7/31/2019 HCRE BLNMES-word

1/12

HCRE BLNMES

A.TANIM

Hcre blnmesi, tek hcreli canllarn oalmas, ok hcreli canllarn bymesi,erkek ve dii eey hcrelerinin meydana gelmesi, rejenerasyonu ve dokularnn yenilenmesiiin gerekli biyolojik olaydr.

Hcre blnmesi rnek ekil 1

Bir hcrenin blnebilmesi iin belirli bir bykle ulamas ve nkleik asitlere sahipolmas gerekmektedir. Canllardnyasnda;

Mitoz (Mitozis)

Mayoz (Meiosis)

olmak zere iki farkl tip blnme vardr.

B. MTOZ BLNME

Mitoz blnme tek hcreli canllardan, ok hcreli canllara ve insana kadar birokcanl grubu tarafndangerekletirilebilir.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

2/12

Mitoz blnmenin birka zelliine bakalm.

Bu blnme sonunda blnen hcrelerden birbirinin tam benzeri olan iki yavru

hcre oluur.Blnen hcrenin kaltsal maddesi nce kopyalanr, sonra eit olarak iki yavru

hcreye aktarlr.Kromozom says ne olursa olsun blnme yetenei olan her hcre mi tozlaoalabilir.

ekil 2. Mitoz blnme ile oluan hcrenin genel aamalar

Bir hcreli organizmalarda mitoz blnme sonucu iki yeni birey oluur. Bylecereme salanm olur.

ok hcreli organizmalarda ise, dllenmi yumurta olan zigotun mitoz blnmeleryapmasyla, organizmann bymesi ve gelimesi salanr.

Hcre blnmesi balamadan nce, ekirdek dinlenme durumunda olmayphcredeki faaliyetlerine devam eder. ki blnme arasndaki bu metabolikdevreye interfaz denir.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

3/12

nterfazdan sonra,ekirdek blnmesi (karyokinez) ve sitoplazmablnmesi(sitokinez) olmak zere iki kademede mitoz gerekleir. Hcrenin blnmencesi ve blnme srasnda gerekletirdii hayat dngs aadaki ekilde gsterilmitir.

A. KARYOKNEZBlnme hazrlklarn bitirmi olan hcreprofaz, metafaz, anafaz ve

telofazevrelerini geirerek ekirdek blnmesini tamamlam olur.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

4/12

1.Profaz

nterfaz sonunda elenmi durumdaki kromatin iplikler bu evrede ksalp kalnlaarakkromozom halini alrlar. Hayvan hcrelerinde interfazda elenmi olan sentrozomlar dahcrenin zt kutuplarna ekilir. Profazn sonuna doru ekirdek zar, ekirdekik ve

endoplazmik retikulum erimeye balar.

ekil 3. Profaz Evresi

2.Metafaz

Elenmi kromozom iftleri hcrenin ekvator izgisinde yan yana gelerek tek srahalinde dizilirler. Sentromer blgelerinden de i ipliklerine tutunurlar. Sentromerlerelenirkromozomlar en rahat bu safhada grlerek saylabilir.

ekil 4. Metafaz Evresi

3.Anafaz

Sentromer blgelerinden birbirlerine tutunmu olan karde kromotidler birbirlerindenayrlarakzt kutuplara doru ekilirler bu ekme ileminii iplikleri gerekletirir. Mitozdakromozom says ve kromozom yapsayn olan hcrelerin olmasnsalayan esas olay, busafhadaki karde kromotidlerin ayrlmasdr.

ekil 5. Anafaz Evresi

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

5/12

4.Telofaz

Birbirinde ayrlan kromozom akmlarnn kutup blgelerinde kmeler iersinden sonra,ekirdek zarlar ve ekirdekikler aniden oluarak belirgin hale gelir. Kromozomlar tekerkromotin iplik haline indirgenirler. iplikleri kaybolur. Telofaz sonunda karyokinez bitmi ve

iki ekirdekli bir hcre oluturmutur.Sitoplazmann blnmesiyle iki yeni hcre oluur.

ekil 6. Telofaz Evresi

C. MAYOZ BLNME

Eeyli reyen canllarda, reme hcrelerinin oluturulmas srasnda kromozomsaysnn yarya indirilmesi gerekir. Bu olay hcrenin mayoz blnme geirmesiylesalanabilir.

ekil 7 : Mayoz Blnmenin Safhalar

imdi mayozblnmenin birka zelliine bakalm.

Gelimi canllarn vcut hcrelerindeki kromozom says diploittir (2n). Bucanllarn reme hcrelerinde (yumurta ve sperm) ise monoploit (n) saydakromozom bulunur.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

6/12

reme hcreleri mayoz blnmeyle oluturulur. Kromozom saysnn yaryaindirilmesiyle trn kromozom saysnn deimeden kalmas salanr. nkgametlerdllenerek geliir.

Mayoz blnmede bir hcre art arda iki blnme geirerek drt yeni hcre

oluturulur. Oluan hcreler hem birbirlerinden, hem de ana hcreden farklkaltsal yapda olabilir.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

7/12

Mayoz Blnme Mayoz I ve Mayoz II olmak zere iki aamada gerekleir.

Mayoz I in Genel Aamalar

Mayoz II in Genel Aamalar

D. MAYOZ I

Mayoz blnmenin mitoz blnmeden farkl olmasn salayan olaylar bu evredegerekleir. Blnme evreleri mitozda olduu gibi drt safhadan meydana gelir. imdi bublnmeleri ve mitozdan farkl olarak gerekleen olaylar inceleyelim.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

8/12

1.Profaz I

Kromozomlar ksalp kalnlar, anne ve babadan gelen homolog kromozomlaryanyana gelir( Tetrat ad verilen kromozom ifti oluur.Tetrat says kromozom saysnnyars kadardr.) Homolog kromozomlar bir araya geldiklerinde sarmal yap

olutururlar.Buna sinapsdenir.Sinaps srasnda kromozomlar arasnda para deiimiolur. Bu olaya krossing overdenir.Bu sayede ayn tr iinde eitlilik artar.

ekil 8. Profaz I evresi

2.Metafaz I

Mitoz blnmeden farkl olarak homolog kromozomlar hcrenin ortasnda st stegelecek ekilde iki sra halinde dizilir. Bu dizili ekli sayesinde mayoz Ide karde kromatitleryerine homolog kromozomlar birbirinden ayrlr.

ekil 9. Metafaz I evresi

3.Anafaz I

Mitozda karde kromatitler birbirinden ayrlp zt kutuplara ekilirdi. Mayoz da isekarde kromatitler yerine homolog kromozomlar birbirinden ayrlr. Bu olay mayoz blnmede

kaltsal eitliliin olumasnda etkilidir.

ekil 10. Anafaz I evresi

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

9/12

4.Telofaz I

Mitoz blnmede olduu gibi nce ekirdek blnmesi tamamlanr ekirdekzaroluur. Telofazn sonuna doru sitoplazma blnmesi balar. Sitokinez mitoz blnmedeolduu gibi gerekleir.

Mayozun ikinci blnmesi balamadan nce mayoz I de olduu gibi interfaz safhasgrlmez. Yani DNA elenmesi gereklemez. Sadece hayvan hcrelerinde blnmebalamadan nce sentrozomlar kendini eler.

ekil 11. Telofaz I evresi

E. MAYOZ II

Mayoz II blnmesi normal mitoz gibi gerekleir. Mayoz I sonunda olumu haploit(n) kromozomlu hcrelerden, yine haploit olan drt hcre oluur.

1.Profaz II

ok ksa srede tamamlanan bir safhadr. Eer olumusa ekirdek zar eriyerekkaybolur. iplikleri ksalp kalnlar.

ekil 12. Profaz II evresi

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

10/12

2.Metafaz II

Karde kromatitleri tayan kromozomlar hcrenin ortasnda tek sra halinde dizilirler.Kromozomlar sentromerlerinden i ipliklerine balanrlar.

ekil 13. Metafaz II evresi

3.Anafaz II

Hcrenin ekvator dzleminde dizilmi olan kromatitler i ipliklerinin ksalphelezonlamasyla birbirinden ayrlr. Mitozda olduu gibi kromatit ayrlmas gerekletirilmiolur.

ekil 14. Anafaz II evresi

4.Telofaz II

Bu safhann tamamlanmasyla mayoz blnme bitmi olur. Profaz II evresindekaybolan ekirdek zar yeniden yaplr. Kromozomlar tekrar kromatin iplik haline dnr.Mayoz blnmenin balangcnda kaybolan ekirdekikler tekrar ortaya kar.

Telofazn sonuna doru sitoplazma blnmesi balar. Sitokinezin tamamlanmasyladiploit (2n) kromozomlu eey ana hcresinden haploit (n) kromozomlu drt hcre olumuolur.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

11/12

ekil 15. Telofaz II evresi

Son olarak mitoz ve mayoz blnme arasndaki benzerlik ve farklara gz atalm.

7/31/2019 HCRE BLNMES-word

12/12

Artk hcre blnmeleri konusunda gerekli bilgilere

sahipsiniz.Sitemizi takip ederek videolar ve sunulurla kendinizi

daha da gelitirebilirsiniz.Bir sonraki konuda grmek zere.