıcı TanıBubölümbenzerklinikbulgularıvesemptomlarıolanhastalıklarıiçerirveilgilihastalığıbenzerbulguları

olandiğerhastalıklardannasılayırtedilebileceğiileilgilidurumvekoşullartanımlanır.

KAYNAKÇASözkonusuhastalığıntemelözellikleriveenbelirginklinikbulgularıileilgilibazıbilimselçalışmalarveönerilenokumaparçalarınıiçerir.

ICSD-2 ve ICSD-1 Arasındaki Belirgin Farklılıklar

ICSD-2ileICSD-1arasında,özgünuykubozukluklarıaçısındançoksayıdadeğişikliğinyanısıra,aşağıdatanımlanmışolanyapısaldeğişikliklerdesözkonusudur:

• ICSD-2eksentanısıiçerenbirsistemdeğildir.ICSD-2sadeceuykubozukluğununtanısıileilgilenmektedir(ICSD-1içinAekseni)

• ICSD-1’inaksine,ICSD-2uykubozukluğununtanısınıkoymayayönelikbirişlemlistesiiçermez.Buyöntemlerikullanan,dünyanınçeşitliülkelerindeuykubozukluklarıileilgilenenuykutıbbıuzmanlarınınhastalıklariçingeliştirdiklerialgoritmalarvekodlamalarICSD-2’deyeralmamaktadır.

• “İntrinsikdissomniler”ve‘’ekstrinsikdissomniler’’terimleri,ICSD-2’ninsözkonususekizkategorisiiçerisindeyeralmamaktadır.

• Mental,nörolojikvediğertıbbidurumlarabağlısekonderuykubozukluklarıICSD-2’deyeralmamaktadır.ICDkurallarınagöre,uykubozukluğununetiyolojisindemental,nörolojikveyadiğerbirtıbbinedensözkonusuolduğundabuuykubozukluğubirprimeruykubozukluğuolarakdeğil;altayatanbozukluğunbirsemptomuolarakdeğerlendirilir.

• Herbirhastalığıntaslağınıçizenmetindüzenlenmiştir.Özellikle,ICSD-1tamtanıkriterlerineekolarakminimalkriterleridelistelemiştir.ICSD-2’detanıkriterleriniiçerensadecebirtablovardır.Eğerbirhastailgiliuykubozukluğutanıkriterlerinintümünükarşılamıyorsa,okişideuykuhastalığıtanısıkonulamaz.Ayrıca,ICSD-2 şiddetkriterlerinilistelemez, bukriterler dünyanınfarklıyerlerindeaynışekildeuygulanamayacağınıdüşündürür.

xviICSD

ICSD-2 ile ICD-9 ve 10 arasındaki ilişkiler

ICSD(UluslararasıUykuBozukluklarıSınıflandırılması)ileICD’nin(UluslararasıHastalıkSınıflandırılması)birleştirilmesiarzuedilen,uzunvadedeise,kaçınılmazşekildegerçekleşecekbirdurumdur.ICSD-2, ICDilebirleştirilebilmekiçinonundoğaldüşünceveyapısına,mümkünolabildiğince,yakınlaştırılmayaçalışılmıştır.Yinede,bazıengellermevcuttur.BunlardanenönemlisiICDsınıflandırmasındatanıaşamasındaönceliksözkonusuhastalığınorganikmiyoksaorganikolmayanmıolduğununbelirlenmesidir.Uykubozukluklarıkonusundabuayırımıyapmakoldukçagüçbirdurumdur,çokazbirkatkısıolurvehattahastayıanlamakonusundazararıbiledokunabilir.

1980’lerinsonlarındageliştirildiğinde,ICD-9henüzyeniyayınlanmıştı.NarkolepsiveyahuzursuzbacaklarsendromugibibazıuykubozukluklarıICD-9’unçeşitlikısımlarındadahayeniyeniyeralmaktaydı.ICSD-1’deyeralandiğeruykubozukluklarıICD-9’unuygunolabilecekyerlerineyerleştirildi:başlıcaorganikkökenligibigörünenuykubozukluklarıiçin780,5;başlıcaorganikolmayangörünenuykubozukluklarıiçin307,4.

ICD-10,ICD-9’danfarklıolarak,uykubozukluklarıiçinözelbölümlertahsisedilmiştir:G47organikuykubozukluklarını,F51ise“maddekullanımınaveyabilinenfizyolojikbirsüreçileilgiliolmayanuykubozukluklarını”temsileder(genelliklefizikselveyadavranışsaluykubozukluklarıolarakbilinen).Ancak,ICD-10’dasadecebirkaçuykubozukluğukodlanabilmiştir.BuyazıhazırlanırkenICSD-2ileUlusalSağlıkİstatistikleriMerkeziarasında,anakonusutanılarınICD-9veICD-10içineyerleştirilmesiolanmüzakeredevametmekteydi.Bukodlaryıllıkçerçevedegözdengeçirildiveyenilendi.UlusalSağlıkİstatistikleriMerkezi(NCHS=NationalCenterforHealthcareStatistics)’ninwebsayfasındanbukonuileilgiliengüncelbilgilereldeedilebilir(http:/www.cdc.gov/nchs/icd9.htm).

TARİHÇE

UykubozukluklarınınsınıflandırılmasıileilgiliçalışmalarICSD-1’ingirişkısmındadadetaylıcaanlatıldığıüzere,ICSD’nin1990yılındayayımlanmasıileenüstdüzeyevarmıştır.Takiben1997yılındabazıküçükdüzeltmeleryapılmıştır.

2001yılındaAASMYönetimKuruluSleepdergisinin2003yılı,26.cildinde48-51sayfalarında“KlinisyenleriçinUluslararasıUykuBozukluklarıSınıflamasını”yayınlamıştır.BuçalışmagöstermiştirkiklinisyenlergerektanıgerekfaturalandırmaişlemleriiçinICSD’yikullanırken,birçoğuorganizasyonadayanarakvekullanımkolaylığıyönünden1979’daUykuBozukluklarıMerkezleriBirliği(ASDC=AssociationofSleepDisordersCenters)’ningeliştirmişolduğuuykubozukluklarısınıflamasınıkullanmayadevametmişlerdir.

ICSD’ninrevizyonuileilgiliilkresmitartışma,AASM,UykuAraştırmalarıDerneği(SRS)vediğerbeşuykuaraştırmaderneği(Finlandiya,İsviçre,Fransa,AlmanyaveJaponya)arasındaProfesyonelUykuDernekleriBirliği(APPS=AssociatedProfessionalSleepDisorders)tarafından8Haziran2001yılındaŞikago’dayapılmıştır.BugrupgüçlübirşekildeICSD’nindüzeltilmesinionaylamıştır.

AASM’ninYönetimKurulu16Ocak2002yılındarevizyonçalışmalarınıresmenbaşlatmış,2002HaziranındakitoplantılarındadaPeterHauri’yiICSDDüzeltmeKomitesibaşkanlığınaatamışlardır.SonrakibirkaçayiçindedeAASMyönetimkurulutarafındanatanan8komisyonüyesiuykutıbbıbozukluklarınıntemelalanlarınıbelirlemeküzereKomitetarafındangörevlendirilmiştir.

Komite23Kasım2002,5Mayıs2003,6Haziran2003(APPSkongresisüresince),27Eylül2003ve23Nisan2004olmaküzere5defabirergünlükyüzyüzetoplantılardabirarayageldiler.Ancakkomisyonunçalışmalarınınçokbüyükbirbölümüe-postayazışmalarıvetelefongörüşmeleriilegerçekleştirildi.

RevizeedilenICSD’nintümyapısıdüzeltildiktensonra(ICSD-2şeklindeisimlendirildi)herbirkomiteüyesiherbiraltbaşlıkiçinoalanaözgüuzmanlaşmışuykutıbbıuzmanındanoluşmuşgörevgurubuatadı.Bugörevgurubu,birinciolarak,kendikategorilerindehangihastalıklarınolmasıgerektiğinekararvermekvesonrasındabuhastalıklarınayrıntılıtanımlamalarınıyazmaklagörevlendirildiler.Bugörevtekrartekrare-posta,faksvetelefongörüşmelerikullanılarakyerinegetirildi.

Şikago’da6Haziran2003yılında(APPS’ninŞikagokongresisırasında)açıkbirforumlaICSD-2’ninanayapısınınçerçevesitartışıldı.ICSD-2’nintaslağı2004Mayısayında,katkıveönerilereaçıkbirşekilde,AASMwebsayfasınakondu.APPS’nin2004HaziranayındaFiledelfiya’dayaptığıkongrededebutaslakileilgiliönesürülenönerivedeğerlendirmelerdüzenlenenaçıkforumdatartışıldı.

AASMYönetimKurulutaslakmetni2004Martayındayapmışolduğutoplantıdadetaylıbirşekildetartıştıvedeğerlendirdi.Ayrıca,ogünekadarICSD-2’ningeliştirilmesindeaktifkatkısıolmayan,uykukonusundaçalışanuzmanlardanoluşturulmuşbirgrupICSD-2taslağınıgözdengeçirmekvedeğişiklikönermeküzereolayadahiledildi.

Editörün Notu xvii

Tanısal sınıflandırma sistemleri tıbbi disiplinlerin tanımlanmasında anahtar bir rol oynar. Uyku Bozuklukları Derneği’nin 1979 yılında geliştirmiş olduğu “Uyku ve Uyanma Bozukluklarının Tanısal Sınıflandırılması’’ uyku tıbbının bir klinik disiplin olarak doğmasının en belirgin göstergesi olmuştur. Şimdi, yirmi beş yıldan daha uzun bir süre sonra, Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırmasının ikinci basımı (ICSD-2) ile önemli bir adım daha atıyoruz. Özellikle, sınıflama sisteminde eskiden olduğu gibi olayların doğal akışını amaç edinme birçok yönden 1979 sistemini çağrıştırmaktadır. Aslında işin gerçeği, uyku tıbbı uzmanlarına tanı koyma açısından bir rahatlık sağlayacağı için bu hastalıklarla ilgilenen klinisyenlerin çoğuna bu yeni ‘’eski’’ yaklaşım yolunun ‘ilaç gibi’ geleceğine inanıyorum. Bu yalın terminoloji, uyku bozukluğu olan sade vatandaşlar veya hastalarımızla onların diyaloğumuzu kolaylaştıracaktır.

Sınıflandırma komitesinin başkanı Dr. Howard Roffwarg, 1979 yılındaki temel sınıflandırma sisteminin gerekliliğini vurgulayan konuşmasında ‘’Bir tıbbi bilimsel aktivitenin veya olayın anlaşılmasının en kolay ve en etkili yolu; bu konuda çalışan meslektaşların aynı terminoloji ve ortak dili kullanması ile mümkün olabileceğini’’ belirtmişti. Elbette ortak dil ve terminoloji ‘’bir alanda bilginin ulaşabileceği son yer’’ değildir, fakat bu aşama, daha ileri çalışma ortamları ve ileri bilgiye ulaşmak için elverişli bir “çalışma platformu” sağlar.

Uyku tıbbının henüz gelişmeye başladığı 25 yıl öncesinden günümüze bu bakış açısı uzanmıştır, aynı ruhla Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması’nın ikinci basımının yayınlanması gerekiyordu. Çalışma grubu üyeleri ve dünyanın dört bir tarafından katılımcılar sınıflama sisteminin en güncel ve bilimsel veriler ışığında hazırlanmasına olanak sağlamıştır. ICSD-2’de yer alan tanımlamalar ve tanı kriterleri kökenini ilgili hastalıkların objektif kanıtları ve hastalık belirtilerinden almaktadır. Şüphesiz bunun gibi bir belgenin hazırlanması bu alanda bilinen tüm hastalıkları içermesi ve uzlaşmalara kaçınılmaz bir güven gerektirir. Bu kadar büyük orandaki uzlaşmalara karşın kimi tanımlamalar ve tanı kriterlerinde, hala uyuşmazlıklar olması kaçınılmazdır. Tıp biliminin doğal yolu da budur. Aylarca süren, fedakarlıkla, sabırla, bıkıp usanmadan devam eden çaba ve bilimsel katkıların sonucunda bu dengeli çalışma ortaya çıktı. Yine de, bize yaraşan sonsuz fedakarlıklar vardı, basitçe “çalışma platformu”.

Bu sistemin kullanıcıları, klinik tabloların tanımları ve detayları ile ilgili çeşitli terim ve kriterlere ihtiyaç duyacaklardır. Genişletilmiş çalışma grubu ve katılımcılar, bu sınıflandırmanın detaylı içeriğinden dolayı kendilerini rahat hissediyorlar. Ancak, ölçülüp tanımlanacak konular tahmin edilenden biraz daha fazla gibi görünmektedir. Bu gibi durumlarda, özel klinik şartlara göre olayın klinik öneminin değerlendirilmesi klinisyenin bireysel deneyimine bırakıldı. Daha fazla ayrıntı ve deneyim olmasının beklenmesi benimsendi.

Uyku bozukluklarının sınıflandırılması ile ilgili çalışma ve çabalar ICSD-2’nin basımından sonra da durmayacak, gelişerek devam edecektir. AASM’nin yeni oluşturmuş olduğu uyku hastalıklarının sınıflandırılması konusunda çalışacak olan Sınıflandırma Komitesi sınıflandırmanın değerlendirilmesi ve verilerin toplanmaya devam etmesini sürdürecektir. Uyku tıbbı ile ilgili klinisyenler katkılarıyla gelecek ay ve yıllarda bu komitenin çalışma arzularını ve motivasyonlarını artıracaktır. Bu komite yapacağı çalışmalarla, gelecekte ICSD-2’nin daha gelişmiş baskılarını ortaya koyacaktır.

Bu cilt baskıya giderken, uyku bozukluklarının tanısı için Uluslararası Hastalık Sınıflamasında (ICD-9 ve sonrasında ICD-10) daha yeni ve daha detaylı hastalık kodları geliştirilmiştir. ICD sistemi içinde daha net bir şekilde uyku bozukluklarının yer alması, duruşumuzu kuvvetlendirip gelecekte uyku tıbbının bağımsız bir tıp uzmanlığı olarak kabul edilmesine yardımcı olacaktır. Dr. R. Bart Sangal’ın öncülük ettiği bu sınıflandırma çabaları çok fazla takdiri hak ediyor. ICD kodlaması ile ilgili süreç ICSD-2’nin basımına

EDİTÖRÜN NOTUMichael J. Sateia, MD, Editör

xviii ICSD

kadar tamamlanmamış olacağı için, kitap ICD kodlarını içermeyecektir. ICD kodlaması ile ilgili çalışma tamamlandığında, bu kodlar mevcut ICSD-2 kullanıcılarına ulaştırılacaktır.

Böylesi bir volümün basıma hazırlanması sürecinde katkıda bulunanların tasarladıkları ile bir tarafta bilgilerin doğruluğu bir diğer tarafta açıklık, tutarlılık ve tarz arasında kabul edilebilir bir dengenin sağlanması önemlidir. Bu konuda samimi, tutarlı ve objektif geri bildirimler sınıflandırma çalışmalarının gelişerek devam etmesini sağlayacaktır. AASM’nin Yönetim Kurulu –çalışmanın- tekrardan gözden geçirilmesini sağlamakta ve çalışmanın ilerde değişimine katkıda bulunacak gözlemleri değerlendirmektedir.. Cate Murray kitabın final versiyonunun incelenmesine ve değerlendirilmesine yardımcı oldu. Eğer AASM’nin çok değerli yönetim kurulu üyelerinin o muazzam enerjileri, fedakarlıkları, çalışmanın en başından en sonuna kadar olan dönemdeki o müthiş çabaları olmasaydı bu kitap asla basılamazdı. Yetkili yöneticimiz Jerry Barret en küçük ayrıntıyı bile kaçırmayan dikkati, sabrı ve idareciliği ile durumu çok iyi yönetti. Rich Rosenberg, PhD ve Kathleen McCann kitabın sayfalarını düzenlediler, okudular, yeniden yeniden düzenleyip düzeltmeleri yaptılar, birçok seçeneği denediler, Thomas Heffron özellikle final gözden geçirilme aşamasında onlara yardım etti. Shelia Story, çalışma grubunun bir araya gelmesinde çok ciddi katkılarda bulundu. Jannifer Markkanen kitabın tasarım ve üretim sürecinin yanı sıra telif hakkı sorunlarını da başarı ile yönetti. Grafik tasarımcısı Jenn Smolucha kitabı yeniden düzenledi ve tasarımını başarı ile gerçekleştirdi. Kitabın AASM’nin Web sayfasında tanıtımı ve online satışı gibi işlemler de Jeremy Isaac tarafından gerçekleştirildi. Yetkili yönetici Jerry Barret’in mükemmel vizyonu ve yöneticiliğinin katkısı kuşkusuz önemliydi. En önemlisi de, çalışma grubu üyesi Dr. Peter Hauri ve sınıflandırma çalışmalarında yer alan görev grubu, katkıları ile, klinisyenlerin işini kolaylaştıracak, dolayısı ile de hastalarımızın erken tanı alarak yaşam kalitelerini artıracak bir çalışmayı sahaya kazandırdılar.

Michael J. Sateia, M.D.Editör