yenİ tÜrk tİcaret kanunu’na gÖre bİrleŞme ......birleme, 6102 sayılı yeni türk ticaret...
TRANSCRIPT
1
YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE
BİRLEŞME İŞLEMİ, AŞAMALARI VE ÖZELLİK
ARZ EDEN HUSUSLAR
Suat ÇİÇEK
Bağımsız Denetçi Mali Müşavir
Yayınlandığı Kaynak: Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Şubat-Mart 2014, Sayı: 122-123
I. GİRİŞ
Birleşme, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nda1 da eski Türk Ticaret Kanunu’nda
olduğu gibi “devralma şeklinde” veya “yeni ortaklık kurulması şeklinde” olmak üzere iki
çeşittir. Bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” veya
yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme”
olarak nitelendirilmiştir.
Birleşme, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan
şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle
gerçekleşir. Ayrıca, tarafların akdedecekleri birleşme sözleşmesinde bazı ortaklar için ayrılma
akçesi de öngörülebilir. Birleşmeyle, devralan şirket, devrolunan şirketin malvarlığını bir
bütün hâlinde devralır ve devrolunan şirket sona ererek ticaret sicilinden silinir.
Yeni ortaklık kurulması yoluyla birleşme; iki veya daha çok ortaklığın, tasfiyesiz infisah
yoluyla, tüzel kişiliklerini sona erdirerek aktif ve pasiflerini bir bütün olarak birleştirmek
suretiyle kurulacak yeni bir ortaklığa devretmeleri ve yeni kurulan ortaklığın hisselerinin sona
eren ortaklıkların ortaklarına hisseleri oranında verilmesiyle gerçekleşir.
1 14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
2
Yeni kuruluş yolu ile birleşmede, Türk Ticaret Kanunu’nun ve 1163 sayılı Kooperatifler
Kanununun, ayni sermaye konulmasına dair düzenlemeleri ve asgari ortak sayısına ilişkin
hükümleri dışındaki maddeleri yeni şirketin kuruluşuna uygulanır.2
Önceki sistemde yaygın bir biçimde uygulanan ancak birçok yönden yeterli yasal
dayanaklardan yoksun olan şirket birleşmesi, yeni TTK’da İsviçre Hukuku’ndan esinlenilerek
geniş bir düzenlemeye konu olmuştur. Bu çerçevede; yeni TTK ile birleşme işlemlerinin
süreci ve detayları kanun metni haline getirilmiş olup, ayrıca halka kapalı şirketlerde
uygulanmayan bir kısım işlemler (birleşme raporu, inceleme süreci, ayrılma akçesi vs) yeni
düzenlemelerle ticari mevzuatımıza girmiştir.
Bu çalışmamızda yeni TTK bağlamında birleşme işleminin usul ve esasları üzerinde durulmuş
olup birleşme işleminin aşamaları açıklanmıştır.
II. YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NDA BİRLEŞME İLE İLGİLİ GENEL
DÜZENLEMELER
1. Yeni Türk Ticaret Kanunu İle Geçerli Birleşmelerin Kapsamı Genişletilmiştir.
Eski TTK’da sadece aynı neviden şirketlerin birleşmesi mümkün iken yeni TTK ile
birleşmelerin kapsamı genişletilmiştir. Geçerli birleşmeler yeni TTK’nın 137. maddesinde
düzenlenmiş olup buna göre;
Sermaye şirketleri; sermaye şirketleriyle, kooperatiflerle ve devralan şirket olmaları
şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle birleşebilirler.
Şahıs şirketleri; şahıs şirketleriyle, devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye
şirketleriyle, devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle birleşebilirler.
Kooperatifler; kooperatiflerle, sermaye şirketleriyle ve devralan şirket olmaları
şartıyla, şahıs şirketleriyle birleşebilirler.
Kanun metninde yer alan düzenlemeler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir ( işareti 1. veya
2. sütunda yer alan tarafın hem devralan hem de dovrolunan taraf olabileceğini, işareti ise
sadece 1. sütunda yer alan tarafın devralan, 2. sütunda yer alan tarafın ise sadece devolunan
taraf olabileceğini ifade temektedir).
1. TARAF İŞARET 2. TARAF
Anonim şirket Anonim şirket
Anonim şirket Limited şirket
Anonim şirket Sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirket
Anonim şirket /Limited şirket/Sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirket
Kooperatif
Anonim şirket /Limited şirket/Sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirket
Kollektif şirket
2 Hayrul Kayar, Yeni TTK’ya Göre Şirketlerin Birleşmeleri,
http://www.burhaneray.com/guncel_detay.asp?id=1457, Erişim: 23.12.2012
3
Anonim şirket /Limited şirket/Sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirket
Komandit şirket
Anonim şirket /Limited şirket/Sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirket
Şahıs şirketleri
Anonim şirket /Limited şirket/Sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirket
Tasfiye halindeki sermaye şirketi
Şahıs şirketleri Şahıs şirketleri
Kooperatif Kooperatif
Kooperatif Şahıs şirketleri
2. Tasfiye Hâlindeki Bir Şirketin Birleşmeye Katılması Mümkündür
Yeni TTK borca batık veya tasfiye halinde bulunan şirketlerin birleşmeye taraf olabilmesine imkân tanımaktadır.
3
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 138. maddesine göre; tasfiye hâlindeki bir şirket,
malvarlığının dağıtılmasına başlanmamışsa ve devrolunan şirket olması şartıyla, birleşmeye
katılabilir. Ancak, bu şartların varlığı, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret
sicili müdürlüğüne sunulan belgelerle ispatlanması gerekir.
3. Sermayenin Kaybı veya Borca Batıklık Hâlinde Birleşmeye Katılmak
Mümkündür
Yeni TTK’nın 139.maddesine göre; sermayesiyle kanuni yedek akçeleri toplamının yarısı
zararlarla kaybolan veya borca batık durumda bulunan bir şirket, kaybolan sermayeyi veya
gerekiyorsa borca batıklık durumunu karşılayabilecek tutarda serbestçe, tasarruf edilebilen
özvarlığa sahip bulunan bir şirket ile birleşebilir. Ancak; bu şartın gerçekleşmiş olduğunu
ispatlayan belgelerin, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne
sunulması gerekir.
4. Bazı Şartların Varlığı Halinde Sermaye Şirketlerinin Kolaylaştırılmış Şekilde
Birleşmesi Mümkündür
SPK’nın çıkarmış olduğu Seri: I, No: 41 sayılı Birleşme İşlemlerine İlişkin Esaslar
Tebliğinde4; belirli koşulların varlığı halinde birleşme işlemlerinin kolaylaştırıldığı,
ortaklığın; paylarının % 95'i veya daha fazlasına sahip başka bir ortaklık tarafından
devralınması suretiyle birleşmesi halinde, bağımsız denetim raporu, uzman kuruluş raporu ve
Yönetim Kurulu raporuna gerek olmadan birleşme işleminin gerçekleştirilmesine imkan
sağlandığı belirtilmektedir.
Öte yandan, SPK tarafından son olarak yayımlanan “Birleşme Ve Bölünme Tebliği (II-
23.2)’nin 13. maddesinde ise aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir5:
3 Hasan Karslıoğlu, Yeni TTK İle Bozulan Ezberler, http://ayrintigazetesi.com.tr/iletisim.php, Erişim Tarihi:
23.12.2012 4 08.05.2010 tarih ve 27575 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
5 08.12.2013 tarih ve 28865 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
4
Bir veya birden fazla sermaye şirketinin oy hakkı veren paylarının %95 veya daha
fazlasına sahip bir halka açık ortaklık tarafından devralınması suretiyle birleşmede,
halka açık ortaklık paylarından devrolunan şirketlerin ortaklarına pay verilmesini
gerektirmeyen durumlarda veya halka açık ortaklık paylarından devrolunan şirketlerin
ortaklarına pay verilmesi gereken ancak halka açık ortaklık paylarının nakit
karşılığının devrolunan şirketlerin ortaklarına seçimlik hak olarak önerilmesi
durumlarında, kolaylaştırılmış usulde birleşme uygulanabilir.
Kolaylaştırılmış usulde birleşmede bağımsız denetim raporu, birleşme raporu ve
uzman kuruluş görüşüaranmaz. Ayrıca birleşme sözleşmesinin genel kurul onayına
sunulması zorunlu değildir.
Kolaylaştırılmış usulde birleşme işlemlerine ilişkin olarak içeriği Kurulca belirlenen
ayrı bir duyuru metni hazırlanır.
SPK’nın bu düzenlemeleriine paralel olarak; yeni TTK’nın 155. maddesinde bu yönde
düzenlemeler yapılmış olup buna göre;
Devralan sermaye şirketi devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün
paylarına veya bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla
bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren
tüm paylarına sahiplerse sermaye şirketleri kolaylaştırılmış düzene göre birleşebilirler.
Şirketler; birleşme raporu düzenlemek ve inceleme hakkını sağlamak ile bu
birleşme sözleşmesini genel kurulların onayına sunmak zorunda değillerdir.
Kanunun 156. maddesi uyarınca kolaylaştırılmış usulle birleşen sermaye şirketlerinde
birleşme sözleşmesinin genel kurul onayına sunulmaması halinde birleşmenin kabul
edildiğine, kolaylaştırılmış birleşme usulünün uygulandığına ve bu usulün kanunun
hangi maddesine göre uygulandığına ve bunun dayanağına ilişkin bilgiye dair, anonim
şirketlerde yönetim kurulu/ limited şirketlerde müdürler kurulu kararının noter onaylı
örneğinin ticaret sicil müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir .
Birleşmeye taraf olan şirketlerin yönetim organları tarafından birleşme sözleşmesinin
imzalanması ile eş zamanlı olarak birleşme kararı alınır alınmaz, her şirketin yönetim
organı, tescil için kayıtlı bulundukları müdürlüğe başvurur.
Birleşme nedeni ile yapılan sermaye artırımında; anonim ve limited şirketlerin
sermaye artırımına ilişkin ana sözleşme değişikliği prosedürü uygulanacağından
sermaye artırımına ilişkin belgeler de ibraz edilmelidir. Ancak, önceki sermayesinin
ödenmiş olması şartı aranmaz.
Sonuç itibariyle; devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren tüm paylarına sahip
sermaye şirketleri; birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini,
merkezlerini; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve
5
merkezini ve ayrılma akçesi ile sınırsız sorumlu ortakların isimlerini birleşme sözleşmesinde
göstermek zorundadırlar.
Bu sermaye şirketleri, yeni TTK’nın 147’nci maddesinde öngörülen birleşme raporunu
düzenlemeye ve 149’uncu maddesinde düzenlenen inceleme hakkını sağlamakla yükümlü
olmadıkları gibi, birleşme sözleşmesini 151’inci maddesi uyarınca genel kurulun onayına da
sunmayabilirler.
Devralan sermaye şirketinin devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren paylarının
en az yüzde doksanına sahipse azınlıkta kalan pay sahipleri için; devralan şirkette bu
payların denk karşılığı olan paylar verilmesi şirket payları yanında, Kanunun 141’inci
maddesine göre, şirket paylarının gerçek değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık
verilmesinin önerilmiş olması ve birleşme dolayısıyla ek ödeme borcunun veya
herhangi bir kişisel edim yükümlülüğünün yahut kişisel sorumluluğun doğmaması
hâlinde bütün paylarına veya bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut
sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye
şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına sahiplerse sermaye şirketleri
kolaylaştırılmış şekilde birleşebilirler .
Şirketler; birleşme raporu düzenlemek ve bu birleşme sözleşmesini genel kurulların
onayına sunmak zorunda değillerdir. Ancak inceleme hakkının birleşmenin tescili
için ticaret siciline yapılacak başvurudan 30 gün önce sağlanmış olması şarttır.
Birleşme sözleşmesinde, sadece, birleşmenin amacı ve sonuçları, birleşme sözleşmesi
ve gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı ile birleşmenin,
birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal
planın içeriğine yer verirler.
Kanunun 156. maddesi uyarınca kolaylaştırılmış usulle birleşen sermaye şirketlerinde
birleşme sözleşmesinin genel kurul onayına sunulmaması halinde birleşmenin kabul
edildiğine, kolaylaştırılmış birleşme usulünün uygulandığına ve bu usulün kanunun
hangi maddesine göre uygulandığına ve bunun dayanağına ilişkin bilgiye dair, anonim
şirketlerde yönetim kurulu / limited şirketlerde müdürler kurulu kararının noter onaylı
örneğinin müdürlüğe verilmesi gerekmektedir .
Kanunun 155/2. maddesi uygulanıyorsa a ve b bentlerinin yerine getirildiği hususu
kararda belirtilmelidir.
Birleşmeye taraf olan şirketlerin yönetim organları tarafından birleşme sözleşmesinin
imzalanması ile eş zamanlı olarak birleşme kararı alınır alınmaz, her şirketin yönetim
organı, tescil için kayıtlı bulundukları müdürlüğe başvurur.
Birleşme nedeni ile yapılan sermaye artırımında; anonim ve limited şirketlerin
sermaye artırımına ilişkin ana sözleşme değişikliği prosedürü uygulanacağından
sermaye artırımına ilişkin belgeler de ibraz edilmelidir. Ancak önceki sermayesinin
ödenmiş olma şartı aranmaz.
Kolaylaştırılmış birleşmenin temelinde birbirine yabancı iki şirketin birleşmesi durumunda
azınlık pay sahipleri açısından ortaya çıkması muhtemel risklerin birbirine çok yakın olan
6
şirketlerin birleşmesinde hiç mevcut olmaması veya çok önemsiz olması olgusu yatmaktadır.
Bu nedenle normal birleşeme işleminde öngörülen birçok koruyucu hükmün kolaylaştırılmış
birleşmede uygulanmasına gerek bulunmamaktadır.6
Öte yandan; “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve
Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”7
hükümlerinde yer alan ölçütlere uyan şirketlerin, birleşme işleminin kabulüne ilişkin tüm
ortaklarının katılımıyla yapılan genel kurullarında;
TTK 147/4 maddesi uyarınca; tüm ortakların onaylaması halinde Birleşme Raporu
düzenlenmesinden ve
TTK 149/5 maddesi uyarınca; tüm ortakların onaylaması halinde inceleme hakkının
kullanılmasından vazgeçilebilir.
Ancak, şirketin Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme ölçütünü karşıladığına, yani küçük ve
orta büyüklükteki işletme olduğuna dair Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Raporu veya
Yeminli Mali Müşavir Raporu ile faaliyet belgesinin ibraz edilmesi gerekmektedir.
Kolaylaştırılmış birleşme prosedürü yalnızca sermeye şirketlerine uygulandığından şahıs
şirketlerine kıyasen uygulanması mümkün değildir.8
5. Birleşmede Sermaye Artırımı Yapılması Ya da Yeni Kuruluş Hükümlerinin
Uygulanması
Yeni TTK’nın 142. maddesine göre; devralma yoluyla birleşmede, devralan şirket,
sermayesini, devrolunan şirketin ortaklarının haklarının korunabilmesi için gerekli olan
düzeyde artırmak zorundadır.
Birleşmede, ayni sermaye konulmasına ilişkin düzenlemelerle, halka açık anonim şirketlerde,
yeni payların halka arzına dair hükümler, Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınmasına ilişkin
olanlar müstesna, uygulanmaz.
Yeni TTK’nın 143. maddesine göre ise yeni kuruluş yoluyla birleşmede; bu Kanun ile
24.04.1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun, ayni sermaye konulmasına dair
düzenlemeleri ve asgari ortak sayısına ilişkin hükümleri dışındaki maddeleri yeni şirketin
kuruluşuna uygulanır.
6. Birleşme Sürecinde Belli Şartların Varlığı Halinde Ara Bilanço Düzenleme
Zorunluluğu Bulunmaktadır
Birleşme sözleşmesinin imzalandığı tarih ile bilanço günü arasında 6 aydan fazla zaman
geçmişse veya son bilançonun çıkarılmasından sonra, birleşmeye katılan şirketlerin
malvarlıklarında önemli değişiklikler meydana gelmişse, birleşmeye katılan şirketler
6 Mehmet Onur Çeliker, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Şirket Birleşmeleri, www.vergidegundem.com, Erişim
Tarihi: 15.12.2012 7 4.11.2012 tarih ve 28457 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
8 Mehmet Onur Çeliker, a.g.m.
7
tarafından Kanunun 144. maddesindeki hükümler doğrultusundan ara bilançonun çıkarılması
zorunlu olup ara bilançoya göre yapılan değerlendirmeye ilişkin YMM veya SMMM raporu
sunulması gerekir .
Aşağıdaki hükümler saklı olmak kaydı ile, ara bilançoya yıllık bilançoya ilişkin hüküm ve
ilkeler uygulanır. Ara bilanço için;
Fizikî envanter çıkarılması gerekli değildir;
Son bilançoda kabul edilen değerlemeler, sadece ticari defterdeki hareketler ölçüsünde
değiştirilir; amortismanlar, değer düzeltmeleri ve karşılıklar ile ticari defterlerden
anlaşılmayan işletme için önemli değer değişiklikleri de dikkate alınır.
Altı aylık sürenin tespiti objektif olarak mümkün olmakla birlikte önemli değişikliklerin neler
olduğu ise belirsizlik arz etmek olup kanunda bu yönde bir belirleme bulunmamaktadır. Bu
nedenle, birleşme işlemine esas alınacak mali tabloların en son dönem olmasına dikkat
edilmesi bu tür ilave bir işlemle karşılaşılmaması açısından tavsiye edilmektedir.
7. Alacaklıkların Korunması İle İlgili Düzenlemeler
Birleşme işleminde “alacakların teminat altına alınması” hususu kanunun 157/1 maddesinde
düzenlenmiş olup buna göre; birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları birleşmenin
hukuken geçerlilik kazanmasından itibaren üç ay içinde istemde bulunurlarsa, devralan
şirket bunların alacaklarını teminat altına almak zorundadır.
Birleşmeye katılan şirketler; alacaklılarına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde, yedişer gün
aralıklarla üç defa yapacakları ilanla ve ayrıca internet sitelerine konulacak ilanla haklarını
bildirirler.
Diğer alacaklıların zarara uğramayacaklarının anlaşılması hâlinde, yükümlü şirket teminat
göstermek yerine borcu ödeyebilir.
Birleşme işleminde “ortakların kişisel sorumlulukları ve iş ilişkilerinin geçmesi” hususu ise
kanunun 158. maddesinde düzenlenmiş olup buna göre; devrolunan şirketin borçlarından
birleşmeden önce sorumlu olan ortakların sorumlulukları birleşmeden sonra da devam eder.
Ancak; bu borçlar birleşme kararının ilanından önce doğmuş olmalı veya borçları doğuran
sebepler bu tarihten önce oluşmuş bulunmalıdır.
Devrolunan şirketin birleşmeden önceki borçlarından doğan ortakların kişisel sorumluluğuna
ilişkin istemlerin, birleşme kararının ilanından itibaren üç yıl geçmesi ile zamanaşımına
uğrayacağı düzenlenmiştir.
Alacağın ilan tarihinden sonra muaccel olması durumunda, ilan tarihi değil; muacceliyet tarihi
esas alınacaktır. Ancak bu sınırlama, devralan şirketin borçları dolayısıyla şahsen sorumlu
olan ortakların sorumluluklarına uygulanmayacaktır. Devrolunan şahıs şirketinin işçileriyle
8
yapmış olduğu hizmet sözleşmeleri kapsamında muaccel olan alacaklar nedeniyle ikinci
derecede sorumlu olan ortakların bu sorumlulukları, birleşme sonrasında da devam edecektir.
Eğer izahnamede başka bir düzenleme bulunmuyorsa; Kamuya arz edilmiş olan tahvil ve
diğer borç senetlerinde sorumluluk itfa tarihine kadar devam eder.
Öte yandan; kanunda iş ilişkileri hakkında tam ve kısmi bölünme başlığı altında düzenlenen
hususların birleşme işlemleri için de geçerli olacağı hüküm altına alınmıştır.
1. İşçilerin Korunması İle İlgili Düzenlemeler
Yeni TTK incelendiğinde, 4857 sayılı İş Kanunu ile paralel hükümler getirildiği
görülmektedir. Yeni TTK’nın 157 –158 ve 178. maddelerinde, çalışanların korunması amacı
ile ilgili çeşitli hükümler tesis edilmiştir.
Yeni TTK'nın 178. maddesinde yer alan birleşme, bölünme ve tür değiştirme işlemlerinin her
üçünde de uygulanacak "İş İlişkilerinin Geçmesi" başlıklı düzenlemeye göre;
"İşçilerle yapılan hizmet sözleşmeleri, işçi itiraz etmediği taktirde, devir gününe kadar bu
sözleşmeden doğan bütün hak ve borçlarla devralana geçer. İşçi itiraz ederse, hizmet
sözleşmesi kanuni işten çıkarma süresinin sonunda sona erer, devralan ve işçi o tarihe kadar
sözleşmeyi yerine getirmekle yükümlüdür..."
Yeni TTK 178. maddesi işçinin rızasının yanı sıra devreden ve devralan işverenlerin
müteselsil sorumluluğuna, sorumluluğun süresine ve alacakların teminat altına alınmasına
ilişkin İş Kanunu'nun 6. maddesinden farklı düzenlemeler de getirmektedir.
Birleşme ve bölünmelerde işleme devrolunan şirket konumunda katılan şirketlerin işçilerinden
rıza alınması artık bir zorunluluktur. Ancak, her ne kadar madde metinlerinde açık bir
düzenleme yer almasa da bölünme ve birleşme işleminde devralan şirketlerin işçilerinden rıza
alınmasına gerek bulunmamaktadır. Zira söz konusu işlemler sonucunda devralan şirketin
işçilerinin iş sözleşmelerinin devri gibi bir sonuç doğmamaktadır.9
Aksi kararlaştırılmadıkça veya hâlin gereğinden anlaşılmadıkça, işveren hizmet
sözleşmesinden doğan hakları üçüncü bir kişiye devredemez.
İşçiler muaccel olan ve TTK 178.maddenin birinci fıkrasında öngörüldüğü şekilde muaccel
olacak alacaklarının teminat altına alınmasını isteyebilirler.
Yeni düzenleme ile şayet işyeri devri birleşme, bölünme veya tür değiştirme ile
gerçekleşiyorsa artık iş sözleşmelerinin otomatik olarak devri söz konusu olmayacaktır.
İşçinin rızası olmaması halinde ihbar süresi sonunda iş sözleşmesi sona erecek ve bu sona
erme işçinin istifası niteliğinde olmadığı için işçinin kıdem tazminatına hak kazanması
gündeme gelecektir.
9
Çağıl Şahin Sünbül, Yeni TTK ile işyeri devirlerinde işçinin rızası zorunlu hale mi geldi?,
http://www.dunya.com/yeni-ttk-ile-isyeri-devirlerinde-iscinin-rizasi-zorunlu-hale-mi-geldi-149644yy.htm,
Erişim: 15.11.2012
9
Yukarıdaki değerlendirmeler ışığında artık 1 Temmuz 2012'den sonra gerçekleştirilecek
birleşme, bölünme ve tür değiştirme işlemlerinde yapılacaklar listesine yeni bir madde daha
eklenmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu çerçevede söz konusu hukuksal işlemleri
gerçekleştirirken izlenecek yol haritasının basamaklarından biri de mevcut iş sözleşmelerinin
devri için işçinin rızasının alınması olacaktır.
Yeni TTK 178. maddesi birleşme, bölünme ve tür değiştirmede işçilerin rızasının alınmasını
öngörmekle beraber bunun nasıl bir prosedür ile gerçekleştirilmesi gerektiği, işçilere
bildirimin ne şekilde yapılacağı, rıza için ne kadar bir süre verilmesi gerektiği, susmanın
zımni kabul olup olmayacağı gibi hususları ele almamaktadır. Yeni TTK 178. maddesindeki
bu eksik düzenleme özellikle ilk zamanlarda uygulamada zorluklara neden olacaktır. Söz
konusu boşlukların işçi işveren ilişkilerini düzenleyen temel kanun niteliğinde olan İş Kanunu
ile doldurulması yoluna gidilebilir. İş Kanunu'nun 22. maddesinde düzenlenen çalışma
koşullarında esaslı değişiklik halinde izlenmesi gereken prosedür, TTK 178. maddesine de
sadece bildirim usulü bakımından kıyasen uygulanabilir. 10
2. Ortaklık Payının ve Haklarının Korunması
Birleşme hukukunda üyeliğin devamlılığı ilkesi, birleşme sebebiyle devrolunan şirkette sona
eren pay ve üyelik (ortaklık) haklarının, eşit değerdeki katılım haklarıyla devralan şirkette
devam etmesini ifade etmektedir.11
Bu ilke yeni TTK’nın 140. maddesinde düzenlenmiş olup
buna göre; devrolunan şirketin ortaklarının, mevcut ortaklık paylarını ve haklarını
karşılayacak değerde, devralan şirketin payları ve hakları üzerinde istemde bulunma hakları
vardır. Bu istem hakkı, birleşmeye katılan şirketlerin malvarlıklarının değeri, oy haklarının
dağılımı ve önem taşıyan diğer hususlar dikkate alınarak hesaplanır.
Bununla birlikte yeni TTK’da ortaklık payının ve haklarının korunması veya devam etmesi
ilkesine üç önemli istisna getirilmiştir. İlk istisna yeni TTK’nın 140. maddesinin 2.fıkrasında
öngörülen “denkleştirme ödemesi”, ikinci ve en ağır istisna 141. Maddenin ilk fıkrasında
tanımlanan “ayrılma akçesi”, üçüncü istisna ise 140. Maddenin 5. Fıkrasında öngörülen”
intifa senetlerinin satın alınması”na ilişkindir.
Ortaklık paylarının değişim oranları belirlenirken, devrolunan şirketin ortaklarına tahsis
olunan ortaklık paylarının gerçek değerlerinin onda birini aşmaması şartıyla, bir denkleştirme
ödenmesi öngörülebilir.
Devrolunan şirketin oydan yoksun paylarına sahip ortaklarına aynı değerde, oydan yoksun
veya oy hakkını haiz paylar verilir.
Devrolunan şirkette mevcut bulunan paylara bağlı imtiyaz hakları karşılığında, devralan
şirkette eş değerde haklar veya uygun bir karşılık verilir.
Devralan şirket, devrolunan şirketin intifa senedi sahiplerine, eş değerli haklar tanımak veya
intifa senetlerini, birleşme sözleşmesinin yapıldığı tarihteki gerçek değeriyle satın almak
zorundadır.
10
Çağıl Şahin Sünbül, a.g.m. 11
Mehmet Onur ÇELİKER, a.g.m.
10
3. Birleşmede Ortaklara Ayrılma Akçesi Verilebilir
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 141.maddesine göre; birleşmeye katılan şirketler, birleşme
sözleşmesinde, ortaklara, devralan şirkette, pay ve ortaklık haklarının iktisabı ile iktisap
olunacak şirket paylarının gerçek değerine denk gelen bir ayrılma akçesi arasında seçim
yapma hakkı tanıyabilirler. Birleşmeye katılan şirketler birleşme sözleşmesinde, sadece
ayrılma akçesinin verilmesini öngörebilirler.
Bu düzenlemeye göre; birleşme sözleşmesi ile ortağın devredilen şirketten ayrılması hakkı bir
seçimlik hak olarak getirilmektedir. Ortaklar yeni durumdaki paylarının gösterilmesinin
yanında, şirket paylarının gerçek değerine denk gelen bir ayrılma akçesi alarak şirketten
ayrılabileceklerdir. Buna göre;
Birleşmeyi arzu etmeyen ortak ayrılma akçesini alarak şirketten çıkabilmekte,
Azınlık durumunda olan veya şirket kararlarının verilmesi konusunda sorun çıkaran
bir kısım ortağın şirketten çıkarılması olanağı getirilmektedir.
Söz konusu ayrılma akçesinin nakit olması gerekmez. Bunun yerine başka bir şirketten pay
senedi veya menkul değer verilmesi imkânı sunulabilir. Ancak kanunda bahsedilen payların
gerçek değerinin bulunması konusunda yeni TTK’nın herhangi bir hüküm öngörmediği ve söz
konusu durumun uygulamaya bırakıldığı söylenebilir. 12
Yeni TTK’nın 191. maddesine göre; birleşmede, ortaklık paylarının ve ortaklık haklarının
gereğince korunmamış veya ayrılma karşılığının uygun belirlenmemiş olması hâlinde, her
ortak, birleşme kararının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanından itibaren iki ay içinde,
söz konusu işlemlere katılan şirketlerden birinin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret
mahkemesinden, uygun bir denkleştirme akçesinin saptanmasını isteyebilir . Denkleştirme
akçesinin belirlenmesinde 140’ıncı maddenin ikinci fıkrası uygulanmaz.
Davacı ile aynı hukuki durumda bulunmaları hâlinde, mahkeme kararı, birleşmeye katılan
şirketlerin tüm ortakları hakkında da hüküm doğurur.
Öte yandan; ortaklık paylarının veya ortaklık haklarının korunmasını inceleme davası
birleşme kararının geçerliliğini etkilemez.
4. Birleşmenin İptali ve Eksikliklerin Sonuçları
Bu husus Kanunu’n 192. maddesinde düzenlenmiş olup buna göre kanundaki birleşme ile
ilgili düzenlemelerin ihlali hâlinde, birleşme, kararına olumlu oy vermemiş ve bunu tutanağa
geçirmiş bulunan birleşmeye katılan şirketlerin ortakları; bu kararın Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesinde ilanından itibaren iki ay içinde iptal davası açabilirler. İlanın gerekmediği
hâllerde süre tescil tarihinden başlar.
Kararın bir yönetim organı tarafından verilmesi hâlinde de bu dava açılabilir.
12
100 Soruda Yeni Yeni Türk Ticaret Kanunu, www.ey.com/.../100_soruda_TTK/$FILE/3_son-
100sorudaTTK.pdf, Erişim Tarihi: 25.12.2012
11
Birleşme ilişkin işlemlerde herhangi bir eksikliğin varlığı hâlinde, mahkeme taraflara bunun
giderilmesi için süre verir. Hukuki sakatlık, verilen süre içinde giderilemiyorsa veya
giderilememişse mahkeme kararı iptal eder ve gerekli önlemleri alır.
III. BİRLEŞME İŞLEMİNİN AŞAMALARI
Yeni TTK taslağında hem ayrı ayrı hem de ortak kurallarla düzenlenen birleşme, bölünme ve
tür değiştirme işlemlerinde, mahkeme aşaması yerini işlem denetçisine bırakmış iken
30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 26.06.2012 tarih ve 6335
sayılı Kanun'un 43/2. maddesi hükmü gereğince işlem denetçisi ile ilgili düzenlemeler
yürürlükten kaldırılmıştır . Bu nedenle, mahkeme bilirkişi ve işlem denetçisi aşaması yeni
TTK’da zorunlu değildir. Bu aşamalar yerine Mali Müşavir tespit raporu uygulaması
getirilmiştir.
1) Birleşme İşlemine Esas Bilançosunun Çıkarılması
Birleşme işlemi şirketin hangi tarihli bilançosuna göre yapılacağına önceden karar verilerek o
tarihli bilançoda aynı hesap takviminin son günü (örneğin 39.11.2013) değerlemelerin
yapılması, amortismanların ayrılması, o tarihe kadar gerçekleşen gelir ve gider belgelerin
kayıtlara alınması, o tarihe kadar gerçekleşen ancak henüz fatura edilmemiş gelir ve giderlerin
tahakkuklarının yapılması gerekmektedir. Bütün bu işlemlerden sonra o tarih itibariyle
birleşmeye esas mali tablolar çıkartılmalıdır.
2) Birleşme İşlemi İçin Yönetim Kurulu Kararı Alınması ve Notere Onaylatılması
Devralan ve devrolunan her iki kurumun da yönetim organı tarafından birleşme işlemi ile
ilgili hazırlıklara başlanması ve çalışmaların yapılması hususunda karar almaları
gerekmektedir.
3) Birleşme İle İlgili YMM veya SMMM Raporu Hazırlatılması
Devralan/Devrolunan şirketin sermayesinin karşılıksız kalıp kalmadığına, şirket özvarlığının
tespitinin ve şayet devrolunan şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri
sicillerde kayıtlı malvarlığının bulunması halinde bunların gerçeğe uygun değerlerinin
tespitinin yapıldığı YMM veya SMMM raporu ile faaliyet belgesi; denetime tabi şirketlerde
ise denetçinin bu tespitlere ilişkin raporu; alacaklıların alacaklarının tehlikeye düşmediğinin
ispat edildiği raporun ibraz edilmemesi halinde ise, söz konusu alacakların teminat altına
alındığına dair yönetim organı beyanının verilmesi gerekmektedir13 .
Raporda;
13
Birleşme; http://www.ito.org.tr/wps/portal/tescil-ilan-kurulus?WCM_GLOBAL_CONTEXT=Birlesme,
Erişim tarihi: 23.12.2012
12
Birleşmeye taraf şirketlerin sermayelerinin karşılıksız kalmadığı, birleşme işleminin
şirketlerin alacaklılarının haklarını koruduğu,
Devrolunan şirketin tasfiye halinde olması halinde, mal varlığının pay sahipleri
arasında dağıtımına başlanmadığı, birleşme işleminin şirket alacaklılarının haklarını
koruduğu ve devir alan şirketin sermayesinin karşılıksız kalmadığı,
Devrolunan şirketin sermayesiyle kanuni yedek akçeleri toplamının yarısı zararla
kaybolmuş veya borca batıklık durumunda olması halinde, devir alan şirketin
kaybolan sermayeyi veya borca batıklık durumunu karşılayacak miktarda serbestçe
tasarruf edebileceği öz varlığa sahip bulunduğu hususlarının yer alması gerekmektedir.
4) Birleşme Sözleşmesinin Hazırlanması
Birleşmeye taraf şirketlerin yetkili organlarınca birleşme sözleşmesi hazırlanıp imzalanır.
Birleşme sözleşmesinin içeriğinde bulunması gereken ve Kanunda belirlenen zorunlu
unsurlara dikkat edilmelidir.
Yeni TTK’nın 145. maddesine göre; “birleşme sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması,
sözleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organlarınca imzalanması ve genel
kurulları tarafından onaylanması” şarttır.
TTK’nın 146. maddesine göre ise birleşme sözleşmesinin;
Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni
kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini,
Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan
şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,
Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi
sahiplerine tanıdığı hakları,
Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,
Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına
hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,
Gereğinde 141 inci madde uyarınca ayrılma akçesini,
Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış
sayılacağı tarihi,
Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararları,
13
Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini,
Birleşme sözleşmesinin tarihini içermesi zorunludur.
Kolaylaştırılmış şekilde birleşmelerde ise birleşme sözleşmesinde yer alması gereken hususlar
aşağıda mukayese edilmiştir.
DEVRALAN SERMAYE ŞİRKETİNİN
DEVROLUNAN OY HAKKI VEREN TÜM
PAYLARINA SAHİPLERSE
DEVRALAN SERMAYE ŞİRKETİNİN
DEVROLUNAN SERMAYE ŞİRKETİNİN OY
HAKKI VEREN PAYLARININ EN AZ YÜZDE
DOKSANINA SAHİPSE
1. Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını,
kayıtlı bulunduğu ticaret sicil müdürlüğü ve
ticaret sicil numarası, vergi numarası, şirket
türlerini, merkez adresi; yeni kuruluş yolu ile
birleşme halinde, yeni şirketin türünü, ticaret
unvanını ve merkez adresini,
Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını,
kayıtlı bulunduğu ticaret sicil müdürlüğü ve ticaret
sicil numarası, vergi numarası, şirket türlerini,
merkez adresi; yeni kuruluş yolu ile birleşme
halinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve
merkez adresini,
2. Gereğinde Kanunun 141. madde uyarınca ayrılma
akçesini
Gereğinde Kanunun 141. madde uyarınca ayrılma
akçesini,
3. Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin
devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı
tarihi,
Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan
şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi,
4. Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan
özel yararları,
Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan
özel yararları,
5. Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimleri, Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimleri,
6. Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse
denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin
ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve
haklarına ilişkin açıklamaları,
5) Gerektiğinde Ara Bilançolarının Hazırlanması
Birleşme sözleşmesinin imzalandığı tarih ile bilanço günü arasında 6 aydan fazla zaman
geçmişse veya son bilançonun çıkarılmasından sonra, birleşmeye katılan şirketlerin
malvarlıklarında önemli değişiklikler meydana gelmişse, birleşmeye katılan şirketler
tarafından Kanunun 144. maddesindeki hükümler doğrultusundan ara bilançonun çıkarılması
zorunlu olup ara bilançoya göre yapılan değerlendirmeye ilişkin YMM veya SMMM
raporunun sunulması gerekir .
6) Birleşme Raporunun Hazırlanması
Birleşme sözleşmesi ile ilgili olarak tarafların birleşme raporu hazırlaması ve bu raporun
hukuki ve ekonomik yönden bir takım çıkarımlarda bulunması aranır. Yeni kuruluş yoluyla
birleşmede birleşme raporuna yeni şirketin esas sözleşmesinin konulması gerekir.
Yeni TTK’nın 147. maddesine göre; birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organlarının, ayrı
ayrı veya birlikte, birleşme hakkında bir rapor hazırlamaları zorunludur.
14
Birleşme raporunda;
Birleşmenin amacı ve sonuçları,
Birleşme sözleşmesi,
Şirket paylarının değişim oranı ve öngörülmüşse denkleştirme akçesi; devrolunan
şirketlerin ortaklarına devralan şirket nezdinde tanınan ortaklık hakları,
Gereğinde ayrılma akçesinin tutarı ve şirket pay ve ortaklık hakları yerine ayrılma
akçesi verilmesinin sebepleri,
Değişim oranının belirlenmesi yönünden payların değerlemesine ilişkin özellikler,
Gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı,
Öngörülmüşse, devrolunan şirketin ortaklarına, birleşme dolayısıyla yüklenecek olan,
ek ödeme ve diğer kişisel edim yükümlülükleri ile kişisel sorumluluklar hakkında
bilgi,
Değişik türdeki şirketlerin birleşmelerinde, yeni tür dolayısıyla ortaklara düşen
yükümlülükler,
Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse
bir sosyal planın içeriği,
Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları üzerindeki etkileri,
Gerekiyorsa, ilgili makamlardan alınan onaylar,
Devrolunan şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlı
bulunan mal ve haklarının listesini ve bunların kayıtlı olduğu siciller ile söz konusu
mal ve hakların ilgili sicillerdeki kayıtlarına ilişkin bilgileri içeren beyan;
Şayet söz konusu hususlar yok ise; özel sicile kaydı gereken mal ve hakların
bulunmadığına dair beyan,
hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri belirtilir.
Yeni kuruluş yoluyla birleşmede birleşme raporuna yeni şirketin sözleşmesinin de eklenmesi
şarttır.
Tüm ortakların onaylaması hâlinde, "küçük ve orta" ölçekli şirketler birleşme raporunun
düzenlenmesinden vazgeçebilirler.
15
7) İnceleme Hakkı İle İlgili İlanların Yapılması ve Belgelerin İnceleme Mahalline
Tevdi Edilmesi
Birleşmeye katılan şirketlerden her biri, merkezleriyle şubelerinde ve halka açık anonim
şirketler ise Sermaye Piyasası Kurulu’nun öngöreceği yerlerde, genel kurul kararından önceki
otuz gün içinde;
Birleşme sözleşmesini,
Birleşme raporunu,
Son üç yılın yılsonu finansal tablolarıyla yıllık faaliyet raporlarını, gereğinde ara
bilançolarını,
ortakların, intifa senedi sahipleriyle şirket tarafından ihraç edilmiş bulunan menkul kıymet
hamillerinin, menfaati bulunan kişilerin ve diğer ilgililerin incelemesine sunmakla
yükümlüdür. Bunlar ilgili sermaye şirketlerinin internet sitelerinde de yayımlanır.
İnceleme hakkında sahip taraflar belgelerin suretlerinin ve varsa basılı şekillerinin kendilerine
verilmesini isteyebilirler. Bunlar için, herhangi bir bedel veya gider karşılığı istenilemez.
Birleşmeye katılan şirketlerden her biri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanan ve
internet sitelerine de konulan ilanda, inceleme yapma hakkına işaret eder.
Birleşmeye katılan her şirket, anılan belgelerin nereye tevdi edildiklerini ve nerelerde
incelemeye hazır tutulduklarını, tevdiden en az üç iş günü önce, Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesi ile şirket sözleşmesinde öngörülen gazetelerde ve sermaye şirketleri de internet
sitelerinde ilan eder. Aynı ilanda bütün ilgililerin birleşme belgelerini inceleyebilme
haklarının olduğuna açıkça işaret edilir. Bu hususlar, internet sitesi kurma zorunluluğuna tabi
sermaye şirketlerinin internet sitelerinde de yayımlanır.
Bu hususta yapılması gereken ilan metni örneği aşağıda verilmiştir14
.
……………………………………. Ticaret Sicili Müdürlüğü
Ticaret Sicil No: …………………….
Ticaret Unvanı: ………………………………………………………………………….
Ticari Adresi:
………………………………………………………………………………………………
Birleşme İşlemi İnceleme Hakkı Duyurusu,
14
Birleşme; http://www.ito.org.tr/wps/portal/tescil-ilan-kurulus?WCM_GLOBAL_CONTEXT=Birlesme,
Erişim tarihi: 23.12.2012
16
Yukarıda bilgileri yazılı şirketimizin Yönetim / Müdürler Kurulunca Birleşme işlemine ilişkin
alınan …...… /……. /………..… tarihli karar doğrultusunda hazırlanan Birleşme Sözleşmesi,
Birleşme Raporu, Son Üç Yılın Finansal Tabloları ile Yıllık Faaliyet Raporlarının (gerekirse
ara bilanço) Genel Kurulun onayına sunulmasından önce otuz gün süresince … / … /……..
tarihinden itibaren……………………………..……………………………………………..
adresinde ve şirket merkezimiz ile şubelerimizde ortaklarımızın incelemesine hazır
bulundurulacağı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 149 uncu maddesi gereğince ilan
olunur.
Şirket Yetkilisi / Yetkilileri
Adı Soyadı
Kaşe – İmza
Tüm ortakların onaylaması hâlinde, "küçük ve orta" ölçekli şirketler inceleme hakkının
kullanılmasından vazgeçebilirler.
8) Rekabet Kurumu’ndan İzin Alınması
Kurul tarafından çıkarılan 2010/4 Nolu Tebliğ’in 7. maddesinde15
; bir birleşme veya devralma
işleminde; işlem taraflarının Türkiye ciroları toplamının yüz milyon TL’yi ve işlem
taraflarından en az ikisinin Türkiye cirolarının ayrı ayrı otuz milyon TL’yi veya işlem
taraflarından birinin dünya cirosunun beş yüz milyon TL’yi ve diğer işlem taraflarından en az
birinin Türkiye cirosunun beş milyon TL’yi aşması halinde söz konusu işlemin hukuki
geçerlilik kazanabilmesi için Kuruldan izin alınması zorunlu olduğu belirtilmiştir.
Diğer bir gerçek ve/veya tüzel kişilik tarafından ekonomik anlamda kontrol edilen şirketler
hukuken bağımsız bir tüzel kişiliğe sahip olsalar da Rekabet Hukuku bakımından bağımsız
teşebbüs sayılmamakta, kontrol ilişkisi içinde bulunduğu gerçek ve/veya tüzel kişilerle “tek
bir teşebbüs” olarak değerlendirilmektedir. Bu çerçevede; Rekabet Hukuku bağlamında tek
bir teşebbüs olarak kabul edilen şirketler arasında gerçekleştirilecek birleşme/devralma
işlemleri 4054 sayılı Kanun’un 7. maddesi kapsamı dışında kabul edilmekte ve bu tür işlemler
için 1997/1 sayılı Tebliğ uyarınca bildirimde bulunularak izin alınmasına gerek
bulunmamaktadır.
Sonuç itibariyle; aynı grup içerisinde yer alan birleşmelerde Rekabet Kurumu’ndan izin
alınmasına gerek olmadığı değerlendirilmektedir.
15
12.8.1997 tarih ve 23078 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır
17
9) Genel Kurul’un Toplanması ve Birleşme Kararı Verilmesi
Yönetim organı, genel kurula birleşme sözleşmesini sunar. Birleşme sözleşmesi genel
kurulda;
Yen TTK’nın 421’inci maddesinin beşinci fıkrasının (b) bendi saklı olmak üzere,
anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış
sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan
oyların dörtte üçüyle,
Bir kooperatif tarafından devralınacak sermaye şirketlerinde, sermayenin çoğunluğunu
temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle,
Limited şirketlerde, sermayenin en az dörtte üçünü temsil eden paylara sahip
bulunmaları şartıyla, tüm ortakların dörtte üçünün oylarıyla,
Kooperatiflerde, verilen oyların üçte ikisinin çoğunluğuyla; ana sözleşmede ek ödeme
ve başka edim yükümlülükleri ya da sınırsız sorumluluk kabul edilmiş veya bunlar
mevcut olup da genişletilmişse kooperatife kayıtlı tüm ortakların dörtte üçünün
kararıyla,
onaylanmalıdır.
Kollektif ve komandit şirketlerde birleşme sözleşmesinin oybirliğiyle onaylanması
gerekir. Ancak, şirket sözleşmesinde birleşme sözleşmesinin bütün ortakların dörtte
üçünün kararıyla onaylanması öngörülebilir.
Bir sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketin, başka bir şirketi devralması
hâlinde, birinci fıkranın (a) bendindeki nisaba ek olarak, komanditelerin tamamının
birleşmeyi yazılı olarak onaylamaları gereklidir.
Bir limited şirket tarafından devralınan anonim ve sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirkette, devralma ile ek yükümlülük ve kişisel edim yükümlülükleri de
öngörülüyorsa veya bunlar mevcut olup da genişletiliyorsa, bütün ortakların
oybirliğine gerek vardır.
Birleşme sözleşmesi bir ayrılma akçesini öngörüyorsa bunun, devreden şirket şahıs
şirketiyse oy hakkını haiz ortaklarının, sermaye şirketiyse şirkette mevcut oy
haklarının yüzde doksanının olumlu oylarıyla onaylanması şarttır.
Birleşme sözleşmesinde devrolunan şirketin işletme konusunda değişiklik
öngörülmüşse, birleşme sözleşmesinin ayrıca, şirket sözleşmesinin değiştirilmesi için
gerekli nisapla onaylanmış olması zorunludur.
18
Yukarıda verilen düzenlemeler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
ŞİRKET TÜRÜ / KONU BİRİNCİ ŞART İKİNCİ ŞART
Pay senetleri menkul kıymet
borsalarında işlem gören anonim
şirketler
Sermayenin en az dörtte birinin
temsil edilmesi
Toplantıda hazır bulunan oyların
çoğunluğu
Anonim şirket, sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirket
Sermayenin çoğunluğunun temsil
edilmesi
Mevcut oyların ¾’ünün onayı
Limited şirket Sermayenin en az ¾’ünün temsili Tüm ortakların ¾’ünün oyları
Sermayesi paylara bölünmüş şirket
başka bir şirketi devralıyorsa
Sermayenin çoğunluğunun temsili Mevcut oyların ¾’ünün onayına ek
olarak komanditelerin tamamının
birleşmeyi yazılı olarak
onaylamaları
Bir kooperatif tarafından
devralınacak sermaye şirketlerinde
Sermayenin çoğunluğunu temsil
edilmesi
Genel kurulda mevcut bulunan
oyların ¾’ü
Komandit şirket ve kollektif şirket Ana sözleşmede aksi öngörülmemişse, birleşme sözleşmesinin
oybirliğiyle onaylanması
Kooperatifler Verilen oyların üçte ikisinin çoğunluğuyla; ana sözleşmede ek ödeme ve
başka edim yükümlülükleri ya da sınırsız sorumluluk kabul edilmiş veya
bunlar mevcut olup da genişletilmişse kooperatife kayıtlı tüm ortakların
dörtte üçünün kararıyla
Ayrılma akçesi öngörülmüşse Devreden şirket şahıs şirketi ise oy hakkını haiz ortakların olumlu
oyları,
Sermaye şirketiyse şirkette mevcut oy haklarının % 90’ının olumlu
oyları.
Devrolunan şirketin işletme
konusunda değişiklik öngörülmüşse
Birleşme sözleşmesinin ayrıca, şirket sözleşmesinin değiştirilmesi için
gerekli nisapla onaylanmış olması zorunludur.
10) Alacaklılara İlan Yapılması
Birleşmeye taraf olan şirketlerce, alacaklılara alacaklarının güvence altına alınmasını isteme
hakkı tanınmasına ilişkin örneğe uygun olarak hazırlanacak ilan metinlerinin, 7’şer gün arayla
sicil gazetesinde 3 defa yayınlanmasını sağlamak üzere tescil belgeleri ile birlikte müdürlüğe
verilmesi gerekmektedir. Alacaklılara yapılacak ilk ilanların birleşme kararının tesciline
ilişkin ilanlarla birlikte aynı sicil gazetesinde yayımlanması zorunludur. Bu hususta yapılması
gereken ilan metni örneği aşağıda verilmiştir16
.
……………………………………. Ticaret Sicili Müdürlüğü
Ticaret Sicil No: …………………….
Ticaret Unvanı: ………………………………………………………………………….
16
Birleşme; http://www.ito.org.tr/wps/portal/tescil-ilan-kurulus?WCM_GLOBAL_CONTEXT=Birlesme,
Erişim tarihi: 23.12.2012
19
Ticari Adresi:
………………………………………………………………………………………………
Birleşmeden Dolayı Alacaklılara Çağrı,
Yukarıda bilgileri yazılı şirketimizin, devralan olarak bilgileri aşağıya çıkarılan şirket(ler) ile
Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili maddelerine istinaden birleşmesine karar verilmiş olup, bu
husus Ticaret Sicili Müdürlüğünce tescil edilmiştir.
Şirketimiz alacaklılarının ellerindeki belgelerle birlikte; birleşmenin geçerlilik kazandığı
……...…/……….…/…………………. tescil tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde
……………………………………………………..……………………………..……………
………………………………………..… adresine müracaatla alacaklarının teminata
bağlanmasını isteyebilecekleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 157 ncimaddesi
gereğince ilan olunur.
Devrolan Şirket/lerin Bilgileri
Ticaret Sicili Müdürlüğü: ……………………..
Ticaret Sicili Numarası:………………………….
Ticaret
Unvanı:……………………………………………………………………………………
Şirket Yetkilisi / Yetkilileri
Adı – Soyadı
Kaşe – İmza
11) Birleşmenin Ticaret Siciline Tescil ve İlan Ettirilmesi
Birleşmeye katılan şirketler tarafından birleşme kararı alınır alınmaz, yönetim organlarının,
birleşmenin tescili için ticaret siciline başvurması gerekir.
Devralan şirket, birleşmenin gereği olarak sermayesini artırmışsa, ek olarak esas sözleşme
değişiklikleri de ticaret siciline sunulur.
Tescil için gerekli belgeler aşağıda listelenmiştir17
:
1. Genel kuruldan 30 gün önce devrolunan/devralan şirketin inceleme hakkına ilişkin
ilanın yayınlandığı sicil gazetesi fotokopisi,
17 Birleşme; http:// www.ito.org.tr/wps/portal/ tescil-ilan-kurulus?WCM_GLOBAL_CONTEXT
=Birlesme, Erişim tarihi: 23.12.2012
20
2. Birleşme sözleşmesinin devralan ve devrolunan şirketlerin genel kurullarınca
onaylanmasına ilişkin kararların noter onaylı örnekleri (2 nüsha),
3. Taraflarca imzalı birleşme sözleşmesi (1 nüsha),
4. Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olunması
halinde, devralan ve devrolunan şirket için bu izin veya uygun görüş yazısı,
5. Devralan şirketin birleşme sebebiyle yapılacak sermaye artırımının tescili için gerekli
belgeler,
6. Devralan şirket bakımından; birleşmenin yeni kuruluş şeklinde yapılması halinde yeni
şirketin kuruluş belgeleri,
7. Devralan/Devrolunan şirketin sermayesinin karşılıksız kalıp kalmadığına, şirket
özvarlığının tespitinin ve şayet devrolunan şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet
sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlı malvarlığının bulunması halinde bunların gerçeğe
uygun değerlerinin tespitinin yapıldığı YMM veya SMMM raporu ile faaliyet belgesi;
denetime tabi şirketlerde ise denetçinin bu tespitlere ilişkin raporu; alacaklıların
alacaklarının tehlikeye düşmediğinin ispat edildiği raporun ibraz edilmemesi halinde
ise, söz konusu alacakların teminat altına alındığına dair yönetim organı beyanı ,
8. Devrolunan şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlı
bulunan mal ve haklarının listesini ve bunların kayıtlı olduğu siciller ile söz konusu
mal ve hakların ilgili sicillerdeki kayıtlarına ilişkin bilgilerini ve değerlerini içeren
beyan;
9. Şayet söz konusu hususlar yok ise; özel sicile kaydı gereken mal ve hakların
bulunmadığına dair beyan,
10. Birleşmeye taraf olan şirketlerce, alacaklılara alacaklarının güvence altına alınmasını
isteme hakkı tanınmasına ilişkin örneğe uygun olarak hazırlanacak ilan metinleri,
11. Birleşmeye taraf olan tüm şirketlerin yönetim organları tarafından, ayrı ayrı ya da
birlikte hazırlanan birleşme raporu.
12. Birleşme sözleşmesinin imzalandığı tarih ile bilanço günü arasında 6 aydan fazla
zaman geçmişse veya son bilançonun çıkarılmasından sonra, birleşmeye katılan
şirketlerin malvarlıklarında önemli değişiklikler meydana gelmişse, birleşmeye katılan
şirketler tarafından Kanunun 144. maddesindeki hükümler doğrultusundan çıkarılan
ara bilançoya göre yapılan değerlendirmeye ilişkin YMM veya SMMM raporu ,
13. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler ölçütlerine uyan ve tüm ortakların onaylaması
sonucunda Birleşme Raporu düzenlenmeyen ve inceleme hakkının kullanılmasından
21
vazgeçen şirketlerin KOBİ olduklarına dair YMM veya SMMM tespit raporu ve mali
müşavir faaliyet belgesi.
Kolaylaştırılmış birleşme yönteminde tescil için gerekli belgeler mukayeseli olarak aşağıda
verilmiştir.
DEVRALAN SERMAYE ŞİRKETİNİN
DEVROLUNAN OY HAKKI VEREN TÜM
PAYLARINA SAHİPLERSE
DEVRALAN SERMAYE ŞİRKETİNİN
DEVROLUNAN SERMAYE ŞİRKETİNİN OY
HAKKI VEREN PAYLARININ EN AZ
YÜZDE DOKSANINA SAHİPSE
1. Genel kuruldan 30 gün önce devrolunan/devralan
şirketin inceleme hakkına ilişkin ilanın
yayınlandığı sicil gazetesi fotokopisi,
2. Taraflarca imzalı birleşme sözleşmesi (1 nüsha), Taraflarca imzalı birleşme sözleşmesi (1 nüsha),
3. Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya
uygun görüşüne tabi olunması halinde, devralan ve
devrolunan şirket için bu izin veya uygun görüş
yazısı,
Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya
uygun görüşüne tabi olunması halinde, devralan ve
devrolunan şirket için bu izin veya uygun görüş
yazısı,
4. Devralan şirketin birleşme sebebiyle yapılacak
sermaye artırımının tescili için gerekli belgeler,
Devralan şirketin birleşme sebebiyle yapılacak
sermaye artırımının tescili için gerekli belgeler,
5. Devrolunan şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet
sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlı bulunan mal ve
haklarının listesini ve bunların kayıtlı olduğu
siciller ile söz konusu mal ve hakların ilgili
sicillerdeki kayıtlarına ilişkin bilgilerini ve
değerlerini içeren beyan; Şayet söz konusu hususlar
yok ise; özel sicile kaydı gereken mal ve hakların
bulunmadığına dair beyan.
Devrolunan şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet
sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlıbulunan mal ve
haklarının listesini ve bunların kayıtlı olduğu
siciller ile söz konusu mal ve hakların ilgili
sicillerdeki kayıtlarına ilişkin bilgilerini ve
değerlerini içeren beyan;Şayet söz konusu hususlar
yok ise; özel sicile kaydı gereken mal ve hakların
bulunmadığına dair beyan.
6. Birleşmeye taraf olan şirketlerce, alacaklılara
alacaklarının güvence altına alınmasını isteme hakkı
tanınmasına ilişkin örneğe uygun olarak
hazırlanacak ilan metinlerinin, 7’şer gün arayla sicil
gazetesinde 3 defa yayınlanmasını sağlamak üzere
tescil belgeleri ile birlikte müdürlüğe verilmesi
gerekmektedir. Alacaklılara yapılacak ilk ilanların
birleşme kararının tesciline ilişkin ilanlarla birlikte
aynı sicil gazetesinde yayımlanması zorunludur.
Birleşmeye taraf olan şirketlerce, alacaklılara
alacaklarının güvence altına alınmasını isteme
hakkı tanınmasına ilişkin örneğe uygun olarak
hazırlanacak ilan metinlerinin, 7’şer gün arayla
sicil gazetesinde 3 defa yayınlanmasını sağlamak
üzere tescil belgeleri ile birlikte müdürlüğe
verilmesi gerekmektedir. Alacaklılara yapılacak ilk
ilanların birleşme kararının tesciline ilişkin
ilanlarla birlikte aynı sicil gazetesinde
yayımlanması zorunludur
7. Kanunun 156. maddesi uyarınca kolaylaştırılmış
usulle birleşen sermaye şirketlerinde birleşme
sözleşmesinin genel kurul onayına sunulmaması
halinde birleşmenin kabul edildiğine,
kolaylaştırılmış birleşme usulünün uygulandığına
ve bu usulün kanunun hangi maddesine göre
uygulandığına ve bunun dayanağına ilişkin bilgiye
dair, anonim şirketlerde yönetim kurulu/ limited
şirketlerde müdürler kurulu kararının noter onaylı
örneğinin müdürlüğe verilmesi gerekmektedir.
Devrolunan şirket, birleşmenin ticaret siciline tescili ile infisah eder. Birleşme, birleşmenin
ticaret siciline tescili ile geçerlilik kazanır. Tescil anında, devrolunan şirketin bütün aktif ve
pasifi kendiliğinden devralan şirkete geçer.
Devrolunan şirketin ortakları devralan şirketin ortağı olur. Ancak bu sonuç, devralan şirketin
kendi adına fakat bu şirket hesabına hareket eden kişinin elinde bulunan paylar ile devrolunan
şirketin kendi adına fakat bu şirket hesabına hareket eden kişinin elinde bulunan paylar için
doğmaz.
22
Birleşme kararı, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur.
12) Diğer Bildirim, Tescil ve İlan Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmesi
Yeni TTK’nın 198. maddesine göre;
Bir teşebbüs, bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı olarak, yüzde beşini,
onunu, yirmisini, yirmibeşini, otuzüçünü, ellisini, altmışyedisini veya yüzde yüzünü temsil
eden miktarda paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde;
teşebbüs, durumu söz konusu işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye
şirketine ve bu Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirir. Payların
yukarıda belirtilen oranlarda kazanılması veya elden çıkarılması, yıllık faaliyet ve denetleme
raporlarında ayrı bir başlık altında açıklanır ve sermaye şirketinin internet sitesinde ilan edilir.
Payların yüzdelerinin hesaplanmasında 196’ncı madde uygulanır. Teşebbüsün ve sermaye
şirketinin yönetim kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eşlerinin, velayetleri
altındaki çocuklarının ve bunların, sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulundukları
ticaret şirketlerinin o sermaye şirketindeki payları ile ilgili olarak bildirimde bulunurlar.
Bildirimler yazılı şekilde yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan olunur.
Birinci fıkrada öngörülen bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüğü yerine getirilmediği sürece,
ilgili paylara ait oy hakkı dâhil, diğer haklar donar. Bildirim yükümlülüğünün yerine
getirilmemesine dair diğer hukuki sonuçlara ilişkin hükümler saklıdır.
Hâkimiyet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleşmenin ticaret siciline tescil ve ilanı
şarttır. Sözleşmenin geçersizliği, bu Kanun ile diğer kanunlardaki şirketler topluluğuna dair
yükümlülüklere ve sorumluluklara ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz.
IV. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda yeniden yapılandırma modelleri içerisinde önemli bir yer tutan
birleşme ile ilgili hususlar oldukça kapsamlı ve ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Kapsamlı
ve ayrıntılı bir düzenleme ihtiyacının doğmasında uygulamada karşılaşılan bazı hususların
açıklığa kavuşturulması yanında, Avrupa Birliği, Alman ve İsviçre hukukundaki gelişmelerin
de etkisinin olduğu değerlendirilmektedir.
Bu paralelde yeni TTK ile birçok yeni düzenleme ticaret hukukumuza girmiştir. Türler arası
birleşme serbestisi, şahıs şirketlerinin birleşmesi, tasfiye halinde bir şirketin veya borca batık
bir şirketin belli şartlarda birleşmeye katılabilmesi, denkleştirme tutarı ödenebilmesi, ayrılma
akçesi ödenebilmesi, sermaye şirketlerinde kolaylaştırılmış birleşme, inceleme hakkı, işçilerin
korunması ile ilgili düzenlemeler belli başlı yenilikleri bünyesinde barındırmaktadır.
Önceki uygulamaya nazaran birleşme işleminin aşamalarında da önemli değişikliklerin ve
yeniliklerin olması dikkat çekmektedir. Birleşme işleminde mahkeme aracılığı ile özkaynak,
birleşme oranlarının tespiti ile ilgili bilirkişi raporu alınması zorunluluğu kaldırılmış, bunun
yerine birleşme ile ilgili mali müşavir raporu alınması uygulaması getirilmiştir. Ayrıca, halka
kapalı şirketler arasında gerçekleşen birleşmelerde de alacaklılara ilan yapılması, birleşme
raporu hazırlanması (istisnaları olabilmektedir) gibi hususlar da yenilikler arasında yer
almaktadır.
23
Yeni TTK ile getirilen söz konusu yenilikler ve birleşme işleminin aşamaları, usul ve esasları
çalışmamızda irdelenmiş olup özellikle birleşme işleminin aşamaları başlığı altında irdelenen
hususlara dikkat edilmesinin uygulamada kolaylık sağlayacağı kanaatindeyiz.
KAYNAKÇA
1. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, 14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete
2. Hayrul Kayar, Yeni TTK’ya Göre Şirketlerin Birleşmeleri,www. http://www.burhaneray.com
/guncel_detay.asp?id=1457, Erişim: 23.12.2012
3. Birleşme İşlemlerine İlişkin Esaslar Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri: I,
No: 41), 08.05.2012 Tarih ve 27575 Sayılı Resmi Gazete
4. “Birleşme Ve Bölünme Tebliği (II-23.2), 08.12.2013 Tarih ve 28865 Sayılı Resmi Gazete
5. Mehmet Onur Çeliker, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Şirket Birleşmeleri,
www.vergidegundem.com, Erişim Tarihi: 15.12.2012
6. Çağıl Şahin Sünbül, Yeni TTK ile işyeri devirlerinde işçinin rızası zorunlu hale mi geldi?,
http://www.dunya.com/yeni-ttk-ile-isyeri-devirlerinde-iscinin-rizasi-zorunlu-hale-mi-geldi-
149644yy.htm, Erişim: 15.11.2012
7. Birleşme; http:// www.ito.org.tr/wps/portal/ tescil-ilan-kurulus?WCM_GLOBAL_CONTEXT
=Birlesme, Erişim tarihi: 23.12.2012
8. 1997/1 sayılı Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında
Tebliğ, 12.8.1997 tarih ve 23078 sayılı Resmi Gazete
9. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında
Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” 4.11.2012 tarih ve 28457 sayılı
Resmi Gazete. 10. 100 Soruda Yeni Yeni Türk Ticaret Kanunu, www.ey.com/.../100_soruda_TTK/$FILE/3_son-
100sorudaTTK.pdf, Erişim Tarihi: 25.12.2012