NM 552 NAAT YNETM PRENSPLER:DERS 1 Ynetim ve Ynetsel FaaliyetlerYrd. Do. Dr. Rfat AKBIYIKLISakarya niversitesiMhendislik Fakltesinaat Mhendislii Blm

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETMnsanlarn bir arada yaamaya balamasyla birlikte ynetim kavram ortaya kmtr. nsanlarn bireysel amalarn terk edip ortak amalara ynelmeleri dier bir ifade ile belirli bir amaca birlikte ulama, bakalarna i yaptrma, onlarn yardmn salama ile mmkndr. i yaptran (ynetici), ileri yapanlarda ynetilen olmaktadr.Ynetim dilinde i yaptrana st, ii yapana da ast ad verilmektedir

Dr. Rfat AKBIYIKLI

nsanlar doas gerei faaliyetlerini kiisel amalara ynelik olarak yrtme eilimindedirler. Ancak grupa kabul grlmeleri kiisel amalarnn grubun genel amalar ile atmamas gerekir.

rnein insanlarn herhangi bir ite almalar kendi ihtiyalarn karlamak iin yani para kazanmak iindir. nsan para kazanrken mal ve hizmet retmektedir. Dolaysyla o iyerinin amac olan insan ihtiyacn karlamaya da hizmet etmektedir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

nsan igdlerinden yola klarak 20.yzyln banda ynetim kavram zerinde durulmaya balanmtr. nsanlk tarihinde James Wattn 1765te buhar makinesini bulmas teknolojik alanda, Adam Smithin 1776daki Milletlerin Serveti ekonomik alanda, 1789 Fransz Devrimi politik alanda nemli ve belirleyici dnm noktalardr. Buharn makineye uygulanmas Sanayi Devrimi olarak da adlandrlr. Bu devrim sanayi toplumunu domasna neden oldu.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETM KAVRAMIGnmze kadar ve hatta gnmzde bile zerinde ok geni aratrmalar yaplmasna ramen ynetimle ilgili alanlarn ortaklaa kabul ettikleri ynetim tanm sz konusu deildir.Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya kan teknolojik gelime sonucu insan bir makine gibi gren ekol ynetime mekanik bir proses olarak bakmaya balamtr. Bu gr as kantitatif tekniklerin bulunmas ve yaygn bir biimde kullanlmasn savunmutur.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ynetim tanmnn deiik yaplmasnda nemli unsur rol oynar: Birinci unsur, tanm yapan kiinin ynetim kavramna yaklam. kincisi unsur, rgtlerin amalarnn birbirinden farkl olmasdr. nc unsur ise, iletiim ve bilgi ileme teknolojilerindeki gelimeler ile kreselleme olaydr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ynetim tanmlarn farkl klan bu unsura ramen zerinde gr birliine varlan tanm: Bakalar vastasyla i grmektir.Dier bir tanm ise; Ynetim; insanlarn ibirliini salayarak eldeki kaynaklarla amac gerekletirme faaliyetidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Her iki tanm dikkatle incelendiinde ynetim: - Bakalar ile birlikte almay gerektirir - Gerekletirilecek bir amacn olmas - Kt kaynaklardan maksimum yararlanmak - Deien , dinamik ortamda faaliyette bulunmak - Verimlilik ve etkinlii salamak.

Ynetim ile ilgili geni bir tanm verilecek olursa: Ynetim; bir rgtn elindeki kaynaklarla daha nceden belirlenmi amalarna ulaacak ekilde faaliyetlerinin planlanmas, yrtlmesi ve kontrol edilmesini kapsayan sosyal bir faaliyettir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

ORGANZASYONEL FAALYETLEROrganizasyonel faaliyetlerden birbiriyle ilgili faaliyetlerin bir araya getirilmesi anlalr. rnein Endstriyel rgtteki teknik faaliyetler ad altnda, retim, retim mhendislii, tamir bakm onarm, kalite kontrol ve aratrma gelitirme faaliyetleri saylabilmektedir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Tipik bir endstriyel kuruluta faaliyetleri aadaki ekilde snflanabilir: 1. Teknik almalar 2. Ticari almalar 3. Finansman almalar 4. Muhasebe almalar 5. Personel almalar

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Btn bu faaliyetlerin etkili ve verimli bir ekilde ynetilmesi gerekir. Bu faaliyetlerin kendi aralarnda ve kendi ilerinde uyumlu olmalar gerekir. Dier bir ifade ile bu faaliyetler rgtn ana hedefini gerekletirecek, optimum alma eklinin bulunmasn gerektirir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETSEL FAALYETLERYnetsel faaliyetler ana hatlaryla 5 grupta toplanr. - Planlama - rgtleme - Yrtme - Koordinasyon - Denetim / Kontrol Her ynetici bu faaliyetleri yerine getirmek zorundadr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ynetsel faaliyetler ynetim srecinin evrelerini oluturur. Sre; Durumdan duruma veya aamadan aamaya geerek belirli bir sona doru ak olarak tanmlanr.

Ynetsel faaliyetler belirli aamalara gre yerine getirilir. Bunun amac organizasyonda etkinlik ve verimlilii arttrmaktr. Rasyonel olmayan hibir faaliyet iletmeciliin konusu olamaz.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Bu aklamalardan sonra ynetim nceden belirlenmi amalara ulaabilmek iin mevcut kaynaklarn planlanmas, rgtleme/organizasyon, yrtme ve denetim fonksiyonlaryla koordinasyonun salanmas eklinde tanmlanabilir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Rasyonellik; en az girdi ile en ok kt elde etme dier bir ifade ile girdi minimizasyonudur Etkinlik; amaca ulama derecesidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Amacn ne oranda gerekletirildiinin belirlenmesinde kullanlr. Bir organizasyonda 2 tr etkinlikten sz etmek mmkndr: Ynetsel Etkinlik ve rgtsel Etkinlik.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETSEL VE RGTSEL ETKNLKYnetsel etkinlik; yneticinin davranlar sonucunda ortaya kan bir kavramdr.rgtsel etkinlik ise daha iyi rgtlenme ve ynetim tekniklerini kullanmak suretiyle daha yksek performansa ulamaktr. Dier bir tanm ise; iletmenin iinde bulunduu artlara uyum salayabilmesi ile dier rgtlerle ibirlii, aktiflerin karl bir ekilde kullanlmas ve iletmenin evresi zerindeki etkisi gibi davranlara ynelik ekonomik ve finansal kriterler ieren daha geni bir kavramdr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Verimlilik; ktnn girdiye oran olup, kaynaklarn ne lde kullanldna ilikin bir ldr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

RGT KAYNAKLARIBir rgtn ktlar mal ve hizmettir. Girdileri ise; rgtn elindeki kaynaklardr. Mal reten bir rgtn kaynaklar aadaki gibi sralanabilir:- Arazi ve Binalar: rgtn almalar iin gerekli bina ve dier tesisatn kurulaca uygun yerdeki arazi ve bu arazi zerine kurulan binalar. - Makineler: rgtn faaliyetini srdrebilmesi iin gerekli makine, tesisat, ara, bro eyalar ve bro makineleri.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

- Malzeme: rgtn rettii rnn meydana gelmesinde kulland hammadde, malzeme, yakt. - nsan gc: Bir hizmeti yada bir ilemi uygulamak, planlamak ve denetlemek, yazmalar yapmak, aratrmalarda bulunmak, alm satm ilerine bakmak iin erkek ve kadn personel.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

VERMLLK VE ETKNLKBu kaynaklarn bileiminin kullanlmas rgtn verimliliini ortaya koyar. Verimlilik ve etkinlik kavramlar gnmzde eanlaml kullanlmaktadr. Gerekte her iki kavram birbirinden farkldr.Bu farkll Peter F. Drucker yle ifade etmektedir. Verimlilik ii doru yapmak, etkinlik ise doru ii iyi yapmaktr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETM SRECNN ZELLKLERYnetim sreci olarak adlandrlan ynetsel faaliyetler u temel zelliklere sahiptir: (1) Ynetim Amaca Ynelik Bir Faaliyettir (Belli bir ama olmadan ynetim olmaz. letme ynetimi asndan ama; letmenin hangi yne gideceini gsteren, iletmenin ulamak ve gerekletirmek istedii sonulardr). Amalar gelecee ynelik faaliyetlerin ynlendirilmesine yardmc olur. Stratejiler, planlar, eitli ncelikler kaynaklarn dalmndaki temeller amalara gre belirlenir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

letmelerin zel amalar farkl olmasna ramen, temel amalar ortaktr. Bunlar: - Kar elde etmek - Sat geliri salama - Sosyal sorumluluk - Varln srdrme ve byme

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Peter Druckere gre iletme amacnn sadece bir geerli tanm vardr. Mteri yaratmak.

Yukarda belirlenen amalar en uygun ekilde ynetim tarafndan koordine edilerek herkesin belirli lde tatmini salanmaldr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(2) Ynetim Bir Grup Faaliyetidir (Ynetim srecinin uygulanabilmesi iin birden fazla insann olmas gerekir. Dier bir ifade ile ynetimde gruba ihtiya vardr. Ynetim srecinin gerekleebilmesi iin yneten ve ynetilenin meydana getirdii grup sz konusudur).

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(3) Ynetim Faaliyetinin Beeri zellii Vardr (Ynetim beeri bir faaliyettir. Ynetim faaliyeti insanlarla ilgilidir. Ynetim faaliyetinin gereklemesinde temel unsur insandr. Yneten ve ynetilen insandr. Yerine getirilen faaliyette taraflarn dier bir ifade ile yneten ve ynetilen insan deilse bu faaliyet ynetime konu olamaz. Ynetimde insann motive edilmesi ve amaca sevk edilmesi sz konusudur).

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(4) Ynetim Bir blm ve Uzmanlama Faaliyetidir letmeler nceden belirlenmi ama veya amalarn gerekletirilmesi iin kurulmu sosyal organizasyonlardr. letmelerin sermayesi beeri ve maddi sermaye olmak zere iki ana gruptan oluur. Beeri sermaye alanlardan, maddi sermaye ise para ve parann satn ald maddelerden oluur.

blmnn temelinde insanlarn farkl oluumu yatar. blmnde her birey belirli bir i yapar. blmyle ifade edilmek istenilen ey; insanlarn bilgi ve kabiliyetleri dorultusunda ilerin datlmasdr. Amac ise iletme iinde iin yaplmasnda karkln ortadan kaldrlmasdr. blm, ilerin, kiilerin yeteneklerine, bilgilerine ve tecrbelerine gre datlmas olarak tanmlanabilir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

blm iletmede verimliliin ve etkinliin artmasna yardmc olur. nsanlar eitimi ve kabiliyetleri ile orantl ilerde alrlarsa verimli olurlar. blm beraberinde uzmanlamay getirir. blm sayesinde o ii yapan kimse iinde uzmanlar. Uzmanlama sayesinde verimlilik artar. Verimliliin artmas masraflarn azalmasna neden olur. Masraflar azalnca da karllk ykselir. Uzmanlama belirlenen hedeflere minimum masrafla ulalmasna olanak salar.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(5) Ynetim Bir Koordinasyon ve Haberleme Srecidir Bir iletmede alanlar ibirlii nedeniyle yaptklar faaliyetler hakknda rapor verme zorunluluundadrlar. birlii ierisinde olan bireyler birbirleriyle srtmeden alma olanan elde ederler. Birbirleriyle srtmemeleri iin koordinasyon sisteminin kurulmas gerekir. Bylece ynetim koordinasyon sayesinde yrtlen faaliyetlerin belirlenen amaca uygunluunu ve bu faaliyetlerin istenilen ekilde yrtlp yrtlmediini denetler.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

yi bir haberleme koordinasyon iin arttr. Bireyler arasnda koordinasyonun salanmas her zaman mmkn olamaz. Bunun en nemli nedeni ise bireylerin fikir, duygu ve amalarnn birbirlerinden farkl olmasdr. yi bir koordinasyon iletmede ilerin uyum iinde yerine getirilmesine yardmc olur. yi bir koordinasyon ancak alanlarn ounun katlmyla salanr. Ynetim yetkisini kullanarak koordinasyonu zorla salayabilir. Ancak bugnk ynetim anlaynda zorlamaya ynetimler yer vermemektedirler.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(6) Ynetim Bir Yetki ve Otorite Faaliyetidir Yetki, emir verme hakk ve karlnda itaat salama gcdr. Yetki hukuksal adan bakldnda emir komuta yetkisi ve gcn ifade eder. Otorite ise; Bir grup insann belirli bir konu zerinde anlap harekete gemeleri, astlara aldklar kararlar, programlar kabul ettirmeleridir. Ynetimin en byk zellii karlkl ballktr. Bir iletmede i yapanlar ve i yaptranlar diye adlandrlan iki grup alan vardr. yaptranlarn yaptrm gc yetkidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Yetki, kiiye rgt tarafndan verilen karar verme ve bakalarnn davranlarn belirleme hakkdr. Yetki, kiiye igal ettii mevkii iin verilmitir. Yetki kiinin deil o mevkiinindir. Bu nedenle yetki devredilemez. Yetkiyle birlikte sorumluluk da verilir. Sorumluluk, makam nedeniyle kullanlan yetki bakmndan hesap verme durumudur. Sorumluluk ast-st ilikisinden kaynaklanr. ayet yetki ve sorumluluk olmasayd ynetenle ynetilen arasnda baz konularda anlamazlklar kabilirdi. Yetki, her alan bireye verilemez. Yetki, bireylerin kendi istekleriyle koordine olamamalarndan dolay kullanlmaktadr. Ynetim kademeleri ykseldike yetki ve sorumluluk artar.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(7) Ynetim Rasyonel Bir Faaliyettir Ynetim srecinin temel amac iletmede etkinlik ve verimlilii arttrmaktr. Etkinlik ve verimliliin arttrlmas ile rasyonellik salanr. Rasyonellik; en az girdi ile en fazla kt elde etmektir. ada Ynetim dncesinde; etkinlik, verimlilik ve rasyonellik esastr. Rasyonel, etkin ve verimli olmayan hibir faaliyet iletmeciliin konusu olamaz.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

nsan ihtiyalarnn snrsz olmas, bunlar karlayacak kaynaklarn snrl olmas rasyonellik ilkesinin olumasnn temel nedenidir. Kaynaklarn snrl olmas sonucu ynetim bu kaynaklardan maksimum yararlanmay hedefler. Bu da verimli i yaplmas ve amaca uygun ekilde hareket edilmesini gerektirir. Gnmz ynetim anlaynn en belirgin zellii, ynetimde belirli tekniklerin ve metotlarn kullanlmasdr. Bylece verimli ve etkin alma zellii de kendiliinden ortaya konmu olur.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ynetim kullanaca ynetim teknik ya da metotlarnn hepsinin neler olduunu, nasl kullanlmas gerektiini, aratrr, inceler, analiz eder ve sonra verimlilik asndan senteze tabi tutar. Ynetim srecinin her safhasnda deiik teknikler kullanlr. Bunlar: - Bilgi toplama, aratrma, analiz ve tahmin teknikleri - lme ve karlatrma teknikleri - Planlama teknikleri - Motivasyon teknikleri - Kontrol teknikleri - Organizasyon teknikleri - letiim teknikleri - Koordinasyon teknikleridir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(8) Ynetim Evrensel zellie Sahiptir Btn iletmeler insan ihtiyalarna cevap vermek zere kurulmu organizasyonlardr. Btn organize olmu faaliyetler ynetimi gerektirir. Gnmzde globalleme srecinde btn iletmeler birbirleriyle iliki ierisine girmilerdir. Bu nedenle ynetimin nemi daha da artmtr. Dnyann neresinde olursa olsun iletmelerin kurulu amac snrl kaynaklarla amaca ulamaktr. Ynetim bu snrl kaynaklarla amaca ulamada verimlilik ve etkinlii salar. Dnyann her yerinde bu faaliyetler vardr. Bu nedenle ynetim evrenseldir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(9) Ynetim Basamaksal (Hiyerarik) zellie Sahiptir Bir iletmede deiik amalara sahip alanlar ve deiik faaliyetlerin yrtld blmler vardr. Deiik amalara sahip alanlar ile deiik faaliyetlerin btnlemesi iin gerekli dzenlemelerin yaplmas gerekir. Bir iletmede en alt dzeyde alanlarla en st dzeyde grev yapanlarn hiyerarik bir dzen ierisinde olmas gerekir. Her hiyerarik kademenin yetki ve sorumluluklar farkl olacaktr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ayrca her kademedeki yneticinin yetki ve sorumluluklarnn ak ve seik bir ekilde ortaya konmas gerekir. Bir iletmede alanlar ayn kademede dnlrse kargaa sz konusu olur.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(10) Ynetim Bir Karar Alma Srecidir

letmenin her ynetim kademesinde bulunan yneticilerin iletme amalarnn gerekletirilebilmesi iin srekli karar almalar gerekir. Karar alma mevcut alternatifler iinden en uygun olannn seilmesidir. Yneticiler iletmenin ok deiken bir evrede faaliyet gsterdiini dikkate alarak karar verme tekniklerinden de yararlanarak iletmenin baars iin en uygun karar vermek durumundadrlar.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETC TANIMIEn genel anlamyla ynetici; retim kaynaklaryla belirlenen amacn gerekletirilmesine alan kiidir. Tanm biraz daha gelitirecek olursak; Ynetici; Belirli yetkilerle donatlm, kendisine teslim edilmi kaynaklar ile belirlenen amacn gereklemesi iin gerekli ibirlii ve koordinasyonu salayan kiidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Tanmda dikkati eken nemli hususlar unlardr; - Ynetici yetkilerle donatlm - Kendisine retim faktrleri verilmitir - Tespit edilen amaca ynelik alan - Kaynaklar aras gerekli uyumu salayan - Gerek kiidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Yneticilere emrindeki kaynaklar amaca ynlendirebilmek iin kendilerine yetki ve sorumluluklar verilir. Ynetici ileri sahip olduu yetki sayesinde yrtr. letmeler mal ve hizmet retmek iin kurulmu ve bu yolla insanlarn ihtiyalarn karlayan sosyo-teknik sistemlerdir. Mal ve hizmet retmek iin gerekli kaynaklara ihtiya vardr. Bu kaynaklar giriimciler tarafndan salanr. Yneticiye teslim edilir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Yneticiler de bunlar en iyi ekilde kullanrlar.Yneticiler iletmenin amacn belirler ve her departman yneticisi bu amacn gerekletirilmesi iin gayret gsterir.

Ynetim kademesinde olan bir kii, iletmenin amacn saptar, daha sonra iletmeyi amacna yneltir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ynetici kendisine verilen kaynaklar arasnda gerekli koordinasyonu ve ibirliini salayan kiidir.Ynetici; bakalar vastasyla i gren kiidir. Bakalarnn zihinsel ve fiziksel glerinden yararlanarak onlarla gerekli ibirliini kurarak belirli bir amaca ulama faaliyetinde bulunan herkes ynetim faaliyetinde bulunuyor demektir. Yneticiler iletmeler iin en nemli retim faktrdr. Bir iletme ne kadar kaliteli yneticilere sahip olursa o kadar baarl olurlar.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Gnmzde yneticilik profesyonel meslek haline gelmitir. Gelimi lkelerde faaliyet gsteren iletmelerin sahipleri ile iletme yneticilii ayn kavramlar olarak deerlendirilmektedir. Yneticiler ve iletme sahipleri ayr ayr fonksiyonlar yerine getirmektedirler.Giriimcilik, liderlik ve yneticilik gerek yerine getirdikleri fonksiyonlar gerekse uyguladklar politikalar asndan deiik kavramlar olarak karmza kmaktadr. Giriimci, ekonomik mal ve hizmet retmek ya da pazarlamak iin retim faktrlerini ele geirip, dzenli bir ekilde bir araya getiren, kar amac gden ve giriimlerinin neticesinde doabilecek tm risklere katlanan kiidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Dier bir tanm ise; retim faktrlerini satn alarak veya kiralayarak retimi organize eden gerek kiilere, tzel kiilere ve kamu kurulularna giriimci denir. Giriimci ile ynetici arasndaki farklar aadaki balklar altnda toplanabilir: - Giriimci retim faktrlerini elinde bulundurur - Giriimci risk stlenir - Giriimci gerek kii, tzel kii ve kamu kuruluu olabilir. Ynetici ise gerek kiidir. - Ynetici cret veya maa alrken, giriimci kar alr. - Giriimci yneten, ynetici ynetilen konumundadr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Giriimcilik kavramyla birlikte yneticilik ve liderlik kavramlarn birbirinden ayrmak gerekir.Yneticilerden ynetim fonksiyonlarn yerine getirmeleri beklenirken, liderlerden izleyenleri etkilemeleri beklenir. Yneticilerden ynetim fonksiyonlarnn gerekletirilmesi beklenirken, liderlerden sadece kendilerini izlemeleri iin kiileri etkilemesi beklenir. Bu nemli zellik nedeniyle ynetici ve lider birbirinden farkl kiidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Lider ile yneticileri farkl klan faktrler unlardr:Yneticilerin amalara kar tutumu kiisel olup, irketin kltr ve gemii ile yakndan ilikilidir. Liderlerin ise amalara kar tutumlar kiisel ve hareketlidir. Bir liderin kiilerin tutum ve davranlar zerinde yaratt etki iyerinin amalarna gre farkllk gsterecektir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Dier bir ifade ile lider lideri olduu grubun amalarna gre hareket eder. Bu yzden iletmenin amalar ile liderin etkiledii grubun amalar farkllk gsterebilir. Yneticiler iletme iin gerekli stratejileri saptayarak alanlarn iletme amalarna katlmalar iin gerekli koordinasyonu salar. Bunu yaparken iletmenin amalar ile alanlarn amalar arasnda gerekli dengeyi kurar.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Liderler ise sorunlara yeni yaklamlar getirirler, byk risk getiren durumlarda alrlar. Yneticiler kendilerini mevcut dzenin koruyucusu olarak grrler. Yetki ve sorumluluklarna uygun alma yaparlar. Liderler ise kendilerini evrenin dnda grrler.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETCNN ZELLKLERGenel olarak yneticilerin zellikleri balk altnda toplanabilir: (1) Doutan Gelen zellikler (2) Bilgi ve Tecrbeye likin zellikler (3) Yrtmeye likin zellikler

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETSEL DZEYLERletmeler belli bir amac gerekletirmek isteyenlerin oluturduu sosyo-teknik sistemlerdir. Dolaysyla grubun olumasnda grev alan ve bu grevi yerine getiren kiiye veya kiilere ynetim organlar denir.Ynetim bakalarna i yaptrmadr. Bu adan bakldnda bir rgt ierisinde iki grup alan sz konusudur.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Bunlar i yapanlar ve i yaptranlar olarak tanmlanrlar. yaptranlar ynetim dilinde ynetici diye isimlendirilirken, ileri yapanlar da ynetilenler olarak isimlendirilir. Yneten konumunda olanlara st, ynetilenlere de ast denmektedir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Bir iletmede, gerek fikren gerekse bedenen alan insanlarn meydana getirdii topluluk igc olarak tanmlanr.Bir iletmede ynetsel dzeyleri belirlemede birinci lt ast ve st olma durumudur. Dier bir lt ise yetkidir. Yneticileri ynetici olmayan personelden ayran en nemli lt yetkidir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Hiyerarik ekilde dzenlenmi bir sosyal kurum ortamnda her biri belirli yetkilerle snrl farkl karar dzeylerini ayrt edebilir. Bylece bir iletme de bir birim yneticisi hemen hemen belirli, snrl bir genilii olan bir alan iinde problemsel koula mdahale etmekle ykmldr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Problemlerin tek bir basamaa sunulmas eklinde bir zorunluluk olmad halde, bu basamaklar ak bir biimde ayrt etmek gerekir. Problem kt yere zmsz kalm olabilir. Fakat bir yant, problemi zorunlu bir geile elinde daha fazla yetki bulunduran bir st basamaa gtrebilir. Karmak problemlere st dzeyde zm aranr. Buna karlk orta kademe ve alt kademe yneticilerinin karlat problemler nispeten daha kolaydr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Yetki kullanmna gre rgtler alt kademe ynetim, orta kademe ynetim ve st kademe ynetim kademelerinden oluan piramit biimi bir dzenlemeye giderler. Her bir kademenin yetki ve sorumluluu deiiktir. Bu kademelerde grev yapan yneticiler de alt kademe yneticileri, orta kademe yneticileri ve st kademe yneticileri diye adlandrlr .

Dr. Rfat AKBIYIKLI

RGTLENME PRAMD

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Alt Kademe de bulunanlar; ynetimin planlarn uygulayanlarn oluturduu gruptur. Bu kademede grev yapan yneticiler ynetimin taktiksel planlarn uygulatrlar. Genellikle bu kademe yneticileri ef, formen, nezareti, srveyan gibi adlarla anlan kiilerdir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Orta Kademe Ynetim ve Yneticileri; ube mdrleri, mdr muavini gibi unvanlarla anlan yneticilerle idari kararlar alp uygulayan kademedir. Bulunduklar rgtn st ynetimi tarafndan tanmlanan amalar baarmak iin gerekli olan program ve faaliyetlerin egdmlemesinden sorumlu kiilerdir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Tepe Ynetimi ve Yneticileri; stratejik kararlarn alnmas, amalarn tespit edilmesi ve iletmenin son sorumlularnn oluturduu kademedir. st ynetim kademesi yneticileri; Bakan, genel mdr, koordinatr, genel mdr yardmcs gibi unvanlarla anlrlar.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Sektr ne olursa olsun, alanlarn organizasyon ierisindeki yeri ve unvanlar deiik olmakla beraber kademelerin dalm st, orta, alt kademe olarak bir benzerlik ierisindedir. kolu zelliine gre, alanlarn rgt kademeleri arasndaki istihdam piramidi az ok deiiklik gstermekle beraber genel olarak her kademede bulunanlarn oranlar yledir:

st kademe %3, orta kademe %5, alt kademe %92 dir. Bu oranlar sektre gre az ok deiiklik gstermektedir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETSEL BECERLERGnmze gelene kadar adale gc tercih edilmi ,ussal gten belirli iler iin yararlanma yoluna gidilmitir. Gnmzde ussal g (beyin gc) nem kazanrken beraberinde teknolojinin gerektirdii makine ve cihazlar kullanabilme ve bunlara uyum salamada nem kazanmtr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Sistem kuramna gre; Makine makine, Makine insan, nsan insan Bu sistemler iersinde insan ve insanlardan meydana gelen sistemler ile makineinsan sistemleri nem kazanmtr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Makine insan sistemlerinden,insanlarn makinelere veya makinelerin insanlara uyumu gnmz iletme yneticileri iin zerinde nemle durulmas gereken bir konudur.Gelecekte iletme yneticileri iin gerekli olacak beceriler ve bunlar kazanma yollar aada aklanacaktr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

1. Beceri ve Beceri le lgili Varsaymlar nsanlar ilerini yaparken sahip olduklar yetenek ve becerilerinden yararlanrlar. Yaptklar iin kalitesini de ii yapann yetenek ve becerileri belirler. En genel anlamyla, beceri; G sanlan ustalk isteyen bir ii yapabilme yetisidir

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Dier bir tanm ise; Uygulamaya ynelik, yatknlk, ustalk, hner, maharettir . nsanlarn yetenek ve becerilerini yaptklar iteki gsterecekleri performansla belirlemek mmkndr. Yetenek ve becerinin temeli bilgiye dayanr. Beceriyi, bilgiyi uygulama yetenei veya bilgiyi eylem haline getirme alkanl olarak grmekteyiz.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Beceri ve yetenek ayr ayr kavramlardr. Yetenek doal ya da renilmi, bir bireyin zihinsel ya da fiziksel olarak bir eyi yapabilmesidir. Beceriler ise ie ilikin yeterliliklerdir.nsanlarn sahip olduklar zihinsel ve fiziksel yetenek ve becerileri ile yapm olduklar i, i artnamesindeki gereklere uyumlu olduu takdirde ii yapan baarl ve yaplan i kaliteli olur.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Zihinsel yetenek, muhakeme, beyin gc, analitik analizler yapabilme, saylar aras iliki kurabilme, anlama ve ifade edebilme gibi zelliklerdir. Fiziksel yetenekler ise dayankllk, vcudun iyi kullanlmas ve organlar aras uyumluluktur. nsan becerisi ana balk altnda toplanabilir. Bunlar; Bedensel beceriler, manipulatif beceriler, kavramsal ve dil becerileridir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Bedensel becerilerden ifade edilmek istenilen insann el ve kollarn kullanabilmesi, denge salanmas, Manipulatif beceri; olaylar arasnda iliki kurabilme, Kavramsal ve dil becerileri ise, dnme, konu ile ilgili sorun zmleri retebilme, matematik dnce, kodlama ve dier bildiriimleri kullanabilmektir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

nsan beceri ve yeteneklerinin belirlenmesi ve gelitirilebilmesi iin beceri ile ilgili varsaymlarn neler olduunun bilinmesi gerekir. Beceriler ile ilgili varsaymlar unlardr: (a) nsanlar yetenek ve becerilerine doutan itibaren sahip olurlar.Her insan doumuyla birlikte baz gelimemi becerilere sahiptir. (b) Zaman ierisinde insanlar sahip olduklar becerileri gelitirebilirler. Bu insann tamamen kendisine baldr. (c) Btn beceriler beceri sahibinin anatomik zellikleri ile ussal yapsna gre ekillenir.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(d) Becerinin kalitesini beceri sahibinin ya, eitimi, deneyimi, moral yaps ve evresi etkiler. nsan beceri ve yetenekleri kazanlm bilgilerden kaynaklanr (e) Becerilerin kullanlmas yerine getirilecek aktiviteye baldr. (f) nsann sahip olduu becerilerin armonisi gerek yaplan iin kalitesini gerekse ii yapann iten tatminini salar.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

(g) Becerilerin gelimesinde motivasyon nemlidir. (h) zlenen beceri llebilir. () Beceriler amaca uygun ekilde ortaya konulur.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

ESK VE YEN YNETM MODELLERNN KARILATIRMASI

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Tablo incelendiinde meydana gelen deiimlerin igc ile ilgili olduu grlecektir.Ynetim zerinde meydana gelen bu deimelerin temeli iletmelerde meydana gelen deiimlerdir. letmeler zerinde ortaya kan ana deimeler aadaki gibi zetlemek mmkndr Byk letmelerden--------------- Kk letmelere Dikey Organizasyonlardan-------- Yatay ve Yaln Organizasyonlara Dikey Btnlemeden-------------- Taeronla almaya Pazar Payn Artrmaktan---------- Yeni Pazarlar Bulmaya Kantiteden--------------------------- Kaliteye Yapdan------------------------------ Srece

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Gerek iletmelerde meydana gelen ve gerekse ynetimde meydana gelen bu deiimler srekli gelimeyi beraberinde getirmektedir. Gelimede temel unsur igcdr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETCLERN SAHP OLMASI GEREKEN BECERLERYneticilerin sahip olmas gereken becerileri Robert L.Katz etkili bir yneticinin becerileri isimli makalesinde yneticilerin drt beceriyi kullandklarn ifade etmitir. Bunlar: - Teknik beceri, - nsancl beceri, - Kavramsal beceri, - Ynetsel beceri,

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Zeyyat Hatiboluna (1993) gre yneticilerin eit beceriye gereksinim duyduklarn ileri srmektedir. Bunlar: - Teknik beceri, - Beeri beceri, - Analitik beceri.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Hzla deien ekonomik ,politik ,siyasal ve sosyal sistemler iletme yneticilerini bir suni kapsaml ve karmak sorunlarla kar karya getirmi bulunmaktadr.Yneticilerin bu sorunlarn zmnde etkin kararlar alma ve rgtn daha nce belirlenen amacna salkl ve gvenli bir ekilde ulatrabilmesi iin aadaki becerilere sahip olmas gerekmektedir:

Dr. Rfat AKBIYIKLI

- Teknik beceri, - letiim becerisi, - Sosyal beceri, - Analitik beceri, - Karar verme becerisi, - Kavramsal beceri, Her ynetici yukarda saylan becerilere sahip olmas yannda zaman iersinde bu becerilerini de gelitirmek durumundadr. Yukarda saylan becerilerin bileim oranlarn ynetsel kademeler belirler. Dier bir ifade ile her ynetim kademesindeki yneticinin hangi becerilere daha fazla sahip olmas gerektiini bulunduu ynetim kademesi belirler.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

BECERLERN YNETM KADEMESNE GRE GEREKLL

Dr. Rfat AKBIYIKLI

LETME LE LGL GRUPLAR

Dr. Rfat AKBIYIKLI

letmelerin ekonomik faaliyetlerini yerine getirme baars yneticilerin sosyal sorumluluunu yerine getirmesiyle doru orantldr. Yneticiler ekonomik faaliyetlerde baarl olmalar sonucu sosyal sorumluluklarn daha iyi yerine getireceklerdir. letmenin kendi amalarna ynelik ekonomik faaliyetleri ile sosyal sorumluluk birbirinden ayr olarak dnlmemelidir Gnmz iletmelerinde ekonomik amalarn nispi nemi azalarak sosyal amalar nem kazanmaktadr.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

2. DERSMZDE YNETM FONKSYONLARINI VE ORGANZASYONUN NE OLDUUNU NCELEYECEZ.

Dr. Rfat AKBIYIKLI

TEEKKR EDERM

Dr. Rfat AKBIYIKLI