1

Demir

Küçükaydın

Kemalizm ve

Askeri

Bürokratik

Oligarşi

Yayınları

2

KKeemmaalliizzmm vvee AAsskkeerrii BBüürrookkrraattiikk

OOlliiggaarrşşii ÜÜzzeerriinnee

DDeemmiirr KKüüççüükkaayyddıınn

İİkkiinnccii ssüürrüümm

MMaarrtt 22001133

DDiijjiittaall YYaayyıınnllaarr

İİnnddiirr –– OOkkuu –– OOkkuutt -- ÇÇooğğaalltt –– DDaağğııtt

Bu kitap Köxüz sitesinin dijital yayınıdır.

Kar amacı olmadan, okumak ve okutmak için, indirmek, dijital olarak

basmak ve dağıtmak serbesttir.

Alıntılarda kaynak gösterilmesi dilenir.

YYaayyıınnllaarrıı

3

İçindekiler

Kemalizm’in Yerini Ne Alacak? ............................................................................................ 5

Açmaz ..................................................................................................................................... 8

Sosyal Demokrasi, Türkiye ve CHP..................................................................................... 10

Kolombus’un Yumurtası ...................................................................................................... 12

Tarihin Laneti ....................................................................................................................... 14

Stalinizm ve Kemalizm ........................................................................................................ 16

Kemalizm, Stalinizm, PKK vs. Üzerine ............................................................................... 19

Amaç Stalinizm Üzerine Bir Tartışma Değildi ................................................................ 19

Gelecek ve Geçmişin Dili ................................................................................................ 19

Aktüel Politik Durum'la Bağlantı ..................................................................................... 20

Kemalizm ve Bonapartizm ................................................................................................... 22

Jakobenizm ve Bonapartizm ............................................................................................ 22

Tarihsel Paralellikler ve Anlamları .................................................................................. 23

Sivil Toplumculuğun Devletçiliği .................................................................................... 24

Bu günün Türkiye'sinde Jakobenler Kimlerdir?............................................................... 24

PKK Stalinist midir? ........................................................................................................ 25

Stalinist olmayan Stalinistler ............................................................................................ 26

Politika ve Sosyalistler ......................................................................................................... 28

Atatürk .................................................................................................................................. 33

Politik İslam, AKP ve Sosyalistler ....................................................................................... 37

Genel Kurmay, Sosyalistler ve Politika ............................................................................... 40

Kıyafet Kavgasının İlk Anlamı ............................................................................................ 43

Kemalizm’in Özü ................................................................................................................. 50

Bonapartizm ......................................................................................................................... 52

Kemalizm ve İslam ............................................................................................................... 56

Sabetaycılar, Yahudiler, Anti-Semitizm ve Kemalizm ........................................................ 58

Kemalizm, 12 Eylül, Duvar’ın yıkılışı, Özel Savaş ve Çürüme ........................................... 65

Talat Paşa Jakoben miydi? ................................................................................................... 75

4

Tekinsiz ................................................................................................................................ 83

Başına Topladığı Cinleri Dağıtamayan Büyücü ................................................................... 90

Askeri Bürokratik Oligarşinin Bir Strateji Değişimi Olasılığı ............................................. 96

Zor Dönem ve Olası Gelişmeler ......................................................................................... 103

Liberaller ve PKK .............................................................................................................. 110

Açılımlar ............................................................................................................................. 117

Liberaller (Taraf) ve AKP Ergenekonu ve Askeri Bürokratik Oligarşiyi Niçin ve Nasıl

Destekliyor?........................................................................................................................ 121

Liberaller, Ulusalcı Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler......................................... 121

Korkuların gerçeğe dayanıp dayanmadıkları değil korku olarak gerçeklikleri önemlidir

........................................................................................................................................ 122

AKP Demokratikleşme İstiyor mu? ............................................................................... 126

AKP Neden Gerçek bir demokratikleşme İsteyemez ..................................................... 127

AKP'nin somut politikaları ............................................................................................. 127

Nesnel Desteğin Kendi Dinamiği ................................................................................... 129

Avrupa Birliği Neden Türkiye'yi Üye Yapmaz? ............................................................ 130

Avrupa Birliği Konusunda Ulusalcı Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler ............... 131

Askeri Bürokratik Oligarşi Neden Avrupa Birliği'ni İstemez ........................................ 132

Türkiye'nin Lassale'cıları ............................................................................................... 133

Ordular Savaşı ve Fikirlerin Savaşının Temel Farkı ..................................................... 134

Aykırı Bir Analiz ................................................................................................................ 136

5

Kemalizm’in Yerini Ne Alacak?

Aslında ilk olan "Son Türk Devleti"nin dayanağı ve ideolojisi olan Kemalizm ömrünü

doldurmuş bulunuyor. Bu ideoloji bugün hala devletin resmi dini olmaya devam ediyorsa, bu,

onun insanların kafasındaki egemenliğinden, ideolojik gücünden, yaygınlığından değil;

ideoloji dışı bir unsurun, Osmanlı'nın yaşayan ruhu Türk Ordusu'nun silahlarının fizik

gücünden dolayıdır.

Bir ideoloji, yaratıcılığı; diğer ideolojiler karşısındaki entellektüel üstünlüğü; genç kuşaklar

arasındaki etkisiyle geleceğe damgasını vurabilir ve yaşama yeteneğinin kanıtlarını sunar.

Kemalizm’de ne yaratıcılık, ne de entellektüel üstünlük var. Dolayısıyla genç kuşaklar

arasında hiç bir etkisi yok.

Genç, eğer bir üniversite öğrencisi ve Yupi adayı ise muhtemelen Kemalist değil; "yeni sağ"ın

Türkiye versiyonu olan "Özalizm"in bir taraftarıdır. Özalist olmak için de Özal'ın taraftarı

olmak gerekmez. Genç, eğer şehir varoşlarının bir Türk işçisi ya da işsizi ise muhtemelen

politikleşmiş bir radikal islamcıdır. Genç eğer bir Kürt ise, zaten Kürtleri yok sayan

Kemalizme karşıdır.

***

Kemalizm son yirmi yılda dört koldan gelen eleştiriler karşısında tam bir ideolojik bozgun

yaşadı.

İlk eleştiri sosyalistlerden geldi. Sosyalistler Kemalizmi "çağdaş uygarlık" hedefi bakımından

değil; bu hedefe ulaşmak için izlediği yollar bakımından ve bu yollarla o hedefe

ulaşılamayacağı bakımından; daha eşitlikçi ve demokratik bir bakış açısıyla eleştirdiler.

Sosyalistlerin bu eleştirisi, hem Kemalizmin hem de bizzat Türk sosyalist Hareketinin

temelindeki Aydınlanmacı niteliğiyle, "Burjuva Uygarlığı"nın bir eleştirisine varamadığı için,

yarım bir eleştiri olarak kalmıştır. Radikal bir Kemalizm eleştirisi Türk Sosyalist

Hareketinin kendi hedeflerinin ve tasavvurlarının bir özeleştirisi olmadan mümkün de

değildir.

Türk Sosyalist Hareketinin kısa vadede böyle bir özeleştiriyi geliştirme şansı da yok. Yeni

kuşaklardan, yeni sorularla sosyalizme bir akım, bir gençlik aşısı yok. Erezyona dayanıp

ayakta kalabilenler ise 60'lı ve 70'li yılların Türkiye ortamının şekillendirdiği insanlar. Artık

gençliklerini soluyamayan kuşaklar. Olaylar onlarda yeni sorulara yol açmaktan ziyade,

onlara eski cevaplarının yeni kanıtlarını sunar gibi görünürler.

Max Planck bir yerde, fizikçiler arasında eski bir teorinin yerini yeni bir teorinin almasının,

eski fizikçilerin yeni teoriye ikna olmalarıyla değil, onların ölüp gitmeleri ve yeni kuşağın

onların yerini almasıyla gerçekleştiğini söyler. Fizikte böyleyse Toplumsal alanda daha da

böyledir.

6

Sosyalistlerin Kemalizm eleştirisi hedefler eleştirisinden, yani radikalizmden yoksun olduğu

için Doğu Avrupa'nın çöküşüyle birlikte tüm ampirik ikna gücünü de yitirmiştir. Sosyalizmin

önüne koyulacak bir "Demokratik" sıfatıyla bunun kazanılabileceğini sanmak, gerçek

sorunlardan kaçmaktır.

Bu nedenlerle, eğer bir mucize olmazsa, Sosyalizm bugün Kemalizme bir alternatif değildir.

Kemalizme ikinci eleştiri Politikleşmiş Radikal İslam'dan geldi. Son yıllarda büyük bir

entellektüel canlılık gösteren bu akım, kemalizmin hedefini, "Çağdaş Uygarlık" projesini

özellikle Batı'daki eleştirel Marksist çevrelerin eleştirilerinden hareketle, ama çözümü

Kuran'da bularak eleştirdi. Bu eleştiri aynı zamanda Türk Sosyalist Hareketinin de eleştirisi

oldu ve onun karşısında çözüm yollarıyla ve cevaplarıyla değil ama ortaya attığı yeni

sorunlarla entelektüel üstünlük sağladı.

Kemalizme üçüncü eleştiri bizzat kendi elleriyle yetiştirdiği burjuvaziden geldi. Turgut

Özal'da en bilinçli ifadesini bulan bu eleştiri, Kemalizmi direk olarak karşıya almadan onun

bütün tabularını kemiriyor: "Yurtta Sulh Cihanda Sulh"un yerini "bir koyup beş alma"lar,

"büyük oynama"lar, "Türk Asır"ları; "Milliyetçi"liğin yerini "federasyonu bile tartışmalıyız"

lar; "Devletçi"liğin yerini "Liberalizm"ler; "Halkçı"lığın yerini açıktan işçi düşmanlığı; frak,

smokin ve gravatın yerini şort ve blucinler; "İlelebet payidar kalacak Cumhuriyet"in yerini

"İkinci Cumhuriyet" tartışmaları çoktan almış bulunuyor.

Burjuvazinin bütün sıkıntısı Kemalizmin yerini alacak sistemli, Türkiye koşullarına adapte

olmuş bir ideolojiyi hala şekillendirememiş olmasında yatıyor. Baykal ve M. Yılmaz'ın

oluşturmaya çalıştıkları yeni imajlar; A. Menderes'in girişimleri hep bu arayışın ve bunalımın

ifadeleri. Özal bütün bu opsiyonlar içinde yaptıklarıyla ve tasarılarıyla en atak ve uzak

perspektifli olma özelliğini koruyor.

Kemalizme dördüncü eleştiri Kürtlerden geldi. Kürtlerin eleştirisi hemen hemen sadece

Kemalizmin Kürt gerçekliğini yok sayması noktasındandır. Bu eleştirinin hiç bir

versiyonunda hedefler eleştiri konusu değildir. Hatta kimi versiyonlarında yollara bile eleştiri

yoktur. Bu eleştiri ideolojik bakımdan çok yüzeyde kalan bir eleştiridir de. Kürtlerin

Kemalizme yönelttiği eleştirinin gücü “eleştiri silahı”ndan değil, “silahların eleştirisi”nden

gelmektedir.

***

Kemalizmin yerinin ne alacağını, Türk Ordusu'nun fizik gücü ile Kürt Gerilla Hareketinin

fizik gücü arasındaki çatışmanın sonuçları belirleyecektir.

Eğer Kürt Gerilla Hareketi, Türk Ordusu karşısında kesin bir üstünlük sağlarsa. Bu

Türkiye'nin ikinci kategoriden de olsa gelişmiş ülkeler arasına katılması, tipik bir Avrupa'lı

ülke olması sonucunu verir. Ama bu aynı zamanda Kemalizmin "çağdaş uygarlık" amacına

ulaşması da demektir. Kemalizm göremeyeceği zaferinin şerbetini kendi cellatının elinden

içmiş olur.

Bu durumda Kemalizmin yerini sosyalizm, Türk Sosyalist Hareketinin kısırlığı nedeniyle

alamaz. Ama o demokratik Burjuva Cumhuriyeti 60 ve 70'li yılların sosyalistlerinden, ihtiyacı

7

olan kadroları tabur tabur bulur.

Eğer Türk Ordusu, Kürt Gerilla Hareketi karşısında kesin bir üstünlük sağlarsa, Türkiye'nin

"Batılılaşma" yolu tümüyle kapanmış olur. Kemalizm askeri zaferiyle kendi mezarını

kazar.

Bu durumda Politikleşmiş islam, “Ulus” yerine “Ümmet”; "Batı" yerine "Doğu" ideolojisiyle

Türk ve Kürt burjuvazisine, hem bu ulusları bir arada tutabilecek hem de dünya ölçüsünde

ona hareket alanı sağlayabilecek tek alternatif olarak ortaya çıkar.

En büyük olasılık ise Türk Ordusu ve Gerilla hareketinin birbirine kesin bir üstünlük

sağlayamadığı; Türk ordusunun yıprandığı, çürüdüğü bir durumdur. Bu durumda da

Kemalizmin yaşama şansı olmayacaktır. Bu durumda Kemalizmin yerini Özalizm alacaktır.

Dünya burjuvazisinin de, Türk burjuvazisinin de, bugün radikalleşen Kürt hareketi karşında

sesini kesmiş bulunan Kürt burjuvazisinin de tercihi bu yöndedir. Bu durumda Türkiye "Bask

tipi çözüm”le İspanya, Portekiz, Yunanistan benzeri bir yarı Avrupa'lı Akdeniz ülkesi olur.

Türk ordusunun Kürt Gerilla Hareketi karşısındaki zaferi de, yenilgisi de, patı da Kemalizmin

sonu olacaktır. Yerini ne alacağı henüz belli değil. Ama belli olan bir şey var. Kemalizmin

mezarı Osmanlı'nın "Kürdistan" dediği topraklarda bulunacaktır.

01.12.1992

Hamburg

8

Açmaz

“Savaş askerlere bırakılamayacak kadar ciddi bir iştir” diye bir söz vardır. Türkiye’de ise,

politika denen şey, askerlere bırakılacak kadar gayrı ciddi bir iştir.

Bir ülke düşünün, orada Genelkurmay Başkanı denen ve milletin hizmetçisi olması gereken

bir memur, gözlerinin içine baka baka milletin temsilcilerinden oluşan Meclisi, o meclise

karşı sorumlu ve onun oylarıyla seçilmiş bakanlar kurulunu en kaba biçimde aşağılıyor.

Aşağılamakla kalmıyor, tutup bir de neyin tehlike olup olmadığını, yani politikayı belirliyor

ve o ülkede Bakanlar kurulu derhal toplanıp, bir memurun, milletin temsilcilerince alınan

siyasi kararları uygulamaktan başka bir yetkisi olmadığını söyleyip bu generali derhal

emekliye sevk etmiyor. Bir meclis düşünün ki, bir generalin böylesine bir yetki tecavüzü

karşısında, kuzu kuzu boyun eğiyor, sesini çıkarmıyor. Bir tek millet vekili ya da bakan, bu

kişiliksizlik karşısında isyan edip protesto kabilinden istifa olsun etmiyor. Sözüm ona bu tür

ordu tarafından belirlenen politikaların en büyük hedefi olan parti bile, kıvırtmaca

demeçlerden ötesine gidemiyor.

Ülkedeki bütün önemli gazete ve gazeteciler bu sözler karşısında hazır ola geçip tekmil

veriyor. Çandar veya Uras gibi, sermayenin kendi mantığı açısından bile iyice akıl dışılığı

iyice sırıtan ordunun vesayetine karşı çıkan yazarlar bile, bu karşı çıkışı, politikacılara veya

gazetecilere serzenişlerle ifade etmekten ötesiyle yapamıyorlar.

Denebilir ki, ordu gerçek bir güce dayanıyor. Elinde silah var. Peki bir de şöyle bir durum

tasavvur edelim. Bakanlar ve Meclis, askerler karşısında güçsüz olduklarını biliyorlar. Ama

en azından, kendi onurlarını korumak için, Genelkurmay başkanı adlı memurun yaptığının

meşru ve kabul edilebilir olamadığını ifade etmek için, istifa ediyorlar. Bunu bir yana

bırakalım, hiç olmazsa beş on millet vekili, bir kaç bakan istifa ediyorlar. Bir kaç gazete,

ortaklaşa manşetten bu olayı protesto ediyorlar. Sadece böyle bir davranış bile dengeleri alt

üst eder. Bütün bunlar yok.

Niye yok? Niçin bütün meclis ve bakanlar ve partiler bu kanun dışı ve suç olan davranış

karşısında kölece bir boyun eğişle suç ortaklığı yapıyorlar? Bunun bir tek nedeni var? Halktan

korkuyorlar. Böyle bir davranışın, halkı nasıl cesaretlendireceğini biliyorlar. Bunun nasıl bir

örnek oluşturacağını biliyorlar. O zaman başına topladığı cinleri dağıtamayan büyücü çırağına

döneceklerini biliyorlar. Ve bu korkuyla, fiilen suç işleyen bir memur karşısında

yaltaklanarak, Kıvrıkoğlu’nun yaptığı türden, her türlü aşağılanmaya layık olduklarını

kanıtlamaktan başka bir şey yapmıyorlar.

Türk egemen sınıflarının açmazı bu. Sınıf olarak egemenliklerini en iyi parlamenter biçimde

sürdürebilirler ama Parlamentonun gerçek bir güce sahip olması için halkın ordunun

dayatmaları karşısında aktif desteği gerekir. Bu ise halkın bir şekilde örgütlenmesi ve

ağırlığını ortaya koyması anlamına gelir. Bu tehlikeyi engellemek için hepsi Genelkurmayın

9

karşısında secde ederler. Bu nedenle politikayı askerlere havale ederler ve kendileri de hınk

deyicilik yaparlar.

Peki şu askerlere bırakılan politika ne? Askerler de aynı korku ile hareket ederler. Bir yandan

eski anlayış ve yapılanmalarla sistemin gidemeyeceğinin farkındadırlar, reformlar ve

değişiklik gerektiğinin farkındadırlar. Değiştirmek ise, her şeyden önce özgür bir ortam

gerektirir. Özgür ortam ise, ezilenlerin, Kürtlerin, işçilerin, yoksulların örgütlenmesi, bir güç

olarak ortaya çıkması, politik ortama ağırlıklarını koyması demektir. Bu ise onların bu günkü

sınırsız egemenliklerinin sonu olur. Öte yandan, eski biçimiyle sürdüğü takdirde yine çıkış

yoktur. Bu durumda asker kafasına göre tek şu yol kalır: demokratları ve demokratik talepleri

olmayan bir demokrasi. Ya da Kürtçe televizyon bile olabilir, ama Kürtler ve Kürtlerin

özlemleri yoksa.

Reformlar, o reformların getireceği hakları kullanabilecek bir güç yoksa bir tehlike

oluşturmaz. O halde, o reform ve özgürlükleri, asker deyimiyle, “kötü niyetli emellerine alet

edecek” güçler, ezilmeli ve yok edilmelidir ki, reformların yolu açılsın.

Ama bunu yapınca da, reformlar için baskı yapan güçler gerilemiş, reform talepleri bastırılmış

dolayısıyla reformlar yapılamaz olur. Ama reformlar olmazsa da olmaz. Bu sefer, reformlara

karşı güçlere karşı tavırlar koyulur. Söz ayağa düşürülmeden, Susurluklar, Hizbullahlar biraz

hizaya getirilir. Ama bundan cesaret alan reform isteyen güçler baş kaldırır. Bu sefer tekrar

aynı oyun olmadı baştan oynanır. Seçimlerden beri politik ortama damgasını vuran gel gitlerin

özü budur. Yani Türkiye’de politika denen şey de Genelkurmayın bu açmaz karşısındaki

manevra ve cambazlıklarından başka bir şey değildir. Meclis ve bakanlar kurulu ise,

Genelkurmay egemenliğini örten asma yaprağı olmaktan başka bir fonksiyona sahip değildir.

Sözüm ona bu politika ve sistemin en büyük kurbanı geçinip parsa toplamaya çalışan Refah

da adi bir suç ortağından başka bir şey değildir.

Meclis, partiler ve bakanlar, ezilenlerin korkusundan Genelkurmay karşısında istediği kadar

secdeye kapansın; Genelkurmay aynı korkuyla istediği kadar manevra yapsın. Korkunun ecele

faydası yok. Kürt hareketinin ayaklarının altındaki toprağı aşındırdığını çok iyi biliyorlar.

Sorun sadece zaman sorunudur, Kürt hareketinin mesajı elbet bin bir kanaldan Türkiye’nin

diğer ezilenlerine ulaşacaktır. Ve insanlar kendilerine şimdiye kadar Kürt hareketi hakkında

yalan söylendiğini kavradıkları an, büyük nefretler büyük dostluklara dönüşecektir.

Göreceğiz.

04 Eylül 2000 Pazartesi

10

Sosyal Demokrasi, Türkiye ve CHP

Sosyal Demokrasinin tüm olanak ve sınırlarını en ideal koşullarda gösterdiği yer Avrupa’dır.

Bunun dışında Sosyal demokrasinin bir yaygınlık ve başarısı görülmemektedir. Burada Sosyal

Demokrasi daima örgütlü işçi hareketine ve sendikalara dayandı. Bu ülkelerde onun başarısı

olarak görülen “sosyal devlet” ise, her şeyden önce, ikinci savaşta tahrip olmuş sabit

sermayenin yeniden inşası ve Fordizmin genelleşmesine dayanan, kapitalizmin tarihinde

gördüğü en uzun yükseliş döneminin sağladığı zenginlik sayesinde bir olanak bulmuştur. Bu

partiler, uzun dalganın yükselen fazı bitince, sosyal harcamaları kısıtlama politikalarından

başka bir şey yapamadılar. O zaman da, kitleler, taklidinden ise, aslına oy vermeyi uygun

gördü ve bundan sonra İngiltere’de Teatcher’le başlayan ve bütün Kuzey Avrupa’ya yayılan

dönem başladı.

Güney Avrupa daha farklı bir yol izledi. Buraların nispi az gelişmişliği, işçilerin daha militan

bir tavrına yol açıyor ve bu da Savaş sonrasında Komünist partilerin etkisinin temelini

oluşturuyordu. Yirmi beş yıl süren kapitalist büyüme bu ülkelerde de belli bir refah

sağlayabilir duruma gelince, bu komünist partiler, bu değişime ayak uydurmak için Avrupa

Komünizmi yolundan sosyal demokratlaşmaya başlayınca, bu sefer taklidinden ise aslını

seçmek, sosyal demokrasinin işine yaradı ve çok güçsüz ve küçük Güney Avrupa sosyal

demokrat partilerinin engellenemez yükselişi başladı. Böylece Kuzey Avrupa’da Muhafazakar

iktidarlara karşılık, Güney’de sosyal demokratların (sosyalistler) iktidara geliş dönemi

başladı.

Ne var ki, sosyal harcamaları arttırarak talep yaratma ve büyümeye hız verme şeklindeki

sosyal demokrasinin kapitalizm çerçevesindeki Keynezyen politikaların yolu çoktan bitmişti.

Bu nedenle, güney Avrupa’da Sosyal Demokrasi kuzeydeki kadar olsun bir sosyal devlet

başaramadı; işsizlik arttı ve sosyal refah hizmetleri getirilmedi.

Böylece Sosyal Demokratlar ile muhafazakarlar arasındaki fark, giderek, Amerika’daki

Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasındaki farka benzedi. Amerika bu anlamda da kapitalist

dünyanın modeli ve idealiydi.

Güney Sosyal demokrasisini, Kuzey’den ayıran bir fark ta, Kuzeydekilerin klasik dönemde

işçi hareketi ve örgütlerine dayanmasına rağmen, Güney’de işçi sınıfının nispi zayıflığı ve

örgütlü kesiminin oranının düşüklüğü nedeniyle, işçi hareketiyle bağlarının zayıflığı, ama

buna karşılık küçük burjuvazi ve aydınlara dayanmasıydı, bu nedenle bu partilerde

kuzeydekiler kadar bile işçilerin kazanımlarını savunmak kaygısı görülmez. Hatta örgütlü İşçi

hareketine bir düşmanlık vardır.

Sosyal devleti uygulayamadığı bu güney ülkelerinde sosyal demokrasinin kullanabileceği tek

rezerv bu ülkelerdeki asker ve polis devletlerinin demokratikleştirilmesi olabilirdi. Sosyal

Demokrasi’nin bu olanakta bile çok yüzeyde reformlardan öteye gitmedi.

11

Güney Avrupa sosyal demokrasisi, Kuzey’in karikatürü ise, Türkiye’ninki de Güney’in

karikatürüdür. Onun kökleri ve dayandığı sınıflar, Güney Avrupa ülkeleri kadar olsun

“sosyal” ve “demokrat” olmasını engeller.

Türkiye’de sosyal Demokrat iddialı parti her şeyden önce devlete dayanmaktadır. Bu onun

“demokrat” sıfatının önündeki engeldir; ama aynı zamanda işçilerden ziyade liberal

burjuvalara dayanmaktadır bu da onun “sosyal”ının engelidir. Sosyal demokrasi Türkiye’de

60’lı ve 70’li yıllarının radikalleşme dalgası ve yükselen işçi hareketi bağlamında bunları

kontrol altına almak ve taşra bezirganlığı ve tekelci sermayeye karşı bir koz olarak kullanma

amacıyla ortaya atıldı. Bu yükseliş sürdüğü sürece bir sistem açısından bir işlevi oldu, ama

bunların ezilmesi aynı zamanda sosyal demokrasinin de sonunu getirdi.

Bu koşullarda sosyal demokrasiye iki hareket alanı kalıyordu. Kürtler ve Aleviler. Önce Kürt

milletvekillerine olanak sağlayarak, onları devletin kontrolü altına almayı denedi. Ama

radikalleşen Kürt hareketini kontrol edemeyeceğini görünce, karşısına geçti ve kimi ihale ve

arpalıklar karşılığı özel savaş rejiminin temel destekçisi oldu. Geriye dayanabileceği tek

Aleviler kalmıştı. Politik İslam’a Genel Kurmay CHP’den daha kararlı karşı durunca ve

Aleviliği bir şekilde bunun karşısında destekleyince CHP’nin bu olanağı da tükenmiş oldu.

Meclis dışı kalış aslında bu toplumsal temeli yitirişin hikayesidir.

Bu yenilgiden sonra, Kürtlerin ve Alevilerin ve kısmen de işçilerin, parti içinde ağırlıklarını

arttırma ve ona damgalarını vurma eğilimleri güç kazanmaya başlayınca, ve Gogol’ün Ölü

Canları gibi, hayali ve ölmüş bir milyondan fazla üyenin seçtiği delegelerin oylarıyla bu

canlanma kıpırtısı olmamışa döndürüldü.

Türkiye’de sosyal demokrat politikalar için hala güçlü rezervler bulunmaktadır. Toplumdaki

muazzam gelir farkları ve uçurum; gayrı adil vergilendirmeler vs. ekonomi alanında hareket

alanı sunmaktadır. Benzer şekilde, Kürtler, Aleviler ve işçilerin hatta büyük burjuvazinin bir

kısmı bile bu günkü Osmanlı kalıntısı, baskıcı, keyfi, devasa; tüm toplumun kanını emen

devletle gitmeyeceğini bilmektedir. Merkezi devlet yapısının zayıflatılması; mahalli idarelerin

seçilmiş yöneticilere verilmesi; resmi laiklik adlı Kemalist İslam’ın yerine gerçek bir laikliğin

getirilmesi; fikir, propaganda ve örgütlenme özgürlüklerinin sağlam hukuksal garantilere

bağlanması gibi tedbirler Avrupa’nın aksine hala sosyal demokrasiye belirli bir hareket alanı

sağlamaktadır. Bunu ise ancak radikal demokrasiyle (Kürtler) ittifak içindeki bir sosyal

demokrasi, ya da radikalliğini sosyal olanla birleştiren bir demokratik hareket başarabilir.

Birincisinde ilk raund başarısızdı, şimdi sıra ikincisinde.

03 Ekim 2000 Salı

12

Kolombus’un Yumurtası

Türkiye’de sağ “Trafik Canavarı” diye bir sahte düşman yaratmış bulunuyor. Solun kendi

“trafik canavarı” da “globalleşme”. O da aynı şekilde, temel sorunları gündemden düşürme

amacına hizmet ediyor. Sol sözüm ona geleneksel olarak, işçi ve emekçilerin haklarını

savunacak ya, bunun için IMF, “Globalleşme” ve anti kapitalist bir söylem bir demokrasi

söylemiyle birlikte götürülüyor. Ama bu ikisi arasında hiç bir organik ilişki bulunmuyor.

Dolayısıyla da bir bütünsel proje geliştirilemiyor.

Çünkü Türkiye’de ezilen emekçi yoksul insanların en yakıcı sorunlarının nedeni, kapitalizm

veya globalleşme değil, doğru dürüst kapitalist olamama ya da globalleşememe. Şu

denklemden kaçıyor Türk solu. Türkiye’de işsizliğin ve pahalılığın temel nedeni, Osmanlı

artığı devlet cihazıdır. Temel sorun orada dururken, “globalleşme” veya IMF’ye çatmak, ucuz

kahramanlıktır.

Bir an için hayali bir hükümet kurulduğunu ve peş peşe şu kararları aldığını var sayalım:

Fikir ve örgütlenme özgürlüğünü kısıtlayan bütün kanunlar iptal ediliyor. Türkçe ortak

konuşma dili olması dışında bütün dillerle eşit oluyor. Herkesin ana dilinde veya istediği dilde

eğitim hakkı tanınıyor. Osmanlı artığı valilik, kaymakamlık gibi makamlar lağvediliyor.

Yerine seçilmiş yerel yöneticiler geliyor ve bunları ancak seçenler değiştirebiliyor. Amerika

ve Avrupa ülkelerinin çoğunda olduğu gibi, emniyet güçleri bu seçilmiş yöneticilerin

kontrolüne veriliyor. Ordu sadece, donanma, radar, uçak, zırhlı birlikler gibi spesifik bilgi

gerektiren birlikler haricinde, terhis ediliyor ve küçültülüp ucuzlatılıyor. Bunun yerine

savunmaya yönelik, İsviçre’de olduğu türden her yurttaşa silah kullanma bilgisini vermeye

yönelik, bir kaç saat içinde on milyonlarca kişilik bir ordu olabilecek milis sistemine

geçiliyor. Bütün servetler bildirime zorlanıyor ve gelirler ve servetler yükselen bir merdivene

göre vergileniyor. İktisadi devlet teşekkülleri özerkleştiriliyor ve vatandaşlara eşit hisse

senetleri olarak dağıtılıyor mülkiyeti. Bir süre için onlarda çalışanların seçtiği yöneticilere

veriliyor.

En önemli bir kaçı bunlar olabilecek bir kaç değişiklikle, bir anda Türkiye’nin çehresi kökten

değişir. Kopenhag kriterleri, işkence vs. birden gündemden düşer. Devletin gelirleri muazzam

artacağı ve giderler muazzam azalacağı için, enflasyon derhal düşer. Fark büyük ölçüde yeni

yatırımlara ve sosyal hizmetlere (eğitim, sağlık vs.) yöneltilir. Hatta vergiden muaf alt gelir

gruplarını büyütmek ve en adaletsiz vergi olan dolaylı vergileri azaltmak ve yaşam düzeyinde

derhal hissedilebilir iyileştirmeler bile mümkün olabilir. Yeni yatırımlar yeni iş alanları,

işsizliğin azalması demektir. Bütün bunlar toptan sanayii yeni yatırımlara yöneltecek talep de

demektir. Toplumdaki zengin ve fakir arasındaki uçurumun kısmen kapanması ve bu eğilimi

göstermesi, bu günkü çürümenin de bir gerilemeye girmesi demektir.

Ama en önemlisi, bu ülke derhal bölgedeki bir örnek ülke olur. Tıpkı doğu Avrupa ülkelerinin

13

Avrupa birliğine katılmak istemeleri gibi, bütün komşularında, bu ülkeyle birleşme eğilimleri

güçlenir. Sadece şu göz önüne getirilsin. Bu ülkenin her türlü özgürlükleri yaşayan ve refah

içindeki Kürtleri, diğer ülkelerdeki Kürtler için müthiş bir çekim gücü oluşturur. Ayrıca böyle

bir örnek, bölgedeki diğer ülkelerin de benzer reformlara gitmesinin yolunu açar. Komşularla

çıkmaz sokağa benzeyen hudutlar ticaret yollarına dönüşür ve bütün bölge ekonomisine

canlılık ve zenginlik getirir. Bu da yakınlaşmaları güçlendirir.

Peki bu programın taraftarları kimler olabilir? Öncelikle bütün emekçiler, ezilen uluslar ve

azınlıklar. Ama sadece bunlar değil, Türkiye’nin Kapitalistlerine de yarar bunlar. Hem

ekonomik olarak yeni ufuklar ve karlar demektir hem de ordunun vesayetinden kurtulup,

emekçileri kendi zafer arabasına bağlayacak bir tarihsel fırsat demektir.

Peki kimdir buna karşı olanlar? Türk Ordusunun kendi egemenliğini ve çıkarını ulusun

çıkarıymış gibi gösteren önemli bir bölümü. Ancak, ordunun önemli bir kesimi bile, özellikle

alt tabakalar böyle bir programı destekleyebilir ve en azından tarafsız kalabilir böylece

tepedekilerin orduyu böyle bir plana karşı sürmesini engelleyebilir. Bu projenin en büyük

düşmanları bu günkü vurguncu sistemden yaşayanlar olacaktır. Zaten bunlar ve özel savaş

rejimi iç içe geçmiş bulunmaktadır.

Böyle bir değişikliğe bölgedeki bütün devletler karşı olur, çünkü dayandıkları temelleri

tehlikeye atacak kötü bir örnektir bu. Amerika ve Avrupa ise böyle istikrarlı ve güçlü bir

müttefiki ve daha geniş bir pazarı bir yandan ister ama diğer yandan, bu artık kontrol dışı

bağımsız bir güç demek olacağından istemez. Hele, savunmaya yönelik, bugünkü orduyu

tasfiye eden yeni sistem hiç işine gelmez. O zaman Türkiye, bölge ülkelerine karşı bir silah

olarak kullanılamaz.

Demek ki, bu günkü orduyu olduğu gibi korumak ve milyarlarca liralık silah siparişleriyle

daha da güçlendirmek isteyenler, diğer devletlerdeki gerici rejimler ve ABD v e Avrupa ile

çıkar ortaklığı içindedir. Bunlar birbirlerinin varlığına haklılık kazandırmaktadırlar.

Bunu yapacak muhalefet niye şekillenemiyor? Türk Sosyalistleri iktisadi eşitliğin

bayraktarlığına soyunurken, bunun demokrasiyle bağını koparıyor, devlete değil soyut bir

“globalizme”, “yeni dünya düzeni”ne yöneliyor. Kürt demokratik hareketi ise, kendi

demokratik talepleri ile işsizliğin ve pahalılığın giderilmesi arasındaki bağı kuramıyor.

Böylece tüm toplumun en geniş kesimlerini kucaklayacak bir program geliştirilemiyor.

Burjuvazi korkaklığı, işçiler demoralizasyon ve perspektifsizliği, Kürtler de kapitalizm öncesi

kültürün ağırlığı nedeniyle böyle bir program geliştiremiyor.

Böyle bir program sosyalizm değil, kapitalizmdir ve başarısı halinde toplum sosyalizmden

uzaklaşır. Buna rağmen sosyalistlerce desteklenmelidir.

17 Ekim 2000 Salı

14

Tarihin Laneti

Kıta Avrupa’sı ve İngiltere arasındaki gelişim zıtlıkları, Balkanlar ve Anadolu’daki gelişim

zıtlıklarına benzer. Avrupa’da Kapitalizm ya da burjuvazi, önce Hıristiyanlık içinde,

Püriten/Protestan mezhepler biçiminde eğilim ve çıkarlarını yansıttı. Ne var ki, bu Burjuva

muhalefetin kaderi, Kıta Avrupa’sı ve İngiltere’de farklı yollar izledi. Püritenlik İngiltere’de

iktidar olurken, aynı Protestanlar Fransa’da, Sen Barthelmi katliamlarında bire kadar kılıçtan

geçiriliyordu. (Doğan burjuva dünyasının Osmanlı’ya sığınan Kılıç artıklarının, Hügontların,

Osmanlı modernleşmesindeki etkileri ayrıca incelenmeye değer bir konudur.)

Bu modern, burjuva ruhun katledilmesinin sonucu, Avrupa’da burjuva gelişiminin yüz yıl

gecikmesi oldu. İngiltere 1688’lerde burjuva devrimini yaparken, Fransa aynı devrimi

1789’da yapabiliyordu.

Ama devrimin şiddeti birikimin ölçüsünde sert oldu, Katoliklik adına Protestanları kesenler,

yüz yıl sonra Hıristiyanlığı tasfiye edip önce akıl dini önerecekler, sonra da en azından dini

politik alanın dışına iteceklerdi.

Balkanlar ve Anadolu’nun tarihsel kaderi bu tarihsel sürece paralellik gösterir. Fransız

ihtilalinden yüz yıl sonra, Osmanlı’nın Müslüman devlet kastlarının kapitalizm öncesi

dünyasına karşı, Balkanların Hıristiyan kapitalizmi, tıpkı İngiltere adalarında, Prütenliğin

zafer kazanması gibi, zafer kazandı ve Osmanlı egemenliğini ve Müslümanlığı balkanlardan

süpürdü. Müslüman kapitalizm öncesi ise, bunun rövanşını Ermeni katliamları ve Rumların

temizlenmesiyle, yani burjuva ve modern olan her şeyin tasfiyesiyle Anadolu’da aldı. Ermeni

ve Rumların Anadolu’dan tasfiyesi, Sen Barthelmi’nin Anadolu’daki paralelidir.

Bu nedenle Anadolu Balkanları yüz yıl geriden izler. Balkan ülkelerinin bu günkü durumu

kimseyi yanıltmamalıdır. Bu ülkeler İkinci Dünya savaşından sonra Sovyet işgal bölgesinde

kalmasalardı, en azından şimdiki Yunanistan’ın gelişmişlik ve zenginlik düzeyinde

bulunurlardı. Örneğin Bükreş’e yüzyılın başında, “Doğu’nun Paris’i” deniyordu, Panait Istrati

gibi yazarlar ve başka Bolşevik partisinde çalışan uluslararası Marksist teorisyenler

yetiştirebiliyordu o zamanlar Romanya.

Batı Avrupa’da burjuva muhalefeti dinsel biçimde var olmuştu, Avrupa’nın doğusunda ise

aynı muhalefet, modern çağın dini olan ulusçuluk biçiminde ortaya çıktı. Balkan uluslarının

kuruluşu, Protestanlığın zaferine denk düşüyordu; Anadolu’da Rum ve Ermeni ulusçuluğunun

tasfiyesi ise, Protestanların katledilmesine. Ama Kıta Avrupa’sında Protestanlığı katledenler

nasıl yüz yıl sonra tümüyle Hıristiyanlığı yok etme, bir akıl dini geçirme ve sonra da en

azından dini politik alının dışına atma zorunda kaldılarsa, Anadolu’da Ermeni ve Rum

ulusçuluğunu katledenler, ulusçuluğu, ulusu dil, kültür ve etni olarak tanımlayan klasik

biçimiyle yok etmek, bütünüyle hukuki bir ulusçuluk kurmak zorunda kalacaklardır. Patlama

birikimin ölçüsünde derin olacaktır. Kürt hareketinin el yordamıyla yaptığı, tarihin bu emrini

15

yerine getirmekten başka bir şey değildir.

Burjuvazinin tasfiyesi, Türkler ve Müslümanlar için aynı zamanda bir modernleşme,

uluslaşma, burjuvalaşma anlamına da gelmiştir. Yani Türk burjuva devrimleri, burjuvaziye

karşı, kapitalizm öncesi Osmanlı’nın devlet sınıfları tarafından güdülen, burjuvaziyi tasfiye

eden, kapitalizm öncesi sınıf ve ilişkileri güçlendiren burjuva devrimleridir. Tarihin laneti

budur.

Görmesini gören gözler bilir. Tasfiye edilen Rum ve Ermeni burjuvazisinin malları, Türk ve

Kürt ağaların ve tefeci bezirganların servet ve sermayeleri, ya da Osmanlı’nın ruhu devletin

daireleri olmuştur.

Böylece yıllarca, Modern Ermeni burjuvalarının mallarına konmuş feodal ağaların

kontrolünde, ortaçağ karanlığında, bezirgan partilerin oy deposu oldu Kürtler. Aynı durum

aşağı yukarı Anadolu’nun bütün bölgeleri için de geçerliydi. 12 Eylül bile hala, Büyük

şehirlerdeki sola yatkın işçi oylarını dengelemek için, Kürtlerin yoğun olduğu bölgelere daha

fazla temsilci veriyordu.

İşte bu denge alt üst olmuş bulunuyor. Kürtler adeta toplu olarak, var olan sistemin karşısına

geçmiş bulunuyor. HADEP’in oyları silme götürmesinin anlamı budur. Egemen sistemin

Kürtler içinde, maaşlı koruculardan başka dayanağı kalmadı.

Normal bir parlamenter işleyiş için, Kürtler içinde bir toplumsal temel bulmak, korucuları,

ağaları, aşiretleri bir yana iterek, modern Kürt burjuvazisiyle tekrar bir ittifak sistemi kurması

gerekir Türk burjuvazisinin. Ama bunun yapılabilmesi, Kürt ve Türk burjuvazisinin eşit bir

partner olarak iş birliğine girmesi, bu günkü ordunun vesayeti, egemen ideoloji ve

politikalarla olamaz. Durum değişmedikçe, burjuvazinin egemenliği için gerekli bir normal

parlamenter sistem işleyemez. Bu durumda ordunun ağırlığı giderek dayanılmaz olmaya

devam edecektir.

Eski sistem, sanki Susurluk, bankalar, çeteler günah tekeleriyle ellerini yıkayıp yeniden

yürüyebilecekmiş gibi görünüyor. Kimi Partilerin biçimsel değişmeleriyle, makyajlarla, hatta

Kürtçe radyo ve televizyon ile varlığını sürdürebilirmiş gibi görünüyor. Yürüyemez.

Toplumdaki ve sınıf ilişkilerindeki derin değişiklik eski politik sistemle götürülemez.

İdeolojisi, partileri, ordusuyla bu günkü sistem, ne kadar makyaj yapılırsa yapılsın, Kürt

burjuvazisinin desteğini sağlayacak bir politik biçim bulmadıkça bunalımlardan çıkamaz. Bu

politik sistemin tasfiyesi için ise, büyük kitlelerin aktif eylemi gerekir. Tarihin lanetine ancak

büyük kitle hareketleri son verebilir.

Yüz yılın başında Osmanlı devlet sınıflarının işbirliği ile Hıristiyan kapitalizmini tasfiye

ederek tarihin lanetine uğrayan Müslüman Türk ve Kürtler şimdi bu lanetten kurtulmak için,

kendi 1789’larını yapmak durumundalar. Ama çok elverişsiz koşullarda. Burjuvazi korkak,

İşçiler tarihin en büyük yenilgileriyle dünya çapında bir demoralizasyon, programsızlık,

yönelimsizlik içindeler. Kürt hareketi yapayalnız. Bu günkü hareketsizlik ve çürüme kimseyi

yanıltmamalıdır. Unutmamalı en güzel çiçekler bataklıklarda yetişir.

20 Kasım 2000 Pazartesi

16

Stalinizm ve Kemalizm

Stalinizm ve Kemalizm arasında en kaba gözlemcinin bile dikkatini çekecek paralellikler

vardır. Bu paralellikler onların öze ilişkin kimi ortaklıklarının yansımasıdır.

Her ikisi de, varlıklarını borçlu oldukları sınıfların zayıflığı temelinde, bu sınıfların

demokrasisine karşı, bürokrasinin bir karşı devriminin adı ve ideolojisidir. Celladı oldukları

devrimlerin vasiyetini, tıpkı Napolyon ya da Bismark gibi yukardan ve diktatörce yöntemlerle

uygularlar. Bu nedenle Bonapartist bir karakterleri vardır.

Stalinizm, Ekim devriminden sonra, muazzam bir köylü ülkesinde işçi sınıfının küçüklüğü ve

uzun iç savaş ve müdahale yıllarında fiilen yok oluşuyla pekişen zayıflığı temelinde egemen

olmuştur.

Kemalizm, Türk ve Müslüman burjuvazinin güçsüzlüğü, korkaklığı ve cılızlığı temelinde.

Türkiye'de elbette adam gibi bir burjuva devrimi görülmedi ama "Kurtuluş Savaşı"na

karikatür de olsa burjuva demokratik devrim olarak bakılırsa, paralellikler daha çarpıcı olur.

Ekim Devrimi ve izleyen ilk bir kaç yılın Türkiye burjuva devrimindeki karşılığı, Osmanlı

ordusunun fiilen çöktüğü, iktidarın silahlı çeteler ve Ankara'daki Türkiye Büyük Millet

Meclisinde bulunduğu, Çerkez Ethem'in tasfiyesine kadar olan dönemdir. Çerkez Ethem ve

Kuvayı Milliye çeteleri, bir bakıma, Lenin-Troçki ve iç savaşın Kızıl Ordusunun karşılığıdır.

Çerkez Ethem'in tasfiyesi, Ali Fuat Cebesoy'un Batı Cephesi komutanlığından alınıp

Moskova'ya elçi yapılması, Mustafa Suphi'lerin öldürülmesi ve iktidarın giderek Mustafa

Kemal'in etrafındaki asker ve sivil bürokratların elinde toplanması ile karekterize olan dönem,

Lenin'in hastalığıyla birlikte başlayan Devrimin ve Devrimi yapan önderlerin tasfiye edilmeye

başlamasının karşılığıdır. Zinovyev, Kamanev, Buharin'lerin Türkiye'deki karşılıkları Kazım

Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay gibi tiplerdir. Rusya'da Kirov'un öldürülmesi

bahanesiyle 30'lu yıllardaki temizliklerin karşılığı, İzmir suikastı bahane edilerek yapılan

idamlar ve daha sonra Takrir-i Sükun'dur.

Paralellikler burada bitmez. Bir zamanlar bütün sosyalist kuşakların temel eğitim kitabı; karşı

devrimin resmi devrim tarihi olan ve Stalinin Rus devrimindeki yerini olağanüstü büyütüp

gerçek devrim kahramanlarını tarihten silen SBKP Tarihi'nin Türkiye'deki karşılığı, "Kurtuluş

Savaşı"nın kahramanlarını tarihten silen ve Mustafa Kemal'in yerini, sonra elde ettiği

noktadan yeniden yazan Nutuk'tur, ve tıpkı SBKP tarihinin resmi devrim tarihi olması gibi

Türk "Kurtuluş Savaşı"nın resmi Tarihi olmuştur.

Kişilikler bile benzer. Stalin Bolşevik Partisinin, en yeteneksiz üyelerinden biridir, kimse onu

ciddiye bile almaz; Mustafa Kemal de Osmanlı ordusunun en yeteneksiz generallerinden

biridir kimse onu ciddiye almaz. Askeri ve siyasi bakımdan hiç bir göz alıcı başarısı yoktur.

Her ikisi de, başlangıçta çok güçsüzdür, çatışan taraflar arasındaki dengelerle ayakta durmaya

17

çalışırlar. Ama her ikisi de, en sıradan, ortalama tiplerden, kendilerine bağlı bir bürokratik

avadanlığı adım adım oluştururlar. Hatta içkicilikleri ve en önemli kararları, akşamları bir

yığın kapıkulunun sofra ahalisini oluşturduğu içki sofralarında almaları bile aynıdır.

Devrimci Yükselişin ön çıkardığı önderlerin sonraki kaderi bile benzer. Çerkez Ethem ve

Troçki sürgünde "hain" damgasıyla ölürler. Tarihten isimleri ve resimleri silinir.

Elbette bu paralellikler, birisi orijinal bir işçi devriminin, diğeri ise karikatür ve suyunun suyu

bir burjuva devriminin kıyaslamasının olanak sunduğu ölçülerdedir. Fransız devrimi de

benzer paralellikleri sunar. Jakoben iktidarının karşılığı, Çerkez Ethem ve TBMM Hükümeti

dönemidir. Thermidor karşı devrimi, Çerkez Ethem'in, yani silahlı köylü ordusunun

tasfiyesidir; Napolyon'un imparatorluğunu ilan etmesi ise, Mustafa Kemal'in Cumhuriyet'i

ilan ederek, fiili padişahlığını başlatmasıdır.

Ne var ki, Kemalizm, ekim ya da Fransız devrimi gibi, dünya tarihindeki en büyük

devrimlerin ardından gelen bir karşı devrim değildir. Daha baştan bürokratik bir yozlaşma

özelliği taşıyan, hiç bir zaman gerçek bir sosyalist demokrasi ve işçi iktidarının yaşanmadığı,

Tito'nun, Mao'nun yaptıklarına benzeyen bir yanı vardır Kemalizm'in. Eğer onlar, daha baştan

bürokratik bir çarpılma içindeki işçi sınıfının son derece zayıf olduğu ülkelerdeki sosyalist

devrimler olarak tanımlanırsa, Kemalizm de burjuvazinin son derece zayıf olduğu bir ülkede,

daha baştan bürokratik bir çarpılma içindeki burjuva devrimidir. Her ikisinde de daha

başından beri o sınıfların gerçek demokratik iktidarları hiç olmamıştır. Bu bakımdan onların

dayanmayı hedefledikleri veya temsilcisi gibi davrandıkları sınıfların, orijinal iktidar biçimleri

ve örnekleri farklılıklar onların ideallerini ve gelişimlerinin de farklı olmasına yol açmıştır.

Var sayalım ki, Rus devrimini bir karşı devrim izlemese ve işçilerin iktidarı ve sosyalist

demokrasi var oluşunu sürdürebilse, Mao'lar, Tito'lar, böyle bir sosyalist demokrasiye

geçmeyi hedef alırlardı. Ama bir yanılsama sonucu örnek aldıkları, sosyalist bir demokrasi ve

işçi iktidarı değil, bürokrasinin diktatörlüğü olduğu için, daha baştan var olan çarpılmışlık

azalmamış, aksine pekişmiştir ve örneğin sosyalist bir demokrasi hiç bir zaman söz düzeyinde

bile hedef olmamıştır.

Buna karşılık, Kemalizm'in örneği olan kapitalist ülkelerde, genellikle burjuva demokrasisi

olduğundan, Kemalizm, bir Mao veya Tito'nun bir sosyalist demokrasi hedefi olmamasının

aksine, bir burjuva demokrasisi hedefine sahip olmuştur. Bu Serbest Fırka gibi deneyleri; çok

partili hayata geçişi mümkün kılmış ve Kemalizm'e Stalinizm'den daha büyük bir esneklik,

dolayısıyla da uzun yaşama olanağı sağlamıştır.

Bu gün Stalin'in heykelleri yıkılmasına rağmen, Atatürk'ün heykelleri hala ayakta

durabiliyorsa, bunun nedeni, kazanan sınıfın tarafında olmanın yanı sıra, gösterebildiği bu

esnekliktir.

Ne var ki, bu esneklik sınırlarına gelmiş görünmektedir. Genel Kurmay artık kendisini bu

kadar uzun ömürlü kılan, Atatürk veya İnönü veya 27 Mayıs'ın gösterdiği esnekliği

gösterememektedir. Çünkü Türkiye'de modern sınıfların gelişmişlik düzeyi ve Kürt

Demokratik hareketinin yükselişi, bunun toplumsal ve sınıfsal temellerini yok etmiştir. En

18

küçük bir esnekliğin, fiili iktidarın elden gitmesine yol açacağını görmektedir. Bunun sonucu

olarak, Batılılaşma ve Demokrasi tarihsel bir hedef olmaktan çıkmakta, bir stratejik ve

jeopolitik zorunluluğa indirgenmiş olmaktadır Genel Kurmay'ın Avrupa Topluluğu

bağlamında belirttiği gibi. Bir ideal olarak batılılaşma ve demokrasi vurgusunun yerini;

demokrasiden hiç söz etmeyen bağımsızlık vurgusu almakta ve bir zamanlar nasıl sosyalizmi

savunmak, her türlü demokratikleşme çabasına karşı, bürokrasinin iktidarını korumanın bir

aracı idiyse, Türk Genel Kurmayı için de şimdi Bağımsızlık aynı fonksiyonu görüyor.

İşin ilginci, bu onu giderek, hiç bir zaman bir demokrasi hedefi olmayan Stalinizm'e

yaklaştırıyor. Batılılaşma hedefinin terk edilmesi, bağımsızlık vurgusunun ardında gizleniyor.

Kemalistler, şimdi de "Komünist" ve "bağımsızlıkçı" olurlarsa kimse şaşırmasın. Aslında,

Aydınlık ve İşçi Partisi'nin böyle öne çıkarılması bunun bir ifadesi. Kemalizm, kendini

ölümden kurtaracak son silahı Stalinizm'de buluyor. Stalinistler ise, demokratikleşmeye karşı

Kemalist bürokrasinin direnişini ve bu direnişin ihtiyacı olan ideoloji ve politikanın

kendilerinde bulunması ve bu nedenle öne çıkarılmalarını, Ordu'nun anti emperyalist ve

Ulusal kurtuluşçu güçlerinin etkisinin artması ve bu geleneğe dönüş gibi görüp göstererek, bu

kastın egemenliğini sürdürmesi için gerekli ideolojik ve politik desteği sağlıyorlar. Kemalizm

ölümünü engelleyecek son ideolojik ve politik silahları ölmüş Stalinizm'de arıyor.

Stalinizm ise Kemalizm'de ölümden sonraki bir diriliş.

19 Mayıs 2001 Cumartesi

19

Kemalizm, Stalinizm, PKK vs. Üzerine

Amaç Stalinizm Üzerine Bir Tartışma Değildi

Günlük Notlar'ın bu sekizincisi "Demokratik Cumhuriyet, Sosyalistler ve Kürt Ulusal

Hareketi" başlıklı geçen yazının devamı olması gerekiyordu. Fakat yine aynı konuyla ilgili

sayılabilecek "Stalinizm ve Kemalizm" yazısına gelen tepkiler tekrar bu konu üzerinde

durmanın gerekli olduğunu gösteriyor. Bu nedenle bu yazıda "Demokratik Cumhuriyet,

Sosyalistler ve Kürt Ulusal Hareketi" yazısına kısa bir ara vererek Stalinizm ve Kemalizm

konularına tekrar girelim.

Stalinizm ve Kemalizm yazısını kimileri, Stalinizm konusunda bir tartışma başlatma çabası

olarak değerlendirdi. Böyle bir amaç yoktu.

Neden yok? Birincisi Türkiye sosyalist hareketinin eski kuşaklarının böyle bir ideolojik

tartışma içinde fikir değiştirmesi söz konusu değildir. Bunun için çok yaşlıdırlar. Kaldı ki,

belli bir görüşle dünyaya gözlerini açanların o görüşün yanlışlığını anlamaları büyük devrimci

kabarışlar ya da büyük hayal kırıklıkları gerektirir. Ortada artık hayalleri olmadığı için hayal

kırıklıkları da yaşaması mümkün olmayan, günlük politikanın ayrıntıları arasında genel ve

temel sorunlara zerrece ilgi duymayan eski kuşaklar var. Ve ortada böyle temel sorunlara

ilişkin tartışmaları kışkırtacak bir devrimci kabarış yok. Bu nedenle eski kuşaklar bakımından

böyle bir tartışmayı açmaya çalışmak bir anlam taşımaz.

Yeni kuşaklar ise dünyaya gözlerini duvarın yıkılışıyla açmışlardır. Bu gibi sorunlar onlara

çok uzak görünür. O tarihin sonuçlarının hala bu günkü çıkmazların nedeni olduğunu

anlayamazlar. Onların böyle sorunlara ilgi duymasını gerektirecek bir devrimci kabarış da

olmadığı için, onların zaten hiç ilgisini çekmez. Zaten onlara o dönemin olayları çok

yabancıdır.

Gelecek ve Geçmişin Dili

Bunun yanı sıra toplumsal mücadelelerin tarihine ilgi de duymazlar. Tarih onlar için bir an

önce unutulması gereken kabus gibidir. Bu nedenle tarihten öylesine kopukturlar ki, bu günü

geçmişin diliyle konuşma yeteneği bile gösteremezler. Tarih ilgilerinin dışında olduğu için de

büyük toplumsal alt üstlükleri yapanların daima geçmişin diliyle konuştuğunu bile bilmezler.

Geleceğin geçmişin diliyle konuştuğunun farkında değildirler. Muhammet İbrahim'in diliyle

konuşuyordu. Fransız devrimcileri Roma cumhuriyetinin. Rus devrimcileri Fransız

devriminin ya da Paris Komünü'nün.

Ama bu gün Türkiye'de hiç kimse hiç bir devrimin ya da geçmişteki bir dönemin diliyle

konuşmuyor. Türkiye'de örneğin 60'lı ve 70'li yılların kabarışlarında insanlar, geçmişin diliyle

konuşuyorlardı. Ya Türkiye tarihi ile bağlantılar kurup "Birinci Kurtuluş, İkinci Kurtuluş"

20

diyorlardı veya örnek aldıkları Rus veya Çin devriminin diliyle konuşmaya çalışıyorlardı. Bu

gün bakıldığında anlaşılmaz ve saçma gelecek bu tartışmalar aslında, daha geniş bir tarihsel

perspektiften bakıldığında, bir değişim ve devrimci kabarış döneminin ifadesiydi. İnsanlar

içinde bulundukları olaylar mahşerinde kendilerinin yönünü yitirmesini engelleyecek bir

referans noktası arıyorlardı bu geçmişin diliyle konuşmalarında. Taklit ve analoji öğrenmenin

başı değil midir?

Bu gün ise, insanların konuştukları bir geçmiş ve onun dili yok, bu ise onların bir geleceği de

olmadığını gösteriyor bir anlamda. Çünkü bu aynı zamanda genelleme yeteneğini yitirmişlik

de demektir.

Bütün bunlar bir yana, Stalinizm üzerine bir tartışma yeni kuşaklara da hiç bir şey ifade

etmez. O dinazonların dili gibi görünür onlara.

Bu gibi nedenlerle, amaç böyle bir tartışma açmak değildi. Türkiye politikasındaki yeni bir

eğilime dikkati çekmekle bu eğilimin tarihsel köklerini vurgulamakla ve Türk solunun politik

olarak bulunduğu durumu açıklamakla ilgiliydi. Yani doğrudan aktüel politik konumlanışlarla

ilgili bir yazıydı.

Aktüel Politik Durum'la Bağlantı

Örneğin "Emek Platformu" var. Bütün vurgusu kapitalizme ve emperyalizme ama Genel

Kurmayın egemenliğine karşı onu zayıflatacak bir şey yoktur. Aksine bilerek veya bilmeyerek

bu egemenliğin kendini korumasına hizmet etmektedirler. Açın Evrensel'i, açın Komünist'i,

açın bu günün en radikal görünen hareketi THKP-C görüşleri paralelinde yayın yapan Vatan'ı.

Hepsinde bir anti emperyalizm ve milli çıkarları savunma edebiyatının arkasında Türkiye'nin

en can alıcı sorununun; iktidarın yurttaşların seçilmiş temsilcilerinin elinde bulunması ve bu

günkü pahalı, baskıcı, bürokratik, militer devlet cihazının tasfiyesinin ikinci plana itilmesi

vardır. Bu, toplumsal muhalefetin yanlış hedeflere yönelmesine yol açmakta hatta onu kendi

gücünü kendine karşı kullanır duruma getirmektedirler, yani bu günkü genel kurmay

iktidarının destekleri durumuna.

Bu destek durumu Aydınlık'ta zirvesine ulaşmakta. Keza ordu da Aydınlığı açıktan

desteklemekte. Televizyon programlarında Aydınlık, namı diğer İşçi Partisi temsilcileri,

ulusal çıkarların savunmasını yapan taraf olarak prezante edilmektedirler. Kemalizm bu sıfır

numara stalinist partide ve onun politikasında gerçek bir müttefik bulmaktadır. Kimi Türk

ordusu subaylarının da son zamanlarda Mao'nun Uzun Yürüyüşünün kendilerinde de yankılar

yaratmış olduğundan söz etmesi basit bir diplomatik nezaket olmasa gerek.

İşte yazı Türk solunun bu durumu ile Kemalizm arasındaki bu zımni ve / veya fiili iş

birliğinin sadece rastlantısal olmadığı; aralarında bir gönül yakınlığı (wahlverwandshcaft)

bulunduğu ve bunun da kökenindeki tarihsel ve sosyolojik paralelliklerle kolaylaştığı tezini

geliştiriyordu. Ama bu tezi geliştirmek için de elbette Stalinizm ve Kemalizm'in belli bir

analizine dayanıyordu. Bu analiz unutulmuş ve bilinmez olmakla birlikte, klasik Marksist

analizdir ve öyle olağanüstü bir orijinalliği de yoktur.

Ama madem ki, bu konu bir kere gündeme geldi. Şu Stalinizm, Kemalizm konularını bir ele

21

alıp bu alandaki muazzam kafa karışıklığını kısaca göstermeye ve mümkün olduğunca bu

karışıklıkları gidermeye çalışalım. Birbiriyle çelişkili gibi görünenlerin nasıl özdeş; özdeş gibi

görünenlerin nasıl çelişkili olduğunu görelim.

22

Kemalizm ve Bonapartizm

Kemalizm'den başlayalım. Kemalizm kavramı sadece bir ideolojiyi tanımlamak için değil,

aynı zamanda bir toplumsal sistem ve o sistemi sürdüren güçlerin karşılığı olarak da

kullanılmaktadır. Bu farklı içeriklerin aynı kelimeyle karşılanması bir çok karışıklıklara da

yol açmaktadır.

Bir siyasi rejim olarak, Kemalizm, Bonapartizmin Türkiye versiyonudur. Korkak ve cılız bir

burjuvazinin yerine devletin bağımsız bir güç gibi davranarak, modern burjuva dönüşümleri

tepeden gerçekleştirmesidir. Buna Alman Bonapartizmi olan Bismarkizmin alaturka

versiyonu da denilebilir.

Ama Bonapartizm devletin sınıflardan bağımsızmış gibi hareket etmesi olarak

tanımlandığında, o farklı tarihsel dönem ve sınıfsal ilişkileri de ifade eden bir kavram olur.

Modern sınıflardan birinin artık yönetemeyip diğerinin henüz yönetemediği veya sınıflar arası

çatışmanın birinin üstün gelmesine yol açmayacak bir denge durumunda ortaya çıkan

Bonapartizmler vardır. Örneğin, birincisinin yeğeni olan Üçüncü Bonapart'ın iktidarı

Burjuvazinin artık yönetemediği, işçilerin henüz yönetemediği bir durumun Bonapartizmidir.

Almanya'da faşizmin arifesindeki Brüning, Papen hükümetlerinin ise sınıf dengelerine

dayanan Bonapartist bir karakteri vardır.

Ama klasik Bonapartizmin esas karakteri halkın ve kitlelerin inisiyatifi ve örgütlülüğünün

parçalanıp, yerini devletin almasında kendini gösterir. Bu nedenle Bonapartizm genellikle

devrimci kabarışların bastırıldığı ve yatağına çekildiği dönemlerde güç kazanır. Birinci

Napolyon imparatorluğunu 1793'ün yıkıntıları üzerinde ilan edebilmişti. Üçüncüsü de 1848

devriminin. Bismark da öyledir. 12 Eylül rejiminin de Bonapartist bir karakteri vardı. 70'lerin

ortalarından sonra yükselen devrimci kabarışın başarısızlığı, yorgunluk ve faşistlerle

devrimciler arasındaki savaşın denge durumu onu mümkün kılabilmişti.

Jakobenizm ve Bonapartizm

Bu da bizi Jakobenizm ve Bonapartizm konusuna getirir. Türkiye'de en az bilinen ve en çok

karıştırılan konulardan biri de budur. Bu vesileyle, Jakobenizm ve Bonapartizm konusundaki

korkunç kafa karışıklığına biraz değinelim.

1980'lı yıllarda "sivil toplumcu"lar, kendilerini Jakobenizme karşı tanımladılar bir

Bonapartizme karşı değil. Böyle yaparak aslında gerici özlerini, devrimci geleneklerle hiç bir

ilişkileri olmadığını ima ediyorlardı. Ve bunu yaparken Bonapartizmi Jakobenizm olarak

tanımlıyorlardı. Yani devletin yukarıdan yaptığı zorlu modernleşmeyi. Böylece eski devrimci

gelenekleri bilmeyen kuşakların kafasında bir Jakobenizm düşmanı oluşuyordu. Bunlara göre

Atatürk de Jakoben'di Stalin de Jakoben'di, 27 Mayıs da Jakoben'di. (Bu yaklaşımın kökleri

de, 1968'de Çekoslovakya müdahalesinden sonra sağa kayan Doğu Avrupalı aydınların

23

ideolojik evrimleri, Wajda'nın Danton gibi filimlerine kadar gidiyordu. Ama bu ayrı bir

konu.)

Böylece bütün kategoriler alt üst oldu. Bütün dünya tarihindeki Jakobenizmin katillerine

Jakoben damgası vurulmuş oluyordu.

Jakobenizm Marks'ın deyimiyle, burjuva tarihsel görevlerin avam yöntemleriyle, yani

Paris'teki donsuzların, baldırı çıplakların yöntemiyle yapılmasıdır. Yani modern proletaryaya

değil genel olarak yoksul köylü ve şehirli tabakalara dayanır. Bu tabakaların eğilimlerini ifade

eder, bunların toplumsal hareketlerinin ifadesidir.

Devrimci kabarışlar çoğunlukla, radikal demokrasiyi, devrimci demokrasiyi öne çıkarır, bu

nedenle devrimci dalganın yükselmesi demek, Jakobenizmin yükselmesi demektir. Buna

karşılık devrimci dalganın geri çekilmesi, yenilgiye uğraması demek ise Bonapartizmin, karşı

devrimin yükselmesi demektir. Bu gidişi hemen hemen bütün modern tarihte görmek

mümkündür.

Tarihsel Paralellikler ve Anlamları

Birinci Paris komünü (sanılanın aksine iki tane Paris komünü vardır. Biri 1791-93 diğeri

1871'dir) bir Jakoben iktidarıdır. İktidarda, Jakoben klüplerinde örgütlenmiş Paris'in

donsuzları, yoksulları vardır. Robespiyer, Mara bu dönemin en bilinen isimleridir. Daha

sonra, Thermidor ile karşı devrimin yükselişi başlar ve Napolyon'un kendini İmparator ilen

etmesine kadar varır.

1848 devriminin yükselişi yine bir tür jakobenizmi yükseltir. Ama artık şehir proletaryası

güçlendiği için, Jakobenizm fiilen sosyalist ve işçi hareketi olmaktadır. Bu devrimin yenilgisi

de bu sefer Üçüncü Napolyon'un hükümet darbesine, kendini imparator ilan etmesine ve

Bonapartist diktatörlüğüne yol açar.

Rus devrimi de benzer akibetten kendini kurtaramaz. Devrimci kabarışın öne çıkardığı

Bolşevik partisi bir bakıma Rus Jakobenizmidir. Bu Jakobenizm artık tümüyle sosyalist bir

karakter almış ve Bolşevizm adını almıştır. Ama devrimci dalganın gerileyişiyle birlikte Rus

Bonapartizminin yükselişi başlar. Bunun adı da Stalinizmdir.

Tabii ne Bonapartlar ne de Stalin'ler mezarını kazdıklarına açıktan karşı çıkmıyorlardı, bizzat

celladı oldukları devrimin bayrağını kullanıyorlardı. Napolyon'un imparatorluk kemeri,

Fransız devriminin üç renkli bayrağıydı. Stalin de Leninizm bayrağıyla, Bolşevizm bayrağıyla

Leninizm'i ve Bolşevizm'i yok ediyordu. Bu bakımdan yeni bir şey de yoktu. Kilise orijinal

Hıristiyanlığın devrimci yükseliş döneminin anlayış ve geleneklerini sürdüren Hristiyan

Katarları, İsa ve Hıristiyanlık bayrağıyla yok etmişti. Muaviye Kuran'ı askerlerinin

mızraklarına taktırmıştı. Bu paralellikler de rastlantısal değildir. Muaviye de antik tarihin

Bonapartı veya Stalinidir. İlk İslam demokrasisini ve yoksul Ali'de ifadesini bulan Mekke

plebliğini tasfiye eder. Cumhuriyeti iptal edip, kendi soyuna dayanan egemenliği kurar.

Aynı paralellik Türkiye Tarihinde de görülür. Hobsbawm'ın "Sosyal İsyancılar" dediği aslında

silahlı halktan başka bir şey olmayan Çeteler, Çerez Ethemler vardır ilk devrimci

24

demokrasinin yükseliş döneminde. Bütün eşraf isyanlarını bastırırlar. Solun ve kitlelerin

inisiyatifinin yükseldiği bir devrimci kabarış dönemidir. Kelimenin tam anlamıyla Jakoben bir

karakteri vardır "milli mücadele"nin bu ilk döneminin. Bunu ise, Osmanlı generallerinin bu

silahlı halk ordusunu tasfiyesi, Kemal'in yükselişi ve Türk burjuvazisinin Muaviye, Bonapart

veya Stalin'i olan Kemal'in yükselişi ve o devrimci yükselişin bütün kurumlarının tasfiye

edilmesi izler.

Bu paralellikler rastlantısal değildir. Bir tarafta Hristiyan olan Roma İmparator'u, Muaviye,

Napolyon, Stalin, Atatürk; diğer tarafta ise Katarlar, Ali, Robespiyer/Jakobenler, Troçki-

Lenin/Bolşevikler, Çekez Ethem / Çeteler.

Sivil Toplumculuğun Devletçiliği

Bir tarafta, devletin dışında "Sivil toplum", ezilen ve yoksul insanların aşağıdan gelme

girişimleriyle örgütlenmeleri; diğer tarafta, Devletin onları tasfiyesi.

Sorun böyle koyulur, tarihe ve kavramlara Klasik Marksizmin bu ışığı altında bakılırsa,

Türkiye'deki Sivil Toplumculuğun sivil toplumculukla ilgisi olmadığı, bir gericilik döneminin

ideolojisi olduğu, aslında devlete egemenlik alanına dokunmayarak, onun dışında bıraktığı

alanlarda ve onun hoşgörüsü kadar kumda çomak oynamak olduğu daha iyi görülür.

Eğer sivil toplumculuk gerçekten sivil toplumculuksa, en başta, sivil toplumun gerçekten

örgütlenip güçlendiği devletin zayıfladığı veya fiili bir dağılma içinde bulunduğu devrimci

kabarış dönemlerini, diğer bir ifadeyle Jakobenizmi savunması ve onun mirasçısı olması

gerekir. Ama Türkiye'dekiler bunu yapmaz, 12Eylül'ün yaydığı ve dayandığı gericilik ve

reaksiyon döneminde bir müttefik bulurlar, her türlü sivil toplum örgütlenmesinin tasfiyesine

Jakobenizm diyerek ve Jakobenizm düşmanlığı yaratarak onun gerçek tarihsel anlamını yok

ederek daha doğarken suç işlerler.

Örneğin 1960'lar, 1970'ler, Türkiye'de sivil toplumun en güçlü olduğu dönemlerdir. İşçiler,

köylüler, gençler ilk kez devletin kontrolü dışında, tamamen kendi girişim ve güçleriyle

örgütlenmişler ve bir toplumsal ağırlık geliştirebilmişlerdir. Herkesin sivil toplumcu olmaya

çalıştığı 90'lı yıllar ise, Türkiye'de Sivil Toplum'un S'ninin bile kalmadığı dönemdir.

Türkiye'deki sivil Toplumculuk ise, Sivil Toplum'un en güçlü olduğu bu dönem ve

hareketlere reaksiyonun ifadesidir. Bu nedenle de devletin dışardan payandası fonksiyonu

görür.

Böylece ilginç bir noktaya geliyoruz. Türkiye'deki politik sistemde, Stalinistler ve Sivil

Toplumcu'lar birbirlerinin düşmanı gibi görünmelerine rağmen, aslında ikisi de genel

Kurmay'ın birer destekçisi fonksiyonu görürler. Bunların arasındaki çatışma aslında, farklı

tarihsel paradigmaların çatışmasıdır ama politik ve metodolojik olarak özdeştirler ve

kolaylıkla da birbirlerine dönüşebilmektedirler.

Bu günün Türkiye'sinde Jakobenler Kimlerdir?

Peki şu soruyu soralım. Bu günün Türkiye'sinde Jakoben var mı? Bir plebiyen hareket var mı?

25

Devrimci demokrasi veya Radikal demokrasi olarak ifade edilebilecek bir güç var mı? Varsa

bu nedir?

Normal olarak bu günün gericiliğin egemen olduğu, devletin her şeyi belirlediği bir

Türkiye'de Jakobenizm'den söz edilebilir mi? Devrimci bir yükseliş yok ki bir Jakobenizm

olsun diye düşünülebilir. Ama bu düşünce çok yanlıştır. Bu Türk merkezci bir düşünüştür ve

yanı başındaki Jakobenizmi görmez.

Evet Türkiye Genel Kurmay egemenliği altındadır. Gericilik almış başını gitmiştir ama Kürt

ulusu aynı zamanda bir devrimci yükseliş yaşamaktadır. Ve bu yükseliş bütünüyle

Kürdistan'ın pleplerine dayanmaktadır. Büyük ölçüde HADEP (HADEP'te "büyük ölçüde"

çünkü Kürt Burjuvazisi, Kürt Jirondenleri onda daha güçlü bir biçimde kendini temsil

edebilmektedir) ve hemen hemen tamamiyle PKK bu Jakobenizmi, bu devrimci demokrasiyi,

radikal demokrasiyi ifade eder.

Bu Jakobenizmin ve devrimci yükselişin talihsizliği, bütün dünyada ve Türkiye'de gericiliğin

yükseldiği bir dönemde yükselmiş olmasındadır. Bu da onu en yakın müttefiklerinden bile

yoksun bırakmaktadır. Bu da onun başarısını, dolayısıyla o devrimci kabarışın yayılmasını

engellemektedir. Gericiliğin yükselişi aynı zamanda insanların genelleme yeteneğinin yitişi,

dar kafalılaşması, aptallaşması da demektir. Bu da onun gerçek anlamının kavranılmasını

zorlaştıran ek bir etki yapar.

PKK Stalinist midir?

İlk bakışta PKK tipik Stalinist bir örgüttür. Hatta bir dönem Öcalan'ın resimleri bile Staline

benzetilerek yapılırdı. Bir çok PKK'lı hala Stalin'e toz kondurmaz. Şimdi nasıl olur da biz bu

Stalinist örgüte Jakobenizm diyebiliriz. Bu bir çelişki değil mi?

Eğer öz ve görünüm aynı olsaydı bütün bilim gereksiz bir şey olurdu. Çünkü stalinistler

Stalinist değildirler sanılanın aksine. Ve onların da kendilerini sandıklarının aksine.

Sınıf mücadelesi sosyolojik bir olgudur. Yani sınıfsal eğilimler, her biçim altında bir şekilde

ifadelerini bulurlar. Nasıl en devrimci partilerde bile, burjuvazinin ve küçük burjuvazinin

eğilimleri ifadesini bulursa, en gerici partiler içinde de ezilenlerin eğilimleri bir şekilde

ifadesini bulur.

Örneğin Kilise Katarların köküne kibrit suyu ekmiş, onlar sadece Kafkas, Balkan ve Pirene

dağlarının doruklarının özgür havasında bilgi ve bilinçlerden uzak olarak varlıklarını

sürdürebilmişlerdir. Ama kilise ve onun yaydığı resmi Hıristiyanlık bir kere egemen olunca,

dünyaya onunla gözünü açan, ondan başka bir şey bilmeyen kuşaklar Katarları var eden

toplumsal eğilimleri, sınıfsal eğilimleri bu sefer, o ezilenlere karşı silah olarak kullanılmış

ideolojinin, söylemin, dünyanın içinde, o kavramları kullanarak, o kavramlara başka anlamlar

vererek; o problematikler içinde ifade etmeye başlarlar.

Bütün sapkın tarikatların, ortaçağ manastırlarındaki tartışmaların, Jan Hüs, Thomas

Münzer'lerin hatta Modern burjuvazinin ilk partileri olan, Püritenlerin, Luther ve Kalvin'in

yaptığı hep bu olmuştur. Böylece bir yandan içinde doğdukları yaygın ideoloji nedeniyle,

26

diyelim ki Katarların düşmanıdırlar, ama diğer yandan nesnel olarak yaptıkları ve

savundukları katarların yaptıkları ve savunduklarından başka bir şey değildir.

Bunlardan ancak sonuna kadar gidebilenler, sonunda kullandıkları ve içinde gözlerini

dünyaya açtıkları kavram sistemiyle aslında gerçek amaçlarının çeliştiğini görüp tekrar

Katarları keşfedebilirler. Benim kuşağımdan bir çok sosyalistin böyle bir evrimi oldu. O güne

kadar bildiğiniz her şeyin ters yüz olduğunu görürsünüz bambaşka bir ışık altında. Şeyh

Bedrettin bütün kitaplarını Nil nehrine attığında da muhtemelen böyle bir buluşmayı

başarmıştı bir medreseli İslam alimi olarak.

Ama biz çoğunlukta kalalım. Çoğunluk bunu bilmez ve başaramaz, var olan kavram sistemi

içinde kendini ifade eder. Bütün muhalif tarikatlar, içinde büyüdükleri ve çerçevesinde

muhalefetlerini sürdürdükleri söylem ve öğretinin etkisiyle diyelim Katarların düşmanıdırlar

ama, yorumları ile yaptıkları aslında Katarların yaptığını yapmaktan başka bir şey değildir.

Egemen sınıfların, devletin resmi Hıristiyanlığına muhalefet. Bu anlamda bu Hıristiyanlık

bayraklı Hıristiyanların aslında Hıristiyan olmaması gibi, Stalinistlerin çoğu da Stalinist

değildir.

Türkiye'de Stalinist deyince, akla daha ziyade Arnavutluk çizgisindeki "Halkın Sülalesi"

denilen hareketler gelir. Gerçekten de bunlarda Ustalar arasında Stalin, Stalin'in övgüsü ve

savunusu çok güçlüdür. Ama bu hareketler stalinist değildir. Stalinist olarak nitelenebilecek

hareketler, TKP, Aydınlık (şimdiki İşçi Partisi) vb. hareketlerdir.

Burada, Stalinizm aslında stalinist politikalara stalin bayrağıyla iç güdüsel ve bilinçsiz ve de

yanılsamalara dayanan bir muhalefetten başka bir şey değildir. İşin ilginci onlar Stalinizme

tepkilerinin güçlülüğü ölçüsünde, Stalinde olmayan bir devrimciliğin varlığına

inandıklarından, o ölçüde güçlü Stalin savunucularıdırlar.

Ve tarihsel olgularla o savunuları ve yorumları karşılaştırdığınızda ortada, Stalinle ve

Stalinizmle ilgisi olmayan bir şeylerin, yorum farklılıkları, yanlış bilgilenmelere, yanlış

anlamalarla savunulduğunu görürsünüz. Tıpkı orta çağın Hıristiyan sapkın öğretileri gibi.

Bu hareketlerin iç tartışmaları, o ortaçağ skolastiğini anıştıran tartışma ve dilleri, tıpkı

ortaçağdaki muhalif akımların felsefelerinin farklı yorumlarla resmi Hıristiyanlığı bir

muhalefetin aracı yapmaya çalışmaları gibi, resmi Stalinizmi çok özel yorumlarla

devrimcileştirme ve radikal değişim özlemlerinin aracı yapma çabasından başka bir şey

değildirler.

Stalinist olmayan Stalinistler

Sorunu uluslararası boyuta alabiliriz. Orada bu çok daha açık görülür. Örneğin Mao, Tito gibi,

ülkelerinde devrim yapmış önderler, Stalinist olmayan Stalinistlerdir.

Şunu unutmamak gerekmektedir, Stalin'in önderi ve teorisyeni olduğu bürokratik kast Karşı

devrimini, devrim ve Sovyet bayrağıyla yapmıştır. Dolayısıyla Ekim devriminin bütün

prestijinin üzerine oturmuştur. Dolayısıyla bütün dünyadaki devrimciler ona gerçekte

olmayan bir devrimcilik ve sosyalistlik atfetmektedirler.

27

Ancak o devrimciler fiili mücadele içinde, o devrimci ideallerine uygun davrandıkça

Stalinizmle, resmi öğretiyle çelişmek, ve devrimlerini ona rağmen yapmak zorunda

kalmışlardır. Çin ve Yugoslavya devrimleri, İkinci Dünya Savaşından sonraki bu iki orijinal

devrim, Stalin'e rağmen gerçekleşir.

Daha da ilginci şudur. Bu Stalinizmi Marksizm, Rusya'daki Bürokratik kastı da Prolataryanın

öncü müfrezesi sanan Stalinistler, pratikte Troçkist olarak davranırlar, yani demokratik

karakterdeki devrimleri sosyalist devrimlere dönüştürürler. Ama bunu yaparken Troçki'yi

lanetlerler, Tıpkı Stalin hakkındaki bilgileri gibi, Troçki hakkındaki bilgileri de ters yüzdür.

Ülkelerinde Staline rağmen, Stalin bayrağıyla, Troçki'nin Sürekli Devrim teorisindeki ön

görüye uygun olarak davranırlar. Bu karmaşık mekanizmalardır yirminci yüzyılın tarihinin

anlaşılmasını zorlaştıran. Her şey kendi zıttı biçiminde görünmektedir.

Diğer bir ifadeyle, Mao'lar , Tito'lar devrimlerini yaparken Jakobendirler, ama bayrakları bir

Bonapart'ın bayrağıdır. Onların bayraklarının rengine bakıp Bonapartist olarak tanımlamak,

öz ve görünümü özdeş kabul eden bir kolaycılıktır.

İşte PKK tıpkı bunlar gibi bir harekettir. Öcalan, Kürt Mao'sudur, Tito'sudur, Fidel'idir. Aynı

çizginin son temsilcilerinden biridir. Kürt hareketi devrimci demokratik ve Jakoben bir

harekettir. Diğer bir ifadeyle Kürt yoksullarının, pleplerinin hareketidir.

(devam Edecek)

23 Mayıs 2001 Çarşamba

28

Politika ve Sosyalistler

Türkiye'de Sosyalistler politika yapmayı bilmemeleri bir yana politik değildirler. Yani

olaylara politik olarak bakma ve politik davranma yeteneğinde değildirler. Ekonomisttirler,

politik değildirler. Buradaki ekonomist ekonomi uzmanı anlamında değildir. Sosyalist politik

gelenekte, Lenin'in Ne Yapmalı'da kullandığı anlamda ekonomisttirler. Yani tıpkı sendikacılar

gibi, düşünüp davranırlar. Sendikalist de denebilir.

Lenin'in Ne Yapmalı'sı en az anlaşılan kitaplardan biri ola gelmiştir. Sanılır ki, Lenin bu

kitapta "Leninist parti anlayışını" formüle ediyor. İlgisi yoktur. Lenin bu kitapta, sendikalist

bir politika yapış tarzıyla ya da işçilerin kendiliğinden bilincinin politik ifadesinin

ulaşabileceği en geniş sınırlarla, işçici bir politikayla, devrimci bir politika arasındaki farkın

neler olduğu arasında durur. Bunu anlattığı son derece açık ve duru satırlar vardır. Birer

sendikacı ve sendikalist olan bay ve bayan Webb'ler ile bir devrimcinin arasındaki farkın ne

olduğunu, bunun nasıl bir ilkellik olduğunu anlatır durur. (Meraklısı şu adreste Lenin'in

kitabının ilgili bölümlerini bulup okuyabilir ve bu günkü ekonomizmin, ilkelliğin

egemenliğini daha iyi görebilir: http://www.kurtuluscephesi.com/lenin/neyapmali.html#b3 )

Bir zamanlar bütün sosyalistler bu kitapları okumuştu. Ne var ki, insanlar okuduklarını zadece

zamana göre anlamakla kalmazlar, zamana göre hatırlarlar ve unuturlar da. Her şeyin nasıl

unutulduğunu görmek istiyorsanız. Açın bir zamanların THKO'sundan kaynaklanan

Arnavutluktan sonra Dünyadaki en büyük Enver Hocacı partinin – Ve de hala öyle Hocacı,

Arnavutlar Enver Hoca'yı attılar, bizimkiler hala onun eserlerini yayınlamaya devam

ediyorlar- Halkın Kurtuluşu'nun bu günkü uzantısı Evrensel'e bakın. Açın bir zamanların

TİP'inin bu günkü uzantısı SİP'e bakın, açın bir Dev-Yol'un devamı ÖDP'ye bakın. Bunların

kesin bir hafıza kaybıyla malul olduklarını görürsünüz. Boş tencerelerden, Mac Donalt'tan,

İşçi ve Köylülerin gelirlerindeki düşmeden söz ederler ve bunlardan söz etmeyi emekten yana,

anti emperyalist veya kapitalist bir politika gibi görmeye ve göstermeye devam ederler.

Bunların yaptığı politika değildir, daha doğrusu ekonomist politikadır. İki anlamda ekonomist.

Sendikalizm anlamında ve ekonomik çıkarlar ile politika arasında doğrudan bir ilişkinin var

sayılması anlamında. Politikanın ekonominin yoğunlaşmış ifadesi olduğunu anlamama,

sınıfların konumları, çıkarları, eğilimleri ve karakterleri ile onların kısa vadeli çıkar ve

tepkilerin özdeş görme anlamında. Yani metodolojik olarak ekonomik materyelist anlamında,

burjuva ufkunun ötesini aşamamış, aynı metodolojik yanılgılarla malul bir materyalizm

anlamında.

Fark şöyle özetlenebilir, sendikalizm, ekonomizm veya ilkellik, (ki hepsi aynı şeydir) işçileri

işçiler üzerinde ve işçiler için politika yapmaya çağırır ve bununla sınırlı kalır. Devrimci

politika ise işçileri tüm ezilenlerin ve gayrı memnunların sorunlarına yöneltir. Kıvılcımlı'nın

bu gün artık unutulmuş, Proletarya Partisi Nedir? adlı bir yazısında Lenin'in Ne Yapmalı'da

anlattığını veciz biçimde anlattığı buydu. Şöyle yazıyordu:

"Siyasi parti bir sınıfın sınırları ve sınıf bencilliği içine hapsolmamış bir örgüttür. Kendi

29

sınıfından başkasını görmeyen bir örgüt, siyasetin dışında kalmış ve parti olmaktan çıkmış

olur. Çünkü parti, ne bir zümreyi, ne bir sınıfı değil, sınıflı toplumda bütünüyle bir ülkeyi ve

tüm Dünya'yı içine alacak, yönetecek, değiştirecek bir örgüttür. Parti bu evrensel görevini

yerine getirebilmek için sınıf körlüğü denilen dar düşünce ve davranıştan kurtulmak, siyaset

yapmak zorundadır" (http://members.nbci.com/_XMCM/Marksizm_k/sosya42.html )

Ya da aynı yerde biraz aşağıda şöyle yazar:

"Proletarya partisi hem bütün işçi sınıfının içinde olacak, hem de öteki bütün sosyal

sınıfların içinde olacaktır. Proletarya partisi: Hem bütünüyle işçi sınıfının devrimcilerini

içine alacak, hem de bütünüyle öteki sınıf, tabaka ve zümrelerin devrimcilerini içine alacak...

Bu apaçık bir çelişki değil midir? Bir çelişkidir. Ama, akıldan uydurma, sübjektif ve soyut bir

ölü çelişki, yâni saçma değildir: Tanı tersine, yaşantıdan gelme, en objektif ve en somut bir

canlı çelişkidir, yâni gerçekliğin tâ kendisidir.

Proletarya partisinin bütün gücü ve bütün dinamizmi bu gerçeklerin canlı diyalektiğinden

gelir. Proletarya partisi iliklerine dek bir sınıf partisi, işçi sınıfının partisidir. Ama egoist,

kendi sınıf tekkesinin aşılmaz duvarları içinde bunamış sınıf tekelcisi bir parti değildir.

Örneğin İngiliz Trade- union'larının işçi partisi öyle dar sınıfcıl kaldığı için, herşeyden önce,

sendika ağalarının, Finans-Kapital uşaklığına yatkın, işçi sınıfı düşmanı, emperyalizm dostu

örgütüdür.

Proletarya partisi, yalnız işçi sınıfının çıkarlarını ve dar çerçevesini düşünmekle kalmaz.

Sosyal sınıflar tabusunu, işçi sınıfı ile birlikte toplum alın yazısından siler. Ortada yalnız

insan varlığını yüceltecek bir toplum ülküsünü taşır. En az sınıfcıl olduğu kertede insancıldır.

Ham ervahı çileden çıkaran başdöndürücü diyalektik buradadır." (aynı yerde).

Sosyalistlerin politik düşünme ve davranmadan uzak oluşları, daha doğrusu böyle ekonomist

politika anlayış ve uygulamalarının fiili sonuçları, bu gün Türkiye'nin içinde bulunduğu kritik

momentte, fiilen onların esas olarak Genel Kurmay'ın dolaylı yedekleri olması sonucunu

doğurmaktadır. Böylece ekonomizm ve MHP ve Genel Kurmay'ın politikaları arasında

herkesi şaşırtan bir paralellik ve ortaklık ortaya çıkmaktadır.

Politika demek her şeyden önce vurulacak ana hedef demektir. Türkiye'de gerçek iktidarın

orduda ve MİT'te bulunduğu, bunun içinden de aslında savaşla özdeşleşmiş bir küçük

zümrenin hala bütün iktidarı elde tuttuğu kimse için bir sır değilken, buna karşı şeytanla bile

iş birliği yapmak, önce bu kastı yerinden sarsmak, dişlerini dökmek gerekirken, bizim

baylarımız, hala Derviş'le, Mac Donalt'la veya boş tencerelerle uğraşıyorlarsa, bunlar

ezilenlerin gözüne kül atıyorlar demektir.

Bu gün politika yapmak isteyen sosyalist şunu demelidir aç emekçiye

"karnını doyurmak istiyorsan her şeyden önce gerçek iktidar araçlarını şu bürokratik, senin

vergilerinle yaşayan kastın elinden almalısın. Ve bunu yapmak için eğer TÜSİAD ile,

Amerika ile veya Şeytan'la iş birliği yapman gerekiyorsa yapmalısın, onların çelişkilerinden

yararlanman gerekiyorsa yararlanmalısın. Aslında bu kadar ileri gitmene bile gerek de yok.

Kürtler gibi muazzam bir demokrasi gücü nasıl senin sorunlarına sahip çıkıp bir demokratik

Cumhuriyet programı geliştiriyorsa senin yapman gereken de buradan hareketle onlar için bir

30

şeyler yapmaktır. Kürtlerin demokrasi çağrısına batıdan destek ver bu iktidar o an çöker.

Çünkü o zaman ilk defa doğu ve batıyı birbirine karşı kullanma oyunu tutmaz iki taraf da ilk

defa ortak bir programda birleşmiş olur."

Hayır bunu diyen ve böyle bir politika uygulayan yok.

Böylece Ekonomizm, somut politika bakımından fiilen Genel Kurmay destekçiliğine

dönüşüyor. Onu uygulayanların niyetleri ne olursa olsun. Veya bütün iyi niyetlerine rağmen.

Örneğin şu beğenmediğiniz Doğu Perincek politik düşünüp davranıyor. O Genel Kurmay'ın

çıkarlarını savunmayı temel politika benimsemiş. Bu politikaya karşı olabiliriz. Ama o karşı

olduğumuz çıkarlar açısından son derece açık olarak politik davranıyor. Onun birbirine zıt

gibi görünen politikaları her zaman Genel Kurmay'a indeksli olmuştur. Ege ordusu Doğuya

derken de aynı şeyi yapıyordu, bu gün sözüm ona Amerika ve Derviş'lere karşı Rusya ile

kırıştırırken de.

Genel kurmay politik düşünüp davranır. Kendi egemenliğini korumak için, Doğu Perincek

veya ekonomist soldan Amerika veya Avrupa'ya kadar bütün güçlerin çelişkilerinden

yararlanarak zaman kazanmak. Osmanlı'nın bu ezeli ve ebedi politikası Genel Kurmay'ın da

politikasıdır.

Öcalan ve PKK politik düşünüp davranırlar örneğin. Aslında Türkiye'de Genel kurmay ve

PKK dışında politik düşünüp davranma yeteneğinde olan bir güç yok.

*

Burada metodolojik temeller arasındaki ilişkiler sorununa tekrar geliyoruz. Stalinizm ve

Kemalizm'de bunların dayandıkları toplumsal ve tarihsel güçlerin paralelliğinden hareket

etmiştik. Ama bu paralellik ve yakınlığın yanı sıra hiç de rastlantısal olmayan metodolojik

akrabalıklar, daha doğrusu özdeşlikler de vardır.

Ekonomizm ayın zamanda sendikalizm demektir. Sendikalizm'in politik ifadesi ise

Reformizm'dir, Sosyal demokrasi'dir her şeyden önce. Lenin'in ilkelliği ve ekonomizmi

eleştirirken, kökenindeki özdeşliğe dikkati çekmek için örnek verdiği sendikalizmin bay ve

bayan Webb'leri aynı zamanda, daha sonra sosyal demokrasi adını alacak Fabiancılığın

öncüleredirler.

Lenin'in dikkati çektiği gibi, ikellik, ekonomizm, sendikalizm, sosyal demokrasi hap aynı

temel eğilimin farklı adları ve ifadeleridirler ve aynı metodolojik köklerden kaynaklanırlar.

Ama bundan daha az bilineni de, Stalinizmin bunlarla özdeşliğidir. Stalinizm de, bunlarla aynı

metodolojik yanlışları paylaşır. Zaten bu nedenle, Stalinizm ve sosyal demokrasi kolayca

birbirlerine dönüşebilirler. Duvar'ın çöküşünden sonra, veya ondan da önce Batı Avrupa veya

dünyanın her yerindeki pro-sovyet komünist partilerin nasıl sosyal demokrat partiler haline

geldiği az çok bilinir. Ama bunun tersinin de olduğu pek bilinmez. İkinci Dünya Savaşından

sonra, doğu Avrupa'da Sosyal Demokrat Partilerin kolayca stalinist partiler haline dönüşmesi.

Bu da bir rastlantı değildir. Sosyal Demokrasi, kapitalist ülkelerdeki işçi ve sendika

bürokrasisinin partisi ise, Stalinizm de devlet bürokrasisinin partisidir. İşçilerin üzerinde

31

onların kanını emen bir ur olmaları ama varlıklarını işçi sınıfının varlığına borçlu olmaları

belirler onların temel karakterini. Her ikisi de, işçiler devrimci bir politikanın izleyicisi

olmadıkları sürece etkilerini ve egemenliklerini sürdürebilirler.

Böylece ilkellik, ekonomizm, sendikalizm, sosyal demokrasi ve stalinizm özdeşliklerine

geliriz. Ve nihayet bütün bunların da, burjuva aydınlanmasıyla ve dolayısıyla Kemalizmle

paralellik ve özdeşliklerine.

Türk sosyalist hareketinde Kemalizm'in etkileri konusunda çok konuşulur. Ama bu etkiler

sadece politik sonuçlar bağlamında görülür, Stalin'in politikalarıyla bağlantısı ele alınmaz.

Ama sadece bu kadar da değil, Kemalizm'in etkisinin tarih anlayışı ve metodolojik köklerine

hiç değinilmez. Kemalizmin etkisine karşı mücadele her şeyden önce, onun metodolojik

köklerine yönelmelidir. Yani Ekonomizm'e, Stalinizm'e. Evrimci tarih anlayışlarına

yönelmelidir.

Bütün bu özelliklerin daha da derin metodolojik köklerinde, evrimin düz bir kavrayışı; vülger

bir materyalizm ve bunun özel bir biçimi olan bir ekonomik materyalizm vardır. Bu

bakımdan, klasik sosyal demokrasinin düzgün evrimci anlayışları ile, Stalinizmin ilkel-köleci-

feodal deli gömlekleri hep aynı metodolojik yanlışların, yani diyalektiğin zıttı bir burjuva

metafiziğinden başka bir şey değildirler.

Böylece son yıllarda unutulmuş bazı temel sorunlara tekrar geliyoruz. Diyelim ki, tarihin

izlediği yol, aydınlanmacılığın eleştirisi, veya Sürekli devrim teorisi gibi konularla günlük

canlı politikanın ilişkisi. Bu metodolojik tohumların acı meyvelerini somut politikada

vermesi.

Bu gün sosyalistlere egemen olan ilkellik ve Ekonomizm veya Stalinizm veya reformizm ile

örneğin Kıvılcımlı'nın İlkel-Köleci-Feodal deli gömleğini parçalayan, klasik Marksizmin açık

uçlu ve sıçramalı tarih anlayışı konusunda suskunluk ilişkisi. Tarih anlayışı üzerine

tartışmanın bu günün politikalarıyla ilişkisi.

Aynı şekilde Frankfurt okulunun, Kıvılcımlı'nın tarih alanında yaptığını felsefi alanda

yaparak, düzgün ve mekanik, aklı bir tanrı yerine geçiren Burjuva aydınlanması ve onun işçi

hareketindeki Stalinizm ve sosyal demokrasideki yansımalarının köklerini havaya uçuruşunun

Türkiye Sosyalist hareketinde hiç bilinmemiş, tartışılmamış olması ile bu günkü ekonomist ve

ilkel politikaların ilişkisi.

Ya da örneğin eşitsiz ve kombine bileşik gelişim yasasıyla, evrimci burjuva anlayışı ve

bunların politik taktiklerde yansıması ve bunun bu günkü solun Ekonomizmi arasındaki ilişki.

Türkiye'nin solu bir zamanlar altmışlı yıllarda, pek beceremese de böyle düşünmeye çalışırdı.

Politik tavırların köklerindeki metodolojik yanılgılar aranırdı. Şimdi bütün bunlar da

unutulmuş bulunuyor.

*

Böylece zincir sadece Ekonomizm ve Stalinizm ilişkisi olarak değil; sadece Stalinizm ve

Kemalizm ilişkisi olarak değil; aynı zamanda Ekonomizm ve Kemalizm ilişkisi olarak da

32

ortaya çıkar. Ve bütün bunların kökeninde de, düzgün ve doğrusal bir evrim anlayışı vardır.

Bir modernizm hayranlığı vardır.

Halbuki, sanılanın aksine Marksizm sadece Modernizm övgüsü değildir. Onun bilinmeyen

köklerinden biri de, kapitalizmin romantik eleştirisidir. Bu eleştiri ise köklerini daima

kapitalizmin yok ettiği ilkel sosyalist örneklerde ve bunun hayallerinde bulmuştur. Marksizm'i

modernleşme hayranlığı anlayan ve onu modernleşmenin aracı yapanlar, bir modernleşme

ideolojisi olan Kemalizm'le aynı noktada buluşuyorlar.

01 Haziran 2001 Cuma

33

Atatürk

Atatürk, her şeyden önce bir Bizans-Osmanlı Generalidir. Bizans-Osmanlı ise, Sümerlerden

beri gelen uygarlıklar, imparatorluklar ve devletler zincirinin, o doğulu, devleti her şeyden

üstün tutan, bu gün moda deyimiyle “sivil toplum” denen, devlete karşı her türlü halk

örgütlülüğü ve inisiyatifinde kendi varlığına bir tehdit gören ve onu yok eden kahredici

devletçiliğinin son halkasıdır.

Dolayısıyla Atatürk de binlerce yıllık bu geleneğin, olağan bir cisimleşmesinden başka bir şey

değildir. Bu kapıkulları için, varoluşlarının temel koşulu olan devletin varlığı ve devamlılığı

kendi başına bir amaçtır. İçe işlemiş temel kavrayışta, Devlet, insanlar, halk ya da ulus için

değil, İnsanlar, ulus ya da halk devlet için vardır.

Atatürk’ün sık sık bir Jakoben olduğu söylenir. Atatürk bir Jakoben değil, bir Bonapart’tır.

Bir Robespiyer ya da Marat değil., bir Napoleon’dur. Jakobenizm, burjuva karakterdeki

tarihsel görevlerin “avamca”, yani geniş yoksul kitlelerin meşrebiyle, gerçekleştirilmesidir.

Yoksul kitlelerin bu devrimci yükselişleri ise daima, sonradan Bonapart’ların darbelerinin

kurbanı olmuşlardır. Bu sadece modern değil, bütün tarihte görülebilecek bir eğilimdir ve iki

farklı tarihsel tipe karşılık düşerler. Devrimci dalgaların yükselişler, Hazreti Ali, Robespiyer,

Marat, Lenin, Troçki’leri öne çıkarır; Bunu izleyen reaksiyon dönemleri ise Muaviye,

Napolyon, Stalin’leri yükseltir. Birinde yoksul kitlelerin tarihsel inisiyatifi ve

örgütlenmelerinin damgası, diğerinde ise bunların dağıtılması, devletleşme, devletin ve

devletçiliğin damgası döneme ve tarihsel kişiliklere damgasını vurur.

Türkiye’nin tarihinde iki Jakoben yükselişi ve iki Bonapart olmuştur. Birincisi Fransa’daki

orijinalinin her bakımdan bir karikatürü, ikincisi bu karikatürün de karikatürüdür.

Birinci Bonapart Enver’dir veya Enver-Talat-Cemal Maceracılığıdır.

İkinci Meşrutiyet öncesinin Osmanlısında Balkan ve Anadolu dağları “Çete” ya da “Komita”

denen Jakoben köylü çeteleriyle doluydu. Yükselen İşçi örgütlenmeleri ve sosyalist partiler bu

jakoben hareketin şehirlerdeki karşılığı idi.

“1908 Devrimi” denen olay, aslında devlet sınıflarının yükselen halk hareketinin kontrolünü

ele geçirmek için bir manevrası, Fransız ihtilalının diliyle konuşmak gerekirse Jakobenliği

tasfiye eden bir “Thermidor”du.

Thermidor’dan Brümer’e (Jakobenlerin tasfiyesinden Bonapart’ın Hükümet darbesine) giden

yolun Osmanlı’daki karşılığı İttihat Terakki’nin Babıali baskını ve hükümet darbesidir.

Napolyon’un seferlerinin karşılığı ise Birinci Dünya Savaşına Osmanlı’nın girişi.

İkincisi ise bu karikatürün de karikatürüdür.

34

Türkiye’deki burjuva devrimi çok karikatür ölçülerde olmakla birlikte, Birinci Dünya Savaşı

sonunda Osmanlı’nın yıkılışı, Anadolu’da çeteler ve öz savunma biçiminde halk örgütlenme

ve direnişlerinin gelişimine yol açmıştı. Dolayısıyla “Kurtuluş Savaşı”ndaki gerilla savaşı

dönemi de, “Kediye göre budu” bir tür Jakobenizme denk düşer.

Eğer tarihsel kişiliklerle paralellikler kurmak gerekirse, Karikatürün de karikatürü olması

unutulmamak koşuluyla, Robespiyer’lerin, Marat’ların, Lenin ve Troçki’lerin, Ali’lerin

Türkiye’deki karşılığı, Çerkez Ethem ve silahlı halktan başka bir şey olmayan çetelerdir.

Atatürk’ün yükselişi, bu Jakobenizmin ezilmesinin tarihidir.

Bu da iki önemli aşamada gerçekleşir.

Birinci Aşamada, Batılı Emperyalistler’den Londra’da garanti alındıktan sonra, kısa zaman

içinde, Ali Fuat Cebesoy, Batı Cephesi komutanlığından alınır, Çerkez Ethem kuvvetlerinin

tasfiyesine girişilir ve Karadeniz’de Suphi ve arkadaşları öldürülür. Bu bir bakıma,

Türkiye’de Jakoben harekete son veren Thermidor adlı karşı devrimin ikinci bir versiyonudur.

Ne var ki henüz, Fransa’da olduğu gibi Cumhuriyet (Üçüncü Meşrutiyet veya Ankara’daki

Millet Meclisi) henüz yerinde durmaktadır. Napolyon’un bütün temsili kurumları feshedip,

kendisini imparator ilan etmesinin, yani Brümer’in (Hükümet Darbesinin) Türkiye’deki

karşılığı ise, Cumhuriyet’in ilanıdır.

Bir bakıma, Atatürk, Jakobenliğin ve Cumhuriyet’in tasfiyesini şahsında birleştirmek ve bunu

bir kaç yıl içinde gerçekleştirmek ve bunu sözde Cumhuriyetin ilanı biçiminde yapmak

bakımından Napolyon’dan ileridir.

Tasfiyenin bu hızla gerçekleşmesi de onun yeteneklerinden ziyade, demokrasi ve kitle

örgütlenmelerinin cılızlığı ile devlet ve devletçiliğin güçlülüğünden gelir.

Ne var ki, Mustafa Kemal’in hükümet darbesi ve İmparatorluğunu ilanı, Üçüncü

Meşrutiyet’in ve Padişahlığın tasfiyesi ve Cumhuriyet ilanı biçiminde gerçekleştiğinden, bu

biçimsel özellikler onun özünün kavranmasını engellemektedirler.

Üçüncü Meşrutiyet’te milletvekilleri iyi kötü siyasi iktidara sahiptiler, Cumhuriyet’te ise

onlar, Atatürk tarafından atanan birer basit birer memurdular ve hiç bir gerçek güçleri yoktu.

Cumhuriyet aslında, padişahsız bir padişahlıktan başka bir şey değildi.

Atatürk bir Bonapart’tır. Ama Bonapart’ların bir özelliği, öldürdüklerinin tarihsel vasiyetini

yerine getirmektir. Napolyon, Fransız devriminin, Bismark 1848 devriminin tarihsel

vasiyetini, yukarıdan gerçekleştirmek zorunda kalmışlardır. İttihat Terakki gibi Atatürk de,

öldürdüğü burjuva devriminin tarihsel vasiyetinin bir gerçekleştiricisidir elbette bir Bonapart

olarak.

Yalnız onlardan temel bir farkı vardır. Onların, bulundukları ülkelerde iyi kötü gelişmiş bir

burjuvazi vardı, Türkiye’de ise, Ermeni ve Rum katliamlarıyla ve mübadelelerle tasfiye

edilmişti bu burjuvazi. Bu nedenle, Türk Bonapartizmi, burjuvaziden ziyade, Ermeni ve Rum

burjuvazisinin mallarına konan Müslüman taşra bezirganlığının ve ağalığının, politik

iktidardan uzaklaştırılması ve vesayet altına alınmasıdır.

35

Kalan tek burjuvazi, zaten Rum ve Ermeni burjuvazileri karşısında Müslüman ahaliden Türk

ulusunu yaratarak kendine bir temel arayan Yahudi burjuvazidir.

Bu burjuvazi ile kendisinden Türk ulusu yaratılmak istenen Müslüman ahalisi arasındaki

kültürel kopuklukların ortadan kaldırılmasıdır o kıyafet inkılapları. Herkes şapka giyerse

kimin Müslüman, kimin “gavur” olduğu anlaşılamazdı.

Ne var ki, Türkiye’deki Bonapartizm, klasik Bonapartizm’den farklı olarak, daha doğarken,

tekelci ve devletçi olarak doğar. Böylece, batıda o burjuvazinin nispi ilericiliği bile

yaşanılamaz. Atatürk’ün Devletçiliği de özünde budur: Tekelci Devlet kapitalizmidir.

Böylece geçmişin (Ermeni ve Rumların tasfiyesiyle daha da güçlenen Tefeci Bezirganlı,

Ağalık ve Devlet) ve geleceğin kamburu (Tekelci ve Devletçi Kapitalizmi) tüm iktisadi,

sosyal ve politik hayatı soluk alınmaz boğucu bir dumanla kaplar.

Peki, bütün bunlara rağmen niye bunca uzun yaşar?

Bunu Atatürk’ün dehası veya Kemalizmin benzersizliği ile açıklamaya çok heveslidir bizzat o

devlet sınıfları. Ne var ki öz ve görünüş aynı değildir.

Güçlü bir proletaryanın olmadığı ülkelerdeki devrimler, Çin’den Yugoslavya ve Vietnam’a

kadar, daha baştan bir bürokratik deformasyonla ve Bonapartist karakterde gerçekleşirler.

Bunlar hiç bir zaman Rusya’da olduğu gibi, daha sonra karşı devrimle ezilen bir işçi

demokrasisi dönemi yaşamazlar. Sınıfın zayıflığı, daha baştan onun yerine ikame olan bir

Parti-Devletin egemenliğine yol açar.

Türkiye’de burjuvazi tasfiye edildiği ve çok zayıf olduğu için, siyasi yapı, daha baştan

bürokratik bir deformasyona uğramış bir burjuva iktidarı olarak da görülebilir, Çin,

Yugoslavya vs. gibi ülkelerdeki zayıf işçi sınıfıyla paralellik içinde.

Ne var ki, bu paralellikte onları yıkıma götüren şey tam da Kemalizm’in ömrünü uzatandır.

Onların, sosyalist örneği ve esin kaynağı, Sovyetler Birliği idi. Sovyetler Birliği ise, kendisi

bizzat, bürokratik bir karşı devrimle sınıfın iktidardan uzaklaştırıldığı bir bürokratik

diktatörlüktü.

Dolayısıyla, İşçi sınıfının sınıf olarak iktidarı alması, yani bir sosyalist demokrasi, bu

ülkelerdeki Bonapartist ve bürokratik iktidarlarda hiç bir zaman bir örnek olarak ortaya

çıkamıyordu.

Kemalizm ise, cılız burjuvazinin yerine ikame olmuş bir bürokratik diktatörlük olduğundan,

burjuvazinin egemen olduğu kapitalist ülkeleri örnek alıyordu ve bunlar aynı zamanda

genellikle burjuva demokrasileriydi.

Dolayısıyla, geri ülkelerdeki sosyalist devrimleri yapanların, (Mao’ların, Ho’ların, Tito’ların

vs.) demokrasi diye bir hedef ve denemeleri olmaz iken, Kemalizm’in Serbest Fıkra

denemeleri ve daha sonra çok partili sisteme geçiş, ona belli bir esneklik kazandırmış bu da

onun ömrünü uzatmıştır.

Eğer Sovyetler Birliği karşı devrime uğramamış bir İşçi Demokrasisi olarak var olabilseydi,

36

İşçi Sınıfının cılız olduğu ülkelerdeki, sosyalist yönelimli ama daha baştan bürokratik

çarpılma içindeki bürokratik iktidarlar için, bir model ve ideal olarak, Batı demokrasilerinin

Kemalizm’e örnek olması gibi onlara örnek olabilir ve onlara benzer bir esneklik

sağlayabilirdi.

Ama Kemalizm’in ömrünü asıl uzatan, ne Atatürk’ün dehası, (ki aslında en sıradan Osmanlı

generallerinden biridir, pragmatik bir politikacıdır) ne de uzak görüşlülüğüdür. Bu gün

Stalin’in heykelleri yıkılmış, Mao bir kenara itilmiş, Tito’nun adını kimse ağzına bile almaz

iken, Atatürk’ün heykelleri hala duruyor ve Atatürkçülük Türkiye’nin resmi devlet dini

olmaya devam ediyorsa, bu Kapitalizmin, Bürokratik diktatörlükler karşısında kazandığı

tarihsel zafer nedeniyledir.

Müttefikleriniz ve örnekleriniz kazanırsa siz de kazanırsınız, kaybederse siz de.

Onun modeli ve ideali zafer kazanmıştır; ve o modelin temsili niteliği ona esneklik

kazandırmıştır.

Kemalizm şimdilik bu kapitalizmin tarihsel zaferinin rantını yemektedir. Yoksa tarihsel

ömrünü çoktan doldurmuş bulunmaktadır. Henüz öldüğünün farkında değildir.

Genelkurmay destekli “Doğuluyuz”, “Asyalıyız” şiarları bu ölümün bizzat Kemalistlerce

ilanından başka nedir ki?

10 Kasım 2001 Cumartesi

37

Politik İslam, AKP ve Sosyalistler

Metodolojik sorunların canlı politik gelişmeler ve tavırlarla ilişkisinin yakıcılığı en iyi kendini

dünya çapında Politik İslam ve Türkiye’de de AKP konusunda gösterir. Aydınlanmanın

ilerlemeci tarih anlayışı ve Avrupa Merkezcilik gibi metodolojik sorunlar sosyalistlerin nasıl

bir politika ve programlarının olacağı konusunda hayati önemdedir.

Sosyalistlere egemen klasik denebilecek görüşün ana hatları şöyledir: din feodalizmin,

kapitalizm öncesinin ideolojisidir, bu ideolojiye dayanan politik İslam ve onun Türkiye

versiyonu da, yapısı gereği emperyalizmle uzlaşmaya hazır ve onun kışkırttığı feodal

gericiliğin partileridir. Bunlar modernleşmenin düşmanlarıdır. Kadınların türban takmasını

savunmakta böylece Kemalizm’in burjuva üst yapı reformlarını bile tasfiye etmek

istemektedirler. Bu ideolojiye karşı aydınlanmanın ideolojisi savunulmalı, politik olarak da bu

dinsel gericiliğe karşı, Kemalizm’le ittifak yapılmalıdır.

Bu yaklaşımın en tipik örneği Doğu Perincek’in İşçi Partisi ve TKP’de görülmektedir.

CHP’ye oy veren şehir orta sınıfları da aşağı yukarı böyle düşünmektedir. Diğer sosyalistler

de onlar kadar açık olarak böyle bir yaklaşıma sahip değillerse de, bunu politik İslam’ın

niteliği konusunda bir suskunluğa borçludurlar ve o esnek formüllerin kabuğu kazınınca

altından yine aynı ilerlemeci ve modernleşmenin Avrupa yolunu biricik geçerli biçim olarak

gören Avrupa Merkezci tarih anlayışı çıkar.

Bu yaklaşım “gericilik” karşısında Burjuva “ilericiliğini”; “Sağ” AKP karşısında “Sol”

CHP’yi destekleme politikasıyla sonuçlanır. Yukarıdaki adı verilen iki parti, bu yaklaşımı

mantık sonuçlarına varmış şekliyle savunmaktadırlar ve diğer sol bakımından kendi içlerinde

daha tutarlıdırlar. Diğer sol ise gericiliği ve sınıf temeli hakkında bunlardan ayrı

düşünmemekle birlikte, Kemalizm’le ve devletle aynı konuma düşmeme kaygıları nedeniyle,

ancak bir iç tutarsızlık karşılığında İP ve TKP’nin konumlarına düşmekten kurtulur. Ama

Türkiye politikası bağlamında kapıdan kovduğu, dünya politikası bağlamında bacadan girer.

Dünyadaki politik İslam’ı bayrak yapan direniş, Emperyalizmin bir oyunu ve komplosu

olarak görülür.

Marksizm aydınlanmanın çocuğudur, ama onun inkarıdır da aynı zamanda. Aydınlanmanın

ilerleyen tarih anlayışı, Marksizm’e yabancıdır. Onun yönteminin zorunlu bir koşulu değil,

geçmişin bir kalıntısı olarak vardır. Marksizm’in gelişmesinin tarihi bir bakıma

aydınlanmanın evrim anlayışlarından metodolojik kopuşların tarihidir. Marksizm içindeki her

türlü reformizm, yedi başlı ejderha gibi, hep bu aydınlanmanın kalıntısı yöntemsel yanlışlara

dayanmıştır. Troçki, Sürekli Devrim teorisini yöntemsel düzeyde, ancak bu düzgün ilerleyen

tarih anlayışıyla hesaplaşarak şekillendirebilmiştir. Rosa Lüksemburg, “Ya Barbarlık ya

Sosyalism” formülüne, ve oradan da Sosyalist Devrimin acilliği noktasına, ancak ilerleyen ve

tek uçlu tarih anlayışıyla kopuşarak ulaşmıştır. Benjamin, Marks’tan sonra tarihsel

maddeciliğe en büyük katkıyı, ilerleyen tarih anlayışıyla kesin bir kopuş ifade eden,

38

devrimleri “tarihin imdat frenleri” olarak tanımlayan formülüyle yapmıştır. Sosyalistler

dünyada Politik İslam ve Türkiye’de AKP karşısında sosyalist bir muhalefeti de,

Aydınlanmanın kalıntılarından arınmış bu Marksizm’in yaklaşımlarıyla başarabilir.

Ancak o zaman, Politik İslam’ın “gerici” değil, “modern ve modernist” bir hareket olduğu;

AKP’nin savunduğu dinci ideolojinin, kapitalizm öncesi sınıfların değil modern burjuvazinin

bir ideolojisi olduğu; başlarını bağlayarak okula girmek için direnen ve bu uğurda gerekirse

okula gitmeyen ve resmi görevlerden dışlanan kadınların aslında, Kemalistlerin iddiasının

aksine, modern bir kadın hareketini temsil ettikleri görülebilir. Baş örtüsü, o kadınların

modern toplumsal hayatın her alanına girebilmeleri için bir kurşun geçinmez hamaylısıdır.

Kafasına baş örtüsü takmadığı takdirde fahişe olarak tanımlanmakla sonuçlanacak her şeyi

yapabilir. Sevgilisiyle el ele dolaşabilir; iş hayatına ve toplumsal hayatın her alanına girebilir;

erkeklerle yere bakarak değil, korkmadan gözlerinin içine bakarak, kendine güvenle konuşup

selamlaşabilir. Aslında türban takmaya karşı çıkmak o kadınları ev köleliğine mahkum etmek,

sokağa çıkışlarının, toplumsal hayata girişlerinin yolunu kapamak demektir.

O zaman, İslamcı Parti ile Kemalist bürokrasi arasındaki çatışmanın, ilerici gerici kavgası

değil; güneşin altındaki yerini isteyen burjuvazinin bir kanadı ile, politik iktidarı elinden

kaçırmak istemeyen devlet sınıflarının çatışması olduğu kavranabilir. Eğer gericilik ve

ilericilik modernleşme karşısındaki tavırlar olarak tanımlanırsa, aydınlanmacılığı savunuyor

gibi görünen devlet sınıflarının, aslında Osmanlı’nın yaşayan ruhunu, yani gericiliği; politik

İslam ideolojisiyle gericiliği savunuyor gibi görünenin, aslında modernleşmeyi temsil ettiği

görülür.

Sosyalistler Politik İslam’a karşı eleştirilerini, gerici olduğu noktasından değil aksine, onların

modernist ve modernleşmeci oldukları noktasından yaptıkları takdirde, devlet sınıfları ile

burjuvazi arasındaki bu çatışmada, devlet sınıflarının bir piyonu ve yedeği olmaktan

kurtulabilirler.

Türkiye Sosyalist Hareketi’ndeki Kemalizm’in etkisinden çok söz edilir. Ama bu söz ediş,

onun politik tavır alışları bağlamında ve özellikle Kürt sorunuyla sınırlıdır. Gerçek Kemalist

etki, aydınlanma kalıntısı bu ilerlemeci tarih anlayışının kalıntısıdır. Ve Türk Sosyalist

Hareketi, Marksizm’in Aydınlanmanın ilerleyen tarih anlayışının etkileriyle mücadele içinde

ortaya çıkan kazanımlarından bihaberdir ve bu kazanımları yapan geleneklere de düşmandır

işin ilginci. Bu teorik, metodolojik arka plan yokluğu, Türk sosyalistlerinin Politik İslam ve

AKP karısında, karşı bir program geliştirmek için hiçbir şanslarının bulunmadığını gösterir.

Ya İP ve TKP gibi ilericilik adına Kemalizm’e destek, ya da yine tıpkı Kürt hareketi

karşısında yapıldığı gibi, Demokratik Cumhuriyet parolasının önüne, soyut bir anti-

emperyalizm adına yapılan Avrupa Birliği karşıtlığı ve emekçiler adına yine soyut bir IMF

karşıtlığı ile yine fiilen devlet sınıflarının dolaylı desteği olma sonucu veren politikalar

uygulamayacaklarının hiçbir belirtisi bulunmuyor.

AKP veya Politik İslam karşısında, onları moderniteye karşı veya gerici değil, modern ve

modernist olduğu için eleştiren bir yaklaşım, onları karşı olduklarını söyledikleri burjuva

uygarlığını yeniden ürettiği bakımından eleştirebilir. Ama böyle bir eleştiri, o burjuva

39

uygarlığı karşısında başka bir uygarlığı taslaklaştırmak zorundadır. Böyle bir başka uygarlık

programına dayanan bir politika, ulusal sınırların ırkçı sınırların aracı olduğu bu dünyada,

AKP iktidarını, örneğin, bu günkü klasik solun aksine, Avrupa’ya girmeye çalışarak ulusal

bağımsızlığı yok ettiği gibi bir noktadan değil; Avrupa’ya girerek, Türkiye’yi yer yüzünün

nispeten demokratik, sosyal bakımdan daha adil ve daha refah içinde yaşayan imtiyazlıları

arasına sokmaya çalıştığı noktasından eleştirmelidir.

Böyle bir eleştirinin ön koşulu ise, dünya çapında bir başka uygarlık programıdır. Türk

sosyalistlerinde ise böyle bir program bir yana böyle bir sorun bile yoktur.

Kemalizm’in hedefi Batılılaşma, modernleşme ve çağdaş uygarlığa ulaşmaydı. Kemalizm’in

bu hedefine batılılaşmanın ve modernleşmenin düşmanı gördüğü İslam dini aracılığıyla

ulaşacak gibi görünüyor. Bu paradoksun açıklaması Türkiye’de Politik İslam’ın, veya

AKP’nin, modern ve modernist bir burjuva partisi olmasındadır. Türkiye Kemalizm’den, yani

Osmanlı artığı devlet sınıflarının egemenliğinden kurtuldukça, Kemalizm’in İdealleri gerçek

olabilir. Sosyalist bir politika ise, Kemalizm’in ideallerinin, yani aydınlanmanın ve burjuva

uygarlığının sorgulandığı noktada başlar.

20 Kasım 2002 Çarşamba

40

Genel Kurmay, Sosyalistler ve Politika

Romalı Cato, hangi konuda konuşursa konuşsun sözünü bağlarken, bir şekilde sözü

Kartaca’ya getirip, “Kartaca Yıkılmalı!..” dermiş. Türkiye’de bir parça demokratik veya

devrimci veya solcu politika yapmak isteyen de temel vuruş noktasını, Türkiye’nin gerçek

hakimi; bütün çekilenlerin gerçek sorumlusu Genel Kurmay’ın temsil ettiği bu orduya, bu

“devlet sınıfları”na, bu bürokratik kasta, bu “nomena klatura”ya, bu Osmanlının yaşayan

ruhuna, bu binlerce yıllık medeniyetler zincirinin devletçiliğinin son halkasına yöneltmediği;

bu pahalı, baskıcı, bürokratik, militer cihazın parçalanmasını programının, stratejisinin,

politikasının, her şeyin kendisine bağlı olduğu ana hedefi; yakalanacak ana halkası yapmadığı

sürece, bırakalım sosyalist bir politikayı bir yana, demokratik veya devrimci veya solcu bir

politika yapmış olmaz.

Sosyalistler nasıl politika yapıyorlar? Tam tersi. Romalı ihtiyar Cato gibi, her şeyi getirip, bu

bürokratik kastın egemenliğinin yıkılmasına bağlayacak, bütün vuruşlarını bu yönde yapacak

yerde, kendileri bizzat bu kastın basit bir piyonu işlevi görüyorlar.

En tipik örneği verelim. IMF’ye karşı politika Türkiye sosyalistlerinin politikasının eksenidir,

bu politika aracılığıyla ezilenlerin ekonomik çıkarları ile politika arasında doğrudan bir ilişki

kurup onları emperyalizme ve kapitalizme karşı örgütleyip harekete geçireceklerini

düşünürler. Hatta Blok’un seçim başarısızlığını, bunun yeterince yapılamamış olmasına

bağlarlar.

Bırakalım sosyalisti bir yana, devrimci, demokratik veya solcu bir politika ise, sosyalistlerin

izlediği bu IMF eksenli politikanın, gerçek düşman ve hedefi gizlediğini, dolayısıyla

demokratik, solcu veya devrimci bile olamadığını söylemelidir;. Ordu’nun, bu bürokratik

kastın iktidarı yıkılmadan IMF’ye hayır demenin olanağı varmış gibi gösterdiği; sahte

hayaller yayıp, gerçek düşmanı gözlerden kaçırdığı için eleştirmelidir.

Gerçek düşmanı gözlerden kaçıran politika ise, öznel niyeti ne olursa olsun gerçek düşmanın

işine yarar. Gerçek düşman ise Genel Kurmay’ın sembolize ettiği bürokratik kasttır.

IMF’ye hayır demek her şeyden önce bu pahalı devlet cihazını tasfiye edip oradan tasarruf

edilen kaynakları yatırıma ve sosyal harcamalara yöneltme ile olabilir. İster demokratikleşme,

ister sosyal haklar ve eşitlik ikisinin de temel koşulu, bu ordunun sert çekirdeğini oluşturduğu

bürokrasinin iktidarına son vermektir. Bütün ideolojik, politik, ekonomik mücadelesini bu

noktaya yöneltmeyen bir hareketin en küçük bir başarı şansı yoktur.

Bunun en son örneğini AKP iktidarı gösteriyor. Anadolu burjuvazisi 28 Şubat’ta aldığı

darbenin de dersiyle, tıpkı Kürt hareketinin yaptığına benzer bir strateji değişikliği yaptı.

Nasıl Kürt hareketi, tüm Türkiye için Demokratik Cumhuriyet programıyla, Kürtler

Üzerindeki ulusal baskıya, tüm Türkiye’nin demokratikleşmesi aracılığıyla, çok daha geniş

güçleri birleştirerek ve harekete geçirerek ulaşma stratejisine yöneldiyse (ve maalesef zerrece

41

uygulama yeteneği gösteremiyorsa); Anadolu Burjuvazisi de, benzer bir stratejiyle politik

iktidarı ele geçirmeyi hedefledi. Artık sorun başörtüsü sorun yapılmayacak, örneğin

Avrupa’ya girilerek, dolaylı olarak bu sorunu da çözmüş olacaktı; Ordunun ideolojisi

Kemalizm, Avrupa-Batılılaşma mı diyordu? AKP Avrupa ve Batılı dünyaya entegrasyon için

her şeyi yapacaktı. Böylece, hem burjuvazinin batılı ve batıcı kanatları hem de ezilenlerin

tepkileri aynı bayrak altında toplanacaktı. Bu değişikliklerle bizzat Ordu’nun ayağının

altındaki toprak kayacak ve politik iktidar giderek parlamenter sistem aracılığıyla

burjuvazinin elinde toplanacaktı.

Kürt hareketinin yapamadığını, Anadolu burjuvazisi yaptı. Gerçekten bu stratejiyle, işçi

sınıfının, yoksulların tepkisini ve burjuvazinin diğer kesimlerini kendi bayrağı altında topladı.

AKP’nin seçim başarısının sırrı onun çalışma tarzında değil, bu büyük stratejik dönüştedir.

Seçim sonrasının ilk günleri, Anadolu Burjuvazisinin bu politika ve stratejiyi kararlılıkla ve

başarıyla uygulayabileceği izlenimleri yarattı. Milletvekilleri lojmanlara taşınmadı, bu

bürokratik kastın ayrıcalıklarını budamaya yönelik bir saldırı için mevzilenmekti.

Dokunulmazlık konusuna dokunulmuyor ama ilerde yeterli güç bulununca, memurların fiili

dokunulmazlıklarıyla bir arada kaldırılacağı söyleniyordu. İşkence suçunda zaman aşımı ve

izinin, Uyum Yasaları bağlamında kaldırılacağı teklifleri hazırlanıyordu.

Hani ne derler? “Türk polisi yer mi?” Türk ordusu hiç yemez. O binlerce yıllık geleneği, iyi

yetişmiş kurmaylarıyla, bu stratejilere karşı ayrıntılı savaş planlarını çoktan hazırlamıştır.

Bıraktı Tayyip Avrupa’yı dolaşsın, böylece kendisinin Avrupa ile pazarlık gücünü arttırmış

oluyordu. AKP Avrupa aracılığıyla Genel Kurmayı kuşattığını sanırken, Genel Kurmay, AKP

aracılığıyla Avrupa’yı kuşatıyordu. Dokunulmazlıkları şimdilik ellememesi, Baykal

aracılığıyla sözünde durmamak olarak nitelenip oradan kıstırılıyordu, ilerde b konuya el

atarsa, bürokrasinin dokunulmazlıklarına dokunacak gücü kalmıyordu. Denktaş aracılığıyla

da, Kıbrıs konusunda söylediklerinin bir kıymeti harbiyesi olmadığı, gerçek iktidarın kimin

elinde bulunduğunun unutulmaması gerektiği hatırlatıldı.

Gerisi de ilk MGK toplantısında halledildi. Gerçek Anayasa olan Kırmızı Kitap, imzalı olarak

birer tane zimmetlerine verildi. Toplantıdan çıkar çıkmaz, işkencede izin ve zaman aşımının

kaldırılmasından; yeniden yargılamadan vaz geçildiği ilan edildi.

Hükümet polisten iki tokat yiyince çözülenlere döndü. AKP ilk MGK toplantısında, “ülkenin

gerçek sahipleri”ne yuları kaptırdı. Artık davul AKP’nin boynunda, Tokmak Genel

Kurmay’ın elindedir. Bu işler böyledir. İlk anda yuları kaptırdınız mı gerisi gelir. Nereye

kadar gidebileceklerini merak edenler, bir zamanların Moskova duruşmalarının zabıtlarına

baksınlar. Devrimin önderlerinin “biz ajandık” diye itiraflarını okusunlar.

Seni Meclis başkanı olarak, generaller birkaç dakikalığına ayakta ziyaret ettiklerinde, yüzüne

tükürülünce “Allaha şükür yağmur yağdı” diyenlerin yüzsüzlüğüyle, “işleri varmış, bunda bir

şey yok” deyip pişkinliğe vurursan; bu davranışı protesto ettiğini söylemez ve örneğin

protesto için istifa etmezsen; yani gerçek seçilmiş organların iktidarı için savaşa girme

cesareti göstermezsen; MGK toplantısında, zimmetine imzalı Kırmızı Kitap verildiğinde, “Bu

nedir? Anayasa’dan başka kitap tanımıyorum”, diyerek imzalamayı reddetmez ve o kitabı

42

kuzu kuzu alırsan. Bunu protesto için, örneğin toplu halde MGK toplantısını terk edip, bir

basın toplantısıyla bu durumu protesto etmezsen, yani ulusun oylarıyla seçilmiş ve kendisine

iktidar verilmiş olarak bu iktidarı ele alma, kullanma ve bunun için gereğinde çatışmaya

girme cesareti göstermezsen, daha baştan kuyruğu kaptırmışsın demektir. Ve bu her şeyden

önce sana oy verenlere ihanettir. Genel Kurmay, bu ihaneti, Oktay Ekşi’nin bile itiraf ettiği

gibi, Siirt Seçimlerini iptal ettirip, Tayyip’e Başbakanlık yolunu açarak ödüllendirdi. Onlar

“bu memleketin gerçek sahipleri” olarak, dövmeyi de bilirler sevmeyi de.

Niçin böyle? Burada burjuvazinin gerçek çıkmazı var. Bir yandan gerçek politik iktidarı

istiyor, ama diğer yandan güçlü devlet cihazı ve orduya dokunmak istemiyor. O gücü

koruyarak kendi politik iktidarının bir aracı olarak kullanabilmeyi arzuluyor. Çünkü, böyle bir

araç olmazsa, egemenliğini sürdüremeyeceğini biliyor. Ama onun gücüne dokunmayınca da,

politik iktidarı onun elinden alma şansı bulunmuyor. Ve sonunda onun basit bir piyonuna

dönüşüyor.

Sosyalistlerin de durumu böyle. Onlar da ister IMF’ye, ister Savaşa karşı politika yapsınlar,

gerçek hedefi gizleyip, fiilen Genel Kurmay’ın basit piyonları olmaktan öteye gidemiyorlar.

Türk Genel Kurmayının, Irak’ta bir savaş istemediğini bile bile, Türkiye’de savaş karşıtı

miting yapmak, anti-emperyalist görünüp, Genel Kurmaya selam çakmaktan başka bir anlama

gelmez. Demokratik bir politika, temel sorunu Genel Kurmay egemenliğinin yıkılması olarak

görür ve örneğin, onunla paralel düşecek bir “Savaş’a Hayır” mitinginden ise, Kıbrıs’tan Türk

ordusunun çekilmesi, Kıbrıs’ın geleceğine Kıbrıs’ta yaşayanların karar vermesi; Kıbrıslıların

mitingine Türkiye’den destek vermek için miting yapar. Böyle bir politika, Genel kurmayın

elini zayıflatır.

Gerçek demokratik bir politika AKP’ye muhalefeti, IMF’ye değil, Genel Kurmaya hayır

diyemediği açısından yapar. Ama böyle bir politikayı sosyalistlerden beklemek, ölü gözünden

yaş ummaktır.

04 Aralık 2002 Çarşamba

43

Kıyafet Kavgasının İlk Anlamı

Baş örtüsünde sembolize olan Kıyafet kavgası niçin bu kadar önemlidir? Benzeri kavga ne

nüfusunun çoğu Müslüman olan diğer ülkelerde, ne de başka ülkelerde görülmektedir. Niçin

Türkiye’ye has bir görüngüdür ve bunca önemlidir?

Baş örtüsüne karşı çıkanlar da, onu örtmek isteyenler de aynı neden ve kaygılarla bunca zıt

gibi görünen konumlardadırlar, bu zıtlık onların temeldeki özdeşliğinden kaynaklanır.

Bu tersliği açıklayacak iyi bir örneklerden biri, İngiltere, onun eski kolonileri ve Japonya’da

Trafiğin soldan, Fransa ve sonradan Fransız devriminin etkisiyle bütün dünyada sağdan

olmasının, yani bu iki zıt ilkenin aynı nedenden kaynaklanması olabilir. İkisinin de temelinde

insanların büyük çoğunluğunun solak değil de sağlak olması vardır. Soldan ve sağdan gibi,

birbirine zıt bu trafik ilkelerini yaratan aynı sağlaklıktır. Çoğunluk sağ kolunu kullandığı için,

atı ve kalkanını sol; kılıcını veya silahını sağ elle tuttuğu ve soldan gidildiği takdirde sağ kolla

dahi iyi savunma ve saldırı yapılabileceği için eskiden karada soldan gidiş yaygındır; yine

insanlar bir sandala bindiklerinde küreği sağ ellerinin gücünü kullanacak şekilde tutmaları

nedeniyle, suda sağdan gitme daha rahat hareket ve özellikle iskelelere yanaşmalarda daha

geniş bir manevra ve daha yüksek bir isabet olanağı sağladığı için su trafiği sağdan çalışır.

İngiliz sistemi kara trafiğine, Fransız sistemi de su trafiğine dayandığı için biri sağdan, diğeri

soldan olmuştur. Aynı neden, farklı koşullarda birbirine zıt biçimlerde ortaya çıkmaktadır.

Gerçi şöyle bir soru da sorulabilir.İngiltere ve Japonya birer adadır ve bunlar denizci

uluslardır, niye oralarda su trafiğinin ilkesi olmamıştır da aksine karada su trafiğinin ilkesi

geçerli olmuştur. Bu ilk başta çelişki gibi görünen durumun da sırrı yine onların ada olmasıyla

ilgilidir. İngiltere ve Japonya uygarlıkların kenarlarında kalmış adalar olduğu, uygarlıkla çok

geç buluştuğu, her ikisinde de Komünün gelenekleri ve şövalyelik (Japonya’da Samuraylık)

daha uzun süre yaşadığı ve etkili olduğu; buna karşılık kara Avrupa’sında Uygarlık daha önce

yayıldığı; uygarlık ise ticaret demek olduğu; ticaret de her şeyden önce su yolları boyunca

yayıldığı için Kıtada Su trafiğinin; adada Kara trafiğinin ilkesi geçerli olmuştur. Diğer bir

deyişle, Kapitalizme ilk geçiş, medeniyetten değil, “İlkel Sosyalizm”den olduğu için,

Kapitalizme ilk geçen ülkede, Trafik soldan olmuştur.

Neyse konumuz bu değil, ama Kıyafet meselesinde de, benzer bir durum söz konusudur. Aynı

neden, farklı koşullarda başka ilkelerin öne çıkarılmasına yol açmaktadır.

Matematik problemleri çözülürken, önce problemle ilgisizmiş gibi görünen temel başka

önermelere gitmek gerekir. Benzer şekilde, biz de bu kıyafet kavgasını anlamak için, önce çok

temel ama konuyla ilgisiz gibi görünen başka önermelerden başlamalıyız.

Kapitalizm ve kapitalizm öncesinde sınıf mücadeleleri arasında temel bir fark vardır.

Kapitalizm öncesinde, egemen sınıflar, zümreler, kastlar, giyinişleri, davranışları, mekanları

dilleri ve hatta kavimleriyle diğer sınıflardan ayrılırlar. Sadece egemen sınıflar değil, bu ayrım

44

bütün toplum için geçerlidir. Her mesleğin, her sınıfın, her cemaatin kendine has giyinişleri;

mekanları; hatta dilleri ve “ulusları” bile vardır. Her şey çok açık ve kesin olarak belirlidir. Bu

nedenle kapitalizm öncesi toplumlar sistematik bir kastlaşma eğilimi gösterirler. Eğer

“barbar” denen kavimlerin akınları sık sık o kapitalizm öncesi uygarlıkları alt üst etmeseler

bütün antika uygarlıkları bu türden, Hindistan’daki gibi bir kastlaşma beklerdi.

Kapitalizmde ise, durum tam tersinedir. Zaten ulusun ve ulusçuluğun nedeni de budur. Geniş

yeniden üretim strandartlaşma gerektirir. Ulus da bu standartlaşmanın bulunmuş en son

biçimidir.

Ama kapitalizmde, kapitalizm öncesinden daha farklı bir durum daha vardır. Kapitalizm

öncesinde, silah taşıyanlar zaten aynı zamanda egemen sınıftırlar. Kapitalizmde ise, bütün

ulus gereğinde silahlandırılır. Hem diğer uluslara, hem de Fransız devriminden sonra olduğu

gibi, bütün Kapitalizm öncesi dünyaya meydan okuyabilmek, onun tehditlerine karşı

koyabilmek için de bu zorunludur. Ama bu çok riskli bir durumdur. Egemen sınıf, yani

burjuvazi, çok küçük bir azınlıktır; buna karşılık ücretliler ve diğer emekçiler çok büyük

çoğunluk.

Bunun mahzurlarını ortadan kaldırmak için burjuvazi, kapitalizm öncesinin tamamen tersi bir

savaş yöntemi izler ve kendisi ve ezilen sınıflar arasındaki bütün biçimsel dil, giyim, yaşam

alanı gibi farklılıkları ortadan kaldırır. Ancak bu koşulda kendisinin ayrı bir sınıf olduğunu

gizleyip egemenliğini sürdürebilir. Bu ideolojiden kıyafete kadar her alanda yapılır.

Bunu anlamak için modern toplumdaki sınıflar savaşı ve ordular savaşının zıtlığını göz önüne

getirelim. Ordular savaşında her ordunun ayrı bayrakları, ayrı siperleri, ayrı kıyafet ve

parolaları vardır. Her şey kesin olarak ayrıdır. Modern sınıflar savaşında böyle olsaydı,

burjuvazi bir saniye bile iktidarını sürdüremezdi. Bu ancak bin bir parçaya bölünmüş

kapitalizm öncesi uygarlıklarda mümkündü. O halde burjuvazinin, egemeni olduğu ulusun;

sömürdüğü işçilerden biçimsel özellikler bakımından (giyim, yaşam tarzı, yaşam yerleri vs.)

farklı olmamasının, onun egemenliğini sürdürmesi için hayati bir önemi vardır.

Burada Türkiye’nin özgüllüğüne geliyoruz. Osmanlı İmparatorluğu, Bizans adlı Doğu

Roma’yı fethetmiş Oğuz boylarından çıkmıştır. Eğer bu boylar, uygarlıkla ilk ilişkilerini,

Karadeniz üzerinden gelen Oğuz boyları, veya yeterince uygarlığa bulaşmamış, Osmanlı ve

Selçuklu’nun “Cahil Türkler” dediği Karamanlılar gibi, Bizans aracılığıyla kursalardı; feth

ettikleri Hıristiyan Bizans uygarlığı tarafından feth edilirler, onun dinine geçerlerdi.

Ama Oğuz boyları, Müslümanlaşmış Pers ve İslam uygarlıkları aracılığıyla daha önce

uygarlığın gerektirdiği kavram sistemi ile zırhlandıklarından Hıristiyanlaşmadılar. Bizans’ı

Feth ettiklerinde, müziğinden yemeğine, vücut diline kadar bu uygarlıkça feth edildiler ama,

bu fetih din alanına işlemedi. İşlemediği için de dilleri, Pers ve İslam Uygarlıklarının dili

oldu, Bizans’ın dili değil.

Böylece nüfusunun çoğu binlerce yıldır uygarlaşmış Hıristiyan’lara egemen, onları Pers ve

İslam uygarlıklarının kendine kazandırdığı kurumsal ve kavramsal araçlarla yöneten

batılıların “Türk” dediği Müslüman bir kast oluştu. İşin ilginci, bu Kast kastlaştıkça, yani

45

devletleştikçe, uygarlaştıkça, silahlı eşit Oğuz boylarının içinde birinci olmaktan çıkmak,

onları silahsızlandırmak ve kendine bağlı silahlı özel birlikler oluşturmak zorunda kalmıştır.

Muaviyelerin, Stalinlerin yaptığını yapmıştır. Yani giderek devşirmelerden oluşan,

Müslümanlaştırılmış Hıristiyan çocuklarından oluşan bir devlet kastıdır bu. Yani batılının

Türk dediği egemen Müslüman kastın, Oğuzluk veya “Türklük”le de hiç ilgisi de yoktur.

Anadolu’nun Bizans’tan önce (Ermeni, Süryani vs. kiliselerinin ayrılığı bu önceliği ifade

eder), Balkanlar’ın Bizans aracılığıyla (Balkan Ortodoksluğu Bizans aracılığıyla

uygarlaşmanın sonucudur) Osmanlı’dan önce uygarlaşmış kavimleri, zanaat ve ticaret

hayatına egemendiler. Müslüman ahali ise, ya Ticaret ve sanayi ile ilgisiz, bunu “haşa min

huzur Tüccar taifesinden” diye aşağı ve hor gören devlet kastından, ya göçebelerden, ya da

tehdit görüldükleri için zorla yerleştirilmiş Müslüman veya Alevi yoksul köylülerden

oluşuyordu. Dolayısıyla Müslüman ahali veya egemen yönetici kast içinden bir burjuvazi

çıkması söz konusu olamazdı.

Bu ortaya çıkan burjuvazilerin her birinin iyi kötü dilini konuşan bir nüfusu da bulunuyordu.

Balkan ulusları böyle oluştu. Balkan’lardan Osmanlı’nın atılışı, bir bakıma, oralarda burjuva

devrimleri anlamına gelir. Balkan ülkelerinin bu gün bulunduğu geri durum kimseyi

yanıltmamalıdır. Onların bu günkü geri durumlarının nedeni, Yirminci Yüzyılın ikinci

yarısını, Osmanlı benzeri Ekim devriminin tasfiyesi üzerine oturmuş Rus Bürokratik kastının

egemenliği altında yaşamalarıdır. Eğer İkinci dünya savaşından sonra, Yunanistan gibi bunun

dışında kalsalardı, bu gün, Yunanistan,İspanya, Portekiz’in bulunduğu refah ve gelişmişlik

düzeyinde bulunurlardı.

Eğer Kıta Avrupa’sı ve İngiltere gelişim zıtlıkları arasında bir paralellik kurulursa,

İngiltere’de Püritenlik, ilkel sosyalizm geleneklerinin gücü sayesinde, Roma’nın “ruh ül

habis”i Katolikliği Britanya adalarından sürerek, kapitalist gelişimin yolunu açarken, Kıta

Avrupa’sında, O “ruh ül habis”, ilkel sosyalizm geleneklerinden güç alan Protestanları, Sen

Barthelmi katliamlarıyla bire kadar kılıçtan geçiriyor ve kıta Avrupa’sında burjuva gelişimi

bir asır geciktiriyordu.

Balkanlar Anadolu gelişim zıtlıkları kıta Avrupası İngiltere zıtlıklarına benzer. Osmanlı’nın

Balkanlardan sürülüşü, Katolikliğin İngiltere’den sürülüşüne, Püriten devrimine benzer. Ama

Anadolu’da ermeni ahalinin katli ve sürülmesi ile Rumların sürülüşü ve Mübadelesi, Kıta

Avrupa’sının Sen Barthelmi katliamlarına benzer, Anadolu’nun gelişimini yüz yıl

geciktirmiştir.

Türklerin; burjuva devrimi olarak gördükleri, ikinci ve üçüncü meşrutiyetler, aslında

Anadolu’daki burjuvaziye karşı, burjuvaziyi tasfiye eden, tefeci bezirganlığı ve derebeyliği

pekiştiren bir karşı devrimdir. Osmanlı’ya egemen Müslüman devlet kastı, egemenliğini

korumak için, burjuvaziyle birlikte o Ermeni ve Rum burjuvazisinin dayanacağı kitleyi de

tasfiye etmiştir. Burjuvazinin evleri Derebey konakları veya devlet dairelerine dönüşmüştür.

Müslüman ahalinin içinde ilk sermaye birikimi de bir bakıma, bu katliamların ve sürgünlerin

sonunda ele geçirilmiş zenginliklere dayanır. Eğer bu gün gelişmiş Taşra burjuvazisinin ve

Müslüman burjuvazinin servetlerinin kaynakları araştırılırsa, ardında hep Ermeni veya Rum

46

malları veya onların kaçarken bıraktıkları servetlerin bulunuşları vardır. Kapitalizm dünyanın

her yerinde ilk sermaye birikimini, korsanlık, katliam, gasp aracılığıyla yapmıştır.

Ama hikayenin buraya kadar olan kısmı şu kıyafet meselesini açıklamaz, onun ortaya çıkış

koşulları hakkında bir fikir vermek için bunlara değinmek gerekti. Osmanlı devlet sınıfları,

modernleşme ihtiyacıyla, bir sürü kıyafet değişiklikleri yapmışlardır. Cumhuriyet’in “Şapka

Devrimleri” bunun devamı olarak görülür ama değildir ve onlardan köklü bir fark gösterir.

Diğerleri, bütünüyle, modern savaş ve idare veya üretim tekniğinin getirdiği zorunluluklardır

ve bunların uygulanması sadece o görevi yapanlarla sınırlıdır. Yani sarık atılıp fes

koyulduğunda bu bütün ahaliye zorlama değil, sadece devlet memurlarına has kalmıştır. Bir

tür üniforma değişikliğidir bunlar. Ama Atatürk’ün “Kıyafet Devrim”i bunlardan temelden

farklıdır: o bütün toplumu kıyafetini değiştirmek zorunda bırakır; burada yeni bir üniforma

değil, çok başka derin bir farklılık vardır. Bu kıyafet meselesinin bunca önemli olmasının

nedeni de budur aslında. Ama bunun için Tekrar Osmanlı’daki burjuvaziye dönelim.

Osmanlı’da egemen Müslüman bir devlet kastı, Müslüman ve yoksul bir ahali vardır.

Bunların burjuvazisi yoktur. Hıristiyan ulusların burjuvazileri ve halkları vardır. Ama bir de

halksız bir burjuvazi vardır: Yahudiler ve Sabetaycılar.

Antik uygarlıklarda ticaret daima belli kavimlerin iş olagelmiştir. Akdeniz uygarlığı

bölgesinde, İtalyanlar (Romalılar), Rumlar (Yunanlılar) gibi ve onlardan çok daha eskilere

giden ve köklü Yahudiler de bir ticaret kastı olarak yaşayagelmişlerdir. Osmanlı’nın,

İspanya’daki engizisyondan kaçan Yahudilere sığınma ve ticaret ayrıcalıkları sunması, aslında

Venedik ve İspanya gibilerin rekabetine karşı yapılmış girişimler olsa da, belli bir yakınlaşma

da yaratmıştı.

Yahudiler ve Sabetaycılar da, İzmir, İstanbul, Selanik gibi büyük ticaret ve liman şehirlerinde

bulunuyorlardı. Onlar da modern kapitalist ilişkilerle ilişkiye geçtikçe burjuvalaşıyorlar,

aydınlanmanın fikirleriyle silahlanıyorlardı. Ancak bu oluşan modern Yahudi burjuvazisinin,

Rum, Ermeni veya diğer Balkan ülkeleri burjuvazilerinden temel bir farkı vardı. Kendi dili ve

diniyle ortak bir nüfusu yoktu. Ayrıca bu burjuvazi, Rum ve Ermeni burjuvazisiyle ciddi bir

rekabet içinde bulunuyordu.

Bu Yahudi burjuvazinin kendi egemenliğini koyacağı ve bir ulus yaratabileceği aynı dili

ve/veya dini olan bir kitle yok; öte yandan burjuvazisi olmayan Müslüman bir kitle ve egemen

devlet kastı var. Ermeni ve Rum burjuvazisinin girişimleri zaten bu Devlet kastının

egemenliğini ve varlığını tehdit ediyor. Bu durumda bir ulusu, ya da ulus hammaddesi

olabilecek bir kitlesi olmayan Yahudi burjuvazisinin çıkarları ile; bir burjuvazisi olmayan

devlet sınıflarının çıkarları çakışır. İkisi de, farklı gerekçelerle de olsa, Ermeni ve Rum’ları

tasfiye etmek ve Müslüman ahaliden bir ulus yaratmak zorundadırlar.

Böylece tencere yuvarlanır ve kapağını bulur. Sabetaycılar zaten görünüşte Müslüman’dırlar

da. Bu nedenle en büyük Türk milliyetçileri Yahudiler arasından çıkmıştır. Hasan Tahsin’den

Tekin Alp’e kadar bir çok örnek sayılabilir. İttihat terakki de bizzat bu Yahudi Burjuvazisinin

güçlü damgasını taşır.

47

Ama en sembolik kişilik ve zaten Türklerin babası adını alan ve Türk ulusunu yaratan

Atatük’tür. Hem Müslüman devlet sınıflarındandır. Hem Selanik’teki Aydınlanmacı Yahudi

cemaatinin okulunda okumuştur. Müslüman Devlet’e egemen kast ile Yahudi burjuvazisinin

sentezidir, kesişme noktasıdır. Zaten, onu Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu yapan da bu

özelliğidir.

Ne var ki, bu Levant’ın liman şehirlerinde yerleşmiş Yahudi burjuvazisi, giyimi, yaşamı, dili,

şivesi, adetleriyle Müslüman ahaliye hiç benzememektedir. Tipik bir Avrupalı veya Hıristiyan

gibidir. Halbuki modern toplumda, kapitalizmde egemen sınıfın ayrı bir kast özellikleri

taşıması olacak iş değildir. Daha baştan yenilgi demektir.

O zaman bir tek yol kalır, bütün ulusu kendisi gibi giydirirse, kimin Müslüman kimin gayrı

Müslim olduğu anlaşılmaz, bütün dünyanın diğer burjuvaları gibi, bir süre devlet sınıflarının

koruması altında palazlandıktan sonra, siyasi iktidarı da doğrudan ellerine alabilirlerdi.

Kıyafet inkılaplarının ve laikliğin anlamı, Burjuvazi ile halkın arasında giyim; yaşam tarzı,

din vs. bakımdan olaşabilecek ve sınıf ayrılıklarına tekabül edebilecek farklılıkları giderme

kaygısında gizlidir. Müslüman’ın fes, gayrı Müslim’in şapka giydiği bir toplumda, kıyafet bir

sınıfsal aidiyeti de belirler. Ama herkes şapka giyerse, kimin Müslüman, kimin gayrı Müslim

olduğu anlaşılmaz olur.

Hasılı Atatürk’ün kıyafet devrimi, İkinci Mahmut’unki gibi resmi görevlilerin bir üniforma

değişimi değil; burjuvazinin zeytinyağı gibi açıkta kalmasını engellemek için tüm toplumu

onun gibi giydirme girişimidir.

Ama bu Yahudi burjuvazisinin de küçümsenmeyecek teşviki ile Rum ve ermeni burjuvazi ve

ahalinin tasfiyesi, Anadolu’da tefeciliği, derebeyliği iyice güçlendirdi. Bu güçlenen gericilik,

Hıristiyanların tasfiyesiyle güçlendiği; onların mallarına konduğu için, Müslümanlık

burjuvaziye karşı oluşun bayrağı da oldu. Çünkü burjuvazi ve kapitalizmi bir bakıma

Hıristiyanlık sembolize ediyordu. Ama bu bezirgan ağa ve derebeyi Müslümanlığın

egemenliği demek, şehirlerin Yahudi burjuvazisinin zeytinyağı gibi açıkta kalması ve tasfiyesi

anlamına gelirdi. Bu nedenle, Türkiye Cumhuriyeti’ne egemen Devlet kastı ve egemen Liman

şehirleri burjuvazisi, buna karşı en sert tedbirleri almaktan başka bir şey yapamazlardı.

Eğer cumhuriyet burjuvazisi, belli bir refah sağlasa ve bu refahın sağladığı güvenle belli

ölçüde bir demokrasiye geçebilseydi, kimse kıyafeti veya laikliği sorun etmezdi. Ama ne

refah ne de demokrasi olmayınca, herkes zorla aynı kıyafeti giyse de, yaşantısı, zevkleri hatta

tipiyle kendinden farklı olanların aynı zamanda üsttekiler olduğu bütün ezilen Müslüman

ahali tarafından görülebiliyordu. Bu memnuniyetsizlik her zaman olduğu gibi, egemen sınıfı

ve onun yaşam tarzının sembollerine yöneliyordu. Tabii bu memnuniyetsizliği aynı zamanda

taşra bezirganlığı ve derebeylik de kendince kullanıyordu.

Ne var ki, kapitalist ilişkiler geliştikçe, tefecilerin, ağaların, beylerin çocukları okuyor,

yabancı şirketlere acentalıkla da olsa giderek modern burjuvalar haline dönüşüyorlardı. İlk

kuşak, yani Erbakanlar kuşağı, hem geçmişteki Hıristiyan katliamlarıyla müthiş yükselmiş,

Müslüman tefeci bezirgan ve ağa gericiliğinin geleneklerine dayanıyorlardı; hem de büyük

48

ölçüde, petrol zengini Arap ülkelerinin pazarının cazibesinden etkileniyorlardı. Bu iki

nedenle, onların kıyafeti sorun yapmalarının, pre-kapitalist Müslümanlığın, kapitalist

Hıristiyanlığa karşı düşmanlığının sembolleriyle ortaklığı, ayrılığının görülmesini

engellemiştir.

Tefeci bezirganlıktaki şapka düşmanlığı, kapitalizm düşmanlığının bir ifadesidir. O

modernliği reddeder. Onun girişinin kendisinin sonu olacağını bilir. Radyo, futbol, hasılı her

şey gavur icadıdır der ve kullanılmasını reddeder. Gavur icadı, kapitalizm icadı olarak

okunabilir. Ama onların artık burjuva olmuş çocuk ve torunlarının başörtüsünü bunca sorun

etmesi tamamen farklıdır. Bu torunlar modern tekniği ve araçları en iyi şekilde

kullanmaktadırlar onları reddetmek bir yana. Aynı şekilde, kıyafete bunca önem vermesinin

de nedeni bambaşkadır. İşin ilginci tam da, Yahudi burjuvazinin herkese şapka giydirmesinin

nedenidir. Egemeni olacağı halkın içinde zeytin yağı gibi açıkta kalmamak.

Büyük şehirlerde yaşayan, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Finans-Kapital’e dönüşen bu

burjuvazi, herkese şapka giydirerek açıkta kalmaktan kurtulurken, taşrada gelişmiş Müslüman

burjuvazi, Cumhuriyet burjuvazisine tepki duyan halk gibi giyinerek, onun gibi yaşayarak

açıkta kalmaktan kurtulunabileceğini söylüyor. Hem de böyle yaparak, ezilen halkın, devlete

egemen bürokrasiye ve büyük şehirler burjuvazisine ve duyduğu tepkiyi onların sembollerine

karşı çıkarak kendi arkasına alabiliyor.

Bu açıdan, bir taşla iki kuş vuruyor Müslüman taşra burjuvazisi. Hem Büyük şehirlerin

burjuvazisine ve Devlet sınıflarına karşı egemenlik mücadelesinde, ezilenleri kendi yedeğine

alıyor, hem de diğer burjuva zümrelere karşı kendi stratejisinin doğruluğunu kanıtlamış

oluyor. Diğer strateji kimseye refah getirmediği için iflas etmiş ve devlet sınıfları ve şehir orta

sınıfları hariç tüm desteğini yitirmiş bulunuyor. Bu onun, burjuvazinin diğer kanadının da

temsilcisi olması olanağını yaratıyor.

Tabii bu arada köprülerin altından çok sular geçti ve burjuvazinin bu iki kanadı birbirine daha

da çok yaklaştı.

Birincisi, son yirmi yıldır Kürdistan’da yürütülen savaşın saçmalığı, Batının büyük

şehirlerinin burjuvazisinin bile devlet sınıfları ile arasının bozulmasına yol açtı. Bu burjuvazi,

yeni kuşak modern Müslüman burjuvazi ile Devlet sınıflarının keyfiliğine karşı iş birliği

yapmaya yanaşıyor. ANAP’tan AKP’ye geçişler bunun tipik bir örneğidir.

Öte yandan, Müslüman burjuvazi de eskisi gibi retorikle meşgul olmaktansa, fiili kazanımlara

ağırlık veren bir stratejinin daha geniş güçleri bir araya getireceğini görmüş bulunuyor.

Herkese başörtüsü taktırmaya kalkmak, hem orduyu, hem şehir orta sınıflarını hem de batılı

burjuvaziyi karşıda bir cephe oluşturmaya itiyordu. Halbuki, artık, post modern çağdayız.

İsteyen açar, isteyen kapar, açan da kapayan da zenginliktir dediniz mi, bütün bu kıyafet

sorunları bir anda olaylarca aşılmış olur.

Gerek batının batıcı burjuvazisi, gerek taşranın Müslüman burjuvazisi bu adımı atmış

bulunuyor. Aslında, burjuvazinin bu iki farklı kesimi arasındaki bu sorun, olaylarca ve

dünyadaki gelişmelerce aşılmış bulunuyor. Şimdi bunun hala sorun olması, devlet kastının,

49

elindeki iktidarı koruma çabasıyla ilgilidir.

27.12.2002

50

Kemalizm’in Özü

Stalinizm nasıl işçi sınıfının zayıflığı ve imhası (iç savaş ve müdahale fiilen Rusya’daki İşçi

sınıfını olmamışa çevirmiş, kalan çok küçük bir kaymak tabaka da devlet aygıtına kaymıştı)

koşullarında iktidarı ele geçirmiş bir bürokrasinin egemenliğinin siyasi ve ideolojik formu ise,

Kemalizm de burjuvazinin zayıflığı ve imhası (Ermeni, Süryani katliamları, Rumların

sürülüşü ve mübadelesi aynı zamanda burjuvazinin tasfiyesi anlamına gelir) koşullarında

iktidarı ele geçirmiş bürokrasinin egemenliğinin siyasi ve ideolojik formudur. Stalinizm’in de

Kemalizm’in de özü onun bu tarihsel ve sınıfsal temellerindedir. Bu temeller anlaşılmadan

onun aldığı somut ideolojik biçimler anlaşılamaz ve onun göründüğü somut tarihsel

biçimlerin onun özü olduğu yanılgısına düşülür.

Stalinizm’i böyle kavradığınızda, Kruçef, Brejnev, Gorbaçov’un aynı bürokratik kastın

çıkarlarını ve iktidarını farklı tarihsel dönemler ve güç ilişkileri içinde savunmaya ve

pekiştirmeye yönelik Stalinistler olduğu anlaşılır. İşin gerçeği ve doğrusu da budur. Ama

Stalinizm’i, onun özünü oluşturan tarihsel ve toplumsal bağlardan koparıp, tipik idealist bir

yaklaşımla, yani varlığın düşünceyi değil, düşüncenin varlığı belirlediği anlayışıyla,

tanımladığınızda, o sadece bir ideoloji, bir politika, gaddarlık, cinayetler olarak görünür. Bu

takdirde tanımlamanız, Stalinizm’in özüne değil, onun ilk dönemindeki görünümüne, aldığı

somut tarihsel bir biçime ilişkin olur. Tarihsel ve toplumsal temellere inmeyen tanımlamalar

onun metodolojik köklerine de inemez. O tıpkı bir yer altı gövdesi gibi varlığını sürdürür ve

her budamadan sonra daha güçlü olarak yeniden yeşerir. Bu nedenle, Stalinizm’i sadece bir

ideoloji ve baskı ve cinayet rejimi olarak tanımlama, ne ideolojik ne de politik olarak

Stalinizm’in köklerine yönelmediğinden, onun yeniden ve daha gür olarak ortaya çıkışı için

bir budama işlevi görür. Türkiye’nin sosyalistlerinin Stalinizm karşısındaki tavrı esas olarak

da böyledir.

Türkiye’nin sosyalistleri, Stalinizm’i ele alışlarındaki temel metodolojik yanılgıyı aynen

Kemalizm konusunda da yapmaktadırlar. Kemalizm sadece somut tarihsel bir biçimiyle, bir

ideoloji olarak tanımlanmaktadır. Tarihsel ve toplumsal temellerine yönelik bir tanımlama

olmadığından, ne politik olarak onun toplumsal temellerine ne de yöntemsel olarak ideolojik

köklerine yönelmek mümkün olmamaktadır.

Kemalizm, Osmanlı yadigarı bir bürokratik kastın egemenliğini ve çıkarlarını koruma ve

pekiştirmenin çok özel bir biçimidir. Bu bakımdan Stalinizm’den çok daha güçlü bir geleneği

vardır. Stalinizm bir işçi devriminin ardından bir karşı devrimle bir bürokrat tabakanın

iktidara gelişiydi, Kemalizm ise, zaten iktidarda olan bir bürokrat tabakanın, bu iktidarı yeni

tarihsel koşullara uyarlamasıydı. (Gerçi 1920’lerin başında, Çeteler (yani silahlı halk)

döneminde, Üçüncü Meşrutiyette, iktidarın da bir ölçüde Meclis’in elinde olduğu dönemde bir

ara yitirir gibi olduysa da bu dönem fazla sürmedi ve hemen Çerkez Ethem’in, çetelerin

tasfiyesi ile başlayan süreçte tekrar ipleri eline aldı.)

51

O halde Kemalizm, çok özel bir tarihsel dönemdeki ideolojik ve siyasi formu olarak ortaya

çıkar bu bürokrasinin ya da “Devlet Sınıfları”nın. Onun iki özü vardır. Birincisi, “Devlet

sınıfları”, yani bürokrasi, iktidarını ancak, iktidarın gerçekten halkın seçilmiş temsilcilerinin

olmadığı koşullarda sürdürebilir. Yani anti-demokratiktir. İkincisi, bu iktidarı sürdürebilmek

için, zamana uymak zorundadır, yani modernleşmecidir. Bu iki özellik aynen, Stalinizm’in de

özelliğidir. Bu toplumsal ve yöntemsel akrabalıklar ya da “gönül yakınlıkları” nedeniyle,

kolaylıkla birbirine geçişler olabilmektedir.

Türkiye’deki bürokrasi, Bizans, hatta Sümerlerden beri gelen çok güçlü bir tarihsel tecrübeye

sahiptir. Stalinist bürokrasiden daha fazla esneklik ve daha fazla yaşama gücü göstermiştir.

Fransız Devrimi’nden beri bu tabaka, bir takım ideolojik ve siyasi reformlarla iktidarı elinde

tutmayı başarabilmiştir.

Ancak bütün bu değişikliklere baktığımızda, bunların içerdeki direnişlerden ziyade, uluslar

arası dengelerin değişmesiyle gerçekleştiği görülmektedir. Fransız devrimi, Üçüncü Selim’in

reformlarını tetiklemişti. Yunanistan’ın bağımsızlığı, Kırım Harbi vs. daha sonraki

reformların zorlayıcılarıdır. Birinci Dünya Savaşı ve Ekim Devrimi ile Cumhuriyet’in

kuruluşu ve son olarak İkinci Dünya savaşı sonrasında çok partili hayata geçiş. Her biri

uluslar arası dengelerdeki çok köklü bir değişikliği izler.

ABD’nin Irak’ı işgali, uluslar arası dengelerde yine çok köklü bir değişiklik. Bürokrasiye

egemenliğini korumak için bir reform zorunluluğunu dayatıyor. Nasıl, Stalin’in cinayetlerini

mahkum eden bir Kuruçof veya Gorbaçov Stalinizmi mümkün idiyse, Kürtlerin inkarını

mahkum eden bir Kemalizm de mümkündür. Bu bürokrasi, çok sıkıştığında, “Gereğinde

Şeytan da oluruz Bolşevik de” veya “Memlekete komünizm lazımsa onu da biz getiririz”

diyebilen bir zümredir. Bu güne kadar iktidarını Kürtlerin inkarıyla sürdüren bu zümre yarın

bir numaralı Kürtçü de olur. Yeter ki ipler elinde olsun.

Ama bu değişimlerin hepsinde görülen bir özellik daha var. Her bir modernleşme çabası ve

reformun öncesinde aşağıdan gelen demokratik bir hareketin imhası vardır. Yeniçerilik

biçimindeki silahlı İstanbul Halkı katledilerek, modern orduya geçilir ve İkinci Mahmut

reformları yapılır. Çerkez Ethem kuvvetleri imha edilir, Mustafa Suphi’ler öldürülür,

komünistler katledilir ve cumhuriyet kurulur. Çok partili hayata geçilirken, Şefik Hüsnü’nün,

Esat Adil’in partileri ve sendikalar kapatılır herkes tutuklanır. Öyle görülüyor ki, Kürtçü bir

Kemalizm’e de KADEK’in imhası ve tasfiyesiyle bir geçiş hazırlanıyor,

Kemalizm’in özüne yönelen bir politik program, Demokratik bir cumhuriyet programı

olabilir. Yoksa Kürtçe’nin ve Kürtlerin tanınması, kendi başına demokratikleşme anlamına

gelmeyebilir. Çünkü Kemalizm’in özü burada değildir. Kürtçü bir Kemalizm de mümkündür.

Tıpkı Türk burjuvazisiyle olduğu gibi, Kürt burjuvazisiyle de bir uzlaşma yapabilir. Aynı

tabakanın bir zamanlar Türkçülükten önce Osmanlıcı olduğunu unutmayalım. Pek ala çok dil

ve kültürlü bir Kemalizm de mümkündür. Ama demokratik bir cumhuriyetle Kemalizm bir

arada var olamaz. Demokratik bir Cumhuriyette gerçek iktidar halkın seçilmiş temsilcilerinin

elinde olur, bürokrasinin değil.

12 Mayıs 2003 Pazartesi

52

Bonapartizm

Bonapartizm, modern toplumsal sınıf ve güçlerin zayıflığı ya da dengesi koşullarında,

devletin, sanki onlardan bağımsızmışçasına davranması olarak tanımlanabilir. Bunun en

klasik örneği, 19. yüzyıl Avrupa’sındaki üçüncüsü birincisinin yeğeni olan Bonapart’ların ve

Bismark’ın rejimleridir. Bonapartizm deyimi, onun antik çağdaki benzeri olan Sezarizmden

çok farklı tarihsel ve sınıfsal koşullara dayandığını, modern bir fenomen olduğunu

vurgulamak için türetilmiştir. Nasıl oluyordu da o muazzam devrim- tıpkı antik çağdaki

benzeri Roma gibi Cumhuriyet ve demokrasiden bir İmparatorluğa dönüşüyor; kendini

imparator ilan eden bir maceracı kariyeristin ellerine düşebiliyordu? Keza aynı olayın ikinci

baskısı da, yine 1848 devriminden sonra, ama bu sefer komedi olarak, birincisinin yeğeni

tarafından gerçekleştiriyordu?

Bu rejimlerin ortaya çıkışının tarihsel koşulları en çarpıcı biçimde: “Burjuvazi artık

yönetemiyor, proletarya ise henüz yönetemiyor” diye tanımlanmıştı. Bu denge ya da zayıflık

durumunda, çapsız bir kariyerist (Napolyon), bir maceracı (Ücüncü Napolyon) veya dar kafalı

bir toprak ağası (Bismark) siyasi gücü mutlak olarak ele geçirebiliyor ve son duruşmada siyasi

iktidardan uzaklaştırdığı burjuvazinin sosyal ve ekonomik iktidarının gereklerini yerine

getiriyordu.

Bonapartizm On dokuzuncu yüz yılda, Avrupa’da bile bir istisna sayılırdı. Ne var ki,

Bonapartizm yirminci yüz yılda, bir istisna olmaktan ziyade bir kural olarak ortaya çıktı.

Yirminci Yüzyılda, uluslar sanki, bir zamanlar doğadaki bazı canlı türlerinin 300 milyon ve

60 milyon yıl önceleri arasında, yani şu dinasorlar çağında bir gigantanomi “hastalığına”

yakalanması benzeri, bir Bonapartizm hastalığına yakalanmış gibidir. Zengin batı ülkeleri

hariç, ki orada da özellikle iki savaş arası dönemde zaman zaman ortaya çıkar, bütün

dünyadaki rejimlerin neredeyse tamamı Bonapartist karakterdedir.

Tarihin bu girdabını yaratan son duruşmada, geri bir ülkede gerçekleşen bir devrimin, tarihsel

koşullar yeterince uygun olmadan bir sosyalist devrime dönüşmek zorunda kalması ve bunun

da tecrit olup yayılamamasıdır. Bu hastalığın çıkığı yer Sovyetler’dir. Geri bir ülkede işçi

sınıfının iktidara gelmesi, ama bu devrimin tecrit olarak kalması ve ileri ülkelerde devrimlerin

gerçekleşmemesi ve de savaş, iç savaş koşullarında bu işçi sınıfının zayıflaması hatta fiilen

yok olması, Rusya’da Stalinizm de denen, bürokrasinin iktidarına dayanan Bonapartist

karakterde bir rejimin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu bonapartizm işçi sınıfının zayıflığının

sonucu olarak başarı kazanmıştı. Ama bu Bonapartizm, bir kere ortaya çıktıktan sonra, Ekim

devriminin prestiji aracılığıyla, bütün dünyada işçi hareketini de darmadağın edip kendi dış

politikasının araçlarına dönüştürünce, modern işçi sınıfı iradesini yitirdi; niceliği dünya

çapında aksine elvermesine rağmen, bağımsız bir sınıf olmaktan çıktı. Yani Rus işçi sınıfının

fiili yok olmuşluğunun ve zayıflığının ürünü olan Stalinizm bir kere ortaya çıktıktan sonra bu

zayıflığı dünya çapında pekiştirdi ve yaydı. Böylece tüm dünya çapında öznel nedenlerle işçi

53

sınıfının bir zayıflık ve iradesizliği; bağımsız bir program ve ideolojiden yoksunluğu durumu

ortaya çıktı. Ve bütün bu sürecin sonuçları tekrar nesnel koşullar olarak ortaya çıktı. Tıpkı

yuvarlanan bir kar topu gibi, bizzat kendi sonuçları kendi var oluş koşullarını pekiştiren ve

güçlendiren bir süreç. Çin, Yugoslavya, Vietnam gibi ülkelerdeki devrimler, işçi sınıflarının

zayıflığına ek olarak, Sovyet Bonapartizminin de desteği, baskısı ve örneğiyle hızla

Bonapartist diktatörlüklere dönüştüler.

Diğer yanda, burjuva karakterli devrimler de, Türkiye’deki Kemalizm, Arap ülkelerindeki

Baas’çı, Nasır’cı veya diğer Üçüncü Dünya devletlerindeki rejimler de, Burjuvazinin zayıflığı

koşullarında birer Bonapartist rejim karakteri aldılar ya da baştan o karakterde doğdular.

Atatürk’ten Nasır’a, Nkrumah’tan Sukarno’ya bir saat intizamıyla hep aynı süreç işledi.

Burjuvazi ya da proletarya, bu iki modern sınıf, bir sınıf olarak politik iktidara, ancak

demokrasi ve iktidarın seçilmiş kurumlarda bulunması aracılığıyla egemen olabilir. Halbuki,

bütün geri ülkelerde, demokrasinin ve seçilmiş organların yokluğu veya gerçek iktidarla ilgisi

olmayan ayıbı örten asma yaprakları olması söz konusudur. “Doğu”daki bonapartizmler İşçi

sınıfının zayıflığına dayanıyordu ise, batıdaki Bonapartizmler de bir bakıma burjuvazinin

zayıflığına dayanıyordu. Ne var ki, aynı zamanda, doğu ve Batı arasındaki denge durumu da,

dünya ölçüsünde, Bonapartist rejimlerin varlığı için uygun bir hareket alanı oluşturuyordu.

Bağlantısızlar hareketinin aynı zamanda bu rejimlere dayanması da rastlantı değildir.

Yirminci yüzyılın bütün geri ülkelerde yaygın Bonapartizmi bir bakıma, paradoksal olarak

zayıf burjuvazileri göz önüne getirilirse, 19. yüzyıl bonapartizminin aksine, “Burjuvazi henüz

yönetemiyor” ve keza işçi hareketinin uğradığı darmadağın oluş göz önüne getirilirse, “işçiler

artık yönetemiyor” diye tanımlanabilir. Burjuvazi ve İşçiler için, objektif ve sübjektif koşullar

yer değiştirmiş gibidir.

Sovyetler ve ABD, doğu ve Batı arasındaki denge durumu da bu Bonapartizmin varlığının ve

yaşamasının bir koşuluydu. Bu Bonapartist rejimlerin bu dengelere oynaması ve kısmi bir

hareket alanı kazanması, Sovyetler’e egemen Bonapartist bürokratik kast açısından destek ve

hareket alanının genişlemesi anlamına geliyordu. Böylece aslında hiç ilgileri olmamasına

rağmen, bu rejimler, Sovyet dış politikasının ihtiyaçlarına uygun olarak anti emperyalist veya

milliyetçi olarak tanımlanıyorlardı. Yine Sovyet bürokrasinin ideolojik kaygılarının yanı sıra,

Sovyet dış politikasının bu Bonapartist rejimlerle ittifak ihtiyaçlarına da uygun olarak,

sosyalist ve işçi hareketleri bizzat bu rejimlerin destekçisi yapılıyor, sosyalistler ve işçiler

bütün 19 Yüzyıl boyunca Devrimci işçi ve sosyalist hareketin bayrağı olmuş, Demokratik

Cumhuriyet parolasını bile unutuyor; Bonapartist rejimlerle adeta bağımsızlık ve milliyetçilik

yarışına giriyorlardı.

Sosyalist hareketin yaşadığı bu paradigma değişimi sonuçları bakımından en tehlikeli ve

korkunç olanıydı. Böylece Sosyalist hareketler bizzat bu Bonapartist rejimlerin birer desteği

haline dönüşüyordu. Böylece sosyalistler tüm toplumdaki memnuniyetsizleri devrimci ve

radikal bir demokrasi bayrağı altında birleştirme olanağını tümden yitiriyorlar, bürokratik

kastların denge hesaplarında basit bir piyon durumuna düşüyorlardı.

Bugün bu Bonapartizmin toplumsal temeli büyük ölçüde aşınmış bulunuyor. Birincisi artık

54

dünya çapındaki doğu – batı dengesi yok. Avrupa ve Amerika çelişkileri bu Bonapartist

kastlara çok sınırlı bir hareket olanağı sağlıyor.

İkincisi, işçi sınıfı ve ezilen halklar, Sovyetlerdeki rejimin yıkılmasıyla, Stalinizmin yarattığı

tahribata ek olarak, tam bir güvensizlik ve yılgınlık ve bunun yanı sıra zengin ve fakir

ülkelerin işçileri olarak çok tehlikeli bir bölünmüşlük içinde. Dünya ölçüsünde ve her ülkede

tam anlamıyla, kendisi için bir sınıf olmaktan çıkmış kendi kendine bir sınıfa dönüşmüş

durumda. İşçi sınıfı, doğuşundan Ekim devrimine kadar kat ettiği yolu olmadı baştan ama bu

sefer dizleri üzerinde kat etmek zorunda tekrar bağımsız bir sınıf olarak ortaya çıkabilmek

için. Artık ne bağımsız bir ideolojisi, ne bağımsız bir programı, ne de örgütlülüğü var. Bu

durumdan ne zaman çıkacağı da belirsiz. Bu durumda işçiler burjuvazi için bir tehlike

olmaktan çıkmış bulunuyor. Zaten ezilen sınıflar burjuvaziyi korkutacak hiçbir şey yapamıyor

ve yapmıyor. Güney Afrika’dan Doğu Almanya’ya ya da Nikaragua’dan Brezilya’ya işçiler

ve ezilenler hiçbir yerde kapitalizmi yıkmaya cesaret edemiyor. Kapitalizme bir alternatifi

düşünmüyorlar bile. İçiler realist insanlardır, bu günkü koşullarda böyle bir şeye giriştikleri

takdirde hiçbir şanslarının olmadığını herkesten daha iyi bilmektedirler. En fazla istedikleri

kapitalizm çerçevesinde daha adil ve demokratik bir düzen.

Buna karşılık burjuvazi, bu arada hem büyümesi ve güçlenmesi; hem de tarihsel zaferi ve işçi

sınıfının sıfırlanması nedeniyle, tekrar kendine güvenini kazanıyor. Ezilen sınıflardan eskisi

kadar korkmuyor. Artık güçlü bir devlete dayansa da, burjuvazi iktidarı parlamenter araçlarla

sınıf olarak sürdürebilmek için daha elverişli koşullara sahip bulunuyor.

İşçi sınıfının bir tehlike olmaktan çıkması ve artık burjuvazinin ondan korkmaması; hatta kriz

dönemlerinde kestaneleri ateşten çıkarmak için ona kısmen politik iktidarı bile bırakacak güce

ve esnekliğe ulaşması; buna karşılık işçilerin iktidarı almaktan ve sosyalist dönüşümler

yapmaktan korkması, bütün dünyada adeta bütün devrimci hareketler ve toplumsal hareket

canlanmaları sosyal devrimlerden ziyade, parlamenter rejimlere dönüşmelerle yol açıyor.

Bonapartizmin bu tarihsel konjonktürdeki sosyal temelinin yok oluşu ve parlamenter

rejimlerin yaygınlaşması, yüzeyde bir değerlendirmeyle, zamandaşlığa bakarak, onun

globalleşmenin bir ürünü gibi görülmesine yol açıyor. Bunların bambaşka toplumsal ve

ekonomik güçlere bağlı, süreçler olduğu görülmüyor. Ama bizzat bu yaygın kanının kendisi

de burjuvazinin artan gücü ve ideolojik egemenliğinin bir ifadesinden başka bir şey değildir.

Dünya burjuvazisindeki bu kendine güvenin en son örneği, ABD’nin Irak’ta atadığı konseye

bir de Komünist almasıdır.

Bu genel tablo içinde, Türkiye’deki Bonapartizm en çok direnenlerden biri. Bu direnişte

elbette onun müthiş esnekliği, parlamentarizmi iyi kullanabilmesi ve Türkiye’nin uluslar arası

dengelere oynamaya iyi imkan sağlayan stratejik konumu gibi etkenler var. Bunun yanı sıra,

Türkiye’deki sınıflar ve politik güçler de hala, “üzerlerine bir kabus gibi çöken geçmişin

mirasıyla” davranıyorlar. İşçiler ve sosyalistler Sovyet bürokrasisinin dış politika ihtiyaçlarına

uyan ve bir zamanlar iyi kötü yine de Emperyalizme karşı dengeleyici bir işlev gören eski

bağımsızlık ve anti-emperyalizm paradigmalarıyla nesnel olarak Türkiye’deki bonapartizmin

yedeği işlevini görüyorlar. Burjuvazi ise eski korkaklığını ve pısırıklığını sürdürüyor. Kürt

özgürlük hareketi ise bu durumda yapayalnız kalıp kapatıldığı gettonun duvarlarını yıkamıyor.

55

Bütün bunlar hepsi birlikte, Bonapartist rejimin giderek daralan bir alanda da olsa, çeşitli

dengelere oynayarak varlığını sürdürmesini mümkün kılıyor.

Bu rezil ortamda, kimi sosyalistlerin, hala iyimser, mücadelenin yükseldiğine, kapitalizmin

yıkılacağına ilişkin tablolar çizmesi sosyalist hareketin düştüğü sefil durumun sadece bir

yansıması olarak görülebilir.

İyimserler olası dünyaların en iyisinde yaşadıklarını düşünürler. Kötümserler ise, bunun doğru

olmasından korkarlar. Çünkü o iyi görülen dünya, olasıların en kötüsüdür. Gerçeğin

dayanılmazlığı ancak hayal gücünün aynasında görülebilir. Bu nedenle kötümserlik devrimci

bir erdemdir. Türkiye’nin devrimcileri ve sosyalistleri, kötümser değiller, çünkü hayal

güçlerini yitirmişler. Dolayısıyla ne devrimciler ne de sosyalistler.

21 Temmuz 2003 Pazartesi

56

Kemalizm ve İslam

Kemalizm ve Politik İslam aynı madalyonun iki yüzüdür. Politik İslam’ın Kemalizm’e;

Kemalizm’in Politik İslam’a hava gibi, su gibi ihtiyacı vardır.

Türkiye batılılaştıkça, modernleştikçe ve de laikleştikçe Müslümanlaşmıştır. Türkiye bu kadar

laik ve batılı olmasaydı bu kadar Müslüman olmazdı. Osmanlı güya bir İslam imparatorluğu

idi, nüfusunun büyük bölümü Müslüman değildi; Türkiye Cumhuriyeti ise laik, batıcı ve de

Batılıdır ama, Politik İslam’ın çok sevdiği ifadeyle, nüfusunun yüzde doksan dokuzunu

Müslüman yapmayı başarmıştır. (Alevileri Müslüman saymakta Politik İslam’ın Kemalizm’e

bir itirazı yoktur.)

Osmanlı’ya egemen olanlar, Müslüman devşirmelerdi, onlara Türk diyen batılılardı; onlar

kendilerini Türk olarak görmüyor ve Türk’ü kaba, cahil anlamında bir hakaret sıfatı olarak

kullanıyorlardı. Bu sınıfın sonradan uydurması olan “Türklerin devlet geleneği” denen şey

aslında, Bizans-Osmanlı’dan beri gelen ve kökleri Sümer’e dayanan bu sınıfın geleneği ve

ideolojisidir.

Tarihte bir tek Türk devleti vardır: Türkiye Cumhuriyeti. Ve onu da Türkler değil işte bu

Türklerin devlet geleneğinden söz eden, Bizans-Osmanlı artığı sınıf kurmuştur. Daha doğrusu

zaten var olan devleti Türk devleti yapmıştır.

Bu Müslüman devşirmeler kastı ya da sınıfı; varlığını ve egemenliğini borçlu olduğu devleti

sürdürebilmek için her şeyi yapmaya ve her şey olmaya hazırdı. Birinci Büyük Millet

Meclisinde bunu açıkça da ifade ediyorlardı: “Şeytan da oluruz Bolşevik de” diye.

Milliyetçiliğin Osmanlı’ya geldiği dönemde, artık milliyetçilik eski demokratik ve

cumhuriyetçi niteliğini yitirdiğinden, Balkan ve Anadolu’da bir burjuvazi de Hıristiyanlar

arasında geliştiğinden, Burjuvazinin milliyetçiliği, bir etniye ve dine dayanan, çoğu kez de

etni ve din çakıştığı için ikisine birden dayanan bir milliyetçilikti. Burjuvazinin bu

milliyetçiliği, Bizans-Osmanlı devletçiliğini ve varlığı buna bağlı Müslüman Devlet

Sınıflarını tehdit ediyordu. Bu nedenle onlar, egemenliğini sürdürmek için Osmanlı

Ulusçuluğu para etmeyince bir süre Pan İslamizm ile oyalandıktan sonra, Türk ulusçuluğunda

karar kıldılar ve Müslüman ahaliden bir Türk ulusu yaratıldı.

Ne bu ulusu ve ulusçuluğu yaratan kastın; ne de kendisinden bu ulus yaratılan nüfusun soy

olarak Türklükle bir ilgisi bulunmuyordu. Balkan ve Kafkas göçmenlerinden; Anadolu’nun

büyük ölçüde Müslümanlaşmış ahalisinden, biraz da Türkmen ve Oğuz soyundan göçebe ve

köylülerden yaratıldı bu ulus. Öyle ki, soy ve dilce herkesten daha Türk olan Karamanlılar,

sırf Ortodoks oldukları için zorla Yunanistan’a sürüldüler; Adaların bir kelime Türkçe

bilmeyen muhtemelen Rum asıllı Müslümanları da onlara karşılık alındılar.

Müslüman Hıristiyan çelişkisi gibi görünen aslında, Kapitalizm öncesini temsil eden Osmanlı

57

Devlet sınıfları ile Hıristiyanlar arasında gelişmiş modern burjuvazinin çatışmasıydı.

Osmanlıcılık da, Pan İslamizm de, Türk milliyetçiliği de gerici Bizans-Osmanlı devletçiliğini

temsil ediyordu. Başta Ermeniler olmak üzere, Hıristiyan ahalinin katliam, sürgün ve

mübadeleleri, kapitalizmin tasfiyesi, prekapitalizmin güçlenmesidir. Bu tıpkı, “devlet benim”

deyişinin çıktığı Fransız devletçiliğinin, Sen Bartelmi katliamlarında Protestanlığı, yani

burjuva gelişimi katletmesi gibidir. Bu katliam Fransa’nın modern burjuva gelişime girişini

100 yıl geciktirmiş ve sonunda Fransız Devrimi bu gecikmenin acısını çıkarmıştır.

Hıristiyan burjuvazinin devlet sınıflarınca tasfiyesi, devletçiliğin yanı sıra prekapitalist toprak

ağa ve şeyhliğinin; tefeci bezirgânlığın güçlenmesi sonucunu vermiştir. Bu tefeci

bezirgânlığın ve ağalığın ideolojisi ise Müslümanlıktı. Güçlendirdiği tefeci bezirgânlığı

kontrol altına alabilmek için, devlet sınıfları kendi İslam yorumunu devlet dini yaptı ve bu

resmi Müslümanlığa da laiklik adını verdi. Bu devletçilik Hıristiyan katliamlarıyla, laikliğin

temeli olan nüfusu ve toplumsal ilişkileri bizzat kendi yok etmişti.

Ne var ki, 1970’lere kadar, İslam genel olarak tefeci bezirgânlığın ideolojisiyken, 1970’lerden

sonra yeni çıkan ve çoğu bu tefeci bezirgânların çocukları olan, Anadolu Burjuvazisinin

bayrağı oldu. Politik İslam’ı bayrak yapan burjuvazi, sadece devletçiliğin keyfiliğinden

bıkmış işçileri değil, büyük şehirlerin Seküler burjuvazisinin bile desteğini aldı. Bu destekle

birlikte de eskiden Müslüman yazarların konusu olan “Sabetaycı Komplo” “teorileri”

Kemalistlerin başlıca ilgi konularından oldu.

Ama dikkat edilsin, Politik İslam’ı bayrak yapan burjuvazi, devlet sınıflarına karşı gerçekten

onları tecrit edecek, politik iktidarın seçilmiş temsilcilerin elinde bulunacağı tedbirler almıyor;

böyle girişimlerde bulunmuyor.

Devletin her türlü din eğitiminden elini çekmesi, İmam Hatiplerin kapanması; Diyanet

İşlerinin lağvı; İmam, Müezzin gibilerin maaşının vergilerden ödenmesine son verilmesi ve

bunların Müslümanların bağışlarıyla geçinmesi; devletin sadece inanç özgürlüğünü ve

eşitliğini garanti altına alması gibi gerçekten laik girişim ve talepleri ağızlarına bile

almıyorlar. Hâlbuki böyle talep ve girişimler bir anda, Türkiye’deki bütün Alevilerin,

dinsizlerin, şehir orta sınıflarının desteğini alır ve Kemalist bürokrasinin bütün demagojisini

açığa çıkarıp onu tecrit eder.

Böyle gerçek bir laiklik -ki demokratikleşmenin şartlı olan devletçiliğin tecridini de getirir,

Kemalizm’in laiklik denen resmi İslam’ını yok edeceğinden, Politik İslam’ın mazlumu

oynama şansı kalmaz. Bu da geniş ezilen yığınların hızla burjuvazisin etkisinden sıyrılışını

getirir. Bu nedenle AKP Kemalist devletçiliği tümüyle tasfiye edecek hiçbir adım atmıyor.

Çünkü ancak bir Kemalist İslam olan Laiklik var olursa Burjuvazinin Politik İslam’ı var

olmaya devam edebilir ve bu ideolojik kayıkçı dövüşünü sürdürebilir.

28 Mayıs 2004 Cuma

58

Sabetaycılar, Yahudiler, Anti-Semitizm ve Kemalizm

Eskiden İslamcı yazarların ilgi alanında bulunan Sabetaycılar, Yahudiler ve bunlar üzerine

komplo Teorileri, son zamanlarda Soner ve Küçük Yalçın’ların kitaplarıyla tekrar gündeme

geldi.

Sanılanın aksine, bu kitaplarda neyin söylendiği değil, niçin, şimdi ve nasıl söylendiği daha

önemli ve anlamlıdır ve toplumsal sınıfların konum, yapı ve ilişkilerindeki değişmeleri

anlamak için ilginç ip uçları sunarlar. Herkesin bildiği gibi, tarih tarihle değil, bu günün

tartışmalarıyla ilgilidir ve bu gün çatışan güçlerin çıkarlarını korumanın aracıdır.

O halde soralım: “Bayram değil, seyran değil eniştem beni niye öptü?” Türkiye’nin devlet

sınıflarının, ya da Kemalist nomenaklaturanın çıkar ve eğilimlerini yansıtan bu yazarlar niye

Sabetaycılara taktılar? Bu hangi toplumsal gücün eğilim, çıkar ve konumunun savunusudur?

Yirminci yüzyıla kadar İslam’ın yayıldığı ülkelerde bir Yahudi düşmanlığı yoktur. Yahudi

düşmanlığı, Batı Ortaçağının Hıristiyan ülkelerinde, kimi zaman tefeci-bezirgan sermayeye

yönelik bir tepkinin; kimi zaman da kendileri tefeci bezirganlaşmış Hıristiyan tüccarların ve

burjuvaların, bezirgan bir kavim olan Yahudilere rekabetinin bir aracı olarak görülür.

Burjuva devrimleri Batı Avrupa’da Yahudileri gettodan kurtarıp eşit yurttaşlar haline getirdi.

Bundan sonra Yahudiler devrimci demokratik fikirlerin en büyük taşıyıcısı olmuşlar ve İbrani

dininde derin kökleri olan ve bütün Hıristiyan ve İslam ihtilalcı tarikatlara ilham veren

mesiyanik (mesihçi) gelenek üzerinden modern sosyalizmin de en büyük kurucuları ve

geliştiricileri olmuşlardır. Proletarya, yeryüzünde bin yıllık adil düzeni kuracak modern bir

Mesih'tir de.

Bu nedenle, burjuva devrimcisi mason derneklerinde de; sosyalist ve işçi örgütlerinin içinde

de, kapitalizmi ve komünizmi bir Yahudi komplosu olarak gören teorileri haklı çıkarırcasına,

Yahudiler toplumdaki oranlarıyla kıyaslanamayacak bir nicelik ve nitelikte yer almışlardır.

İçinden Yahudilerin çıkarıldığı bir burjuva uygarlığından ve modern sosyalist ve işçi

hareketinden geriye pek bir şey kalmazdı.

Ne var ki, burjuvazinin ezilen sınıfların korkusu yüzünden gericileşmesi ve modern toplumun

politik örgütlenmesinin temeli olan ulusu, yurttaşlık haklarıyla değil, dil, din, soy, etni ile

tanımlamaya başlamasıyla birlikte; Burjuva gelişim Avrupa’da doğuya doğru yayıldıkça,

Yahudileri gettodan kurtaran burjuva devrimciliğinin; demokratik ve cumhuriyetçi; insan ve

yurttaş haklarına dayalı ulusçuluğun yerini; dine, dile, soya dayanan milliyetçilikle birlikte

anti Semitizm ve Yahudi pogromları almaya başladı.

Buna karşılık, hem buna bir tepki olarak, hem de bizzat kendisi de aynı gericileştirici eğilimin

etkisinde olduğundan; Yahudi burjuvazisi de demokratik ve cumhuriyetçi bir ulusçuluktan;

dile, dine, soya dayanan Yahudi ulusçuluğuna, yani Siyonizm'e geçiş yaptı.

59

Ama aynı zamanda Yahudi işçiler ve entelijansiya, burjuva devrimlerinin ideallerinin tek

tutarlı sürdürücüsü kalmış işçi hareketine daha bir güçle yöneldi. Ve bu aşağı yukarı

Sovyetlerin bürokratik bir kast tarafından ele geçirilmesine kadar devam etti.

Yahudiler içindeki sosyalizm mi Siyonizm mi tartışması, özünde, Yahudiler üzerindeki

baskının, tüm diller, dinler, kültürler, etniler arasında eşitliği sağlayan devrimci ve demokratik

bir ulusçulukla mı; yoksa kendilerini dışlayanlar ve ezenlerinki gibi, dile dine soya dayanan

bir ulusçulukla mı son verebileceği tartışmasıdır. Yani bu gün Kürt hareketi içinde Öcalan ve

diğer Kürt milliyetçileri arasındaki tartışmadır.

Ne var ki, Sovyet devriminin geri bir ülkede olup yayılamaması, tecridi ve sonunda bir

bürokratik kasın iktidarının aracı olması; bunu sonucu olarak, dünyadaki sosyalist hareketin

de ulusu, gerici burjuvazi gibi, dil, soy, etni ile tanımlaması ve demokratik geleneklere veda

etmesi sonucu, Yahudiler de, özellikle soykırımın da etkisiyle önceleri hiçbir zaman güç

bulamamış gerici ulusçuluğa, yani Siyonizm’e akmaya başladılar.

Ve bu gerici milliyetçilikle kurulan İsrail devletinin dünyanın aort damarını garanti altına

almak için Emperyalist ülkelerce desteklenmesi sonucu, Siyonizm mi sosyalizm mi; yani

ulusu dille, dinle, soyla tanımlamayan demokratik cumhuriyetçi bir ulusçuluk mu; ulusu dile

dine, etniye soya göre tanımlayan bir ulusçuluk mu çatışmasını, bütün dünyada olduğu gibi,

Yahudiler arasında da, bu gün Siyonizm kazanmış gibi görünmektedir.

Ama unutmamalı, yirminci yüzyılın başlarında da Sosyalizm karşısında Siyonizm’in en küçük

bir şansı görülmüyordu.

İslam ülkelerinde Yahudi düşmanlığının ve Siyonist komplo teorilerinin yankı bulması Irkçı,

İsrail devletinin kuruluşundan sonradır ve Arap ve Müslüman burjuvazinin eğilimlerini

yansıtır.

Batı’nın emperyalistlerinin artık bir anti-Semitizm’e ihtiyacı yoktur, aksine, Orta Doğu

petrollerini garantilemek için, Siyonist İsrail devletinin varlığı ve ona destek hayati

önemdedir.

Avrupa ve Almanya için, Nazi’lerin yaptığı Yahudi soykırımı karşısındaki lanet törenleri, bu

politikayı meşrulaştırmanın bir aracıdır. Nasıl Türkiye’nin solcuları anti-emperyalizm adına

genelkurmay politikalarının destekçiliğini yaparlarsa; Alman solcuları da; Nazi vahşetinin

lanetlenmesi adına, Siyonist ırkçılığı, “İsrail devletinin yaşama hakkı” diye desteklerler ve

hatta kendine “anti-Nasyonalist” diyen kimileri, İsrail ve Amerikan bayraklarıyla yürüyüşler

düzenlerler.

Ama aynı zamanda anti-Semitizm ithamı, ABD karşısında Arap ülkelerini destekleyerek bir

denge kurmaya çalışan Avrupalı emperyalistlere ve güçlere karşı, ABD emperyalizminin ve

Irkçı İsrail Siyonizm'inin onları hizaya getirmeye yarayan bir sopasıdır.

Örneğin bu çatışma geçen yıl Almanya’da, Araplarla daha yakın ilişkileri savunan bir

politikacının, İsrail tarafından manevi olarak öldürülmesi ve onun da dayanamayıp intihar

etmesine karşılık, Siyonist bir talksohwcunun, kirli çamaşırlarının ortaya çıkarılarak yine

60

manevi olarak saf dışı edilmesinde olduğu gibi, “bir bizden bir sizden” mesajlarıyla, zaman

zaman çok sert biçimlerde sürmektedir.

*

Arap ve İslam ülkelerindeki anti Semitizm İsrail’in varlığıyla doğrudan bağlıdır ve ondan

sonra ortaya çıkmıştır, Siyonizm’e karşı Arap ve Müslüman burjuvazinin bir karşı tepkisi

olarak.

Buna karşılık, Osmanlı’da burjuva devrimlerinde ve Türk ulusunun yaratılmasında, yani Türk

modernleşmesinde Yahudilerin oynadığı çok özel rol nedeniyle, Türkiye’deki anti-Semitizm

ve Komplo teorileri daha eskilere gider ve çok ayrı sebepleri vardır.

Osmanlı’da Müslüman devlet sınıfları, bütün fatih kavimler gibi, haraçla yaşadıklarından ve

devleti oluşturduklarından bunlar arasında, ticaret ve zanaat, “haşa min huzur tüccar

taifesinden” denerek aşağılanmıştır. Bu nedenle, ticaret ve zanaat, zaten binlerce yıldır bu

alanlarda gelişmiş olan Hıristiyan nüfusun işi olmuştur. Dolayısıyla da burjuvazi ilk kez

Hıristiyanlar arasından çıkmıştır.

Ama Osmanlı Topraklarında bu Hıristiyan burjuvazi tarih sahnesine geç çıkmıştır, dolayısıyla

bu burjuvazi ortaya çıktığında, artık dünyada sınıf olarak burjuvazi, demokratik ve

cumhuriyetçi insan ve yurttaş haklarına dayalı ulusçuluğu çoktan terk etmiş; dile, dine, etniye

dayanan bir ulusçuluğa geçmiştir. Öte yandan, bütün bu Hıristiyan burjuva sınıflarının,

kendisinden dile, dine, soya dayanan uluslar ve ulusal devletler kurabilecekleri bir nüfus

vardır. Rumlar ve Ermeniler ve diğer Balkan halkları gibi.

Osmanlı topraklarında, Hıristiyan burjuvazi dışında, kendi içinden bir burjuvazi çıkarmış bir

tek istisna vardır: Yahudiler. Zaten Fenikelilerden beri Akdeniz ticaretini elinde tutan;

Venediğe karşı Osmanlı ticaretini güçlendirmek için, İspanya’dan gelmeleri teşvik edilen,

Doğu Akdeniz’in (Levant) ticaret yolları ve liman şehirlerinde bir Yahudi burjuvazi de

oluşmuştur. Ayrıca bu burjuvazinin önemli bir bölümü, daha önceki yüzyıllarda Mesihçi bir

hareket ve tarikatın dışarıdan Müslüman görünmeyi kabul etmiş; “Sabetaycılar”,

“Selanikliler” veya “Dönmeler” diye tanımlananlarından oluşmaktadır.

Hıristiyan halkların burjuvazisi ile hala prekapitalist dünyada yaşayan ve burjuva

değişimlerde kendi varlığına ve yaşamına karşı bir tehdit gören Müslüman ahali ve oluşacak

burjuva devletlerin kendi varlığının koşulu olan devleti yok edeceğini gören Müslüman devlet

sınıfları arasındaki çatışmanın yanı sıra, Yahudi burjuvazi ile Ermeni ve Rum Hıristiyan

burjuvazisi arasında da bir rekabet ve çatışma bulunmaktadır. Bu durum da ister istemez,

Prekapitalizmin temsilcisi Müslüman devlet sınıfları ve ahali ile modern Yahudi

burjuvazisi arasında bir çıkar ve konum ortaklığı yaratmıştır.

Gerek Osmanlı’nın Katolik engizisyona karşı sığınma sunması; gerek İslam’ın kendini, özüne

dönmüş saf İbrahim dini ve İbrahim’i Müslüman olarak görmesi; gerek Sabetaycıların

Müslüman görünmesi gibi ek katalizatörlerle bu yakınlık daha da pekişmiştir.

Böylece, bir yanda burjuvazisi olmayan, Hıristiyan ulus ve burjuvaların tehdidi altında

prekapitalist bir Müslüman nüfus ve devlet sınıfları; diğer yanda yine bir burjuva olarak aynı

61

tehdidi hisseden ve Hıristiyan burjuvaziyle rekabet içinde bulunan ama aynı dile ve dine sahip

içinden dayanacağı bir ulus yaratabileceği bir nüfustan yoksun Yahudi ve onun bir biçimi

Müslüman görünüşlü Sabetaycılardan oluşan bir burjuvazi vardır.

Ve böylece “Tencere yuvarlanmış ve kapağını bulmuş”tur. Müslüman prekapitalizmin devlet

sınıflarının ve Müslüman halkın burjuvazisi yoktur; buna karşılık, bir kısmı dış görünüşüyle

de Müslüman olan (Sabetaycılar) Yahudi burjuvazinin de dayanacağı ve içinden bir ulus

yaratacağı halkı yoktur.

Avrupa’daki Yahudilerin arasında o zamanlar henüz Siyonizm çok zayıftır ve ulaşılmaz bir

hayal gibi görünmektedir. Bu nedenle bu Osmanlı Topraklarındaki Yahudi burjuvazisi için

Siyonizm'in bir çekiciliği yoktur. Olsa bile Rum ve Ermeni burjuvazisinin tehdidi ve

rekabetine karşı kısa vadede somut bir çare olmaktan uzaktır. Diğer yandan Avrupa’daki

Yahudilerin çoğu devrimci demokratik özlemlerin biricik tutarlı savunucusu olan sosyalist ve

işçi harekete angajedir. Onlarla arasında bu nedenle her hangi bir rezonans olmaz. Çünkü

kendisi de tıpkı diğer Hıristiyan burjuvalar gibi artık burjuvazisinin devrimci barutunu

tükettiği bir çağın burjuvazisidir ve ulusu gerici imparatorluk karşısında yurttaşlıkla

tanımlayan devrimci demokratik bir ulusçuluğa değil; soyla, dille, dinle tanımlayan gerici bir

ulusçuluğa eğilimlidir. Bu nedenle, Avrupa’dan, ideoloji ve teori olarak, aydınlanmanın

demokratik devrimciliği ya da sosyalizm değil, pozitivizm ve gerici sosyolojiler ve gerici

ulusçuluklar getirilir (Ziya Gökalp).

Ne sonra güçlenen Siyonizm ne de devrimci demokratik idealleri savunan sosyalizm bu

Yahudi burjuvazinin siyasi projesi olamazdı. Öte yandan çıkar ortaklıklarının beslediği

olağanüstü bir olanak ortada duruyordu. Müslüman ahaliden bir Türk ulusu yaratmak ve

kendilerinin de o ulusun burjuvazisi olması. Böylece Osmanlı devlet sınıfları ile Selanik ve

İzmir gibi şehirlerde özellikle yoğunlaşmış ama bütün ticaret yollarının düğüm noktalarında

da var olan Yahudiler ve Sabetaycılar arasında bir çıkar ve kader ortaklığı ortaya çıktı. Bu

İttihat Terakki’de açıkça görülebilir. Bu günkü komplo teorileri bu ortaklığın somut

görünümlerine dayanmaktadır.

Tabii Müslüman ahaliden bir Türk ulusu fikri hemen doğmadı önce Osmanlıcılık gibi

denemeler de yapıldı. Bu Türk ulusu fikri oldukça sonra, Avrupalıların Osmanlılara ve o

topraklarda yaşayan Müslüman ahaliye Türk demesi; Almanya’nın Rusya’yı arkadan

kuşatmak ve Hint yolu için pan Türkizmi yaratıp beslemesi; daha önce İpek yolu üzerinde

bezirgânlaşmış ve zenginleşmiş Türk dilinden Hazar kavminin Musevi dinini benimsemesi ve

bunların kalıntılarından (Kerait Yahudileri) ortaya çıkmış burjuvazinin geliştirdiği bir Türk

milliyetçiliğinin etkileri gibi birçok rastlantının bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkmıştır.

En ateşli Türk milliyetçileri ve Türk milliyetçiliğinin kurucuları genellikle Yahudiler ve

Sabetaycılar arasından çıkmıştır. Hasan Tahsin ve Tekin Alp bunların en bilinen örnekleridir.

Türklerin atası olan, Atatürk, Osmanlı Devlet sınıfları ile bu Yahudi ve Sabetaycı

burjuvazinin çıkar ve kader ortaklığının en somut sembolüdür. Muhtemelen Sabetaycı bir

kökenden gelen, ama öyle olmasa bile Selanik nüfusunun ezici çoğunluğunu oluşturan

62

Yahudiler ve “Dönme”lerin kültürel atmosferinde; Kerayit öğretmenlerden ders almış; bu

“dönme”lerin kurduğu modern okullarda okumuş bir Osmanlı paşasıdır.

Denebilir ki, Yahudiler dünyada iki ulus yaratmış iki devlet kurmuştur: biri İsrail ulusu ve

devleti diğeri Türk ulusu ve devleti.

Batı Avrupa’nın Yahudileri kendilerini gettodan kurtaran insan ve yurttaş haklarına dayalı

ulusçulukla kendilerini kurtarmışken; Orta ve Doğu Avrupa’nın Yahudileri bu devrimci

demokrasiye sosyalizm bayrağı altında İşçi hareketi aracılığıyla ulaşmaya çalışırken,

Osmanlı’daki Yahudiler, kader ve çıkar ortaklığı içinde oldukları Osmanlı’nın Müslüman

devlet sınıfları ile birlikte, Müslüman Ahaliden bir Türk ulusu yaratarak; dile ve dine dayanan

bir ulusçulukla üçüncü ve gerici bir denemede bulundular.

Doğu Avrupa’nın Eskenazi Yahudileri, Siyonist milliyetçilik ile İsrail devletini ve ulusunu

kurmadan önce; Osmanlı’nın ve Levant’ın Sefarat Yahudileri, Türk milliyetçiliği ile Türk

devletini kurdular.

Ama bunu yaparken başına topladığı cinleri dağıtamayan büyücüye de döndüler ve bizzat

kendi yarattıkları bu gerici ulusçuluğun da sık sık kurbanı olmaktan kurtulamadılar.

Anadolu’nun Hıristiyan Rum ve Ermenilerinin fizik olarak imhası, sadece Osmanlı Devlet

sınıflarının çıkarlarının savunusu değil; bu Yahudi burjuvazisinin rakibinin tasfiyesi anlamına

da geliyordu. Ne var ki, bu Rum ve Ermeni burjuvazi ve üretmenlerin tasfiyesi, Anadolu’nun

üretim ilişkilerini ve kültürel dünyasını, Fransa’daki Sen Bartelmi katliamında olduğu gibi, en

az yüz yıl geriye götürdü ve tefeci bezirganlığı, derebeyliği ve devletçiliği, hasılı gericiliği

güçlendirdi. Bu da, laiklik denen, dinlerin politik alanın dışına itilmesinin toplumsal temelini

yok etti.

Şapka ve gardırop inkılâpları, bu Yahudi ve Sabetaycı burjuvazinin kendisinden Türk ulusunu

yaratacağı Müslüman halkıyla görünür bir farkın olmaması için yapılmıştı.

Ama Ermeni ve Rumların tasfiyesiyle güçlenen tefeci bezirgân ve derebeyliğin ideolojisi

Müslümanlıktı. Bu tefeci bezirgânlığı kontrol atında tutabilmek için, bir yandan laiklik adı

altında bir resmi devlet İslamlığı oturtuldu; diğer yandan yine aynı zorla kıyafet inkılâpları.

Modern Türk devletinin kuruluşunda Yahudilerin oynadığı bu özgül rol ve katliamların

modern kapitalist üretim ve kültür ilişkilerini yok eden, prekapitalızmi güçlendirmesi belirler

Cumhuriyet döneminin tarihini ve reformlarını.

Bu nedenle; Türkiye’deki Yahudi düşmanlığı, Arap ülkelerinden önce, Hıristiyan ahali ve

burjuvazinin katliamlarıyla güçlenen Müslüman tefeci bezirgânlığın ve derebeyliğin, Kemalist

modernleşmeye karşı mücadelesinin de bir aracı olmuştur.

Daha sonra, Anadolu burjuvazisi, tam da bu büyük şehirlerin Yahudi ve laik burjuvazisinin

kıyafet inkılâbını yaptığı nedenlerle, yani sömürdüğü kitleden ve ulustan farklı olmamak

için, yine aynı şekilde kıyafeti bayrak yaptı. Anti semitizm ve komplo teorileri, taşranın

Müslüman burjuvazisinin, bir yandan büyük şehirlerin Yahudi burjuvazisine karşı; diğer

63

yandan devlet sınıflarının egemenliğine ve onların bu ittifakına karşı mücadelesinin bir silahı

oldu uzun yıllar boyunca.

İhtiyacı olan malzemeyi de, önceleri Avrupa’da Hıristiyan ülkelerin gerici burjuvazisi

tarafından geliştirilmiş; sonra Araplarca alınmış komplo teorileri ve anti Semitizmden alıyor

onları Türkiye tarihinin bu özgüllüğüyle birleştirince, sadece kapitalizm, komünizm ve

Siyonizm değil, Kemalizm de bu komplonun bir ayağı olarak ortaya çıkıyordu. Bütün burjuva

devrimleri mason localarında örgütlenmemiş miydi? Marksist ve sosyalist önderlerin çoğunun

Yahudi olması bir tesadüf müydü? İşte, Türkiye’deki modernleşmeci Kemalizm de bir Yahudi

komplosu değil miydi? Bütün bunlar İslamiyet’e karşı Yahudiliğin bir komplosundan başka

bir şey olamazdı.

Ne var ki, son yıllarda, Anadolu’nun İslamcı Burjuvazisi ile büyük şehirlerin laik ve Yahudi

kökenli burjuvazisi arasında bir fiili yakınlaşma başladı. Buna karşılık devlet sınıfları ile bu

büyük şehirlerin laik burjuvazisi arasında giderek büyüyen bir çatlak oluştu.

Kemalist devlet sınıflarının her türlü esneklikten yoksun, özellikle Kürtleri inkâra yönelik

politikası ve savaş masrafları burjuvazi için çok ciddi engeller yaratıyordu. Türkiye dünya

pazarına entegre olmalıydı ama bunun için gerekli reformların önündeki en büyük engel bu

devlet sınıflarıydı. Böylece önceleri devlet sınıflarının gölgesinden çıkmayan Sabetaycı,

Yahudi ve laik burjuvazi, giderek politik iktidarı doğrudan sınıf olarak burjuvazi ele

almadıkça hiçbir reformun yapılamayacağı sonucuna ulaştı ve İkinci Cumhuriyetçiliği

geliştirmeye başladı. Ne var ki, bu İkinci Cumhuriyetçilik, şehirlerin modern ve genç

tabakaları dışında, geniş ezilen yığınları hareket geçirmeyi sağlayamadı.

Bunu Anadolu’nun yeni palazlanan burjuvazisinin genç kuşağı başardı. Bu değişimi de birçok

gelişme kolaylaştırdı. 1970’lerde Anadolu burjuvazisinin ayrılıp Erbakan önderliğinde ayrı

parti kurması, büyük ölçüde Petro-dolarların desteğine ve Arap ülkelerinde büyük umutlar

vadeden pazara dayanıyordu. Ama arada geçen zamanda, bütün bu Arap pazarı hülyaları

büyük ölçüde yok olmuştu. Bunun yerini Avrupa ve diğer ülkelerle ticaret almıştı. O zamanlar

Avrupa ve ortak Pazar karşıtlığı bir olanak açarken şimdi Avrupa’ya girmek hem yeni

olanaklar ve pazarlar açar hem de siyasi iktidarı doğrudan ele almak için daha iyi olanaklar

sunardı

Bütün bu ve benzeri değişmelerin sonucu olarak, yeni kuşak taşranın İslamcı burjuvazisi ile

büyük şehirlerin genellikle Yahudi, Laik ve batıcı burjuvaları arasında Kemalist oligarşinin

iktidar tekeline karşı bir yakınlaşma doğmaktadır. AKP hem seçim başarısını bu

yakınlaşmaya ve desteğe borçludur; hem de seçim sonrası politikaları bütünüyle bu

yakınlaşmayı güçlendiricidir.

Burjuvazi artık sınıf olarak gerçek politik iktidarı almak istemektedir. Bürokrasinin ve

ordunun gücünü korumasına karşı değil, hatta ondan yanadır ama politik iktidar kendi

ellerinde kaldığı takdirde. Burjuvazi artık, işçi hareketinin dünya çapında bir yenilgi yaşadığı;

kendisi için hiçbir tehlike olması olasılığının kalmadığı bu koşullarda kendine güveni

kazanmış, hatta işçilerin memnuniyetsizliğini kendi değirmenine akıtmayı başarmıştır. Ayrıca

yapacağı reformların sağlayacağı nispi refah ile önündeki bir kaç on yılı bile götürecek bir

64

desteğe bile ulaşması söz konusudur. Bu durum, şimdiye kadar Doğu Avrupa ülkelerindeki

Nomenaklatura gibi yaşayan devlet sınıflarının imtiyazlarını ve iktidarını ciddi ciddi tehdit

etmektedir.

Burjuvazinin bu iki kanadının çıkarlarının birleşmesi, ideolojik planda en iyi biçimde İkinci

Cumhuriyetçiler ve Politik İslam’ın teorisyenleri arasındaki yakınlaşmada görülür.

İşte büyük şehirler burjuvazisinin ve bunların eğilimlerinin kültür ve düşün hayatındaki

uzantılarının ve temsilcilerinin, devlet sınıfları ile arasındaki farkın giderek açılması

sonucunda, elindeki iktidar tekelini sorgulayan burjuvazinin yeni tavrına karşı, bürokratik

oligarşinin savaşının bir aracı olarak ortaya çıkar son zamanlardaki Sabetaycılık ve komplo

teorileri.

Politik İslam’ın artık Yahudi burjuvazisine karşı komplo teorilerine ihtiyacı yoktur, aksine

bunları unutmak ve unutturmaktan çıkarlıdır. Buna karşılık şimdi, bürokratik oligarşinin bu

teorilere ihtiyacı vardır, burjuvazinin siyasi iktidar tekelini ele geçirme girişimlerine karşı.

Ne var ki, Kemalist oligarşinin bu Sabetaycılık üzerine komplo teorilerinin bazı zorlukları

vardır ve kendisini de vurur.

Öncelikle şimdiye kadar, kendisine karşı mücadele ettiklerini söyledikleri, İslamcılarla aynı

tezlerde birleşmiş bulunuyorlar.

Ama asıl önemlisi, Savunduklarını söyledikleri laiklik ve cumhuriyet, Türklük ve Türk

Devleti de bir “Sabetaycı komplosu” değil midir?

Atatürk’ün hadi soyu bir yana, kültürü ve sosyal şekillenmesi öyle değil mi?

O zaman eğer söyledikleri gibi bir “Sabetaycılar komplosu” geçerliyse, bizzat kendileri de bu

komplonun bir ürünüdürler.

O zaman, komplo teorilerinin mantığıyla varılacak sonucun şu olması gerekir: Sabetaycı

komployu açıklayan bu tartışmaların kendisi bir Sabetaycı komplosudur.

A’yı söyleyen B’yi de söyler. Söyleyenler de çıkacaktır.

15 Haziran 2004 Salı

65

Kemalizm, 12 Eylül, Duvar’ın yıkılışı, Özel Savaş ve Çürüme

Türkiye’de sol, burjuvaziden daha az dar kafalı, daha az taşralı, daha az ben merkezci

değildir. Türkiye’de sol Türkiye’ye Dünya’dan bakmaz, Dünya’ya Türkiye’den bakar. Bu

tavır, kendi geçmişiyle ve yöntemsel hatalarıyla yüzleşmekten bir kaçış olduğu kadar,

taşralılıkla da ilgilidir.

Bu fenomeni, solun açıklamalarında çok kullandığı 12 Eylül ve Kemalizm konularında

görelim.

Türkiye’de solun milliyetçiliği, Kemalizm’i konusunda çok konuşulmuştur. Sanılır ki, Soldaki

Kemalizm’den söz edenler ciddi bir Kemalizm eleştirisi yapıyorlar. Yoktur böyle bir şey.

Kemalizmden söz ediş, solun özeleştiriden, kendindeki Kemalizm’in köklerini bulup onları

sökme görevinden kaçışının bir örtüsünden başka bir şey değildir.

Solun Kemalizm’inden söz edenler çok basit bir gerçeği unutmayı tercih ederler: 1970’lere

kadar Türkiye’de sol namına, bırakalım sosyalizmi bir yana, az çok modern veya muhalif ne

varsa bir şekilde TKP ile ilgiliydi. Yani fiiliyatta TKP dışında bir sol yoktu. Ve TKP üçüncü

Enterasyonal’in bir seksiyonuydu. Yani dünyayı bir ülke gibi düşünürsek, TKP dünya

ölçeğinde, örneğin Türkiye çapındaki bir partinin Çankırı veya Kastamonu il örgütü

durumundaydı. Nasıl bir partinin il örgütünün politika ve teorisi o partinin merkezinin politika

ve teorisinden ayrı düşünülemezse, ve ayrı olduğu zaman zaten merkez o örgütü fesheder

veya atar ve yerine yenisini kurar, TKP’nin politikası ve Teorisi de Üçüncü Enternasyonal ve

Sovyetlerden ayrı düşünülemezdi.

1940’ların ortalarında, savaş içinde Stalin’in bir emriyle ortadan kaldırılıncaya kadar, tüzüksel

olarak TKP Üçüncü Enternasyonal’in bir seksiyonudur, yani dünya partisinin bir şubesidir.

Ama önceleri yani 1920’lerin ortasından sonra fiilen, dünya partisi Sovyet dış politikasının bir

aracı olduğundan, formel olarak eşit bir şube gibi görünmesine rağmen, fiilen Sovyet dış

politikasının bir aracıdır ve zaten bu nedenle de Üçüncü Enternasyonal ortadan kalktıktan

sonra da bu ilişki, Sovyetlerin yok oluşuna kadar, “Kardeş partiler” biçiminde devam etmiştir.

Gerçek durum bu olduğuna göre, bir parça düşüncesini mantık sonuçlarına götüren bir kimse

şöyle düşünür: “Bir partinin il örgütünün politikaları merkez tarafından hiç eleştirilmemiş ve

bizzat merkez ona bu politikaları dayatmışsa, bu il örgütünü hedef tahtasına yatırmak, o

politikaların gerçek sorumlusunu ve nedenlerini gizlemekten başka bir anlama gelmez.”

İşte Türkiye’deki Kemalizm eleştiricilerinin yaptığı fiilen tamı tamına budur.

TKP’nin ya da Türkiye’de sol hareketin Kemalizm denen politikalarının gerçek sahibi ve

nedeni üçüncü Enternasyonal, fiilen de SBKP’dir.

O halde Kemalizm eleştirileri, SBKP’nin eleştirileri olmak zorundadır. TKP’nin bu

politikaları hiçbir zaman SBKP tarafından eleştirilmemiştir, aksine bu politikalar ona SBKP

66

tarafından dayatılmış ve önerilmiştir. TKP’nin lağvından CHP’ye girmeye kadar bütün

politikalar SBKP tarafından önerilmiş ve dayatılmıştır.

Gerçekten ciddi bir eleştiri bu olgulardan hareket etmek zorundadır. O zaman da şu soru

ortayla çıkar, TKP’nin milliyetçi ve Kemalist denen politikalarının gerçek müsebbibi SBKP

olduğuna göre, SBKP niçin ve nasıl olmuştur da, bu politikaları savunmuş ve TKP’ye dikte

ettirmiştir?

Kemalizm’i hedef tahtasına oturtanlarda bu soru hiç görülmez. Bu görülmeyen soru

sorulduğunda ise, bunun bir açıklaması, yani Stalinizm denen şeyin ne olduğu ve bunun

nedenleri konusu gündeme gelir. Gerçek bir Türkiye’deki solun veya TKP’nin milliyetçiliği

ve Kemalizmi eleştirisinin karşılaşacağı problem budur.

O zaman da, şu soru ortaya çıkar, nasıl olmuştur da bu politikalar SBKP ve Üçüncü

Enternasyonal’e egemen olmuştur?

Bunun nedenlerine indiğinizde de Rusya gibi geri bir ülkede devrimin yayılamadan kalması

ve tecrit olmasının bunun temel nedeni olduğunu görürsünüz. Bu geri bir ülkedeki tecrit oluş

koşullarında, devrimin bir bürokratik kast tarafından bir karşı devrimle tasfiye edildiğini, ama

bu tasfiyenin tıpkı Muaviye’nin askerlerinin mızraklarına Kuran asmaları gibi, Lenin ve

sosyalizm bayrağıyla yapıldığını görürsünüz.

Hasılı, ciddi bir Kemalizm hesaplaşmasının ve Kemalizm etkilerini tasfiye, onun nedenlerini

görme ve aşma çabasının varabileceği biricik nokta budur.

Bakın Türkiye’de soldaki Kemalizm’den şikayet edenlere. Hiç biri bu konulara girmezler,

TKP’nin dünya partisinin bir seksiyonu olduğu gibi çok temel bir gerçeklik karşısında

susarlar, yokmuş gibi yaparlar.

Bu bağlamda, Kemalizm’i bir günah tekesine çevirip ona saldırmak, aslında o Kemalizm

biçiminde görünen milliyetçi sosyalizmin savunusundan başka bir şey değildir. Kemalizm’i

eleştirir görünenler aslında Kemalizm’i, en derindeki kökleriyle birlikte savunmaktadırlar.

Ama bu Kemalizm’i hedef tahtasına koyup eleştirir görünerek savunan Kemalizm kaynağını

her şeyden çok, solun taşralılığında bulur. Ufuklarında bir dünya ve dünya tarihi yoktur.

Ülkedeki gelişmeleri bu dünya ve dünya tarihi içinde anlama gibi bir çaba yoktur. Tipik

taşralı dar görüşlülüğü egemendir. Bu sayede böylesine köpeksiz köyde değneksiz gezer bu

Kemalizm’i eleştirir görünen Kemalizmler.

Hasılı Kemalizm solun bir günah tekesidir, günahlarını yüklediği.

*

12 Eylül de benzer bir işlev görmektedir.

Kemalizm nasıl milliyetçilik ve burjuvaziyle ittifak politikalarının gerçek nedenleriyle

yüzleşmekten kaçınmayı sağlıyorsa, 12 Eylül de, solun zayıflığının nedenlerini gizlemenin,

bunlarla ve nedenleriyle gerçek bir yüzleşmeden kaçışın bahanesidir.

Sol neden zayıf? 12 Eylül darbesinden. Kitleler niye sağa kaydı? 12 Eylül darbesinden. Aynı

67

dar görüşlülük, aynı ulusal dar perspektif burada da görülür.

Buraya nereden geldik? Bir okuyucu, Köxüz’e Bianet’te çıkan bir haber yorumu yollamış

koyulması için. Aslında çok ilginç bir haber yorum. Bunu okuyunca aklımıza geldi bu konu.

Aslında geçenlerde, 12 Eylül darbesi, çeyrek yüzyılı vesilesiyle gündeme geldiğinde yazmak

istiyorduk bu konuyu ama olmadı, araya başka işler girdi, bu haber yorumla karşılaşınca da

dilimizi tutamadık.

Bu haber yorumu okuyalım şimdi:

*

“Kenan Evren'e Yıldızlı Pekiyi!

Evren, artık kefeni yırttığının farkındaydı. Karşısındaki ezik, militarist eğilimli gençler, onun

ürünüydü. Bunu, yüzde 97'lik zaferinden sonraki ikinci zaferi olarak kabul ediyor gibiydi ki, "

bizi yargılasalardı, şimdiye kadar yargılarlardı" diyor.

İrfan AKTAN

BİA (Ankara) - Abbas Güçlü'nün Kanal D'de gece geç saatlerde yayımlanan "Genç Bakış"

adlı programı dün de (1 Mart) Muğla Üniversitesi'nin bin kişilik salonunda, "tarihi bir

şahsiyeti" ağırlıyordu. Salon tıklım tıklımdı ve program sunucusu Güçlü, salona yüzlerce

üniversite öğrencisinin daha girmek istediğini, ancak salonun kapasitesinin buna yetmediğini

söylüyordu. Hakikaten de devasa salonda neredeyse tek boş koltuk görünmüyordu. Üniversite

öğrencileri son derece heyecanlı görünüyor, hemen her cümlesine alkış tutuyordu, programa

katılan tarihi şahsiyetin.

Gecenin bir yarısında bize programı izlettiren de üniversite öğrencilerinin, programın

konuğuna tuttukları bu coşkulu alkıştan başka bir şey değildi. Zira Genç Bakış'ın konuğu

"ünlü bir ressam olan" Kenan Evren'di.

Her zamanki gibi, vakti zamanında ülkeyi anarşiden kurtarmış olduğunu sanma hissinin

verdiği kahramanlık edasıyla konuşan, yaşlılıktan mı yoksa pişkinlikten mi olduğu

anlaşılamayan 'saflığıyla' üniversite öğrencilerinin sorularını yanıtlayan Kenan Evren, bu

ülkeye iki boy büyük gelecek kadar demokrattı, Muğla Üniversitesi'nin salonunda!

"Genç Bakış"

Evren'in ve üniversite öğrencilerinin dudak uçuklatan, uyku kaçıran tutumlarına dair

notlarımızı aktarmadan evvel, programı bilmeyenler için bir özet sunalım: Abbas Güçlü her

hafta bir üniversiteye giderek öğrencileri topluyor ve karşılarına da bir siyasetçiyi, sanatçıyı

vs, çıkararak, 'sorulu-cevaplı' bir "Genç Bakış" programı hazırlıyor.

Güçlü, öğrencilerin 'radikal' sorularına bile müdahale etmeyen, gayet sakin ve makul bir

sunucu olduğu için de, program katılımcısı öğrenciler istedikleri soruları yöneltebiliyorlar,

haftanın konuğuna.

Öyle ki, geçen hafta Ankara Üniversitesi'nde düzenlenen programa katılan Anavatan Partisi

Genel Başkanı Erkan Mumcu, öğrencilerin 'zor' soruları karşısında epeyce ter dökmüş ve

68

lakin salonda çıkan karışıklıktan, Mumcu'nun Stalin-Hitler karşılaştırması yapmasından

dolayı yükselen tansiyondan dolayı Güçlü, programı yarıda kesmişti.

Ancak şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, iyi bir hatip olmasa da Abbas Güçlü, son derece

makul ve söz hakkını diğer sunucular gibi zehir etmeyen bir sunucu. Ayrıca, her zaman için

öğrencilerin tarafını tutmaya çalışan, muktedirleri gerçekten de sorgular gibi yapan bir tavır

sergiliyor Güçlü. Ancak önceki akşam Güçlü, öğrencilerin tarafında durmaktan utanır

gibiydi. Gayet haklıydı.

En radikal soru: Hiç düşündünüz mü?

Günler öncesinden anons edilen Evren-gençlik buluşmasında enteresan bir atmosfer

yaşanacağı beklentisi programın ilerleyen dakikalarda şaşkınlığa, sonlara doğru kızgınlığa

ve biterken de hayal kırıklığına dönüştü. Çünkü Kenan Evren, üniversite öğrencisi

olduklarına bin şahit isteyen gençlerin 'asalım-keselim, daha ne bekliyoruz paşam! '

nidalarını gayet makul açıklamalarla yanıtlıyor, demokrasi ve hoşgörü dersi veriyordu,

program boyunca.

Başta da belirttik, Evren bunu yaşlılıktan mı, pişkinlikten mi yapıyordu, kestirmek güç. Fakat

önemli olan Evren'in hali-tavrı değil, öğrencilerin yüz kızartıcı durumuydu.

Salondaki en radikal soru mealen şöyleydi: "Sayın Evren, 12 Eylül'de yaptığınız darbeden

dolayı çok insanın canının yandığını hiç düşündünüz mü? "

Evren'in bu 'en radikal' soruya yanıtı mealen şöyleydi: "Bilmez miyim. . . Bakın gençler hiç

sormuyor ama o dönemde çok işkence olayı yaşandı. Hatta işkenceden dolayı hayatını

kaybedenler oldu. Bunlara çok üzüldük. Bazı idam kararlarını niçin verdiğimizi

bilmiyorsunuz. Bir bilseniz, bize hak verirsiniz. . . "

"Protesto alkışları"

Evren'in sözlerini, coşkulu alkışlar bölüyor. Üniversite gençliği, hiç abartısız, avuçları

kızarana kadar Evren'i alkışlıyor. Abbas Güçlü son derece şaşkın, arada bir söze karışıp

"tabii bunlar protesto alkışları" diyor ama ne gam! Alkışların protesto olmadığına,

programın ilerleyen dakikalarında istemeye istemeye, canınız acıya acıya kabulleniyorsunuz.

Evren'in keyfi yerinde. "Eğer ben YÖK'ü kurmasaydım, şu an bu kadar rahat olmazdınız"

diyor ve yine alıyor alkışı.

Salonda tek bir siyasi görüş mensubu öğrencilerin bulunduğunu düşünüp kendimizi

aldatmaya çalışmamız da kâr etmiyor. Hakikat öyle değil zira. "Çok çeşitli" görüşten,

yüzünden hayranlık ve mutluluk ifadeleri okunan bini aşkın öğrenci doldurmuştu salonu ve

yaşlı bilgeden akıl almaya çalışıyordu.

Programın sonlarına doğru Evren, kalp hastalığı olduğunu, üzülünce veya sinirlenince

hastalandığını açıklıyor ve "o yüzden Abbas'ın beni bu programa gelmeye ikna etmesi için

çok uğraşması gerekti" diyerek, gençlerin karşısına çıkmaktan çekindiğini itiraf ediyordu,

korkusunun yersiz olduğunu anlamışçasına.

Üstelik programın başında ellerinin titrediğinin fark edildiğini anlayınca, çökmüş asker edası

69

ve "Çöküş" filmindeki Hitler'i anımsatırcasına son kez haykırmış ve "Ellerimin titremesi

heyecandan değil. Benim annemin de babamın da elleri titrerdi. Ben de yaşlandım, ellerim

titriyor" diyen Evren'in, programın sonuna doğru elleri de titrememeye başlamıştı.

AB'ye bastırdın mı suspus olurlar!

Evren, artık kefeni yırttığının gayet farkındaydı. Karşısındaki ezik ve bir o kadar da militarist

eğilimli gençler, onun ürünüydü. Dolayısıyla heyecana ve korkuya mahal yoktu. Bunu, yüzde

97'lik oyla kazandığı zaferden sonraki ikinci zaferi olarak kabul ediyor gibiydi ki, "eğer bizi

yargılasalardı, şimdiye kadar yargılarlardı" diyor.

Ağzımız bir karış açık, "Genç Bakış"ı izlemeye devam ediyoruz. Gençler, alkış tutmaktan

bıkmıyor. Yaşlı bilgeden, paşadan, "Sayın cumhurbaşkanım"dan akıl almak için kuyrukta.

Yaşlı bilge açıklıyor: "Avrupa Birliği ülkelerini çok iyi bilirim. Biraz bastırdın mı, hemen sus

pus olurlar" diyor.

Evren, coştukça coşuyor. Öğrenciler, sık sık kalkıp Abdullah Öcalan'ın neden asıl(a)madığını

ima eden sorular soruyor. Evren, idama karşı olduğunu söyleyince, öğrenciler suspus oluyor.

Evren, 16 yaşındaki çocuğun yaşını büyüttük de idam ettik diyorlar, vallahi de yalan billahi

de yalan. Çocuk 18 yaşındaydı, diyor. Gençler basıyor alkışı.

Pol-Der ile Pol-Bir'i karıştıran yaşlı bilge, Abbas Güçlü'nün "Peki efendim, siz darbe yapmak

durumunda kal. . . " Güçlü lafını bitirmeden Evren uyarıyor, "Abbas, sen söyleme bari

bunları" diyor. Evren, 12 Eylül'deki işkenceleri de idamları da bir bir konuşmak ve hepsinden

aklanmak istiyor. Oysa öğrencilerin bunları konuşmaya niyeti yok.

Televizyon dizilerinden fırlamış gibi görünen bir üniversite öğrencisi, "Sayın Paşam, terör

örgütüne karşı 70 milyon Türk insanı olarak ne zaman başkaldıracağız" diye soruyor, destek

alkışları arasında. Evren, üniversite öğrencisine iki boy büyük gelecek düzeyde demokrat:

Çocuğum, her şey diyalogla çözülür. Medeni olun, herkes aynı düşünmez, kavga etmeyin,

birbirinizi ikna edin, diye yanıtlıyor.

Evren'in karnesi. . .

"Genç Bakış"ın sonuna doğru, gelen her konuğa yapıldığı gibi Evren'e de bir 'okul karnesi'

hazırlanıyor. Ünlü ressam Kenan Evren'in, programdaki performansına göre hazırlanıyor

'karne'. Altı tane ders var. Abbas Güçlü tek tek dersleri soruyor ve öğrencilerin alkışlarına

göre notlar veriyor. Sonuç, Türkiye'nin durumunun da karnesi adeta:

Konuya Hakimiyet: Pekiyi

İnandırıcılık: Pekiyi

Vizyon: Pekiyi

Hitabet: Pekiyi

Karizma: Yıldızlı Pekiyi

Samimiyet: Pekiyi

Giyim Kuşam: Pekiyi.

70

Fazla uzağa gidip memleket gençliğini anlamaya çalışıp enerji berhava etmeye gerek yok.

Üniversite öğrencileri, Evren'in karnesini kendi karnelerinden farklı görmüyorlar. Mesele bu

kadar basit: Yıldızlı Pekiyi. (İA/TK)”

*

Bu ibret verici ve gerçekten Türkiye’nin içinde bulunduğu çürümeyi çok canlı fırça

darbeleriyle aktaran haber-yorumun olayı açıklaması bu yukarıda sözü edilen tipik Türkiye

merkezli, taşralı, klişe açıklamanın bir örneğini oluşturuyor.

Belki edebi bakımdan, 12 Eylül ile ilgili bir programda Gençlerin gericiliğini yine 12 Eylül ile

açıklamak ilginç ve hoş olabilir ve diyalektik bir açıklama izlenimi de yaratabilir ama bu

gerçek nedenlerin açıklaması olmaz.

Türkiye’de 12 Eylül olmasaydı, bu gençler farklı mı olacaktı sanıyorsunuz? Almanya’da

Yunanistan’da, İngiltere’de, İspanya’da, Portekiz’de 12 Eylül’ler olmadı. Oralardaki gençler

farklı mı sanıyorsunuz? Hayır hiçbir farkı yok. Aynı apolitizasyon, aynı durumu katlanılmaz

olarak görme yokluğu.

Geçenlerde 12 Eylül’ün üzerinden çeyrek yüz yıl geçişinin yıl dönümüydü. Bu yıl dönümünde

yazılan yazılara bakın, hepsinde solun ve Türkiye’nin bütün sorunlarının temeline 12 Eylül’ün

koyulduğunu görürsünüz.

Bu kolay ve basit açıklamanın gerçek durumla hiçbir ilgisi bulunmamaktadır ve burada da 12

Eylül, gerçek sorunlardan kaçışın, gerçek nedenlerle yüzleşmeden kaçmanın bahanesi olarak

ortaya çıkmaktadır.

Türkiye solu 12 Eylül’ün etkisinden 1980’lerin sonunda sıyrılmıştı. Bunun çok açık maddi

delilleri vardır.

1980’lerin ortası ile sonu arasında çıkan teorik dergilere, politik dergilere, sol tartışmalara

bakın; o dönemdeki kitle örgütlenmelerini, kitle hareketlerini ve baş kaldırılarını göz önüne

getirin. 1980’lerin sonuna gelindiğinde 12 Eylül’ün sersemliğini solun ve ezilenlerin hareket

ve örgütlenmelerinin neredeyse tamamen attığını, yeni bir sıçramanın eşiğinde bulunduğunu

görürsünüz.

11 Tez, Yapıt, Saçak, Zemin, Birikim, Öncü, Toplumsal kurtuluş, Yeni Ülke, Devrimci

Marksist vs. gibi burada saymakla bitmeyecek, oldukça kaliteli ve eleştirel dergiler çıkıyordu.

Sol birbiri peşi sıra şiir, müzik ve edebiyatta yepyeni ürünler veriyordu. Yeni Türkü’nün

Günebakan ve Yeşilmişik gibi kasetleri bu dönemin dinamizmini ve ruh halini son derece

güzel yansıtır. Benzeri daha bir sürü grup vardı. Bir yığın genç yazar ve şair ilk eserlerini

veriyordu. Bütün sol uzun yıllar sonra sosyalist hareketin tarihi ve teorisi üzerine gerçekten

eleştirel ve verimli tartışmalar yürütüyordu. O dönem çevrilen ve yayınlanan kitaplara bakın

ne kadar geniş bir alanı kapladığını görürsünüz.

Kadın hareketi bir yükseliş içindeydi. Kadınlar binlerce kişiyle “Dayağa Karşı” yürüyüşler

yapıyordu. Dünyadaki bütün feminist literatür müthiş bir açlıkla çevriliyordu. Kaktüs,

Feminist gibi kaliteli dergiler çıkarıyorlardı.

71

Düşünce alanına yansıyan bu dinamizm elbette sınıf ve ezilenlerin mücadelesindeki bir

yükselişe dayanıyordu. İşçiler her yerde grevler yapmaya, tekrar sendikalarda örgütlenmeye

başlamıştı. Gençler hızla radikalleşiyor ve politize oluyordu. Üniversite kantinleri tekrar her

türlü teorik ve politik tartışmaların yapıldığı, örgütlenmelerin ortaya çıktığı kuluçka

mekanlarına dönmüşlerdi.

Ama en önemlisi, Kürdistan’da gerçekleşmişti. Seksenlerin ortalarından sonra, Kürdistan’da

yoksul gençlere, kadınlara ve azınlıklara özellikle dayanan muazzam bir radikalleşme,

örgütlenme ve uyanış başlamıştı. Bu Gerilla mücadelesinin yükselişinde görülüyordu.

Kürdistan’ın şehirlerinde gerçek ayaklanmalar yaşanıyordu.

Toplumsal muhalefetin bu senkronize ve kombine yükselişi, burjuvaziyi reformlara

zorluyordu. O zamanlar Kürt sorunu bu gün olduğundan on kat ilerde tartışılıyordu. O

zamanlar Türkiye’deki halkın çok büyük bir bölümü, Kürtlerin tüm haklarının verilmesinden

yanaydı. Bu dergilerde tartışılıyordu. Gazeteciler Öcalan’la ve gerillalarla Röportajlar

yayınlıyordu.

Bu yükselişlere bağlı olarak solun toparlanma çabaları başlamıştı. Kuruçeşme’de solun çok

büyük bir bölümü ilk defa bir araya gelmişti. Benzeri Avrupa’daki sürgünler arasında

yaşanıyordu.

Peki ne oldu da bu gidiş durdu ve bu gün Kenan Evren’i alkışlayan gençler ortaya çıktı?

Türkiye’deki açıklamalarda unutulan ama dünya tarihi bakımından, tarihte eşi benzeri

görülmemiş bir olay oldu: 1980’lerin sonunda Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa çöktü.

Gerçi Sovyetler bir engeldi Dünya işçi hareketinin gelişmesi önünde ama her şeye rağmen

gücü ve varlığıyla, yarattığı yanılsamalarla ezilenlerin mücadelesine belli bir güç katıyordu.

Bu çöktüğü an gerek jeopolitik bir güç olarak yok oluşu nedeniyle, gerek yarattığı manevi

yıkımla, ezilenlerin mücadelesine en büyük darbe oldu dünya çapında.

Bunun ilk etkisi sosyalistlerde görüldü. Demokrasi mücadelesinin motoru olan sosyalistlerin

demoralizasyonu ve apolitikleşmesi bütün demokrasi güçlerinin dağılışını getirdi. Kürt

hareketi Türkler içindeki müttefiğinden yoksun kaldı.

Bunun yanı sıra Sovyetlerin çöküşü sonrasında ortaya çıkan “Türki Cumhuriyetlerin”

Türkiye’ye yönelmeleri faşistlere müthiş bir güç verdi. İdeolojik iklim tamamen ters yüz oldu.

İşte bu ortamda, TC devleti, Şort’la birlik teftiş eden, yani Orduya gerçek iktidarın kendisinde

olması gerektiğini söyleyen burjuvazinin, Özal’ların Kürt sorununda reformist yaklaşımını,

onları öldürerek tasfiye etti ve özel savaş rejimini oturttu.

Yani bu gün Kenan Evren’i alkışlayan gençler, 12 Eylül’ün değil, Duvar’ın çöküşünün ve bu

ortamda Türkiye’ye egemen olan Özel savaş rejiminin yetiştirdiği gençlerdir.

Bu gün Türkiye’de insanlar artık Deniz, Mahir’leri değil, Faşist ve devlet destekli Mafyacı

Çatlılar’ı, Çakıcı’ları kahraman yapıyor. Oran Pamuk’un Kara Kitabı değil, Sabetaycı komplo

teorileri, gerzekler için yazılmış “Çılgın Türkler” satış rekorları; Kurtlar Vadisi seyirci

rekorları kırıyor.

72

O halde eşyayı adıyla çağıralım. O gençler 12 Eylül’ün değil, Duvar’ın yıkılışının ve o

ortamda kolaylıkla yerleşen Özel savaş rejiminin gençleridir. Kürt Özgürlük hareketinin aldığı

ağır darbelerin gençleridir.

Bu gün, 1980’lerdeki bu son yükselişin kalıntısı olan tek güç kuzey Kürdistan’da en örgütlü

ve güçlü hareket olmaya devam eden PKK ve onun legal politikadaki yansıması olan

Demokratik Toplum Partisi gibi hareket ve örgütlerdir.

Kürt uyanışı, bu dönem boyunca bir yükseliş yaşadığından, bu muazzam sağa kayıştan, bu

demoralizasyondan bir ölçüde kendini koruyabildi. Dünya çapındaki demoralizasyon ve

çöküş onu Türkiye ve dünyada müttefiklerden yoksun bıraktı; hareket alanını daralttı, sadece

birinci Körfez savaşının Irak’ta yol açtığı koşullar ona bir parça hareket alanı sağladı. Bu alan

sayesinde, on yılı yükselen, en azından kendisini koruyan ve sürdüren bir hareket olarak

devamını sağladı.

Ama 11 Eylül, ABD’nin Irak işgali ve Barzani’ye verdiği destek, şimdi, bir zamanlar

Duvar’ın yıkılışının sol üzerinde yaptığı etkiye benzer bir etkiyi 1980’lerdeki bu son

yükselişin son kalıntısı, artçı savaşı veren Kürdistan’daki demokratik hareket üzerinde

yapıyor. Kürtler bu hareketin 1960’yarın, 70’lerin ve seksenlerin yükselişinden kaynaklanan

devrimci demokratik programını terk ederek, yavaş veya hızlı bir şekilde, tıpkı Sovytler’in

çöküşünden sonra bütün Doğu Avrupa’da etnik ve dini milliyetçiliğin yükselişinde yaşandığı

gibi, etnilere, dillere, dayanan bir milliyetçiliğe doğru kayıyorlar. Yani Kürtler de Türklerin

yoluna girmiş bulunuyor.

Böylece, etnik boğazlaşmaları şimdiye kadar engellemiş bulunan son siper de yitiriliyor.

PKK’nın gerileyişi veya çöküşünü bekleyenler ve gerilime ve bölünmeler karşısında

sevinenler, aslında kendi mezarlarını kazdıklarının, bu yıkıntıların altında kalacaklarının

farkında bile değiller.

*

İşte bu gün Kenan Evren’i alkışlayanlar, açtığı yaralar seksenlerin sonuna doğru çoktan

iyileşmiş, hatta bazı hastalıklara karşı şerbetlenmiş, 12 Eylül’ün değil, bu muazzam çöküşün

ürünüdürler.

Bir de şöyle düşünün. PKK gerillalarının birkaç Türk Ordusu tümenini esir ettiğini, her gün

bir Türk helikopteri veya uçağı düşürdüğünü göz önüne getirin. O faşistlerin yönlendirdiği

“Şehit Cenazeleri”, barış isteminin yükseltildiği gösteriler olurdu; o gençler şimdi, Genel

Kurmay Özel Harp Dairesinin örgütlediği Kürt katliamı yapmaya hazır hale getirilmiş sürüler

değil; barış ve hakların kardeşliği için sokaklarda yürüyüş yapan; polislerle çatışan

muhalefetin en önünde vuruşanlar olurlardı.

Bırakalım Askeri başarıları bir yana, ABD Irak’ı işgal etmemiş olsaydı bile, bu gün Barzani

ve Talabani’nin tabanının hızla PKK’ya kayışı devam ediyor olurdu. Türkiye’de Kürt

sorunun çözümünde bir çok önemli reform yapılmış, en azından Özel Savaşın eylem alanının

epey sınırlandığı; daha liberal ve demokratik rüzgarların estiği bir ülkede yaşanıyor olurdu.

Bütün bunlar yokmuş gibi 12 Eyül’ü bütün pisliklerin gerçek nedeni gibi göstermek, aslında

73

gerçek pisliği ve nedenini gizlemek anlamına gelmektedir.

Gerçek nedenlere yönelen ise, tıpkı Kemalizm’de olduğu gibi yine Soövyetler ile karşı karşıya

gelirdi: Sovyetler niye çöktü? Çöken neydi?

Bu da yine soruyu soranı Sovyetlerde, o devrimin hemen ardındaki yıllarda olan bitenle karşı

karşıya getirir. Bu ise bu soruların soranların bizzat kendi politik geçmişlerini ve dayandıkları

teorik ve metodolojik temelleri tartışmaya açması demektir.

İşte 12 Eylül açıklaması, bu ciddi teorik ve metodolojik hesaplaşmadan kaçışın bir örtüsü

işlevi görmektedir.

Benzer şekilde, bu günkü çürümenin esas nedeni, İnkar ve imha politikasını tüm topluma

zorla dayatan Bürokratik oligarşi; onun çekirdeği Ordu ve o çekirdeğin de çekirdeği, Teşkilatı

Mahsusa, seferberlik Tetkik Kurulları’na dayanan, Ermeni Katliamlarını, 6-7 Eylül’leri, Kanlı

pazarları, 11 Mayıs katliamlarını, suikastları örgütlemiş, “Derin devlet” denen kanun dışı gizli

ordusudur. 12 Eylül sözde açıklaması, bu gerçek düşmanı da gözlerden gizlemeye

yaramaktadır.

*

12 Eylül açıklaması, bu dünya tarihsel değişimleri bir kenara atıp unutarak sadece taşralılığı

yansıtmıyor, onu yeniden de üretiyor.

Ama 12 Eylül’ü her derde deva ebegümeci gibi bütün pisliklerin temel nedeni saymak sadece

bir taşralılığı, dünyaya Türkiye’den bakmayı değil, aynı zamanda, bizzat Türkiye içinde Türk

merkezli ve ırkçı, ezilen ulusu sadece bir nesne olarak gören bir düşünce ve kafa yapısını da

yansıtır.

12 Eylül sonrası, Türkiye’nin üçte birini oluşturan Kürtlerin uyanış ve yükselişiyle

damgalıdır. 12 Eylül Kürt gençlerin, kadınların, yoksulların radikalleşmesi, politikleşmesidir.

Bu yükseliş hala bir şekilde Diyarbakır ve diğer şehirlerde açık olarak, Batı’dan gitmiş

ziyaretçilerin hayretlerini mucip olarak varlığını sürdürmektedir. O açık oturum Diyarbakır’da

oralı gençlerle yapılsaydı, tamamen ters bir manzara çıkardı.

12 Eylül’ü sırf çöküş olarak görmek, bu üçte biri, hesabın dışında tutup, gençliği Türk

gençlerinden ibaret saymaktır da. Bu anlamda gizli ve ifade edilmemiş bir ırk ayrımcılığının

dışa vurumudur.

*

Ama 12 Eylül’den söz edenlerde çok daha temel bir yanlışlık da var. Darbecileri suçlayıp,

kendi yanlışları üzerine konuşmaktan kaçış.

70’li yıllar Türkiye tarihinin en muazzam kitle radikalleşmesiydi. Dünyanın her yerinde

orduların görevi darbe yapmaktır, ezmektir halkın muhalefetini. Onlar görevlerini yaptı. Biz

görevimizi niye yapmadık? Bu muazzam radikalleşme ve politikleşmeye rağmen niçin bir

devrim başaramadık? 12 Eylül gelmeden çok önce yükselişin hızı kesilmemiş miydi? 12

Eylül’ü en devrimcilerin aileleri bile hayırhah bir tarafsızlıkla karşılamamışlar mıydı? Yani 12

Eylül geniş destek görmedi mi?

74

Bütün bu ve benzeri sorulardan kaçıştır da darbecileri suçlamak.

Ciddi sol, düşmanlarının zaten yapması gerekeni yapmasında bir sorun görmez, onu niye

engelleyemediğinde sorun görür. O dikkatini düşmanına değil kendi hatalarına yöneltir.

Var sayalım ki, 12 Eylül o gençlerin, bu günkü sefaletin nedeni bile olsa, gerçekten ciddi sol,

“o gençlerin bu hale gelmesinin gerçek nedeni bizlerin çapsızlığıdır; Tarihin önüne koyduğu

fırsatı değerlendirmekteki yeteneksizliğidir” diye koyar.

Bizler bunları yapamadığımız için Evrenler geldi diye koyar.

Türkiye’de görülmeyen ise bu.

Yani bu anlamda da 12 Eylül darbecilerini suçlamak, aslında kendi hatalarını kedi pisliği

örterce örtmenin, onlarla yüzleşmekten kaçışın bir örtüsüdür.

O gençlerin o hale gelmesinden Kenan Evren’ler değil, biz suçluyuz. Onlar görevini yaptı.

Biz yapamadık.

Sorunu böyle koymayan, bilerek ya da bilmeyerek, Ordu hakkında, girçek sınıf ilişkileri ve

güçler hakkında yanlış ve sahte hayaller yaymış olur.

Hasılı, haber-yorumu yazan, demokratik ve ilerici özlemlerinden hiç bir şekilde kuşku

duyulmayacak yorumcu bile aslında, o eleştirdiği gençlerden daha az sorunlu değildir ve

kendisi de bizzat yine 12 Eyül’ün değil ama işte bu Sovyetlerin Çöküşü sonrası dünyanın;

kendine karşı gaddar olmayı; düşmanlarından öğrenmeyi unutmuş bir dünyanın ürünüdür.

03 Mart 2006 Cuma

75

Talat Paşa Jakoben miydi?

Jakobenizm Nedir? Osmanlı’da Kim Jakobendi? Bugün Kimdir?

Ortaya çıktığı günden beri sol görünümlü bir gericiliği ve milliyetçiliği savunan Doğu

Perinçek ve partisi, her zaman olduğu gibi şimdi de tarihi ve kavramları alt üst ederek bu

günkü gerici ve ırkçı politikalara sol bir cila sürmeye çalışıyor. Bunlar için olaylar ve

kavramlar, o an izlenen gerici politikalara bir sol görünüm kazandırmak için içerikleri

boşaltılacak ve istenildiği gibi oynanacak basit araçlardır.

Türkçü Bonapartist Talat Paşa’yı Jakoben yaptıkları kolaylıkla, Hazreti Muhammet’i de

cuntacı yaparlar. Örneğin şöyle yazıyor “Bilim ve Ütopya” dergisinde “Silahlı Peygamber

Hazreti Muhammet’in Medeniyet Devrimi” adlı çok bilimsel yazısında bay Doğu Perinçek:

“Hz. Muhammed de, bütün devlet ve medeniyet kurucuları gibi, elbette silahlı bir güce

kumanda etmiştir. Silahlı güç tekeline sahip olmak, devletin ayırt edici özelliğidir. Silahlı güç

varsa, devlet vardır. Ve her medeniyet, ancak devletle, silahlı güçle kurulur. İnsanlık kabile

toplumundan devlet ve medeniyet kuruculuğuna silahın tekelde toplanmasıyla geçmiştir. İşte

İslam Peygamberi'nin büyük başarısı da buradadır.

Mezopotamya uygarlığı, Mısır, Çin, İran, Türk, Yunan, Roma uygarlıkları, Cromwell'in

İngiliz demokrasisi, Washington ve Lincoln'ün Amerikan demokrasisi, Robespierre'in Fransız

demokrasisi, Bismarck'ın Alman birliği, Garibaldi'nin İtalyan birliği, hep silahla

kurulmadılar mı?”

Burada yapılan oyunun niteliği çok açıktır. Aynı şekilde, silah ve savaş aracına baş vurdukları

için, sosyolojik olarak tamamen farklı karakterdeki, farklı sınıfların ve tarihsel dönemlerin

ifadesi olan kişi ve hareketler, sadece silaha baş vurmalarından hareketle aynı sepete

atılmaktadır.

Bay Perinçek, İslam peygamberinin büyüklüğünü onun başarısında, başarısını da silah

kullanmasında bulmaktadır. Muhammed’in büyüklüğü Perinçek’in başarısını bağladığı silah

kullanmasında değildir, aslında Muhammet başarılı da olamamıştır kurmak istediği düzen göz

önüne getirilirse, daha ölümüyle birlikte, cesedi soğumadan, Mekke eşrafı su başlarını kesmiş

ve adım adım birkaç on yıl içinde, İslam’ı tipik bir uygarlık ve devlet dini yapmıştır. Tümü

silahlı ve eşit Müslümanların Camide toplanarak ortak kararlar aldıkları ilk günlerin yerini,

Müslümanların silahsız olduğu, silahın sadece devlet ve onun asker ve zaptiyelerinde

bulunduğu; Camilerin devletin başındakilerin kararlarının halka duyurulma ve bu karar ve

uygulamaları meşrulaştırmanın aracı olduğu, namaz saflarında sembolize olan hukuksal

eşitliğin yerine aşılmaz sınıf farklarının geçtiği İslam namlı bir gericilik, soygun ve zulüm

düzeni almıştır.

Muhammet’in büyüklüğü başarısında değil, tam da o başarısız kaldığı noktadadır.

76

Eğer Muhammet ile bu gün arasında bir paralellik kurmak gerekirse, bu günün Muhammet’i,

tüm ulusal devletlere, özellikle bunlar içinde bir ulusu dil, din, etni, soy, tarih vs. ile

tanımlayan devletlere karşı, “vatanım yeryüzü milletim İnsanlık” parolasıyla bu devletleri

yıkmak için mücadele eden olabilir. O günün putları ve aşiretleri, ve soy kardeşliği ne ise ve

nasıl Muhammet o soyları, aşiretleri ve onların putlarını parçaladı ise, bu günün Muhammet’i

de bu günün dünyasının aşiretleri olun ulusları, bu günün dünyasının putları olan ulusal

bayrakları; bu günün soydaşlığı olan ulusçuluğa ve ulus kardeşliğine kutsal cihat açan, bütün

ulusal devletleri “dar ül harp” olarak görendir.

Eğer Muhammet’in silah kullanması ile günümüz arasında bir bağ kurmak gerekirse, bu gün

bütün ulusal devletleri, dolayısıyla öncelikle de vatandaşı olduğu ulusal devleti yıkmak için

silah kullanmak Muhammet’in yaptığına benzer. Muhammet silahı kendi içinden çıktığı

kabileye (Kureyş’e) ve şehre (Mekke’ye) karşı kullanıyordu. Mekkeliliğin ve Kureyşliliğin

yerine Müslümlüğü, yani insan kardeşliğini geçiriyordu. Allah, tüm insanlığın ifadesini

bulduğu genel kavramdı. Ruhunu Allah’a teslim etmek, yani Müslüman olmak, tüm insan

kardeşliğine inanca teslim olmak anlamına geliyordu. Muhammet’in Kabeye girip putları

yakmasının bu günkü karşılığı, bir Türkiyeli veya Türk için, Ankara’yı ele geçirip, Türk

bayrağını yıkmaktır. Ve oradan da bütün ulusal devletlere, tıpkı Muhammet gibi savaş açmak,

bütün ulusal devletleri “dar ül harp” olarak görmektir.

Perinçek devrimci Muhammet’i, kendisi gibi basit bir gerici milliyetçi gibi görmektedir. Doğu

Perinçek’in Muhammet dönemindeki karşılığı, hala o Kureyş ve aşiretler dönemini savunan

Ebu Cehil’lerdir.

Bay Perinçek’in devrimcilik olarak vaftiz ettiği şey sadece silah ve şiddettir. Devrimi şiddet

olarak görmek, en karşı devrimci devrim kavrayışıdır.

Perinçek’in tahrifatları tarihi alt üst edişleri, son “Talat Paşa Harekatı”da Talat Paşa denen

darbeci Bonapartı Jakoben olarak satmasında da görülür. Bunun için Jakobenlik kavramının

içini boşaltır ve onu bir şiddet kullanımı, bir yukarıdancılıkla özdeşleştirir. Yani son yılların

gerici atmosferinde devrimci ideallerinden vaz geçen aydınların Jakobenliğe yüklediği anlama

aynen sahip çıkar.

Ama önce şu Jakobenin ne olduğuna bir bakalım. Çünkü yeni kuşaklarca Jaıkoben’in gerçek

ve otantik anlamı unutulmuş bulunuyor.

Yeni kuşaklar Jakoben diye, üstten darbecilik yapanı anlamaktadır. Jakobene bu anlamını

verenler, 12 Eylül darbesinden sonra gericilik ve yılgınlık ortamında demokrasiyi terk edip

liberallere dönüşen aydınlar oldu. Ondan sonra bu yeni yanlış anlamıyla yayıldı ve öyle

bilindi.

Belli bir çağın ruhu ve sınıfsal çıkarlar sadece olayları tahrif etmez, kimilerini unutup

kimilerini öne çıkarmaz, kavramların da anlamların da anlamlarını değiştirir. Ve bu anlam

değişmeleri hiç de masum değildir, Jakoben kavramında olduğu gibi.

Örneğin bu gün bir hakaret sıfatı olan Herif, Hırfetten gelir ve bir zamanlar zanaat ehlini

tanımlamakta kullanılırdı. Osmanlı Devletinin çürümesilyle birlikte emeğiyle yaşamanın,

77

zanaatın toplumdaki değerinin azalmasına paralel olarak bu günkü olumsuz ve aşağılayıcı

anlamını almıştır.

Jakoben kavramı da böyle bir anlam değişmesine uğramıştır Türkiye’de, hatta dünyada.

Devrici demokrasiyi, burjuva devrimleri ideallerinin ezilen ve yoksullar tarafından sonuna

kadar savunulmasını ifade eden bir kavram olan Jakoben, 68 sonrasındaki gericiliğin

yükseldiği atmosferde, Wajda’nın Dandon gibi filimleriyle birlikte, bu gerçek tarihsel

anlamından boşaltılıp, sadece şiddetle özdeşleştirildi.

Jakobenizm, Marks’ın deyimiyle Burjuva devriminin ideallerini Plepçe, avamca

gerçekleştirmeye denir.

Yani Jakobenizm, bırakın üstte olmak, darbecilik veya yukarıdan devrimciliği bir yana bunun

tam zıddıdır. Paris’in donsuzları, yani baldırı çıplakları, yani yoksulları, Jakoben

derneklerinde örgütlenmişlerdi. Burjuvazinin devrimi savunmakta kararsız olduğunu

görüyorlardı. Devrim dört bir yandan kuşatılmıştı. O devrimi savunmak için devrimi yok

etmeye kalkanların şiddetine karşı şiddet uygulamak zorunda kalmasıdır bu yoksulların

Jakobenizm.

Jakobenizmin şiddeti yüceltmek gibi bir yanı da yoktur. Robespiyer, idam cezasının

kaldırılmasını ilk isteyendir.

Jakobenizm, bu yoksulların iktidarıdır. Bunun unutulmuş bir adı da Birinci Paris Komünü’ür.

İkinci Paris Komünü’nü yapanlar da, yine kuşatma şartları altında, Jakobenlerdir, yani

Paris’in yoksullarıdır. Ama artık, birinci Paris Komünü’nün o yarı esnaf işçileri az çok

modern proletarya oldukları için, ikincisinde, Jakobenizm fiilen bir İşçi İktidarı olur, Marks’ın

“Güneşi fethe çıktılar” diye selamladığı.

Jakobenizmin gerçek mirasçısı Rus devriminde Bolşeviklerdir. Bolşevikler de yukarıdan

darbeci değildiler,dünya tarihinde eşi görülmemiş işçi ve köylülerin ayaklanmasının öne

çıkardığı devrimcilerdi. Tıpkı Robespiyer gibi, karşı devrimin kuşatma ve saldırısına karşı

Kızıl Orduyu kuran Troçki de İdam cezasının kaldırılmasını önerenlerdendi devrimin ilk

günlerinde.

Ne Robespiyer’de, ne Troçki’de şiddetin ve insan öldürülmesinin yüceltilmesinin zerresi

yoktur. Bu doğu Perincek gibi nasyonal sosyalistlerin bir özelliğidir. Onlar sadece devrimi

savunmak için buna baş vurmuşlar ve onu hiçbir zaman yüceltmemişlerdir.

Yani Jakobenizm, burujuva devriminin ve aydınlanmasının, tüm insanların eşitliği; fikir ve

örgütlenme özgürlüğü gibi ideallerini savunan yoksulların hareketidir. Bu anlamda, örneğin,

PKK bir Jakoben hareket karakteri taşır. 12 Eylül öncesinin devrimci radikal sol hareketleri

Jakoben sayılabilirdi.

Türkiye tarihine bakarsak, Jakoben kavramına darbeci yukardancı anlamını veren liberal

aydınların iddialarının aksine, Atatürk bir Jakoben değil, bir Bonapart’tır. Eğer jakobene

benzeyen bir şeyler aranırsa, son duruşmada silahlı halk olana, Çerkes Ethem, Yeşil Ordu ve

çetelerin güçlü ve egemen olduğu dönem, bir parça Fransa’nın Jakoben iktidarı dönemine

benzer. Thermidor’un karşılığı, Çerkez Ethem’in tasfiyesi, Suphi’lerin öldürülmesi ve Ali

78

Fuat Cebesoy’un batı Cephesi komutanlığından alınıp onan yerine İsmet İnönü’nün

getirilmesidir. Bonapart’ın İmparator ilan edilmesinin karşılığı da Cumhuriyet’in ilanıdır.

Jakobenizm, ezilenlerin toplumsal bileşiminin değişmesiyle birlikte, kendisi de evrim

geçirmiş ve Rus devriminde Bolşevizme dönüşmüştür. Paris’in yarı esnaf “san kilot”ları

Putilov fabrikalarının işçileri olunca, Jakobenizm de Bolşevizm olmuştur. Robespiyer ve

Marat’nın, Rus devrimindeki karşılığı, Lenin ve Troçki’dir. O zamanlar hızlı geçinen

Napolyon’un karşılığı da Stalin’dir.

Ama yoksullar sadece işçilerden ibaret değildir, işsizler, küçük üreticiler de bunlara

dahildirler. Hatta işçiler kendilerini iyi kötü sendikalarla koruyabildiklerinden bu tabaklar

daha korumasız olduklarından, kriz dönemlerinde bunlar hızla radikalleşme eğilimi

gösterirler. Eğer bu radikalleşme devrimci bir yükseliş döneminde, devrimci umutların

yaşadığı bir çağda gerçekleşirse, bir işçi sınıfı devrimciliğiyle, yani kendi evrilmiş biçimiyle

ittifaka girebilir. Sandinist, Küba, Çin, Vietnam devrimleri bu anlamda Jakoben devrimlerdir.

Ama gericiliğin ve devrimci umutların yitirildiği bir dönemde, bu radikalleşme pek ala

faşizmde olduğu gibi, işçi sınıfına karşı bir küçük burjuva haçlı seferine de dönüşebilir.

Jakobenizm ile Faşizm’in bu bağlamda belli bir ilişkisi de vardır. Ama bu da yine, işçi

sınıfının yeterince Jakoben olmamasının, yani devrimci olmamasının, oportunist günahlarının

bir cezası olarak ortaya çıkar.

*

Bonapartizm Jakobenizmin zıddıdır. Tepeden darbe yapar o devrimin kazanımlarına oturur ve

onları budar. O budadığı biçimiyle de genellikle başka ülkeleri istila eder.

Bonapartizm’e adını veren Napolyon Bonapart böyledir. Örneğin İslamiyet’in Bonapart’ı

Muvaiye’dir. İslamiyet’in Robespiyer’i Ali’dir. Ekim Devrimi’nin Robespiyer’i Lenin

Troçki’dir, Bonapartı Stalin’dir. Ama devrim ile bu karşı devrimler arasında, Fransa’da

Jirondenler; İslam’da Dört halife Devri, Rusya’da Zinovyev, Kamanav, Buharin’li dönem

vardır. Napolyon, Muaviye ya da Stalin, ancak bunlardan sonra imparator olacak güce

ulaşırlar.

Bonapartların esas karakteri, onların Jakobenizmi, yani devrimin ideal ve amaçların terk

etmesinde ve bu geleneği sürdürenleri tasfiyesinde toplanır. Bonapartizm bir karşı devrimdir.

Bonapartizm, devrimi, bir egemen sınıfın ele geçirmesidir. Bu hiç şaşmazca aynı biçimde

olur. Egemen sınıf bunu devrimin bayrağıyla yapar. Napolyon İmparator olduğunda, Fransız

devriminin, Eşitlik, Özgürlük, Kardeşliği sembolize eden üç renkli bayrağını İmparatorluk

Kuşağı olarak kuşanmıştı. Muaviye, Ali’ye karşı Sıffın savaşında, Askerlerinin mızraklarının

ucuna Kuran yaprakları taktırarak yok olmaktan kurtulmuştu. Stalin, Lenin’i bir tanrı gibi

dokunulmaz tabu yaparak karşı devrimini yapmıştı.

Bu tarihsel ortaklıklar ışığında baktığımızda Osmanlı tarihinde kimdir Jakoben?

Osmanlı tarihinde Jakoben neredeyse yok denecek kadar azdır. Çünkü, Osmanlı’da burjuvazi

çoktan devrimci barutunu yitirdiğinden, burjuva devrimlerinin tüm insanların eşitliği ideali

terk edilmiş, ulus bir etni, dil veya din ile tanımlanmaya başlanmıştı. Diğer yandan.,

79

Rusya’nın aksine, bir modern ve büyük sanayi olmadığı için, bu gerici burjuvazi karşısında,

bu Jakoben gelenekleri savunacak bir işçi sınıfı da yoktu. Dolayısıyla Jakobenizm çok sınırlı

ve cılız bir eğilim olarak vardır Osmanlı’da.

Jakobenizm’e en yakın eğilim, Ermeni ve Rumlar ve Balkan halkları arasındaki işçi ve

sosyalist partiler olabilir. Osmanlı imparatorluğunda hem modern işçileri içerdikleri hem de

ezildikleri için, Rum ve Ermeni ahali arasında bir Jakobenliğin izleri görülebilir. Ama bu bile

sınırlıdır. Çünkü, sadece burjuvazi devrimciliğini yitirmemiş, işçi hareketi de bu gerici

milliyetçilikten etkilenmiştir. Ulus artık, insan haklarıyla değil, Ermenilik, Türklük, Rumluk,

Bulgarlık vs. ile tanımlanmaktadır.

Fransız derimi olduğunda Früansa’nın yüzde onu Fransızca konuşuyordu. Fransız olmanın

devrimde bu günkü gibi bir etnik aidiyetle ilişkisi yoktu;. Fransız imparatorluğunun yayılmış

oluğu topraklarda yaşayan yurttaşlar anlamına geliyordu.

Osmanlı’da böyle bir hareket olmadı. Osmanlıcılık, egemen Müslüman devlet kastının

kendini savunma ideolojisiydi, bu anlamda aydınlanmayla bir ilgisi yoktu. En Devrimci ve

Sosyalist Hınçak partisi bile, hiçbir zaman, bir tüm Osmanlıda bir Fransız devrimi gibi devrim

yaparak, Osmanlı topraklarında dilsiz, dinsiz., etnisiz, tarihsiz bir cumhuriyet kurmayı

düşünmezdi, bir Ermeni partisi olmaktan öteye gidemedi.

Bu anlamda, içinde Türk ve başka din ve milliyetlerden komutanlar yöneticiler bulunan ve

etnik milliyetçiliğe daima mesafeli duran PKK, Türkiye’de Jakobenizm’e en yakın eğilimi

temsil eder. Osmanlı’da en devrimci ve sosyalist örgütler bile buna uzaktı. Hıncak içinde,

Kürtler, Türkler, Rumlar ve diğerleri yer almıyordu. Bu nedenle, Hınçak bile tam bir jakoben

sayılmazdı.

Osmanlı’da bilinen meşhur aydınlar arasında, Jakoben adını almaya layık olarak Tevfik

Fikret’ten söz edilebilir. O “Vatanm yeryüzü milletim İnsanlık” diyerek, her hangi bir etni,

dil, din, soy aidiyetini, ulusun buna göre tanımlanmasını reddetmiştir. Yani burjuva devrimi

ideallerinin, aydınlanmanın tutarlı bir savunucusudur.

Sadece bu idealleri sonuna kadar ve tutarlı savunmaz, bunlara ulaşmak ve bunları savunmak

için, tıpkı jakobenler gibi her şeye de hazırdır. Örneğin bir “lahza i teahhur” şiirinde, Sultan

İkinci Abdülhamit’e suikast yapan Ermeni devrimcinin bombasının biraz geç patalaması ve

bu nedenle müstebit sultanın ölmemesi nedeniyle hüznünü anlatır. Fikret, eğer yaşasaydı,

1908 devrimini (Babıali Baskını denen) darbeyle gömen, Ermenileri katleden Talat Paşa’nın

öldürülmesini, muhtemelen alkışlardı.

Bu gün bile böyle devrimciler yokken. Türkiye’nin sosyalistlerini çoğu Genel Kurmayın

peşine takılmışken, kendini Türklükle tanımlayan bir devletin yurttaşları olmak onları

rahatsız etmez ve sözde ABD’ye karşı olmak adına bu devleti savunmaya geçmiş

bulunurlarken, Tevfik Fikret, cumhuriyet döneminin bir sürü komünistinden bile,

Jakobenizme çok daha yakındır. Çünkü Cumhuriyet’in Komünistleri de Türk “Komünist”i

olmuşlardır, Osmanlı’nın komünistlerinin Ermeni “Komünist”i olmaları gibi.

1908 kıytırık devriminin Bonapart darbesi, İttihat Terakki’nin babıali baskını, yani darbesidir.

80

1908 devriminde bir Jakoben iktidarı yoktur.

İşte Talat Paşa, bu darbenin örgütleyicisi, devrimin kardeşlik ve özgürlük idealleri yerine

devleti yaşatma ve korumayı geçiren adamdır.

Zaten tam da bir Bonapart olduğu için, bir karşı devrimci olduğu için, o cılız devrimi yok

ettiği için Hitler’e ilham veren Ermeni katliamının örgütleyicisi olmuştur.

Biz sosyalistler ve devrimci demokrasi, Talat’ın değil, veya Ulusu din yani İslam ile

tanımlayarak Osmanlıyı yaşatmaya çalışan Teşkilatı Mahsusacı Mehmet Akif’in değil;

“Vatanım Yeryüzü Milletim İnsanlık” diyerek, her hangi bir din, etni, dil ya da toprak

parçasıyla ulusu tanımlamayı reddeden, tkarafını daima ezilenlerden, yoksulardan yana

koyan, kadın haklarını savunan, çok yönlü aydın (Ressam, eğitimci, mimar vs.) burjuva

devrimlerinin idealinin, aydınlanmanın o gerçekleşmemiş projesinin savunucusu belki de tek

Jakoben, Tevfik Fikret’in mirasının savunucularıyız.

*

Bu vesileyle Tevfik Fikret’in Sultan’ı öldürmek isteyen Ermeni devrimcisinin başarısız kalan

teşebbüsüne duyduğu üzüntüyü anlatan şiiriyle bu Jakobeni analım:

Önce bu günkü Türkçe’yle sonra o zamanın diliyle:

bir anlık gecikme

bir patlama...bir duman...ve bütün bir şenlik alayı,

sahnelediği oyunu seyreden kalabalık; haşin, azgın

tırnaklarıyla bir kahredici elin, didik didik,

yükseldi havaya bacak, kelle, kan, kemik...

ey yüce patlama, ey öc alıcı duman,

kimsin? nesin? bu saldırıya iten ne, sebep ne? kim?

arkanda bin meraklı bakış ve sen yoksun,

görünmeyen bir eli andırıyorsun, kurtarıcı.

sesinde o öfkenin o korkunç yıldırımı var ki

her yerde hak ve kurtuluş duygusunu tetikler.

vuruşunla kahredici ayağı titrer zorbalığın,

en gururlu, görkemli tâcı sarsar yaklaşışın.

silkip yüzyılların boyunlarındaki ilmiklerini, en çetin

bir uykudan uyandırır milleti dehşetin.

ey şanlı avcı, tuzağını boşuna kurmadın!

attın...ama yazık ki, yazıklar ki vuramadın!

dursaydı bir dakikacık (bu hep) geçen zaman,

81

ya da o durmasaydı o tâlihsiz* taç,

kanlarla bir cinâyete pek benzeyen bu iş

bir iyilik olurdu, benzeri yüzyıllarca geçmemiş.

ancak, rastlantı... âh o güçlülerin dostu,

güçsüzlerin, zavallıların değişmez düşmanı,

birden yetişti etkisiz kılmaya, bu yakıcı planı,

söndürdü bir nefeste bu parlak umudu;

yazdı, alay etmek için bilinçsiz yazgı,

zulüm tarihine bir övünme önsözünü.

kurtuldu; hakkıdır, alacak şimdi öcünü;

ancak; unutmasın şunu (ki) alçaklığın tarihi:

bir milleti çiğnemekle bu gün eğlenen (alçak)

bir anlık gecikmeye borçlu bu keyfini

Orijinal dilinde:

bir lahza i teahhur

bir darbe... bir duman... ve bütün bir gürûh-ı sûr,

bir ma'şer-i vaz'ı temâşâ, haşin, akuur

tırnaklariyle bir yed-i kahrın, didik didik,

yüseldi gavr-ı cevve bacak, kelle, kan, kemik...

ey darbe-i mübeccele, ey dûd-i müntakim,

kimsin? nesin? bu salvete sâik, sebeb ne? kim?

arkanda bin nigâh-ı tecessüs, ve sen nihân,

bir dest-i gaybı andırıyorsun, rehâ-feşân.

mâlik sensin o servet-i ra'dîn-i gayza ki

her yerde hiss-i hakk u halâsın muharriki.

sadmenle pâ-yı kaahiri titrer tegallübün,

en gırca tâc-ı haşmeti sarsar takarrübün.

silkib ukuud-u rikba-i a'sârı, en çetin

bir uykudan uyandırır akvâmı dehşetin.

ey şânlı avcı, dâmını bîhûde kurmadın!

atdın... fakat yazık ki, yazıklar ki vuramadın!

dursaydı bir dakîkacağız devr-i bî-sükûn,

yâhud o durmasaydı, o iklîl-i ser-nigûn,

kanlarla bir cinâyete pek benzeyen bu iş

82

bir hayr olurdu, misli asırlarca geçmemiş.

lâkin tesâdüf...âh o kavîler münâdimi,

âcizlerin, zavallıların hasm-ı dâimi,

birden yetişdi mahve bu tedbîr-i hârikı,

söndürdü bir nefesde bu ümmîd-i bârikı;

nakş etdi bir tehekküm içün baht-ı bî-şuûr

târih-i zulme bir yeni dîbâce-i gurûr.

kurtuldu; hakkıdır, alacak şimdi intikaam;

lâkin unutmasın şunu tarih-i siflekâm:

bir kavmi çiğnemekle bu gün eğlenen...(denî)

bir lâhza-i teahhura medyun bu keyfini!

-5 temmuz 1322-

-18 temmuz 1906-

tevfik fikret

Bu gün böyle şiir yazacak demokrat var mı bu Osmanlı artığı kayfi, ırkçı, inkarcı, baskıcı

devlete karşı mücadele eden Kürt gerillalar için?

Demokratı bırakalım sosyalist var mı?

Yok.

Nereden nereye gelindiği böyle daha iyi görülüyor.

Osmanlı’nın Jakobeni, Tevfik Fikret’i bile yok bugün.

Yirmi birinci yüzyılın devrimcisi ve Jakobeni bir yana.

16 Mart 2006 Perşembe

83

Tekinsiz

“Danıştay 2. Dairesi’ne yönelik silahlı saldırı olayıyla ilgili hakimliğe sevk edilen Muzaffer

Tekin’in serbest bırakılmasına karar verildi.”

Bu kısa haberin gerisini okumaya gerek yok. Adam evini gizli dinlenmeye karşı Amerikan

filmlerindeki gibi “hava yastıklı iki metal profil” zırhla kaplatıyor; Özel harpçi Veli Küçük ve

İbrahim Şahin gibilerle ilişki ve resimleri ortaya çıkıyor ama nedense soruşturma bu yönlerde

derinleştirilmiyor ve sağlam olmayan delillerle mahkemeye çıkarılıyor.

Soruşturmanın başlangıçta suçlanan dincilerden birden ulusalcılarla ve özel savaş dairesi

bağlantılarına kayması; Recep’in yine Şemdinli öncesinde olduğu gibi “Susurluk dahil

raflardaki dosyaları indiririz” tarzında esip gürlemeleri, liberaller arasında, artık bu sefer

Hükümetin bağlantıların üzerine gidip gizli örgütlenmeleri tasfiye edeceği gibi bir beklentinin

gelişmesine de yol açtı.

Ne var ki, politikada kişiler kişiler değildir. Onlar belli toplumsal sınıfların eğilimlerini

yansıtırlar ve zaten öyle oldukları için de o politik konumlarda bulunurlar. Sorun Recep Tayip

denen adem oğlunun karakteri veya yetenekleri veya kararlılığı sorunu değil; onun bu gün

sözcüsü olduğu sınıfın, yani Anadolu burjuvazisinin konumu, çıkarları ve karakteri sorunudur.

Bunun ötesi, eskilerin deyişiyle belki Recep Tayyip’in meşrebi, stili bahsine girer. Yani şu

insanların geri yanlarına hitap eden kabadayı stili mesela. Aslında bu stil de tamı tamına

burjuvazinin çıkarlarına uymaktadır.

Bilinir, kabadayılar, garibanlara karşı esip gürlerler, kabadayılıkları güçsüzlere karşıdır. Ama

iş, devletin ordusuna polisine gelince, onun karşısında süt dükmüş kediye dönerler; en sıradan

karakol polisinin bile karşısında, “Gözünün yağını yiyem abi” türünden yaltaklanma moduna

geçerler.

Tayyip de öyledir. Eser gürler de, garibanlara, Kürtlere, Çocuklara, Alevilere, İşçilere karşı

öyledir. Ordu devreye girince, karakol polisiyle başı derde girdiğinde ona yaltaklanan mahalle

kabadayısından farkı kalmaz. Tek farkı bu sefer bu Kasımpaşalı mahalle kabadayısı

üslubunun koca bir ülke çapında uygulanmasıdır.

İster Recep Tayyip gibi mahalle kabadayısı üslubuyla burjuvazinin çıkarlarını savunma

durumunda olsunlar; ister devletin gizli ve açık desteğinde Çaltı, Çakıcı ve benzerleri gibi

faşist ve mafyacı olsunlar bu kabadayı taifesinin hepsi son derece çapsız ve korkaktırlar.

Çünkü hiç birinde devlete karşı kabadayılık yapacak yürek yoktur. En büyük gücü, yani

devleti arkalarına alarak iş yaparlar. Bu bakımdan, devlete meydan okuyan en sıradan

devrimci bile bunlardan bin kat daha yüreklidir.

Her neyse, geniş yoksul yığınların gözüne kül atma ötesinde bir işlevi olmayan bu kabadayı

stili ile konuştuğunda zaten işin üzerine gitmeyeceği belli olmuştu. Kendileri açısından amaç

84

hasıl olmuştu. Kendi üzerindeki kuşkuları bertaraf etti ve bürokratik oligarşiye karşı üstün bir

pozisyona geçti.

Ama bu fırsatı kullanıp sonuna kadar gidip, karşı güçleri imha etmeyen; yani bütün

bağlantıları ortaya çıkarıp, geniş toplumsal güçleri seferber etmeyen; doğrudan Askeri

bürokratik oligarşinin çekirdeğine yönelmeyen her davranış, bir süre sonra karşı güçlerin

toparlanıp yeniden saldırısı için koşulları ona sağlamış olur ve kendi saflarında da güvensizlik

ve moral bozukluğunun tohumlarını yeşertir.

Şimdi olacak olan budur. Bürokratik oligarşi ilk fırsatta tekrar, bu sefer daha iyi planlanmış

olarak saldırıya geçecek buna karşılık AKP saflarında demoralizasyon ve dağılma eğilimleri

ortaya çıkacaktır.

*

Bu günkü Türkiye’nin politikasını anlamak isteyenler, Marks ve Engels çağlarının

Avrupa’sına ve sınıf ilişkilerine baksınlar. 1848 devrimleri ve sonrasında Marks Engels’in

bütün politik analizleri şu basit ilişkiye indirgenebilir aslında. Burjuvazi işçilerin korkusundan

büyük toprak sahipleri; Feodaller veya Prusya devletçiliğiyle uzlaşmaya girmiş, onun

karşısında yerlere kapanmıştır; bizzat kendi koyduğu ideallere ve hedeflere ihanet etmiş ve

onlardan yüz çevirmiştir. 1848 devrimlerinin yenilgisinin de; Birinci ve Üçüncü Napoleon

gibi maceracı ve serserilerin Fransa’nın başına geçmelerinin de; Bismark gibi bir toprak

ağasının bir başka Napolyon olarak başbakan olmasının da nedeni bu ilişkidir.

Türkiye’de de Büyük toprak Sahipleri veya Prusya Junker’liği yerine, Osmanlı yadigarı

Bürokratik Oligarşi koyulabilir. O zamanların Avrupa burjuvazisinin yerine de bu günkü

AK Parti veya Anadolu Burjuvazisi. Davranışlar tıpı tıpına aynıdır.

Bu aynılığı gösterebilmek için, AK Partinin dayanağı olan Anadolu Burjuvazisi “1789’ların

devrimci burjuvazisi gibi olsaydı ne yapardı”ya bakalım.

Gerçekten Prusya Yunkerliği benzeri Askeri Bürokratik Oligarşiyi tasfiye etmeyi hedefleyen

bir burjuvazi veya hükümet ne yapardı son suikastten sonra?

Önce derhal Veli Küçük’ten başlayarak bütün bağlantıların üzerine gider ve onları sorguya

çekerdi. Yani bu emekli generallerin teker teker tutuklanmaları veya sorguya çekilmeleri

gazetelerin sayfalarını doldurmaya başlardı. Bu hem onların çözülüşünü hızlandırır hem de

demokratik güçlere büyük bir cesaret ve inisiyatif verirdi.

Ama bu sadece marş dinamosu görevi görebilirdi, esas motorun harekete geçirilmesini

sağlayan. Çünkü böyle tedbirlerle muazzam bir gücün tasfiyesi mümkün değildir.

Bu her şeyden önce politik, dolayısıyla, büyük toplumsal güçlere dayanan bir mücadeledir. Bu

hukuki prosedür ancak bunun bir aracı olarak bir işlev görebilir. Sadece Hukukun bir

bürokratik ve askeri oligarşiyi tecrit ve tasfiye için yeteceğini sadece çocuklar düşünebilir. Bu

hukuki süreç bir anlamda politik güçler dizilişi için bir başlangıç sağlayıp, politik sürecin

destekçisi olduğu takdirde güç ilişkilerinde köklü bir değişimin kapısını açabilir.

Hukuki saldırı idari imkanlarla da desteklenir, Örneğin bunun için aynı zamanda derhal bu

85

işle ilişkili bütün generaller, başta Büyükanıt olmak üzere “tahkikatın selameti” bakımından

emekliye sevk edilir.

Ama bu gibi hukuki ve idari tedbirler de yetmez. Bunlara paralel olarak, Türkiye’nin üç

büyük toplumsal gücünün desteğini almadan bu bürokratik askeri oligarşiye dokunulmaz ve

onun gücü ve egemenliğinin kökleri kazınamaz: Bu güçler İşçi Sınıfı; Kürtler ve Aleviler’dir.

Bunun için en asgari olanları sıralayalım.

İşçilerin desteğini kazanmak için ilk elde minimumundan şunlar yapılabilir: İşçiler için en

önemli sorun, kendilerini sermayenin saldırılarına karşı koruyacak birlikler kurabilme

sorunudur. Bütün anti demokratik yasalar bunları engellemektedirler. Bu nedenle ilk elde

Terörle Mücadele Yasası gibi yasalar derhal geri çekilir. İşçilerin grev ve örgütlenme hakkını

kısıtlayan yasalar kaldırılır. Sosyal sigortalar gibi işçilerin paralarıyla kurulmuş kurumlar

bütünüyle işçilerin denetimine verilir. Asgari geçim endeksini belirlemek işçi örgütlerine

bırakılır ve hiç kimsenin ücreti bu endeksin aşağısında olamaz. Bunlar bir iki gün içinde bu

günkü çoğunlukla çıkarılabilecek yasalardır. Böylece hem işçilerin desteği alınır hem de aktif

bir politik özne olarak harekete geçmesinin yolları açılır.

Alevilerin ve diğer azınlıkların ve de şehir orta sınıflarının desteğini kazanmak ve Bürokratik

ve askeri oligarşiyi tecrit etmek, kitle desteğinden mahrum kılmak için: Diyanet derhal

lağvedilir. Bütün imam hatipler normal okullara çevrilir. Bütün kilise, Cami, Cemevi, Havra

vs.den her türlü devlet desteği çekilir; devlet müdahaleleri bırakılır ve onlar cemaatlerin

gönüllü bağışlarına terk edilir. Yani gerçek anlamda bir laikliğe geçmeyi sağlayacak tedbirler

ve yasalar peş peşe yürürlüğü konur. Bununla şehir orta sınıfları, bu Bürokratik Oligarşinin

militan destekçi güç tarafsızlaştırılabilir veya kazanılabilir. Ama en azından militan bir

savunun durumundan çıkarılır.

Kürtlerin desteğini kazanmak için: Derhal bir Af çıkartılarak ve PKK’ya legal alanda politika

yapma olanağı verilir. Buna bağlı olarak derhal seçim barajı düşürülür. Osmanlı kalıntısı

Kaymakamlık, Valilik gibi makamlar derhal kaldırılır ve mahalli polis ve jandarma seçilmiş

mahalli yöneticilerin emrine verilir. Madem ki Türklük hukuki bir kavramdır deniyor,

Türklüğü, her türlü dil, din, etni ile tanımlanmaktan kurtarmak için, derhal herkesin ana

dilinde eğitim yapma hakkı her Türk yurttaşının temel hakkı olarak tanınır. Keza Türklüğü

Türk etnisinden soyutlamak ve gerçekten hukuki bir içerikle doldurmak için, Tarih

kitaplarından Türk Tarihi ile ilgili bölümler çıkarılır. Genel bir insanlık tarihi ve Anadolu’da

yaşamış bütün kavim ve uygarlıkların tarihi öğretilir.

Hiçbir etni veya dil diğerlerinden üstün olmayacağından, Türk Dil ve Tarih kurumları da,

tıpkı diyanet gibi kapatılır. Şu veya bu dilden veya etniden veya kültürden olmak, tıpkı din

gibi kişisel bir sorun olur. Tıpkı dinsel bir cemaatin bir araya gelmesi gibi, şu veya bu kültür,

etni, dillerden insanlar bir araya gelip onları geliştirmek veya korumak için istedikleri türden

birlikler kurabilirler. Ama bunların hepsi tıpkı gerçekten laik bir ülkedeki dini kurumlar gibi

devletin dışında ve özel bir sorun olarak kalırlar. Sadece bu tedbirler bile, sadece Kürtleri

değil, bütün diğer ezilen azınlıkları kazanır ya da tarafsızlaştırır.

Bu üç büyük gücün aktif desteğini almaya yönelik tedbirlere paralel olarak, bürokratik

86

oligarşinin, kendini toparlayamadan üzerine gitmek; onun sabotajlar yapmasını engellemek

için; kararnamelerle, bütün Özel Harp Dairesi, Seferberlik Tetkik Kurulu gibi kurumların

lağvı; soruşturmanın gizli ve örgütlü ilişkilere yönelik olarak derinleştirilir.

Böyle tüm cephelerde yürütülecek kombine ve en büyük güçleri harekete geçiren, karşı

güçleri tecrit eden kararlı ve sonuna kadar giden bir saldırı, bürokratik oligarşi saflarında hızla

bir panik ve gemisini kurtaran kaptan duygusunun yayılmasına yol açar ayrıca bu da çeşitli

ilişkilerin itirafları vs. aracılığıyla saldırıya güç katar.

Çünkü bürokrasi ne kadar güçlü olur ve görünürse görünsün, kapıkulu ruhludur. Güç ve irade

karşısında eğilmekten başka bir şey bilmez. O en tafrasından yanına varılmaz “kahraman”

generaller bile aslında, üzerlerindeki sırmalı elbiseler çıkarıldığında, son derece sıradan ve

korkak birer adem oğlu olarak ortada cascavlak kalırlar.

İşte o hayali burjuvazinin yapabileceği böylesine bir kararlı harekat dışında Türkiye’de

bürokratik oligarşiyi iktidardan uzaklaştırmak ve nispi bir demokrasiye ulaşmak mümkün

değildir.

Fransız Devrimi’nde olan işte böyle bir şeydi. Burjuvazi Asillere ve Krallara karşı tam da

geniş halk kesimlerinin desteğini alacak Benzeri tedbirlerle ve kararlılıkla harekete geçmişti.

Türkiye’nin burjuvazisi de bir zamanlar Fransız devrimini yapan burjuvazinin Kral, kilise ve

soylulara karşı gösterdiği kararlılığı, bürokratik oligarşiye karşı gösterecek bir yapıda olsaydı,

böyle davranırdı.

Elbette AKP veya Anadolu Burjuvazisi bütün bunların hiç birini yapmadı ve yapmaz. Tıpkı

1848 devrimlerini satan ve ondan sonra da eski rejimin güçleri karşısında yerlere kapanan

burjuvazi gibi davranmaktadır.

Akibetlerinin de aynı olacağı tahmin edilebilir.

Peki İşçiler yapabilir mi?

İşçiler nesnel toplumsal konumlarıyla elbette böyle bir değişimi başarabilecek biricik

güçtürler. Ama... bu gün böyle davranamaz durumdalar.

1848 Devrimlerinde İşçiler yükselen bir güçtü ve Demokratik Cumhuriyet esas işçilerin

sloganıydı. Bugün ise, İşçiler sınıf olarak çok daha güçlü olmasına rağmen milliyetçilik ile

zehirlenmiş ve demokratik cumhuriyet hedefini terk ettikleri için ekonomizme gömülmüş

ilkelliği ebedileştirmiş bir sınıf durumundadır.

Aynı zamanda 20. yüzyıldaki yenilgilerin de etkisiyle, kendi kendine bir sınıftırlar ve

bağımsız bir politik bir güç olarak ortaya çıkamamaktadırlar. Bu günün işçileri, 1848’in yarı

esnaf işçilerinden bile daha kötü bir durumdadırlar politik, örgütsel olarak ve ideolojik olarak.

Bürokratik Oligarşi, yirmi birinci yüzyılda bile hala 19 yüzyılda olduğu gibi egemenliği

elinde tutabiliyorsa, bu burjuvazinin korkaklığı kadar, İşçilerin bu demoralizasyonu,

programsızlaşması ve kendi kendine bir sınıf haline dönüşmesi nedeniyledir.

Böylece 19. Yüzyıldaki gibi bir durum ortaya çıkmaktadır. “Burjuvazi “artık” yönetemiyor,

İşçiler de “henüz” yönetemiyor. Bu sayede bonapartizm var olabiliyor” diyordu Marks ve

87

Engels. Büyük tarihsel yenilgiler sonucu, demoralizasyon ve programsızlık sonucu işçi sınıfı

19 yüzyıldakinden de kötü bir durumda olunca, aynı koşullar ortaya çıkıyor.

Bu durumda, İşçiler öznel nedenlerle, burjuvazi korkaklığından bu gerekli değişiklikleri

yapacak gücü ve kararlılığı gösteremeyince, bunları burjuvazi adın yukarıdan, anti demokratik

bir biçimde yapacak ve böylece kendi gücün ve iktidarını da pekiştirecek Bonaparizmin önü

açılıyor.

Marks ve Engels, “devrimin cellatları onun vasiyetini yerine getiriyor” diyorlardı kıta

Avrupa’sında 1848 devrimleri sonrasındaki gelişmelere bakarak. Yani politik iktidara

egemen olan Bonapartlar burjuvazinin ihtiyacı olan sosyal değişiklikleri gerçekleştiriyorlardı.

Ama bu anti demokratik ve yukarıdan bir biçimde yapılıyordu. Bir bakıma Burjuvazi politik

iktidarı Bonapartlara bırakıyor; Bonapartlar da buna karşılık onların ihtiyacı olan işleri

yapıyorlardı.

Türkiye’de de böyle olmaktadır ve böyle olacaktır.

Burjuvazinin bu korkaklığı karşısında Kürt sorununda da belli reformları, bizzat yine bu

askeri bürokratik oligarşi yaparsa kimse şaşırmasın. Çünkü Bu oligarşi, giderek, bu sorunu

çözmedikçe iktidarı elinde tutmanın mümkün olmadığını görmektedir. Bu nedenle, aslında

bürokrasi içindeki Kürt sorunu karşısındaki tavırlar nedeniyle çatışma, Hükümet ile Bürokrasi

arasındakinden daha da serttir. Aslında hükümetin korkaklığı, bürokrasi içindeki reform

yanlısı güçlerin zayıflamasına da sebep olmaktadır.

Diğer bir ifadeyle bürokratik oligarşinin genel ve uzun vadeli çıkarlarıyla; inkar ve baskıya

dayanan, güçlerin çıkarları arasında belli bir çelişki bulunmaktadır.

Bu bürokratik oligarşinin uzun genel ve vadeli çıkarlarını savunanların bir çok ifadesinden

görülen odur ki, bürokratik oligarşi içinde bu konuda daha açık sözlülük ve kararlılık vardır.

Örneğin bu kararlılık ve açık sözlülük, Mahir Kaynak’tan, Yalçın Küçük’e veya Emekli MİT

görevlilerinin yazdığı raporlardan, kimi Emniyet görevlilerinin Meclis’te söyledikleri sözlere

kadar yansımaktadır.

Son suikast hadisesinde de, ortaya çıkarılan belgeler, ilişkiler bile bizzat bu çatışmanın ve

mücadelenin bir göstergesidirler. Devletin bir kanadı, el altından veya açıktan desteklemese,

AKP veya hükümetin bir şey yapacağı yoktur ve bu desteği de sadece kendi konumunu

sağlamlaştırarak kullanmakla yetinmekte; özel savaşçıların üzerine gidecek cesareti

gösterememekte ve böylece bizzat kendini zayıflatmaktadır. Ama sadece kendini değil,

Bürokratik oligarşi içinde Hükümete açık veya gizli destek veren güçleri de zayıflatmakta ve

onlarda moral bozukluğuna yol açmaktadır.

Özetle Hükümet, AKP ya da burjuvazi (özünde hepsi aynı şeydir), eline geçen fırsatları,

Askeri bürokratik oligarşiyi tecrit etmek ve iktidardan uzaklaştırmak için, dolayısıyla da

demokratikleşme için değil, var olan sistem içinde kendi mevzilerini güçlendirmek (örneğin

Cumhurbaşkanlığını ele geçirmek vs. için) kullanmaya kalkınca bizzat kendi konumunu

zayıflatmakta, kendi ayağına da kurşun sıkmaktadır. Ama sadece kendini değil, askeri

Bürokratik oligarşi içindeki farklı stratejilerin mücadelesinde, kendisinin ittifak yapabileceği

88

güçleri de zayıflatmaktadır.

Uluslar arası durum da İran vesilesiyle ABD’ için bu Askeri bürokratik oligarşinin daha ehven

bir partner olduğu koşulları da yaratınca, AKP veya hükümetin giderek tecrit olma durumu

pekişmektedir.

Buna Avrupa Birliği’nin zaten gönülsüz ve ABD’nin baskılarıyla usulen açılmış görülen

kapılarının da daralacağı ve Avrupa ufkunun kararacağı da eklenirse, bu Hükümetin ayakta

kalma şansı bulunmamaktadır.

Eğer hala hükümet olmaya devam ederse, bu pis işleri yaptırmak için, kestaneleri ateşten

çıkarmak için işe yarayabileceği düşüncesiyle olabilir. Elbet, örneğin İran’a karşı bir

saldırının kararının bu hükümet eliyle alınması, Erbakan’a İsrail ile anlaşmalar yaptırılması

gibi, hem ABD’nin hem de Ordu’nun tercih edeceği bir durumdur.

Ama daha büyük bir olasılık., önümüzdeki dönemde yeni siyasi cinayetler.

Ama bu sefer daha iyi planlanmış ve örneğin politik İslam ile ilişkileri daha net ve açık

olanlara; örneğin Hizbullahçılara işletilecek politik cinayet ve sabotajlar, hükümetin bu son

suikastte olduğu gibi, kendini öyle kolay temizleyemeyip suçlu olarak derin devleti

gösteremeyeceği, böylece kendisinin tecridini ve iktidarsızlığını iyice pekiştirecek sabotaj ve

cinayetler beklenebilir.

Bu darbeler altında, iktidar partisi iyice köşeye sıkışıp, panikledikçe ve hata üstüne hata

yaptıkça, bizzat kendi içinde de bölünmeler açığa çıkabilir. Örneğin, aslında ruhuyla MHP’li

olan milletvekilleri ayrılabilir. Hükümet Erken seçime zorlanabilir ve seçimlerden en büyük

parti olarak çıksa bile, DYP, CHP ve MHP karşısında bir çoğunluktan yoksun olup, iktidarı

bu koalisyona bırakmak zorunda kalabilir.

İşlerin böyle gelişmesi durumunda, Ağar’ın, Başbakanlığı ve bu mafyacı derin devletçilerin

iktidarlarını korumak için “Kürt sorunu”nda adımlar atması, Barzani’ye kayışı durdurmak için

PKK’nin önünü açmak zorunda kalmaları gibi durumlarla karşılaşılırsa, kimse şaşırmasın.

Unutmamalı, bütün dünyada, ezilen uluslarla uzlaşmaları ellerinde onların kanını en çok

taşıyanlar, o güne kadar onlara karşı en sert politikaları uygulamış ve savunmuş olanlar

yaparlar ve yapabilirler.

Kürt hareketi içinde, Barzani ve Talabani şimdiye kadar Öcalan ve PKK’nın rantını yedi.

Gerek Türk devleti gerek ABD ve gerek Avrupa, Öcalan ve PKK’ya karşı Barzani ve

Talabani’yi desteklediler. Onun güçlenmesini engellemek için, önünü tıkamak için, Barzani

ve Talabani’nin önünü açtılar.

Ama bu sefer, Türk bürokratik oligarşisinin PKK’ya karşı bizzat kendi besleyip büyüttüğü

Barzani ve Talabani şimdi kendisini tehdit eder bir güç olarak ortaya çıkınca, bu sefer onlara

karşı PKK ve Öcalan’ın önünü açmak, onunla uzlaşmalara girmek zorunda kalabilir.

Barzani ve Talabani, bütün bu geniş olanaklara rağmen, gerek sınıfsal konumları gerek

ideolojileri nedeniyle bu olanağı, bölge halklarının bir ortak kurtuluşu yolunda kullanma

eğiliminde olmadılar, olamazlardı ve zaten öyle olmadıkları için de destekleniyorlardı.

89

Ama PKK ve Öcalan, eğer yeterince iyi hazırlanabilirlerse, ellerine böyle bir fırsat geçtiğinde,

bu güne kadar kapatıldıkları gettodan çıkabildiklerinde, birden bire Bürokratik Oligarşinin de,

ABD’nin de, Burjuvazinin de bütün hesaplarını alt üst edebilecek çok güçlü bir demokratik

hareketin doğuşuna katalizatörlük edebilirler. Bu olasılık, zayıf olsa da ve her geçen gün

zayıflasa da var olmaya devam etmektedir.

Ama olayların böyle gelişmemesi, PKK’nın yavaş yavaş eriyip çözülmesi; Öcalan’ın giderek

şimdi her gün daha fazla olduğu gibi bir sembol olarak kullanılması ama fiiliyatta onun

dediklerine tümüyle ters bir politika ve hat izlenmesi veya onun savunduğu hattın sabote

edilmesi, anlamsızlaştırılması, şekilsizleştirilmesi sürerse, Türkiye’de bir Türk-Kürt savaşı

çıkar, bir kaç milyon insanın ölümünden sonra ortaya iki devlet çıkar.

Ama buna sıranın gelmesi için, önce şu İran meselesinin halli, yani Orta Asya ve Orta

Doğunun kontrol altına alınması; Rusya ve Çin’in kuşatılmasının tamamlanması; Avrupa’nın

iyice ABD’nin vesayetini kabul edebilmesi için, İran’ın bir şekilde kontrol altına alınması

gerekmektedir. Şimdilik olayların gelişimi bunu işaret ediyor.

30 Mayıs 2006 Salı

90

Başına Topladığı Cinleri Dağıtamayan Büyücü

Türkiye denen ülkenin topraklarında yaşayan insanların, insan gibi yaşamasının, en önemli

ve büyük engeli ve düşmanı bizzat Türk Devleti ve ona egemen olan askeri bürokratik

oligarşidir.

Bu temel gerçek ve önermeden yola çıkmayan her düşünce, her davranış, her politika, her

hareket, her siyasi parti, son duruşmada gelir bu askeri bürokratik oligarşinin manevra ve

taktiklerinin basit bir aracı olmaktan kurtulamaz.

Elbette bu askeri bürokratik oligarşi öyle soyut bir varlık değildir. Somuttur. En somut biçimi

de, bizzat Genelkurmaydır.

Bu Askeri Bürokratik Oligarşi, hem devlet memurlarının işledikleri suçlardan dolayı

muhakemesini izne tabi kılan yasalar gibi bir sürü yasayla; hem de her türlü demokratik

kontrol dışı, “derin devlet” denen, devlet sırrı ardına gizlenmiş ve fiilen yasa dışı örgütler

aracılığıyla bu egemenliğini sürdürmektedir.

Ancak Yaşar Büyükanıt ve İlker Başbuğ ekibinin ordunun başına geçişinden beri, çok temel

bir değişiklik gerçekleşmiş bulunmaktadır.

Daha önceleri bu yasa dışı ve örgütler önceleri Genelkurmayın, diğer ifadeyle Askeri

Bürokratik oligarşinin egemenliğini korumanın araçlarıyken, simdi bizzat Genelkurmay ve

Askeri Bürokratik Oligarşi bu yasa dışı ve gizli örgütlerin bir aracına dönüşmüş

bulunmaktadır.

Bu Genel kurmay sitesini bile askeri müdahaleler için kullanan; Türkiye denen ülkenin

topraklarında yaşayan insanlar içinde “Ne mutlu Türküm” demeyenleri açıkça düşman ilan

edip, “Söz konusu olan vatansa gerisi teferruattır” diyerek, en sıradan farklı düşüncede olma

hakkını bile kabul etmeyen ve bu hakkın kabul edilmesini bile düşman ve askeri hedef olarak

tanımlayan, açıkça ırkçı ve faşist bir ideolojiye sahip ekip, bugün devlete egemendir.

Türkiye’ye egemen askeri bürokratik oligarşinin kendisi bile, bu yasa dışı ve gizli ekibin

elinde rehin durumuna düşmüştür ve onun basit bir aracıdır.

Türkiye’deki güç ve iktidar ilişkilerinde son bir iki yılda gerçekleşen bu köklü değişiklik

görülmediği takdirde Türkiye’deki politik gelişmeleri anlamak olanaksızdır.

Bu ekip başa geldiğinden beri, Türkiye politikası, hepsi de bu ekip tarafından tetiklenmiş

politik krizlerin içinde yuvarlanıp durmaktadır. En son örneği Cumhurbaşkanlığı seçimleri ve

onun yol açtığı erken seçimlerde görüldü. Şimdi yeni bir kriz tetiklenmiş bulunuyor.

Aslında seçimlerde geniş emekçi kitleleri, tam da bu ekibin tetiklediği bunalımlara bir cevap

olarak ve onların karşısında bulunduğunu göstermek için, AKP’ye büyük bir destek vererek

ve bağımsız milletvekillerini Meclis’e göndererek Parlamento ve hükümete, bu askeri

91

bürokratik oligarşiye ve onu da kontrol altına almış bu Kontrgerillacı, ırkçı ve faşist çeteye

karşı açık ve kararlı bir politika için gerekli desteği verdi ve beklentisini iletti.

Ama Anadolu’nun katledilmiş ve sürülmüş Hıristiyan ahalisin mallarıyla ilk sermaye

birikimini yapan Müslüman burjuvazi, demokrasi gibi bir gerçek hedefi bulunmadığından,

kendisine açılmış bu krediyi bir mirasyedi gibi harcamıştır.

Halbuki seçimlerde aldığı ağır darbe ile, askeri bürokratik oligarşi ve ona egemen olmuş bu

ırkçı ve faşist çete tam bir dağınıklık, şok ve ararsızlık içinde bulunuyor, Genelkurmay

başkanı ha bre “amuda mı kalkayım” diye sorup duruyordu..

Anadolu burjuvazisinin korkak ve anti demokratik karakterini yansıtan hükümet ve

parlamento, askeri bürokratik oligarşinin gücüne ve egemenliğine son vermek veya en

azından onu sınırlamak için, toplumun önüne bir altın tabak içinde sunduğu bu fırsatı

değerlendirmek için hiçbir şey yapmadı.

Bir parça demokratik bir burjuvazi, AKP veya Parlamento, Alevilerin ve şehir orta sınıflarının

korkularını, örneğin diyanet işlerini kapatarak, bütün cami görevlilerinin de tıpkı Alevi

dedeleri ve Hıristiyan papazları gibi cemaatin gönüllü bağışlarıyla yaşamasının yolunu

açarak; İmam hatipleri kapatarak; okullardan din derslerini kaldırarak aynı zamanda da

kimsenin giyiminden veya ramazanda sokakta yemek yediği için en küçük bir farklı davranış

veya tehditle karşılaşmayacağı gerçek bir gerçek bir laikliğin koşullarını sağlayarak,

giderebilir ve bu askeri bürokratik oligarşiyi en büyük desteğinden tecrit edebilirdi.

Aynı şekilde yeni anayasada, tıpkı din gibi bir dilin ve soyun da politik bir anlamı

olmamasını, Türklüğün sözde değil gerçekten, belli bir ülkenin topraklarında yaşayan

insanları tanımlamak için hukuki bir kavram olmasını, Türk devletinin adı dışında bütün dil,

kültür ve etnilere eşit mesafede bulunmasını sağlayarak, örneğin ilk elde, tıpkı Diyanet İşleri

ve İmam Hatipler gibi, Türk Tarih ve Dil Kurumu gibi kurumları kapatarak veya resmi

kurumlar olmaktan çıkararak ve her kültüre, her dile istediği kurumları özgürce kurmanın

yollarını açarak, okullarda Türk Tarihi değil, insanlık tarihi okutarak; herkese ana diylinde

eğitim hakkı vererek ve Türkçe’yi bir tür “Lingua Franz”, ulusu tanımanın bir aracı değil,

teknik bir sorunu çözümleyen bir ortak konuşma dili olarak öğreterek, Kürtlerle ve diğer

halklarla barışmanın ve PKK’nın silah bırakmasının yolunu açabilirdi. Bizzat Öcalan, yeni

anayasada Kültürlerin farklılığı tanınsın iki ay içinde gerilla biter diyordu İmralı’dan. Yani

böylesine uygundu şartlar. Hem arkasında destek vardı, hem kendisine barış eli uzatılmıştı.

Böylece bu demokratikleşme adımları demokratik güçleri güçlendirir ve de böylece bir

kartopu etkisi sağlanarak, bu askeri ve bürokratik oligarşinin egemenliği adım adım

geriletilebilirdi.

Ancak bütün bunların hiç biri yapılmadı. Aylar türban tartışmalarıyla, göstermelik Kürdistan

gezileriyle yitirildi. Bu yönde en küçük bir niyet gibi görülmedi. Aksine Hükümet izlediği

politikalarla, kendisini destekleyen liberallerden bile koptu.

AKP veya burjuvazi, 1848 devriminde korkaklığı ve kararsızlığıyla ün salmış ve o

zamanlardaki Alman burjuvazisinin korkaklığını ve anti demokratik karakterini yansıtan

92

“Frankfurt Parlameterleri” gibi davrandı.

“Frankfurt Parlamenterleri”nin korkaklıkları Avrupa gericiliğinin kendini tekrar toplamasının

ve 1848 devrimlerini boğmasının yolunu açmıştı. Benzer şekilde AKP’nin korkakığı ve anti

demokratik karakteri de, askeri bürokratik oligarşinin ve ona da egemen olan bu kontr

gerillacı yasa dışı ve gizli ekibin tekrar toparlanmasına ve ipleri ele geçirmesine olanak

sağladı.

Şimdi artık, AKP ve Hükümetin kendisi de bizzat bu çetenin elinde bir rehinedir. Demokratik

olmamanın ve kararsızlığın cezasını, tıpkı Erbakan’a bir zamanlar İsrail’le anlaşma

yaptırılması gibi, çekecektir.

Barzani ve Talabani, Kürtler içinde Demokratik ve Laik karakterli yoksullara dayanan Öcalan

ve PKK’ya karşı, AKP’yi desteklemişlerdi. Şimdi AKP, Genelkurmayın bir rehini olarak,

kendisini destekleyen Barzani ve Talabani’nin başında bulunduğu devletlere karşı savaş

kararları çıkartmaktadır.

(Türkiye’nin aptallık ve korkaklıkta AKP’den hiç de daha geri olmayan ikinci cumhuriyetçi

liberalleri de, bunu PKK ve DTP’den bir uzaklaşma olarak selamlamışlardı. Halbuki bu

uzaklaşma son duruşmada, daha anti demokratik, daha gerici bir ulusçuluğa gidiş, PKK’nın

temsil ettiği demokratik hedeflerin ve programın terk edilişi anlamına geliyordu.)

Ancak bu askeri bürokratik oligarşi ve bu yasa dışı ve gizli çete de çok tehlikeli bir oyun

oynamakta ve tıpkı AKP ve bir zamanlar Babıali baskını ile iktidara gelmiş İttihat Terakki

çetesi gibi kendi sonunu hazırlayacak gelişmeleri tetiklemektedir.

Büyükanıt-Başbuğ kliği, Kürt sorununda tamamıyla inkar ve baskı politikası izleyerek ve bu

sorunun çözümü için demokratik bir tartışman bile yolunu tıkayarak kendi engelleyemeyeceği

süreçlere yol açacaktır.

Bu askeri bürokratik oligarşiyi bile kendine esir ve rehin almış, İttihat Terakki gibi ırkçı, gizli

ve yasa dışı ekip, kendi varlığı ve egemenliği ile ABD’nin Dünya egemenliği için yapmak

istediği düzenlemeler arasında çelişki olduğunu görmektedir.

Bu askeri bürokratik oligarşi, kendi içindeki Büyükanıt - Başbuğ benzeri İttihat ve Terakki

maceracılarını tasfiye ederek, dünya dengelerine uygun pozisyonlar alarak bu güne kadar

egemenliğini sürdürebilmiştir. Bu gibi maceracı ekiplerin kendi egemenliğini bile tehlikeye

attığını tecrübesine sahipti. Bunun sağladığı bir esnekliği vardı.

Örneğin Binirci Dünya savaşandan sonra, Sovyetler’in varlığını tanımış ve tarafsız bir politika

izlemişti uzun yıllar. Buna uygun olarak da Turan hayallerini bir kenara atmıştı.

İkinci Dünya savaşında, bütün el altından desteklere rağmen, tarafsız bir konumu korumuş ve

Sovyetler’e karşı Almanya’nın yanında savaşa girmemişti.

Savaştan sonra, çok partili rejime geçerek yeni dünya dengeleri içinde yerini almıştı.

27 Mayıs darbesi ile bu dengeler içindeki yerini sağlamlaştırmıştı.

Bu esneklikleri gösteremeseydi bu gün askeri bürokratik oligarşinin egemenliği çoktan bitmiş

93

olabilirdi. Bunlar onun ömrünü böyle uzatabildi. Ve benzer bir esnekliği gösteremeyen Doğu

Avrupa’nın bürokrasileri alaşağı olurken, Atatürk’ün heykelleri hala yerinde durabilmiştir.

Bu gün bu esnekliği gösteremediği görülmektedir. Aslında ABD’nin dünya egemenliği

politikaları içinde, bu Askeri Bürokratik oligarşinin egemenliğine iyi bir yer var.

ABD bu büyük orduyu ve devleti yanında ve iyi bir müttefik olarak desteklemekten yanadır.

Hem radikal politik İslam’a karşı, hem de Avrupa Birliğinin siyasi bir irade oluşturmasına

karşı, hem Ortadoğu, Balkanlar ve Kafkaslar’da güçlü bir konum için Türkiye, ABD’nin

kendisinden kolay vazgeçilemeyecek bir destek üssüdür.

Ama bunun için, askeri Bürokratik oligarşinin bu günkü dünya dengelerine uygun bir

değişime ayak uydurması gerekir geçmişte olduğu gibi.

Örneğin Avrupa Birliği’ne Türkiye’nin girmesi, ABD için büyük stratejik öneme haizdir.

ABD ekonomik olarak birlik olmuş bir AB’ye karşı değildir. Ama bunun siyasi bir irade ve

askeri güç oluşturmasına ve karşısına bir rakip olarak çıkmasına karşıdır. Bunu engellemek

için, İngiltere’nin yanı sıra Türkiye’nin de kendi müttefiki olarak AB’ye girmesinin ABD’nin

dünya ölçüsündeki planları açısından hayati bir önemi bulunmaktadır. Sanılanın aksine AB

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne girmesini istemiyor. Bunu isteyen ABD ve onun Avrupa

Birliği içindeki müttefikleridir.

Ama bunun olabilmesi için, Türkiye’nin belli bir demokratikleşme ve ekonomik refaha

ulaşması gerekir. Bu ise her şeyden önce Kürt sorununun en azından İspanya ve Bask’ta

olduğu gibi bir çözümünü gerektirir. Böylece Türkiye, ABD’nin Avrupa ve Orta doğuya

ilişkin planları için uygun biçimi almış olur. Askeri Bürokratik oligarşi böyle bir politikaya

geçiş yapabilirse, bir zamanlar Atatürk ve İnönü’lerin yapabildiği gibi, daha onlarca yıl

egemenliğini bile garanti altına alabilir.

Normal olarak askeri bürokratik oligarşinin, bunları görebilecek bunun için gerekli

düzenlemeleri yapabilecek ve ömrünü uzatabilecek esneklikleri göstermesi gerekirdi tarihsel

geleneklerine bakıldığında.

Örneğin Susurluk olarak bilinen çetelerin kısmen açığa çıkartılıp kontrol altına alınması, bu

yönde bir hamleydi.

Öcalan bu askeri bürokratik oligarşinin gerçek gücünü ve esnekliğini bildiği için, tıkanmış

olan Kürt sorununu açacak bir kanal için hep bu zümrenin bu yönüne hitap etmeye çalıştı

yıllardır.

Ne var ki, nasıl Özal’ın önce Orduya verdiği güç, sonra onun daha esnek politikalara geçişinin

önünde bir engel oldu, kendisi başına topladığı cinleri dağıtamayan büyücüye dönüp o

cinlerin kurbanı oldu ise, bu gün askeri bürokratik oligarşi de aynı durumdadır. Kendi

yarattığı derin devlet, kendisini rehin almıştır. Başına topladığı cinleri dağıtamamaktadır.

Ama sadece bu kadar değil, bizzat tüm ülkeyi, hatta bizzat askeri ve bürokratik oligarşiyi

rehin almış olan bu yasa dışı ve gizli ekip, kendisi de başına topladığı cinleri dağıtamayan bir

büyücüye dönecek ve tıpkı İttihat Terakki gibi kendisiyle birlikte egemen olduğu ve rehin

94

aldığı ülkeyi de tarihe gömecektir.

Bir kere son manevraların esas konusu PKK değil. Güney’deki Kürt oluşumu. Yoksa

PKK’nın bitirilemeyeceği yıllardır nice kurmayların ağzından açıklandı. Nice kurmaylar

Güney’e yapılacak, ki bir zamanlar Barzani’nin desteği ile de yapılıyordu bu harekatlar, bir

hareketin bir netice getirmeyeceğini defalarca kamuoyuna açıkladılar.

Peki bu kamuoyunu PKK’ya karşı savaş için Güney’e girme yönünde hazırlama ne oluyor?

Her zaman onlarca asker cenazesi geliyor. Genel Kurmay politik ortama göre ya bunları

sessizce geçiştiriyor ya da şimdi olduğu gibi ırkçı bir milliyetçiliği sokağa salmanın ve tüm

demokratik özlemleri bastırmanın bir aracı olarak kullanıyor. “Şehit”ler aslında “Söz konusu

olan vatansa (yani bu gizli ve yasa dışı zümrenin çıkarlarıysa) gerisi teferruattır” diyen

Genelkurmayın basit manüplasyon araçlarıdır.

Hasılı, şimdi ortada bir harekat var ve bu harekat için şehit cenazesi, ırkçı sürüleri sokaklara

salma zamanı.

Peki neden böyle?

Askeri bürokratik oligarşi ve simdi onu da rehin almış Ergenekon, gerek Güney’deki

gelişmelerin gerek AKP’nin seçim başarısının kendisinin egemenliğini artık iyice tehdit

ettiğini görüyor. Son bir umutla bütün varını yoğunu ortaya koyan bir kumarbaz gibi, bu

egemenliği garanti altına almak için, tüm güçlerini ortaya sürüyor ve kaybettiği mevzileri geri

almayı planlıyor.

Yani ABD’yi Barzani ve AKP’yi değil, kendisini desteklemeye razı etmek istiyor. Stratejinin

özü bizzat kendileri ve sözcüleri tarafından her yerde açıkça ifade edilmiş bulunmaktadır. Bu

stratejinin özü, ABD’yi tercih zorunda bırakmak olarak tanımlanabilir. Yani öyle kararlı ve

kesin olarak ortaya çıkmalıdır ki, ABD, Türk ordusu ve Türkiye gibi bir müttefikten

olmaktansa, güneydeki Kürt oluşumunu ve AKP’yi desteklemekten var geçmelidir.

Bunun için, bu yasa dışı ve gizli çete, Askeri bürokratik oligarşiyi, bu stratejinin başarısı için

bütünsel ve kararlı bir görünüm olmazsa olmazdır diyerek daha baştan yanına almış

bulunuyor.

Aynı şekilde, burjuvaziyi ve AKP’yi de, aman birlik görünümünü bozmayalım, siz de

kararlılığınızı gösterin kararlılığı göstermek bu stratejinin en önemli öğesidir diyerek kendi

basit bir aracına dönüştürmüş bulunuyor.

Gerisini de zaten sokağa salınmış özel savaş dairesinin örgütlediği çeteler tamamlamakta,

hiçbir muhalif sesin çıkmaması sağlanmaktadır.

Ama ABD’nin bu tehdit ve blöf karşısında geri adım atacağı şüphelidir. Belki zaman

kazanmak ve ortalığı yumuşatmak taktiği izleyebilir.

Griye bir adım, ABD’nin bütün caydırıcılığını yitirmesine yol açar. ABD’nin caydırıcılığını

yitirmesi ise, Dolar alma ve elde bulundurma zorunluluğunu yaralar ve bu da ABD’nin

çöküşü anlamına gelir. ABD’nin bütün stratejisini terk anlamına gelir.

Ayrıca Türkiye’nin ne ekonomik, ne politik ne de askeri gücü böyle bir kafa tutmaya yetmez.

95

Yani bu , aslında bunca tehlikeli ve güçlü görünmesine rağmen, ABD’ye Barzaniyi, AKP’yi

bırak beni destekle diye yalvarış anlamına gelmektedir. Ama bu yalvarış bir kabadayılık

gösterisi ve tehdidin ardına gizlenmiştir ve aslında koca bir blöften başka bir şey değildir.

Elbette ABD ve İngiltere bunu görecek ve bilecek durumdadırlar.

Ama tam da blöf olduğu için, başarısız kalacak ve ABD’den beklediği yön ve politika

değişikliğini sağlayamayacaktır.

Bu arada kendisi de bizzat başına topladığı cinleri dağıtamayan büyücüye dönecektir.

Güçsüzlüğü görüldüğünde rehin ve baskı altına aldığı bütün güçlerin tepkileri bir çığ gibi

büyüyecektir. Bunu engellemek için ise, kararlı ve güçlü görünme oyununu sürdürmek ve

oyundan ciddiyete geçmek zorunda kalabilir. Yani kuzey Irak’ı işgale başlayabilir.

Ama bu da onun sonu olur. Osmanlı, İttihat Terakkiyi ve koca imparatorluğu bir darbeyle

rehin almış, İttihat Terakki’den bile gizli bir çeteyle birlikte son bulmuştu. Osmanlı’nın bu

son kalesi ve yaşayan ruhu Türkiye Cumhuriyet’i de Büyükanıt, Başbuğ gibilerin başında

bulunduğu bu gizli ve yasa dışı çeteyle birlikte son bulacak gibi görünüyor.

***

Ya devrimler savaşı engeller ya da savaşlar devrimlere yol açar.

Şu an Türkiye’de bir devrimci kabarış görülmüyor. Aksine bırakalım devrimciliği, bırakalım

demokrasiyi bir yana liberallere bile vatan haini muamelesi yapılıyor ve gerekli toleransı

göremeyen liberaller bile sinmiş durumda. Hasılı bir derin savaşı engellemesi söz konusu

değil.

Bu durumda savaşın devrime yol açması tek olasılık olarak geriye kalıyor. Türkiye’deki

çürümeyi belki de savaşın ateşinden ve ciddi yenilgilerden başka hiçbir şey dağlamaz

görünüyor.

Eğer olaylar böyle bir yola girerse, biz sosyalistlere düşen görev, her şeyden önce ulusun her

hangi bir dil, din, etni, soy, din ile tanımlanmasına karşı, gerçekten, demokratik; ucuz,

askercil ve bürokratik olmayan, bir köyden şehre ve ülkenin tümüne kadar iktidarın gerçekten

seçilmiş organların elinde bulunduğu bir hedefi şimdiden açıklıkla ortaya koymaktır.

Ancak böyle bir program bütün bölgedeki halkların önüne bir direniş ve kurtuluş alternatifi

sunabilir. Ancak böyle bir program bölgedeki oligarşiler ve ABD karşısında üçüncü bir

alternatif olabilir.

22 Ekim 2007 Pazartesi

96

Askeri Bürokratik Oligarşinin Bir Strateji Değişimi Olasılığı

Kürdistan Özgürlük ve Demokrasi Hareketi, yani PKK, hiçbir zaman böyle kuşatılmamış ve

tecrit olmamıştı. Bu kuşatma nasıl yarılabilir? Bunun üzerine elbette çok yazmak tartışmak ve

davranmak gerekiyor. Ama biz bu yazıda daha geniş bir tarihsel perspektif içinde,

toplumdaki temel güçlerin çıkarları, eğilimleri ve karakterlerini göz önüne alarak olası

gelişmeler üzerine bazı akıl yürütmeler yapalım

Türkiye'deki askeri bürokratik oligarşi, daha da kesin ifadeyle, bunun Ergenekoncu-Gladyocu

çekirdeği, gerek AKP ve Politik İslam, gerek Irak'taki Kürt oluşumu tarafından adım adım

kuşatılıp tek tek kalelerini kaybettiğini gördükçe, gücünü ve egemenliğini korumak için

ABD'ye karşı bir kumara girdi, “ya ben ya Barzani” dedi. Böylece, bu açmaz karşısında

ABD'nin kendisini seçeceğini, Barzani ve AKP'nin kazandığı mevzileri geri alacağını

düşünüyordu.

Bürokratik oligarşinin “başka bir strateji izlemek gerekir” diyen kesimleri zaten pasif bir

durumdaydı. Sorun AKP'yi de hareketsiz durumda bırakıp, kendi manevrasının destekçisi

durumuna getirmekti. Bunun için tüm güçlerini cepheye sürdü, korkunç riskli ve etkileri çok

derine işleyen bir ırkçı bir kampanya başlattı.

AKP her zaman olduğu gibi, buna açık karşı çıkmaktansa, açık karşı çıkıp kırılmaktansa,

üzerine kar yığılmış bir kiraz dalı gibi, akıntıya ayak uydurup, o gücü kendi hedefleri için,

kendi politikalarına destek sağlamak için bir pazarlık unsuru olarak kullanmak yolunu seçti.

AKP zaten, Barzani'nin de, ABD'nin de, Avrupa Birliği'nin de gönlünün ve çıkarının

şimdilik, “ılımlı bir İslam” altında Irak’taki Kürtlerin hamiliğine soyunmuş ve PKK’yı tasfiye

etmiş bir Türkiye’den yana olduğunu biliyordu.

Böylece Büyükanıt ve ekibinin kumarı, şimdi AKP, Barzani ve ABD ittifakının ve bunların

"ılımlı İslam" ve kendisini Türklük yerine İslam’a vurgu yaparak, Güney'deki Kürtlerin

hamisi olmuş desteğini almış bir Türkiye projesinin uygulamaya geçirişinin vesilesi ve bir

aracı durumuna düşmüş bulunuyor.

Şimdi Büyükanıt ve ekibine tek çare kalmış gibi görünüyor: PKK'ya yönelik bir sınırlı

operasyon çerçevesinde Güney'e girip, bir kere girdikten sonra fiilen Güney'deki Kürt

oluşumuna yönelmek; bir emrivaki yapmak. Daha önce yapmak istediğini bir emrivaki

çerçevesinde denemek.

Ama bunun için artık çok geç gibi görünüyor. Hem siyasi olarak hareket alanı yok, hem askeri

olarak ABD'ye rağmen böyle bir girişim zor, hem de kış geliyor.

Öte yandan, bu Ergenekoncu-Gladyocu çekirdeğin bizzat bu askeri bürokratik oligarşi

içindeki durumu iyice sarsılmış bulunuyor. Askeri bürokratik oligarşinin giderek daha geniş

bir kesimi, bu inkarcı ve baskıcı politikalarda ısrar etmenin giderek tüm varlıklarını ve

97

iktidarlarını tehdit ettiğin görerek, bu politikalara mesafe koyuyorlar. Gerek emekli

generallerin söyledikleri gerek CHP içinde Baykal'a karşı büyüyen muhalefet ve en

yakınlarının Baykal’ı terk etmesi, bunun en açık göstergeleri.

Böyle giderse, Ergenekoncu çizgi, sadece Cumhurbaşkanlığı çerçevesinde kopan muharebeyi

kaybetmiş olmayacak; aynı zamanda PKK bahanesiyle, Kuzey Irak'taki Kürt oluşumuna karşı

şimdiki kumarda da ikinci bir yenilgi alıp, en kritik mevzileri AKP'ye teslim etmiş olacaktır.

PKK’yı tasfiye ederek Irak’taki Kürt oluşumunun hamiliğine soyunma projesi tutarsa, bu

kendisinin politik gücünü büyük ölçüde yitirmesi ve bundan sonra gerilemeyi durduramaz bir

duruma düşmesi anlamına gelecektir.

*

Hiçbir sınıf ve de toplumsal güç, kendisine peş peşe ağır yenilgiler yaratan bir politikanın

yürütücülerini yerinde tutmaz. İkinci yenilgi de kesinleştiği an, Askeri Bürokratik oligarşi, bu

ekibi tasfiye edip, egemenliğini ve gücünü başka politikalarla koruyacak ve tekrar

güçlendirecek düzenlemeye gitmek zorundadır.

Bu da Türk ordusu ve bürokrasisi içinde, aynı zamanda bir politika ve strateji değişikliğine

denk düşen, ciddi bir kadro ve yönetici değişikliği demektir; yani Büyükanıtların,

Baykalların uzaklaşması demektir. Askeri Bürokratik Oligarşi bunu yapmadığı takdirde

gerileyişini durdurması mümkün olamaz.

Her dış savaş, hangi güçlere, hangi stratejiye dayanılacağına dair bir iç savaşla birlikte yürür.

Askeri bürokratik oligarşi içinde de, hangi strateji ve politikanın doğru olduğu yönünde bir iç

savaş yaşanmaktadır elbette. Bizzat emekli generallerin itirafları ve bunların yayınları bile bu

savaşın bir görünümü ve biçimidir. Benzeri bir mücadele bizzat bu askeri bürokratik

oligarşinin partisi ve parlamento içindeki uzantısı olan CHP içinde de giderek

şiddetlenmektedir.

*

Peki böylesine tecrit olmuş ve peş peşe birbirinden önemli stratejik mevzileri kaybeden askeri

bürokratik oligarşi, tekrar nasıl hareket alanını genişletip saldırı inisiyatifini kazanabilir?

Bunun için çok köklü stratejik bir dönüş yapması gerekir.

Anadolu burjuvazisinin AKP'yi kurarak yaptığı stratejik dönüşün bir benzerini de kendisi

başarmak zorundadır.

AKP'de bir araya gelen burjuvazi ne yaptı? Önceden Avrupa Birliği'ne girmeye milli sanayi

diyerek karşı çıkıyordu, bu sefer stratejik dönüşle, Avrupa Birliği'ne girmenin savunucusu

oldu örneğin. Böylece büyük şehirlerin batıcı-laik burjuvazisini, liberal aydınları, hatta

Kürtlerin üst kesimlerini yanına aldı. Uluslararası alanda da ABD ve AB'nin desteğini aldı.

Böyle bir stratejik dönüş ile yeni bir güçler dizilişi sağladı.

Ama bu değişikliğin gerçekleşebilmesi için de, İslamcı Burjuvazinin 28 Şubat yenilgilerini

yaşaması gerekiyordu. 28 Şubat yenilgileri olmadan, Gül ve Erdoğan ekibinin Erbakan

ekibinin yerini alması dolayısıyla bu strateji ve politika değişikliği mümkün olamazdı.

98

İşte 28 Şubat yenilgisinin Müslüman Burjuvazi'de yol açtığı türden bir kadro, program ve

strateji değişikliğinin benzerine, seçim ve son Kürdistan kumarı yenilgileri de Askeri

Bürokratik oligarşi içinde yol açacaktır. Daha doğrusu açması beklenir. Bu güçler bunu

başaramadıkları takdirde zaten bir güç olmaktan çıkarlar ve çıkmışlar demektir.

*

Ama binlerce yıl gerilere giden "Sünuf-u Devlet"in, kökleri çok derinlerdedir ve çok köklü

devrimler olmadıkça bu kökleri kazımak hiç de kolay değildir.

Bizzat İran devrimi bu köklerin nasıl derinlere gittiğini ve zengin bir tarihsel tecrübeye

dayandığını gösterir. Kökleri ta Sümer medeniyetindeki ilk Rahip devletlerinin rahipler

kastına giden, daha sonra Sasaniler döneminde Mecusi (Zerdüşt) rahiplerine dönüşen; İslam

ile birlikte Şii mezhebi ve Mollalar biçiminde devam eden hep aynı toplumsal katmandır

son duruşmada İran’daki mollalar oligarşisi.

Ve en son noktada, İran devrimi gibi tarihin gördüğü en büyük devrimlerden birine önderlik

edip, geniş kitleleri mobilize ederek harşeyi riske edebilmiş ve onu kendi iktidarını ve gücünü

korumanın aracına dönüştürebilme cesaretini bile gösterebilmiştir bu mollalar. Böylece

sağladığı dinamizm ile, İran'ın etkisini doğu Akdeniz kıyılarından, Irak, Orta Asya ve Suudi

Arabistan ve Arap yarımadasına kadar tekrar genişletmiştir.

Türkiye'deki askeri bürokratik oligarşinin İran'daki molla oligarşisinden daha az esnek ve

daha az kıvrak olduğunu düşünmek için hiçbir neden yoktur.

Bu askeri bürokratik oligarşi, örneğin Bizanslı iken ve çürümüşlük içinde neredeyse

tükenmek üzereyken, Osmanlı ile bir rönesans yaşayarak egemenliğini ve gücünü bir altı yüz

yıl daha uzatmayı bilmiştir. Osmanlı olarak aynen Bizans'a dönmüşken, Islahat, Tanzimat,

Meşrutiyet, Cumhuriyet, çok parti, 27 Mayıs gibi önemli dönüşümlerle, gücünü ve

egemenliğini bu güne kadar taşımayı bilmiştir. Ve bu değişimlerin her birinin ardında ciddi

yenilgiler bulunmaktadır.

*

Türk milliyetçisi tarihler, Selçukluları ve Anadolu Selçuklularını Türk devletleri ve

uygarlıkları imiş gibi tanımlarlar. Halbuki tarihe, zaten tarihi olmayan ulusların değil, büyük

uygarlık alanları ve onların evrimi açısından bakıldığında bambaşka bir manzara çıkar ortaya.

Selçuklular, İran uygarlığını, dolayısıyla Emevilerin yerini almış bir İran uygarlığı olan

Abbasileri, feth edip onlar tarafından feth edilmişlerdi. Yani Seçuklu devleti, İran uygarlığının

bir rönesansıydı.

Alp Aslan'ın Romanos Diyogenes'i Malazgirt'te yenişi, bu günün Türk tarihçilerinin anlattığı

gibi, Türklerin Anadolu'yu feth etmesi değil; Oğuz komünleriyle gençlik aşısı almış İran

uygarlığının, çürüyen Bizans uygarlığını geriletmesi ve etkisini Anadolu yarımadasına

yaymasıydı. Bir bakıma Termopil’de Grek uygarlığına yenilmiş Pers uygarlığının rövanşıydı.

Bu Rönesans ile Pers uygarlığı etki alanını tekrar şimdiki Konya ve Ege'ye kadar, yani

İyonya’ya kadar, ta Atina ve Isparta gibi şehir devletleri zamanında olduğu gibi, yayabilmişti.

99

O zamanlar Bizans, bu ilerleyiş karşısında hiçbir şey yapamaz durumdaydı.

Konya'yı feth edip başkent yapanlar Türkler değil, İran Uygarlığı idi. Örneğin Mevlana bu

uygarlığın birikimini yansıtıyor ve bu birikimi ve uygarlığı Konya'ya taşıyordu.

Bizans ancak daha sonra, yine başka Oğuzlar aracılığıyla kendini Osmanlı Hanefiliği

biçiminde yeniledikten, ya da ikinci Roma imparatorluğu (Bizans) kendini Üçüncü Roma

İmparatorluğu (Osmanlı) olarak yeniledikten sonra, İran uygarlığının etkisini bu günkü

Kürdistan'ın doğusuna (Yani bugünkü Türk - İran hududuna) kadar geriletmiştir.

İran uygarlığında, daha sonra Ak koyunlular, Kara Koyunlular, Safeviler gibi (ki bunlar

Osmanlı'dan yüz kat daha "Türk" idiler ama Türk tarihinde anılmazlar. Türklüğün ve Türk

tarihinin nasıl uydurma olduğunun da ek bir kanıtıdır bu olgu) rönesansların hiç biri ona

tekrar eski gücünü ve tazeliğini kazandıramadı ve gerileyişini durduramadı. Osmanlı ise

Balkanların komünleriyle (Bogomiller, Balkan Bektaşiliği) ve Ermenistan komünleri

(Anadolu Aleviliği) ve Kürdistan'ın komünleriyle (Şafiilik) ittifak yaparak etkisini ve

genişlemesini sürdürdü.

İran devrimi bir bakıma, İran uygarlığında Oğuzların yol açtığı canlanmalar gibi bir canlanma

sağladı bu Mollalar oligarşisine ve İran'ın etkisi şimdi olduğu gibi, Orta Asya'dan Akdeniz

kıyılarına kadar uzanır oldu.

Eğer tarihsel paralellikleri izlersek, şimdi kendini yenileme sırasının Bizans - Osmanlı

geleneğinin has devamcısı Türkiye Cumhuriyeti'nde olduğu söylenebilir. Çünkü tarihsel

paralellikler genellikle İran'ın önce bir canlanma yaşadığını, Küçük Asya'nın biraz daha geç

ama daha köklü bir canlanma yaşadığını göstermekte.

*

İşte AKP'nin birbiri ardından Askeri Bürokratik oligarşi karşısında kazandığı başarılar, İran'ın

mollaları gibi bu binlerce yıllık kökleri olan oligarşiyi, egemenliğini ve varlığını korumak

için, tıpkı Bizanslının (Ortodoks Hıristiyan) Osmanlı (Hanefi Müslüman) olması; Osmanlı'nın

Türk olması vs. gibi, yeni bir değişikliğe zorlayabilir.

Yani bu anlamda, AKP'nin başarıları kendi yenilgisine yol açacak büyük değişikliklerin

tohumlarını içinde taşımaktadır. Tıpkı 28 Şubat'ta askeri bürokratik oligarşinin İslamcı

burjuvaziyi iktidardan uzaklaştırma başarısının, kendisinin bu günkü yenilgilerinin tohumunu

içinde taşıması gibi.

Geleceğin nasıl bir yol izleyeceğini elbet bilemeyiz ve bunu var olan güçlerin mücadelesi

belirleyecektir. Ama en azından tarihsel analoji ve paralelliklere bakarak belli eğilimlerin

varlığı öngörülebilir.

*

Evet bu askeri bürokratik oligarşi kadrolarını, stratejisini ve politikasını yeni baştan

belirlemek zorunda eğer varlığını ve gücünü korumak istiyorsa.

Ama ne yapabilir? AKP, ABD, Avrupa ve Barzani, aynı strateji ve projede anlaşıyorlar.

Onların çıkarları birbirine uyuyor.

100

Bu proje, bu gün bir araya gelmesi düşünülemeyecek iki gücü ister istemez birbirine

yaklaştırır. Çünkü projenin başarısı sadece PKK’nın, yani Kürdistan’daki devrimci

demokratik hareketin tasfiyesi anlamına gelmez, askeri bürokratik oligarşinin de politik

iktidardan uzaklaştırılması, bütün ideolojik ve politik dayanaklarının terki anlamına gelir.

Yani bu projenin başarıya ulaşması, aynı zamanda laiklik denen Atatürk dininin ve Türklüğün

yerini Sünni İslam'ın alması demektir. Askeri ve Bürokratik oligarşi ise bu durumda

egemenliğini koruyacak her türlü programatik ve ideolojik araçtan yoksun kalır.

Bu durumda, askeri bürokratik oligarşinin gücünü ve egemenliğini koruması için, çok geniş

kesimleri bir araya getirecek bir stratejiden başka hiçbir çıkış yolu yoktur.

AKP, ABD, AB ve Barzani’nin uzlaştığı plan, Politik İslam nedeniyle, şehir orta sınıflarını

ve Alevileri; anti demokratik karakteri nedeniyle de Kürtlerin PKK ve DTP'yi destekleyen

modern ve aydınlanmacı kesimlerini karşıya alır.

Askeri bürokratik oligarşi şimdiye kadar, bir demokratik program çerçevesinde

birleşebilecek bu güçleri, birbirine karşı kullanarak ve aralarındaki dengeye dayanarak

gücünü ve egemenliğini sürdürüyordu. Ama yeni durumda, AKP, ABD, AB ve Barzani'nin

projesine karşı duracak güçlü bir cephe yaratabilmek için bu güçleri birleştirmek zorundadır.

Ama bu da yetmez. Batıcı-laik burjuvaziyi ve liberalleri de kazanacak bir dönüş yapmak,

onları AKP'nin yedeği olmaktan çıkarmak, kendi destekçisi haline getirmek zorundadır.

Ancak o zaman bu günkü tecrit durumundan kurtulup, tekrar eski gücünü ona sağlayacak ve

kaybettiği mevzileri kazanmasını sağlayacak bir güçler dizilişi sağlayabilir.

Peki bunu nasıl bir politikayla yapabilir?

Şimdiye kadar yaptığı, ABD karşısında Çin ve Rusya ekseniyle flörte ve ABD ile pazarlığa

yarayan, ama en büyük yararını solcuları kendi politikasının destekçileri ve araçları haline

getirmek olan, Doğu'culuk ve sözde "anti emperyalizm" ile sağlayabilir mi?

Bu yolun çıkmazı ve hiçbir şey getirmediği şimdiye kadar görülmüş bulunuyor. Bu yol,

aksine tecride yol açıyor.

Peki Kürtlere karşı inkar ve baskı politikası eskisi gibi etkili olabilir mi? Bunun iflasını bizzat

emekli generaller ilan etmiş bulunuyor. Kaldı ki, hükümetin Barzani ile Kürtlerin hamisi

politikasını uyguladığı, bu politikanın ayrılmaz bir bileşeni olarak da PKK'yı tecrit etmek için

Türkiye'deki Kürtlere belli bir gevşekliğin getirileceği bir ortamda bunun da şansı

bulunmamaktadır.

Peki Laiklik bu geniş cepheyi sağlar mı? Cumhurbaşkanlığı seçimi bunun harekete

geçirebileceği azami güçlerin çerçevesini gösterdi. Bu güçlerin AKP karşısında bir başarı

şansı bulunmamaktadır.

Öte yandan Hükümet, bizzat Avrupa Birliği hedefiyle şehir orta sınıflarındaki ve Alevilerdeki

korkuları bile belli bir sınırın altında tutmayı başarmaktadır.

Askeri bürokratik oligarşi için bir tek yol kalmaktadır, daha ileri kaçmak. AKP nasıl

kuruluşunda, batılılaşma mı diyorsunuz, o halde ben en batıcıyım, Avrupa Birliği'ne

101

gireceğim diyerek, böyle ileriye kaçarak askeri bürokratik oligarşiyi tecrit edebilip bu günkü

başarıları kazanabildiyse, aynı şeyi askeri bürokratik oligarşi de yapmak zorundadır. Artık,

AKP karşısında eski egemenliğini ve gücünü korumak ve pekiştirmek için başka hiçbir

alternatifi bulunmamaktadır.

Yani AKP'den daha batıcı, daha demokratik görünmek zorundadır; AKP'den daha fazla

Kürtlerin hamisi olmak zorundadır. Ancak bu takdirde tekrar AKP'yi tecrit edebilecek güçleri

bir araya getirebilir.

Bunun tek yolu var: daha demokratik ve daha laik bir projeyi savunmak. Ama böyle bir

projeyi savunmak ve böyle güçleri harekete geçirmek, sadece AKP'yi değil, bu askeri

bürokratik oligarşiyi bile tehdit eder ve her şeyi riske atar. Dimyata pirince giderken evdeki

bulgurdan olmak vardır. Bütün açmazı burada toplanmaktadır.

*

Ne var ki, bu askeri bürokratik oligarşi sanıldığından daha büyük risklerin altına girer

tehlikeyi görünce. Tıpkı İran’ın mollaları gibi. Bilinir Birinci Büyük Millet Meclisi veya

“Üçüncü Meşrutiyet”te vekiller "Şeytan da oluruz Bolşevik de" diyorlardı. Yeter ki ipler

ellerinde olsun. Hele bir güçler harekete geçsin ve zafer kazanılsın, sonra teker teker tasfiye

edilirler. Gereğinde Komünist Partisi de kurmuştur bu oligarşi. Önemli olan gücü elde

bulundurmaktır.

İşte bu yaklaşımla askeri bürokratik oligarşi ileriye kaçabilir.

AKP'nin silahlarını elinden almak için başka bir şansı da bulunmamaktadır.

Peki bunu nasıl yapacak?

İçinde böyle bir projeyi işleyip savunan bir lider var mı? Yok.

Ama dışında böyle bir AKP'den daha ileri bir demokrasi ve laikliği hedefleyen bir projesi ve

gücü olan bir lider var: Abdullah Öcalan. Bir hareket ve örgüt var: PKK.

AKP, ABD, AB ve Barzani projesinin başarısı bizzat Öcalan'ın ve dayandığı güçlerin tecridi

ve politik ve ideolojik olarak imhasına dayanıyor.

Ama bu proje başarıya ulaştığı an, Askeri bürokratik oligarşinin de bütün ideolojik ve siyasi

dayanakları yok olacağından, bu durumda, koşullar Askeri Bürokratik oligarşiyi Öcalan ile

ittifaka zorlamaktadır.

Bu riski göze almak zorundadır. Başka hiçbir çıkış yolu bulunmamaktadır. Öte yandan

AKP'nin politikasının başarısı, böyle bir dönüş için koşulları da hazırlayacaktır. Eğer

Kürtlerle iyi geçinilecek ve onların koruyucusu olunacaksa, niye feodal ve gerici bir

milliyetçiliğe dayanan, demokratik bir özelliği bulunmayan Barzani ile ittifak yapılsın da laik

ve demokratik talepleri olan ve modern tabakalara dayanan PKK ve Öcalan ile yapılmasın?

Niçin PKK desteklenerek ABD, AKP ve AB ve Barzani karşısında, Kürtlerin içinde ve

Kürdistan’da bir karşı ağırlık, bir denge oluşturulmasın?

Yani askeri bürokratik oligarşi, AKP'den daha fazla ve güçlü bir Kürtlerle ittifak ve onların

102

haklarının savunucusu pozisyona geçmek zorundadır egemenliğini koruyabilmek ve ılımlı

İslam projesini durdurabilmek için. Ama hangi Kürtlerle ittifak yapabilir? Barzani ve

Talabani bizzat AKP'nin müttefikidir. Geriye bir tek güç kalmaktadır: PKK ve Öcalan.

Dolayısıyla olaylar askeri bürokratik oligarşiyi PKK ve Öcalan'la ittifaka ve böylece ileriye

kaçarak, Kürtlerin haklarının daha ileri bir savunucusu olarak ortayla çıkarak cephesini

genişletmeye zorlamaktadır.

Bu ise PKK’nın bulunduğu tecridi aşması anlamına gelir. Bu biraz, Lenin’in Alman Genel

Kurmayının mühürlü vagonuyla Rusya’ya gitmesine benzer.

*

Ancak işlerin bu noktaya gelebilmesi için, PKK'nın şimdi bulunduğu çok tehlikeli tecrit

ortamında varlığını ve gücünü koruması; yoksul ve demokrat Kürtlerin ve Türkiye’deki

demokratların PKK'nın arkasında saflarını bozmadan durup bu saldırıyı savuşturması

gerekmektedir.

Bu başarıldığı takdirde, Askeri bürokratik oligarşi PKK ve Öcalan'ın önünü açabilir.

O zaman, içine atıldığı tecritten kurtulan PKK ve Öcalan'ın akıl almaz bir şekilde etkisinin

arttığı görülecektir.

Sonrasının nasıl bir yola gireceği ise, Türkiye'nin bütününde demokratik güçlerin

örgütlenmesi ve ağırlığına bağlı olacaktır.

Ya Kürtlerle gücünü pekiştirmiş yeniden konumunu güçlendirmiş nispeten daha esnek bir

askeri bürokratik vesayet sistemi ya da AKP'nin de bu askeri bürokratik oligarşinin de gücüne

son vermiş, gerçekten demokratik bir cumhuriyet.

İkincisinin olması için işçi sınıfına ve emekçilere dayanan gerçekten demokratik bir

cumhuriyeti hedefleyen açık ve net programa sahip bir politik parti ve hareket olması

gerekiyor.

Bu olmadığı takdirde, Çin ve Vietnam gibi ülkelerin bütün tarihsel tecrübesinin gösterdiği

gibi, şimdiden yarı bürokratlaşmış yapısıyla, PKK’nın kendisi kolayca bir askeri bürokratik

kasta dönüşebilir ve onun tarafından kolaylıkla özümlenebilir.

Bu gün, bu stratejik dönüşler ve olayların bu yönde akması neredeyse olanaksız gibi

görülmektedir.

Ama Tarihsel eğilimler, temel güçlerin çıkarları ve karakterlerine bakıldığında, bu yönde bir

gidiş hiç de küçümsenmeyecek bir olasılık olarak ortaya çıkmaktadır.

22 Kasım 2007 Perşembe

103

Zor Dönem ve Olası Gelişmeler

Türkiye'deki askeri bürokratik oligarşi, daha da kesin ifadeyle, bunun Ergenekoncu-Gladyocu

çekirdeği, gerek AKP ve Politik İslam, gerek Irak'taki Kürt oluşumu tarafından adım adım

kuşatılıp tek tek kalelerini kaybettiğini gördükçe, gücünü ve egemenliğini korumak için,

ABD'ye karşı bir kumara girdi, ya ben ya Barzani dedi. Böylece açmaz karşısında ABD'nin

kendisini seçeceğini, Barzani ve AKP'nin kazandığı mevzileri geri alacağını düşünüyordu.

Bürokratik oligarşinin başka bir strateji izlemek gerekir diyen kesimleri zaten pasif bir

durumdaydı. Sorun AKP'yi de hareketsiz durumda bırakıp, kendi manevrasının destekçisi

durumuna getirmekti. Bunun için tüm güçlerini cepheye sürdü, korkunç riskli ve etkileri çok

derine işleyen bir ırkçı bir kampanya başlattı.

AKP her zaman olduğu gibi, buna açık karşı çıkmaktansa, açık karşı çıkıp kırılmaktansa,

üzerine kar yığılmış bir kiraz dalı gibi, akıntıya ayak uydurup, o gücü kendi hedefleri için,

kendi politikalarına destek sağlamak için bir pazarlık unsuru olarak kullanmak yolunu seçti.

Zaten AKP ve Barzani'nin de, ABD'nin de, Avrupa Birliği'nin de gönlünün bundan yana

olduğunu biliyordu.

Böylece Büyükanıt ve ekibinin kumarı, şimdi AKP, Barzani ve ABD ittifakının ve bunların

"ılımlı İslam" ve kendisini İslam'la tanımlayarak, Güney'deki Kürtlerin hamisi olmuş bir

Türkiye projesinin uygulamaya geçişinin vesilesi ve bir aracı durumuna düşmüş bulunuyor.

Şimdi Büyükanıt ve ekibine tek çare kalmış gibi görünüyor, PKK'ya yönelik bir sınırlı

operasyon çerçevesinde Güney'e girip, bir kere girdikten sonra fiilen Güney'deki Kürt

oluşumuna yönelmek; bir emrivaki yapmak; daha önce yapmak istediğini bir emrivaki

çerçevesinde denemek.

Ama bunun için artık çok geç gibi görünüyor. Hem siyasi olarak hareket alanı yok, hem askeri

olarak ABD'ye rağmen böyle bir girişim zor, hem de kış geliyor.

Öte yandan, bu Ergenekoncu-Gladyocu çekirdeğin bizzat bu askeri bürokratik oligarşi

içindeki durumu iyice sarsılmış bulunuyor. Askeri bürokratik oligarşinin giderek daha geniş

bir kesimi, bu inkârcı ve baskıcı politikalarda ısrar etmenin giderek tüm varlıklarını ve

iktidarlarını tehdit ettiğin görerek, bu politikalara mesafe koyuyorlar. Gerek emekli

generallerin söyledikleri, gerek CHP içinde Baykal'a karşı büyüyen muhalefet ve en

yakınlarının kendisini terk etmesi, bunun en açık göstergeleri.

Böyle giderse, Ergenekoncu çizgi, sadece Cumhurbaşkanlığı çerçevesinde kopan muharebeyi

kaybetmiş olmayacak; aynı zamanda PKK bahanesiyle, Kuzey Irak'taki Kürt oluşumuna karşı

şimdiki kumarda da ikinci bir yenilgi alıp, en kritik mevzileri AKP'ye teslim etmiş olacaktır.

*

Hiçbir sınıf ve de toplumsal güç, kendisine peş peşe ağır yenilgiler yaratan bir politikanın

104

yürütücülerini yerinde tutmaz. İkinci yenilgi de kesinleştiği an, Askeri Bürokratik oligarşi, bu

ekibi tasfiye edip, egemenliğini ve gücünü başka politikalarla koruyacak ve tekrar

güçlendirecek düzenlemeye gitmek zorundadır.

Bu da Türk ordusu ve bürokrasisi içinde, aynı zamanda bir politika ve strateji değişikliğine

denk düşen ciddi bir kadro ve yönetici değişikliği demektir; yani Büyükanıtların, Baykalların

uzaklaşması demektir. Bunu yapmadığı takdirde gerileyişini durdurması mümkün olamaz.

Her dış savaş, hangi güçlere, hangi stratejiye dayanılacağına dair bir iç savaşla birlikte yürür.

Askeri bürokratik oligarşi içinde de bir iç savaş yaşanmaktadır elbette, hangi strateji ve

politikanın doğru olduğu yönünde. Bizzat emekli generallerin itirafları ve bunların yayınları

bile bu savaşın bir görünümü ve biçimidir. Benzeri bir mücadele bizzat bu askeri bürokratik

oligarşinin partisi ve parlamento içindeki uzantısı olan CHP içinde de giderek

şiddetlenmektedir.

*

Peki böylesine tecrit olmuş ve peş peşe birbirinden önemli stratejik mevzileri kaybeden askeri

bürokratik oligarşi, tekrar nasıl hareket alanını genişletip tekrar saldırı inisiyatifini

kazanabilir?

Bunun için çok köklü stratejik bir dönüş yapması gerekir.

Anadolu burjuvazisinin AKP'yi kurarak yaptığı stratejik dönüşün bir benzerini de kendisi

başarmak zorundadır.

AKP'de bir araya gelen burjuvazi ne yaptı? Önceden Avrupa Birliği'ne karşı çıkıyordu, bu

sefer Avrupa Birliği'nin savunucusu oldu örneğin. Böylece laik burjuvaziyi, liberal aydınları

hatta Kürtlerin üst kesimlerini yanına aldı. Uluslararası alanda da ABD ve AB'nin desteğini

aldı. Böyle bir stratejik dönüş ile yeni bir güçler dizilişi sağladı.

Ama bu değişikliğin gerçekleşebilmesi için de, 28 Şubat yenilgilerini yaşaması gerekiyordu

İslamcı Burjuvazinin. 28 Şubat yenilgileri olmadan, Gül ve Erdoğan ekibinin Erbakan

ekibinin yerini alması dolayısıyla bu strateji ve politika değişikliği mümkün olamazdı.

İşte 28 Şubat yenilgisinin Müslüman Burjuvazi'de yol açtığı türden bir kadro, program ve

strateji değişikliğinin benzerine, seçim ve son Kürdistan kumarı yenilgileri de Askeri

Bürokratik oligarşi içinde yol açacaktır. Daha doğrusu açması beklenir. Bu güçler bunu

başaramadıkları takdirde zaten bir güç olmaktan çıkarlar ve çıkmışlar demektir.

Ama binlerce yıl gerilere giden "Sünuf-u Devlet"in, kökleri çok derinlerdedir ve çok köklü

devrimler olmadıkça bu kökleri kazımak hiç de kolay değildir.

Bizzat İran devrimi bu köklerin nasıl derinlere gittiğini ve zengin bir tarihsel tecrübeye

dayandığını gösterir. Kökleri ta Sümer medeniyetindeki ilk Rahip devletlerinin rahipler

kastına giden, daha sonra Sasaniler döneminde Mecusi (Zerdüşt) rahiplerine dönüşen; İslam

ile birlikte Şii mezhebi ve mollalar biçiminde devam eden hep aynı toplumsal katmandır son

duruşmada.

Ve en son noktada, İran devrimi gibi tarihin gördüğü en büyük devrimlerden birine önderlik

105

edip onu kendi iktidarını ve gücünü korumanın aracına dönüştürebilme cesaretini bile

gösterebilmiştir bu mollalar. Böylece sağladığı dinamizm ile İran'ın etkisini Suriye ve

Lübnan'ın Akdeniz kıyılarından, Irak, Orta Asya ve Suudi Arabistan ve Arap yarımadasına

kadar tekrar genişletmiştir.

Türkiye'deki askeri bürokratik oligarşinin İran'daki mollalardan daha az esnek ve kıvrak

olduğunu düşünmek için hiçbir neden yoktur.

Bu askeri bürokratik oligarşi, örneğin Bizanslı iken ve çürümüşlük içinde neredeyse

tükenmek üzereyken, Osmanlı ile bir rönesans yaşayarak egemenliğini ve gücünü bir altı yüz

yıl daha uzatmayı bilmiştir.

Osmanlı olarak aynen Bizans'a dönmüşken, Islahat, Tanzimat, Meşrutiyet, Cumhuriyet, 27

Mayıs gibi önemli dönüşümlerle gücünü ve egemenliğini bu güne kadar taşımayı bilmiştir. Ve

bu değişimlerin her birinin ardında ciddi yenilgiler bulunmaktadır.

Türk milliyetçisi tarihler, Selçukluları ve Anadolu Selçuklularını Türk devletleri ve

uygarlıkları imiş gibi tanımlarlar. Hâlbuki tarihe, zaten tarihi olmayan ulusların değil, büyük

uygarlık alanları ve onların evrimi açısından bakıldığında bambaşka bir manzara çıkar ortaya.

Selçuklular, İran uygarlığını, dolayısıyla Emevilerin yerini almış bir İran uygarlığı olan

Abbasileri, feth edip onlar tarafından feth edilmişlerdi. Yani Seçuklular, İran uygarlığının bir

rönesansıydılar.

Alp Aslan'ın Romanos Diyogenes'i Malazgirt'te yenişi, bu günün Türk tarihçilerinin anlattığı

gibi, Türklerin Anadolu'yu feth etmesi değil; Oğuz komünleriyle gençlik aşısı almış İran

uygarlığının, çürüyen Bizans uygarlığını geriletmesi ve etkisini Anadolu yarımadasına

yaymasıydı.

Bu Rönesans ile Pers uygarlığı etki alanını şimdiki Konya ve Ege'ye kadar tekrar, ta Atina ve

Isparta gibi şehir devletleri zamanında olduğu gibi, yayabilmişti. O zamanlar Bizans, bu

ilerleyiş karşısında hiçbir şey yapamaz durumdaydı. Konya'yı feth edip başkent yapanlar

Türkler değil, İran Uygarlığı idi. Örneğin Mevlana bu uygarlığın birikimini yansıtıyor ve bu

birikimi ve uygarlığı Konya'ya taşıyordu.

Bizans ancak daha sonra, yine başka Oğuzlar aracılığıyla kendini Osmanlı Hanefiliği

biçiminde yeniledikten, ya da İkinci Roma İmparatorluğu (Bizans) kendini Üçüncü Roma

İmparatorluğu (Osmanlı) olarak yeniledikten sonra, İran uygarlığının etkisini bu günkü

Kürdistan'ın doğusuna (Yani Türk İran hududuna) kadar geriletebilmiştir.

İran uygarlığında, daha sonra Ak koyunlular, Kara Koyunlular, Safeviler gibi (ki bunlar

Osmanlı'dan yüz kat daha "Türk" idiler ama Türk tarihinde anılmazlar. Türklüğün ve Türk

tarihinin nasıl uydurma olduğunun da ek bir kanıtıdır bu olgu) rönesansların hiç biri ona

tekrar eski gücünü ve tazeliğini kazandıramadı ve gerileyişini durduramadı. Osmanlı ise

Balkanların komünleriyle (Bogomiller, Balkan Bektaşiliği) ve Yunan-Ermeni neolitik köy

komünleri geleneği (Anadolu Aleviliği) ve Kürdistan'ın komünleriyle (Şafiilik) ittifak yaparak

etkisini ve genişlemesini sürdürdü.

106

İran devrimi bir bakıma, İran uygarlığında Oğuzların yol açtığı canlanmalar gibi bir canlanma

sağladı bu Mollalar kastına ve İran'ın etkisi şimdi olduğu gibi, Orta Asya'dan Akdeniz

kıyılarına kadar uzanır oldu.

Eğer tarihsel paralellikleri izlersek, şimdi kendini yenileme sırasının Bizans - Osmanlı

geleneğinin has devamcısı Türkiye Cumhuriyeti'nde olduğu söylenebilir. Çünkü bu

paralellikler genellikle İran'ın önce bir canlanma yaşadığını, Küçük Asya'nın biraz daha geç

ama daha köklü bir canlanma yaşadığını göstermekte.

İşte AKP'nin birbiri ardından Askeri Bürokratik oligarşi karşısında kazandığı başarılar, İran'ın

mollaları gibi bu binlerce yıllık kastı, egemenliğini ve varlığını korumak için, tıpkı

Bizanslının (Ortodoks Hıristiyan) Osmanlı (Hanefi Müslüman) olması; Osmanlı'nın Türk

olması vs. gibi, yeni bir değişikliğe zorlayabilir.

Yani bu anlamda, AKP'nin başarıları kendi yenilgisine yol açacak büyük değişikliklerin

tohumlarını içinde taşımaktadır. Tıpkı 28 Şubat'ta askeri bürokratik oligarşinin İslamcı

burjuvaziyi iktidardan uzaklaştırma başarısının bu günkü yenilgilerinin tohumunu içinde

taşıması gibi.

Geleceğin nasıl bir yol izleyeceğini elbet bilemeyiz ve bunu var olan güçlerin mücadelesi

belirleyecektir. Ama en azından tarihsel analoji ve paralelliklere bakarak belli eğilimlerin

varlığı gözlemlenebilir.

*

Evet, bu askeri bürokratik oligarşi kadrolarını, stratejisini ve politikasını yeni baştan

belirlemek zorunda eğer varlığını ve gücünü korumak istiyorsa.

Ama ne yapabilir? AKP, ABD, Avrupa ve Barzani, aynı strateji ve projede anlaşıyorlar.

Onların çıkarları birbirine uyuyor.

Bu proje iki gücü ister istemez birbirine yaklaştırır.

Birincisi, AKP, ABD, AB ve Barzani'nin stratejisi, programı ve çıkarları şimdi PKK'yı tecrit

ve yok etmeye dayanmaktadır. Bu projenin başarısı ve uygulanması buna bağlıdır.

Ama bu projenin barıya ulaşması aynı zamanda laiklik denen Atatürk dininin ve Türklüğün

yerini Sünni İslam'ın alması demektir. Askeri ve Bürokratik oligarşi ise bu durumda

egemenliğini koruyacak her türlü programatik ve ideolojik araçtan yoksun kalır bu durumda.

Öte yandan böyle bir program, şehir orta sınıflarını, Kürtlerin PKK ve DTP'yi destekleyen

modern ve aydınlanmacı kesimlerini, Alevileri karşıya alır.

Askeri bürokratik oligarşi şimdiye kadar, bir demokratik program çerçevesinde birleşebilecek

bu güçleri birbirine karşı kullanarak gücünü ve egemenliğini sürdürüyordu. Ama yeni

durumda, bu güçleri birleştirmek zorundadır AKP, ABD, AB ve Barzani'nin projesine karşı

duracak güçlü bir cephe yaratabilmek için.

Ama bu da yetmez. Laik burjuvaziyi ve liberalleri de kazanacak bir dönüş yapmak, onları

AKP'nin yedeği olmaktan çıkarmak, kendi destekçisi haline getirmek zorundadır.

107

Ancak o zaman bu günkü tecrit durumundan kurtulup, tekrar eski gücünü ona sağlayacak ve

kaybettiği mevzileri kazanmasını sağlayacak bir güçler dizilişi sağlayabilir.

Peki, bunu nasıl bir politikayla yapabilir? Şimdiye kadar yaptığı, ABD karşısında Çin ve

Rusya ekseniyle flörte ve ABD ile pazarlığa yarayan, ama en büyük yararını solcuları kendi

politikasının destekçileri ve araçları haline getirmek olan, Doğu'culuk ve anti emperyalizm ile

sağlayabilir mi? Bu yolun çıkmazı ve hiçbir şey getirmediği görülmüş bulunuyor: aksine

tecride yol açıyor.

Peki, Kürtlere karşı inkâr ve baskı politikası eskisi gibi etkili olabilir mi? Bunun iflasını bizzat

emekli generaller ilen etmiş bulunuyor. Kaldı ki, hükümetin Barzani ile Kürtlerin hamisi

politikasını uyguladığı bir ortamda, bu politikanın ayrılmaz bir bileşeni olarak da PKK'yı

tecrit etmek için Türkiye'deki Kürtlere belli bir gevşeklik getirileceği bir ortamda bunun da

şansı bulunmamaktadır.

Peki, “Laiklik” bu geniş cepheyi sağlar mı? Cumhurbaşkanlığı seçimi bunun harekete

geçirebileceği azami güçlerin çerçevesini gösterdi. Bu güçlerin AKP karşısında bir başarı

şansı bulunmamaktadır.

Öte yandan Hükümet, bizzat Avrupa Birliği hedefiyle bu yöndeki şehir orta sınıflarındaki ve

Alevilerdeki korkuları bile belli bir sınırın altında tutmayı başarmaktadır.

Askeri bürokratik oligarşi için bir tek yol kalmaktadır, daha ileri kaçmak. AKP nasıl

kuruluşunda, batılılaşma mı diyorsunuz, o halde ben en batıcıyım, Avrupa Birliği'ne

gireceğim diyerek, böyle ileriye kaçarak askeri bürokratik oligarşiyi tecrit edebilip bu günkü

başarıları kazanabildiyse, aynı şeyi askeri bürokratik oligarşinin de yapması gerekir. Onun

egemenliğini ve gücünü korumak ve pekiştirmek için başka hiçbir alternatifi

bulunmamaktadır.

Yani AKP'den daha batıcı, daha demokratik olmak zorundadır. Yani AKP'den daha fazla

Kürtlerin hamisi olmak zorundadır. Ancak bu takdirde tekrar AKP'yi tecrit edebilecek güçleri

bir araya getirebilir.

Bunun tek yolu var: Daha demokratik ve daha laik bir projeyi savunmak. Ama böyle bir

projeyi savunmak ve böyle güçleri harekete geçirmek, sadece AKP'yi değil, bu askeri

bürokratik oligarşiyi bile tehdit eder ve her şeyi riske atar. Dimyata pirince giderken evdeki

bulgurdan olmak vardır. Bütün açmaz burada toplanmaktadır.

Ne var ki, bu askeri bürokratik oligarşi sanıldığından daha büyük risklerin altına girer

tehlikeyi görünce.

Bilinir, Birinci Büyük Millet Meclisi veya “Üçüncü Meşrutiyet”te vekiller "Şeytan da oluruz

Bolşevik de" diyorlardı. Yeter ki ipler ellerinde olsun. Hele bir güçler harekete geçsin, sonra

teker teker tasfiye edilirler. Gereğinde Komünist Partisi de kurmuştur bu oligarşi. Önemli olan

gücü elde bulundurmaktır.

İşte bu yaklaşımla askeri bürokratik oligarşi ileriye kaçabilir. AKP'nin silahlarını elinden

almak için de başka bir şansı bulunmamaktadır.

108

Peki, bunu nasıl yapacak? İçinde böyle bir projeyi böyle işleyip savunan bir lider var mı?

Yok.

Ama dışında böyle bir AKP'den daha ileri bir demokrasi ve laikliği hedefleyen bir projesi ve

gücü olan bir lider var: Abdullah Öcalan.

AKP, ABD, AB ve Barzani projesinin başarısı bizzat Öcalan'ın ve dayandığı güçlerin tecridi

ve politik ve ideolojik olarak imhasına dayanıyor. Ama bu proje başarıya ulaştığı an, Askeri

bürokratik oligarşinin de bütün ideolojik ve siyasi dayanakları yok olur.

Bu durumda, koşullar Askeri Bürokratik oligarşiyi Öcalan ile ittifaka zorlamaktadır. Bu riski

göze almak zorundadır. Başka hiçbir çıkış yolu bulunmamaktadır. Öte yandan AKP'nin

politikasının başarısı böyle bir dönüş için koşulları da hazırlayacaktır. Madem Kürtlerle iyi

geçinilecek ve onların koruyucusu olunacaksa, niye feodal ve gerici bir milliyetçiliğe

dayanan, demokratik bir özelliği bulunmayan Barzani ile ittifak yapılsın da, niye laik ve

demokratik talepleri olan ve modern tabakalara dayanan PKK ve Öcalan ile yapılmasın?

Yani askeri bürokratik oligarşi, AKP'den daha fazla ve güçlü bir Kürtlerle ittifak ve onların

haklarının savunucusu pozisyona geçmek zorundadır egemenliğini koruyabilmek ve ılımlı

İslam projesini durdurabilmek için. Ama hangi Kürtlerle ittifak yapabilir? Barzani ve

Talabani bizzat AKP'nin müttefikidir. Geriye bir tek güç kalmaktadır: PKK ve Öcalan.

Dolayısıyla olaylar askeri bürokratik oligarşiyi PKK ve Öcalan'la ittifaka ve böylece ileriye

kaçarak, Kürtlerin haklarının daha ileri bir savunucusu olarak ortayla çıkarak cephesini

genişletmeye zorlamaktadır.

Ancak işlerin bu noktaya gelebilmesi için, PKK'nın şimdi bulunduğu çok tehlikeli tecrit

ortamında varlığını ve gücünü koruması; yoksul ve demokrat Kürtlerin PKK'nın arkasında

saflarını bozmadan durup bu saldırıyı savuşturması gerekmektedir.

Bu başarıldığı takdirde, Askeri bürokratik oligarşi PKK ve Öcalan'ın önünü açabilir. O

zaman, içine atıldığı tecritten kurtulan PKK ve Öcalan'ın akıl almaz bir şekilde etkisinin

arttığı görülecektir.

Sonrasının nasıl bir yola gireceği ise, Türkiye'nin bütününde demokratik güçlerin

örgütlenmesi ve ağırlığına bağlı olacaktır.

Ya Kürtlerle gücünü pekiştirmiş yeniden konumunu güçlendirmiş nispeten daha esnek bir

askeri bürokratik vesayet sistemi ya da AKP'nin de, bu askeri bürokratik oligarşinin de

gücüne son vermiş gerçekten demokratik bir cumhuriyet.

İkincisinin olması için işçi sınıfına ve emekçilere dayanan gerçekten demokratik bir

cumhuriyeti hedefleyen açık ve net programa sahip bir politik parti ve hareket olması

gerekiyor.

PKK bütün Çin ve Vietnam gibi ülkelerin tarihsel tecrübesinin gösterdiği gibi, şimdiden yarı

bürokratlaşmış yapısıyla, kendisi kolayca kendisi kolayca bir askeri bürokratik kasta

dönüşebilir ve onun tarafından kolaylıkla özümlenebilir.

*

109

Ama bütün bu değişiklikler aynı zamanda ezilenlerin ve geniş yığınların bir mobilizasyonu,

demokratik özlemlerin somut bir program ve hareket şeklinde somutlaşması anlamlarına da

gelir. Yani bir devrimci alt üstlük dönemi demektir.

İşte böyle bir durumda pek ala, Askeri Bürokratik Oligarşinin de Anadolu veya büyük şehirler

burjuvazisinin de iktidarına son verebilecek, işçilerin ve ezilenlerin eğilimlerini yansıtan bir

demokratik cumhuriyet de ortaya çıkabilir.

O zaman binlerce yıllık politik partiler ve güçler gerçekten temizlenmiş ve Ortadoğu’ya

Aydınlanma’nın ve sosyalist hareketin gelenek ve idealleri girmiş olur ki, bunun sonucunda

nesnel olarak, Çin, Hint ve İran uygarlıklarının ve bunların devamı olan demokratik olmayan

ulus devletlerin karşısında, Ortadoğu ve Akdeniz’in klasik alanında, tarihte gösterdiği

kıvraklığa uygun demokratik bir Ortadoğu-Akdeniz ulusu ortaya çıkar.

Öyle görülüyor ki, Öcalan bir yandan taktik esnekliklerle Askeri bürokratik oligarşi ile flört

etmekten kaçınmaz ve kendini tecritten kurtarıp hareket alanını genişletmeye çalışırken, diğer

yandan Ulusçuluğa karşı vurgularıyla; İkili iktidar anlamına gelecek ve kitleleri örgütlemeye

yönelik önerileriyle böyle kritik günler için şimdiden bir birikim, bir lojistik yığınak yapmaya

çalışmaktadır.

Bu resimde elbette sosyalizm yoktur. Sosyalizm öncelikle yeryüzünde uluslara, ulusal

devletlere ve ulusal sınırlara karşı bir savaşla bütün insanların biçimsel eşitliği

sağlandıktan sonra gerçek bir eşitliği sağlamak için gündeme gelebilir. Sosyalist ve İşçi

hareketinin tarihinden çıkarılabilecek en önemli ders budur.

Sosyalist bir devrimi yapmak için İşçiler önce Türk, Kürt, Alman, Amerikalı vs. olmaktan

çıkıp önce İnsan olmalıdırlar. Çünkü ancak İnsanlar sosyalist olabilir.

Şimdiye kadar izlenen yol ise, önce Türk, Kürt, Alman, Amerikalı olarak sosyalist olmak,

ondan sonra İnsan olmaktı. Bunun yanlış, arabayı atın önüne koşmak olduğunu sadece son

yüz elli yıllık Sosyalist ve İşçi hareketi tarihi göstermiyor. Gören göz için tüm tarih bunun

kanıtlarıyla dolu.

Roma’nın köleleri ve yoksulları, Hıristiyan olduktan sonra bir devrimci parti olup dünyayı

değiştirebildiler.

Mekke’nin plepleri de aynı şekilde Müslüman olduktan sonra dünyayı değiştirebildiler.

Modern işçiler de Aydınlanmanın o zamanın dinlerine ve soylara karşı formüle ettiği idealini

Uluslara karşı yükseltip, ulusal olanla politik olanın bağını koparıp İnsan olduktan sonra

dünyayı değiştirebilirler.

22.Aralık.2007

110

Liberaller ve PKK

Liberallerin ve onların sosyalistler içindeki uzantılarının hiç sormadığı ve sorulmasından

hoşlanmadığı soru şudur:

Barzani ile Öcalan arasındaki fark nedir?

Kişiler ve semboller düzeyinde sorulmuş bu soru, politik ve örgütsel olarak şöyle de

sorulabilir:

PKK ile diğer Kürt ve/veya Kürdistan partileri, özellikle KDP ve KYB (ve onların Türkiye'de

ve diğer parçalardaki uzantıları) arasındaki fark nedir?

Bu soru Programatik ve Stratejik olarak şöyle de sorulabilir:

PKK'nın ve diğer Kürt/Kürdistan partilerinin hedefleri (Programları); kazanmaya ve yedeğe

almaya çalıştığı güçler ile karşıya aldığı güçler arasındaki fark nedir?

Bu soru sosyolojik olarak şöyle de sorulabilir:

PKK ve diğer Kürt partileri hangi farklı sınıfların konum ve çıkarları savunmaktadır?

Bu soruları sormadan ve bu sorulara açık ve doğru cevaplar vermeden, Türkiye'de ve

Ortadoğu'da kimse doğru dürüst, bırakalım sosyalisti, demokratik karakterde bir politika

yapamaz.

Biz bu soruya son derece açık ve net cevaplar veriyoruz.

PKK Kürdistandaki pleplere (yoksullara), kadınlara, gençlere dayanan, en modern, laik ve

demokratik bir ulusçuluğa açık ve buna evrilen devrimci demokratik karakteri ağır basan bir

partidir. Öcalan da bu sınıfsal ve toplumsal eğilimin örgütsel, politik ve teorik önderidir.

Barzani ve diğer bütün Kürt partileri, burjuvaziye ve aşiretlere dayanmaktadırlar, laik ve

modern olmaktan çok uzaktırlar, devrimci demokratik değildirler, mücadele ettikleri ülkelerin

ulusçuluğuyla aynı gerici ulusçuluğa dayanmaktadırlar ve bu eğilimlerin önderidirler.

*

Sorunu böyle koyup tartışan liberale nedense rastlanmıyor. Burada yanlış veya doğru bir

cevaptan değil, sorunun böyle sorulmamasından söz ediyoruz. Diyebilirsiniz ki, Öcalan

Barzani ve Talabani'den daha anti demokratiktir. Bu yanlış da olsa bir cevaptır. Tartışılır.

Ama bu soru olmayınca bu cevap bile var olamıyor.

Çünkü böyle bir cevabı olgularla kanıtlamak güçtür. Kanıtlanamaz da. Ama örneğin bizim

savunduğumuza benzer bir değerlendirme yapılırsa, o zaman niye daha demokratik bir

eğilimin desteklenmediği; niye PKK ve Öcalan'ın bu niteliğinin vurgulanmadığı ve bunun

mantıki sonuçlarının ortaya koyulmadığı soruları birbirini izleyecektir. Bütün bu

tutarsızlıklardan kaçmanın bir tek yolu vardır: suyu baştan kesmek, bu soruyu hiç sormamak.

111

Bir parça demokrat olan herkes, bölge oligarşilerine ve bunlardan en etkilisi olan Türk

devletine karşı mücadelelerinde genel olarak Kürt hareketini desteklemelidir. Çünkü baskıya

karşı bir harekettir ve nesnel sonuçları itibariyle demokratiktir.

Ama demokrat olan, Kürtler içinde de, diğerleri karşısında PKK'yı desteklemelidir.

Emperyalistler, Türk devleti ve Bölge oligarşileri çok açık olarak, PKK'ya karşı diğer

partileri, Barzani ve Talabani'yi desteklemektedir. Bu anlaşılır bir durumdur.

Ama Türkiye'deki sosyalistlerin, demokratların ve liberallerin, PKK'yı diğer Kürt partileri

karşısında desteklememeleri ve bir fark yokmuş gibi davranmaları açık bir intihar

politikasından başka bir anlama gelmez.

Türk Devleti, Amerika, Avrupa, bunların politik eliti, istihbarat teşkilatları, orduları, stratejik

araştırma merkezleri vs., bu farkı ve farkın ne olduğunu çok iyi bilmektedirler. Yani PKK'nın

bütün Kürt/Kürdistan partilerinden farklı olarak, Modern, Laik ve Plebiyen (Yoksullara

Dayanan) bir hareket olduğunu çok iyi bilmektedirler.

Ama tam da bunu çok iyi bildikleri ve bu gerçeği diğer uluslardan milyonlarca ezilenden

gizlemek ve onu tecrit edebilmek için, bu gerçeği gizlemek zorundadırlar. Onlar karşı

cephededirler ve böyle davranmalarında anlaşılmayacak hiçbir yan yoktur.

Bu güçlere, yani Türkiye'nin egemenlerine, büyük ve güçlü emperyalist ülkelere karşı

olduğunu, demokratik olduğunu iddia eden güçlerin bu soruyu sormamaları ve sorduklarında

açık bir cevap vermemeleri kendileri hakkındaki kendi tanımlarıyla çelişmektedir. Ama bu

çelişki, tam da Küçük burjuvazinin karakterinin bir dışa vurumdur. Yani, mantıksal olarak

çelişki olan, sosyolojik olarak çelişki değildir.

*

Peki, niçin PKK'nın sınıfsal niteliği ile Türkiye ve Orta Doğu'da politika yapabilmek arasında

kopmaz bir ilişki vardır?

Bu ilişki en iyi bir analoji aracılığıyla açıklanabilir.

PKK'nın niteliği, sınıfsal temeli ve programının ne olduğu, tıpkı duvarın çökmesi öncesinde

Sovyetler’in niteliği gibidir.

O zamanlar Sovyetler’in niteliği konusunda doğru bir görüşe sahip olmadan, dünyada kimse

doğru dürüst bırakalım sosyalisti, demokratik karakterde bir politika yapamazdı.

Sovyetler kapitalist bir ülke olarak tanımlandığı takdirde, "Üç Dünya Teorisi"ni ortaya atan

Çin veya onun Türkiye'deki uzantıları gibi (Doğu Perincek ve partisi), birden bire en saldırgan

emperyalist politikaların yedeği konumuna düşmek kaçınılmazdı.

Örneğin bu bakışı mantık sonuçlarına götüren Doğu Perincek "Ege Ordusu Rus hududuna"

diye slogan atıyor ve böylece en azgın, en şahin Nato generalleriyle, en saldırgan ve savaşçı

emperyalist politikaların savunucularıyla aynı telden çalıyordu. Bırakalım bir demokrasi veya

reformlar cephesini, en gerici emperyalistlerin cephesinde yer alıyordu.

Benzer şekilde, Sovyetleri sosyalist olarak tanımlamak da, onun sosyalist olduğunu söyleyen

112

emperyalistlerle ve kendi egemenliklerinin sosyalizm olduğunu söyleyen bürokratik kastla

aynı varsayımı paylaşmak, dolayısıyla orada eşitsizlikler ve baskı bir gerçeklik olduğundan,

tutarlı bir demokrat olamamak; ezilenlerin sosyalizmden uzaklaşmasına yol açmak; politik

olarak da Sovyet dış politikasının, bu Bürokratik kastın dış politikasının ve diplomatik

manevralarının basit bir aracı olmak sonucunu veriyordu.

Ancak Sovyetlerin hiç de kapitalist olmadığını, ama sosyalist de olmadığını, orada kapitalist

olmayan bir ekonomiye egemen bürokratik bir kastın, bir "Nomenaklatura"nın egemen

olduğunu savunan doğru bir çözümleme, böylece ne emperyalist gericiliğin ne de bu

bürokratik kastın yedeği olmayan devrimci ve demokrat bir politikayı mümkün kılıyordu.

*

İşte PKK'nın niteliği sorunu da Türkiye ve Orta Doğu'da aynı durumdadır.

Kimi radikal Türk solcularının veya birçok PKK'lının kendisini gördüğü gibi, PKK'yı bir

sosyalist örgüt olarak, bir proletarya partisi olarak görmek ve değerlendirmek, tıpkı bir

zamanlar Sovyetler Birliğini sosyalist görmek gibi sonuçlar verir. Sosyalizmi diskredite eder

ve PKK politikalarının ve diplomatik manevralarının basit bir aracı olmakla sonuçlanır.

Ama PKK'yı diğer Kürt ve Kürdistan partileri gibi, sadece bir ulusal hareket, bir Kürt hareketi

olarak görmek de, tıpkı bir zamanlar Sovyetler'i kapitalist bir ülke olarak tanımlamak gibi en

gerici politikaların destekçisi olmakla sonuçlanır.

"PKK'nın diğer Kürt ve Kürdistan partilerinden farkı nedir? " sorusunu sormayan veya sorsa

bile bu soruya yanlış cevap verenler; yani zımnen ve fiilen onu sadece Kürtlerin hakları için

mücadele eden bir Kürt partisi olarak tanımlayan liberaller ve onların sosyalistler içindeki

uzantıları (en tipik örneği ÖDP'dir) son duruşmada hem Türkiye'de hem de Kürtler içinde en

gerici parti ve politikaların nesnel destekçisi olurlar.

Bu nedenle PKK'nın niteliği konusunda açık bir görüş, doğru bir gürüş, ekmek kadar su kadar

hayati öneme sahiptir.

*

Türkiye'nin liberalleri bu sorudan niçin kaçmaktadır? Niçin kendi ayaklarına kurşun

sıkmaktadırlar?

Bu mekanizma şöyle işlemektedir.

Liberal demek burjuva demektir.

Burjuvazinin en kendine demokrat diyenleri bile, 1848 devriminden beri ezilenlerden,

pleplerden korkar.

Burjuvazi on dokuzuncu yüzyılda, birkaç kere bu plepleri (Baldırı çıplakları, Donsuzları (San

Kilot), feodal beylere ve büyük toprak sahiplerine karşı bir koçbaşı olarak öne sürdü. 1791'de,

1830'da ve en son 1848'de. Ama her seferinde, başına topladığı cinleri dağıtamayan büyücüye

döndü. Her seferinde Plepler bir süre sonra burjuvaziye karşı yöneldiler. Bu cinleri tekrar

şişeye sokmak için, yani ezmek için, burjuvazi tüm programından vazgeçmek, tüm

113

söylediklerini inkar etmek, kendi kurduklarını yıkmak; tekrar Napolyon avantüryeleriyle, eski

rejimin destekçileriyle ittifak yapmak zorunda kaldı.

İlk Fransız devriminde o plepler henüz modern proleterler haline gelmemişlerdi, o nedenle

onları bir koçbaşı olarak kullanmak o kadar büyük bir risk oluşturmamış ve kolaylıkla

ezilmişlerdi. Ama onlar yavaş yavaş modern sanayinin ürünü işçiler haline gelince, onları

kontrol etmenin güçlüğü daha bir açık olarak görülmeye başlıyordu.

Örneğin daha 1848'in arifesinde, hala yarı esnaf karakteini taşıyan lonca benzeri meslek

esasına dayanan sendikalarda örgütlü olsa bile, bu artık modern proleterler haline gelmiş

plepler, burjuvazinin karşısına "Komünist Manifesto" gibi, bambaşka bir programla

çıkabiliyorlardı. Burada onu yazan ve kabul edenlerin gücü değil, niteliği, sembolik anlamı

önemlidir.

Bu nedenle bir rastlantı değildir, 1848'in burjuvazinin son kez demokratik özlemlerle

ayaklanan kitlelerle çok kısa bir süre için de olsa aynı saflarda olması. Korkusu haklıydı.

Ve o günden beri, burjuvazi kitlelerden korkar olmuştur. Anti demokratik bir rejimin artık

katlanılmaz olduğu tipik Türkiye gibi ülkelerde bile, burjuvazi (yani liberaller) kitleleri

örgütleyip sokağa çıkarmaya kalkmazlar, bundan korkarlar ve bu eğilimdeki sosyalist ve

plebiyen (devrimci demokrat) hareketlere karşı güç gizleyebildikleri bir düşmanlık ve kuşku

beslerler.

Bu durumda, bu artık katlanılmaz olmuş keyfi askeri bürokratik oligarşinin egemenliğine

karşı ezilenlerin devrimci demokrat kitle hareketlerini destekleme ve örgütleme olmayınca,

dayanılacak güç, uluslar arası çelişkilerde aranır. ABD'nin Orta Doğu'da "ılımlı İslam" planı

veya Avrupa Birliği'nin kendisine rakip bir siyasi irade Oluşturmasını engellemek için

Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesini desteklemesi ve bunlar için gereken kimi reformlar,

biricik gerçekçi program ve ezilenlerin kitle hareketlerinin yerini dolduracak biricik güç

kaynağı olarak ortaya çıkar liberallerin bakışında.

O zaman, liberaller konumlarını bu güçlere göre belirlerler. Ama tam da bu güçler bilmektedir

PKK'nın plebiyen özelliğini ve tam da bu nedenle PKK'yı tecrit etmek istemektedirler.

Çünkü bu hareketin başarısı, sadece Türkiye'ye değil bütün bölgeye gerici ulusçuluğa

dayanmayan, bölge halklarını birleştirebilecek bir demokrasi getirebilir. O zaman bölgenin,

emperyalist ihtiyaçlara uygun olarak bu günkü gibi birbirine karşı kullanılması mümkün

olmaz.

Emperyalistler bu hesapça, çok iyi bildikleri niteliği nedeniyle PKK'ya karşı Barzani ve

Talabani'yi desteklerler. Liberaller de, kitlelerden korktukları ve bunun yerini dolduracak

gücü Amerika ve Avrupa'da buldukları için, otomatikman bu politikaların destekçisi olurlar.

Böylece demokrasi özlemleri ile gerçek yaptıkları arasında bir çelişki oluşur. Demokrasi

isterler ama bölgedeki ve Türkiye'deki en büyük ve demokratik kitle hareketine karşıdırlar,

onun başarısını istemezler. Böylece demokratik hareketten tecrit olurlar. Ve demokratik

hareketi tecrit etmenin aracı olurlar.

Ama bu durum, onu karşı olduğu güçler karşısında da tecrit eder.

114

Çünkü bu konumlarıyla liberaller, aslında Amerika ve Avrupa ile Türkiye’nin askeri

bürokratik oligarşisinden çok daha az içli dışlı olmalarına rağmen (Türk ordusu Nato üyesidir.

Bütün silahlarını hatta günlük istihbarını bile onlardan alır), fiili politikalarıyla bu güçlerin

Türkiye'deki bir uzantısı olma görünümünden kurtulamazlar. Ve böylece aslında kendilerinin

destekçisi olabilecek şehir orta sınıflarını, Askeri Bürokratik Oligarşinin yedeğine terk

ederler. Şehir orta sınıflarının böylesine Askeri Bürokratik Oligarşinin kontrolüne

kaymalarının kendi suçlarının sonucu olduğunu; tutarlı demokrat bir çizgiyi savunamadıkları

için onların oraya hapsolduğunu göremezler.

Ve tam bu durum nedeniyle, geniş orta sınıfları ve işçileri örgütleme potansiyeli

gösteremezler. İşçiler AKP'nin, orta sınıflar Askeri Bürokratik Oligarşinin yedek gücü olmaya

devam ederler.

*

Liberallerin bu durumdan kurtuluşunun bir tek yolu vardır.

Demokrasi mücadelesinin öz gücünü, Amerika veya Avrupa veya AKP'de veya Barzani AKP

işbirliğinde değil, Kürt Özgürlük hareketinin Plebiyen kanadında görmek. Açıkça ondan yana

tavır almak. O zaman liberaller PKK'nın bir türlü başaramadığı Batı'nın şehirlerini örgütleme

becerisini gösterip gerçek bir güç haline gelebilirler.

Ama bu takdirde de Amerika ve Avrupa'nın desteğini kaybedecekleri açıktır. Askeri

bürokratik Oligarşinin ve AKP'nin saldırılarının hedefi olacakları da açıktır. Bu saldırıları

göze almadan da olumlu bir gelişme ve tıkanıklığın aşılması mümkün değildir.

Ve böyle davranabildikleri an Liberal olmaktan çıkıp bir demokrat haline gelirler.

*

Liberaller ve onların uzantıları, bu günkü yaklaşımlarıyla sadece işçileri AKP'ye, orta sınıfları

Askeri Bürokratik oligarşiye mahkûm etmezler; kendilerini ve Kürt hareketini de güçsüzlüğe

mahkûm ederler.

Ama daha önemlisi, bu miyop politikalar sonucunda karşı çıktıkları askeri bürokratik

oligarşinin ömrünü ve egemenliğini güçlendirme şansı sunarlar.

Nasıl mı?

ABD+AB+AKP+Barzani= Ilımlı İslam denklemi karşısında, iyice tecrit olan ve egemenliğini

tehlikede gören Askeri Bürokratik Oligarşi, bu denklemin tecrit edip yok etmeye çalıştığı

PKK ile açıktan ittifaka girip, yani onun önünü açıp, yani liberallerin korkusundan

yapamadığını yapıp bütün inisiyatifi ele alıp, ömrünü bir elli yıl daha uzatmanın yolunu

arayabilir. Bu sanıldığından çok daha güçlü bir olasılıktır ve bütün bilinen kalıplar alt üst olur.

O zaman "bu memlekete komünizm lazımsa onu da biz getiririz" diyen Ankara Valisi gibi, en

iyi ve hızlı Kürtçülüğe de soyunup liberallerin bütün silahlarını elinden almakla kalmaz,

cephesini korkunç ölçülerde genişletebilir de.

Bu eğilimin Askeri Bürokratik Oligarşi içinde her zaman bulunduğu açıktır. Yalçın

115

Küçük'ten, Erdal İnönü'ye kadar geniş bir yelpaze bu stratejiyi savunmuştur. Ancak bu

stratejinin Askeri Bürokratik oligarşi içinde güçlenmesi ve başat eğilim halini alması, inkâra

dayanan konseptin iflasıyla, yani ciddi askeri yenilgiler ve tecrit ile mümkündür.

Ama o zaman liberaller tüm silahlarının elinden alındığını, dayandıkları tüm kavram ve

kabullerin tuzla buz olduğunu göreceklerdir. Ve bunu hazırlayan bizzat liberallerin kendisidir.

Örneğin Taraf, bu gün fiilen, böyle bir stratejinin askeri bürokratik oligarşi içinde daha etkili

olmasının koşullarını hazırlamaktadır muhtemelen. Ve yine muhtemelen böyle bir stratejiyi

savunanlar Taraf'a gerekli belge ve bilgiyi sunmaktadırlar.

Yani tarihin liberallerle alayı öyle olabilir ki, liberaller askeri bürokratik oligarşinin Kürt

sorununa bir çözüm bulmasının, örneğin Kürt ve Türk devletinin veya Anayasal vatandaşlıkta

bir Türkiye devletinin ve dolayısıyla onun ömrünün bir elli yıl daha uzamasının aracı

olabilirler. Ve şimdi gidiş de bu doğrultudadır.

*

Tarihsel tecrübelere bakıldığında, burjuvazinin korkaklığı karşısında, Askeri Bürokratik

Oligarşi daha kararlı ve zorda kaldığında epeyce esnek de olabilme özelliği göstermiştir.

Örneğin Burjuvazi İkinci dünya savaşı sonrasında, Demokrasi ve Çok Partili Rejim isteme

cesareti gösteremezken, o günkü dünyanın değişen dengelerini gören "Milli Şef" İnönü, çok

partili rejime geçmiş ve bu oligarşinin egemenliğinin bu güne kadar yaşamasını sağlayan bir

esnekliği sisteme sağlamıştır.

Yarın çok sıkışınca, Ilımlı İslam projesi, liberallerin de desteğiyle yerleşip şehir orta

sınıflarının ve Alevilerin tepkisini arttırınca ve bu durumda Askeri Bürokratik Oligarşi köşeye

sıkışıp egemenliğinin ve gücünün elinden gittiğini görünce, stratejik bir dönüş yapabilir; tıpkı

İnönü'nün 1946'da yaptığı gibi. AKP ve ABD'nin Barzani ile ittifakı karşısında PKK ile ittifak

yapabilir. PKK modern ve laik bir harekettir, böyle bir ittifak Alevilere ve şehir orta

sınıflarına sadece muazzam bir enerji vermez büyük ölçüde işçileri de kazanabilir.

Bu olasılık sanıldığından çok daha güçlüdür. Ve Ilımlı İslam projesi güçlenip mevziler

kazandıkça bunun gerçekleşme olasılığı artar.

*

Türkiye'de geleceği PKK ile ittifak yapan kurar.

AKP (Anadolu Burjuvazisi) bu şansı kaçırdı. Liberaller (Batı Burjuvazisi) bu şansı tepmeye

devam ediyorlar. Askeri Bürokratik oligarşi ise bu kartı henüz oynamadı.

Oynadığında ne olur? Bu otomatikman onun egemenliğini pekiştirmez.

Askeri Bürokratik Oligarşi açısından bu kartı oynamak, Alman Genelkurmayı'nın, Doğu

cephesinde rahatlamak için Lenin'in Rusya'ya girişini sağlamasına benzer. Cinler şişeden

çıkar. Bundan kimin kazançlı çıkacağı belli olmaz.

PKK'nın plep ve Jakoben özelliği ile Askeri Bürokratik Oligarşi'nin Bonapartist özelliği

çelişki içindedir. Ama PKK’nın bu günkü durumda yeterince ortaya çıkmamış bürokratik ve

116

Bonapartist bir yanı da vardır.

Türkiye'nin askeri bürokratik oligarşisi PKK'nın bu yanıyla ittifak edip bir Kürt Türk

bürokrasisi biçiminde egemenliğini ve ömrünü uzatabilir.

Ama böyle uzlaşma için bile, PKK'nın önünün açılması, aynı zamanda, Türkiye'deki

yoksulların da hızlı bir politizasyonu ve radikalizasyonu demektir. Ve PKK'nın esas başat

eğilimi, yoksullara dayanan radikal demokrasidir.

Bu eğilim o zaman kendini ifade ve Türkiye’nin ezilenlerine anlatma olanağı bulabilir.

Bu gün Kürtleri linç etmek isteyen veya Apo'yu yakmak isteyen Türkiye'nin şehir yoksulları,

şimdiye kadar aldatıldıklarını anlayınca, yaktıklarına tapmaya başlarlar.

Türk Askeri Bürokratik Oligarşisinin devletini ve ömrünü uzatabilmek için böyle bir girişimi,

hiç hesaplanmayan sonuçlarıyla, batıda gerçekleşecek böyle bir politizasyon ve radikalleşme

gerçek bir demokratik devrimin vesilesi de olabilir.

Sonuç ne olursa olsun, Askeri Bürokratik Oligarşinin stratejik bir dönüşle yol açacağı

gelişmelerle, her halükarda, Bürokratik ve Bonapartist güçler ile, Plebiyen ve Jakoben güçler

arasında bir hesaplaşma ve çatışma kaçınılmaz olur.

Sonucu mücadele belirler: Sonucu bu günden oluşan küçük de olsa birikimler belirler.

Demir Küçükaydın

22 Ekim 2008 Çarşamba

117

Açılımlar

"Uzun zamandır yazı yazmadım, bayram olanağından yararlanarak kafamda birikmiş

yazılardan bir ikisini yazayım bari" diyerek bilgisayarım başına oturduğumda, kafamda iki

konu vardı ve hangisini önce yazacağımı o anki ruh halime bırakmıştım. İki konunun ikisinde

de önceden yazdığım yazılardaki öngörüler doğrulanıyor görünüyordu.

Konulardan birisi Krizdi.

Mali Kriz daha ilk patladığı günlerde, bunun 1929 Krizi ayarında ilerde büyük harflerle

anılacak bir kriz olduğunu ve bir kaç yıl sonra bu günküne hiç benzemeyen bir dünyada

yaşayacağımızı yazmıştım.

Şimdi gelişmeler bu öngörünün doğrulandığını, hatta bu değerlendirmenin yetersiz olduğunu,

bu krizin kapitalizmin tarihindeki en büyük kriz olduğunu gösteriyordu.

Biraz Kriz hakkında söylenenler ve bu gün varılan yere ilişkin bir iki hatırlatma yaptıktan

sonra, burjvazinin kriz konusundaki programlarını ele alıp bundan sonra bizim (Sosyalistlerin

ve Demokratların) programımız nedir ve ne olmalıdır sorularının cevaplarını tartışmayı

planlıyordum.

Böylece Kriz üzerine, ilerde birbirini tamamlayıp bir kitap olarak da derlenebilecek yazılara

da devam etmiş olacaktım.

Konulardan diğeri de Baykal'ın son "Açılım"ları ve buna bağlı olarak da AKP'nin hazırlandığı

Alevi ve Kürt "Açılım"larıydı. Bu alanda da belirtiler öngördüğümüz olasılıkların

gerçekleşme eğiliminde olduğunu gösteriyordu.

Yine eski yazılardan bir iki hatırlatma ile bu öngörüleri hatırlatarak, bu değişimlerin stratejik

anlamları ve arkasındaki sosyolojik güçler üzerine bir şeyler karaladıktan sonra, bizlerin

(Sosyalistlerin ve Demokratların) açılımının neler olması gerektiği üzerine yazmayı

planlıyordum.

*

Yazıya başlamadan önce günlük gazetelere bakayım dedim. Taraf gazetesinde Alper Görmüş

aşağı yukarı yazmayı düşündüğüm Baykal'ın Açılımları konusunda benzer değerlendirmeler

yapmıştı. Bunun üzerine Baykal'ın "açılım"ları konusunu öne alıp bu konuda yazmaya karar

verdim.

Baykal'ın bu "açılım"ları, sadece Baykal’ın açılımları olarak görülmemelidir. O belli bir

zümrenin, yani bizlerin "askeri bürokratik oligarşi" dediğimiz, birçoklarının "askeri vesayet

rejimi", "Kemalizm", "Devlet Sınıfı" vs. dediği zümrenin eğilimlerini ve çıkarlarını savunan ve

yansıtan denenmiş bir politikacıdır.

Bu zümrenin özelliği, politikadaki ağırlığı bir sınıf gibi olmasına rağmen, bir sınıf olmaması,

118

var olan sınıfların veya başka toplumsal bölünmelerin arasındaki dengelere dayanarak

iktidarını sürdürmesidir. Dolayısıyla güçlerdeki değişmelere ayak uydurmak zorundadır.

Ve Tarih göstermiştir ki, bunların, değişen dengelere göre konum değiştirme özelliği hiç de

küçümsenecek gibi değildir. Kırk yıllık "Milli Şef" İsmet İnönü örneğin faşizm yükselince

onunla flört etmiş, sonra Müttefikler savaştan sahip çıkınca "Çok Partili Hayat"a geçmiş,

1960'larda da yükselen işçi hareketi ve bağlantısızlar hareketi baskısıyla da "Ortanın solu" na

geçmiştir.

Benzer özellikler Ecevit ve Baykal gibilerinde de görülür.

Alper Görmüş'ün de dikkati çektiği gibi, Baykal, Uğur Mumcu'nun öldürülmesi ile birlikte

şimdiye kadar bulunduğu çizgiye gelmiştir. Mumcu'nun öldürülmesi, Şehir Orta Sınıflarının

Özel savaş rejiminin yedeğine düşmesi anlamına geliyordu.

Şimdi ise dengelerin değişmesine bağlı olarak, işlerin böyle gidemeyeceğini görüp, tıpkı bir

zamanlar İsmet Paşa'nın "Ortanın Solundayız" demesi gibi, bir pozisyon değişimine

gitmektedir, "Açılım"lar yapmaktadır.

Baykal'daki bu değişimin öznel nedenleri onun ihtirasıyla veya politik manevralarıyla

açıklanabilir. Ancak politikada, ardındaki motif ne olursa olsun, insanlar sözleri ve

davranışlarıyla değerlendirilir ve öyle olmak zorundadır.

Sorun böyle konulduğunda Baykal'daki değişme, aslında Askeri Bürokratik Oligarşi'nin

yavaş yavaş bir strateji değişimi ihtiyacının bir yansıması olarak görülmelidir.

*

Sadece savaş değil, barış ta politikanın başka araçlarla devamıdır; yani farklı sınıfların ve

güçlerin çıkarlarının, duruma göre, kâh barışçıl, kâh savaşçıl yöntemlerle savunulmasıdır. Her

ikisi de karşı tarafı geriletme, gücünü azaltma, köşeye sıkıştırmaya yöneliktir.

Askeri Bürokratik Oligarşi, burjuvaziyi temsil eden AKP'ye cepheden saldırınca, seçim

yenilgisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde olduğu gibi ciddi mevziler kaybettiğini gördü.

Bunun üzerine Genelkurmay bir uçtan diğerine sıçrayıp bu sefer onunla bir barış yaparak ve

bunun karşılığında bazı tavizler kopararak onun etkisini sınırlandırmanın yollarını aradı. Ama

bu da bir avantaj sağlamadı. Hatta tam bir teslimiyete dönüştü.

Zaten tam bu noktada Baykal'ın Ordunun AKP'ye teslim olmuş veya onunla uzlaşmış

kanadına karşı sesini yükseltmeye başladı. Roller değişmeye başlamıştı, AKP Genelkurmaya

toz kondurmazken, Baykal eleştiren role geçmişti.

Şimdiki gelişmeler bir bakıma bu rol değişiminin devamı olarak da görülebilir.

Tam bu noktada, yani AKP orduyu kendisiyle uzlaşmaya zorladığı noktada, onun savunucusu

ve koruyucusu olarak ortaya çıkarak, aslında kendi toplumsal temeline ters düşüyor ve bir

anlamda Ordu tarafından teslim alınmış oluyordu. Feth edenler feth edilirler.

Baykal bu durumu çok iyi değerlendirdi ve AKP'nin daha önce muhalif olarak bulunduğu

pozisyonlara kendisi geçmeye başladı. Şimdiki "açılım", bu çizginin ve pozisyonların

119

değişiminin devamı olarak görülmektedir.

AKP Alevi ve Kürt "açılımları" ile, yani Alevilerin içindeki ve Kürtlerin içindeki burjuvazi

ve eşraf ile ittifak kurarak, adımlar atmaya başlayınca, ayağının altındaki toprağın kaydığını

gören Bürokrasi, buna karşı yeni açılımlar yapıp yeni bir strateji geliştirmedikçe gidişi geri

çeviremeyeceğini gördü.

Ama AKP'nin bu açılım diye öne sündükleri nedir özünde? Ordunun yıllardır yaptıkları değil

midir?

Alevileri Diyanete bağlamak; Barzani ve Talabani ile görüşmeler yapmak ve onları tanımak,

onların Türkiye'deki uzantılarının oyunu almak, ordunun yaptıklarının devamından başka bir

şey değildir. Bu ordu değil miydi PKK'ya karşı küçük tavizler karşılığında Çevik Güç'ten

Barzani ve Talabani'nin fiili devletler kurmalarına kadar yeşil ışık yakan. Bu ordu değil

miydi, fiilen Alevileri yedeğine alan ve Diyaneti gözü gibi koruyan?

Yani AKP'nin şimdiye kadar Ordunun izlediği politika ve güçleri izlemeye başladığı noktada,

Baykal da pozisyon değiştirerek, AKP'nin daha önce bulunduğu pozisyona geçmektedir.

İşte Baykal'ın bu yeni "açılım"ları, AKP'nin "açılım"larına karşı yapılmış karşı hamlelerdir.

Tıpkı İsmet Paşa'nın "Ortanın Solundayız" demesi gibi stratejik bir değişimin işaretleridir.

Bu durumda Baykal'ın, ya da Askeri Bürokratik oligarşinin, bu stratejik dönüşünde, AKP'nin

müttefiki olan güçlere parat olabilecek güçler kimler olabilir?

Kürtleri ve Alevileri göz önüne getirelim.

Aslında Kürtler ve Aleviler diye bir bütün yoktur. Bu özgül baskı biçimi karşısında Kürtlük

ve Alevilik içindeki sınıfların farklı duruşları bulunmaktadır.

Örneğin Aleviler içinde, burjuva ve sisteme entegre bir kesim, Diyanet’in Aleviliği

tanımasını isterken, Alevilerin geniş bir kesimi de Diyanetin kaldırılmasını istemektedir.

Şimdi AKP, Diyanetin Aleviliği tanımasını isteyen anti demokratik kanatla ittifak yaparken,

buna karşılık Baykal da Diyanetin kaldırılmasını isteyen kanatla ittifak yapmak zorunda

kalacaktır.

Böyle olmadığı takdirde Aleviler içinde dayanacağı bir güç bulunmayacaktır.

Aslında şimdiye kadar CHP'nin hiç dillendirmediği diyanetin lağvı, yarın öbür gün "aşağıdan

baskı ile" CHP'nin bir sloganı olabilir. Hatta çok uzun yıllardır ilk defa somut politik bir

hedefi olan bir miting olan, Alevilerin Diyanetin Kaldırılması mitinginin bu az rastlanır

somutluğunun ve başarısının ardında Baykal'daki bu değişim, el altından bu hareketin

desteklenmesi ve doğrudan kendisi söylediği takdirde tepki çekecek bir talebin, Aleviler

aracılığıyla ifade edilmesi, sonra da bu talebe kendisinin sahip çıkması gibi bir hesabın etkisi

bile var olabilir.

Kürtlere gelince, Kürtler içinde, korucular bir yana bırakılırsa -ki onlar da büyük ölçüde

Barzanicidirler- Barzani ve Talabani çizgisine karşı Öcalan çizgisi bulunmaktadır.

Barzani ve Talabani ile ittifakı AKP kaptığına göre, Baykal da Kürtler içinde de Öcalan

120

çizgisi ile ittifaka yönelmek zorundadır. Aksi takdirde dayanacağı hiç bir gücün kalmaması,

tam bir tecrit tehlikesi bulunmaktadır.

Bu bakımdan, Baykal'ın bayram namazından sonra, pek üzerinde durulmayan sözleri ve

vurgular da aslında bu "Türban açılımı"nı ilerde bir "Kürt açılımı"nın izleyeceğinin habercisi

gibi görünmektedir.

*

Ordular savaşında, savaşın akışı içinde bazan cephe 180 derece dönebilir. Savaşan orduların

gerisi karşı tarafın gerisi olabilir. O zaman, savaşı sürdürebilmek için ordular, dün

bombaladığı köprüleri yeniden onarmak, dün yaptığı köprüleri şimdi bombalamak durumunda

kalırlar. Benzeri sınıflar ve politik güçlerin mücadelesinde de olur

Öyle görülüyor ki şimdi Türkiye politikasında gerçekleşmekte olan benzeri bir durum. AKP

işkenceye sıfır tolerans Kürt sorunun çözümü, bürokratik ayrıcalıklara son, Avrupa Birliği ve

tam üyelik, “ahlaki çöküşe” karşı değerler gibi sloganlarla iktidara gelmişti.

AKP şimdi en işkenceci ve keyfi polis rejimini oturttu, Kürt sorununda en gerici yöntemlerle

çözüm arıyor, laiklik yerine Diyaneti güçlendiriyor, bürokratik ayrıcalıklara dokunmak bir

yana onları koruyor, Avrupa Birliği'nden ters yüz etmiş ve Ahlaki çöküşü bizzat kendi

tabanının tepkisini çekecek şekilde bizzat kendisi yaşıyor. Erdoğan'ın bütün mesaisi, devletin

arpalıklarını, ihaleleri tanıdıklara dağıtmakla geçiyor.

Elbette binlerce yıldır denenmiş o bürokrasi, böyle bir fırsatı kaçırmayıp bütün bu

pozisyonların karşısında yer alarak bütün gayrı memnunların muhalefeti ile kendi yelkenlerini

doldurabilir. Baykal bunu yapabileceklerinin işaretlerini veriyor.

Kimse şaşırmasın, yarın Baykal'ı Avrupa Birliği konusunda Hükümeti ipe un sermekle

suçlarken, bürokratik ayrıcalıkları koruduğundan dolayı Hükümeti eleştirirken veya Diyanetin

lağvını İsterken veya DTP ile flört ederken görürse.

*

Elbette bu gibi değişimler düz bir yol izlemezler, inişler çıkışlar, geri dönüşler, geri çekiliş ve

ileri atılışlarla gerçekleşirler. Ama yeni bir süreç başladığına dair çok alametler belirdi.

Bizlerin nasıl bir açılıma ihtiyacı olduğu ise bütün yazdığımız yazıların konusudur.

Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu adlı metinde bir programatik belge olarak da ifade

edilmiştir.

Ama yine de daha somut ve taktik adımlar bağlamında ayrı bir yazıda ele alınabilir.

*

Askeri Bürokratik Oligarşinin karakteri ve olası bir strateji değişimi üzerine yazdığımız

yazıları bu yazının altına koyuyoruz.

Galiba şimdi gerçekleşen, orada bir olasılık olarak ön görülenler.

09 Aralık 2008 Salı

121

Liberaller (Taraf) ve AKP Ergenekonu ve Askeri Bürokratik Oligarşiyi

Niçin ve Nasıl Destekliyor?

İlk bakışta yukarıdaki başlık saçma gibi görünebilir.

Ama öz ve görünüm aynı olsaydı bütün bilim gereksiz bir şey olurdu.

Bir çağ nasıl onun kendi hakkındaki yargılarıyla yargılanamazsa, politik eğilimler ve güçler

de yargılanamazlar.

Politik güçlerin deklare edilmiş amacları ile bu amaçlar için yaptıkları ve yapmadıkları

arasında farklar ve çelişkiler vardır.

Bu çelişkilere ve gerçekten yapılan ve yapılmayanların sonuçlarına bakıldığında ortaya çıkan

Liberallerin ve AKP'nin nesnel olarak Askeri Bürokratik Oligarşiyi destekledikleridir.

"Cehenneme giden yollar iyi niyet taşlarılma döşelidir".

*

Liberaller, Ulusalcı Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler

Biz, demokratik sosyalistler, Türkiye'nin gerçek egemeninin "Askeri Bürokratik Oligarşi"; bu

nedenle Türkiye'nin esas sorununun gerçekten demokrasi olduğunu ve gerçekten demokratik

bir sisteme ulaşmak için de esas hedefin, bu askeri bürokratik oligarşinin varoluş koşulu ve

egemenliğinn en büyük dayanağı bu askeri, bürokratik, keyfi, kırtasiyeci, merkezi pahalı,

gerici bir ulusçulukla tanımlanmış devlet cihazının tasfiyesi olduğunu söylüyoruz.

Yani kategorik olarak, hedefin, "yakalanacak ana halka"nın ve "acil görevler"in, "minima

program"ın tanımlanması bakımından, bizim yakın olduklarımız, "Ulusalcı Sosyalistler" veya

ulusalcı olmadıklarını iddia etmekle birlikte "sosyalizm"i veya "anti kapitalizm"i, "anti

emperyalizm"i, "sınıf"ı veya "emek eksenli politikalar"ı öne sürerek bu demokratik görevleri

fiilen ikinci plana itip bunlardan kaçan ve dolayısıyla bu askeri bürokratik oligarşinin nesnel

olarak yedeği olan sosyalistler değil; nesnel olarak ulusalcı (İşçi Partisi ve TKP gibi kimileri

öznel olarak da ulusalcı olan) sosyalistlerin kendilerine saldırmayı spor haline getirdikleri

liberallerdir.

Ulusalcı Sosyalistler liberallere sosyalizme saldırdığı için veya yeterince anti-emperyalist

olmadığı için vs. saldırıyorlar veya onları bu nedenle eleştiriyorlar.

Bizim liberallere eleştirimiz, hiç de onların sosyalizme saldırılarıyla ilgili değildir. Elbette

liberaller sosyalizme saldıracaklardır, tanımı gereği, eşyanın tabiatı gereği böyledir bu.

Ama keşke sosyalizme saldırsalar. "Keşke" diyoruz, çünkü onların sosyalizm diye bildikleri,

sosyalizmle ilgisi bulunmayan, bürokratik stalinist rejimler; bu bürokrasinin ideolojisi ve

pratiklerinden oluşan stalinizmdir.

Onlar aslında stalinist rejimlere ve stalinizme sosyalizm diye saldırarak, bu rejimleri ve

122

stalinizmi sosyalizm diye savunan Stalinistlerle ya da ulusalcı sosyalistlerle aynı sosyalizm

anlayışında anlaştıklarını ele vermektedirler. Bu anlamda liberallerin, sosyalizm anlayışları

bakımından, saldırdıkları stalinistlerden bir farkları da yoktur. ya da bu önerme tersinden

şöyle de formüle edilebilir: Stalinistlerin ve büyük ölçüde onlarla da çakışan ulusalcıların

sosyalizm anlayışlarıyla liberallerinki özdeştir.

Zaten tam da bu nedenle, eski stalinistler (Nabi Yağcı, Oya Baydar, Oral Çalışlar vs., vs.)

temeldeki bu metodolojik yakınlık ve özdeşlikleri nedeniyle kolayca liberal olabilirler, bir

zamanlar, sosyalizm idealinin itibarlı olduğu yıllarda da liberallerin kolayca stalinistler haline

dönüşmeleri gibi. TKP, TSİP, TİP yükselişlerinin ardında aslında bu akış vardı.

Liberaller keşke, gerçekten sosyalizme saldırabilseler ve saldırsalar, o zaman gerçek

sosyalizmin tartışılmasına yol açarlar ve niyetleri ne olursa olsun muazzam devrimci bir iş

yapmış olurlardı. Bu gün yaptıkları iş ise, stalinistlerle suç ortaklığı içinde sosyalizmle ilgisiz

düşünce ve davranışları sosyalizm olarak pazarlamaktır1.

Ama bu eşyanın tabiatı gereğidir ve burada esas tartışmak istediğimiz sorun bu değildir.

Biz liberalleri, kapitalizmi savundukları için değil, tutarlı demokratlar olmadıkları için

eleştiriyoruz. Hatta kapitalizm için en ideal koşulları en tutarlı demokrasi

sağlayabileceğinden, onları kapitalizmi bile doğru dürüst savunmamakla eleştirdiğimiz

söylenebilir.

Biz liberalleri demokrasiyi gündemin başına aldıkları için değil, bu konuda onlarla tamamen

anlaşıyoruz, demokrasi uğruna mücadelede sahte hayaller yaydıkları ve yaydıkları bu sahte

hayallerle bu mücadeleyi zayıflattıkları için eleştiriyoruz2.

Liberallerin ve AKP'nin nasıl bir mekanizmayla Askeri Bürokratik Oligarşinin bir destekçisi

olduğunu görelim.

*

Korkuların gerçeğe dayanıp dayanmadıkları değil korku olarak gerçeklikleri

önemlidir

Türkiye'de en az anlaşılar temel konu, Kürt sorununun çözümünün, şehir orta sınıfları ve

Alevilerin bu çözüme kazanılmasından, onların bu yönde aktif desteğinden veya en azından

hayırhah bir tavra çekilip tarafsızlaştırılmasından geçer. Bu olmadıkça hiç kimse Askari

Bürokratik Oligarşının onu tecrit edemez ve direncini kıramaz. Çünkü bu tabakalar, Askeri

1 Bunun daha spesifik bir biçimi, 68'lerin devrimcilerini ittihatçı olarak tanımlayarak 68'lerin o muazzam

devrimci yükselişini bu günkü ulusalcılıkmış gibigösteren ulusalcı sosyalistlerle aynı 68 kavrayışında

buluşmaktır. Deniz'i bir ulusalcı gibi gösteren ulusalcılar ile liberaller aynı madalyonun iki yüzüdürler. Örneğin

bir Mustafa Zülkadiroğlu ile bir Rasim Ozan Kütahyalı arasında bu bakımdan bir fark yoktur.

2 Tabii burada bir antı parantez olarak şunu belirtelim ki, liberal var liberalcik var. Bir tarafta radikal bir demokrasi anlayışına

daha yakın Ahmat Altan gibileri, diğer tarafta plebiyen Kürt özgürlük hareketine karşı gizleyemediği bir düşmanlığı sürekli

söyleşileri için seçtiği kişilerden sorduğu sorulara kadar her davranışıyla dışa vuran Neşe Düzel gibiler var. Biz burada liberaller

derken, genel ortalamayı ya da daha doğrusu tipik özellikleri ele alıyoruz.

123

Bürokratik Oligarşinin, onun siyasi ifadesi olan CHP'nin en büyük desteğini ve kitle temelini

oluşturmaktadır.

Yüzyılın başında sürülen ve katledilen Rum ve Ermeniler gibi bir yaşam tarzı olan, yani

Önasya-Akdeniz uygarlık alanının üç büyük ve birbirinin mirasçısı Roma, Bizans, Osmanlı

imparatorluklarının şehir kültürünün Türkiye'de yaşayan son temsilcileri olan şehir orta

sınıfları (ki bunların bir kısmı aynı zamanda Türkiye'nin gerçek egemeni Askeri Bürokratik

Oligarşi ile iç içedir), ve Orfeusçuluk, Hristiyanlık, Manicilik, Paulikanlık ve Alevilik

biçiminde varlığını sürdürmüş Anadolu ve Balkanların neolitik ortaklaşmacı köy komününün

heretik geleneğinden gelenler, politik İslam ve AKP'nin artan gücü ve etkisi karşısında tam

bir panik içinde bulunuyorlar.

Onlar bu korku ve panik duygusuyla Genelkurmay'ın ve askeri bürokratik oligarşinin yedeği

durumuna düşüyorlar. Böylece Askeri Bürokratik Oligarşi, hiç de küçümsenemeyecek

militan; etkisi gerek eğitim düzeyleri ve mevkileri, gerek şehrin modern toplumun sinir

merkezleri olması nedeniyle, nüfus içindeki oranlarından çok daha büyük, en azından nüfusun

üçte veya dörtte birini oluşturan (ki CHP'nin aldığı oy da aşağı yukarı bu aralıkta oynar) bir

kitle desteğine sahip bulunuyor ve bunu koşullar uygun olduğunda mobilize edebiliyor.

Bu korkunun haklı ya da haksız olduğu ayrı bir sorundur ama bu korku var ve bu tabakalar

yaşam tarzlarının ve kültürlerinin tehdit altında olduğuna inanıyorlar.

Bu korkunun haklı sebepleri olup olmadığının somut politika açısından bir anlamı yoktur.

İnsanlar kendilerini baskı altında hissediyorlar veya korkuyorlarsa, bu neredeyse nüfusun üçte

veya dörtte birlik bir kesimini kapsıyorsa, yapılabilecek olan bunu veri olarak ele almak

politikaları ona göre belirlemektir.

Bu korku, bu panik sınıfsal imtiyazlardan ziyade yaşam tarzına, kültüre ve inançlara ilişkindir.

Bu kadar geniş bir kitlenin egemen sınıf olmadığı ve olamayacağı, esas olarak içinde hiç de

küçümsenmeyecek ölçüde geniş bir işçi ve yoksul kesim bulundurduğu en sıradan gözlemle

bile görülebilir.

Bu korkunun gereksiz olduğu, temeli olmadığı yönündeki her argümana bu kitlenin kulakları

tıkalıdır. Aslında yaşam tarzının tehdit altında olduğu duygusu ve korkusu olmadığı

koşullarda dinleyebileceği ve kabul edebileceği hiçbir argümanı artık dinlememekte ve kabul

etmemektedir.

Örneğin, türbanın aslında müslüman topluluktaki kadının modern şehir hayatına katılmasının

bir aracı olduğunu, bir yanıyla elbette Müslüman erkeğin ve Müslüman burjuvazinin kadına

karşı bir baskısının ifadesi olduğu kadar, Müslüman kadınların evden çıkıp özgürleşme ve

toplum hayatına katılabilmek; erkekleri kendi oyunlarına getirip kendi silahlarıyla vurabilmek

için içgüdüleriyle geliştirdikleri bir savaş stratejisi olduğunu söylediğiniz, bunu örneklerle

desteklediğiniz zaman, aslında normal koşullarda bunları dinleyebilecek, hatta kabul edip

müslüman kadınları bu yolda destekleyebilecek, yani onların baş örtüsüyle okullara

gitmelerini bile destekleyebilecek olanlar, bir kirpi gibi içlerine kapanmakta, bunu anlamak

istememektedirler; böyle bir desteğin bir oyuna gelmeyle sonuçlanmasından

124

korkmaktadırlar.

Bu durumda, argümanların, ikna çabalarının hiçbir anlamı bulunmamaktadır. Korkunun

olduğu yerde akıl durur, korku belirler insanların davranışlarını.

Bu kitle, kendilerinin nüfusun daha küçük bir yüzdesini oluşturduklarını bildikleri için,

demokrasi ve seçimler sistemi içinde azınlıkta kalmaya mahkum olduklarını gördüklerinden,

bu zaaflarını dengeleyecek gücü, aynı zamanda sıkı ilişkiler içinde bulundukları ve benzer bir

yaşam tarzını paylaştıkları Askeri Bürokratik Oligarşide bulmaktadırlar ve ona her türlü

desteği sunmaya hazırdırlar.

Bu psikoloji ya da konumlanma kendini en veciz biçimde "Darbe olur ve ordu gelirse on yıl

geri gideriz, ama şeriat gelirse yüz yıl geri gideriz" sözleriyle ifade etmektedir. Bu basit bir

demagoji değlidir, bu kesimlerin içinde bulundukları çaresizlik ve köşaya sıkışmışlık

psikolojisinin ifadesidir. Çaresizlik ve köşeye sıkışmışlık duygusunun nasıl intiharvari bir

saldırganlıkla sonuçlandığı ise bilinir.

Yani şeriat tehlikesi olduğuna inanmasalar cuntalara karşı durmaya hazırdırlar, çünkü bizzat o

sözlerinde cuntaların ülkeyi birkaç on yıl geri götüreceğini de söylemektedirler.

Tek tek konuşulduğunda, bu kitleyi oluşturanlar aslında potansiyel olarak AKP'ye oy

verenlerden çok daha geniş ve radikal demokratik tedbirleri desteklemeye de eğilimlidir.

Peki bu durumda soruna nasıl yaklaşmak gerekir?

Bu kitleyi, korkularını böyle ifade ettiği için demokrasi düşmanlığı vs. ile suçlamak veya

onları kimi argümanlarla böyle bir tehlike olmadığına ikna etmeye çalışmak, gerçek sorunlara

gözleri kapamak olur. bu korku ve panigin kendisini bir gerçeklik olarak alıp ona uygun

politik cevaplar vermek gerekir.

Bu durumu nasıl ele almak gerektiğine ilişkin olarak şöyle bir örnek verilebilir.

Bir tarihte bir Çerkez bana "Çerkezlerin ulusal bir baskı altında olduğunu kabul ediyor

musun?" diye sormuştu.

Benim cevabım da şöyleydi: "Kendilerini Çerkez olarak görenler, ulusal baskı altında

olduklarını hissediyorlar ve kendilerini öyle görüyorlarsa öyledirler".

Bir Çerkez kendisinin ulusal baskı altında olduğu hissine sahipse, hayır sen ulusal baskı

altında değilsin diye ona argümanlar getirmek anlamsız olur. O kendini öyle hissediyorsa

öyledir. Yapılacak iş, ona bu hissi veren olguları ortadan kaldırmaktır. Bu yaklaşım bütün

uluslara, bütün dinlere, bütün kültürlere, bütün cinslere uygulanabilir. Ama o baskı haklı

görülüyorsa o ayrı bir sorundur.

Şehir orta sınıfları ve Aleviler de, kendilerini böyle bir tehdit altında hissediyorlarsa

öyledirler. Onlara böyle bir tehdit yok demenin bir anlamı yoktur ve doğru bir tavır değildir.

Yapılması gereken bu tehdit duygusunu yaratan koşulları ve olguları ortadan kaldırmlaktır.

Şehir orta sınıfları ve Aleviler, elbette şu an yaşam tarzlarıyla henüz açık bir baskı altında

değildirler ama bu yaşam tarzını savunan etkili bir gücün, örneğin ordunun gücünün, bir

125

dengeleyici unsur olarak bulunmadığı koşullarda, pek ala tıpkı bu gün türbanlı kızların

uğradığı baskılar gibi bir baskıya, bu sefer bu yaşam tarzını sürdürmek isteyenlerin hem de

sadece devlet aracılğıyla değil bir de kitle desteğiyle (mahalle baskısı) uğrayacakları ve bunun

çoğunluğa dayandığı için, çok daha da boğucu bir baskı olacağı da kesindir. Bu anlamda şu an

aktüel bir tehlike görünmese de, bu kesimlerin korkuları pek de temelsiz değildir.

Kaldı ki, bu tehlike bu günkü ehlileşmiş biçimleriyle politik iktidardan pay isteyen politik

İslamdan da gelmeyebilir. Çünkü Türkiye'deki politik İslam, burjuvazinin politik İslamıdır ve

radikal değildir. Türkiye'de radikal, plebiyen bir politik İslam damarı çok güçlü değildir.

Dünyü pazarı için üretim yapan "Anadolu kaplanları"nın işine gelmez böylesi "huzur ve

sükunu" bozacak radikal davranışları kışkırtmak.

Ancak Türkiye gibi, istikrarsız ve yoksul ve zengin arasındaki uçurumun çok derin olduğu bir

toplumda, ani bir ekonomik kriz, yoksul kitlelerin ve alt sınıfların hızlı bir radikalleşmesine

yol açabilir. Alt sınıfların radikalleşmeleri, bir Fransız devriminde, bugünkü Kürtler arasında

veya 70'lerin Türkiye'sinde olduğu türden, ille de demokratik hedeflerde bir radikalleşme ile

sonuçlanmayabilir; pek ala faşizme benzeyen biçimler de alabilir. Faşizm de küçük burjuva

kitlelerin ve işçi sınıfının alt kesimlerinin hızla radikalleşmeleriyle yükselişe geçmişti 1929

büyük buhranının ortaya çıkardığı koşullarda 1930'lar Almanya'sında. Ve bu günkü dünyanın

ideolojik ve politik atmosferinde esas güçlü olan olasılık budur.

Ayrıca yoksul ve alt kesimlerin özgürlükçü bir programa yönelmeyen radikalleşmelerinin her

zaman özellikle, nispeten daha üst toplum kesimlerinin giyim ve yaşam tarzlarına yönelik

saldırılarda ortaya çıktığı da bir sır değildir.

Dolayısıyla Türkiye gibi istikrarsız ve yoksullarına belli bir refah düzeyi sağlamaktan uzak bir

ülkede, yoksulların ani bir radikalleşmesi kendini modern batılı şehir hayatının sembollerine

karşı bayraklarla donanmış olarak, onlara karşı İslam ve Şeriat bayraklı bir haçlı seferine

dönüşebilir.

Şehir orta sınıfları ve Alevilerin korkularının ardında, bu olasılığın varlığı da çok ciddi bir yer

kaplamaktadır ve hiç de temelsiz değildir.

Ama nedeni ne olursa olsun ortada bir korku var ve bu korku nedeniyle şehir orta sınıfları ve

Aleviler, Askeri Bürokratik oligarşide bu tehdide karşı bir garanti görmektedirler ve onu

desteklemek için her şeyi yapmaya hazırdırlar. Bu nedenle Ergenekon davasını da Politik

İslamın ya da AKP'nin tek garanti görülen bu gücün dişlerini sökmeye ve kendilerini

korumasız bırakmaya yönelik bir komplosu olarak görmektedirler.

Bunu herkes çevresinde görebilir. Ben örneğin bizzat Annemde bunu görüyorum. Atık

85'lerinin ortalarına gelmiş, inançlı bir Müslüman ve çok radikal bir demokrat olmasına

rağmen, başının kapatılacağı ve Şeriat geleceği korkusu, onun her soruna gözünü kapamasına

yol açmaktadır. Aslında örneğin Kürtlerin haklarını en herkesin telaffuz etmekten korktuğu

biçimleriyle bile desteklemeye hazırdır. Tam bir fikir özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğünü

savunmaya hazırdır. Hette şeriat tehlikesine inanmasa, türbanlı kızların okula gitme haklarını

da savunmaya hazırdır. Ama bu korku yüzünden bütün bu sorunlara kulaklarını tıkamakta,

126

hiçbir argümanı işitmek istememektedir.

Nedeni ne olursa olsun bu durum bir veridir. Ve bu durum Türkiye'deki demokrasi

mücadelesinin kitlenmesinin en önemli nedenlerinden biridir. Ve aslında demokrasi

mücadelesinin saflarında yer alabilecek devasa bir güç, bu korku nedeniyle demokrasiye

düşman bir konumda bulunmaktadır.

CHP'nin başındaki Baykal'ın temsil ettiği gericilik biraz da bu korku sayesinde orada

durabilmektedir.

Bu durumlarda argümanlar değil ancak ve ancak somut işler, somut politikalar, davranışlar,

paradigma alt üst oluşları bu açmazdan çıkmayı sağlayabilir.

Bu durumu, Genelkurmayın ve Ergenekon’un manüplasyonlarıyla ve propagandasıyla

oluşmuş bir durum gibi görmek ve göstermek, sorunu hiç görmemek, ya da İslamcı

yazarların, Fehullahçıların ya da kimi Liberallerin gözüyle görmek olur.

Şehir orta sınıflarını, Alevileri bu açmaza mahkûm edenler bizzat İslamcılar, Fethullahçılar,

AKP'dir. Yani İslamcı burjuvazidir.

Bu mahkum edişin kendisi bizzat AKP ve islamcı burjuvazinin demokrasi istemediğinin,

aslında güçlü devletten yana olduğunun, sorununun sadece askeri, bürokratik, pahalı, gerici

devlet iktidarından daha büyük bir pay peşinde olduğunun en büyük kanıtıdır.

*

AKP Demokratikleşme İstiyor mu?

Liberaller, AKP'nin demokratikleşme istediği ama buna müsaade edilmediği ya da Kürt

Özgürlük Hareketinin varlığının onların bu yöndeki girişimlerini engelediği gibi bir

düşünceyi ve varsayımı tüm yazılarında ifade ediyorlar.

Buna karşılık biz, bugün AKP'nin temsil ettiği toplumsal güçlerin, yani özellikle Anadolu

Burjuvazisinin, demokratikleşme değil, bu gerici, askeri, bürokratik, baskıcı mekanizmayı

korumak, onun kontrolünü ele geçirmek istediğini; iktidardan güneşin altındaki yerine uygun

bir pay istediğini; liberallerin, bu amaç için yapılmış kimi taktik manevraları demokratikleşme

amacıymış gibi görüp pazarladıklarını ve demokratikleşme mücadelesini zayıflattıklarını

yazıyoruz.

Elbette biz, Türkiye'nin gerçek egemeni Askeri bürokratik Oligarşi'nin bu egemenliğinin

tasfiyesinin en önemli ve birinci sorun olduğunu söylüyoruz. Ama AKP'yi bizzat bu

egemenliğin sürdürülmesinin olmazsa olmazı olarak da görüyoruz.

Liberallerdern farklı olarak diyoruz ki: Türkiye'de Askeri Bürokratik Oligarşi ve Politik İslam

aynı madalyonun iki yüzüdürler ve varlıklarını sürdürmeleri için birbirlerine muhtaçtırlar.

Dolayısıyla ikisi de gerçek bir demokratikleşmeye karşıdırlar.

Bütün gelişmeler ve olgular bu dediklerimizi doğrulamaktadır. Buna karşılık liberaller

AKP'nin konjonktüre uygun manevraları karşısında coşkunluklar ve hayal kırıkları arasında

bir sarkaç gibi sallanmaktadırlar.

127

*

AKP Neden Gerçek bir demokratikleşme İsteyemez

Biz AKP'nin demokratik hedefleri olmadığının ve olamayacağının nesnel nedenlerini de şöyle

koyuyoruz:

Burjuvazi, ta 1848 devrimindeki ihanetlerinden beri tarihçe kesin olarak tasdik edildiği gibi,

demokrasinin ezilenlerce kendisine karşı bir silaha dönüştüğünü gördüğü için, artık

demokrasiden korkan, demokrasi düşmanı ve gerici bir sınıftır. O gericiliğini aydınlanmanın

demokratik ulusçuluğunu terk ederek; onun yerinebir ırka, soya, dile, dine dayanan

ulusçuluğa geçerek; aynı zamanda askeri, bürokratik ve militer olmayan, iktidarın her

düzeyde seçilmiş temsilcilerin elinde olduğu Ucuz Devlet hedefini terk ederek, merkezi,

bürokratik ve pahalı Güçlü Devlet'i onun yerine koyarak göstermektedir.

Ama Türkiye'de buna ek olarak, Burjuvazi, Hıristiyan ahalinin katliyle ve sürgünüyle "ilk

sermaye birikimi"ni yapıp ortaya çıkmış bir sınıf olduğu için (ve tam da bu nedenle politik

İslamı bayrak yaptığı ve yapabildiği için) bu gerici ve anti demokratik karakterin, çifte

kavrulmuş gericilik3 olduğunu da söylüyoruz.

Tam da bu nedenle burjuvazi, Demokrasi değil İslam bayrağıyla ortaya çıkmış ve yıllarca

ideolojik ve programatik hazırlığını böyle yapmıştır.

Bütün bu nedenlerle liberalleri, AKP veya Anadolu Burjuvazisi hakkında sahte hayaller

yaymakla itham ediyoruz.

*

AKP'nin somut politikaları

AKP'nin somut politikaları bütün bu sosyolojik tespitleri doğrular.

AKP'nin başındakiler gerektiğinde, en ince dengelere dayanan politikaları izleyebiliyorlar.

yani kavrayışları ve zekalarında bir sorun yok.

Eğer AKP, liberallerin gördüğü veya göstermek istediği gibi, bir parça demokratik bir

karaktere sahip olsa, yani şu askeri, bürokratik, krırtasiyece, keyfi merkezi, pahalı ve güçlü

devleti korumak ve ondan pay almak değil; bu cihazı tasfiye etmek ve onun yerine

demokratik ve ucuz bir cihazı geçirip bir demokratikleşme sağlamak gibi bir hedefi olsa; yani

şu askeri bürokratik oligarşinin egemenliğini gerçekten kaldırmaya ve onun yerine bir

parçacık demokratik bir düzen getirmeye niyeti olsa, daha doğrusu bu yönde sınıfsal bir

eğilimi olsa, şehir orta sınıfları ve Alevilerin bu korkuları karşısında, bırakalım bu yönde daha

önceden bir hazırlık ve demokratik ideolojik şekillenme olmamasını bir yana, sadece her

hangi bir mücadeleye girmiş gücün ya da insanın içgüdüsel olarak görebileceğini görüp

3 Burada şunu not edelim ki, AKP'nin veya burjuvazinin gericiliğinden söz ederken kullandığımız gericilik kavramı ile

Kemalistlerinkini de karıştırmamak gerekiyor. Bizim gericilik kavramımız demokratiklikle ve halkçılıkla özdeştir. Kemalistlerinki

ise anti demokratizmi meşrulaştırmanın aracıdır; metodolojik olarak da Pozitivist bir düzgün doğrusal ilerleme anlayışına dayalı,

o çok sevdiklerini söyledikleri "bilim" dışı bir kavrayıştır.

128

yapabileceğini yapar.

Nedir bu yapılabilecek olan?

Madem ki şehir orta sınıfları, modern batılı hayat tarzına alışmış olanlar ve Aleviler böylesine

bir korku ve panikle adeta domuz topu olmuşlar, her şeyi yapmaya hazır durumdalar, o halde

bunların bu korkularını izale etmek, onları tarafsızlaştırmak, böylece Askeri Bürokratik

Oligarşiyi bu geniş kitle desteğinden yoksun bırakmak gerekir.

Bu korkuyu gidermek için yapılabilecekler de aslında çok basit ve temel bir takım demokratik

tedbirlerdir. Örneğin diyanetin kaldırılması, imam hatiplerin kapatılması, okullardan din

derslerinin kaldırılması, bütün cemaatlerin dinsel görevleri, eğitimleri vs., kendi gönüllü

bağışlarıyla yapması. Devletin görevinin sadece bu hakları garanti altına almak olması. Yani

gerçek bir laiklik. Bu kadar basit.

Ve bütün bunlar için, yasa bile gerekmemektedir. Bakanlar kurulu kararıyla bile bütün

bunların çoğu yapılabilir.

Bunlar yapıldığı an, bu gün Genelkurmayın, Ergenekonun yedeği durumuna düşmüş bulunan

nüfusun yüzde yirmibeş veya otuzuna yaklaşan, CHP'ye ve Baykal'a mahkum olmuş, darbe

destekçiliğine bile razı olmuş bu geniş kitle, bir anda rahatlar, hatta bir sonraki seçimlerde

AKP'yi Türkiye tarihinde görülmemiş bir yüzdeyle tekrar iktidar bile yapabilir. O zaman bu

geniş kitle, şeriat gelir, sokağa çıkamaz oluruz, bu kültürümüzü sürdüremeyiz korkularını

attığı için, baş örtülü kızların üniversiteye gitmeleri özgürlüğünün de en büyük savunucusu

haline gelebilir.

Herşey bu kadar basittir aslında.

Bunu yaptığı an askeri bürokratik oligarşi bütün yedeklerinden tecrit olacağı için, onun

egemenliğine ve gücüne son verecek bütün tedbirler birbiri peşisıra kolaylıkla alınabilir.

Keza Askeri Bürokratik Oligarşinin kitle desteği kaybolduğunda bu güçler "Kürt sorunu"nun

çözümü içinz de en cesur adımlard bilekolaylıkla atılabilir hale gelir. Ayrıca Kürtlerin de

desteğini alan böyle bir hükümeti ve sınıfı kimse yerinden kımıldatamaz.

AKP'nin başındakiler bunları görmeyecek ve akıl edemeyecek kadar kör, esneklikten yoksun,

kıvraklıktan yoksun politikacılar değildir. Ama nedense bu yönde en küçük bile adım

atmamaktadırlar.

Ama AKP bunu yapmıyor ve yapmayacak.

Çünkü bunu yaptığı an gerçek bir demokratikleşmenin de yolunu açar, o andan itibaren o

gelişen demokratik ortamda Türkiye'nin bütün ezilenleri, yoksulları ve işçileri hızla örgütlenip

kendi çıkarlarını korumaya demokratik bir kontrol oluşturmaya başlarlar. O zaman ise,

iktidar, arpalıklar vs. hepsi kaybolmaya başlarlar yavaş yavaş. O zaman Türkiye'de sadakaya;

avane, kliyan ilişkilerine dayanan bu şarklı sistemin yerine, haklara dayanan, modern

toplumda örgütlü bir şekilde çıkarlarını savunan toplumsal gruplara dayanan az çok batı

ülkelerindeki gibi bir toplumsal yapı yerleşmiş olur.

Ama AKP böyle yapmayarak ve yapmaktan korktuğu için, Genelkurmay'ın en azından yüzde

129

yirmi beşlik militan bir şehir orta sınıfları ve Aleviler desteğini garantilemesini sağlamakta,

onun egemenliğini sürdürmesinin aracı olmaktadır.

Diğer bir ifadeyle Genelkurmay'ın da, Askeri Bürokratik Oligarşinin de egemenliğini

sürdürebilmek için, AKP'ye ihtiyacı vardır. AKP korkusu ve sopası olmasa, o şehir orta

sınıflarını ve Alevileri kendi yedeği olarak ağılına tıkamaz.

*

Nesnel Desteğin Kendi Dinamiği

Ama burjuvazinin korkusunun sonuçları sadece bu noktada kalmaz, onun da kendi iç dinamiği

vardır.

AKP demokratik olmadığı, politik İslam aracılığıyla şehir orta sınıflarını Askeri bürokratik

oligarşiye mahkum ettiği için, bırakalım demokratikleşmeyi bir yana, gerçek hedefi olan,

kendisinin bu güçlü devlete ortak olma ve iktidardan pay alma hedefine bile ulaşamaz.

Bu süreç, sadece AKP bir süre sonra yıpranmaya başlayacağı, iktidar arpalıkları yozlaşmayı

hızlandıracağı için gerçekleşmez. Şimdiden AKP'yi desteklemiş yoksul Müslüman kesimler

AKP'den uzaklaşmakta ve eleştirileri giderek daha yüksek sesle ve dehe radikal tonlarda

çıkmaktadır. Ama sorun sadece bu değildir.

Bizzat AKP'nin kazandığı başarılar ve yaptıkları, Askeri bürokratik oligarşinin, AKP'nin

yapamadığı nı yapacak ve AKP'yi tecrit edecek, bir esneklik kazanmasına ve kendini

yenilemesine yol açar. Bu biraz mikroplarla antibiyotiklerin ilişkisine benzetilebilir.

Nasıl 28 Şubat, Saadet Partisinin sonunu getirdi ve politik İslamın kendini yenileyerek daha

geniş ve esnek AKP'ye dönüşmesini ve onun iktidarını sağladıysa; bir süre sonra, bizzat

Ergenekon tevkifatı da, askeri bürokratik oligarşi içindeki, en şoven, mafyalaşmış, gerici

kesimlerin tasfiye ederek ve güçten düşürerek, daha reformcu ve esnek kesimlerinin etki ve

gücünün artmasının, buna bağlı olarak seslerinin de daha gür çıkmasının yolunu açacaktır.

Yani nasıl politik İslam, Askeri bürokratik Oligarşinin 28 Şubat sopası ile kendini

yenileyebildi ise, Askeri Bürokratik Oligarşi de AKP'nin Ergenekon sopası ile kendini

yenileyecektir.

Aslında olan tam da budur. Bu eğilim şimdiden görülebilir. Örneğin Baykal'ın "Açılım"ları

tam da bu sürecin, bu eğilimin görünümleridir.

AKP, şehir orta sınıfları ve Alevilerdeki korkuları ortadan kaldırmak için kılını bile

kıpırdatmazken, en küçük bir demokratikleşme ve gerçekten laikleşme adımını göze

alamazken, CHP baş örtülülerdeki korkuyu ve ön yargıları kaldırma yolunda küçük

başlangıçlar yapmaktadır. Keza son olarak Kürt sorununda Baykal'ın söyledikleri, benzer bir

dönüşümün Kürt sorununda da başladığını göstermektedir. Yedinci Ok gibi siteler de bu

eğilimin yansımalarıdır.

Yani bir süre sonra bu günkü roller tam tersine dönebilir. Askeri Bürokratik oligarşi, pek ala

Müslümanları tarafsızlaştırarak, daha gerici Iraklı Kürtlere dayanarak "Kürt Sorunu"nu

130

"çözmeye" kalkan AKP karşısında, daha modern ve laik Kürtlerle ittifaka girerek AKP'yi

tecrit edip, etkisizleştirerek, kaybettiği mevzileri tekrar geri alabilir. Hatta bunun için 27

Mayıs gibi bir darbe yapmasına bile gerek olmayabilir.

Böylece çok partililiğe geçişin ve 27 Mayıs'ın yol açtığı türden, egemenliğini en azından bir

çeyrek yüzyıl daha sürdürmeyi sağlayacak düzenlemeleri yapabilir.

*

Avrupa Birliği Neden Türkiye'yi Üye Yapmaz?

Liberallerin yaydığı ikinci hayal, Avrupa Birliği'nin Türkiye'nin demokratikleşmesini istediği

veya Avrupa Birliği hedefinin Türkiye'nin demokratikleşmesini sağlayacağı hayalidir.

Buna karşılık biz, Avrupa Birliği'nin Türkiye'de demokratikleşme istemediği gibi, Askeri ve

Bürokratik oligarşiyle nesnel bir çıkar ortaklığı içinde bulunduğunu yıllardır yazıyoruz4.

Avrupa Birliği'nin Türkiye'nin demokratikleşmesine karşı olmasının nedeni de, onun var oluş

nedeni ve jeopolitik çıkarlarıdır.

O her şeyden önce Amerika'ya karşı öncelikle bir ekonomik bir rekabet gücü oluşturabilmek

sornra da bunu bir politik ve askeri rekabet gücüne dönüştürebilmek; ABD'nin ipoteğinden

kurtulmak için kurulmuştur.

Ve bu yolda Avrupa, Amerikaya karşı bir denge oluşturabilmek için, ta de Gaulle'den beri

Rusya ile ittifaklar kurmak zorundadır. Rekabet ve Jeopolitik onu buna zorlamaktadır.

Buna karşılık Türkiye Rusya'nın gücü ve etki alanı karşısında, tam da Avrupa Birliği'nin

Rusya'yla ittifaklar kurmak zorunda olması nedeniyle, Amerika ile bir ittifak ve denge

kurmak zorundadır.

Türkiye küçük bir ülke olsaydı, Avrupa Birliği açısından çok büyük bir sorun oluşturmazdı bu

konumlanışlar. Ama Türkiye büyük bir ülkedir ve nüfusu da çok büyüktür. Bu büyüklükte bir

ülke, Avrupa Birliği içindeki bütün dengeleri alt üst eder. Avrupa Birliği içindeki bir Türkiye

İngiltere ve diğer doğu Avrupa ve Akdenizin kimi ülkeleriyle birlikte, ABD'nin Avrupa

birliğine egemen olması, Avrupa Birliği'nin ABD'ye karşı bir politik ve diplomatik ağırlık

geliştirememesi, sardece iktisadi ve mali bir birlik olarak kalması demektir. Bu ise tam da

ABD'nin istediği Avrupa Birliği'dir.

Bu nedenle ABD Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesinin en büyük destekçisidir.

Öte yandan Avrupa Birliği de bilmektedir ki, demokratikleşmiş bir Türkiye'nin Avrupa

Birliği'ne girmesini engellemek güç olur. Bunun için de Türkiye'nin demokratikleşmesine

çomak sokmak, Avrupa Birliği'nin hedefleri ve stratejik çıkarları gereğidir.

Türkiye'nin büyüklükleri ve Avrupa Birliği içindeki, İngiltere gibi ABD müttefik ve uzantıları

dikkate alındığında, bu Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesinin Alman - Fransız ekseninin

4 Elbet Avrupa Birlği içinde farklı eğilimler olduğunu biliyoruz. Ama esas olarak Avrupa Birliği demek, Alman-Fransız ekseni

demektir ve aslında Fransa'yı öne sürerek arkada libero oynayan ve Hitler gibi bir "Avrupa Kalesi" oluşturan Almanya demektir.

Almanya'nın bu duruşu belirleyicidir.

131

kontrolü kaybetmesi ve ABD – İngiltere ekseninin Avrupa Birliğinin kontrolünü ele geçirmesi

anlamına geleceğine göre, Türkiye'nin Avrupa Briliği'ne girmesi sorunu, aslında ABD ve

Almanya arasındaki emperyalist rekabete ilişkin bir sorundur. Son duruşmada, bu

mücadelenin sonucu Avrupa Birliği'ne girip girmemeyi belirler.

Liberaller, demokrasi istediği yönünde hayaller yaydıkları burjuvazinin isteksizliğini ve

yalpalamalarını görünce, Kürt özgürlük hareketinin plebiyen demokratik karakteriyle de

uyuşamadıklarından, demokratikleşmeyi Avrupa Birliği'ne girişin bir yan ürünü olarak elde

etmeye çalışırlar.

Ama tam da böyle yaparak, deklare ettikleri demokrasi amacını torpilleyen ikinci bir intihar

politikası izlemiş olurlar. Sahte hayaller yayarak demokrasi mücadelesini zayıflatırlar.

Biz ise, demokratikleşmeyi Avrupa Birliği'nin normlarına ve baskılarına bağlamanın tam da

demokratik mücadeleyi zayıflattığı ve sahta hayaller yaydığını; Avrupa Birliği'nin bütün

yaptıklarının aslında demokrasi mücadelesini zayıflatmaya ve Türkiye'yi Avrupa Birliğine

giremez durumda tutmaya yönelik olduğunu anlatmaya çalışırız.

Eğer Avrupa Birliği Türkiye'nin gerçekten demokratikleşmesini istese, Türkiye'deki biricik

ciddi demokrasi gücü olan Kürt Özgürlük Hareketini destekler, Öcalan'ı Türk devletine teslim

etmezdi. Avrupa Birliği ise, Kürt Özgürlük hareketinin en büyük düşmanıdır ve ortadoğudaki

en demokratik, halkcı ve örgütlü bu harekete karşı Barzanilerin, Talabanilerin destekçisidir.

Liberaller de, tıpkı Avrupa Birliği ve AKP gibi, Kürt hareketi içindeki en modern, en

plebiyen, en özgürlükçü, en demokratik ve gerici bir milliyetçilikten uzak Kürt Özgürlük

Hareketine karşı, en gerici, en milliyetçi, en demokratik, en üst sınıflara dayanan Barzani,

Talabani ve onların benzerlerini ve paralellerini desteklemektedirler.

İşte tam da bu nedenle ve tam da böyle yaptıkları için, demokrasi mücadelesini

baltalamaktadırlar.

*

Avrupa Birliği Konusunda Ulusalcı Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler

Diğer o sözümona "anti emperyalist", "anti kapitalist" vs. sosyalistlerden farklı olarak biz

Avrupa birliği'ne girmenin Türkiye'de refah ve demokrasiyi geliştirmeyeceğini söylemiyoruz.

Aksine, Avrupa Birliği Türkiye'yi gerçekten almak istese ve alsa bu otomatikman belli bir

demokratikleşme ve refah sağlar.

Eğer Avrupa Birliği Türkiye'yi almak istese, bir zamanlar Portekiz, İspanya ve Yunanistan'a

yaptığı gibi kendi normlarını dayatıp, gereken politik güçleri destekleyip, Euroları da akıtsa,

Türkiye'nin tıpkı o Akdeniz ülkeleri gibi olabileceğini ve bunun da Türkiye'deki insanların

büyük bölümünün umut ve beklentileriyle uyuştuğunu söylüyoruz.

Biz olgulara gözlerini kapayanlardan değiliz.

Yani Türkiye'nin o ulusalcı sosyalistlerinden farkımız şudur. Onlar Avrupa Birliği'ne

girmenin Ezilenlerin ve İşçilerin ekonomik ve demokratik konumlarında bir iyileşmeye yol

132

açmayacağını söyleyerek karşı çıkarlar. Biz aksini söyleriz. Çünkü Avrupa Birliği demek,

sadece burjuvazi demek değildir, Avrupadaki burjuvazi ve işçi sınıfı dengesi de demektir.

Avrupa Birliği demek, işçi sınıfının ve modern çağların işçi hareketinin demokratik ve sosyal

kazanımları da demektir. Ve bu işçiler, bu kazanımlarını daha kötü durumdaki (örneğin

Türkiye'deki) işçilerin rekabetine karşı korumak için, kazanımlarını Avrupa Birliği'nin

normları haline de getirmişlerdir. Bu normlar Türkiye'nin bugünkü gerçeğine göre çok ileri

bir sosyal ve demokratik haklar manzumesi demektir5.

Ama biz bundan Avrupa Birliğine girmek sonucunu çıkarmayız. Çünkü bu son duruşmada,

Türkiye'de yaşayan insanların yeryüzünün imtiyazlıları arasına girmesi demektir,

yeryüzünden imtiyazlılığın kalkması değildir. Bu beyazlığı yok etme değil, beyazlar arasına

katılma demektir. Yani ulusalcı bir perspektiften liberallerin Avrupa'ya girmeyi savunmanın

gerekçesi olan Türkiye için daha çok refah ve demokrasi. bizim için Avrupalılığın yok

edilmesinin, yani uluslara ve ulusal sınırlara savaş çağırımızın gerekçesidir.

*

Askeri Bürokratik Oligarşi Neden Avrupa Birliği'ni İstemez

Ama İşçi Sınıfı ve Burjvazi arasındaki mücadele ve dengeyi yansıtan bu normlar, aynı

zamanda Genelkurmayın, böyle bir demokaratik haklar manzumasenin olduğu yerde, eskisi

gibi devlete ve tüm politikaya egemen olamayacağı anlamına da gelir. O nedenle Askeri

Bürokratik Oligarşi de Avrupa Birliği'ne girmekten çıkarlı değildir.

O kendisinin iktidarını koruyacak normlar dışı özel bir konum koşuluyla Avrupa Birliği'ni

evet demektedir. Ama bu da Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi değil, Avrupa'nın

Türkiyeli olması anlamına gelir.

Dolayısıyla Avrupa Birliği'ne damga vuran Alman - Fransız çıkarları ile Genelkurmayın, ya

da Askeri Bürokratik Oligarşinin çıkarları çakışmaktadır. İkisi de farklı gerekçelerle,

demokratik bir Türkiye istemezler.

Ve işte Avrupa Birliği, tam da bu nedenle, yani sonucu hiçbir zaman demokrasi olmayacağı,

Avrupa hakkında sahte hayaller yaydıağı için, burjuvazinin ve liberallerin politikalarını

destekler.

Ama liberaller de kendilerine verilen bu desteği, kendilerini demokratlar olarak gördükleri

için, demokrasiye verilmiş bir destek gibi görerek, yaydıkları sahte hayallere daha bir inançla

bağlanırlar.

*

Özetle, biz liberalleri, diğer sosyalistlerden farklı olarak, tutarlı demokrat olmamakla; tam da

5 Biz bir sosyalistin, Avrupa Birliğine girme konusunda, demokrasi ve refah sağlamayacağı için değil, çünkü bu

olgularla uyuşmaz, veya tam da bunları sağlayacağı için değil, bunların imtiyazlılar arasına katılmak anlamına

geleceği ve imtiyazları yok etmek hedefiyle çeliştiği için karşı çıkması gerektiğini; sosyalistlerin Avrupalılığı

ortadan kaldırmayı, yani her türlü ulusal sınırları ortadan kaldırmayı hedef alması gerektiğini söylüyoruz.

133

tutarlı demokratlar olmadıkları için, kendi öznel niyetlerine rağmen egemenliğine karşı

mücadele ettiklerine inandıkları Askeri Bürokratik Oligarşinin gücüne ve egemenliğine nesnel

olarak hizmet ettikleri için eleştiriyoruz.

Liberallerin deklare ettikleri amaçlarıyla o amaçlara uluşmak için dayanmaya çalıştıkları

güçler,stratejiler ve taktikler çelişmektedir diyoruz.

Buna karşılık ulusalcı sosyalistleri de, "sınıf", "anti-emperyalizm", "ekonomik talepler",

"Sosyalizm" gibi gibi şiar ve hedefleri öne çıkararak fiilen demokratik görevlerden kaçtıkları

için, yani hedefleri açısından eleştiriyoruz.

Ulusalcı sosyalisler sadece kaba ulusalcılardan ibaret sanılmamalıdır. "Demokratik

Cumhuriyet değil, Sosyalist Cumhuriyet"; "Emeğin talepleri"; "Emeğin politikaları"; "emek

eksenli politikalar", "önce sınıfa gidelim" gibi binbir ince biçimi var bunun sosyalistler

arasında.

Ve Türkiye'de güçlü bir demokrasi cephesi bulunmamasının en büyük sorumlusunun

sosyalistlerin bu ulusalcı karakteri olduğunu söylüyoruz.

En radikal demokratlar olan ve olması gereken sosyalistler demokrat olmayınca, bir

demokrasi cephesinin şekilleneceği bir kristalizasyon tohumu bulunmamakta, tüm demokratik

özlemler buharlaşıp, politik İslam, Alevilik, Kürtlük vs. görünümler altında burjuvazinin

değirmenine su akıtır duruma gelmektedir.

Sosyalistlerin demokrat olmadığı bir ortamda Liberallerin demokrat olması da beklenemez

elbette.

*

Türkiye'nin Lassale'cıları

Aslında tavrımız, on dokuzuncu yüzyılda Almanya'da Marks ve Engels'in izledikleri çizginin

sürdürülmesinden başka bir şey değildir. Aynı çizgi yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde çarlığa

karşı Lenin ve Bolşevikler tarafından da izlenmiştir.

Bu çizgi, Prusya Yunkerliği ve Burjuvazi karşısında tarafsız değildir. Bu çizgi burjuvaziyi

Prusya Yunkerliğine karşı tutarlı ve kararlı mücadele etmemekle, demokrat olmamakla suçlar

ve kendi demokratik programını ortaya koyar. Bu çizgi çarlık ve Rus burjuvazisi (Kadetler)

karşısında tarafsız değildir. Kadetleri yani Rusya'nın liberallerini, AKP'sini çara karşı

mücadele etmemekle, onunla uzlaşmakla, nesnel olarak ona güç vermekle suçlar.

Örneğin, AKP ve Ergenekon tevkifatı söz konusuolduğunda, "Yesinler birbirini, ikisi de

egemen güçtür" diyen veya Burjuvaziye karşı "anti kapitalist", "Anti emperyalist" bir

söylemin ardına sığınıp, askeri bürokratik oligarşiyi ana hedef olmaktan çıkararak fiilen onun

desteği durumuna düşen bir tavır değildir bu.

Bu Marks ve Engels'lerin en sert biçimde eleştirdiği tavrın adı Lassale'cılıktır.

Bismark'ın veya Almanyadaki Prusyalı Bonapartist rejimin yerine Türkiye'deki Askeri

Bürokratik Oligarşiyi; korkak, pısırık; korkaklığı ve pısırıklığı nedeniyle henüz bir

134

aydınlanmacı olduğu dönemlerde bile, ideallerini Müzik ve Felsefe gibi en keşfi zor

biçimlerde ifade ederek o devasa Klasik Alman Felsefesi'ni ve Klasik Müziğin büyük

ustalarını (Bach, Mozart, Beethoven vs.) ortaya çıkarmış, sonra da bu ideallere ihanet etmiş,

1848 devrimini ezilenlerden korkusundan satan "Franfurt Parlamenterleri"ni çıkarmış; soya

dayanan bir ulusçuluğu keşfetmiş Alman burjuvazisinin yerine de, hiçbir şey çıkaramamış

Türkiye'deki korkak, politik İslam'ı bayrak yapan AKP'yi veya sözümona "laik" burjuvaziyi

koyabiliriz.

Tıpkı bugünkü Türkiye'nin ulusalcı sosyalistleri gibi, esas hedef olarak burjuvaziyi gösterip

gerçek egemene saldırmayanlar, o zamanın Almanyasında da işçi ve sosyalist hareket içinde

vardı. Lassale örneğin, burjuvaziye karşı bir anti kapitalizm bayrağını yükselterek fiilen

Bismark'ı desteklemiş oluyordu. Ve onlar bizdekiler gibi, karikatürleri de değildi. Lasale

Almanya'da politik bir işçi hareketini oluşturmuş en önemli kişilerden biriydi.

O zamanlar Marks ve Engels, Bismarkizmin egemen olduğ bir ülkede (yani Türkiye gibi

Askeri bürokratik oligarşinin gerçek politik iktidarı elinde bulundurduğu bir ülkede)

Lassale'ın yaptığı gbi, burjuvaziye ve kapitalizme saldırmayı "alçaklık" olarak tanımlıyorlar

ve şöyle yazıyorlardı örneğin:

"Esas olarak bir tarım ülkesi olan Almanya'da sanayi proletaryası adına yalnızca burjuvaziye

saldırmak ve köy proletaryasının büyük feodal soylular tarafından ataerkil biçimde "sopayla"

sömürülmesine hiç ses çıkarmamak bir alçaklıktır." (Marks 1865)

Marks'ın o zaman Almanya için söylediklerini bu günün Türkiyesi için şöyle formüle etmek

mümkündür:

"Esas olarak ulusun dile, soya hatta ırka dayanan bir Türklükle ve bir Sünnilikle tanımlandığı

bir ülke olan Türkiye'de, İşçi sınıfı adına yalnızca burjuvaziye ve emperyalizme saldırmak,

Ordu ve Bürokrasi tarafından Kürtlerin; Alevilerin ve diğer halkların baskı altında

tutulmasına ses çıkarmamak alçaklıktır."

Marks yaşasaydı, Türkiye'nin 1900'lü ve 2000'li yıllarının Ulusalcı-Lassalcılarına herhalde

böyle derdi.

Ama burada daha da ilginç bir nokta var, Marks, Lassal'ın bu politikasını nesnel olarak

eleştirmekle kalmıyor, onun fiilen de Bismark ile bir uzlaşma yaptığı kanısını da taşıyordu.

Daha sonra arşivler açıldığında böyle olduğu da ortaya çıkmıştır bildiğim kadarıyla.

Bismark'la işbirliği yerine bugün Genelkurmay veya Ergenekon ile işbirliğini koyarsak pek

yanılmış olmayız. Yani ortada sadece nesnel bir politik ihanet veya alçaklık değil, öznel ve

bilinçli yapılmış bir ihanet de vardır. Bütün belirtiler bu yöndedir.

*

Ordular Savaşı ve Fikirlerin Savaşının Temel Farkı

Nasıl Genelkurmay ile Burjuvazi aynı madalyonun iki yüzüyse ve birbirlerinin varlığını

meşru gösteriyorlarsa, Türkiye'nin liberallere saldırmayı iş edinmiş sosyalistleri ile bu

sosyalist karikatürü ulusalcıları hedef tahtasına koyarak sosyalizme saldırmayı iş edinmiş

135

liberalleri de aynı madalyonun iki yüzüdürler ve birbirlerinin varlığına haklılık kazandırırlar.

İkisi birden ortaklaşa biribirlerini hedef tahtasına koyarak, bizler gibi devrimci ve demokratik

görevleri öne koymuş sosyalistleri ve bakışları susuş kumkumasına getirirler.

Elbette bizler gibi radikal demokrat sosyalistlerden hareketle sosyalizm fikrine saldırmak ve

onun değerden düşürmek pek kolay değildir.

Gerçi böyle davranarak liberaller de kendi amaçları açasından savaşın yasalarına uymaktan

başka bir şey yapmış olmazlar. Savaşın yasası, savaşanların savaşı düşmanının istediği

koşullarda değil kendi istediği koşullarda kabul etmesidir. Bir diğer yasası ise, güçlerin en

irisini düşmanın en yaralanabilir yerine, en zayıf yarına yığmaktır.

Liberaller açısından, Sosyalizme saldırmak için bizler iyi bir koşul ya da hedef sunmayız

çünkü. Ayrıca, sosyalizmin karikatürlerine ve onu toyca savunanlara eleştiri oklarını

yönelterek çok daha kolay başarı kazanılabilir.

Ama genel olarak savaş sanatı açısından geçerli olan bu kuralın, demokratik amaçları

olduğunu söyleyenler için geçerli olmaması gerekir.

Gramsci'nin dediği gibi, ezilen sınıflardan ya da demokrasiden yana olduğunu söyleyenler,

fikir savaşında, askerlikteki savaşın aksine, rakibin en zayıf yerine en büyük güçle vurmayı

seçmezler ve seçmemelidirler; rakip görüşlerin en güçlü, en yetkin savunucularını

seçmelidirler. Hatta böylesi yoksa onu yaratmalıdırlar. Ancak böyle ezilenlerin geri yanlarına

hitap etmeyip, güçlendirmeyip, o geri yanlarla karşı mücadele edebilirler.

Yani aslında liberaller sosyalizme onun karikatürleri aracılığıyla saldırarak insanların geri

yanlarına hitap etmiş ve kendi deklare ettiği demokratik amaçlarıyla çelişmiş olurlar.

Ama böyle yaparak, burjuvazinin aslında artık demokratik olmadığı sosyolojik gerçeğini, yani

Marksizmi, bir kez daha kendi davranışlarıyla doğrulamış olurlar.

Böylece liberaller yanlışlığnı söyledikleri Marksizmin doğruluğunu somut davranışlarıyla

somut olarak kanıtlamış olurlar.

25 Mayıs 2009 Pazartesi

136

Aykırı Bir Analiz

Savcıların generalleri tutukladığı şu günlerde; ulusalcılar kıyamet ya da panik, liberaller ve

politik İslamcılar zafer havası içindeyken; ayrıntılar arasında boğulmak istemeyen ve oyunun

genel gidişi ve ağırlık noktası hakkında daha kuşbakışı bir kavrayışa ulaşmak isteyen bir

satranç oyuncusu gibi, olaylara geriye çekilerek uzaktan bakmakta yarar var.

Böyle zamanlarda, genel sosyolojik ve tarihsel eğilimler üzerinde durarak, olayların,

aktörlerin ve çatışan güçlerin onlara yüklediği anlamlarıyla değerlendirmenin girdabına

kapılmadan, nesnel anlamlarını açığa çıkarmak ve genel gelişme eğilimini belirlemek daha

büyük önem taşıyor.

Genel ve tarihsel eğilimlere baktığınızda ise, şu an çok önemli olan veya öyle gibi görünen

güçlerin ve eğilimlerin aslında çok da önemli olmadığı veya göründüğü gibi olmadığı ortaya

çıkar.

Bunu fizikten şöyle bir benzetmeyle açıklamak mümkün olabilir. Bir tek hücreli yaratık hatta

küçük bir böcek için, yer çekiminin hiçbir önemi yoktur. Ama küçük boyutlar ve bu

boyutlardaki canlılar için, örneğin sıvılardaki yüzey geriliminin, yani atomları birbirine çeken

güçlerin önemi çok daha büyük ve hayatidir. Bu nedenle, bakteriler veya küçük böcekler için,

çekim gücünü algılamayla ortaya çıkmış, yukarı ve aşağı gibi kavramlar bir şey ifade etmez.

Ama örneğin bir fare veya bir fil için suyun yüzey gerilimi artık hesaba bile katılamayacak

derecede hiçbir anlamı olmayan bir kuvvet haline gelir. Yerçekimi dolayısıyla yukarı ve aşağı

gibi kavramlar o canlı için hayati bir önem kazanır.

Benzeri durum genel ve sosyolojik eğilimlerle günlük politika arasındaki ilişkide de söz

konusudur. Tarihsel veya temporal boyutlarda kısa ve uzun dönemlerde; topluluklarda küçük

ve büyük boyutlarda benzer ilişkiler görülebilir.

Bu kısa girişten sonra, iki aykırı tespitle başlayalım.

Birincisi, bütün bu gelişmeleri her iki taraf da İslamcı Burjuvazinin veya Politik İslam’ın ve

onların politik ifadesi olan AKP’nin, “Askeri Vesayet Rejimi”ne karşı bir başarısı (veya bakış

açısına göre, İslamcıların Laiklere karşı bir darbesi) olarak görme ve gösterme eğiliminde.

Ulusalcılar ve Laikler; Liberaller ve Politik İslamcılar, birbirine zıt gibi görünen bu iki taraf

(ki neredeyse tüm egemen basın ve entelektüel hayat demektir bu gün) aynı değerlendirmede

anlaşmaktadırlar.

Bu bakış, olayların ardındaki derin değişmeleri ve güçleri görmemek, o güçlerin yansılarına

göre gelişmeleri değerlendirmek olur. Her iki taraf da bu aynı yanlışı yapmaktadır.

Bütün bu gelişmeler, Burjuvazinin marifeti değildir, her şeyden önce İşçi Sınıfı ve Kürt

Özgürlük Hareketinin var oluşu ve mücadelesi sayesinde mümkün olabilmiştir. Bunu biraz

açalım.

137

İşçi sınıfı deyince herkesin aklına Sendikalar, Sosyalist Partiler, Grevler geliyor. Bu işçi

sınıfının sendikalist ve ekonomist algılanışıdır.

İşçi sınıfı modern bir sınıftır, genel eğilimlerini bir şekle toplumsal hayatın içinde yansıtır ve

yansıtacak kanalları yaratır. Bu kanallar çoğu kez hemen görülemeyebilir ve

anlaşılamayabilir.

Tipik bir örnek verelim, başörtüsü. Altmışlarda ve yetmişlerde işçi sınıfı, uzun saç, İspanyol

paça ve geniş yakalı gömlekler ve bunun muadili kadın kıyafetleriyle var olan sistem

karşısında eğilimlerini dile getiriyor, kültürel dönüşümler yapıyor ve siyasete ağırlığını CHP

ve diğer sosyalist parti ve gruplar aracılığıyla koyuyordu.

Seksenlerden sonra ise, aynı işçi sınıfı başını örterek, Askeri bürokratik oligarşinin bayrağına

ve kadınların sarıya boyanmış saçlarına karşı, başörtüsünü bayrak yaparak ve aynı zamanda

bu bayrak aracılığıyla kadını sokağa toplumsal hayata katmanın başka yollarını bularak;

giderek CHP ve diğer sosyalist gruplardan uzaklaşarak eğilimlerini dile getirmeye başladı.

İşçi sınıfının bu eksen kayması aynı zamanda Saadet ve Refah’ın aşılıp, ortaya kitlesel AK

Parti’nin ortaya çıkışına da denk gelmektedir. Sendikalist ve ekonomist bir bakış açısı İşçi

Sınıfını bu gelişmelerde göremez. Ama daha derine inen bir sosyolojik bakış açısı bunu

görebilir.

İşçi sınıfı, en büyük silahı olan oylarıyla AKP’yi destekleyerek, Ordunun her tehdidi ve darbe

teşebbüsüne oylarıyla daha güçlü ve sert cevap vererek, fiilen ordunun siyasi gücünü ve

hareket alanını daraltarak, bu günkü gelişmelerin yolunu döşedi. İşçi sınıfının bu desteği ve

oyları olmasaydı, burjuvazi bu günkü adımları atabilecek ne gücü ne de cesareti bulabilirdi.

Son gelişmelerde dünyadaki politik konjoktürünün uygunluğu ve uluslar arası desteğin de

önemi üzerine geniş yorumlar yapanların bu çok temel gücün esas rolünü görmemeleri

anlamlıdır.

İkinci büyük güç ise, politik bir güç olan, Kürt Özgürlük Hareketidir. Kürt özgürlük hareketi,

liderini bile esir olarak kaptırmasına rağmen var olmaya devam etmeseydi. Var olmakla

kalmayıp, politik mücadelede yeni alanları zapt etmeseydi. Ve nihayet bütün bunların yanı

sıra Türk Ordusuna ağır askeri yenilgiler tattırmasaydı, bu günkü gelişmelerin esamesi

okunamazdı. Burjuvazi, İşçi sınıfının ve Kürt Özgürlük hareketinin pişirdiği yemeği

yemektedir şimdi ve kendisi yediğine göre kendisinin pişirdiğini iddia etmektedir.

Aslında Kürt Özgürlük Hareketi de bir ölçüde İşçi Sınıf ve Hareketi olarak görülebilir. DTP

veya bu hareketin bir derneğine giden esas kitlenin aşiret bağlarından kopmuş, şehre gelmiş

modern ücretli insanların, İşçi Sınıfının en alt katmanlarının bu hareketin omurgasını

oluşturduğunu görür. Sadece biraz daha ruhça köylü ama aynı zamanda daha alttaki bir işçi

sınıfına dayanmaktadır bu hareket de.

Bütün zıt görünüşüne rağmen kadınların durumu da iki harekette benzemektedir. Şehirlerde

veya politik İslam içinde, kadının evden çıkıp sosyal hayata katılmasının aracı olan

başörtüsünün Kürdistan’daki karşılığı, kadın gerillaların elindeki Klaşinkovlar ve cinsel ilişki

yasaklarıdır.

138

Kürt hareketinde ve politik İslam’da temel modern sınıfların durumları da farklıdır. Politik

İslam’da bayrak burjuvazidedir; politik hareketin başını burjuvazi çeker. İşçiler oyları ve

bayraklarıyla, kültürel kotlarıyla onlara destek verirler adaletsizlikleri gidermeleri ve daha

geniş bir özgürlükler alanı sağlamaları için.

Kürt Özgürlük hareketinde ise, her ne kadar yeterince şehirli bir ruh egemen olmasa da,

öncülük bir şekilde işçilerdedir, Kürt burjuvazisi bağımsız bir parti olarak çıkamamakta,

hareketin içinde hem destek hem köstek olmaktadır. Aslında AKP’ye oy veren geniş işçi

kitleler ile Kürt Özgürlük hareketinin çekirdeği; Kürt Özgürlük hareketine hem destek hem de

köstek olan burjuvazi ve AKP’nin yönetimi birbirine daha yakındır. Bu çakışmayı engelleyen

ise, sınıfsal çıkarlar değil, kültürel ve tarihsel araka planlardır.

Olaylara böyle baktığımızda, Türkiye’deki değişimlerin motorunun İşçi Sınıfı olduğu, bu

sınıfın, Politik İslam ve Kürt Özgürlük hareketi gibi politik biçimler altında kendi genel ve

tarihsel eğilimlerini yansıttığı görülür. Bunu burjuva sosyologları da bir şekilde ifade

ediyorlar ve Türkiye’nin artık bir köylü değil, şehirli ve sanayi toplumu olduğundan söz

ediyorlar. İşçi sınıfsız şehirli ve sanayileşmiş olunamayacağına göre, bu İşçi sınıfının rolünün

utangaçça kabulünden başka bir anlama gelmez.

Bu iki tespitten sonra bir üçüncü tespit daha yapalım.

Askeri Bürokratik Oligarşi, “İdeoloji” veya bir “Rejim” veya bir “Politika” değildir.

Türkiye’deki sosyalistlerin çoğu, Askeri Bürokratik Oligarşiyi, bir “İdeoloji” olarak

tanımlama eğilimindedir ve Kemalizm’le yapılacak bir ideolojik mücadelenin onunla en iyi

mücadele aracı olduğunu sanmaktadırlar. Fikret Başkaya’dan, İsmail Beşikçi’ye kadar geniş

bir yelpaze vardır böyle. Bunların dillerinden düşürmediği kavram “Kemalist İdeoloji”dir.

Bir de Askeri Bürokratik Oligarşi’yi bir takım idari ve hukuki düzenlemelerle ortadan

kaldırılabilecek bir Politika veya Rejim olarak tanımlayan genellikle Liberal diyebileceğimiz,

geniş bir kesim bulunmaktadır.

Ne var ki ne ideolojik mücadele, ne de politik ve hukuki düzenlemeler askeri bürokratik

oligarşinin toplumsal temeline dokunamazlar. Bu gücün çok sağlam ve derinlere giden bir

toplumsal temeli bulunmaktadır. Bu toplumsal temel, ekonomi dışı cebir aracılığıyla, artı

ürünün bir bölümüne el koyulmasıdır. Yani özünde kapitalizm öncesi bir soygun ve sömürü

ilişkisi üzerinde var olur bu tabaka.

Türkiye’de bir zamanlar toprak ilişkilerinde feodalizm (Kapitalizm öncesi) aranırdı. Tam da

modernleşmeleri yürüten “Devlet sınıflarının” bu modern öncesi sömürüye dayanan tabaka

olduğu kavranamazdı.

Askeri ve Bürokratik bu devlet cihazı var oldukça, bu toplumsal güç var olmaya devam eder.

Bu gücü ancak radikal ve devrimci bir demokratik program tasfiye edebilir. Yani bu pahalı,

baskıcı, bürokratik, keyfi cihaz tasfiye olmadan bu gücün ortadan kaldırılması mümkün

olmaz. Dolayısıyla bu son gelişmelerin bu gücün temellerine hiçbir şekilde dokunmayacağı

bellidir.

139

Ayrıca Askeri Bürokratik Oligarşinin kendi içinde, çok uzun zamandan beri, bugünkü politika

ve yapıya karşı bir yenileme ihtiyacını dile getiren, “aynı kalmak için değişmemiz gerekiyor”

diyen güçlü bir reformcu kanat bulunmaktadır. Ve bu iç mücadele kimi politikacıların,

subayların ve gazetecilerin öldürülmesi gibi çok sert biçimlerde de yıllardır sürmektedir. Eğer

böyle bir kanatın desteği ve varlığı olmasa bu günkü gelişmelerin hiç birisi olmayabilirdi.

İşçilerin ve Kürt Hareketinin darbeleri bu kanadın konumunu güçlendirmiştir. Bu sayede en

gizli toplantı ve planlar gazete sayfalarına geçmiştir.

Bu durumda, şu sonucu kolaylıkla çıkarabiliriz. Bütün bu tevkifatlar, davalar, askeri

bürokratik oligarşinin gücünün budanması gibi görünen ve bu şekilde liberallerce alkışlanan

gelişmeler nesnel olarak Askeri Bürokratik Oligarşi’nin kendini daha modern bir ideoloji ve

politikayla donatması, politika ve ideolojiye egemen fosillerin tasfiyesi ve etkinliğinin

kırılması, ama aynı zamanda yeniden gücünü kazanmak için stratejik bir ricat; ileriye fırlamak

için gerilemesi olarak da görülebilir.

Şöyle tersinden bir benzetme belki durumu kavramayı kolaylaştırabilir.

28 Şubat, Politik İslam’ın ideolojik ve politik olarak kesin bir tasfiyesi gibi görülüyordu. Ama

onun sosyal temellerine dokunmadığı ve dokunamayacağı için, aslında İslamcı Burjuvazi’ye

fosilleşmiş eski ideoloji ve politikadan kurtulma ve daha geniş bir cephe oluşturma gereğini

gösterdi ve olanağını sundu.

AKP, tam da 28 Şubat’ın ürünü olan bu gelişmeler ve değişimler sayesinde, laik burjuvazi ve

işçi sınıfının desteğini alarak ezici bir seçim zaferiyle iktidarı aldı. Güç yerinde duruyordu ve

gücünü politik alana yansıtabilmesi için uygun ideolojik ve politik biçimlerin ortaya çıkıp

gelişmesinin yolunu açmıştı bu budama.

Şimdi de, AKP, bu borcunu ödüyor sayılabilir askeri bürokratik oligarşiye. Şimdi aynı

şekilde, bizzat kendisi demokrat olmadığı için, Askeri bürokratik oligarşinin temellerine

dokunmadığından ve dokunamayacağından, bu budama fiilen Askeri Bürokratik Oligarşi’nin

fosilleşmiş ideoloji ve politikalardan kurtulmasının yolunu açacaktır. 28 Şubat’ın İslamcı

Hareket’e yaptığı gençlik aşısını, Ergenekon tevkifatlarıyla AK Parti hükümeti Askeri

Bürokratik Oligarşiye yapmaktadır.

Aslında, bu anlamda bakıldığında, AKP, Askeri bürokratik oligarşi içinde reformcu

denebilecek; “aynı kalabilmek için değişmeliyiz” diyen kanat için kestaneleri ateşten

çıkarmaktadır da denebilir.

Ama askeri bürokratik oligarşi, gerçek politik iktidarı, aldığı artı ürünü vermemek için bu

tazelenmiş ideoloji ve politikalarla (ve muhtemelen buna uygun yeni öndelikler ve kadrolarla)

mücadelesine devam edecektir.

*

Yarın öbür gün, Askeri bürokratik oligarşi, 27 Mayıs döneminde olduğu gibi, demokratik

özlemlerin bayrağını ele geçirip, AKP’nin Barzani ve Talabani ile ittifakı karşısında Kürt

Özgürlük Hareketi ile ittifak yapıp, İslamcı Burjuvazi karşısında Laik burjuvaziyi de yanına

140

alıp kendini yenilemiş bir güç olarak ortaya çıkabilir ve çıkacaktır da muhtemelen.

O zaman, Kürt Özgürlük Hareketi, kendisini bir yol ağzında bulacaktır. (1) Bu olanaktan

yararlanıp, üzerindeki tecridi kırarak gerçekten köklü demokratik dönüşümlerin başını

çekebilen bir güç haline dönüşebilir. (2) Ama kendini yenilemiş Kürt-Türk Askeri Bürokratik

oligarşisinin kadrolarına da dönüşebilir. Tabii böyle bir dönüşüm, Kürt Özgürlük Hareketi

içindeki çok güçlü demokratik eğilimlerin kanlı bir tasfiyesiyle atbaşı gider.

Kendini yenilemiş bir askeri bürokratik oligarşi ve onun ipleri elinde tuttuğu asma yaprağı bir

parlamentarizm mi, yani Şarklılığın modern biçimi mi, yoksa askeri bürokratik oligarşinin

toplumsal temellerini yok eden bir demokratik devrim mi, yani Batının Orta Doğu’ya

yayılması mı?

Hangi yolun üstün geleceğinde her şeyden önce Kürt Özgürlük hareketi içinde şimdiden

oluşacak birikimler, hazırlıklar ve uyanıklıklar belirleyici olacaktır.

Bunun için işçi hareketinin tarihsel deneylerini incelemenin büyük önemi vardır.

Sovyetlerin, ondan önceki ve sonraki bütün devrimlerin bürokratlaşmalarının ve devrimler

içindeki karşı devrimlerin tarihi bunun dersleriyle doludur.

24 Şubat 2010 Çarşamba