avrupa birliği

T.C. ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2684

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1650

AVRUPA BRL

YazarlarProf.Dr. ar ERHAN (nite 1)

Prof.Dr. Haluk GNUUR (nite 2)Yrd.Do.Dr. Ozan TURHAN (nite 3)Prof.Dr. Beril DEDEOLU (nite 4)Do.Dr. Elif DADEMR (nite 5)

Prof.Dr. Ercment TEZCAN (nite 6, 7)Do.Dr. Sanem BAYKAL, Yrd.Do.Dr. lke GMEN (nite 8)

EditrlerProf.Dr. S. Rdvan KARLUK

Yrd.Do.Dr. Betl YCE DURAL

ANADOLU NVERSTES

indekiler

nsz ............................................................................................................ ix

Avrupa Kmr ve elik Topluluu, Avrupa EkonomikTopluluu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluu ................... 2

TARHTE AVRUPA BTNLEfiMES ............................................................ 3KNC DNYA SAVAfiI SONRASI AVRUPA BTNLEfiMES ................... 4kinci Dnya Savafl Sonras Genel Durum ................................................. 5Almanya Sorunu............................................................................................ 6MARSHALL PLANI VE NATONUN KURULUfiU.......................................... 7Truman Doktrini............................................................................................ 8Marshall Plan ................................................................................................ 8BATI AVRUPADA LK BTNLEfiME......................................................... 9Schuman Bildirisi........................................................................................... 9Avrupa Kmr ve elik Topluluu ............................................................. 10Siyasi Btnleflme abalar: Avrupa Savunma Topluluuve Avrupa Siyasi Topluluu Giriflimleri ....................................................... 11

Avrupa Savunma Topluluu Giriflimi..................................................... 11ROMA ANTLAfiMALARI ................................................................................ 12Avrupa Ekonomik Topluluu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluu ......... 13Btnleflmenin Teorik Aklamas................................................................ 14zet................................................................................................................ 15Kendimizi Snayalm...................................................................................... 17Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 18Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 18Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 19

Avrupa Birlii Hukuku ............................................................ 20GRfi ............................................................................................................. 21AVRUPA BRL HUKUKU - ULUSLARARASI HUKUK LfiKLER .......... 21II. AVRUPA BRL HUKUKUNUN AYIRICI ZELLKLER...................... 23Avrupa Birlii Hukukunun Uluslarst (Supranasyonal) Nitelii .............. 23Avrupa Birlii Hukukunun Dorudan Uygulanmas ve Etkiler Dourmas ........................................................................................ 27Avrupa Birlii Hukukunun ncelii ........................................................... 28Avrupa Birlii Hukukunun Yrrle Konulmas ...................................... 29AVRUPA BRL HUKUKUNUN KAYNAKLARI ....................................... 31Antlaflmalar (Birincil Normlar) .................................................................... 31Trev Hukuk (kincil Normlar) .................................................................... 33

Tzkler ................................................................................................. 34Ynergeler ............................................................................................... 35Kararlar ................................................................................................... 36Balayc Olmayan Kaynaklar (neri ve Grfller) .............................. 36Dier Kaynaklar ..................................................................................... 37

zet ............................................................................................................... 38

indek i ler iii

1. NTE

2. NTE

Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 39Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 40Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 40Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 42

Avrupa Birliinin Kurumlar .................................................. 44AVRUPA BRLNN KURUMSAL YAPISI.................................................. 45AVRUPA PARLAMENTOSU........................................................................... 45Oluflumu ........................................................................................................ 46Avrupa Parlamentosunun Sahip Olduu Yetkiler ...................................... 47

Yasama Srecine Katlma Ynnden Parlamentonun Yetkisi............. 47Denetim Ynnden Parlamentonun Yetkisi......................................... 49

Btenin Kabul Ynnden Parlamentonun Yetkisi ................................. 49AVRUPA HKMET VE DEVLET BAfiKANLARI KONSEY (ZRVE)......... 50Oluflumu ........................................................................................................ 50Grev ve Yetkileri ......................................................................................... 51AVRUPA BRL BAKANLAR KONSEY (KONSEY).................................. 53Oluflumu ........................................................................................................ 53Grev ve Yetkileri ......................................................................................... 55AVRUPA KOMSYONU ................................................................................ 56Oluflumu ........................................................................................................ 56Grev ve Yetkileri ......................................................................................... 58AVRUPA BRL ADALET DVANI............................................................. 60Mahkemelerin Oluflumu .............................................................................. 60Mahkemelerin Yarg Yetkisi ......................................................................... 62BRLKN DER KURUMLARI .................................................................... 64zet................................................................................................................ 66Kendimizi Snayalm...................................................................................... 67Okuma Paras .............................................................................................. 68Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 68Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 69Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 69

Avrupa Birliinin Btnleflme Sreci .................................. 70GRfi .............................................................................................................. 71DfiNSEL VE DENEYSEL ARKA PLAN...................................................... 72Antik a-Roma Dnemi.............................................................................. 72Orta a Dnemi .......................................................................................... 73Klasik Dnem ............................................................................................... 74Gerekleflen Giriflimler.................................................................................. 76KURAMSAL ARKA PLAN ............................................................................. 78fllevselci Yaklaflm ........................................................................................ 79letiflim Yaklaflm ve Haberleflme Kuram(Ya da Etkileflimci fllemselcilik, Transactionalism) .................................... 81Federalizm ..................................................................................................... 82Sosyal nflaclk (Yapmsalclk, Konstrktivizm) ....................................... 83

indek i leriv

3. NTE

4. NTE

KURAMSAL ARKA PLAN IfiIINDA ABNNBENMSED BTNLEfiME ..................................................................... 84Btnleflme Yntemi..................................................................................... 84Btnleflmenin Evreleri................................................................................. 84Btnleflmenin Modeli .................................................................................. 87zet ............................................................................................................... 89Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 90Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 91Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 91Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 93

Avrupa Birliinin Geniflleme ve Avrupa Komfluluk Politikas ................................................................. 94

AVRUPA BRLNN GENfiLEME POLTKASI......................................... 95ABde Btnleflme ve Geniflleme Efl Gdm: Gelecek Senaryolar ........ 96ABnin Geniflleme Sreleri ve Geniflleme Potansiyeli............................... 97

ABnin lk Geniflleme Sreci .................................................................. 98ABnin kinci ve nc Geniflleme Sreci .......................................... 98ABnin Drdnc Geniflleme Sreci ...................................................... 99ABnin Beflinci Geniflleme Sreci ........................................................... 99ABye Tam ye Aday lkeler ............................................................... 101ABye Potansiyel Aday lkeler............................................................... 101

ABye Tam yelik Kriterleri.......................................................................... 102ABye Tam yelik Sreci .............................................................................. 102Trkiyenin ABye Tam yelik Sreci ........................................................ 105AVRUPA KOMfiULUK POLTKASI .............................................................. 108zet................................................................................................................ 110Kendimizi Snayalm...................................................................................... 113Yaflamn inden............................................................................................ 114Okuma Paras .............................................................................................. 114Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 115Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 116Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 117

Avrupa Birliinin Ekonomik ve Sosyal Politikalar .. .......... 118GRfi .............................................................................................................. 119EKONOMK VE SOSYAL POLTKALARIN TARHSEL GELfiM............... 119EKONOMK NTELKL POLTKALAR ....................................................... 121Tarihsel Geliflim ........................................................................................... 121Ekonomik Nitelikli Politikalarn Ayrntl Analizi......................................... 123

Ekonomik ve Parasal Birlik Kapsamnda Yrtlen Politikalar........... 123Yatay Politikalar ...................................................................................... 126Sektrel Politikalar .................................................................................. 129ABnin Rekabet Etme Kapasitesini YkseltmeyeYnelik Politikalar................................................................................... 132Sanayi Politikas ..................................................................................... 133

indek i ler v

5. NTE

6. NTE

Byme ve stihdam Artrmaya Ynelik Stratejiler .............................. 134SOSYAL NTELKL POLTKALAR .............................................................. 135Tarihsel Geliflim............................................................................................. 135Sosyal Nitelikli Politikalarn Ayrntl Analizi ............................................... 136

Toplumun Tm Kesimlerine Ynelik Sosyal Politikalar ..................... 136Toplumun Belirli Kesimlerine Ynelik Sosyal Politikalar ................... 141

zet ............................................................................................................... 144Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 145Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 146Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 146Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 148

Topluluklardan Avrupa Birliine Avrupa Btnleflmesinin Geirdii Deiflim Sreci........................... 150

GRfi .............................................................................................................. 151 PAZARIN TAMAMLANMASI, SCHENGEN DZENLEMELER VE AVRUPA TEK SENEDNN HAZIRLANMASI ............................................... 152 Pazarn Tamamlanmas ............................................................................. 152Schengen Dzenlemeleri .............................................................................. 153Avrupa Tek Senedinin Hazrlanmas ve Getirdii Kurumsal Yenilikler .. 153

Tek Senedin Hazrlanmas ...................................................................... 153Tek Senedin Getirdii Kurumsal Deifliklikler...................................... 155

EKONOMK VE PARASAL BRLKLE LGL GELfiMELER ........................ 155Ekonomik ve Parasal Birlikle lgili Bafllangta Yaflanan Geliflmeler......... 155Ekonomik ve Parasal Birlik Konusunda Tek Senet Sonras Yaflanan Geliflmeler ..................................................................................................... 156Ekonomik ve Parasal Birlikle lgili Gncel Tartflmalar ............................. 157SYAS fiBRL VE KURUMSAL KONULARDA YAfiANAN GELfiMELER .................................................................................................. 158Siyasi fl Birlii Konusunda lk Dnemlerde Yaflanan Geliflmeler ............. 158Siyasi fl Birlii Konusunda 1980li Yllarda Yaflanan Geliflmeler............... 158Siyasi fl Birliinin Kurumsal Yaps ............................................................. 159SOUK SAVAfiIN SONA ERMES VE AVRUPA BTNLEfiMES ............. 160Dou Blokunun kmesi ............................................................................ 160Avrupa Gvenlik ve fl Birlii rgtnn Oluflturulmas........................... 161Almanyann Yeniden Birleflmesi.................................................................. 162AVRUPA BRL YAPILANMASINA GEfi ................................................ 162Maastricht Antlaflmasna Giden Sre ......................................................... 162Maastricht Antlaflmasyla Getirilen Yap .................................................... 163Maastricht Antlaflmasnn Yrrle Girmesi ve O Dnemdeki Geliflmeler...................................................................................................... 164MAASTRCHT ANTLAfiMASI SONRASI YAPILAN REVZYONLAR ............. 165Amsterdam Antlaflmas .................................................................................. 165Nice Antlaflmas ............................................................................................. 166Anayasal Antlaflma ....................................................................................... 167Lizbon Antlaflmas ......................................................................................... 167

indek i lervi

7. NTE

AET/ABNN GENfiLEMES ......................................................................... 168lk Geniflleme ............................................................................................... 168kinci Geniflleme ........................................................................................... 169nc Geniflleme........................................................................................ 169Drdnc Geniflleme.................................................................................... 169Beflinci Geniflleme......................................................................................... 169Geniflleme Konusundaki Perspektifler......................................................... 170zet ............................................................................................................... 171Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 172Okuma Paras ........................................................................................... .. 173Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 175Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 175Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 176

Lizbon Antlaflmas Sonras Avrupa Birliinin Yeni Yaps ................................................................................ 178

GRfi .............................................................................................................. 179LZBON ANTLAfiMASINA GDEN SRE................................................... 179LZBON ANTLAfiMASI SONRASI GENEL OLARAK AVRUPA BRL ..... 183Avrupa Birlii: Tek Tzel Kiflilik.................................................................. 183Avrupa Birliinin Stunlu Yapsnn Sona Ermesi...................................... 183GENEL HKMLERDEK DEfiKLKLER ................................................ 184Deerler ve Hedefler ................................................................................... 184Yetki ............................................................................................................... 185Glendirilmifl fl Birlii ............................................................................... 187Avrupa Birlii Karar Alma Usulleri ve Tasarruflar ..................................... 187Kurucu Antlaflmalarn Gzden Geirilme Usul ........................................ 188Avrupa Birliinden Ayrlma ........................................................................ 190AVRUPA BRLNN KURUMLARINDAK DEfiKLKLER ..................... 190Avrupa Parlamentosu ................................................................................... 190Avrupa Birlii Zirvesi .................................................................................... 191Konsey ........................................................................................................... 191Komisyon....................................................................................................... 193Avrupa Birlii Adalet Divan ........................................................................ 193AVRUPA BRL VE DEMOKRAS ALANINDAK DEfiKLKLER .......... 194Ulusal Parlamentolar ..................................................................................... 194Vatandafl Giriflimi .......................................................................................... 195AVRUPA BRL VE NSAN HAKLARI ALANINDAK DEfiKLKLER.... 196Avrupa Birlii Temel Haklar fiart ................................................................ 196Avrupa nsan Haklar Szleflmesi................................................................. 197AVRUPA BRLNE LfiKN DER YENLKLER .................................... 197zgrlk, Gvenlik ve Adalet Alan............................................................ 197Avrupa Birliinin Dfl liflkileri ..................................................................... 198SONU........................................................................................................... 200zet................................................................................................................ 201Kendimizi Snayalm...................................................................................... 203

indek i ler vii

8. NTE

Yaflamn inden............................................................................................ 204Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 204Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 205Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 205

Szlk ................................................................................... 207

indek i lerviii

nsz

Anadolu niversitesi Ak retim Sisteminde 2012-2013 retim ylndan iti-

baren kredili sisteme geilecektir. Her eitim dnemi gz ve bahar fleklinde iki

dnem olacak, Bologna sreci ak ve uzaktan retime adapte edilecektir. Bu

kapsamda rencilere verilen tm ders kitaplar yenilenecek ve e-kitap hayata ge-

irilecektir.

ki dnem olarak uygulanacak sistemde her dnemde 2 snav ve ylda 4 snav

olacak, btnleme snavlar kalkacaktr. ktisat Fakltesi 4nc snfna 7nci yar-

ylda Avrupa Birlii, 8nci yarylda Avrupa Birlii ve Trkiye dersleri konmufltur.

Avrupa Birlii, Avrupa halklarn gemiflte olduu gibi silah zoruyla deil, ken-

di istekleriyle bir araya getirmeye, ekonomik refahlarn kurduklar ekonomik bir-

lik ile artrmaya, Avrupada insan haklarna ve adafl deerlere saygl demokra-

tik rejimleri yerlefltirmeye ynelik yzyln baflarl bir projesidir.

Avrupa Birliinin kurulmasna fikir babal yapan Jean Monnetnin ifadesiyle

Avrupa Birlii, bir devletler koalisyonu deil, bir insanlar birlefltirme projesidir.

Robert Schuman 9 Mays 1950de aklad bildirisinde, Dnya barfl, kendi-

sini tehdit eden tehlikelere orantl abalar olmakszn korunamaz demifltir. Avru-

pa Birlii bugn hem dnya barflnn korunmasna ve hem de Avrupa ktasnda

refahn artmasna byk katk salamaktadr.

Kitap, Avrupa Birliinin kuruluflunu, geliflimini, iflleyiflini, genifllemesini, yeni-

den yaplanmasn, kurumlarn, izledii ekonomik ve sosyal politikalar, nemli

zirveler ile zirve sonularn kapsamaktadr. Her nite kendi alannda uzmanlafl-

mfl Trkiyenin nde gelen retim yelerince yazlmfltr.

Bahar dneminde yer alan Avrupa Birlii ve Trkiye kitab ile birlikte ren-

cilerin Avrupa Birliini ve Trkiye Avrupa Birlii iliflkilerini doru analiz etmele-

rine ve yorumlamalarna katk salayacaktr.

Kitap, sadece bu dersi alan renciler asndan deil Avrupa Birlii konusun-

da bilgisini arttrma ve geliflmeleri daha yakndan izleyebilme abasnda bulunan-

lara kaynak, ayrca rgn retimde de ders kitab olabilecek niteliktedir.

Avrupa Birlii kitabnn ktisat Fakltesinde okuyan rencilere ve konu ile il-

gilenen okurlara yararl olaca dflncesindeyiz. Kitaba katk salayan yazarlara

ve yaynlanmasnda emei geen herkese teflekkr ederiz. Tm katklara ramen

gzden kaan hata ve eksiklikler varsa, bunlarn sorumluluunu editrler olarak

stlenir, Fakltemizde okuyan rencilerimize baflarlar dileriz.

Editrler

Prof.Dr. S. Rdvan KARLUK

Yrd.Do.Dr. Betl YCE DURAL

nsz ix

Bu niteyi tamamladktan sonra;Tarihte Avrupa btnleflmesine iliflkin ilk giriflimleri aklayabilecek,Avrupann kinci Dnya Savafl sonrasnda btnleflme asndan nasl birortam iinde bulunduunu ifade edebilecek,Avrupa devletlerinin savafl sonras ekonomik ve politik durumlarnn onlarneden ifl birliine ynelttiini aklayabilecek,Avrupa btnleflme giriflimlerinde Amerika Birleflik Devletlerinin rolnaklayabilecek,Avrupa devletlerinin kurduu ilk kurulufllarn nasl bir geliflme gsterdiiniaklayabilecek, Avrupa btnleflmesinin temelini oluflturan Roma Antlaflmalarnn ieriinitanmlayabilecek,Avrupa btnleflmesinin ilk geliflmelerinin teorik olarak nasl aklandninceleyebileceksiniz.

indekiler

Anahtar Kavramlar

Amalarmz

NNNNNNN

Avrupa Birlii

TARHTE AVRUPABTNLEfiMES

KNC DNYA SAVAfiI SONRASIAVRUPA BTNLEfiMES

MARSHALL PLANI VENATONUN KURULUfiU

BATI AVRUPADA LKBTNLEfiME

ROMA ANTLAfiMALARI

1AVRUPA BRL

Avrupa Kmr veelik Topluluu, AvrupaEkonomik Topluluu veAvrupa AtomEnerjisi Topluluu

Avrupa Btnleflmesi Federalizm Avrupa Topluluklar Yeni fllevselcilik-

Neofonksiyonalizm Sektrel Btnleflme

Ekonomik Btnleflme Gmrk Birlii Derinleflme Geniflleme Uluslarstlk (supranasyonalite)

TARHTE AVRUPA BTNLEfiMESEtimolojik kkenine bakldnda Avrupa (Europa) kelimesinin Akada afla git-me, batma anlamna gelen erebu veya Fenike dilinde akflam, bat anlamna ge-len ereb szcklerinden trediine iliflkin teoriler mevcuttur. Yunan mitolojisindePrenses Europa, Fenike Kral Phoeiniksin kzdr. Boa klna brnen Zeus,Europay Girit adasna karr. Zeustan ocuk sahibi olan Europa daha sonra GiritKral Asterion ile evlenir. M VII. yzylda Yunanllar kendi yafladklar topraklarnkuzeyinde kalan blge iin Avrupa demifltir. Yunanl tarihi Herodot, dnyannAvrupa, Asya ve Libya (Afrika) adnda ktadan ibaret olduunu yazmfltr. VIII.yzyldan itibaren, Latin ve Cermen etkisinde bulunan blge iin Avrupa tabiri kul-lanlmaya bafllanmfltr. Charlemagne dneminde Avrupa tabiri, Dou Roma (Bi-zans) ve slam hkimiyetinde olmayan kta topraklarn tanmlamak iin kullanlrolmufltur. 1730da sveli corafyac ve haritac Von Strahlenbergin Ural dalarnnAvrupann dou snrn oluflturduu nerisi genel kabul grmfltr.

Bu flekilde tanmlanan Avrupada mevcut devletler arasnda btnleflme salan-masna iliflkin grfller XIII. yzyla kadar ulaflr. Avrupa btnleflmesi, Avrupaldevletler arasnda ekonomik ve siyasi ifl birliinin salanmas iin kurumsal dzen-lemelerin salanmas giriflimlerine iflaret etmektedir.

Avrupa btnleflmesinin nc fikir babalarnn Hristiyan Kardefllii temelindebir birlikten sz ettii grlmektedir. talyan flair Dantenin 1310da yazd Monarc-hia adl kitapta bir Birlik dflncesi sz konusudur. Ayn dnemde Pierre Duboistarafndan dile getirilen Birlik arsnda ise Avrupadaki prenslikler arasnda birkonsey kurulmas ve tm ihtilaflarn burada ele alnmas nerilmifltir. William Pennin1693te yazd Avrupann fiimdiki ve Gelecekteki Barfl adl kitap ile 1713te Ab-be de Saint Pierrenin kaleme ald Avrupada Kalc Barfln Salanmas iin BirProje bafllkl kitaplar yine Hristiyan devletler arasnda bir st rgtlenmeyi ner-mektedir. Aydnlanma dflnrlerinden Jean Jacques Rousseau, Avrupada ulusla-rst bir yapnn istikrar ve dzeni salayacan dflnmfltr. Alman dflnr Im-manuel Kant ise 1795te yazd Ebedi Barfl zerine adl kitabnda, ortak deer veilkelere sayg gsteren devletler arasnda Avrupa Birleflik Devletleri kurulmas fikriniileri srmfltr. nl Fransz romanc Victor Hugo ise 1849da tm Avrupa devletle-rinin daha st bir rgtn flemsiyesi altnda birleflmesi ynndeki dileini dile getir-mifltir. Bu grfller yannda, 1834 ylnda hayata geirilen Alman Gmrk Birlii(Zollverein) gibi dier baz yerel btnleflme hareketlerine de rastlanmaktadr.

Avrupa Kmr ve elikTopluluu, Avrupa

Ekonomik Topluluuve Avrupa Atom

Enerjisi Topluluu

Bu rnekler Avrupann btnleflmesine iliflkin dflncelerin eski tarihlere ka-dar gtrlebileceini gstermektedir. Ancak buna ramen Avrupada yaflanan sa-vafllara engel olunamamfltr. Yukardaki btnleflme giriflimlerine gre daha yaknbir tarihte Birinci Dnya Savaflndan hemen sonra Kont Richard Coudenhove-Ka-lerginin Pan-Avrupa giriflimi, iki dnya savafl aras dnemin en dikkate deer gi-riflimlerinden biridir.

1894-1972 yllar arasnda yaflamfl olan Avusturyal diplomat Kalergi, siyasi,asker ve ekonomik adan birleflmifl bir Avrupa dflncesini ilk olarak bir Almangazetesinde 15 Kasm 1922 tarihinde yaynlanan Pan-Avrupa-Bir neri bafllklmakalesi ile dile getirmifltir. Ayn yl Pan-Avrupa Birliini kurmufltur. Bu Birlik,birleflik bir Avrupa iin kurulan ilk harekettir. Kalerginin 1923 ylnda da Pan-Av-rupa isimli kitab yaymlanmfltr. Kitapta btnleflme dflncesini engelleyebile-cek bir savafl tehlikesinden szetmekte ve bunu engelleyecek bir Avrupa kuru-luflunun oluflturulmas gereini belirtmektedir. Kalerginin birleflmifl bir Avru-paya iliflkin dflnceleri entelekteller tarafndan desteklendiyse de siyasiler ara-snda taraftar bulamamfltr. Buna ramen 1926 ylnda ilk Pan-Avrupa Kongresitoplanmfltr. Kalergi Pan-Avrupa Birliinin ilk Baflkan, Dnemin Fransa Dfliflle-ri Bakan Aristide Briand da 1927 ylnda Onursal Baflkan olmufltur. Kalergi,kinci Dnya Savafl sonrasnda Avrupa Parlamenter Birliini (European Parli-mantary Union) kurmufltur. Bu erevede bir Avrupa Anayasas ve federal birAvrupa yaratmak amac ortaya konmufltur. Bu Birlik daha sonra Avrupa Hareke-ti ile birleflmifltir. Kalergi, 1952-1965 yllar arasnda Avrupa Hareketinin onursalbaflkanln yapmfltr.

Kalerginin Pan-Avrupa oluflumu ile balantl olan bir baflka btnleflme girifli-mi, Birinci Dnya Savafl sonunda kurulan evrensel bir rgt olan Milletler Cemi-yeti iinde gelifltirilmeye alfllmfltr. Buna gre Fransz Dfliflleri Bakan AristideBriand, Pan-Avrupa girifliminin devam olarak Milletler Cemiyeti iinde Avrupaldevletlerin ortak bir pazar yaratma amacyla ifl birliini gelifltirecek ve 1930 ylndaBriand Memorandumu ile sonulanacak bir giriflim bafllatmfl ancak somut bir so-nuca ulafllamamfltr. fl birlii iin atlan bu admlar 1939 ylnda Avrupay ykmasrkleyen yeni bir savafln kmasn nleyememifltir.

kinci Dnya Savafl srasnda ortaya kan btnleflme giriflimleri de savafln y-kc etkisi ile somut sonu vermemifltir. Bunlardan biri talyan federalist Altiero Spi-nelli tarafndan gereklefltirilmifltir. Spinelli 1941 ylnda yazd Ventotene Mani-festosunda birleflmifl bir Avrupa kurulmas gerei zerinde durmufl, 1943 ylndaAvrupa Federalist Hareketini oluflturmufltur. Spinellinin ne srd fikirler, d-nemin direnifl hareketlerinin desteine sahiptir.

KNC DNYA SAVAfiI SONRASI AVRUPABTNLEfiMES1945-1955 yllar arasndaki on yllk dnem aslnda Avrupada federalizmi savu-nan kesimlerin btnleflme fikrini Avrupal devletlerin gndemine sokmak iin a-balad bir dnemdir.

Federalizm bir siyasi btnleflme ve rgtlenme modelidir. Federalizm fikri-nin vcut bulmufl hli olan Federasyon, egemenliin merkez (federal) devlet ileye (federe) devletler arasnda paylaflld bir btnleflme fleklidir. Federasyondadevletler ortak karlarn gereklefltirmek ve ortak faydalar elde etmek zere g-nll olarak bir araya gelirler. Ortak karlarn gereklefltirilme amac, yelerin bi-reysel karlarnn uzlafltrlmasn ve asgari mflterekte buluflulmasn gerektirir.

4 Avrupa Bir l i i

Federalizm bir siyasibtnleflme ve rgtlenmemodelidir.

Federasyonu oluflturan birimleri bir arada tutacak yasal, kurumsal, siyasal ve top-lumsal mekanizmalarn oluflturulmas gerekir. Federe birimlerin zerklikleri vardrancak temel karar verici federal birimdir.

Savafl sonras dnemde federalizmde ifadesini bulan btnleflme giriflimleri d-nemin ekonomik ve siyasi koflullarnn etkisiyle ak biimde dile getirilir hle gel-mifltir. zellikle hkmet dfl kurulufllarn da Avrupa btnleflmesine katkda bu-lunduu grlmektedir. Ancak bu dnemde ortaya kan btnleflme taraftar g-rfllerin hepsi ayn dorultuda ilerlememifltir.

19 Eyll 1946 tarihinde Zrih niversitesinde yapt nl konuflmada WinstonChurchill, Sovyet tehlikesinin bertaraf edilebilmesi iin Fransa ve Almanya ncl-nde bir Avrupa Birleflik Devletleri oluflturulmas fikrini vurgulamfltr. Bu konufl-ma btnleflme srecini hzlandran bir etken olmufl, her ne kadar ngiltere gele-neksel olarak federalizme souk baksa da federalistler iin ilham kayna olmufl-tur. Fakat 1947 ylnda Winston Churchill nclnde kurulan Birleflik AvrupaHareketi (United Europe Movement) federalizmi deil, daha gevflek bir ifl birliinisavunmufltur. 1946 ylnda kurulan Avrupa Federalistler Birlii (European Federa-lists Union) ise federalizm fikrini ve savafl sonras yeniden ayaa kalkmann ancakAvrupann btnleflmesi ile gerekleflebileceini savunmufltur. 100.000den fazlayesi ile dnemin en etkin ve yaygn bask gruplarndan olan bu Birlik, 1950li yl-larda da hayata geirilemeyen Avrupa Savunma Topluluu ve Avrupa Siyasi Top-luluunun da savunuculuunu yapmfltr. Avrupa Savunma Topluluu nerisininhayata geirilememesinin sonucu, btnleflmenin daha radikal ve hzl gereklefl-tirilmesini savunan Altiero Spinelli ile daha yavafl ve aflamal bir btnleflme sre-cini savunanlar arasnda bir ayrflma yaflanmfltr.

Farkl grfllere ramen, Avrupa iinde somut sonulara varan btnleflme gi-riflimlerine rastlanmaktadr. Nitekim 1932 ylnda Hollanda, Belika ve Lksemburgarasnda imzalanan Ouchy Szleflmesi ile Benelks oluflturulmufl ve bu lkelerarasnda ekonomik btnleflmeye giden dzenlemeler gereklefltirilmifltir. Bu lke arasnda gmrk birliinin nihai olarak tesis edilmesi ise 1948 ylnda mm-kn olabilmifltir.

Avrupa btnleflmesi konusunda alflanlar, 7-11 Mays 1948de HollandannLahey kentinde Avrupa Kongresini topladlar. 16 lkenin hkmet dfl kurulufl-larndan 700den fazla delegeyi bir araya toplayan Avrupa Kongresinde bir Av-rupa federasyonu oluflturma fikrinden hareket ederek kurumlar, parasal birlik veinsan haklar szleflmesi konular gndeme getirilmifltir. Bu fikirler 1949 ylndaAvrupa Konseyinin oluflturulmasna giden yolu amfltr. Ancak nihayetindeKonsey, Avrupa Kongresi katlmclarnn federalist eilimlerinin aksine btn-leflmeye deil, ifl birliine odaklanmfl bir yap zerine oturmufltur. Zira ngiltere,rlanda ve skandinav lkeleri federalist bir deneye girmek istememifllerdir. An-cak yine de bu dnem btnleflme iin gerekli zeminin hazr olduu bir dne-me iflaret etmektedir.

kinci Dnya Savafl Sonras Genel Durumkinci Dnya Savafl sonras Avrupann btnleflmesine neden olan geliflmelerinbafllca iki sebebi vardr. Bunlardan ilki; Avrupa lkelerinin savafl sonras kaypla-r telafi etme abalar ve Almanya sorununun zlmesi iin yaplan dzenlemele-rin etkisi; ikincisi ve daha da nemlisi, Amerika Birleflik Devletlerinin (ABD) eko-nomik ve siyasi karlar dorultusunda savafltan byk kaypla kan Avrupannbtnleflmesini hzlandrc rol oynamasdr.

51. nite - Avrupa Kmr ve el ik Topluluu, Avrupa Ekonomik Topluluu ve Avrupa Atom Ener j is i Topluluu

1945 ylnda Almanya ve Japonyann teslim olmasyla tm cephelerde sonaeren savafl, Avrupada sosyal, ekonomik ve siyasi ykma yol amfltr. Savaflta ha-yatn kaybeden ve sakat kalan insanlar, yok olan altyap ve savafl ekonomisi Av-rupann kflnn gstergeleridir. Savafl srasnda toplam Gayri Safi Mill Hasla-lar ortalama olarak %25 orannda dflen Avrupa lkeleri, ayn zamanda yksekenflasyon, azalan gda retimi ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliinin (SSCB)etkisine giren Dou Avrupa lkelerinden kaynaklanan ekonomik kayplarla mca-dele etmek zorunda kaldlar. Zira savafl ncesinde Bat Avrupay ekonomik adantatmin eden Dou Avrupa ile ticari iliflkiler, bu lkelerin siyasi ve ekonomik ba-kmdan SSCBnin etki alanna girerek dflar ile ticari iliflkilerini kesmeleri ile sekte-ye urad.

Baflta Fransa ve ngiltere olmak zere savafltan galip kan Avrupa devletleridnya apnda siyasi glerini kaybettiler. Savafl sonras geliflmeler ise byk l-de savafln en nemli galipleri olan ABD ve SSCB tarafndan belirlenecektir. Buiki byk g arasndaki mcadele, dier bir deyiflle Souk Savafl dneminin bafl-langc Avrupa btnleflmesinde nemli etkilere sahiptir. Savafl sonras dnemde,olumsuz ekonomik koflullar nedeniyle savafl galibi Fransa ve talyada Sovyet des-tekli Komnist Partiler glenmeye bafllamfltr. SSCBnin Avrupay ekonomik veen nemlisi de siyasi adan tehdit etmesi, ABDnin bu lkelere aflada ayrntlanlatlacak olan asker ve ekonomik yardm fikrini gelifltirmesine neden olmufltur.

ABDnin Avrupa btnleflmesine kanlmaz etkisi yannda, mevcut siyasi veekonomik koflullar Avrupa devletlerini daha nce olmad kadar ifl birliine y-neltmifltir. Souk Savafln keskin siyasi bloklaflmas ve Sovyet tehdidi kt ekono-mik koflullarla birlefltiinde Avrupallarn birlikte hareket etmesi iin uygun koflul-lar oluflabilmifltir.

Almanya SorunuSavafln malubu Almanya, savafl sonras dzenlemelerin de temel konularndanbiri olmufltur. ncelikle Almanyann yeniden bir savafla sebebiyet vermemesi iingerekli siyasi ve ekonomik nlemlerin alnmas gndeme gelmifltir. Bu da mtte-fikler arasnda Almanyann statsn ve gelecekteki durumunu belirleyecek d-zenlemeler ile mmkn olacaktr. 1945 ylnda Yalta ve Potsdam konferanslarndada ele alnan Almanya sorunu kapsamnda, Almanyann silahszlandrlmas, Nazi-lerden arndrlmas ve savafl sulularnn cezalandrlmas kararlar alnmfl, Alman-ya; ngiltere, Fransa, ABD ve SSCB arasnda drt iflgal blgesine ayrlmfl, Berlin dedrde blnmfltr.

Ancak dzenlemelerde Almanya ile ilgili olarak, gerek Sovyetler ile dier mt-tefikler gerekse mttefiklerin kendi aralarndaki anlaflmazlklar tam anlamyla -zmlenememifltir. Zira Almanya ile ilgili en zorlu noktalardan biri, Almanyannkmr ve elik kaynaklarna iliflkindir. Fransa ve SSCB, ngiliz iflgal alannda bulu-nan Ruhr blgesi kaynaklarndan faydalanmak isterken ngiltere buna karfl k-mfltr. Bunun yannda SSCB, Almanyadan tamirat paras ve iflgal srasnda tahripolan sanayi merkezlerine karfllk olarak Ruhr blgesinden makine ve tehizat g-trmek istemifltir.

Potsdam Konferansndan sonra Austos 1945te Baflkan Truman ziyaret eden ge-ici Fransa hkmeti baflkan General Charles de Gaulle, kmr madenleri ynndenzengin Saar blgesinin kendilerine verilmesini ve Ruhr ve Rhinelandn Almanya top-ra olmaktan karlmasn istemifltir. Charles de Gaulle liderliindeki Fransann en-diflesi, Almanyann glenerek yeniden bir savafla sebebiyet verebileceiydi.

6 Avrupa Bir l i i

Bu dnemde Fransa Ekonomik Planlama Kurulu Baflkan olan Jean Monnet ken-di adyla anlan plannda (1946) Fransann savafl sonras ekonomik bakmdan yeni-den ayaa kalkabilmesi iin befl yllk bir kalknma plan oluflturmufltur. Bu plan,Fransz ekonomisini dzeltebilmek iin ABD yardm salanmas iin de nemli birkaynak oluflturuyordu. Nitekim bu sre sonunda Marshall yardmlar Avrupakalknmas ve btnleflmesi iin nemli bir kaynak olarak ortaya kacaktr. AncakAlmanya sorununun hlen iki devlet arasnda ihtilafa sebep olmas ve ABDnin yak-laflm, sorunun zm iin Monnetnin mimar olduu yeni bir neriye-bkz. afla-da Schuman Plan- giden yolu amfltr. Buna gre zengin kmr ve elik ma-denleri ulusst bir otorite tarafndan ortak kara uygun biimde ynetilecektir.

Bu dnemde savafl sonras koflullarn ortaya kard gvenlii salama endi-flesiyle en ok da Almanyann gelecekte yeniden saldrma olaslna karfl olufltu-rulmufl gvenlik antlaflmalarnn imzaland grlmektedir. 1947nin Mart ayndangiltere ve Fransa bir Alman saldrs karflsnda birbirlerine yardm taahht ettik-leri Dunkirk Antlaflmasn imzalamfltr. 1948 ylnda Brksel Antlaflmas (Ekono-mik, Sosyal ve Kltrel fl birlii ve Kolektif Savunma Antlaflmas) ad ile elli yll-na uzatlan bu Antlaflma, daha sonra Bat Avrupa Birlii (Western European Uni-on) adn alacak kuruluflun da temelini oluflturacaktr.

Tarihte XIII. yzyldan beri dile getirilen Avrupa btnleflmesi dflncelerinin neden zel-likle kinci Dnya Savafl sonras hz kazanarak somutlaflmaya baflladn tartflnz.

MARSHALL PLANI VE NATONUN KURULUfiUkinci Dnya Savafl sonras Avrupa btnleflme giriflimlerinde ABDnin etkisi b-yktr. Bu etki savafl sonras ekonomik ve siyasal koflullardan kaynaklanmaktadr.ABD pazarn oluflturan Avrupa devletlerinin olumsuz ekonomik koflullar ile So-uk Savafl koflullarnda SSCB ilerlemesinin durdurulmas gerei, ABDnin Avrupabtnleflmesine desteinin temel sebepleridir.

ncelikle savafl srasnda ekonomik bakmdan iyi durumda olan ABD, savafl son-rasnda ayn ekonomik performans gsterip gsteremeyecei konusunda endifleyekaplmfltr. Bunun en nemli nedeni, gerek ABDnin kendi ekonomik yaps gerek-se en nemli pazar konumundaki Avrupa lkelerinin kt ekonomik koflullar idi.

Savafl sonras ABD ekonomisi iin en byk tehlike iflsizlik ve ihracat gelirleri-nin azalmas idi. Zira savafl malzemesi reten fabrikalarn normal retime gemesiaflamasnda ve ordudan terhis edilenlerin geri dnmesi ile iflsizliin ok byk bo-yutlara varabilecei tahmin ediliyordu. Bundan da nemlisi dolar stoklar eriyen vealm gleri kalmayan Avrupa devletleri nedeniyle ABD ihracat gelirlerinin bykoranlarda dflmesi ve yapsal sorunlarn ortaya kmas tehlikesi vard. Bu durum-da, savafl sonras Amerikan ekonomisinin yaplandrlmasnda mevcut endiflelerigiderecek ve savafla giden sreteki hatalarn tekrar edilmesini nleyecek dzen-lemelere ihtiya vard. zm; ABD tarafndan kendisi ve pazarn oluflturan dev-letler arasnda serbest ticaretin salanmas ve tek bir pazarn oluflturulmas, bu ak-fla engel olacak koruma duvarlarnn ve dzenlemelerin ortadan kaldrlmas ola-rak ortaya konmufltur. Souk Savafl ortamnn baflta Sovyetler Birliinden kaynak-lanan engellemeleri dflnldnde, ABDnin ncelikli hedefi kendisine en ya-kn ve hlihazrda ekonomik bamll had safhada olan Avrupa pazarlarnn can-landrlmasdr.

Gerekten de savafl sonrasnda Avrupa lkeleri de ABD yardmna sklkla bafl-vurmufllardr. rnein talya hkmeti ABDden dfl yardm talebinde bulunmufltur.


S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T

SIRA S ZDE SIRA S ZDE

AMALARIMIZAMALARIMIZN NK T A P

T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N

N T E R N E T N T E R N E T

1

ngiltere ise savafl srasnda zaten 1941 ylnda ABD Kongresi tarafndan kabul edi-len dn Verme ve Kiralama Yasas erevesinde yardm almfltr. ABD savafl bi-tince bu yardm kaldrmfl, bu durum dier Avrupa devletleri gibi elveriflsiz ekono-mik koflullarndan tr ngiltereyi daha da g bir duruma dflrmfltr. Aralk1945 tarihinde yeniden bir kredi anlaflmas imzalansa da ngiltere yannda dier Av-rupa devletlerinin de ABDye olan ekonomik bamllklar daha da artmfltr.

Truman DoktriniSouk Savafl koflullarnda, zellikle de 1947 ylndan itibaren SSCB ile ABD arasn-daki karfltlk giderek daha fazla ortaya kmaya bafllamfltr. SSCBnin Dou Avru-pada nfuzunu artrmas, Fransa ve talyada komnist partilerin g kazanmasgibi geliflmeler, Sovyet etki alannn genifllemesi karflsnda ABDnin Avrupayekonomik ve siyasi adan glendirmesi gereini daha da belirgin hle getirmifl-tir. Tm bu geliflmeler sonucunda,12 Mart 1947 tarihinde ABD Baflkan Harry Tru-man Kongrede yapt tarihi konuflmasnda dnyann iki ideoloji arasnda bln-me aflamasnda olduunu belirtmifl ve ABDnin komnist tehlikesi altnda bulunanTrkiye ve Yunanistana 400 milyon dolarlk asker yardm yapacan aklamfltr.

Marshall PlanTruman Doktrininden sonra, ABDnin Avrupay glendirme abalarnn ekono-mik aya Marshall Plan ile salanmfltr. Avrupay tek tek lkeler temelinde de-il, bir btn olarak kapsayan bu Plan, Avrupann ekonomik gstergelerinin iyi-lefltirilmesi iin bir birlik yaratma hedefini ngrmekte idi. erik itibaryla serbestticaret fikrine dayal olan Plan, ABDnin ekonomik ve siyasi stnln srdr-me ve SSCBnin ilerlemesini durdurma hedefine ynelik olarak oluflturulmufltur.Bir baflka deyiflle, Marshall Plan ile ABD ekonomik bakmdan btnleflmifl glbir Avrupann ABDnin siyasi ve ekonomik karlarna hizmet edecei fikrindenhareketle, Avrupann yeniden imar ve ekonomik adan canlandrlmasn ama-lamfltr. Bu plann Avrupann yeniden imar hedefini gereklefltirmesi kadar, Av-rupa lkelerinin Almanya sorunundan kaynaklanan endiflelerinin ortadan kaldrl-mas ve SSCBye karfl bir g dengesi yaratlmas amacn da tafldn belirtmekgerekir.

5 Haziran 1947de Amerikan Dfliflleri Bakan George Marshall Avrupann yeni-den imar iin oluflturulan plann ana hatlarn Harvard niversitesinde yapt ko-nuflmada aklamfltr. Marshall konuflmasnda; Avrupann yeniden imar iin tektek lkelere deil, Avrupann tmne ynelik, asker olmayan bir ekonomik yar-dm plan oluflturulaca ve plann gidiflatn engelleme giriflimlerinin ABD tepkisiile karfllaflaca vurgusunu yapmfltr. Ana erevesi bu flekilde izilen Plann de-taylar Avrupallarn dorudan katlm ve ihtiyalarnn ortaya konmasyla belirle-necektir. Davet edildiyse de SSCB, Plana katlmamfl ve Plan gerek bir tehlikeolarak nitelendirmifltir. Hatta Planla ilgili grflmeler srerken Dou Avrupa lke-leri ile ikili ticaret antlaflmalar imzalamfltr.

12 Temmuz 1947de Pariste bir araya gelen Avrupa devletleri, Avrupann ihti-yalarn belirlemek iin Avrupa Ekonomik fl birlii Konferans (Conference of Eu-ropean Economic Cooperation - CEEC) adl kuruluflu oluflturmufllardr. Bu kuruluflerevesinde gereklefltirilen grflmelerde ngiltere ve zellikle de Fransann ba-z tereddtleri giderilmifltir. Plana katlacak lkelerin ekonomik ihtiyalarna ilifl-kin raporlarn hazrlanmasnn ardndan, Plan yasalaflmfl ve 1948de onaylanarakyrrle girmifltir. Marshall Planna iliflkin dzenlemeler iin Avrupa lkeleri

8 Avrupa Bir l i i

kendi aralarnda Nisan 1948de Avrupa Ekonomik fl birlii rgtn (Organi-zation of European Economic Cooperation-OEEC) kurmufllardr. Bu rgt 1961 y-lnda Ekonomik fl birlii ve Kalknma rgtne (Organization of EconomicCooperation and Development- OECD) dnflmfltr.

Plan erevesinde ABD ilgili lkelere 19 milyar dolar civarnda yardm yapmfl-tr. Yardmlar gerek Amerikan ulusal pazarn gerekse Avrupal devletlerin ekono-milerini olumlu etkilemifl, ticareti canlandrmfl, enflasyonist etkileri aza indirmifltir.Marshall yardm, ekonomik getirilerinin yan sra baflta talya ve Fransa olmak ze-re Avrupa lkelerinde komnistlerin oy kaybettii bir siyasi zemin yaratmfltr. Ennemlisi de bu yardm program ileride daha da somutlaflacak Avrupa btnleflmeabalarnn ilk aflamasn oluflturmufltur.

Marshall Plan kapsamnda verilen ekonomik yardmlar, 1950 ylnda bafllayanKore Savafl ile birlikte asker yardmlara dnfltrlmfltr. Marshall Plan 1953 y-lnda resmen sona ermifltir.

Bat Avrupa lkeleri ile ABDnin Truman Doktrini ile bafllayan yakn ifl birlii 4Nisan 1949 tarihinde Kuzey Atlantik Antlaflmas rgtnn (NATO) kurulma-s ile devam etmifltir. NATOnun kurulmas ile Avrupa savunmas bu rgt kapsa-mnda ele alnmaya bafllanmfltr.

BATI AVRUPADA LK BTNLEfiME

Schuman BildirisiAvrupa btnleflmesinde daha somut admlar 1950lerin baflnda atlmfltr. FranszDfliflleri Bakan Robert Schuman, Fransz ifl adam ve siyaseti Jean Monnetnin ha-zrlad ve 9 Mays 1950 tarihinde aklad kendi adyla anlan Schuman Bildiri-sinde; Avrupada barfln ancak iki tarihi dflman Fransa ve Almanyann yaknlafl-mas ile gerekleflebileceini belirtmifltir.

Bu dorultuda, Schuman Bildirisinde, kinci Dnya Savaflnn temel ham mad-deleri ve Fransa ve Almanyann sanayilerinin temeli olan kmr ve elik retimi-nin bir st otorite tarafndan ynetilmesi ngrlmfltr. Bu nokta daha nceki h-kmetler aras btnleflme abalarnn aksine artk uluslarst (supranasyonal)bir yaplanma ngrmesi bakmndan dikkate deerdir.

Avrupa Birliinin kuruluflunun anlatld birok kitapta, 9 Mays 1950de ilanedilen Schuman Bildirisi bir bafllang noktas olarak nitelendirilir. Yaygn kana-


NATO, 12 lke tarafndanSouk Savafl flartlarndaSovyetler Birlii tehdidinekarfl oluflturulmufl bir askersavunma rgtdr. Ortaksavunma (collectivedefense) ilkesi olarak dabilinen 5. maddesine gre;ye lkelerden birine yaplansilahl saldr tm yelereyaplmfl kabul edilir.

Resim 1.1

Schuman Bildirisi(9 Mays 1950)

Kaynak:http://europa.eu/abc/symbols/9-may/decl_en.htmeriflim tarihi,18.12.2011

Uluslarst (Supranasyonal)kavram, ulusalhkmetlerin zerindekiseviyeye iflaret eder vekendisini oluflturan yedevletlerin AB kurumlarnadevrettii yetkileri ile alnankararlar ve uygulamalarndzeyini gsterir.

at, Franszlarn bundan byle Almanlarla barfl iinde yaflamak iin ifl birlii see-neini devreye sokmufl olduklar fleklindedir. Hlbuki dnemin kaynaklarna veSchuman Bildirisi ncesinde yaplan toplantlarn ieriklerine bakldnda, Fran-szlarn ifl birliinden ziyade Almanyay denetleyebilmek ve ileride yeniden ken-dileri iin bir tehdit olmasn engellemek iin bu plan gelifltirmifl olduklar anlafll-maktadr. Bu srete ABD ok kritik bir rol oynamfltr. Souk Savafl dnemine gi-rilmesiyle birlikte, SSCBden giderek artan bir tehdit alglayan ABD, Federal Al-manyann yeniden gl hle getirilmesinin, SSCBye karfl Avrupann gvenliiiin hayati nem tafld dflncesini gelifltirmifltir. Nisan 1950de hazrlanan ABDUlusal Gvenlik Konseyi Karar (NSC-68), SSCBnin evrelenmesini ngrmfl,bu balamda Almanyann yeniden silahlandrlmas ABDde tartfllr hle gelmifl-tir. Fransa ise Federal Almanyann tekrar glenerek kendisi iin bir tehdit olufl-turmasndan endifle etmektedir. Bu durumda, Charles de Gaullen izgisini be-nimseyerek ABDye mesafeli duran Fransz siyaset adamlar Federal Almanyanniflgal altnda tutulmaya devam etmesini hatta Ruhr blgesinin Federal Almanyadankoparlmasn savunurlarken ABD ile ok yakn iliflkiler iinde bulunan FransaEkonomik Planlama Kurulu Baflkan Jean Monnet, Alman kmr ve elik sanayi-nin, bir yksek otoritenin ynetimine sokulaca, dolaysyla Federal Almanyannsnai gelifliminin istenildii gibi denetlenebilecei bir modeli gelifltirmifltir.

Avrupa Kmr ve elik TopluluuSchuman Bildirisinin ilan edilmesinden bir yl nce Monnet Avrupa Kongresi kap-samnda hazrlad bir grflte, kmr ve elik retiminin bir yksek otorite tara-fndan yrtlmesinin israf ve retim akflmalarn engelleyeceini, kartelleflme-nin nne geeceini, retimi daha rekabet edebilir hle getireceini ve snai kal-knmay hzlandracan savunmufltur. Monnet bu erevede, Fransa ve Alman-yann daha nceki yllarda, savafl malzemelerinin ham maddesi olan kmr ve e-lik iin gl bir rekabet iine girmifl olduklarn, Alsace Lorrainene sahip olabil-mek iin arpfltklarn, kmr ve eliin uluslarst bir ynetim altna sokulmashlinde, Almanyann gcnn snrlandrlabileceini dile getirmifltir. Son olarakMonnetye gre, kmr ve elik retiminin uluslarst biimde ynetilmesi, Al-man sanayinin dier Bat Avrupa lkelerine baml hle gelmesini salayacak, do-laysyla Fransann Alman sanayisinin egemenlii altna girmesi korkusunu orta-dan kaldracaktr.

Esasen Almanyann Bat Avrupaya daha fazla entegre edilerek snrlandrlma-sn hedefleyen Schuman Bildirisi, Avrupal devletler asndan tatmin edici gzk-mektedir. kinci Dnya Savafl sonras geliflmelerin temel erevesini oluflturanFransa ve Almanya arasnda savafln nlenmesi fikrini destekledii gibi kmr veelik retimi yaplan Almanyann Ruhr blgesinin ynetiminin bir st otorite tara-fndan ynetilmesi Fransa asndan zaten tercih edilir bir noktadr. Bildiri FederalAlmanya Baflbakan Konrad Adenauer tarafndan da olumlu karfllanmfl, FederalAlmanyann siyasi, ekonomik ve asker bakmdan Bat Avrupa ile btnlefltirilme-si asndan nemli bir frsat olarak grlmfltr.

Schuman Bildirisinin akland 9 Mays gn ABnin temellerinin atld birtarih olarak kabul edilmekte ve bugn de Avrupa gn olarak kutlanmaktadr.

Schuman Bildirisi, 18 Nisan 1951 tarihinde imzalanan ve 23 Temmuz 1952 tari-hinde yrrle giren Paris Antlaflmas ile kurulan Avrupa Kmr ve elik Toplu-luuna (AKT) (European Coal and Steel Community) giden yolu amfltr. Antlafl-ma 50 yl geerli olacak flekilde dzenlenmifltir ve 23 Temmuz 2002 tarihinde ge-

10 Avrupa Bir l i i

erliliini yitirmifltir. Bu erevede Antlaflma kapsamndaki konular Topluluk poli-tikalarna dahil edilmifltir. Antlaflma pek ok kez revize edilmifltir. Sektrel btn-leflmenin ilk rnei saylan AKTye Fransa ve Almanya dflnda talya, Belika,Hollanda ve Lksemburg katlmfltr.

AKT savafln ham maddeleri saylan sektrlerde Topluluun en st dzeyde-ki organ Yksek Otoritenin dzenlemelerini geerli klmakta, ye devletleri ara-snda kmr, elik ve demir ticaretine konan kstlamalarn kaldrlmas yannda,bir ortak piyasa oluflturulmas, nc lkelere ortak gmrk tarifesi uygulanmasve rekabet koflullarnn dzenlenmesi hedeflerini dzenlemektedir. Kapsaml eko-nomik dzenlemeleri ile AKT, savafl sonras ekonomik yeniden yaplanma aba-larnn nemli bir aflamasn oluflturmaktadr.

AKT, Avrupal devletlerin gereklefltirdikleri ilk uluslarst (supranasyonal)yapdr. ye devletler salt belirli bir sektrde dahi olsa, bu alandaki egemenlikle-rinin bir ksmn bir st yapya devretmifllerdir. AKT sadece gmrk birlii dzen-lemesinden ibaret deildir. Kmr ve eliin retim hacmi ve satfl fiyatlar da sup-ranasyonal Yksek Otorite tarafndan kararlafltrlmaktadr. AKTnin o dnemdegerek piyasann ynetimi gerekse ortaya kan krizlerle mcadelede baflarl oldu-u grlmektedir. Nitekim faaliyete baflladktan sonra elik retimi artmfltr. K-mr retimi ve istihdam azalmfl ancak bu alanda teknolojik geliflme, gvenlik veevre konularna verilen nem artmfltr.

Avrupa btnleflmesi giriflimlerinde Jean Monnet rneinde grlebilecek bireysel aba-larn btnleflme hareketinin ynn ne kadar belirleyebileceini tartflnz.

Siyasi Btnleflme abalar: Avrupa Savunma Topluluuve Avrupa Siyasi Topluluu Giriflimleri

Avrupa Savunma Topluluu GiriflimiAKTnin oluflum aflamasnda uluslararas alanda Kore Savaflnn bafllamas ilegeliflmeler farkl bir yne girmifltir. Bu dnemde ABD, NATOnun glendiril-mesi gereine vurgu yapmfl ve Avrupallardan da asker katklarn artrmalar-n istemifltir. Bu dnemde Avrupal devletlerin ekonomileri henz toparlanmaaflamasnda olduundan, ABD Almanyann da NATOya asker katk yapmasnteklif etmifltir. Ancak tm savafl sonu planlarn Almanyann silahszlandrlarak,tekrar saldrmasnn nlenmesi fikri zerine kuran Avrupal devletler, zellikle


Resim 1.2

Paris Antlaflmas(1951)

Kaynak:http://europa.eu/about-eu/eu-history/1945-1959/1957/index_en.htm, eriflimtarihi, 18.12.2011

S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T

SIRA S ZDE SIRA S ZDE

AMALARIMIZAMALARIMIZN NK T A P

T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N

2

de Fransa bu neriye scak bakmamfltr. Fransa bu sorunun zmn Alman-ya da dhil olmak zere tm Avrupal devletlerin katk yapaca bir Avrupa Sa-vunma Topluluu (European Defence Community) oluflturma nerisi yapmaktabulmufltur.

Fransa Baflbakan Rene Pleven, 24 Ekim 1950 tarihinde Fransz Meclisine100.000 askerlik bir Avrupa Ordusu kurulmas nerisini sunmufltur. Plana gre;savafl zaman Avrupa Ordusuna katlacak lkeler, Avrupa savunmasn bir st D-zey Mttefik Komutanlnn idaresi altnda stleneceklerdir. Dier zamanlarda bukuvvetler ilgili devletlerin kontrol altnda olacaktr. Plan kapsamnda bir Savun-ma Bakanl makam kurulmas da ngrlmfltr. Planda ayrca zerk bir savun-ma btesine sahip bir Bakanlar Konseyi oluflturulmas da nerilmektedir.

Planda Almanya tek baflna deil, tm Avrupa lkelerinin asker katks ile bir-likte deerlendirilmektedir. 1950 ylnda nerilen Pleven Plan, nihayetinde FransaParlamentosunda onaylanmasa da 1952 ylnda Avrupa Savunma Topluluu Ant-laflmasnn imzalanmasna giden yolu amfltr.

Bu dnemde ortaya kan bir dier ifl birlii giriflimi, Avrupa Savunma Toplu-luunun hemen ardndan gndeme gelen Avrupa Siyasi Topluluudur. (Euro-pean Political Community) Avrupa Siyasi Topluluu, ye lkelerin ekonomi po-litikalar yannda dfl politikalarn da btnlefltirme hedefi ortaya koyan ve AKTrneindeki sektrel btnleflmeyi olduka ileri taflyan bir dzenlemedir. Avru-pa Savunma Topluluu ve Avrupa Siyasi Topluluu giriflimleri birlikte deerlen-dirilmifl ancak Avrupa Savunma Topluluu Antlaflmasnn, Fransa Parlamento-sunda 1954 ylnda reddedilmesinin ardndan Siyasi Topluluk fikri de hayata ge-irilememifltir. Bu giriflimlerin hayata gememesinin arkasnda Fransz i siyase-tinde yaflanan geliflmeler etkili olmufltur. De Gaulle taraftarlar ve komnistlerparlamentoda birlikte hareket ederek sz konusu topluluklarn kurulmasn en-gellemifllerdir.

Avrupa Savunma Topluluu ve Avrupa Siyasi Topluluu giriflimlerinin baflar-szl, btnleflme hareketinin gelecei zerinde ktmser grfllere neden ol-mufltur. Ancak, bir nceki giriflim olan AKTnin sektrel btnleflmenin salan-masndaki baflars, ye devletlerin daha az ulusal direnci ile karfllaflacak yegnealann ekonomik konular olduunu gstermifltir. Bu durumda Avrupa devletleribtnleflmeye ye devletlerin karfllkl ifl birliine daha ak olduklar ekonomikalanda devam etmeye karar vermifllerdir.

ROMA ANTLAfiMALARI1955 yl Haziran aynda Messina (talya) Konferansnda bir araya gelen alt lke-nin Dfliflleri Bakanlar aralarnda bir gmrk birlii oluflturulmas ve sonrasnda or-tak pazara giden yolu aacak dzenlemeleri grfltler. Konferansta dnemin Bel-ika Dfliflleri Bakan Paul Henri Spaak baflkanlnda bir Komisyonun kurulmas-na karar verilmifltir. Spaak Komisyonu, Nisan 1956da ye devletler arasnda ortakbir pazarn oluflturulmas ve bir atom enerjisi topluluunun kurulmasna iliflkin ikineri hazrlamfltr.

Komisyonun hazrlklar sonucunda 25 Mart 1957 tarihinde Romada Fransa,talya, Almanya, Belika, Hollanda ve Lksemburg arasnda Roma Antlaflmalar(Rome Treaties) imzalanmfltr. Roma Antlaflmalar kapsamnda Avrupa EkonomikTopluluu (AET-European Economic Community) ve Avrupa Atom Enerjisi Toplu-luu (AAET-European Atomic Energy Community-Euratom) kurulmufltur.

12 Avrupa Bir l i i

Avrupa Ekonomik Topluluu ve Avrupa Atom EnerjisiTopluluu 1965 ylnda imzalanan ve 1967 ylnda yrrle giren Fzyon Antlaflmas ile Av-rupa Kmr ve elik Topluluu (AKT), Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) veAvrupa Atom Enerjisi Topluluunun (AAET) asli organlar (Konsey ve Komisyon)birlefltirilmifltir. Bu geliflme ile bu topluluk Avrupa Topluluklar olarak ad-landrlmaya bafllanmfltr. Avrupa Topluluklarndan AET, 1992 ylnda imzalanarak1993 ylnda yrrle giren Maastricht Antlaflmas ile Avrupa Topluluu adn al-mfltr. Maastricht Antlaflmas erevesinde belirtilmesi gereken bir dier geliflme,Avrupa btnleflme srecinin ekonomik boyutu yannda siyasi boyutunun da gn-deme gelmesi ile artk Avrupa Birlii olarak adlandrlmaya bafllanmasdr.

AET, yeleri arasnda Gmrk Birlii ve Ortak Pazar oluflturulmasn ng-ren kapsaml bir ekonomik btnleflme olufltururken AAET enerji ve nkleer tek-nolojinin barfll amalarla kullanlabilmesi iin ifl birliinin gelifltirilmesi konusun-da dzenlemeler getirmifltir. Roma Antlaflmalar 1 Ocak 1958 tarihinde yrrlegirmifltir.

AET Antlaflmas, 2. ve 3. maddeleri ile yeler arasnda bir gmrk birlii, ortakpazar ve ortak politikalarn oluflturulmas iin dzenlemeler getirmektedir. Antlafl-mada tarm, ulafltrma, rekabet politikalar ile sosyal politikaya iliflkin kapsaml d-zenlemeler de yer almaktadr.

AET Antlaflmas, yllar iinde Birlikin derinleflme ve geniflleme aflamalar ilepek ok deifliklie uramfltr.

Roma Antlaflmalar kapsamnda kurulan bir dier topluluk AAET ise o dnem-de enerjiye duyulan ihtiya ve zellikle nkleer enerjiye yatrm yaplarak enerjibamszlnn kazanlmas amacna ynelik olarak tasarlanmfltr. Bu Topluluk dasupranasyonal nitelie haizdir ve o dnemde kurucu alt lkenin tek bafllarnankleer enerjiye yatrm yapmas olduka maliyetli olacandan, yetkilerin devre-dildii bir kurulufl tercih edilir bir durum oluflturmufltur. AAET, ncelikle nkleerenerjinin sivil ve barfll amalarla kullanmn esas ncelik olarak belirlemifltir.

Bu Antlaflmann ieriinde gnmze kadar ok fazla deifliklik yaplmamfltr.AAET, Avrupa Birlii ile birleflmemifltir ve ayn kurumlar kullansa da ayr tzel ki-fliliini korumaktadr. Gnmzde bu Kurulufl; baflta enerji arz gvenliinin salan-mas ve iklim deifliklii gibi gndem maddeleri nedeniyle nemini korumaktadr.

fiu ana kadar incelenen konular bakmndan Avrupa btnleflme srecinin derinleflmesinitemsil eden temel aflamalar sralaynz.


Resim 1.3

Roma Antlaflmalar(25 Mart 1957)

Kaynak:http://europa.eu/about-eu/eu-history/1945-1959/1957/index_en.htm, eriflimtarihi, 18.12.2011

Gmrk Birlii, ilgili lkelerarasndaki vergiler ve miktarkstlamalarnn kalkt venc lkelere karfl OrtakGmrk Tarifesiuyguland bir ekonomikbtnleflme aflamasdr.

Ortak Pazar, Gmrk Birliiiin geerli koflullar yanndaemek, hizmet ve sermayehareketliliinin salandekonomik btnleflmemodelidir.

Derinleflme; (deepening)ABnin gerek ekonomikgerekse siyasi anlamdadaha fazla btnleflmesi vepolitika alanlar veuygulamalarngeniflletilmesi anlamnagelir. Resm ve akademikevrelerde derinleflme ilegenifllemenin (widening)(ABnin yeni yeler kabulederek snrlarngeniflletmesi) birbirineparalel giden srelerolduu kabul edilmektedir.

S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T

3

Btnleflmenin Teorik AklamasBtnleflmenin bafllang yllarnda Bat Avrupada federalist izgide bir btnlefl-me iin abalar yrtenler esas olarak iki farkl yntem takip etmekteydiler. tal-yan Altiero Spinellinin Avrupa Federalist Hareketi grubu, Avrupada bir kurucumeclis toplanmasn, bu meclis tarafndan hazrlanacak bir anayasa erevesindedevletler arasnda tam bir siyasi birlik oluflturulmasn hedefliyordu. Fransa mer-kezli La Federation grubu ise federal yapda bir Avrupa btnleflmesini hedefle-mekle birlikte, nce ekonomik birliin, bunun baflarl olmas hlinde daha sonra-ki yllarda bir siyasi birliin kurulmasndan yanayd. Sz konusu bu yaklaflm,1950lerin ikinci yarsnda gelifltirilecek yeni ifllevselcilik (Neo-fonksiyonalizm) te-orisinin ortaya kfln salamfltr. yeni ifllevselcilik Avrupa btnleflmesinin ilkdnemlerinde en nemli teorik arka plan olarak kabul edilmifltir.

Yeni ifllevselcilik- Neofonksiyonalizm adn 1958 ylnda Ernst B. Haas tarafn-dan yaymlanan Avrupann Birlefltirilmesi: Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Gler1950-1957 adl kitap ile duyurmufltur ve Avrupa btnleflme srecini aklamayamalayan bir teoridir. 1950 ve 60l yllarda popler olan teori, Birlikin kurucula-r Jean Monnet ve Robert Schumann grfllerini yanstmas bakmndan da nem-lidir. Neofonksiyonalizm esas itibaryla ekonomik btnleflmenin siyasi btnlefl-meye varp varamayaca noktas ile ilgilenmifltir. Neofonksiyonalizmin en temelkavram yaylmadr (spill-over). Buna gre bir politika alannda bafllayan ifl birli-i ve btnleflme, birbirleriyle yakn iliflkileri nedeniyle dier politika alanlarnayaylabilecektir. Teoriye gre btnleflmenin itici gc Komisyon gibi supranasyo-nal kurumlar, kar gruplar ve siyasi partilerdir. Supranasyonal bir yapy ngrenteori; 1960l yllarn ortalarndan itibaren btnleflme hareketindeki geliflmeleringremedii ynnde elefltirilere uramfltr.

14 Avrupa Bir l i i

Avrupa Btnleflmesinde nemli Tarihler (1945-1957)19 Eyll 1946: Winston Churchill, Zrih Konuflmasn yapt.17 Aralk 1946: Avrupa Federalistler Birlii Pariste kuruldu. Mart 1947: Dunkirk Antlaflmas imzaland.Mart 1947: Truman Doktrini akland.Haziran 1947: Marshall Plan akland.14 Mays 1947: Winston Churchillin nclnde Birleflik Avrupa Hareketioluflturuldu.1 Ocak 1948: Belika, Hollanda ve Lksemburg arasnda Gmrk Antlaflmasimzaland.17 Mart 1948: Brksel Antlaflmas imzaland.7-11 Mays 1948: Laheyde Avrupa Kongresi topland.4 Nisan 1949: Kuzey Atlantik Antlaflmas rgt (NATO) kuruldu.5 Mays 1949: Avrupa Konseyi kuruldu. 9 Mays 1950: Schuman Bildirisi akland.18 Nisan 1951: Paris Antlaflmas imzaland. AKT kuruldu. 27 Mays1952: Avrupa Savunma Topluluu (AST) Antlaflmas imzaland.30 Austos 1954: AST Fransz Parlamentosu tarafndan reddedildi.1-2 Haziran1955: Messina Konferans dzenlendi.25 Mart 1957: Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) ve Avrupa Atom EnerjisiTopluluunu kuran Roma Antlaflmalar imzaland.


Tarihte Avrupa btnleflmesine iliflkin ilk giri-flimleri aklamakM.. VIII. yzyldan itibaren, Latin ve Cermenetkisinde bulunan blge iin Avrupa tabiri kul-lanlmaya bafllanmfltr. Charlemagne dnemin-de Avrupa tabiri, Dou Roma (Bizans) ve slamhkimiyetinde olmayan kta topraklarn tanm-lamak iin kullanlr olmufltur. Bu flekilde ta-nmlanan Avrupada devletler arasnda bir b-tnleflme salanmasna iliflkin grfller XIII. yz-yla kadar ulaflr. Bu dnemde Dante, Pierre Du-bois sonrasnda 17. ve 18. yzyllarda WilliamPenn, Abbe de Saint Pierre Hristiyan devletlerarasnda bir st rgtlenmeyi nermektedir. Je-an Jacques Rousseau ve Alman dflnr Imma-nuel Kant, nl Fransz romanc Victor Hugo dadevletler arasnda Avrupa Birleflik Devletleri ku-rulmas fikrini ileri srmfltr. Birinci ve kinciDnya Savafl arasndaki dnemde btnleflmegiriflimlerinin en nemli rnei Kont RichardCoudenhove-Kalerginin Pan-Avrupa giriflimi-dir. Kalerginin giriflimi resm Avrupa kuruluflla-rna giden yolda nemli bir destek olarak grl-mfltr. kinci Dnya Savafl srasnda talyanfederalist Altiero Spinelli tarafndan gerekleflti-rilen giriflimler de dnemin en dikkate deerbtnleflme hareketlerindendir.

Avrupann kinci Dnya Savafl sonrasnda b-tnleflme asndan nasl bir ortam iinde bu-lunduunu ifade etmekSavafln Avrupa devletlerini ekonomik ve siyasiadan olumsuz etkilemesi nedeniyle kinci Dn-ya Savafl sonras dnem btnleflme hareketleri-nin en youn flekilde grld dnemdir. Birbaflka deyiflle, bu dnem federalizmi savunankesimlerin ve zellikle de hkmet dfl kurulufl-larn etkinliklerini artrd bir dnemdir. 1946 y-lnda Zrih niversitesinde yapt nl konufl-mada Winston Churchill, Sovyet tehlikesinin ber-taraf edilebilmesi iin Fransa ve Almanya nc-lnde bir Avrupa Birleflik Devletleri oluflturul-mas fikrini vurgulamfltr. Btnleflmenin hzlm yoksa aflamal m gereklefltirilecei konusun-da farkl grfller ortaya ksa da bu dnemdeetkin olan Birleflik Avrupa Hareketi ve AvrupaFederalistler Birlii gibi giriflimler savafl sonrasbtnleflme ivmesinin hz kazandn gster-mektedir. Nitekim 1948 ylnda toplanan AvrupaKongresi 1949 ylnda Avrupa Konseyinin kurul-masna giden yolu aacak nemli bir aflamadr.

Avrupa devletlerinin savafl sonras ekonomik vepolitik durumlarnn onlar neden ifl birliineynelttiini aklamak1945 ylnda sona eren savafl, Avrupada ok cid-di bir sosyal, ekonomik ve siyasi ykma yol a-mfltr. Altyapnn kmesi ve savafl ekonomisigiderek ktleflen durumunun temel nedenleri-dir. Dflen mill gelirler ve yksek enflasyon ya-nnda Avrupa, siyasi bakmdan da eski gcnyitirmifltir. Bu dnem zaten siyasi olarak ABD veSSCBnin etkin olduu bir dnemdir. Bu durum-da savafl sonras siyasi ve ekonomik koflullar Av-rupal devletlerini daha nce olmad kadar iflbirliine yneltmifltir. Bu dnemde ABDnin Av-rupa btnleflmesine kayda deer bir etkisi ol-duu grlmektedir. Bunun yannda, Alman-yann yeniden bir savafla sebebiyet vermemesiiin gerekli siyasi ve ekonomik nlemlerin aln-mas, savafl sonrasnn en nemli gndem mad-delerinden biridir. zellikle Fransann Alman-yann yeniden glenmesinden duyduu korkuve Almanyann zengin kmr ve elik yataklar-na iliflkin dzenlemelerin tafld nem Avru-pann ne flekilde bir arada tutulabileceine ilifl-kin planlarn gelifltirilmesine neden olmufltur. Ni-tekim Fransa Ekonomik Planlama Kurulu Baflka-n Jean Monnetnin Plan, Fransz ekonomisininkalknmas iin ABD yardmlarna giden yolu a-mfl, Almanya sorununun zmlenmesi, bir bafl-ka deyiflle zengin kmr ve elik yataklarnndenetlenmesi iin neriler ise Schuman Plannnana fikrini oluflturmufltur.

Avrupa btnleflme giriflimlerinde Amerika Bir-leflik Devletlerinin roln aklamakkinci Dnya Savafl sonras Avrupa btnleflmegiriflimlerinde ABDnin etkisi byktr. ABD pa-zarn oluflturan Avrupa devletlerinin olumsuzekonomik koflullar ile Souk Savafl koflullarndaSSCB ilerlemesinin durdurulmas gerei, ABDninAvrupa btnleflmesine desteinin temel sebep-leridir. Bir baflka deyiflle, Souk Savafl koflullarn-da, SSCBnin Dou Avrupada nfuzunun artr-mas, Fransa ve talyada komnist partilerin gkazanmas gibi geliflmeler, Sovyet etki alannngenifllemesi karflsnda ABDnin Avrupay eko-nomik ve siyasi adan glendirmesi gereinidaha da belirgin hle getirmifltir.Savafl sonras ABD de iflsizlik ve gelir kaybnauramfltr. Daha da nemlisi, dolar stoklar eri-yen ve alm gleri kalmayan Avrupa devletleri

zet

1NA M A

2NA M A

3NA M A

4NA M A

16 Avrupa Bir l i i

nedeniyle ABD ihracat gelirlerinin byk oran-larda dflmesi ve yapsal sorunlarn ortaya k-mas tehlikesi ortaya kmfltr. Bu durumdaABDnin ncelikli hedefi kendisine en yakn vehlihazrda ekonomik bamll had safhadaolan Avrupa pazarlarnn canlandrlmas olarakortaya kmfltr. Ekonomik koflullara SSCBdenduyulan tehdit de eklenince ABD somut giriflim-lerle Avrupa btnleflmesini hzlandrc etki yap-mfltr. Bunlardan biri 1947 ylnda ABDnin ko-mnist tehlikesi altnda bulunan Trkiye ve Yu-nanistana 400 milyon dolarlk asker yardm ya-pacan aklad Truman Doktrinidir. TrumanDoktrininden sonra, ABDnin Avrupay glen-dirme abalarnn ekonomik aya Marshall Pla-n ile salanmfltr.

Avrupa devletlerinin kurduu ilk kurulufllarnnasl bir geliflme gsterdiini aklamakAvrupa devletlerinin btnleflme iin ilk somutadmlar 1950lerin baflnda bafllamfltr. FranszDfliflleri Bakan Robert Schuman, Fransz ifl ada-m ve siyaseti Jean Monnetnin hazrlad ve 9Mays 1950 tarihinde aklad kendi adyla an-lan Schuman Bildirisinde; Avrupada barfln an-cak iki tarihi dflman Fransa ve Almanyann ya-knlaflmas ile gerekleflebileceini belirtmifltir.Bu dorultuda, Schuman Bildirisinde, kinciDnya Savaflnn temel ham maddeleri ve Fran-sa ve Almanyann sanayilerinin temeli olan k-mr ve elik retiminin bir st otorite tarafndanynetilmesi ngrlmfltr. Franszlar, ifl birliifikrinden ziyade Almanyay denetleyebilmek veileride yeniden kendileri iin bir tehdit olmasnengellemek iin bu plan gelifltirmifl, srete ABDok kritik bir rol oynamfltr. Souk Savafl dne-mine girilmesiyle birlikte, SSCBden giderek ar-tan bir tehdit alglayan ABD, Almanyann yeni-den glendirilmesinin, SSCBye karfl Avrupanngvenlii iin hayati nem tafld dflncesi ilePlana destek vermifltir. Schuman Bildirisi, 18 Ni-san 1951 tarihinde imzalanan ve 23 Temmuz 1952tarihinde yrrle giren Paris Antlaflmas ile ku-rulan Avrupa Kmr ve elik Topluluuna(AKT) giden yolu amfltr. Antlaflma 50 yl ge-erli olacak flekilde dzenlenmifltir. Sektrel b-tnleflmenin ilk rnei saylan AKTye Fransave Almanya dflnda talya, Belika, Hollanda veLksemburg katlmfltr. AKTden sonra Avrupa Savunma Topluluu veAvrupa Siyasi Topluluu ad altnda oluflturulansiyasi ve dfl politika alanlarndaki btnleflmegiriflimleri ayn baflary gsterememifl ve onay-lanmadklar iin hayata geirilememifltir.

Avrupa btnleflmesinin temelini oluflturan Ro-ma Antlaflmalarnn ieriini belirleyebilmekBtnleflme hareketinin AKT sonras ekonomikalanda en nemli adm 25 Mart 1957 tarihinde Ro-mada Fransa, talya, Almanya, Belika, Hollandave Lksemburg arasnda imzalanan Roma Antlafl-malar (Rome Treaties) ile atlmfltr. Roma Antlafl-malar kapsamnda Avrupa Ekonomik Topluluu(AET-European Economic Community) ve AvrupaAtom Enerjisi Topluluu (AAET-European AtomicEnergy Community-Euratom) kurulmufltur. 1965 ylnda imzalanan ve 1967 ylnda yrrl-e giren Fzyon Antlaflmas ile AKT, AET veAAETnin asli organlar (Konsey ve Komisyon)birlefltirilmifltir. Bu geliflme ile bu toplulukAvrupa Topluluklar olarak adlandrlmayabafllanmfltr. AET, yeleri arasnda Gmrk Bir-lii ve Ortak Pazar oluflturulmasn ngren kap-saml bir ekonomik btnleflme oluflturmakta veAntlaflmada tarm, ulafltrma, rekabet politikalarile sosyal politikaya iliflkin kapsaml dzenleme-ler de yer almaktadr. AAET ise enerji ve nkleerteknolojinin barfll amalarla kullanlabilmesiiin ifl birliinin gelifltirilmesi konusunda dzen-lemeler getirmifltir. Roma Antlaflmalar 1 Ocak1958 tarihinde yrrle girmifltir.

Avrupa btnleflmesi ilk geliflmelerininin teorikolarak nasl aklandn incelemekkinci Dnya Savafl sonras hzlanan Avrupa b-tnleflmesi giriflimleri, btnleflmenin ani ve hz-l bir flekilde geliflmesini savunanlar ile aflamalbir btnleflme ngrenler arasnda grfl ayr-lklar ile tanmlanabilir. Avrupa btnleflmesininen nemli teorik arka plan olarak kabul edilenve 1950lerin ikinci yarsnda gelifltirilen yeni ifl-levselcilik (Neofonksiyonalizm) teorisi aflamalbtnleflme modeli fikrinden domufl ve gelifl-melerin aklanmasnda nemli bir referans nok-tas haline gelmifltir. Ernst B. Haas tarafndan ge-lifltirilen bu teori, yaylma (spill-over) kavram ileesas itibaryla ekonomik btnleflmenin siyasibtnleflmeye varp varamayaca noktas ile il-gilenmifltir. Teoriye gre bir politika alanndabafllayan ifl birlii ve btnleflme, birbirleriyleyakn iliflkileri nedeniyle dier politika alanlarnayaylabilecektir.1950 ve 60l yllarda popler olan teori, Birlikinkurucular Jean Monnet ve Robert Schumanngrfllerini yanstmas bakmndan da nemlidir.Supranasyonal bir yapy ngren teori; 1960lyllarn ortalarndan itibaren btnleflme hareke-tindeki geliflmeleri ngremedii ynnde elefl-tirilere uramfltr.

5NA M A

6NA M A

7NA M A


1. Avrupa Kmr ve elik Topluluu ile ilgili aflada-ki bilgilerden hangisi yanlfltr?

a. Gnmzde de tzel kifliliini srdren Toplu-luklardan biridir.

b. Savafln ham maddeleri olan kmr ve eliinuluslarst bir kurulufl ile ynetilmesi amacnayneliktir.

c. Paris Antlaflmas ile kurulmufltur.d. Temel organ olan Yksek Otorite, yrtme or-

gandr ve uluslarst zelliktedir.e. Sektrel btnleflmenin baflarl bir rnei ola-

rak kabul edilmektedir.

2. Afladaki lkelerden hangisi Avrupa Toplulukla-rnn kurucu lkelerinden biri deildir?

a. talya b. ngiltere c. Fransa d. Almanya e. Hollanda

3. Afladaki ifadelerden hangisi Avrupa EkonomikTopluluunu doru flekilde tanmlamaktadr?

a. yeler arasnda gmrk birlii ve ortak pazaroluflturulmasna iliflkin dzenlemeler getirir.

b. ye lkeler arasnda nkleer teknolojinin barfl-l amalarla kullanlmasn dzenler.

c. Kmr ve eliin tek bir otorite altnda birleflti-rilmesini ngrr.

d. Dfl politika ve savunma konularnda ifl birliingrr.

e. Siyasi btnleflme ngren dzenlemeler ierir.

4. Afladakilerden hangisi Avrupa Topluluklarndanbiridir?

a. Avrupa Siyasi Topluluub. Avrupa Ekonomik fl birlii rgtc. NATOd. Avrupa Kmr ve elik Topluluu (AKT) e. Bat Avrupa Birlii

5. Afladakilerden hangisi 1950li yllarda gvenlik vedfl politika alannda btnleflmeyi ngren, ancakonaylanmad iin hayata geirilemeyen giriflimdir?

a. Avrupa Ekonomik Topluluub. Avrupa Atom Enerjisi Topluluuc. Avrupa Savunma Topluluud. Avrupa Kmr ve elik Topluluue. Birleflik Avrupa Hareketi

6. Fransann Almanyay denetleyebilmek ve ileride ye-niden kendisi iin bir tehdit olmasn engellemek iin ge-lifltirdii ve ABDnin ok kritik bir rol oynad olay vetarihi afladaki flklardan hangisinde doru verilmifltir?

a. Natonun Kuruluflu- 4 Nisan 1949b. Avrupa Konseyi-5 Mays 1949c. Schuman Bildirisi- 9 Mays 1950d. Schuman Plan- 7-11Mays 1948e. Roma Antlaflmalar- 25 Mart 1957

7. Avrupa btnleflmesinin ilk yllarndaki gelifliminiaklamakta kullanlan ve bir sektrdeki btnleflme-nin, dier sektrlere yaylma etkisi gstereceini nesren teorik yaklaflm ve kurucusu afladaki flklardanhangisinde doru verilmifltir?

a. Ventotene Manifestosu- Altiero Spinellib. Robert Schuman- Schuman Bildirisic. Jean Monnet- Monnet Pland. Ernst Haas -Neofonksiyonalizm (Yeni fllevselcilik)e. Rene Pleven- Pleven Plan

8. Afladakilerden hangisi ABDnin Avrupa btnlefl-mesini desteklemesinin temel nedenidir?

a. ABDnin ekonomik pazarn oluflturan Avrupadevletlerinin ekonomik kalknmasn salamakve Sovyet tehlikesini bertaraf etmek

b. Almanya ve Fransa arasndaki ihtilafa son vermekc. Robert Schuman ile Jean Monnet arasnda olu-

flan fikir ayrlklarna son vermekd. ngilterenin Avrupa btnleflmesine katlmasn

salamake. talya ve Fransadaki Komnist partileri destek-

lemek

9. Afladaki geliflmelerden hangisi ile AKT, AET ve AA-ETnin asli organlar birlefltirilerek, bu topluluk Avru-pa Topluluklar olarak adlandrlmaya bafllanmfltr?

a. Roma Antlaflmalarb. Paris Antlaflmasc. Washington Antlaflmasd. Maastricht Antlaflmase. Fzyon Antlaflmas

10. Aflada yer alan Avrupa btnleflmesi geliflmelerive ilgili bilgilerden hangisi yanlfltr?

a. Zrih Konuflmas-Winston Churchillb. Lahey Avrupa Kongresi- Hkmet dfl kurulufl-

larn delegeleric. Avrupa Savunma Topluluu Antlaflmas-Rene

Plevend. Pan Avrupa Birlii-Kont Richard Coudenhove

Kalergie. Avrupa Kmr ve elik Topluluu-Paul Henry

Spaak

Kendimizi Snayalm

18 Avrupa Bir l i i

1. a Yantnz yanlfl ise Schuman Bildirisi, AvrupaKmr ve elik Topluluunun Kuruluflu ve Av-rupa Savunma Topluluu konusunu yenidengzden geiriniz.

2. b Yantnz yanlfl ise Schuman Bildirisi, AvrupaKmr ve elik Topluluunun Kuruluflu ve Av-rupa Savunma Topluluu ve Roma Antlaflma-lar konularn yeniden gzden geiriniz.

3. a Yantnz yanlfl ise Roma Antlaflmalar konu-sunu yeniden gzden geiriniz.

4. d Yantnz yanlfl ise Roma Antlaflmalar konu-sunu yeniden gzden geiriniz.

5. c Yantnz yanlfl ise Siyasi Btnleflme abala-r: Avrupa Savunma Topluluu ve Avrupa Si-yasi Topluluu Giriflimleri konusunu yenidengzden geiriniz.

6. c Yantnz yanlfl ise Schuman Bildirisi, AvrupaKmr ve elik Topluluunun Kuruluflu ve Av-rupa Savunma Topluluu konusunu yenidengzden geiriniz.

7. d Yantnz yanlfl ise Btnleflmenin Teorik Ak-lamas konusunu yeniden gzden geiriniz.

8. a Yantnz yanlfl ise Marshall Plan ve NatonunKuruluflu konusunu yeniden gzden geiriniz.

9. e Yantnz yanlfl ise Roma Antlaflmalar konu-sunu yeniden gzden geiriniz.

10. e Yantnz yanlfl ise Schuman Bildirisi ve Avru-pa Kmr ve elik Topluluunun Kuruluflukonusunu yeniden gzden geiriniz.

Sra Sizde 1

Tarihte eflitli zamanlarda btnleflme iin fikirler dilegetirilmifl ancak bunlar bireysel abalar olarak kalmfl-tr. kinci Dnya Savafl sonras ortam ise Avrupal dev-letlerin kinci Dnya Savafl sonras ekonomik, sosyalve siyasal ykm dorudan tecrbe ettikleri bir dnemiiflaret etmektedir. Bu dnemde bireysel abalarn ya-nnda, devletler bir daha byle bir felaketin yaflanma-mas iin ifl birliine ynelmenin nemini kavramfllar-dr. Burada ABDnin Avrupa btnleflmesine verdiidestek de gz ard edilemeyecek dzeydedir.

Sra Sizde 2

Jean Monnet rneinde grlebilecek bireysel abala-rn Avrupa btnleflmesindeki rol yadsnamaz. Nite-kim Jean Monnet, Avrupa Birliinin kurucularndan(Founding Father) kabul edilmektedir. Avrupa btn-leflmesinin aflamal bir flekilde gereklefltirilmesi gerek-tiini savunmufltur. Schuman Plannn hazrlaycs veAKTnin organ Yksek Otoritenin 1952-1955 yllararasnda grev yapmfl ilk baflkandr. Bu dnemi be-timlemek iin Jean Monnet hatratnda Lksemburgkurumlarnda, bir laboratuardaymfl gibi, yeni bir ne-sil/insan rk (a new race of man) douyordu ( aktaranSeidel, 2010, s. 1) diyerek Avrupa btnleflmesi iin a-lflan bir brokrasinin oluflumunu haber vermektedir.Jean Monnetnin bireysel abalar olmakszn, Avrupabtnleflme hareketinin ilk aflamalar bu kadar doru-dan geliflemeyecekti.

Sra Sizde 3

Avrupa btnleflme hareketinin somut giriflimleri1950lerin baflnda bafllamfltr. Derinleflme kavram an-lamnda 1951 ylnda Avrupa Kmr ve elik Toplulu-unun kuruluflu bir bafllang noktas olarak kabul edi-lebilir. Bundan sonra Avrupa Savunma Topluluu veAvrupa Siyasi Topluluu gibi derinleflme giriflimleri ba-flarsz olmufltur. Ancak Roma Antlaflmalar ile oluflturu-lan AET ve AAET nemli ve baflarl derinleflme aflama-lar olarak kabul edilmelidir. 1967 ylnda yrrle gi-ren Fzyon Antlaflmas da incelenen nite erevesin-de bir dier derinleflme aflamasn oluflturmaktadr.

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar Sra Sizde Yant Anahtar


Avrupa Birlii Resm Web Sitesi http://europa.eu.intBaldwin, Richard., Charles WYPLOSZ, (2004), The Eco-

nomics of European Union, McGraw Hill, Berkshire.Blair, Alasdair. (2005), The European Union Since 1945,

Pearson Longman, Harlow.Cini, Michelle. (2003), European Union Politics, Oxford

University Press, USA.Dinan, Desmond. (2006) Origins and Evolution of the

European Union, Oxford University Press Oxford.Duke, Simon. (2000) The Elusive Quest For European

Security, Mcmillan Press, Great Britain.Erhan, ar. (vd. der.) (2009), Avrupa Birlii Temel Ko-

nular, maj Yaynlar, Ankara.Erhan, ar. (1998) Avrupann ntihar ve kinci Dn-

ya Savafl Sonras Temel Sorunlar, A..S.B.F. Der-gisi, SBF Dergisi C: 51, Say: 1-4

Erhan, ar. (1998) Ortaya kfl ve UygulanflylaMarshall Plan, SBF Dergisi C: 51, Say: 1-4.

Karluk, Rdvan. (2011), Avrupa Birlii Kuruluflu, Gelifl-mesi, Genifllemesi, Kurumlar, Beta, stanbul.

Mc Cormick, John. (1999), The European Union Politicsand Policies, Westview Press, Oxford.

Nicoll, William, Trevor C. SALMON. (2001), Understan-ding the European Union, Longman, Essex.

Nugent, Neill. (1999), The Government and Politics ofthe European Union, Macmillan Press, London.

Oudenaren, John Van. (2005) Uniting Europe, Rowman,Lanham.

Pagden, Anthony (ed.), (2002) The Idea of Europe, Cam-bridge University Press, New York.

Rumford, Chris (ed.), (2009) The SAGE Handbook ofEuropean Studies, SAGE Publications, London.

Seidel, Katja. (2010), The Process of Politics in Europe:The Rise of European Elites and Supranational Ins-

titutions, Tauris Academic Studies, London and NewYork.

Yararlanlan Kaynaklar

Bu niteyi tamamladktan sonra;Yeni bir hukuk dal olan Avrupa Birlii Hukuku ile ulusal ve uluslararashukuk arasndaki iliflkileri benzerlik ve farkllklaryla tanmlayabilecek,Avrupa Birlii Hukukunun ayrc zelliklerine aklk getirebilecek,Avrupa Birlii Hukuk sisteminin birincil kaynaklarn (Antlaflmalar) ele alabi-lecek ve aklayabilecek,Avrupa Birlii Hukuk sisteminin ikincil kaynaklarn (tzk, ynerge ve ka-rar) ele alabilecek ve bu kaynaklar inceleyebileceksiniz.

indekiler

Hukuk Dzeni Uluslarstlk (supranationalit) Birincil Hukuk Normlar (yazl

kaynaklar, kurucu antlaflmalar) kincil Hukuk Normlar

(trev hukuk)

Dorudan Uygulanma Dorudan Etki Dourma Avrupa Birlii Hukukunun

ncelii kincil Yetki (Subsidiarit) Oransallk (Proportionalit)

Anahtar Kavramlar

Amalarmz

N

NN

N

Avrupa Birlii Avrupa BirliiHukuku

GRfi AVRUPA BRL HUKUKU -

ULUSLARARASI HUKUK LfiKLER AVRUPA BRL HUKUKUNUN

AYIRICI ZELLKLER AVRUPA BRL HUKUKUNUN

KAYNAKLARI

2AVRUPA BRL

GRfiAvrupa Birliinin hukuk dzeni, sui generis bir hukuk dzeni niteliindedir.Uluslararas dzeyde bugne kadar pek rnei olmayan bu hukuk sistemi, Toplulu-a ye devletlerin i hukuklarnda sahip olduklar egemenlik yetkilerinin bir bl-mn Toplulua devretmeleri sonucunda oluflmufltur. Uluslarst, (supranasyo-nal) hukuk olarak nitelendireceimiz bu hukuk dzeninin gerek uluslararas hukukgerekse Toplulua ye devletlerin ulusal hukuklaryla yakn iliflkisi vardr.

Bu blmde, AB hukuku ile uluslararas hukuk ve ye devletlerin ulusal hukuk-lar arasndaki iliflkilere deindikten sonra, bu hukuk sistemini uygulayan ulusla-rst rgtn bir tanmna ulaflmaya alflacaz.

AVRUPA BRL HUKUKU - ULUSLARARASI HUKUK LfiKLERAB hukuku ile uluslararas hukuk arasndaki iliflkilere girmeden nce, uluslararashukukla ulusal hukuk arasndaki iliflkilere ksaca deinmekte yarar vardr.

Uluslararas hukuk ile ulusal hukuk iliflkisi ele alndnda, retide iki farklgrfln savunulduunu gryoruz. Dalist grfl taraftarlarna gre, bu ikihukuk dzeni birbirinden ayr ve bamsz fakat birbirine efl dzeydedir. Buna kar-fllk, monist grfl taraftarlarna gre, her trl hukuk normu birbirine baldrve uluslararas hukuk normlar herhangi bir ulusal hukuk normuna dnfltrlme-sine gerek olmakszn, i hukukun bir parasdr Dalist grfl zellikle Almanyave talyada taraftar bulmufltur. Almanyada Triepel, talyada da Anzilotti bu gr-fln savunucular olarak tannrlar. Buna karfllk monist grfl, Avusturyada Kel-sen, Fransada da Scelle tarafndan savunulmufltur.

Uluslararas hukuk, devletlerin egemen eflitlii zerine kurulmufltur. Ege-menlik uluslararas hukukta, devletleraras eflitlik, i hukukta ise en yksek otoriteanlamna gelir. Oysa AB hukuku, bu hukuk dzenine taraf olan devletlerin ege-men yetkilerinin ksmen devri olgusu zerine kurulmufltur. Bu hukuksal ereveiinde, uluslararas hukukta kararlar, istisnai durumlar dflnda oy birlii ile alnr-ken Avrupa Birlii hukukunda oy okluu ile alnabilmektedir.

Birlik hukukunu, uluslararas hukuktan ayran bir baflka zellik, her iki hukukdzeninin sjelerinde kendini gstermektedir. Uluslararas hukukun sjeleri ge-nellikle devletler, kimi zaman da uluslararas rgtlerdir. Oysa, Avrupa Birliihukukunun sjeleri ise ye devletler, Birlikin organlar ve ye devlet uyruundabulunan zel ve tzel kiflilerdir.

Avrupa Birlii Hukuku

Sui Generis: Kendine zgdemektir (rnein; ABninsui generis kaynaklardeyimi ile bu rgte zgkaynaklar anlafllmakgerekir).

Prambul: Antlaflma veyaanlaflmalarn baflnda,maddelerinden nce yer alanve yaplan bu antlaflmannanlam ve neminivurgulayan ksm.Preambl n sz olarakevirmek doru olmaz.Preamblde yer alanhkmler antlaflma veyaanlaflma metinleriyle eflhukuksal deere sahiptir.

Hukuk Dzeni: ABde ya dabir devlette yrrlktebulunan tm hukuknormlarnn oluflturduudzen anlamna gelir.

Monist Grfl: Uluslararashukuk normlarnn, herhangibir ulusal hukuk normunadnfltrlmesine gerekolmakszn, i hukukunparas olduunu kabuleden grfl.

Dalist Grfl: Uluslararashukuk normlar ile ulusalhukuk normlarnnbirbirlerinden ayr vebamsz olduu fakat bu ikihukuk normunun efl dzeydeolduunu kabul eden grfl.

Uluslararas hukukla, AB hukuku arasndaki en belirgin farklardan biri de buhukuk dzenlerinin kaynaklarnda ortaya kmaktadr. Uluslararas hukukunkaynaklar; antlaflmalar (yazl kaynaklar), rf ve det kurallar, hukukun genelilkeleri, mahkeme itihatlar ve retidir. Buna karfllk Avrupa Birlii hukuku-nun kaynaklar, Topluluklar kuran temel antlaflmalarla, bu antlaflmalar flndayaplan dier anlaflmalar (birincil hukuk normlar), Birlik organlarnn antlaflma-lardan doan yetkilerini kullanarak karttklar tzk, ynerge ve kararlar(ikincil hukuk normlar) ve dier yardmc kaynaklardr. Avrupa Birlii hukuku-nun kaynaklar arasnda yer alan ve bu hukuk dzeninin sjelerini dorudandoruya ya da dolayl biimde balayan ikincil hukuk normlar, BM GvenlikKonseyinde alnan balayc kararlar gibi ok istisnai durumlar dflnda ulusla-raras hukuka yabancdr.

Uluslararas hukukla, AB hukuku arasnda, bu iki hukuk dzeninin kaynakla-rnn yrrle girmeleri ve balaycl asndan da nemli bir fark bulunmak-tadr. Uluslararas hukukun temel kayna olan anlaflmalar, bu anlaflmalara tarafolan devletlerce onaylandktan sonra yrrle girer ve kit taraflar balar. Bunakarfllk, Avrupa Birlii hukukunun ikincil normlarndan olan tzkler, yetkili or-ganlarca kabul edilip AB Resm Gazetesinde yaymlanmalaryla ya da bu resm ga-zetede ngrlen tarihte yrrle girer ve yneldii devletleri, baflkaca herhangibir i hukuk onay yntemine gerek gstermeden balar.

Avrupa Birlii hukukunun ye devletler ulusal hukuklarndan ksmen oto-nom bir yapya sahip olmas, yukarda da belirtildii gibi ye devletlerin Toplu-luklar lehine ulusal yetkilerinin bir blmn devretmeleri olgusunun doal birsonucu olarak karflmza kmaktadr. Bu olgu Avrupa Birlii hukukunun btnl-nn bir garantisidir. Aksi hlde AB hukuku ye devletler tarafndan farkl biim-de alglanabilir ve uygulanabilir. Bu ise Avrupa Birlii hukukunun zaman iindegeliflmesini tehlikeye sokabilir. Bu nedenle Avrupa Birlii Adalet Divan (ABAD).(Eski ATAD) 1960lardan bafllayarak verdii kararlarda; AB hukuku ile ye devlet-ler hukukunun birbirlerinden ayr ve farkl iki hukuk dzeni olduunu belirtmifl-tir Divan, VAN GEND/LOOS davasnda; Avrupa Birlii hukukunun ye devletlerhukukundan bamsz niteliini aka hkme balamfltr. Birlikin, kendini olufl-turan ye devletlerden ayr bir hukuksal kiflilie sahip olduu, kurucu antlaflma-larda da aka belirtilmektedir. Nitekim AT Antlaflmasnn 210. maddesinde Bir-likin ye devletlerden ayr bir tzel kiflilik olduu belirtilmektedir. ye devletlerAvrupa Birlii hukukunun, kendi ulusal hukuklarnn ayrlmaz paras olduunuaka kabul etmifllerdir. Avrupa Birlii hukukunun ye devletler hukukuna enteg-re olduu, ABADn nl COSTA / ENEL davasnda verdii kararda da vurgulan-maktadr. Divan bu kararnda:

Olaan uluslararas antlaflmalardan farkl olarak Birlik antlaflmalar, ye devletler

ulusal hukuk dzenine entegre olan sui generis bir hukuk dzeni yaratr. Bu dzen ye

devletlere, onlarn uyruklularna ve ulusal mevzuatlara zorunlu biimde uygulanr

hkmn getirmifltir Bu uygulama, ye devletler arasnda fark gzetmeyecek bi-imde yaplacaktr. Nitekim ABAD, bir baflka kararnda:

Avrupa Birlii hukukunun, ye devletler ulusal hukuklarndaki uygulanmas ya da

yorumlanmas tm ye devletlerde ayn flekilde (niform) yaplacaktr

hkmne varmfltr.

22 Avrupa Bir l i i

Egemenlik: ABde rgtnye devletlere hukukenstn olarak hukuk normlaryaratabilme erkidir. Aynflekilde egemenlik, bir yedevletin lkesi snrlariinde en yksek otoriteolmas ve uluslararas

avrupa birliği

Documents