HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME

Hücre Neden Bölünmek İster?

ϖ Hücre bölünmesi bir çoğalma çeşididir.

ϖ Hücre bölünmesi, çok hücreli canlılarda büyüme ve gelişmeyi sağlarken tek hücreli canlılarda ise üremeyi sağlar.

NOT!!! Bazı hücreler zamanla bölünme yeteneklerini kaybederler. Bu hücreler sinir hücreleri kas ve gözde bulunan özelleşmiş hücreler.

ϖ Hücre de stoplazma bölünmesi hücre zarı büyümesinden daha hızlı gerçekleşir. Bu durum zamanla hücre içerisine madde giriş çıkışını engeller ve hücreyi ölüme doğru götürür. Hücre bir nevi ölmemek için bölünür.

ϖ Hücre bölünmesinin başlayabilmesi için öncelikle DNA nın eşlenmesi gerekir. NOT!!! Hücre bölünmesi DNA eşlenmesi ile başlar döngü halinde devam eden bir süreçtir.

1) Mitoz Bölünme Özellikleri

ϖ Bölünme yeteneği olan tüm hücreler de görülür. (n, 2n, 3n)ϖ Ana (Ata) canlının bire bir aynısı 2 yeni hücre meydana gelir. ϖ Mitoz bölünme, bir hücrelilerde çoğalmayı sağlarken çok hücrelilerde ise büyüme ve onarımı sağlar. ϖ Kromozom yapısında ve sayısında herhangi bir değişme olmaz. ϖ Hücreler arasında kalıtsal çeşitliliğe neden olmaz.ϖ Hücrelerin kontrolsüz bölünmesi kansere yol açmaktadır. ϖ Hazırlık evresi ile başlar. 1.Evre, 2.Evre, 3.Evre, 4.Evre, 5.Evre şeklinde devam etmektedir.

Bitki ve hayvan hücresi stoplazma bölünmeleri arasında ki fark;

ÜREME

ϖ Her canlının neslini devam ettirmek için kendine benzer bireyler meydana getirmesine üreme denir.

1) Eşeysiz Üreme

ϖ Döllenme olmadan, bir ana canlıdan yeni bir canlı meydana gelmesidir.

NOT!!! Eşeysiz üremede tek ata canlı vardır.

ϖ Oluşan yavru bireyler kalıtsal olarak ana canlının bire bir aynısıdır.

ϖ Temel şekli mitoz hücre bölünmesine dayanır.

ϖ Meydana geliş biçimlerine göre bir kaç durum söz konusudur.

1.a) İkiye Bölünme=

ϖ Tek hücreli canlılar da görülür. ϖ Bölünmenin zamanı hücrenin belirli bir büyüklüğe gelmesi ile gerçekleşir.ϖ Canlı tüm içeriği ile birlikte ikiye bölünür. ϖ Amip, öglena, paremesyum gibi canlılarda görülür.

1.b) Tomurcuklanarak Üreme=

ϖ Mayalar, süngerler, hidralar ve deniz analarında görülür

ϖ Ana canlının vücudunun küçük bir parçaso geri kalan kısmından ayrılır ve yeni bireyler oluşturur.

ϖ Oluşan yeni canlı ana canlıdan ayrılıp büyüyeceği gibi ana canlıya bağlı kalarak da büyüyebilir.

1.c) Sporla Üreme=

ϖ Bazı hayvansal organizmalar ve bitkiler SPOR adı verilen, dayananıklı ve olumsuz koşullara dayanabilen özelleşmiş yapılar ile üreme işlemini gerçekleştirir. ϖ Mantarlarda, eğrelti otunda, su yosunlarında meydana gelir.

1.d) Rejenerasyon ile üreme=

ϖ Ata vücudu parçalara bölünür ve sonra her parça kaybolan kısımları yeniler. Böylece yeni organizmalar haline gelir. NOT!!! Deniz yıldızının bir kolunu kestiğimizde hem kol kendini yeni deniz yıldızına tamamlar hemde kolu kesilen deniz yıldızı kolunu tamamlar. ϖ Rejenerasyon ile üreme olabilmesi için 2 yeni birey oluşması gerekmektedir. NOT!!! Kertenkelenin kopan kuyruğunun yeniden çıkması rejenerasyon ile üreme değildir. Rejenerasyondur.

1.e) Vegatatif Üreme=

ϖ Yüksek yapılı bitkilerin yaprak,kök ve gövdelerine vejetatif organ denir. İşte bu organların belli kısımlarından,ana bitkiye aynı genetik yapıya sahip yeni

bireylerin oluşturulmasına vejetatif üreme denir.

ϖ Tarım ve ziraatte yaygın bir şekilde kullanılan bu çoğalma metodu farklı

şekillerde uygulanabilir. ϖ Yüksek yapılı bir bitkinin kalıtsal

özelliklerinin nesiller boyu değişikliğe uğraması istenmiyorsa vejetatif yolla

çoğalması gerekir.

• Kaynakça;

• 8.sınıf fen konu anlatımı kitabı palme yayıncılık,

• 8.sınıf fen konu anlatımı kitabı güvender,

• 8.sınıf fen konu anlatımı kitabı pergel yayınları,

• www.biyolojiolimpiyat.wordpress