yeni türk ticaret kanunu - pwc.com.tr · yeni türk ticaret kanunu - geleceği hazırlayan bir...

www.ttkrehberi.com

Yeni Türk Ticaret KanunuGeleceği Hazırlayan Bir Düzenleme

İçindekilerUygar Topluma Özgü Gelecek 2

Sınırları Olmayan Bir Dünyada Rekabet 4

Türk Ticaret Kanunu Yürürlük Tarihi 6

I. ŞirketlerHukukunaİlişkinOrtakKurumlar 7

A. Kurumsal Yönetim 9

B. Sermaye Şirketlerinin İnternet Sitesi, Bilgi Toplumu Hizmetleri ve Erişim Hakkı 9

C. Tek Pay Sahipli Anonim Şirket ve Tek Ortaklı Limited Şirket 10

D. Şirketler Topluluğu 12

E. Şirketlerde Yapısal Değişiklikler 14

F. IFRS/UFRS’nin Özdeşi Türkiye Muhasebe Standartları ile Ticari Defterlerin Yeni Düzeni 20

G. Sermaye Şirketlerinde Denetleme 22

H. Mal ve Hizmet Tedarikinde Ödemelerin Zamanında Yapılmasını Sağlamaya Yönelik Yeni Düzen ve Geç Ödemenin Sonuçları 27

II. AnonimŞirket 29

A. A.Ş.’nin Kuruluşu 31

B. Kapalı A.Ş., Halka Açık A.Ş. ve Borsa A.Ş. 32

C. A.Ş.’de Sermaye ve Paylar 33

D. Bir Anonim Şirketin Kendi Hisse Senetlerini İktisap veya Rehin Olarak Kabul Etmesi 35

E. A.Ş.’nin Yönetim Kurulu 37

F. Genel Kurul 40

G. Sermaye Artırımı 42

H. Sorumluluk 44

I. Sona Erme ve Tasfiye 47

III.LimitedŞirket 49

A. Yeni Limited Şirketin Öne Çıkan Özellikleri 51

B. Kuruluş ve Ortaklığın Hukuki Durumu 52

C. Şirketin Finansal Gücünün Artırılması Suretiyle Ekonomik Yapının Güçlendirilmesi 53

IV.İkincilDüzenlemeler 55

TTKİlgiliMaddeleri 59

A. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun İlgili Maddeleri 61

B. 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun 131

Yeni Türk Ticaret Kanunu Geleceği Hazırlayan Bir Düzenleme

2 PwC

Bu kitap bir taraftan, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun (“Yeni Kanun”) önemli yeniliklerini, çağdaş açılımlarını ve reformcu yaklaşımlarını görsel bir yöntemle tanıtıyor, diğer taraftan da, Türk ticaret, finans ve sermaye piyasalarının gelecekteki hukukuna Yeni Kanun yönünden işaret ediyor. Gelecek, herkes ve her toplum için tek ve aynı değildir. Her ülke geleceğini kendi belirler. Türkiye’nin seçmek zorunda olduğu gelecek, “uygar topluma özgü gelecek”tir. Böyle bir geleceği planlarsak, ülkemiz, saygınlık kazanır, insanlarımız mutlu olur. Böyle bir geleceğin maliyeti vardır. Ancak, bu maliyet yeni ticaret anlayışının yörüngesinin dışında kalan bir toplumun ödeyeceği maliyetten çok daha küçüktür.

Söz konusu gelecek için Yeni Kanun, ticari işletme, ticaret şirketleri, kıymetli evrak, taşıma işleri, deniz ticareti ve sigorta sözleşmesi hukuklarını kapsayan, 1926 ve 1956 Türk Ticaret Kanunları’yla artık bir gelenek haline gelmiş bulunan, geniş anlamda “ticaret hukuku anlayışına” dayalı yapısıyla, radikal bir değişikliği gerçekleştirmeyi amaçlıyor. Ayrıca, Türk ticaret hukukunu sadece AB hukuku ile uyumlaştırmıyor, sadece Basel II’nin,

Prof. Dr. Ünal TekinalpTürk Ticaret Kanunu Tasarısı Komisyon Başkanı

Uygar Topluma Özgü Gelecek

Yeni Türk Ticaret Kanunu - Geleceği Hazırlayan Bir Düzenleme 3

sadece şeffaflığın ve bilgi toplumunun alt yapısını inşa etmiyor; aynı zamanda genel kabul görmüş finansal raporlama ve denetim ilkelerini yürürlüğe koyup, bilgi teknolojisinin araçlarını kullanmanın ve pay sahipleri demokrasinin yollarını da açıyor. Amaç, düzeyi yüksek, nesnel adaleti hedefleyen, ileri toplum ve ahlak değerlerini koruyan, çağdaş taciri ve şirketleri, yatırımcıyı, taşıtıcıyı, sigortalıyı ve KOBİ’leri odak noktasına yerleştiren, rekabet gücüne sahip işletmelerin ekonomik hayatımızı şekillendirdiği, uluslararası piyasaların dilini konuşan bir ticaret, endüstri ve hizmet arzı düzeni kurmak ve yaşatmaktır.

Kurumsal yönetişim ilkeleri artık borsa şirketlerini aşmış, tüm özel ve kamu işletmelerini etkilemeye başlayan bir iyi yönetim ve etkili iç-dış denetim kodeksine dönüşmüştür. Türkiye modern toplum trendlerini karşılamak zorunda olan bir ülkedir. Yeni Kanun’un bunun ayırdında olduğu, bu kitapta ön plana çıkmıştır.

Kitabı yayına Bige Tekinalp özenle hazırladı, Yeni Kanun’u yorumlaması dışında, benim yüze varan seminerde, panelde ve tartışmalı toplantıda

yaptığım konuşmaları, verdiğim cevapları dinledi ve metinlerinden inceledi. Kitabın, Yeni Kanun’un tüm taşıyıcı kolonlarını, zirve noktalarını ve açılımlarını içermesini, bunların okuyucuya kısa cümlelerle ve açık bir söylemle aktarılmasını ön plana aldı.

PwC’ye teşekkür ederim. Bu kılavuzu, Yeni Kanun’un ticari işletme ile sermaye şirketlerine ilişkin maddelerini kabul edilen son halleri ile yayınlayarak, güncel metnin tanıtılmasına yardım etti, katkıda bulundu. Bu yayın, Yeni Kanun ile doğrudan ilgili bulunan çevrelere ve sivil toplum örgütlerine, Komisyonun amaçları ile hedeflerini açıklamak, vermek istediği mesajları onlara ulaştırmak olanağını sağladı, Yeni Kanun’u defaatle birlikte tartıştığımız kurumlara ve kuruluşlara bir defa da bu kitapla ulaşmamıza yardımcı oldu; çoğulcu bir hazırlığın ürünü olan Yeni Kanun’u hedef kitlelere götürenler arasında yer aldı.

4 PwC

Değerli PwC dostları,

Küresel ekonomi ve uluslararası ticaretin sınırları ortadan kaldırmaya başladığı yeni bir dünya dengesi oluşuyor. 2050 yılında dünyadaki ülkelerin ekonomik büyüklük ve küresel ekonomideki etkinlikleri bugün olduğundan çok farklı noktalarda olacak. Geleceğin yıldızları arasında yer alarak bugün olduğundan çok daha önemli bir ekonomi ve küresel söz hakkına sahip olmak Türkiye’nin önündeki fırsatları nasıl değerlendireceği ile birebir bağlantılı. Böyle bir dönemde yeni Türk Ticaret Kanunu ülkemizde ticari yaşamın geleceğine damga vuracak bir değişim. Gerçek anlamda “GeleceğiHazırlayanBirDüzenleme”…

Türkiye’nin önünü açacak bir uygulama olan Yeni TTK Sayın Prof. Dr. Ünal Tekinalp’in başkanlığını yaptığı Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’nı Hazırlama Komisyonu tarafından 5 yılı aşkın uzun ve özenli bir çalışma sonucunda hazırlanmıştır. Yasanın hazırlık aşamasında akademisyenlerin, meslek örgütlerinin, sivil toplum kuruluşlarının da görüşleri alınarak TBMM’ye sunulmadan önce ticaret hayatının öznesi konumundaki tüm iş çevrelerinin görüşlerine de başvurulmuştur. Yeni TTK yasalaşma sürecinde politik yelpazenin her tarafından, tüm ticari örgütlenmelere; sivil toplum kuruluşlarından mesleki birliklere kadar her kesimden sağlanan destek ile eşine ender rastlanır bir toplumsal ve politik uzlaşı ile kanunlaşmıştır.

Sınırları Olmayan Bir Dünyada Rekabet

Cansen Başaran Symes PwC Türkiye Başkanı


Küresel ekonomi, içinde bulunduğu sıkıntılı dönemden yeni bir denge noktasına doğru uzanırken ulusların ve şirketlerin rekabet gücünün artmasında iş hayatında uygulanan kuralların küresel standartlara uyumlu olması her zamankinden çok daha büyük önem kazanmaktadır. Küresel rekabetle değişen iş dünyasının gündeminde; şirketlerin büyüme ve gelişme potansiyellerinin değerlendirilmesi, kurumsal yönetim, kamu güveni, kaliteli mali bilgi ve şeffaflık kavramları çok daha öncelikli konumlara gelmiştir.

Yeni TTK ile ülkemizde ticari yaşamın kurallarının yeniden ve çağdaş bir yaklaşımla tanımlaması yapılarak Türkiye için şeffaflık, denetlenebilirlik ve güvenilirlik açısından özlenen düzeyi yakalama fırsatı yaratılmıştır. Hızlı bir dönüşüm sürecindeki Türk iş dünyasının daha şeffaf kurumsal yönetim ilkeleriyle çalışması Türk işletmelerinin küresel rekabet gücünü artırmasında hayati öneme sahip olacaktır.

Yeni TTK ticari mevzuatımızın Avrupa Birliği müktesebatına uyumu ile ülkemizin önünden önemli bir engeli kaldırıyor. Bu nedenle, yasanın zaman kaybetmeden uygulanması, amaçlanan faydalara bir an önce erişebilmek için çok önemli. Zira gidecek çok yolumuz kaybedecek çok az zamanımız var. Borçlar Kanunu ve TTK’dan sonra diğer destekleyici düzenlemelerin de hızla

hayata geçmesi Türkiye’ye gelecekte alması muhtemel konuma ulaşmak üzere bir atılım fırsatı yaratacaktır. Ülkemiz için yaratıcılık, marka yaratma ve ilerleme zamanıdır; Yeni TTK bu olguların tümü için uygun ortamı sağlamaktadır. Bu nedenle yasaya yönelik itiraz konuları abartılmamalı ve uygulama daha fazla geciktirilmemelidir. Saydamlık ve denetlenebilirlikten hiç kimse bir şey kaybetmeyecektir. Etik ve şeffaf yapıların geleceğin Türk ticari yaşamında ayakta kalacaklarını ve gelişmeye damga vuracaklarını öngörüyoruz. Şirketlerimiz, yatırımcılarımız ve girişimcilerimiz için karar verme zamanıdır; gelişimin içinde, değişimin önünde olmak veya tarih olmak…

PwC Türkiye Yeni Kanun’un ticaret şirketlerine ilişkin bölümünde yer alan önemli değişikliklere ilişkin bu özet çalışmayı Sayın Bige Tekinalp’in değerli katkılarıyla hazırladı. Bu kitap ile PwC Türkiye olarak bu konuda sadece bir öncü adım daha atıyoruz. Yapacak çok işimiz olduğunun bilinci ve her zaman olduğu gibi ülkemizdeki bu gelişim sürecine elimizden gelen tüm katkıyı vermeye devam etme sorumluluğu içindeyiz. Yeni TTK ile ilgili her konuda PwC Türkiye olarak tüm yetkinliğimizle yanınızda olmaya devam edeceğiz.

Saygılarımızla,

6 Şirketler Hukukuna İlişkin Ortak Kurumlar

Türk Ticaret Kanunu Yürürlük Tarihi Ticaret Kanunu 14 Şubat 2011’de Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’da belirtildiği üzere Yeni Türk Ticaret Kanunu, -iki grup hüküm müstesna-, 1 Temmuz 2012’de yürürlüğe girecektir.

a) Birinci grubu sermaye ortaklıklarının bilgi toplumu hizmetlerine özgülemek amacıyla açacakları internet sitesine ilişkin hükümler oluşturmaktadır. İnternet sitesi, modern ticaret hukukunun kullandığı bir bilgi açıklama aracıdır. Sermaye ortaklıklarının paysahiplerini veya ortaklarını, işçilerini, tedarikçilerini; tahvil, finansman bonosu vs. gibi borçlanma senedi alacaklılarını, nihayet yatırımcıları ilgilendiren seçilmiş bilgiler bu sitede yer alacaktır. İşte bu mekanizmaya ait hükümler 1 Temmuz 2013’den itibaren uygulanacaktır.

b) İkinci grup, sermaye şirketlerinin Uluslararası Denetleme Standartlarının özdeşi olan Türkiye Denetleme Standartlarına göre denetlenmesi hakkındaki hükümlerle finansal raporlama standartlarından meydana gelir. Gerçek ile tüzel kişi tacirlerin Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın (IFRS) özdeşi olan Türkiye Muhasebe Standartları’na tabi olmasını öngören finansal raporlamaya ilişkin düzenlemeler 1 Ocak 2013’den itibaren geçerli olacaktır.

Yeni Türk Ticaret Kanunu - Geleceği Hazırlayan Bir Düzenleme

I. Şirketler Hukukuna İlişkin Ortak Kurumlar


A. Kurumsal YönetimYeni Türk Ticaret Kanunu’na (“Yeni Kanun”) hâkim olan düşünce; kurumsal yönetişim, yani “Corporate Governance”ın, halen borsa şirketleri için öngörülen kurallar bütünü olmasına rağmen, esasında tüm işletmelere uygulanması gereken bir kodeks olduğudur. Bu kodeks yatırımcıya güven vermeyi, sürdürülebilir gelişmeyi hedefler. Bu sebeple Yeni Kanun, tüm sermaye şirketlerine uygulanan iyi yönetime, iç ve bağımsız denetime ilişkin somut hükümler getirmiştir. Yeni Kanun’un amacı son yıllarda dünyada yaygınlık kazanan ancak ülkelerin ekonomik finansal, siyasal ve kültürel yapılarının farklılığı dolayısıyla çeşitlilik gösteren bu açılımı, Türk hukukuna sade ve karmaşa yaratmayacak şekilde yansıtmaktır. Yeni Kanun’a temel oluşturan kurumsal yönetim kodeksi şöyle özetlenebilir.

1. Yeni Kanun’un kurumsal yönetim yaklaşımı dört ana temel üzerine oturmaktadır. (1) derinlemesine şeffaflık, (2) adillik, (3) hesap verilebilirlik, (4) sorumluluk. Bu dört ana temel, kurumsal yönetim öğretisinde evrensel niteliktedir.

2. Derinlemesine şeffaflık, münferit şirketin ve şirketler topluluğunun (1) Finansal Tablolarında, (2) Yönetim kurulunun (“YK”) yıllık faaliyet raporunda, (3) Bağımsız denetiminde, (4) İşlem denetçisinde ve (5) Tüm denetleme raporlarında aranmıştır.

3. Adillik, menfaatler dengesi kurularak ve nesnel adalet ile sağlanmıştır.

4. Hesap verilebilirlik, YK raporlarında, bilgi akışında, geniş bilgi ve inceleme haklarında somutlaşmıştır.

5. Sorumluluk, hesap verilebilirliğe paralel olarak düzenlenmiştir.

6. Pay sahiplerine tanınan dava, aktif ve pasif bilgi alma, inceleme hakları, kolay işleyen hukuki mekanizmalar eşliğinde oluşturulmuştur.

7. Azlık hakları listesi zenginleştirilmiştir.

8. İmtiyazlı paylar sınırlandırılmıştır.

9. YK’da pay sahipleri grupları ile azlığın temsil edilmesi olanakları artırılmıştır.

10. Sermaye Piyasası Kurulu’na (“SPK”) kurumsal yönetim kodeksi yapma tekeli verilmiştir. Bu yetki, kodeksin güncelliğini ve dinamizmini sağlayacaktır.

11. Halka açık YK’ya kurumsal yönetim raporu yayımlamak zorunluluğu getirilmiştir.

12. Organlarda profesyonelliğe ve uzmanlaşmaya vurgu yapılmıştır.

B. Sermaye Şirketlerinin İnternet Sitesi, Bilgi Toplumu Hizmetleri ve Erişim HakkıYeni Kanun’da her sermaye şirketi bir internet sitesi açmaya, böyle bir site mevcutsa bir bölümünü bilgi toplumu hizmetlerine özgülemeye mecbur tutulmuştur.

Yeni Kanun “bilgi toplumu”nu bilgiye ulaşabilen toplum olarak anlamaktadır. Bu yaklaşım,


sermaye şirketleri bağlamında gerçekleşmektedir. İnternet sitesine;

1. a. Şirketle ilgili olup, pay sahibini, küçük yatırımcıyı, alacaklıyı ve şirkette menfaati olan kişileri ilgilendiren tüm bilgiler,

b. Genel kurul (“GK”) toplantısı belgeleri ve çağrıları,

c. Yılsonu ve ara dönem finansal tabloları ile birleşme, bölünme bilançoları,

d. Denetleme raporları (denetçi, işlem denetçisi, özel denetçi ve benzeri raporları),

e. Değerleme raporları,

f. Rüçhan hakkı kullanma çağrıları,

g. Tasfiyeye ilişkin ilanlar,

h. İptal davası ilanları, ve benzeri bilgiler konulur.

2. İnternet sitesine erişim açık ve engelsizdir. Bundan erişim olanağı ve erişim hakkı doğar.

3. Bu site elektronik GK ve YK’yı gerçekleştirir, oy kullanımını sağlar.

4. Bir çeşit eksiksiz, görsel elektronik sicil dosyasıdır.

5. Site Türk hukukuna menfaat sahibi (Stakeholder) kavramını getirmiştir.

6. İnternet sitesine konulan içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalır, aksi halde konulmamış sayılır. Finansal tablolar için bu süre beş yıldır. Yeni Kanun 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren yürürlüğe girmekle birlikte, internet sitesine ilişkin hükümleri içeren 1524 üncü madde 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.

C. Tek Pay Sahipli Anonim Şirket (“A.Ş.”) ve Tek Ortaklı Limited Şirket (“L.Ş.”)Genel Olarak

Yeni Kanun’un büyük bir ihtiyaca cevap veren bir diğer önemli yeniliği de tek pay sahipli A.Ş. ve tek ortaklı L.Ş.’dir. Bu tek kişilik şirket, Yeni Kanun’da, Avrupa Birliği’nin (“AB”) şirketlere ilişkin 12. yönergesinin Türk hukukuna aktarılması yoluyla düzenlenmiştir.

• Tek pay sahipli A.Ş. ve tek ortaklı L.Ş. hem kurulabilir hem de çok pay sahipli/ortaklı olarak kurulan A.Ş. ve L.Ş. daha sonra tek pay sahibine veya ortağa düşerlerse, yasal bir şekilde yine faaliyetlerini sürdürebilirler.

• Şirket tek kişiyle kurulmuşsa ticaret sicilinde bu niteliği, tek ortağın adı, ticaret unvanı, adresi tescil ve ilan edilir.

• Şirket birden çok pay sahibiyle veya ortakla kurulmuş olup da daha sonra pay devri,


çıkma ya da çıkarılma gibi işlemlerle pay sahibi veya ortak sayısı bire düşmüşse, şirket faaliyetine aynen devam eder ve tüzel kişiliğini korur, hali hazırda yürürlükte olan Türk Ticaret Kanunu’nun (“TK”) aksine, bu halde fesih davası açılamaz. Ayrıca bu durum hemen ticaret siciline tescil ve ilan edilir ve tek ortak haline gelen kişiye ilişkin kimlik bilgileri verilir.

• Şeffaflık ve kamuyu aydınlatma ilkesinin gereği olan bu tanıtıcı ve açıklayıcı bildirim yapılmazsa, bundan hem YK hem de tek pay sahibi/ortak; hatta bir yoruma göre şirketi bu konuma sokan işlemin diğer tarafı da sorumlu tutulabilir.

• Tek pay sahibi veya ortak tek başına GK’nın bütün yetkilerini kullanabilir, bütün kararları alır, ancak GK sıfatı ile verilen bütün kararların GK kararı olduğunun belirtilmesi ve kararların yazılı olması şarttır.

• Tek pay sahibi/ortak kendi kendisiyle ancak yazılı olarak işlem yapabilir. Aynı kural; tek ortaklı veya pay sahipli şirketin temsilcisiyle tek ortağın kendisi veya şirket arasındaki işlemlerde de geçerlidir. İş hayatının ölçülerine göre günlük işlem sayılan işlemler için söz konusu kural uygulanmaz.

Tek kişilik şirket “şirket” kavramı ile çelişmez mi?

Tek kişilik şirket “şirket” kavramı ile çelişmez. Yeni kurama göre şirket; birden ziyade ortağı olan bir kişi birliği değil, üretim yapan, mal ve hizmet arzeden işletmesel bir örgütlenmedir. Şirket, bir işletme konusunun elde edilmesi için işlemekte olan birimin adıdır. Yeni kurama göre, şirketin tek pay sahibi veya ortağı olabilir, ancak 10-15 kişilik yönetim kurulu, çeşitli denetim komiteleri ve kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde birçok komisyonları bulunabilir. Önemli olan işletme konusuna uygun, en iyi yönetim ve denetime tabi düzendir. Şirketi tanımlayan unsur, bir işletme konusunun elde edilmesi için yönetimsel örgütlenme, etkin denetim, rekabet edebilir bir güce sahip bulunma, ulusal ve uluslararası piyasaların bir parçası olmaktadır. Ortak sayısı marjinalde kalan, belirleyici olmayan bir noktadır. Ortak sayısı borsa şirketi veya halka açık şirket olarak tanımlamada etkilidir, ancak şirketi, modern anlayışta tanımlamaz. Pay sahibi sayısının önemli olduğu tek durum şirketin pay senetlerinin borsada işlem görmesidir. Bu nitelik, şirketi Borsa A.Ş. sınıfına sokar. Tek kişilik A.Ş. kolaylıkla Borsa A.Ş.’ye dönüşebilir. Bu derece esnek olanaklara sahip bulunan bir şirketi tek pay sahipli veya ortaklı diye şirket saymamak aşırı şekilcilik olur.

Tek pay sahipli A.Ş. veya tek ortaklı L.Ş.’ye olanak vermeyen hukuk sistemleri, derneklerin, vakıfların, sendikaların, üniversitelerin kendileri ile ilgili şirketler kurması imkanını ortadan kaldırmıştır.

Tekpaysahipliveyaortaklışirketşugereksinimlerecevapverir.

1. Tek kişi işletmesinden sınırlı sorumlu bir şirket türüne, yani A.Ş. veya L.Ş.’ye geçmek isteyen işletme sahibinin, bu şirketi tek kişiyle kurması olanağını sağlar. Böylece şirket sahibinin yanına “saman adam” gibi kişileri alması zorunluluğu ortadan kalkmış olur.


D. Şirketler TopluluğuGenel Olarak

Birden çok sermaye şirketinin, hakimiyet (kontrol altında tutma) ilişkileri bağlamında, önceden belirlenmiş ve somut politikalara göre yönetilmesi amacıyla oluşturulan şirketler topluluğu (“Topluluk”) Türk hukukunda ilk defa Yeni Kanun ile düzenlenmiştir. Şirketler topluluğu Anglo-Amerikan çevrelerinde “Corporate Group” Alman hukukunda “Konzern” diye anılır.

Yeni düzenleme ile önemli bir kanun boşluğu doldurulmuş ve önemli bir ihtiyaca cevap verilmiştir. Bu hükümlerle:

• Kontrol altında tutan hâkim (ana) şirket ve kontrol altında bulunan bağlı (yavru) şirket kavramları açık tanımlara kavuşmuş ve bunların hukuki konumları ile ilişkilerinin düzeni belirlenmiştir.

• Hâkim ve bağlı şirket konumlarına sahip şirketlerin bunu kamuya açıklamaları öngörülerek modern şirketler hukukunu temellendiren şeffaflık ilkesinin gerekliliği yerine getirilmiştir.

• Hâkim ve bağlı şirket ilişkilerinin bu her iki şirket yönetim kurulunca her yıl bir rapora bağlanması zorunluluğu öngörülmüştür. Böylece bu şirketlerin yönetimlerinin ilişkinin sonuçları hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olmaları sağlanmıştır. Bu bilgi ile yönetim kurulları bağlı şirketin durumunu daha iyi göreceklerdir. Anılan raporla, yönetim kurulları şirket temelinde kayıpları ve kazançları açıkça belirleyebilecek ve kararlarını bilinçle alacaklardır.

• Yeni Kanun, bu raporların kamuya açıklanmamasını, sadece sonuç bölümünün yıllık faaliyet raporuna alınmasını öngörerek gizliliğe tam anlamı ile uymuştur.

• Yeni Kanun, ilk defa karşılıklı iştirak fenomenini de Avrupa Birliği düzenlemelerine

2. Bir vakıf, dernek veya üniversite, bir şirket kurmak istediğinde, doğal olarak, bu şirketin tek ortağı veya pay sahibi olabilir. Bu ortağın yanına yapay pay sahipleri veya ortaklar alınması çoğu kez bu kuruluşların amacıyla bağdaşmaz.

3. Bir A.Ş. veya L.Ş. kendi işletme konusunun yan sanayini kurmak isterse, bunu tek başına ve bu yeni şirkete dayanarak yapabilir. Örneğin, bir buzdolabı üretim şirketi, buzdolabının kapak rafları için bir plastik şirketi kuracaksa yanına ihtiyacı olmadığı halde ortak almak zorunluluğundan kurtulur.

4. Tek pay sahipli veya ortaklı şirket Avrupa ülkelerinde çok yaygın olduğu için Türkiye’ye yatırım yapmak isteyen şirketler Türkiye’deki doğrudan yatırımlarını tek pay sahibi ve ortak olarak bizzat kurabilir.


uygun hükümlere bağlamıştır. Karşılıklı iştirakin kötüye kullanılmaya müsait olduğu ve hakim pay sahibi ile yönetim kurulu tarafından yönetimlerini güçlendirici bir silah olarak kullanılabileceği hallere kapı kapatılmıştır.

Hakimiyetin Kötüye Kullanılması

Yeni Kanun, bağlı şirketteki, Topluluğa dahil olmayan pay sahiplerini, çeşitli dava hakları ve diğer mekanizmalarla korumuştur. Bunlar arasında, Topluluk dışındaki pay sahiplerinin paylarını hakim ortağa satarak bağlı şirketten ayrılmaları (sell-out) olanağını öngören hükümler de vardır. Pay sahipleri ile şirket alacaklılarına tanınan dava hakları, bağlı şirketin kayıplarının belli bir süre içinde telafi edilmesine ilişkin yeni açılımlardır.

Yeni Kanun, hakim şirketin hakimiyetini kötüye kullanmasının hukuki sonuçlarını iki büyük kategoride düzenlemiştir.

Birinci kategoride, ana şirketin hakimiyetini,

• Bağlı şirketin, işinin bir kısmını, fonlarını, personelini, üretim araçlarını, karını; Topluluktaki başka bir bağlı şirkete veya hâkim şirkete devretmesi amacıyla kullanması,

• Bağlı şirketin, üretim birimlerini, Topluluğun başka bir bağlı şirketi lehine kapatması, yenilememesi, kapasitesini artırmaması, ihaleye girmemesi için bir araç haline getirmesi,

• Bağlı şirketin Topluluğun başka bir şirketi veya ana şirket için kefil olması, garanti vermesi, borç yüklenmesi, alacak sağlaması yönünde harekete geçirmesi,

İkinci kategoride ise,

• Hakimiyet kullanılarak bağlı şirketin başka bir veya birkaç Topluluk şirketiyle birleşmesi,

• Bir topluluk şirketinin bunlar lehine bölünmesi,

• Bir topluluk şirketinin haklı bir sebep yokken topluluk menfaati için tür değiştirmesi,

• Bir topluluk şirketinin topluluk menfaati için menkul kıymet ihraç etmesi,

• Topluluk menfaati için esas sözleşmesini değiştirmesi yer alır.

Birticaretşirketinindiğerbirticaretşirketinikontrol(hakimiyet)altınaalmasınınaraçları;

• Oy haklarının çoğunluğuna sahip olmak veya,

• Yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlamak hakkını haiz bulunmak veya,


E. Şirketlerde Yapısal Değişiklikler Yapısal Değişikliklere Hâkim Ortak İlkeler

Yeni Kanun’un birleşme, bölünme ve tür değiştirmeye ilişkin hükümlerini ticaret ortaklıklarında “yapısal değişiklikler” başlığı altında toplayabiliriz. Yapısal değişikliklerin her üç tipine de uygulanan ortak ilkeler şunlardır:

• Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak tek başına veya diğer pay sahipleriyle ya da ortaklarla birlikte oy haklarının çoğunluğunu (oy sözleşmeleri) elde etmek veya,

• Bir borçlar hukuku sözleşmesi gereğince şirketi yönetmek ve yöneltmek (hakimiyet sözleşmeleri).

Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde yani borsa-şirketlerinde, çoğunluğa sahip olmadan şirketin yönetilmesi hakimiyete karinedir. Yani, aksi ispatlanabilir.

Şirketintepesinde

• Yerli/yabancı bir ticaret şirketi,

• bir gerçek kişi,

• şirket dışında dernek, vakıf, sendika gibi bir tüzel kişi,

• tüzel kişi olmayan bir topluluk da (miras ortaklığı, adi şirket/konsorsiyum), yer alabilir.

• Bu hâkim yerli/yabancı olabilir. Merkezi yurtiçinde/dışında bulunabilir.

Tüm bu hallerde Yeni Kanun’un ilgili hükümleri uygulanır.

YüzdeYüz(Tam)HakimiyetHali

Bir ticaret şirketi, bir sermaye şirketinin yüzde yüzüne sahipse (tam hakimiyet), bu şirket üç istisnai hal haricinde Topluluğun belirlenmiş ve somut politikaları gereği olmak üzere bağlı şirkete talimat verebilir. Bu üç istisnai hal şudur:

1. Bağlı şirketin ödeme gücünü aşan,

2. Varlığını tehlikeye düşürecek olan,

3. Önemli varlıklarını yitirmesine yol açabilecek nitelik taşıyan talimatlar. Kısaca: Bu üç halde, tam hakimiyet mevcut olsa bile, talimat verilemez.

GüvendenDoğanSorumluluk

Topluluk, toplumda büyük itibara kavuşmuş ve güven yaratmışsa, bu güveni Topluluk bağlamında kullanırsa sorumlu olur.


• Ülkesellik: Yapısal değişiklikler Yeni Kanun’da ülkesellik ilkesi bağlamında gerçekleşir. Sınır aşan birleşme ve bölünme Türk hukukunda mevcut değildir.

• Merkez Taşınmaları: Yeni Kanun, TK gibi bazı şartlara bağlı olarak bir şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına izin vermiştir. Türk Ticaret Kanununun Uygulanması ve Yürürlüğü Hakkında Kanun Türk hukukunda ilk defa yurt dışına taşınmayı ayrıntılı bir şekilde düzenlemiştir. Bir işletmenin yurt dışındaki merkezini Türkiye’ye taşıması ise Ticaret Sicili Tüzüğünde yer almaktadır.

• Koruma: Her birleşme ve bölünmede ve tür değiştirmede devrolunan veya bölünen, tür değiştiren şirketteki ortaklık payının ve haklarının ve intifa senedinden doğan intifa hakkının, tahvil ve benzeri borçlanma senetlerindeki hakların gidilen yeni şirkette aynen devamı ve korunması ilkesi hakimdir. Bu ilkenin ortaklık payından doğan haklar dışındaki hakların korunması kısmı yenidir.

• Yapısal değişiklikler, bir bilanço bağlamında gerçekleşir. Yapısal değişiklik sürecinde aktif ve pasif varlıklarda değişiklikler, sonucu etkileyen değişiklikler olursa hesaplamalar değişir.

• Tüm hak sahiplerine inceleme hakkı verilmiştir.

• Yapısal değişiklik işlemlerinin işlem denetçisi aracılığıyla denetlenmesi kabul edilmiştir.

• Yapısal değişiklikten işçiler korunmuştur.

• Yapısal değişikliklere ilişkin özel bir iptal davası ve sorumluluk öngörülmüştür.

Yeni Kanun, şirketlerde yapılacak yapısal değişiklikleri, yani bölünme, birleşme ve tür değiştirmeyi 60 maddede düzenlemiştir. Bu hükümlerin çoğu, ortakların, ortaklık alacaklılarının, işçilerin korunması; bunların haklarının ve alacaklarının güvence altına alınmasına ilişkindir. Koruyucu kurum, mekanizma ve dava haklarının bir kısmı tüm yapısal değişiklikler için ortak hükümlere bağlanmıştır; diğerleri ise paralel düzenlemeler olup, farklılıklar özel kurallara tabi tutulmuştur. Aşağıda bölünme açıklanırken gerekli bilgiler verilecek, birleşme ve tür değiştirmede aynı ayrıntıya inilmeyecektir.

BölünmeGenel Olarak

TK’da sermaye şirketlerinin yeniden yapılandırılmalarında önemli rol oynayan bölünmeye ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bu konudaki ilk ve tek kanuni düzenleme 2001 yılında 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (“KVK”) 38. ve 39. maddelerinde yapılan değişikliktir. 21 Haziran 2006 tarihinde yürürlüğe giren 5520 sayılı KVK’nın 19. ve 20. maddeleri bu ilk kuralların yerini almıştır. KVK’da tam ve kısmi bölünme tanımlanmış olmakla beraber, bölünmeye özgü usul gösterilmemiştir. Ayrıca bölünmenin tarafları ile bunların ortaklarını koruyucu kurallar da mevcut değildir. İlk düzenlemede önemli hukuki boşluklar bulunduğundan, bölünme işlemine, uygulamada hemen hemen hiç başvurulmamıştır. Bunun üzerine, T.C. Maliye Bakanlığı ile T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, “Anonim ve Limited Şirketlerin Kısmi Bölünme İşlemlerinin Usul ve Esaslarının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ” adı altında 16 Eylül 2003 tarihinde Resmi Gazete’de


yayımlanan ortak bir tebliğ çıkarmıştır. Bu tebliğin pratik çözümler getirmesi sebebiyle bölünme işlemi sermaye şirketleri açısından uygulama alanı bulmuştur. Ancak, söz konusu tebliğde yalnız kısmi bölünmeye ilişkin usul ve esaslara yer verilmiştir. Şirketlerin tam bölünme yoluyla bölünmelerine ilişkin hiçbir yasal kural bulunmamaktadır.

Yeni Kanun, 82/891/AET sayılı Yönergesini ve İsviçre Birleşme Kanunu’nu model alarak, sermaye şirketlerinin ve kooperatiflerin tam ve kısmi bölünmelerini ayrıntılı bir şekilde hukukumuza getirmiştir. Böylece, Türk hukukunda hem kısmi hem de tam bölünmenin sermaye şirketleri ve kooperatifler açısından tam olarak uygulanmasının önü açılmıştır.

Bölünme Türleri:

Bölünme, Yeni Kanun’da bir açıdan,

• Tam ve

• Kısmi

bölünme olarak, bir diğer açıdan

• Simetrik (oranların korunduğu) ve

• Asimetrik (oranların korunmadığı)

bölünme şeklinde, başka bir açıdan da,

• Ortakların bölünen şirkette ortak oldukları veya

• Yavru ortak oluşturan bölünme diye türlere ayrılmıştır.

Tanımlar

Bir ticaret şirketinin tüm malvarlığının bölümlere ayrılıp, mevcut bir diğer veya yeni şirkete/şirketlere devredilmesi, bölünen şirketin ortaklarının, bölünen parçaları devralan şirketlerde pay ve hak iktisap etmeleri, bölünenin ortadan kalkması tam bölünmedir. Bir şirketin malvarlığının bölümlere ayrılıp, bunun bir bölümünün bölünen şirkette kalıp, diğer bölümünün veya bölümlerinin mevcut veya yeni şirketlere devredilmesi, bölünen şirketin ortaklarının devralan şirketlerde pay ve hak elde etmesi, bölünen şirketin kendisinde kalan bölümle yaşaması kısmi bölünmedir.

Tam bölünmede bölünen kurum tasfiyesiz olarak infisah etmesine (ettikten sonra da tüzel kişiliğini kaybetmesine) rağmen, kısmi bölünmede bölünen şirket bölünme sonrasında da hukuki varlığını, tüzel kişiliğini sürdürmektedir. Bölünme, ticaret siciline tescille geçerlilik kazanır.

Tam veya kısmi bölünen şirketin ortaklarının devralan şirketlerde bölünen şirketteki paylarının tam oransal karşılığını almaları oranların korunduğu (simetrik), karşılığın oransal olmaması oranların korunmadığı (asimetrik) bölünmedir.

Devralan şirkette, bölünen şirketin kendisinin ortak olması ise yavru şirket oluşturmaktır.

Koruyucu Hükümler ve Mekanizmalar

Bölünme hukuku, Yeni Kanun’da AB’nin şirketlere ilişkin 6. Yönergesi hükümlerine göre,


bir taraftan bölünmeye katılan şirketlerin ortaklarının, diğer taraftan alacaklıların ve işçilerinin korunmasının sağlanmasıyla köklü değişikliğe uğramıştır.

Koruma hükümleri şöyle sıralanabilir:

1. Hakların Sürekliliği İlkesi: Devrolunan şirketlerin ortaklarının ortaklık hakları, kapsam, nitelik ve içerik yönünden devralan şirkette aynen devam ettirilmiştir (hakların sürekliliği ilkesi). Bu ilke bağlamında;

• Ortağın, devrolunan ortaklıktaki ortaklık payı ne ise devralan şirkette de oransallık ilkesine göre aynı paya sahip olması sağlanmıştır.

• İmtiyazlı paya imkan varsa imtiyazlı pay verilmesi yoluna gidilmiştir.

• Oysuz paya oysuz, olmuyorsa oylu pay alma hakkı sağlanmıştır.

• İntifa senedi sahibine eşdeğer hak sağlanmış veya senedin satın alınması hükme bağlanmıştır.

2. Ayrılma Akçesi: Bölünmeye katılmak istemeyen ortağa, bu konuda anlaşma olursa ayrılma akçesi alarak şirketten ayrılması olanağı tanınmıştır.

3. Bölünme Sözleşmesi / Planı: Yönetim organlarınca ayrıntılı ve şeffaf bölünme sözleşmesinin/bölünme planının hazırlanması zorunludur. Bu sözleşmede/ planda bulunması gerekli asgari kayıtlar (asgari içerik), Yeni Kanun’da açıkça gösterilmiştir. Hem bölünme sözleşmesinin hem de bölünme planının, bölünmeye katılan ortaklıkların genel kurulları tarafından onaylanması gerekir.

4. Bölünme Raporu: Bölünmeye katılan ortaklıkların yönetim organlarının, aydınlatıcı, şeffaf ve hukuk güvenliğini sağlayan bölünme raporu hazırlamaları şarttır. Yeni ortaklık kuruluyorsa onun ortaklık sözleşmesi de bölünme planına eklenir.

5. Denetleme: Bölünmeye katılan ortaklıkların, bölünme sözleşmesini veya bölünme raporunu ve bölünmeye esas oluşturan bilançoyu bu konuda uzman bağımsız denetçiye denetlettirmeleri öngörülmüştür. Tüm ortakların onaylaması halinde küçük ölçekli şirketler denetlemeden vazgeçebilir.

6. İnceleme Hakkı: Bölünmeye katılan ortakların,

• Bölünme sözleşmesini veya planını,

• Bölünme raporunu,

• Denetleme raporunu,

• Son üç yıllık finansal tabloları, faaliyet raporlarını ve varsa ara finansal tabloları

inceleme hakları vardır.

7. Alacakların Güvence Altına Alınması veya Ödenmesi: Bölünmeye katılan ortaklıkların alacaklıları, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ve ortaklık sözleşmesinde belirtilen gazetelerde 3 kez yapılacak ve internet sitesine de konulacak ilanla, alacaklarını bildirmeye ve güvence talep etmeye çağrılırlar. İlanların yayınından itibaren 3 ay


içinde talepte bulunan alacaklıların alacakları güvence altına alınmak ya da ödenmek zorundadır. Bazı alacakların ödenmesi diğer alacaklıları zarara uğratmamalıdır.

8. Bölünme sözleşmesi veya bölünme planıyla kendisine borç yüklenen birinci derecede sorumlu bulunan ortaklık, alacaklıların alacaklarını güvence altına almaz veya ifa etmezse, belli şartların yerine gelmesi halinde, bölünmeye katılan diğer ortaklıklar (ikinci derecede sorumlu ortaklıklar) müteselsilen sorumlu olur.

9. Sorumluluk: Bölünmeye giden ortaklığın borçlarından bölünmeden önce sorumlu olan ortakların sorumlulukları, bu borçların veya borçları doğuran sebeplerin bölünme kararının ilanından önce doğmuş olması şartıyla, bölünmeden sonra da devam eder.

10. Zamanaşımı: Ortakların kişisel sorumluluğu, bölünmenin ilanından itibaren 3 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

11. İşçilerle yapılan hizmet sözleşmeleri, işçi itiraz etmediği takdirde, devir gününe kadar bu sözleşmeden doğan tüm hak ve borçlarla birlikte devralan ortaklığa geçer. Hizmet sözleşmeleri kanuni işten çıkarma süresinin sonunda sona erer. Devreden ve devralan, hizmet sözleşmesinin sona erdiği tarihe kadar muaccel olacak alacaklar için işçiye karşı müteselsilen sorumludur. Yeni Kanun’da koruma, İş Kanununun 6. maddesinde öngörülenden daha kapsamlı ve güvencelidir.

12. İptal Davası: Bu konulara ilişkin ihlallerin varlığında, bölünme kararına olumlu oy vermemiş ve bunu tutanağa geçirmiş olan ortaklıkların ortakları, bölünme kararının Ticaret Sicil Gazetesinde yayınlanmasından itibaren 2 ay içinde iptal davası açabilir. İlanın gerekmediği hallerde süre tescil tarihinde başlar.

13. Tazminat Davası: Bölünmeye herhangi bir şekilde katılmış kişilerle, denetleme yapmış olanlar, ortaklıklara, ortaklara ve alacaklılara karşı, kusurlarıyla verdikleri zararlardan sorumludur.

Geçerli Olan ve Olmayan Bölünmeler

Sermaye şirketleri ve kooperatifler, yine sermaye şirketlerine ve kooperatiflere bölünebilir.

Bölünmede Şeffaflık

1. Sözleşmeler, planlar ve raporlar için kanunen zorunlu içerik belirlenmiştir.

2. Denetlemeyi uzman ve bağımsız denetçiler yapar.

3. Tüm bölünme belgeleri şirketin internet sitesine konulur.

Birleşme

Yeni Kanun, birleşmenin her iki türünü de tanımıştır. Bu türler:

• Devralma ve

• Yeni kuruluş

olup, evrenseldir. Tanınan başka tür yoktur.


Geçerli Olan ve Olmayan Birleşmeler

Yeni Kanun hangi şirketin veya kooperatifin hangi şirket veya kooperatifle birleşeceğini görsel bir liste halinde hüküm altına almıştır.

Ticari İşletmenin Birleşmesi

Ticari işletme de bir şirketle, devralınma yoluyla birleşebilir.

Pay Sahiplerini, Alacaklıları ve İşçileri Koruyan Hükümler, Mekanizmalar

Koruyucu hükümler ve mekanizmalar bazı farklılıklarla bölünmedekilerle aynıdır. Birleşmede bölünmeden farklı olarak;

1. Birleşme sözleşmesi veya birleşme raporu, denetleme raporu ve son üç yılın finansal tabloları, yıllık faaliyet raporları, gereğinde ara dönem finansal tablolar, birleşmeye katılan ortaklıkların ortakları dışında, intifa senedi sahiplerinin, menkul kıymet hamillerinin ve menfaati bulunan diğer ilgililerin incelemesine sunulur.

2. Bu inceleme hakkı, tüm ortakların onaylaması halinde, küçük ölçekli ortaklıklarda kaldırılabilir.

3. Birleşmeye katılan ortaklıkların alacaklıları, birleşmenin hukuken geçerlilik kazanmasından (Ticaret Sicili Gazetesinde yayımdan) itibaren 3 ay içinde taleplerini şirkete iletmelidirler.

Tür Değiştirme

1. Tür değiştirmeyi -bilindiği üzere- TK sadece bir maddede düzenlemiştir. 1970’li yıllarda Türk şirketler hukuku öğretisi, takdire değer katkılarda bulunarak kurumun tüm yönleriyle aydınlanmasını sağlamış, türleri açıklamış ve koruyucu ilke ve kuralları belirlemiştir. Yargıtay da öğretiyi aynen izleyerek tür değişikliğine ilişkin ilkesel kararlar vermiştir. 1980’e ulaşıldığında bu kurum Türkiye’de derinlemesine biliniyordu.

2. Yeni Kanun, bu mirası kanunlaştırmıştır. Ancak öğreti, TK bağlamında, tür seçme özgürlüğü ilkesini sınırsız kabul etmişken, Yeni Kanun geçerli (caiz) olan tür değiştirmelerini, görsel bir liste halinde hükme bağlamıştır.

3. Yeni Kanun’un, pay sahiplerini, alacaklıları ve işçileri koruyan hükümleri, TK’da mevcut olan büyük bir boşluğu doldurmaktadır. Bu hükümler ve şeffaflık araçları bölünmede olduğu gibidir.

4. TK’da bir eksiklik olan menfaat sahiplerinin inceleme ve dava haklarıyla tür değiştirmenin denetlenmesi de Yeni Kanun’da kapsamlı ve etkili hükümler öngörülerek düzenlenmiştir.


F. IFRS/UFRS’nin Özdeşi Türkiye Muhasebe Standartları ile Ticari Defterlerin Yeni DüzeniGenel Olarak

1. Yeni Kanun’un ticari defterlere ilişkin bölümü ile, sermaye şirketlerinin ve şirketler topluluğunun finansal tablolarına ve yönetim kurulunun yıllık raporuna dair hükümleri, köklü yenilikler getirmiştir.

• Defter tutma yükümlülüğü, envanter, açılış bilançosu, finansal tablolar, bilanço ilkeleri, aktifleştirme yasağı, karşılıklar, dönem ayırıcı hesaplar, değerleme ile saklama ve ibraz hakkındaki kurallar tamamıyla yenidir.

• Yeni Kanun, ayrıca artık modern kanunlarda rastlanılmayan ticari defterlerle ispat usulü hakkındaki özel rejime yer vermemiştir.

2. Yeni Kanun, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nu (“TMSK”), Türkiye Muhasebe Standartları’nın (“TMS”) tespit edilip, yayımlanmasında tek ve münhasır yetkili kurum olarak kabul etmiş, TMSK’ya buna uygun tekel yetkileri vermiştir. Amaç:

• Şirketlerimizin uluslararası piyasalarda kabul gören finansal raporlamayı kullanmalarını sağlamak, onların bu piyasaların aktörleri olmalarının yollarını açmak,

• Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na (“IFRS/UFRS”) özdeş TMS’lerin yayımlanmasını gerçekleştirmek,

• Türk işletmelerinin bu alanda uluslararası pazarların dilini konuşmasını sağlayarak Türk işletmelerinin sürdürülebilir rekabet gücünü artırmak,

• Bu suretle, Türkiye’yi ekonomide stratejik derinliği olan politikalara ulaştırmaktır.

Yürürlük

Yeni Kanun TMS’lerin uygulanması ile ilgili ayrıntılı hükümler içermektedir.

• Türkiye Muhasebe Standartları ile ilgili hükümlerin yürürlüklerine ilişkin kurallar şöyledir. Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları:

a) Büyük ölçekli sermaye şirketleri ile bunların konsolidasyon kapsamına giren bağlı şirketleri, iştirakleri ve şirketler toplulukları,

b) Sermaye Piyasası Kanununa göre, ihraç ettikleri sermaye piyasası araçları borsada veya teşkilatlanmış diğer bir piyasada işlem gören şirketler, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve konsolidasyon kapsamına alınan diğer işletmeler,

c) Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankalar ile bağlı ortaklıkları,

d) Sigortacılık Kanununda tanımlanan sigorta ve reasürans şirketleri,

e) Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda tanımlanan emeklilik şirketleri,


bakımından 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girer.

• Küçük ve orta ölçekli sermaye şirketleri ile yukarıda sayılanlar dışında kalan her ölçüdeki gerçek ve tüzel kişi tacirler için yayımlanan ve yayımlanacak olan özel Türkiye Muhasebe Standartları 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girer.

• Yeni Kanun’un anonim şirketlerin denetlenmesine ilişkin 397 ilâ 406 ncı maddeleri 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girer.

• Söz konusu şirketler 1 Ocak 2013 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap dönemi için, gerek ticari defterlerinin tutulmasında, gerek münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde, TMSK tarafından yayımlanmış olan TMS’leri uygulamak zorundadır.

Yukarıda sayılan şirketler 31 Aralık 2012 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte sona erecek olan hesap dönemlerine ilişkin ticari defterlerine dayanarak hazırlayacakları bilançolarını, TMS’ye göre düzeltmek ve düzeltilmiş bilançolarını 1 Ocak 2013 tarihinde veya özel hesap dönemi bulunanlar daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap döneminin açılış bilançosu olarak ticari defterlerine ve finansal tablolarına geçirmek zorundadır.

• Küçük ve orta ölçekli sermaye şirketleri ile büyük ölçekli şirketlerin dışında kalan her ölçekteki tacirler, 1 Ocak 2013 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap dönemi için, gerek ticari defterlerinin tutulmasında gerek münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde, TMSK tarafından yayımlanmış olan özel Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamak zorundadır. Bu tacirler, 31 Aralık 2012 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte sona erecek olan hesap dönemlerine ilişkin ticari defterlerinden çıkaracakları bilançolarını, TMS’ye göre düzeltmek ve düzeltilmiş bilançolarını 1 Ocak 2013 tarihinde veya özel hesap dönemi bulunanlar daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap döneminin açılış bilançosu olarak ticari defterlerine ve finansal tablolarına geçirmek zorundadır.

• Bağımsız denetçi, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketin yetkili organı tarafından en geç 1 Mart 2013 tarihine kadar seçilir. Seçim ile birlikte 6762 sayılı Kanuna göre görev yapan denetçinin görevi sona erer.

31 Aralık 2012 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte sona erecek olan dönemin bilançosu, 6762 sayılı Kanun hükümleri uyarınca 6762 sayılı Kanun hükümlerine göre seçilmiş bulunan denetçi tarafından denetlenir. 1 Ocak 2013 tarihini taşıyan veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarih itibarıyla çıkarılmış bulunan açılış bilançosu, Yeni Kanun’a göre seçilmiş denetçi tarafından ve bu Kanun hükümleri uyarınca denetlenir.

Türk Ticaret Kanununa göre seçilen denetçi, denetimini yeni kanuna göre yapar. Ancak, denetçi, geçmiş yıla ait finansal tablolar ile gerekli karşılaştırmayı yapabilmek için, 6762 sayılı Kanuna veya diğer mevzuata göre hazırlanan finansal tablolara raporunda yer verir.

• Bu fıkra hükümleri uyarınca görevleri ve organ sıfatları son bulan denetçinin veya denetçilerin, 6762 sayılı Kanuna göre toplantıya çağırdıkları genel kurullar toplanır


ve azlık, 6762 sayılı Kanunun 367 nci maddesine göre görevleri sona eren denetçilere başvurmuşsa, o prosedüre devam olunur.

Türkiye Muhasebe Standartları (“TMS”) / Turkiye Finansal Raporlama Standartları (“TFRS”)

Yeni Kanun halka açık olsun olmasın, tüm işletmelerin finansal tablolarının, TMSK tarafından yayınlanan TMS/TFRS’ye göre hazırlanmalarını öngörmüştür. TMS/TFRS, UFRS’nin Türkçe çevirisidir.

Yeni Kanun, muhasebe ve raporlama alanındaki uygulamalara tekdüze uygulama disiplini ve düzenini getirerek, TMS/TFRS’ye göre hazırlanmış finansal tabloların UFRS’ye göre hazırlanmış finansal tablolarla karşılaştırılabilmesini ve TMS/TFRS’ye göre hazırlanmış finansal bilgilerin uluslararası pazarlarda kabulünü sağlamayı amaçlamaktadır.

Daha önceleri belirleyici bir role sahip olmayan önemlilik, karşılaştırılabilirlik, özün önceliği, dürüst gösterim (dürüst resim ilkesi/true and fair view) gibi kavramlar UFRS ile tam uyumlu olan TMS/TFRS’nin kavramsal çerçevesinde yer alacaktır.

Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu;

• Büyük ölçekli şirketler ile sermaye piyasası kurumları, bankalar, sigorta şirketleri, emeklilik şirketleri için TMS/TFRS’leri ve

• Kobiler için özel raporlama standartlarını

yayımlamıştır.

Neden UFRS ?

Geçmiş yüzyılın son on yılından itibaren ivme kazanarak artan sınır ötesi yatırımlar ve şeffaf sermaye piyasalarının doğal bir sonucu olarak, tüm dünyada evrensel nitelikte ortak finansal raporlama standartları gereksinimi ortaya çıkmıştır. Bu gereksinime en geniş katılımlı cevap, Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’ndan gelmiştir. Bu kurul tarafından yayımlanan UFRS’nin uygulanması geniş yaygınlık kazanmıştır. Bugün Avrupa Birliğine üye ülkeler, Avustralya, Kanada, Rusya, Güney Afrika gibi ülkeler UFRS’yi kendi yerel mevzuatlarına adapte etmişlerdir. Dünya’nın büyük ekonomilere sahip ülkeleri ise UFRS’yi adapte etme sürecinde bulunmaktadır. ABD’nin finansal raporlama standartları olan US GAAP ile UFRS arasında da yoğun bir şekilde, aradaki farkları giderme ve tekdüzelik oluşturma çalışması halen devam etmektedir. Tüm bu gelişmelerden hareketle Türkiye’nin dünya ekonomisi ile bütünleşmesinin ve milletlerarası yatırım ve ticaret dünyasına dahil olmasının yolu, kendi yerel muhasebe mevzuatını UFRS’ye uyumlu hale getirmesidir ve Yeni Kanun bunun gerçekleşmesini sağlamaktadır.

G. Sermaye Şirketlerinde Denetleme Temeller, Taşıyıcı Kolonlar

Yeni Kanun sermaye şirketlerinin, yani anonim, limited ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin ve şirketler topluluğunun denetiminde, reformcu bir anlayış ve çağdaş


bir açılımla, köklü bir sistem değişikliği önermektedir. Değişiklik, ulusal ve uluslararası piyasalarda güveni kuracak, yerleştirecek ve Türkiye’ye yeni bir görünüş kazandıracak çapta ve niteliktedir. İleri bir denetim hukuku anlayışının özelliklerini taşıyan denetime ilişkin hükümler, anonim ve Türkiye’de ilk defa denetlenmeye tabi tutulacak limited şirketlerin yapısını ve organsal düzenini teorik ve dogmatik düzeyde değiştirecektir.

Çağdaş yaklaşımlar, uluslararası çapta bilinen muhasebe skandalları sonrasında ABD’de görülen yeni düzenlemeler ve AB’deki oluşumlarla tamamen örtüşen bu konseptin taşıyıcı kolonları şunlardır. Yeni denetim:

1. Uzman, mesleki yönden yeterli, teknik donanımlı, hukuki anlamda özenli, sorumluluğunun bilincinde bulunan,

2. Bağımsız bir denetçi tarafından Uluslararası Denetim Standartları’na uygun,

3. Meslek etiğine bağlı olarak gerçekleştirilen,

4. Mesleğin gereği olan şüphecilikle yapılan,

5. Şeffaf,

bir denetimdir.

Solo ve Konsolide Finansal Tabloların Denetimi

Yeni Kanun’un sisteminde bağımsız denetim - TK’nın aksine - sadece bir sermaye şirketinin denetlenmesine özgülenmemiştir, bağımsız denetim şirketler topluluğunun denetimini de kapsar ve aynı ilke ve hükümlere tabidir. Sermaye şirketinin halka açık, kapalı, büyük, orta ölçekli ya da küçük olması, denetleme ve standartlar açısından bir fark yaratmaz. Konsolidasyona tabi şirketlerin yerli veya yabancı olmaları da denetimin niteliğinde, konusunda, kapsamında ve uygulanan standartlarda değişikliğe yol açamaz.

Olumlu Görüş Almış Finansal Tablolar

Olumlu görüş almış olan finansal tablolar, kanuna ve TMS/TFRS’lere uygun oldukları için genel kurulun her türlü kararına konu olabilirler.

Denetlenmemiş, Olumsuz Görüş Almış, Görüş Verilmekten Kaçınılmış veya Sınırlı Olumlu Görüş Almış Finansal Tablolar

Denetlenmemiş finansal tablo hukuken yoktur; bu sebeple hiçbir karara veya hukuki işleme konu olamaz. Denetlenip olumsuz görüş almış veya hakkında görüş verilmekten kaçınılmış finansal tablolara dayanarak hiçbir organ hiçbir karar alamaz; alırsa karar batıldır.

Şirket ile denetçi arasında görüş ayrılığı bulunması kaçınma için yeterli değildir. “Görüş vermekten kaçınma” olumsuz görüş vermenin bir hali olup, her iki halin de hukuki sonuçları aynıdır. Görüş vermekten kaçınılması için kanunda belirtilen sebeplerin mevcudiyeti şarttır. Bu şartlar sınırlayıcı nitelikte olmamakla beraber, şunlardır;

• Defterlerin denetleme yapılmasına ve sonuçlara varılmasına müsait olmaması,

• Şirketin denetlenecek hususlara önemli kısıtlamalar yapması,


• Denetleme yapılmasına şirketçe izin verilmemesi.

Finansal tablolara olumsuz görüş verilmişse veya görüş verilmesinden kaçınılmışsa, YK göreve devam edemez; istifa etmek zorundadır. GK yeni bir YK seçer ve olumlu görüş alacak şartların yaratılması yeni YK’nın görevi olur.

Sınırlı olumlu görüş almış finansal tablolar geçerlidir; genel kurul kararlarına konu olabilir; ancak eleştirilen noktaların genel kurulda düzeltilmesi gerekir. Sınırlı olumlu görüş, olumlu olup bazı hatalı noktalar dolayısıyla tam olumlu görüş verilmemiş finansal tablolar için kullanılan görüştür; yoksa “itirazi kayıtla” verilmiş görüş değildir.

Bağımsız Denetimin Özellikleri,

• Uzmanlık; Uzmanlık denetçinin, ister denetleme şirketi, ister gerçek bir kişi olsun, mesleki eğitime, geliştirilip ve güncelleştirilen nitelikli bilgiye sahip olması şeklinde tanımlanır. Denetçi, bağımsız denetleme kuruluşudur. Orta ve küçük ölçekli sermaye şirketlerinde denetimi, bağımsız olan, bir veya birden fazla YMM ve/veya SMMM de yapabilir. Yeni Kanun, şirketin kuruluşu, sermayenin artırılması, azaltılması, birleşme, bölünme, tür değiştirme gibi işlemlerin denetimini de konusunda uzman işlem denetçilerinin yapmasını öngörmektedir. Ayrıca şartların varlığında özel denetim de söz konusu olur. Özel denetim belirli olayların (yolsuzluk şüphesi, finansal tablolarda tutarsızlık, GK’ya verilmeyen bilgilerin bazı pay sahiplerine verilmiş olması vb.) aydınlatılması ve gerçeklerin ortaya çıkarılması için yapılan denetimdir.

• Bağımsızlık; tarafsızlık yanında denetçinin şirkete karşı yabancılığını, şirketin bünyesinde yer almamasını, şirketle, ortaklarıyla, yakınlarıyla, çalışanlarıyla ilişki içinde olmaması ifade eder.

• Tarafsızlık: Bağımsız olan denetçinin taraf tutmadan, etki altında kalmadan meslek etiği bağlamında denetimi yapmasıdır.

• Amaç: Denetim, uluslararası piyasalarla bütünleşmek, bu piyasaların dili ile konuşmak amacı dolayısıyla Uluslararası Denetim Standartları (“UDS”) ile uyumlu Türkiye Denetim Standartları’na (“TDS”) göre yapılır.

• Meslek etiği: Bir mesleğin, mesleğin niteliklerine uygun olarak, mesleki davranış yasaları bağlamında dürüst ve tarafsız bir şekilde yapılmasına ilişkin düzenlenen kurallarıdır. Denetimin en büyük güvencesi mesleki disiplin ve mesleki etiktir.

• Şeffaf denetim, şirketin veya Topluluğun denetiminin sonuçlarının internet sitesine konulması, tabloların beş yıl sitede kalması, denetim raporunun, denetimin türü, kapsamı ve sonuçları hakkında gereken açıklıkta, anlaşılır, basit bir dille yazılmış olması ve geçmiş yılla karşılaştırılmalı hazırlanması anlamına gelir. Raporun şeffaflığı aynı zamanda YK’nın irdelemelerini, kanaat belirtir şekilde değerlendirilmesini de ifade eder. Raporun sonunu yansıtan onay yazısının da şeffaf olması gerekliliği tartışma dışıdır.

• Denetçi Teminatı: Denetçi teminatı haizdir. Haklı sebep ve mahkeme kararı olmadan değiştirilemez.


• Denetçi denetlemeyi bırakamaz: Denetçi haklı sebep olmadan veya denetleme sözleşmesi feshedilmemişse, denetleme işini bırakamaz; şirketle görüş ayrılığına düşmesi, denetleme işini bırakması için haklı sebep oluşturmaz.

Mesleki Etik

Standartlar uyarınca meslek etiğine uyularak yapılan denetimde

• bağımsızlık,

• doğruluk, dürüstlük,

• nesnellik, esastır. Ayrıca;

• mesleki bilgide yeterlilik ve özen şarttır. Bundan başka denetimde;

• gizliliğe

• mesleki davranış ve kurallara

• teknik standartlara dikkat etmek gerekir.

Çünkü, profesyonel etik kuralları bir taraftan denetimin ahlaki meşruiyetinin ana kolonu, diğer taraftan da hukuki sorumlulukların kaynağıdır. Anılan temel ilkelere, ilgisiz bir şekilde, toptancı söylemlerle, aldırmazlıkla ve soyut, sözde kalan bir ciddiyet anlayışıyla yaklaşılırsa, denetimin etik temeli çöker ve denetçi sorumlu olur. Denetim standartları bir bütün olduğu için denetçi, denetimin tüm aşamalarında bu standartlara uyar.

Mesleki Şüphecilik

Standartlarda denetimin ana gereklilikleri arasında şüphecilik de yer alır. Denetçi denetim planlamasını yapar ve denetimi eylemsel olarak gerçekleştirirken; finansal tabloların, işletmenin gerçek finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını dürüstçe göstermesine engel oluşturabilecek olayların varlığını göz önünde bulundurarak, şüpheci bir tavır sergilemelidir. UDS şüpheciliği tanımlamıştır:

“Mesleki anlamda şüphecilik, denetçinin, sorgulayıcı bir yaklaşımla, açıklamaların diğer bilgi ve belgeler ile çelişki içinde olup olmadığının değerlendirmesidir.”

Denetlemenin Önemli Bir Hata İçermediği Güvencesi

UDS’ye göre yapılacak denetim; yöntemde, belirlenen kapsamda ve varılan sonuçlarda önemli bir hata bulunmadığı güvencesini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu da

• testleri,

• iç kontrol sistemlerinin ve muhasebenin yapısından kaynaklanan risklerin bulunup bulunmadığına ilişkin incelenmeyi; ve

• denetim kanıtlarını gerektirir.

Denetçi

Denetçi, mesleği denetçilik olan, denetim eğitimi almış bulunan kişi veya bu kişilerden oluşan kuruluştur. Denetçi olabilirlik şartlarını 3568 sayılı Kanun belirler.


Türkiye Denetim Standartları Kurulu

Yeni Kanun’un geçici 2. maddesiyle Adalet Komisyonu, bir denetim standartları kurulunun kurulmasını hükme bağlamıştır. Sadece “Kurul” diye anılan bu yetkili kuruluşa ilişkin hüküm şöyledir. “Türkiye Denetim Standartları Kurulu kuruluncaya kadar, 397’nci maddede belirtilen Türkiye Denetim Standartları, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odalar Birliği (“TÜRMOB”) ile ilişkili bir kurul tarafından UDS ile uyumlu olarak belirlenir. Kurul’un hangi kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşacağı ile çalışma usul ve esasları TÜRMOB tarafından hazırlanacak ve Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü üzerine yayınlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.”

Konseptin Özellikleri

1. Tüm sermaye şirketleri denetlenir.

2. Denetleme bağımsız denetleme kuruluşu tarafından yapılır. Kural budur. YMM ve/veya SMMM tarafından yapılan denetim de bağımsız denetimi ifade eder. YMM/SMMM denetimi Yeni Kanun’a göre geçicidir. Yeni Kanun’un amacı, şirketleşmeyi/kurumlaşmayı sağlamaktır.

3. Bağımsız denetleme kuruluşunun ortakları/pay sahipleri ancak YMM ve/veya SMMM olabilir; meslek dışından kişiler bu kuruluşların ortağı olamaz.

4. Bağımsız denetleme kuruluşu, Yeni Kanun’a uygun olarak yeni bir tüzükle düzenlenir.

5. Denetçinin bağımsızlığı tam olmalıdır. Bu konuda Yeni Kanun hoşgörüsüzdür; 400 üncü maddesi bu konuda kesin yasaklar içermektedir.

Bilgi Alma Hakkı

Denetçinin solo veya konsolide finansal tabloları denetlemesi, şirketin muhasebesine, yani defterlere, kayıtlara, belgelere dayanır. Bunlar hakkında ilgililerden bilgi alması şarttır. Bu sebeple, inceledikleri ve inceleyeceklerini tam ve doğru olarak anlayabilmesi için, Yeni Kanun, denetçiye, geniş bilgi alma hakkı tanımıştır. Bu hak ilgili belgelerin istenmesini de kapsar. Hakkın muhatabı doğrudan yönetim kuruludur. Bilgi ve belge verilmemesinin sorumlusu da yönetim kuruludur. Yönetim kurulunun açık talimatına rağmen ilgilinin bilgi vermemesi halinde yönetim kurulu bilgiyi ve belgeyi sağlamak zorundadır; meğerki, sadece ilgilide bulunan bir bilgi olsun. Yönetim kurulunun bu yükümlülüğü ve sorumluluğu şirket, şirket ilgilileriyle ve şirketin iş ve işlemleriyle sınırlıdır. Yönetim kurulunun üçüncü kişilerin tutumlarından dolayı–kural olarak sorumluluğu yoktur. Ancak bu yükümlülük açısından “ilgili” kavramı geniş anlaşılır, yardımcı kişi sıfatını taşıyan üçüncü kişilerle, yönetim kurulunun etki ve hakimiyeti altındaki kimseleri de kapsar. Yükümlü üye değil, kural olarak tam sayısı ile “kurul”dur. Ancak, murahhas ve/veya görevli üye yetki alanları ile ilgili kayıt, belge ve bilgilere ilişkin olarak tek başlarına yükümlü ve sorumludur. Yönetim kurulu, bu yükümlülüğü kendi adına yerine getirecek bir üyeyi ve üye olmayan yönetici ve ilgilileri belirleyebilir. Ancak, denetçinin özellikle her kademedeki ilgiliden istemde bulunup, güçlükle karşılaşmaması için, yönetim kurulunun bunu sağlayıcı bir karar alması doğru olur. İlgili materyalin ibrazını isteme ve bilgi isteme hakkı 403 (4). madde hükmündeki “kaçınma” ile yakından ilgilidir. Yönetim kurulunun reddi, somut olayın özelliklerine bağlı olarak kaçınma halinin doğmasına yol açabilir.


Denetimin Konusu ve Kapsamı

Denetimin konusu “numerus clausus” olarak belirlenmiştir.

• şirketin veya topluluğun finansal tabloların denetimi (Yeni Kanun 398.1),

• muhasebenin içerdiği finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığının denetimi,

• Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun, finansal tablolara ilişkin açıklamalarının ve değerlendirmelerinin denetimi,

• Şirketi tehdit eden veya edebilecek riskleri zamanında belirlemeye uygun yeterli bir sistemin (mekanizmanın) mevcut olup olmadığının ve bu mekanizmanın işleyip işlemediği denetimi,

Üçüncü konu ayrı raporu gerektirir, ancak anılan rapor denetim raporu ile birlikte sunulur. İkinci ve üçüncü konular Türk hukukunda ilk defa denetim kapsamına alınmıştır.

Denetleme Üst Kurumu

Denetleme Üst Kurumu, denetçiyi ve denetlemeyi kanun adına denetler. Üst kurum denetlemesi, denetçinin denetlemeyi kanun (Yeni Kanun) hükümleriyle, standartlara, amaca uygun olarak yapılıp yapılmadığını yerinde ve internette, denetçinin denetim belgelerine erişim suretiyle inceler. Bu kuruluşun, denetçinin belgelerine girmesi Türk hukukunda bir ilktir. Denetleme Üst Kurumu oluşuncaya kadar bir boşluk doğmaması için bu denetim T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca yapılacaktır.

H. Mal ve Hizmet Tedarikinde Ödemelerin Zamanında Yapılmasını Sağlamaya Yönelik Yeni Düzen ve Geç Ödemenin Sonuçları Yeni Kanun’un içerdiği radikal çözümlerden biri de, işletmelere mal tedarik edenlerin ve hizmet sunanların faturalarının veya eş değerli ödeme taleplerinin karşılığı olan alacaklarının, borçlu tarafından zamanında ödenmesini sağlayan hükümlere yer vermesidir. Böylelikle bir türlü çözülemeyen bir sorunu Yeni Kanun ortadan kaldırmıştır. Getirilen yeni hükümler ön planda süper market, hiper market gibi işletmeleri, yani alış-veriş merkezlerini ilgilendiriyorsa da, sadece anılan şirketlere özgülenmiş değildir.

Düzenleme Yeni Kanunun 1530. Maddesinin 2 ila 7. fıkralarında AB’nin ilgili yönergesi ile uyumlu bir şekilde yer almaktadır. AB’nin geç ödemelere ilişkin yönergesi kamu sektörünü ve kamu ihalelerini de kapsamaktadır. Türk Ticaret Kanunu, niteliği dolayısıyla sadece özel sektöre ait kurallar öngörmüştür. Kanunun 1530. maddesi, söz konusu işletmelerin, raf düzenleme, raf değiştirme, ısıtma, soğutma, yeni alış-veriş merkezlerinin açılışlarına iştirak etmek gibi karşı faturalara bağlanan talepleri hakkında herhangi bir kural getirmemiştir.


Düzenlemenin Zirve Noktaları

1. Mal tedarikçilerinin (her çeşitte, her ölçekte, her dalda üreticiler) ve hizmet sunanların faturaları veya eş değerli ödeme talepleri (hak edişler, cari hesap bakiyeleri vs.) belgenin bizzat kendisinin içerdiği tarihten itibaren en geç 30 gün içinde ödenir. Aksi halde borçlu;

• İhtarsız temerrüde düşer,

• Gecikme faizi öder,

• Gecikme tazminatını yüklenir,

• Varsa cezai şartlar gerçekleşir.

2. Faturanın veya eş değer ödeme talebinin alınma tarihi belirsizse, ödeme malın veya hizmetin alınmasından itibaren otuz gün içinde yapılmalıdır; aksi halde yukarıda 1. maddede belirtilen sonuçlar doğar.

3. Borçlu faturayı veya eş değer ödeme talebini mal veya hizmetin tesliminden önce almışsa, mal veya hizmetin teslim tarihini izleyen otuz günün sonunda bedel ödenmelidir; aksi halde yukarıda 1. maddede belirtilen sonuçlar doğar.

4. Kanuna veya sözleşmeye göre mal veya hizmetin gözden geçirilmesinin (muayenesinin) öngörüldüğü hallerde iki olasılık söz konusu olur. Borçlu;

• faturayı veya eş değer ödeme talebini gözden geçirmenin gerçekleştiği tarihte veya daha önce almışsa, mezkur tarihten itibaren otuz gün içinde yapmalıdır; aksi halde yukarıda 1. maddede belirtilen sonuçlar doğar.

• Kanundaki veya sözleşmedeki muayene süresi, mal veya hizmetin alınmasından itibaren, otuz günü aşıyorsa ve bu durum alacaklının aleyhine ağır bir haksızlık oluşturuyorsa, muayene süresi mal ve hizmetin alınmasından itibaren otuz gün kabul edilir, ödeme bu otuz gün içinde yapılmalıdır; aksi halde yukarıda 1. maddede belirtilen sonuçlar doğar.

5. Ödeme süresi sözleşme ile öngörülse bile altmış günü aşamaz. Kobiler, tarımsal ve hayvansal mal üreticileri ile borçlunun büyük ölçekli işletme olduğu haller için en çok altmış gün emredicidir. Diğerlerinde alacaklı için haksız bir durum yaratmamak koşuluyla daha uzun bir süre öngörülebilir.

6. Kobiler, tarımsal ve hayvansal mal üretenlerde ödeme taksite bağlanamaz.

7. Temerrüt faizini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası belirler. Oran 3095 sayılı kanunda öngörülen gecikme faizinden %8 fazla olmalıdır.


II. Anonim Şirket


A. Anonim Şirket’in (‘A.Ş.’) KuruluşuYenilikler

Yeni Kanun’un A.Ş.’nin kuruluşu ile ilgili yeniliklerini ve açılımlarını şu noktalara odaklayabiliriz.

• 1965’te Almanlarla ve Avusturyalıların, 1991 yılında İsviçrelilerin yaptığı gibi uygulanma yeteneğini haiz bulunmayan, işlemez bir mekanizma halinde olan tedrici kuruluş kaldırılmıştır.

• Yeni Kanun, halka açık kuruluşu gerçekleştiren basit, sade, uygulanabilir ve özgün bir sistem getirmiştir.

• Halen mevcut dar istisnalı normatif sistem pekiştirilmiştir. Özerk kuruluşların, A.Ş.’nin gerek kuruluşunda gerek sermaye artırımlarında, modern hukukun reddettiği müdahaleci yetkilerine son veren bir hüküm getirilmiştir.

• Kuruluşun esası olan kurucular beyannamesi ile, öz denetim hukukumuza getirilmiştir. Kuruluştan doğan sorumluluk da etkili ve likit yükümlülüklerle düzenlenmiştir.

Kuruluşun Denetlenmesi

Kuruluş, işlem denetçisi tarafından denetlenir. Yeni Kanun, A.Ş.’nin finansal tabloları ve yıllık faaliyet raporu ile Topluluğun konsolide finansal tabloları ve Topluluk yıllık faaliyet raporunu inceleyecek denetçi ile işlem denetçisini birbirinden ayırmıştır.

A.Ş.’nin kuruluşunu, sermayenin artırılmasını, azaltılmasını, birleşme, bölünme, tür değiştirme, menkul kıymet çıkarılması gibi işlemlerini denetleyen kişiye işlem denetçisi denir. İşlem denetçisi bir şemsiye kavramdır. Örneğin, kuruluşu denetleyen denetçi işlem denetçisidir. Bu işlem denetçisine aynı zamanda kuruluş denetçisi de denilebilir. Bu denetçi, yıllık finansal tabloları değil, sadece kuruluşu denetler. İşlem denetçileri de meslekten yani 3568 sayılı Kanuna göre yetkili bulunan kişiler olabilir. Ancak, bir kuruluş denetçisi veya sermaye artırımına bakan işlem denetçisi, işin niteliği dolayısıyla 3568 sayılı kanuna göre yetkili bir YMM/SMMM olmayabilip hukukçular veya mühendisler arasından seçilebilir. Çünkü, söz konusu işlemler her zaman 3568 sayılı kanun anlamında denetlemeyi gerektirmeyebilir.

Kuruluşa Hâkim Felsefe

Kuruluşa hakim felsefe basitlik, sadelik, öz denetim, işlem güvenliği ve bu bağlamda sorumluluktur.

32 Anonim Şirket

B. Kapalı A.Ş., Halka Açık A.Ş. ve Borsa A.Ş.Yeni Kanun belli bir sınıf A.Ş.’ye göre tasarlanmamıştır. Başka bir deyişle yürürlükteki TK daha çok kapalı A.Ş.’lere uygun hükümler öngörmüşken, Yeni Kanun tek pay sahipli A.Ş., halka açık A.Ş. ile pay senetleri borsada işlem gören ve uygulamayla öğretide Borsa A.Ş. diye anılan gerçek Halka Açık A.Ş. için de hükümler getirmiştir. Böylece, halen uygulamada rahatsızlık yaratan önemli bir farklılık ortadan kaldırılmış; Yeni Kanun ile SPK arasındaki düzen ve sistem değişiklikleri giderilmeye çalışılmıştır.

Yeni Kanun’un ana felsefesi şudur: Türk Ticaret Kanunu, tüm anonim şirketler için tüm maddi kuralların yer aldığı temel kanundur.

Yeni Kanun’un bu konudaki ikinci yaklaşımı şudur: Halka Açık A.Ş., Cadbury’nin ilk corporate governance raporunda vurgulandığı gibi, kanunların pek yer vermediği bir sınıftır. Esas olan pay senetleri borsada işlem gören yani Borsa A.Ş.’dir.

Yeni Kanun’un merkezi kayıt kuruluşu ile ilgili hükümleri, pay senetlerinin devrinin sınırlandırılmasına ilişkin bağlam düzeni, kurumsal yönetim ilkeleri sistemi başta olmak üzere birçok kuralı Borsa A.Ş.’ye göre kaleme alınmıştır.

1. Pay Sahipleri Demokrasisi,

2. Bilgi Toplumu Hizmetleri,

3. Kurumsal Yönetim İlkeleri,

hem Halka Açık A.Ş.’yi hem Borsa A.Ş.’yi hem de Kapalı A.Ş.’yi kapsar şekilde düzenlenmiştir.

BirŞirketinHalkaAçıkKurulması

1. Payları halka arz etmek için taahhüt eden gerçek veya tüzel kişi sadece taahhütle yetinir ve payların bedellerinin 3/4’ünü yatırmak zorunluluğunda değildir.

2. Payları halka arz etmek için taahhüt eden gerçek veya tüzel kişi, kuruluştan itibaren 1 ay içerisinde bu payları halka arzetmek ve satılmayan payların 3/4’ünü ödeyeceğini garanti etmek zorundadır.

3. Sözkonusu paylar, halka taahhüt bedeli ile veya primli olarak arzedilebilir, halktan elde edilen hasılanın payın itibari değerine isabet eden kısmı şirkete ödenir, aradaki fark taahhüt edene ait olur.

4. Halka arz SPK düzenlemelerine göre yapılır.

5. Satın alınmayan paylar tamamıyla taahhüt edenin üstünde kalır; taahhüt eden bunların 3/4’ünü hemen ödemek zorundadır.


C. A.Ş.’de Sermaye ve PaylarSermaye Sistemleri

Yeni Kanun halka açık olsun veya olmasın bütün A.Ş.’ler için iki sermaye sistemi kabul etmiştir: Esas sermaye ve kayıtlı sermaye.

Böylece, hukukumuzdaki kapalı A.Ş. ile halka açık A.Ş. arasındaki önemli bir fark ortadan kalkmıştır.

Kapalı A.Ş.’lerde kayıtlı sermaye sistemini kabul etme, sisteme girme ve sistemden çıkma T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın düzenlemelerine bırakılmıştır. Bakanlık konunun dinamizminin gerektirdiği düzenlemeleri yapacaktır.

Asgari SermayeKapalı A.Ş.’lerde:

• Asgari esas sermaye 50.000 TL,

• Kayıtlı sermaye 100.000 TL’dir.

Halka açık A.Ş.’lerde

• Asgari sermaye 50.000 TL’dir.

Bu sermaye SPK’nın düzenlemeleri ile belirlenmektedir.

Nakdi ve Ayni SermayeHer iki gruba giren malvarlığı konuları Yeni Kanun’da belirlenmiştir. Ayni sermaye konulmasıyla ilgili yenilikler:

• Sanal ortamlar ve domain hakları ile,

• Vadesiz alacaklar sermaye olarak konulabilir.

• Sermaye konulabilmesi için aynın üzerinde tedbir, rehin gibi sınırlayıcı haklar bulunmamalıdır.

• Taşınmaz ayni sermayenin tapuda şirket adına tescili doğrudan (resen) sicil müdürünce yaptırılır.

• Taşınır ayni sermaye bir güvenilir kişiye tevdi edilmediyse ayni sermaye olarak kabul edilmez.

Paylar

• Nakit ve ayın karşılığı olabilir.

• Ayni sermaye karşılığı payların iki yıl devredilemeyeceğine ilişkin yasak Yeni Kanun’da yer almamaktadır.

• İtibari değersiz pay kabul edilmemiştir.

• Asgari itibari değer bir Kuruş’tur.

34 Anonim Şirket

Kapalı A.Ş.’lerde kayıtlı sermayenin sağlayacağı yararlar aynen halka açık A.Ş.’de olduğu gibidir. Şöyle ki:

• Sermaye daha kolay artırılacaktır.

• Apel sistemi ortadan kalkacaktır.

• Yönetim kurulu piyasayla ve aracı kurumlarla işbirliği içinde çalışma imkanına sahip olacak ve her sermaye artırımı için GK’nın toplanmasına gerek olmayacaktır.

İmtiyazlı Paylar Düzeni

Yeni Kanun’un imtiyazlı paylar düzeni zirve noktalarıyla şöyle özetlenebilir:

• Yeni Kanun imtiyazlı payları tanımaktadır. Ancak mevcut TK’dan farklı olarak imtiyaz kavramı tanımlanmıştır.

• Oyda imtiyaz sınırlandırılmıştır.

• Oyda imtiyazlı payların sermaye artırımını bloke etmesi olanağı kaldırılmıştır.

• İmtiyazlı pay sahipleri genel kurulunun toplantıya çağrılması, çalışması, karar alması açık kurallara bağlanmış ve yetkileri daraltılmıştır.

Sonuç

İmtiyazlı paylar düzeni bloke edici olmaktan çıkarılmış adil ve savunulabilir bir sisteme bağlanmıştır.Oyda imtiyazın sınırları şöyledir:

• Bir paya en çok 15 oy verebilir.

• Bazı kararlarda oyda imtiyaz kullanılamaz. Bu da oyda imtiyaz kurumunun emredici nitelikte bir diğer sınırıdır. Bu kararlar:

1. Esas sözleşme değişikliği,

2. İşlem denetçilerinin seçimi,

3. İbra ve sorumluluk davası açılmasıdır.

En çok 15 oy sınırı mahkeme kararı ile genişletilebilir. Ancak bunun için:

1. Sınırın genişletilmesi, şirketin dolayısıyla topluluğun kurumlaşması için gerekli olmalıdır.

2. Sınırın genişletilmesi için somut olayda haklı bir sebep bulunmalıdır. Başka bir grubun şirkete hakim olabileceği endişesini ortadan kaldırmak, mevcut yönetimin düşürülmesi tehlikesini önlemek gibi sebepler haklı sebep sayılamaz.

3. Bu iki genişleme talebine ilişkin sebepleri destekleyen ve açıklayan bir proje mahkemeye sunulmalıdır.


D. Bir Anonim Şirketin Kendi Hisse Senetlerini İktisap veya Rehin Olarak Kabul EtmesiYeni Kanun’un Sistemi

Yeni Kanun, bir A.Ş.’nin kendi hisse senetlerini iktisap veya rehin olarak almayı kabul etmesi yasağını, AB’nin “sermaye yönergesi” diye adlandırılan, şirketler hukukuna ait İkinci Yönergesine uygun olarak, bir hayli gevşetmiştir.

Yeni Kanun’un sistemi TK m. 329’dan çok farklıdır. TK 329’da yasak katıdır; istisnaların gerçekleşmesi olasılığı nadirdir. Yeni Kanun’un kabul ettiği rejim ise iş dünyasına rahatlık getirebilecek, geniş ve işleyebilir olanaklara dayanmaktadır. Yeni Kanun özellikle hisse senetleri borsada işlem gören şirketleri manipulasyonlara karşı korumuştur. Kapalı şirketleri ise gereksiz ve yararsız endişelerle kıskaç altına almaktan kaçınmıştır. Sistem, yasağın korunması ve buna bazı istisnalar getirilmiş olması şeklinde nitelendirilmemeli, aksine, yasağın olası tehlikeleri ve kötüye kullanmaları önlemek için sürdürülmekle beraber, yararlı iktisap olanaklarıyla yumuşatılması temelinde tanımlanmalıdır. Yasak ve olanaklar yavru şirketlerin ana şirketlerin hisse senetlerini iktisap etmeleri durumunda da geçerlidir. Olanaklar Yeni Kanun’da sayılanlarla sınırlıdır. Yorumla genişletilemez.

İktisap Olanakları

1. YK, GK’dan yetki almak ve yetkisini en çok 5 yıl içinde kullanmak şartı ile, şirket sermayesinin en çok %10’u oranında, kendi hisse senetlerini iktisap veya rehin olarak kabul edebilir. Kullanılmayan yetki yenilenebilir.

GK, %10 sınırı içinde, iktisap edilecek oranı, bedeli ve iktisabın amacını saptar. YK yetkisini salt ticari amaçla kullanamaz; spekülatif işlem yapamaz. Yetki, şirket varlıklarının, menfaatinin korunması, kötüye kullanmaların önlenmesi ve yerindelik amaçlarıyla sınırlıdır.

Yetki yenilenebildiğine göre, yasak sermayenin %90’ına özgülenmiş demektir. Bir A.Ş.’nin kendi hisse senetlerini (paylarını) sermayesinin %10’u oranında iktisap edebilmesi şirkete tanınmış büyük bir olanaktır. Bu olanağı kullanarak

• Borsa şirketleri market-maker rolünü oynayabilir,

• Borsa şirketleri manipulasyonlara karşı savaşabilir,

• Kapalı şirketler sağlıklı bir halka açılmanın alt yapısını hazırlayabilir,

• Borsada şirketin kontrolünün değişmesinin veya emrivakilerin önüne geçilebilir,

• Dostça olmayan devralmalar (take over) etkisiz kılınabilir.

Ancak bedelleri tamamen ödenmiş paylar bu yolla iktisap edilebilir.

2. YK, şirket için yakın ve ciddi bir tehlikenin varlığı halinde, yukarıdaki %10 sınırı ile bağlı olmaksızın ve yetki almaya gerek bulunmaksızın kendi hisse senetlerini iktisap edebilir. Yakın ve ciddi tehlikeye en iyi örnek, borsa şirketin manipülasyonlara karşı korunmasıdır. Bu hallerde şirket piyasa yapıcı rolünü üstlenir.

36 Anonim Şirket

• Yakın ve ciddi bir tehlike; manipulasyonlarla, düşmanca devralmalarla (take over); şirkete karşı dayatmalarla tanımlanabilir,

• Yakın ve ciddi tehlike, ekonomik krizleri, borsa çöküşlerini de kapsar,

• Yakın ve ciddi tehlike, somut olay gerçeği ile de bağlantılı olabilir.

2. Şirketin hisse senetleri, şirketin veya şirketin bağlı şirketlerinin işçileri tarafından, şirketin verdiği avans, borç veya teminatla alınabilir. Bu olanak işçilerin şirkete katılmaları ve çalışanların hisse senetleri yönünden anlamlıdır.

3. İvazsız iktisap caizdir.

4. Şirket,

a) sermaye azaltılmasında,

b) külli veya cüz’i halefiyetin sözkonusu olduğu (birleşme, bölünme gibi) hallerde ve kanuni bir satın alma yükümlülüğü varsa,

c) bedellerinin tümü ödenmiş olmak şartı ile hisse senetlerinin cebri icradan alınması halinde ya da,

d) bir alacağının tahsili amacıyla hisse senetlerinin (payların) iktisap edilmesi hallerinde kendi hisse senetlerini iktisap edebilir.

6. Yasak, şirket bir menkul kıymetler şirketiyse uygulanmaz.

Hisse Senetlerinin Alınmasında Serbest Kaynakların Kullanılması ZorunluluğuHisse senetlerinin bedelleri, kullanılması serbest fonlardan karşılanabilir. Ayrıca payların bedellerinin ödenmesi halinde kalan net şirket aktifi, en az sermaye ile kanun ve esas sözleşmeye göre dağıtılmasına izin verilmeyen yedeklerin toplamı kadar olmalıdır.

Yasağın İhlal Edilmesi Halinde

1. Yasağa aykırılık halinde, borçlar hukukuna ilişkin devir sözleşmesi işlemi batıldır. Şirket bir yıl içinde batıl işlemle elde edilen hisse senetlerini elden çıkarmak zorundadır, elden çıkarılmayan hisse senetleri sermaye azaltılmasıyla yok edilir.

2. Şirketin, paylarını iktisap etmesi amacıyla başkasına ödünç, avans veya teminat vermesi batıldır.

Hakların Donması

Şirketin iktisap ettiği kendi payları ile yavru şirket tarafından iktisap edilen ana şirketin payları GK’nın toplantı nisabının hesaplanmasında hesaba katılmaz. Bedelsiz payların iktisabı hariç şirketin devraldığı kendi payları hiçbir pay sahipliği hakkı vermez. Yavru şirketin iktisap ettiği ana şirket paylarına ait oy hakları ile buna bağlı haklar donar.


E. A.Ş.’nin Yönetim Kurulu (“YK”)Yenilikler ve Açılımlar

Yeni Kanun’un YK ile ilgili açılımlarının bazıları şunlardır:

• Tek üyeli YK olanağı Türk hukukuna getirilmiştir. Ancak temsile yetkili en az bir üyenin Türkiye’de yerleşik ve Türk vatandaşı olması şarttır.

• YK üyesinin görevine başlayabilmek için pay sahibi olması şartı kaldırılmıştır.

• Tüzel kişinin de YK üyesi olabilmesi olanağı sağlanmıştır.

• Profesyonel YK açılımı gerçekleştirilmiştir.

• Pay sahibi gruplarının YK’da temsil edilebilmesinin kanuni alt yapısı oluşturulmuştur.

• YK ile yönetim (Management) kavramları arasındaki farkı ortaya koyan sistem hükme bağlanmıştır.

TekÜyeliYK

Tek üyeli YK hem bir yenilik hem de bir açılımdır. Yararları şu noktalarda özetlenebilir.

1. Tek kişilik A.Ş. ve L.Ş.’de tek kişilik YK oluşturularak sisteme uyum sağlanmıştır. Örneğin, bir buzdolabı şirketi sadece kendisinin pay sahibi olduğu bir A.Ş. kurmuş ise bu şirkette tüzel kişi olarak sadece kendisinin yönetim kurulu üyesi olduğu bir YK oluşturabilir. Böylelikle tek elden yönetimi sağlayabilir.

2. Aile A.Ş.’lerde tek kişilik YK şirketin yönetimine uygun bir organdır.

3. Vakıfların, derneklerin, üniversitelerin, akademilerin ve benzeri tüzel kişilerin kurdukları şirketlerde bu tüzel kişilerin YK üyeleri olmaları ve yönetime yabancıları karıştırmamaları olanağı sağlanmıştır.

YKÜyesininPaysahibiolmasızorunludeğildir.

Yürürlükteki TK’nın amaca uygun olmayan ve güçlüklere sebep olan hükümlerinden birisi de YK üyesi olabilmenin pay sahipliğine bağlanmış bulunmasıdır. Bu zorunluluk yapay pay sahipliklerinin yaratılması ve Kanunun dolanılması sonucunu doğurmuştur. Anılan gereklilik YK üyesinin pay sahibi olarak elini taşın altında hissetmesi düşüncesine dayanır. Ancak bu düşünce tüm A.Ş.’lerde bilhassa Halka Açık ve Borsa A.Ş.’lerde tamamıyla işlemez duruma gelmiştir. Uygulamada birçok YK üyesinin pay sahipliği gerçekte mevcut değildir.

Yeni Kanun’daki açılımın yararları şu noktalarda toplanabilir:

1. Yönetim uzmanlaşacaktır.

2. Hile-i şeriye ortadan kalkıp, hukuka saygı sağlanacaktır.

38 Anonim Şirket

İç Denetim

Yeni Kanun’un, kurumsal yönetim yanında A.Ş.’nin yönetilmesinde kabul ettiği temel yaklaşım YK’ya bilgi akışının sağlanması, gelen bilgilerin kalitesinin kontrolü ile değerlendirilmesi ve yönetime ilişkin tüm kararların bu değerlendirme sonuçlarına göre alınmasıdır. Bu yaklaşım şirkette iç denetim düzeninin kurulmasını gerekli kılar. Zaten işletme ekonomisinin A.Ş. yönetimi için uygun gördüğü konsept budur. Böylece Yeni Kanun bilimsel sonuçları maddelerine yansıtarak YK’nın işleyişini modernleştirmeyi amaçlamıştır. İleri yönetim ilke ve teknikleri üç alanda odaklanmıştır.

• Finans denetimi

• Finansal planlama

• Risk teşhisi ve risk yönetimi.

Finans Denetimi

Yeni Kanun, YK’nın devredilemez görevleri arasında, finans denetimini de saymıştır. Hükme göre, YK finansal denetleme için gerekli düzeni kurmalıdır. Sözkonusu mekanizmanın harekete geçirilmesi hususunda büyük veya küçük A.Ş. ayrımı yapılmamış, yani ölçek kriterinin kullanılmasına gerek görülmemiştir. Finans denetimi ile ilgili şirket içi yapılanmada “şirketin ihtiyacı” ölçüsü geçerlidir. Finans denetimi sadece borsa şirketlerinin gereksinimi duydukları bir denetim-gözetim mekanizması değildir. Büyük ve orta ölçekli kapalı anonim şirketler yönünden de mezkur denetimin yararlı olduğu şüphesizdir. Çünkü finans modern işletmeciliğin bir gerçeğidir ve büyüklük kriterine bağlı tutulamaz. İç denetim daha geniş bir kavram olmakla beraber merkezinde finans denetimi yer alır.

3. YK üyesinin ayrılması durumunda yapay pay sahipliğinden doğan uyuşmazlıklar, tehditler, kötüye kullanmalar son bulacaktır.

TüzelKişininYKÜyesiOlabilmesi

• Yürürlükteki TK tüzel kişinin YK üyesi olmasına olanak vermemektedir. Onun yerine temsilcisinin seçilmesini istemektedir. Bu temsilci hukuken nitelendirilmesi ve konumunun belirlenmesi güç bir temsilcidir. Bu temsilci esasında tüzel kişiyi temsil etmemektedir. YK’da kendi sorumluluğu altında çalıştığı ve bağımsız karar aldığı ve kararlarının tüzel kişiye bağlanamayacağı varsayılmaktadır. Tüm bu kabuller hukuk gerçeğine uymamaktadır.

• TK sisteminde tüzel kişinin temsilcisi bizzat YK üyesi olduğu için onun eylem ve kararlarından tüzel kişi sorumlu tutulamamaktadır. Oysa hukuk gerçeği temsilcinin tüzel kişinin talimatı ile hareket ettiğine işaret etmektedir.

• Temsilci bir açıdan sorumluluğu yüklenmiş, varlıksız bir taşeron durumundadır. Bu da büyük olaylarda önemli haksızlıkların ortaya çıkmasına sebep olmakta ve önemli skandallar tazmin edilememektedir.

• Yeni Kanun’un bu hükmü, sorumluluk sistemini hukuk gerçeğine uygun kurallara ve uygulamalara oturtacaktır.


“Finans denetimi” terimi, kaynak İsviçre Borçlar Kanunu’nun gerekçesinde açıkça bir iç kontrol mekanizması olarak adlandırılmıştır. Gerçekten, anılan terim, bir taraftan şirketteki finans yönetimine ilişkin görevlerin ve yetkilerin denetimini ifade eder, diğer taraftan da finans kavramı bağlamında şirketin iç denetimine vurgu yapar. Her iki anlam da iç denetim ile doğrudan ilgilidir.

Şirketin finans yönetiminin denetlenmesi, finansmanın nasıl, hangi kaynaklardan, hangi maliyetle sağlandığının; likiditenin, nakit akışının, nakit akışı ile borç vadelerinin uyumunun kontrol altında tutulması, finansman yükünün azaltılması önlemlerinin alınmasına ilişkin sonuçların değerlendirilmesini kapsar.

İç denetim sistemleri finans denetimi çerçevesinde şirkette karşılıklı kontrolü sağlar, kararların uygulanma süreci içinde izlenmesi, sonuçlarının denetlenmesi, varlıkların ve yatırımların fiziki kontrolü anlamını taşır.

Yeni Kanun, YK’ya bu görevi yüklerken ve yetkiyi devredilemez nitelikte bir hükme bağlarken, bir anlamda emredici bir hüküm öngörmüştür. Şöyle ki, şirketin ihtiyacı olduğu halde finans denetimi yapacak iç denetim mekanizmasının kurulmaması yönetim kurulunun sorumluluğunu gerektirir.

Finansal Planlama

Finans denetimi ile finansal planlama ve finansal tablolar arasında yer alan nakit akım tablosu, bütçe ve onun değişik bir boyutu olan iş planı ile yakından ilgilidir. Finans denetimiyle finansal planlama yapılması Yeni Kanun’da YK’nın devredilemez nitelikteki görevlerindendir. Bütçe ve iş planı, büyük veya küçük her şirket için vazgeçilmez önemdedir. Finans denetimi ile bağlantısı dikkate alındığında, finansal planlamayı büyük şirketlere özgülemenin doğru olmadığı anlaşılır. Kanundaki “gerektirdiği ölçüde finansal planlama için gerekli düzenin kurulması” hükmü bu şekilde yorumlanmalıdır.

Risk Yönetimi-Risk Teşhisi

Bu iki kavram da Yeni Kanun’da, YK’ya ilişkin hükümler arasında yer almıştır. Risk yönetimi YK’nın görevidir. Risk yönetimi gerçekleşmiş bir riskin veya risk tehlikesinin yönetimi değildir. Bu kavram, bir işletmenin, dahil olduğu ekonomi, sektör ve trendler dolayısıyla karşılaştığı veya karşılaşabileceği risklerle baş edilmesine yönelik önlem ve politikaların belirlenmesini ve uygulanmasını ifade eder. Her şirketin kendisine özgü riskleri de vardır. Risk yönetimi bunları da kapsar.

Profesyonel YK

Yeni Kanun’da YK’nın profesyonelliğine ilişkin çeşitli hükümler yer almaktadır: üyelik için pay sahibi olmanın gerekmemesi, üyelerin belli bir kısmının yüksek öğrenim görmüş bulunması, oyda imtiyaz sayısının aşılmasının kurumlaşma açısından şart tutulması gibi. Ayrıca yukarıda açıklanmış bulunan finans denetimi, finans planlaması ve risk yönetimi de profesyonelliğe gönderme yapmaktadır. Profesyonelleşme ile ilgili olarak aşağıdaki noktalar önem taşır.

• Yeni Kanun, YK üyelerinin dörtte biri için yüksek öğrenim şartını aramaktadır.

• Bilgili, bilinçli ve iç denetim düzeneklerini işletebilecek bir yönetim anlayışı Türkiye

40 Anonim Şirket

açısından zorunluluktur. Bu sebeple kurumsal yönetim ilkeleri bağımsız (non-executive) YK üyelerini getirmiş ve Yeni Kanun da buna işaret etmiştir.

• Profesyonel YK demek çeşitli menfaat sahiplerinin temsil edildikleri bir YK değildir. Profesyonel YK sermayeden bağımsız, piyasanın ve işin gereklerine göre hareket edebilen, karar alabilen, iç denetim mekanizmalarını işletebilen ve risk yönetimine hazırlıklı YK’dır.

F. Genel Kurul (“GK”)

Yeni Kanun’da:

• GK’nın münhasıran yetkili olduğu ve devredemeyeceği nitelikteki yetkileri toplu halde gösterilmiştir. Bu yetkilere işaret edilirken özellikle halka açık A.Ş.’lere ilişkin sermayenin artırılması, menkul kıymet çıkarılması gibi istisnalara yer verilmiştir.

• GK’yı toplantıya çağırmaya yetkili olanlar yeniden düzenlenmiştir. Yetkililer arasından, denetçi doğal olarak çıkarılmış, azlığın çağrı yetkisi onun lehine kesin sürelere bağlanmıştır. Ayrıca, azlığın talebi üzerine belirli sürelerin cevapsız geçirilmesi halinde doğan çağrı yetkisi için hükümler getirilmiştir.

• GK toplantılarının, toplantı başkanlığı tarafından yönetimine ilişkin bir iç tüzüğün A.Ş. tarafından düzenlenmesi zorunluluğuna yer verilmiştir. Toplantı başkanlığı veya

PayvePaySahipleriGrupları

Yeni Kanun A, B, C pay grupları yanında pay sahipleri gruplarına da yer vermiştir. Örneğin, bir otomobil üretim A.Ş.’de, yan sanayiden gelen pay sahipleri, yani otomobilin elektrik tesisatını yapan, bazı önemli parçalarını üreten yan sanayiciler bir pay sahibi grubu oluşturabilirler ve esas sözleşme bu grupların YK’da temsil edilmesini öngörebilir. Pay sahipleri grupları ticaretten endüstriye geçen A.Ş.’lerde önemli rol oynar. Yeni Kanun bu açılımı getirmektedir.

YKveYönetim

Yürürlükteki TK bir organ olan YK ile teknik yönetim örgütü olan “yönetim”i yani management’ı kesin çizgilerle farklılaştırmamaktadır, hatta Türkçe’de management kelimesinin anlam yüklenmiş bir karşılığı bile yoktur. “Yönetim” ibaresi “management”ın ve “administration”ın İngilizce ve Fransızcadaki karşılıklarını vermekten çok uzaktır.

• Bu farklılaşmanın olmaması Türk sisteminde bütün sorumluluğu ve yükü YK’nın üstünde bırakır.

• Yeni Kanun bu farklılaşmayı getirmekte ve teşkilat iç tüzüğü kavramı ile “management”ı yerleştirmeyi amaçlamaktadır.


başkan bu iç tüzüğe göre toplantıyı yönetmek zorundadır. Bu iç tüzükte ayrıca olumsuz oy kullananlar için şerh vermeye tutanak ve tutanağın imzalanmasına ilişkin uygulama hükümleri yer alacaktır. GK toplantısının yönetimi yürürlükteki TK’nın sessiz kaldığı bir konudur.

• Pay sahibinin GK’da bilgi alma hakkı yeniden düzenlenirken, bu hakkın sınırları bir taraftan genişletilmiş diğer taraftan kesin çizgilerle belirlenmiştir. Ayrıca, pay sahibine, gerekli bilgiyi alamaması halinde başvuracağı hukuk yolları gösterilmiştir. Bilgi alma hakkı işleyebilir bir düzene bağlanmış ve oy kullanma süreci aydınlatıcı bir içeriğe sokulmuştur.

• Özel denetim yeni esaslara bağlanmış, pay sahipleri demokrasisine uygun olarak yeni bir pay sahipliği ve azlık hakkı oluşturulmuştur.

• GK’da temsil, borçlar hukukuna ilişkin temsil kurumunun kalıplarından kurtarılmış ve kurumsal temsilci kavramı altında temsil yetkisinin bir anlamda kitlesel örgütlenmesine ilişkin ilk adımlar atılmıştır. ABD hukukunun “Proxy” sistemi hukukumuza -bir ölçüde- yansıtılmıştır. Böylece, GK’da, genel kurula pay sahiplerinin katılmaması yoluyla oluşan güç boşluğunu ortadan kaldırıcı önlemler alınmıştır.

Kurumsal Temsilcilik Nedir? Nasıl İşleyecektir?

Kurumsal temsilcilik bir meslek olmayıp bir pay sahipleri inisiyatifidir. Bu tür bir temsilcilik profesyonel bir anlayışla ve bir işletme şeklinde yerine getirilmeye müsait değildir.

• Kurumsal temsilci pay sahibi, diğer pay sahiplerine başvurarak temsil yetkisinin kendisine verilmesini isteyen kişi veya kişilerdir.

• Kurumsal temsilci, temsil yetkilerini, yayınlayacağı bir bildirge ile isteyecektir.

• Bu bildirge A.Ş.’nin yönetimine, iç denetimine, bağımsız denetimine ve kurumsal yönetim ilkelerine göre yönetilmesi ve denetlenmesine ilişkin bir programdır. Bu programda yatırım yerleri, vazgeçilecek yatırımlar, finansman, kar dağıtım, yatırım ve pazarlama politikası gibi politikaların esasları da yer alabilir.

• Kurumsal temsilciye özel talimat verilemez. Kurumsal temsilcinin bildirgesi onun uymak zorunda olduğu talimatlar listesidir. Temsilci kural olarak özellikle GK’da oy kullanılırken bildirgedeki esaslar dışında hareket edemez.

• Kurumsal temsilci her kategorideki A.Ş. için geçerli olmakla beraber özellikle Halka Açık A.Ş. ile Borsa A.Ş.’lerde muhalefeti örgütleme veya yönetimi öznellikten ve keyfilikten engelleme inisiyatifi olarak pay sahipleri demokrasisinin bir parçasıdır.

• Kurumsal temsilci, aynı zamanda bir A.Ş.’nin kurumsal yönetim ilkelerine ve bilgi toplumu hizmetlerine göre çalışmasını sağlayan esaslı bir şeffaflık aracıdır.

• Yeni Kanun, kurumsal temsilciye ilişkin özel sorumluluk hükümlerini içermemektedir. Ancak, ilk tecrübe ile birlikte böyle hükümlerin ortaya çıkması gereği doğabilir.

42 Anonim Şirket

• Yeni Kanun’a gelen, olumlu tepkiler arasında ilk olarak bunun bir pay sahipliği inisiyatifi olduğunun açıkça belirtilmesi, ikinci olarak da sorumluluk hükümlerine yer verilmesi önerilmiştir.

G. Sermaye ArtırımıGenel Bilgiler

Yeni Kanun, A.Ş.’de sermaye artırımını, bir taraftan bilinen yöntemleri, yeni açılımlarla geliştirmiş, diğer taraftan da bu kurumu yeni türlerle zenginleştirmiştir. Bilinen sermaye artırımı türlerine esas sermayenin artırılması yanında, kayıtlı sermaye sisteminde sermaye artırımının eklenmesi ve iç kaynaklardan sermaye artırımının kanuni düzenlemeye kavuşturulması yeni açılımlardır. Şarta bağlı sermaye artırımı ise yeni bir konsepttir.

Ayrıca pay sahibinin bazı artırımlarda rüçhan hakkından yoksun bırakılmasının veya bu hakkın kısıtlanmasının daha adil ilkelere bağlanması da mükemmelleştirme yönünde bir geliştirmedir.

Türler

Yeni Kanun üç sermaye artırımı türü öngörmüştür.

Yeni Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermayenin Artırılması

Bu türde, şirkete nakdi veya ayni yeni sermaye konulduğu, yani pay sahiplerinden ve/veya üçüncü kişilerden gelen yeni katkılarla öz varlık büyüdüğü için bu türe efektif artırım da denilir.

İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı

İç kaynaklardan yapılan sermaye artırımında, belirli bir amaca özgülenmemiş yedek akçeler, kanuni yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısmı ve kanunen izin verilen fonlar sermayeye dönüştürülür. Şirkete yeni sermaye girmez, çoğu zaten öz varlık içinde bulunan kalemler sermayeye eklenir.

• Özel denetim herhangi bir pay sahibinin istemiyle başlar. GK bu istemi kabul ederse özel denetçi mahkeme tarafından atanır. Reddederse azlık bu isteme sahip çıkar veya başka bir ifadeyle istemi tekrarlarsa GK’nın kararı ne olursa olsun mahkeme özel denetçiyi atar.

• Böylece mevcut kanundaki özel denetçiyi A.Ş.’ye hakim çoğunluğun seçmesi şeklindeki uygulama kaldırılmış olmaktadır.

• Yeni Kanun, bundan başka özel denetçi raporunda şirketin ve pay sahiplerinin menfaatlerini dengeleyici hükümler öngörmüş, şirkete zarar verebilecek bilgi ve belgelerin açıklanmasını engelleyebilmek ve ayıklayabilmek yetkisini mahkemeye bırakmıştır.


Şarta Bağlı Sermaye Artırımı

Bu tür sermaye artırımında, sermaye ne YK ne GK kararı ile artırılır ne de artırılan sermaye belirli kişiler tarafından taahhüt edilir. Sermaye artırımının dayanağı bir esas sözleşme hükmüdür. Bu hüküm sadece bir dayanak değildir, aynı zamanda da sermayenin nasıl, hangi tutarda, hangi süreler içinde ve nasıl gerçekleşeceğini gösterir. Bu esas sözleşme hükmü parça parça tükenir ve tamamen tükenince YK tarafından esas sözleşmeden çıkarılır.

Sermaye bir şirket organının kararıyla değil, bazı borçlanma senetleri hamillerinden değiştirme haklarını ve alım hakkı sahiplerinin bu haklarını kullanmalarıyla, kullanan temelinde, adeta damla damla artar. Artırımın aktörleri değiştirme ve alım hakkı sahipleridir.

Değiştirme hakkı sahiplerinin, hamili oldukları borç senetlerinin itfa bedelleri ile yeni payları alma, alım hakkı sahiplerinin de bu haklarına dayanarak şirketin hisse senetlerini ödeme hakları vardır.

Rüçhan Hakkı

Her pay sahibi yeni çıkarılan payları, mevcut paylarının sermayeye oranına göre alma hakkını haizdir.

Bu hak

• haklı sebepler varsa ve

• en az sermayenin yüzde altmışının olumlu oyu ile sınırlandırılabilir.

Haklı Sebep

Kanun haklı sebepleri göstermiştir:

• işletmelerin veya işletme kısımlarının iştiraklerinin devralınması

• işçilerin şirkete katılması

haklı sebeptir. Rüçhan hakkının kaldırılması veya sınırlandırılmasıyla

• hiç kimse haklı görülemeyecek şekilde yararlandırılamaz

• kayba uğratılamaz.

Sermayenin Azaltılması

Yeni Kanun sermayenin azaltılmasıyla ilgili olarak üç önemli yenilik getirmiştir.

1. YK’nın sermayenin niçin azaltıldığına, hangi yönetimin uygulanacağına, azaltmadan sonra malvarlığı durumuna ilişkin raporunu GK’da onaylanınca bu rapor tescil ve ilan ettirilir.

2. Azalma alacaklar ödenmeden veya teminat altına alınmadan yapılmışsa, azalmanın tescil ve ilanından sonra iki yıl içinde iptal davası açılabilir.

3. Bu dava teminat yetersizse de ikame olunabilir.

44 Anonim Şirket

H. SorumlulukYeni Kanun’da çeşitli sebeblerden doğan sorumluluklar düzenlenmiştir. Sorumluluk

• hukuki (m. 549) ve

• cezai sorumluluk (m. 562)

olmak üzere iki çeşittir.

Her iki sorumluluk da A.Ş.’lere ilişkin hükümlerin sonunda bütünlük arzeden bir bölüm oluşturur.

Hukuki Sorumluluk

Yeni Kanun hukuki sorumluluğu altı ayrı kategoriye ayırmıştır. Ayrıca Yeni Kanun’da bu altı kategoriye kısmen uygulanabilen ortak hükümler (m. 555-561) yer almaktadır. Bu hükümler arasında teselsülü düzenleyen Yeni Kanun’un 557. maddesi de özellik gösterir. Bu hüküm tüm sorumluluk hallerine doğrudan uygulanamaz, şartları varsa veya bir madde müteselsil sorumluluğu öngörmüşse uygulanır.

1. Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırı Olmasından Doğan Sorumluluk

Sorumluluğun Doğuşu

Bu sorumluluk A.Ş.’nin, kuruluşu, sermayesinin artırılması, azaltılması, birleşmesi, bölünmesi, tür değiştirmesi, menkul kıymet çıkarması gibi usuller, işlemler ve yapı değişiklikleri sebebiyle kanunen hazırlanması gerekli belgelerin ve yapılan beyanların kanuna aykırı veya hileli olmasından ya da sahteliğinden doğar. Mesela,

• halka arz izahnamesi veya bir kurucular beyannamesi,

• aracı kurum garantisi,

• işlem denetçisi raporu,

sahteyse, yalan beyan içermekteyse, hileliyse bu sorumluluk doğar.

Şartların varlığı halinde, yani zararı doğuran hukuka aykırı veya borç doğuran fiili birden çok kişinin birlikte işlemeleri ve fiilin YK, icra komitesi gibi bir kurul tarafından gerçekleştirilmesi halinde teselsül söz konusu olabilir.

Hükümleri

Sorumlu: Sorumlu beyanı yapan, raporu veren, taahhüt eden ve bunlara katılanlardır.

Kusur sorumluluğun şartıdır, sorumluluğun sonucu zararın tazminidir. Zamanaşımına 560. madde uygulanır.


2. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi


Bu sorumluluk, (1) sermayeye ilişkin koruyucu hükümlerle ilgili olarak hile veya benzeri aldatıcı işlemler yapılmasından, (2) sermaye taahhüdünde bulunanların ödeme yetersizliği içinde bulunduklarının bilinmesinden ve buna onay verilmesinden doğmaktadır. Mesela,

• sermaye taahhüt edilmemişken, taahhüt edilmiş; ödenmemişken ödenmiş gösterilmesidir.

• nakit ödeme yerine, senet verilmesi; ciro edilen çekin karşılıksız çıkmasıdır.

• taahhütte bulunan tasarruf yetkisini haiz olmayan bir müflistir.

HükümleriSorumlu: Doğan zarardan, (1) kandırıcı işlemi yapanlar, buna iştirak edenler, (2) ödeme yetersizliğini bilip onay verenler müteselsilen sorumludur. Bu tür sorumluluk kanundan doğmaktadır. Müteselsil sorumluluğa 557. madde uygulanır. Kusur sorumluluğun şartıdır.Zamanaşımı madde 560’a tabidir.

3. Değer Biçilmesinden Sorumluluk Sorumluluğun DoğuşuSorumluluk, (1) sermaye olarak konulacak veya devralınacak ayınların emsaline göre yüksek değerlemesinden, (2) bunların niteliğinin farklı gösterilmesinden (mesela, arsanın imar durumu bulunmadığı halde varmış gibi gösterilmesi), (3) başka türlü bir yolsuzluk yapılmasından (mevcut olmayan tahvillerin değerlendirilmesi gibi) doğar.

Kusur aranmaz, hukuki aykırılığı yapanlar veya katılanlar zararı tazmin eder. Bunlar kurucu, bilirkişi, YK üyesi, avukat vs. olabilir. Şartları varsa mesela, zarar doğuran işlem bir YK kararından doğuyorsa 557. madde uygulanır.

4. Halktan Para Toplanmasından Doğan Sorumluluk

Sorumluluğun DoğuşuBu sorumluluk bir A.Ş. kurmak, kurulmuş şirketin sermayesini artırmak amacıyla veya vaadi ile veya benzeri sebeplerle yurt içinde veya dışında SPK’dan izin almadan halktan para toplanması ile doğar. Para toplama sebepleri kanunda sınırlı (tahdidi) bir şekilde gösterilmemiştir.

Hükümleri

Bu eylemlerden (1) para toplayanlar, (2) fiilden haberi olan (yetkili) kurumlar, (3) ilgili şirketin yöneticileri ve girişimcileri müteselsilen sorumludurlar. Toplanan paraları SPK tarafından belirlenen bir bankaya yatırmak zorundadırlar. Sorumluluğa 557. madde uygulanır. Sorumluluk için kusur aranmaz. Paralar tedbirle koruma altına alınır.

46 Anonim Şirket

Gereğinde kayyum atanır. Yetkili mahkemeler arasında Asliye Ticaret Mahkemesi de vardır.

5. Kurucuların, Yönetim Kurulu Üyelerinin, Yöneticilerin ve Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu


Bu sorumluluk kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve tasfiye memurlarının

• kanundan

• esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemelerinden doğar.

Sorumluluğun NiteliğiSorumluluk, (1) ispat yükü tersine çevrilmiş kusur sorumluluğudur. Yani: Yukarıda sayılan kişiler kusurlarının bulunmadığını ispat etmedikçe sorumludurlar. (2) Sorumluluk yönetim işlevinin yüklenilmiş olmasından doğar. Yönetim işlevi kısmen veya tamamen devredilmişse (mesela murahhas üye atanmışsa), nakledilen işlev ölçüsünde sorumluluk YK’nın üstünden kalkar, yönetim işlevi yoksa, sorumluluk da yoktur ilkesi (TK 319/son, Yeni Kanun 553.2). Ancak devredilen kişinin seçiminde özensizlikten sorumluluk doğabilir. (2) Sorumluluk, sorumlu kişinin kontrolü kapsamındaki işlevden doğar.

Kime Karşı Sorumluluk?

Sorumluluk

• şirkete

• şartlarına bağlı olarak pay sahiplerine ve alacaklılara karşıdır.

6. Denetçinin Sorumluluğu

Denetçinin, işlem denetçisinin ve özel denetçinin hukuki sorumluluğu Kanunun 554. ve sır saklamadan doğan sorumluluğu 404. maddede düzenlenmiştir.

Hukuki sorumluluk her üç denetçinin de kanuni görevlerini yerine getirmelerinden doğar. Bu sorumluluk kusura dayalı bir tazminat sorumluluğudur. Denetçi ve topluluk denetçisi bu sorumluluğu dolayısıyla şirkete, pay sahiplerine ve şirket alacaklısına sorumludur. İspat yükü davacının yani somut davaya göre şirketin, paysahibinin veya alacaklıların omuzundadır. Sorumluluğun kaynağı kanundur. Çünkü, sorumluluğun sebebi sözleşmenin ihlali olmayıp, yukarıda da belirtildiği gibi kanuni görevlerin yerine getirilmemesidir. Denetleme sözleşmesinin ihlalinden doğan sorumluluk kanunun 554. maddesine değil genel hükümlere tabi olup sorumluluğun temeli sözleşmeseldir.

Sır saklama yükümlülüğünün ihlalinden doğan sorumluluk 404. maddede düzenlenmiştir. Her üç denetçi, bunların yardımcıları ve bağımsız denetleme kuruluşunun temsilcileri, denetimi dürüst ve tarafsız bir şekilde yapmakla yükümlüdürler. Faaliyetleri sırasında öğrendikleri denetleme ile ilgili iş ve işletme sırlarını izinsiz kullanamazlar. Sorumluluğun sebebi bu yükümün kasten ve ihmal ile ihlalidir.


Zarar

Yukarıda 1-6’da sayılan kişilerin şirkete verdikleri maddi zarardır.

Dava

Asıl Davacı: A.Ş.

Pay sahibinin davacı sıfatı

Pay sahibi tazminatın şirkete ödenmesini isteyebilir. Dolayısıyla zarar kavramına yer verilmemiştir.

Alacaklının davacı sıfatıAlacaklıların dava hakkı şirketin iflası halinde vardır ve iflas idaresi ileri sürmemişse, yani ikinci derecededir.

Teselsül ve Başvuru

Kural

Birden çok kişinin aynı zararı tazminle yükümlü olmaları halinde müteselsilen sorumludurlar.

Ortak fiil ile zarar verilmişse aynı zarardan sorumluluk vardır.

Farklılaştırılmış TeselsülHükümde söz konusu olan salt değil farklılaştırılmış teselsüldür. Farklılaştırılmış teselsül demek birden çok kişinin aynı zararı tazminle yükümlü olmaları halinde her birinin, zararın, kusuruna ve durumun gereklerine göre şahsen kendisine yükletilebildiği ölçüde sorumlu olması demektir.

İç İlişki

Rücu durumu gereklerine göre hâkim tarafından belirlenir.

Cezai SorumlulukSuçlar ve cezalar Yeni Kanun’un 562. maddesinde gösterilmiştir. 562. maddede belirlenen suçlar resen takip olunur.

I. Sona Erme ve TasfiyeBu konuda üç radikal yenilik getirilmiştir.

A. Haklı Sebeplerle Fesih Azlığa çokluğun pervasızca hareketlerinin haklı sebep sayıldığı hallerde (hiç veya yetersiz kar dağıtma, yüksek miktarda sermaye artırımlarıyla bir kısım pay sahiplerinin paylarını küçültme, A.Ş.’yi ve malvarlığını kendi menfaatine kullanma, kendine fon

48 Anonim Şirket

aktarma gibi). A.Ş.’nin feshi davası açma imkanı tanımıştır. Bu dava bağlamında, mahkeme ;

1. ya feshe karar verir,

2. ya da fesih yerine davacının paylarının karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerinden satın almasına ve duruma en uygun kabul edilebilir diğer bir çözüme (mesela, yedeklerden kar dağıtılması, yıllık karın belli bir oranının dağıtılmasının esas sözleşmede öngörülmesi, azlığa YK’da temsil edilme hakkının tanınması gibi) hükmeder.

B. Ek Tasfiye Tasfiye aceleye getirilip, bazı alacaklar dikkate alınmadan kapatılmışsa, bazı tasfiye işlemlerinin yapılmasına gerek varsa, tasfiye yeniden açılır.

C. Tasfiyenin Kaldırılması Şirket süresinin dolması veya GK kararıyla A.Ş. sona ermişse, tasfiye payları dağıtılıncaya kadar tasfiyeden dönülebilir.


III. Limited Şirket


A. Yeni Limited Şirketin Öne Çıkan ÖzellikleriYeni Kanun’daki limited şirket (‘L.Ş.’) birçok noktada mevcut TK’daki limited şirketten farklıdır.

A.Ş.’ye Benzerlikler Artmıştır

Yeni L.Ş., TK’nın aksine kollektif şirketten uzaklaşmış, adeta küçük ölçekli bir A.Ş.’ye benzemiştir. Benzerlikler en çok şu noktalardadır:

• Yeni L.Ş., A.Ş.’ye benzer bir yapıya, yönetim ve karar mekanizmalarına sahiptir. Bunun ulusal ve uluslararası piyasaların isteği olduğu belirlenmiştir.

• GK, Yeni Kanun’da ortak sayısına bakılmadan A.Ş.’ye benzer bir şekilde yapılandırılmıştır. Yöneticiler için de durum aynıdır.

Benzemeyen Noktalar

A.Ş.’de pay sahibinin kural olarak tek borcu vardır: Taahhüt edilen sermayeyi ödemek. L.Ş.’de bunun yanında başka borçlar da öngörülebilir. Bu ek borçlar ortakların isteklerine bağlı ek olanaklardır.

• Ek yükümlülükler. Örneğin bilanço açıklarını kapatmak gibi.

• Yan edim yükümlülükleri.

• Bağlılık borcu, rekabet yasağı.

• A.Ş.’de pay kolaylıkla devredilebilir, L.Ş.’de diğer ortakların onayı gereklidir.

Sermaye

• Sermaye en az 10.000 TL’dir.

• Ayni sermaye konulabilir.

• Nakdi sermaye payı bir defada ödenir. Taşınmazlar resen L.Ş. adına tapuda tescil edilir. Tescil yetki ve görevi resen ticaret sicili memuruna aittir.

Bir Ortağın Birden Çok Sermaye Payına Sahip Olabilmesi

Bir ortağın sadece bir sermaye payına sahip olabilmesi (bir ortak=bir sermaye payı) ilkesi kaldırılmış, bir ortağın birden fazla sermaye payına sahip olabileceği kabul edilmiştir.

• Sermaye payının kısmen devri için, bölünmesi, bölünmesi için de birçok işlem yapılması zorunluluğu aşılmıştır.

• Böylece sermaye paylarının aile arasında özellikle çocuklara devri kolaylaşmıştır.

• Sermaye payının şirketler topluluğu içinde devrinde basitlik sağlanmıştır.

• Şirkete yeni ortak alınması kolaylaştırılmıştır.

52 Limited Şirket

Sermaye Payının Devrinde ve İspatında Esneklik

Yeni L.Ş., sermaye payının devrinde çok amaçlı bir esnekliği haizdir.

• Ortaklar (kurucular) sermaye payının devrini istedikleri gibi düzenleyebilirler. Şirket sözleşmesiyle devri kolaylaştırabilirler. Ortaklar yarı kapalı bir şirket amaçlıyorlarsa, devri zorlaştırır veya yasaklayabilirler.

• Sermaye payı, nama yazılı kıymetli evraka bağlanarak hem ortaklığın ispatlanması kolaylığı sağlanmış hem de yükümlülüklerin senede yazılması ile şeffaflık gerçekleştirilmiştir. Böylece pay defteri de kısmen de olsa senede yansıyacaktır.

• Kapalı veya devre onay vermeyen L.Ş.’den kurtulma olanağı sağlanmış, çıkma olanağı vurgulanmıştır.

L.Ş. ortağının iflasının L.Ş.’nin iflasına sebep olması sistemi terk edilmiştir.

TK’da bir ortağın iflası şirketin iflasına sebep olur. Söz konusu tahrip edici çözümde L.Ş.’nin şahıs şirketi özellikleri taşıması gerektiği düşüncesinin etkili olduğu açıktır.

TK’nın sistemine son veren yaklaşımla bir sermaye şirketi olan L.Ş.’ye uygun bir çözüm getirilmiştir.

L.Ş., ortağının kişisel alacaklısının şirketi feshedebilmesi riskinden korunmuştur.

TK’nın, L.Ş.’yi (kişisel öğeleri ağır basması gereken şirketi) bu öğelerle yapılandırılmış bir sermaye şirketi görme anlayışı çelişkisi bir ortağın kişisel alacaklısına şirketi feshetme hakkının tanınmasına kadar gitmiştir.

Yeni Kanun’un sistemi basittir. Ortağın kişisel alacaklısı L.Ş.’yi feshetmeden sadece ortağın sermaye payını haczettirip paraya çevirebilir.

İntifa Senetleri

TK, L.Ş. için intifa senetleri çıkarılmasına olanak vermemektedir. Yeni Kanun L.Ş.’de bu olanağa da imkan vererek L.Ş.’yi A.Ş.’ye yaklaştırmıştır.

L.Ş. Yönetiminin Seçimle Belirlenmesi

TK’ya göre, şirket sözleşmesiyle veya bir ortaklar kararı ile şirketi yönetecek ortaklar ve/veya üçüncü kişiler belirlenmemişse, tüm ortaklar hep birlikte müdür sıfatıyla şirketi yönetmeye hem yetkili hem zorunludur. Buna hep birlikte yönetim veya özden yönetim denir. Hep birlikte / özden yönetim bir kargaşaya dönüşebilir. Yeni Kanun müdürlerin seçimle belirlenmesi zorunluluğunu getirerek bir A.Ş. ilkesini L.Ş.’ye uygulamıştır.

B. Kuruluş ve Ortaklığın Hukuki Durumu • Tek ortaklı L.Ş.’ye olanak tanınmıştır (Bkz: Ortak Kurumlar I).

• Kuruluş basitleştirilmiştir.


• Şirket sözleşmesinde öngörülmesi şartıyla, sermaye payının alımı, önalımı, geriye alımı, devrin sınırlandırılması, öneriye muhatap olma hakkının düzenlenmesi, yükümlülüklerinin ihlalinde sözleşme cezası getirilmesi çıkma hakkının tanınması, şirket yönetiminin üçüncü kişilere bırakılması, bilanço karının kullanılmasında kanundan ayrılan bir rejimin öngörülmesi olanakları getirilmiştir.

• Ek ve yan ödeme yükümlülükleri öngörülmüştür.

• Bazı ortaklara veto ve üstün oy hakkı tanınmasının yolu açılmıştır.

• Ortaklara ağırlaştırılmış rekabet yasağı yükletilebilecektir.

• Oy hakkının hesaplanmasında ve kar payının dağıtımında kanuni hükümlerden ayrılan düzenlemeler yapılabilecektir.

• Ortağa çıkma hakkı verilmiştir.

C. Şirketin Finansal Gücünün Artırılması Suretiyle Ekonomik Yapının GüçlendirilmesiYeni L.Ş.’nin finansal yapısı güçlendirilmiştir ve

• Sermaye payının bir defada ödenmesi öngörülmüş, yani taksit kaldırılmıştır.

• Ortağın şirkete verdiği sermayenin yerine tutan ödünçlere imkan tanınmıştır.

• Bilanço zararlarının ek ödeme yükümlülükleriyle kapatılması olanağı ortaklara tanınmıştır.

Temerrüt ve Sonuçlarıyla Karşılaşmama

Sermaye payının bedelinin tamamının bir defada ödenmesi sistemi geldiği için, temerrüt ve buna bağlı sonuçlar kaldırılmıştır.

Seleflerin Sorumluluğu Kalkmıştır

Temerrüt kaldırıldığı için ödenmeyen sermaye borcundan dolayı çıkarılan ortağın sermaye payının paraya çevrilmesinden doğan açık için seleflere başvurma kurumu kaldırılmıştır.

Payın Devrinde Basitleştirme

Payın devri basitleştirilmiştir.

Bilgi Alma ve İnceleme Haklarında Düzelme

TK, özel bir hüküm bağlamında ortaklara bilgi alma ve inceleme hakkı tanımamıştır. Sadece 548. maddede, ortak sayısı yirmiyi aşan şirketlerde, A.Ş.’nin denetçilere ilişkin hükümlerinin geçerli olması, ortak sayısı yirminin altındaki L.Ş.’lerde ise Borçlar Kanununun 631. Maddesinin uygulanması öngörülmüştür.. Anılan hüküm yetersiz ve etkisiz olduğu gibi L.Ş.’nin niteliğine de uymamaktadır. Yeni Kanun, ortaklara modern ve çağdaş ilkelere dayalı kapsamlı bilgi alma ve inceleme hakkı tanımaktadır.

54 Limited Şirket

Ciddi ve Uluslararası Düzeyde Muhasebeleştirme ve Denetleme

Yeni L.Ş.’nin ortağa sağladığı en güçlü güvence, küçük ölçekli L.Ş.’ler için özel standartlara ve diğer L.Ş.’ler için UFRS’ye göre hazırlanmış finansal tablolar ve bunların Uluslararası Denetim Standartları’na göre denetlenmesi sistemini getirmiş olmasıdır.

Güçlü Rüçhan Hakkı

TK rüçhan hakkını tanıyan bir hükme (m. 516) yer vermişse de rüçhan hakkını korumamıştır. Yeni Kanun, A.Ş.’ye paralel hükümlerle rüçhan hakkını güçlendirmiştir.

Çıkma ve Çıkarılmada Ortağın Güçlendirilen Konumu

TK’nın eleştirilebilecek taraflarından biri de çıkma ve çıkarılmada ortağı korumamış olmasıdır. Yeni Kanun’un çıkma ve çıkarılmaya ilişkin hükümleri, menfaatler dengesini sağlayan ve çağdaş L.Ş. hukukuna uygun hükümlerdir.

• Haklı sebeplerle çıkma davasında ortağa sermaye payının gerçek değerinin ödenmesi güvence altına alınmış, bunun için çeşitli önlemler öngörülmüştür,

• L.Ş.’yi korumak amacıyla gereğinde ortağın haklarından bazılarının dondurulması hükmü getirilmiştir,

• Çıkmak isteyen veya bu amaçla dava açan ortağın haklarından bazılarının dondurulması sistemi kabul edilmiştir,

• Çıkarılma sebeplerinin şirket sözleşmesinde öngörülmesi zorunluluğu getirilmiştir,

• Ortağın haklı sebeplerin varlığında mahkeme kararıyla L.Ş.’den çıkarılması olanağı sağlanmıştır.


IV. İkincil Düzenlemeler


Yeni Kanun’un şirketler hukuku ile ilgili ikincil düzenlemeleri şu konularda yapılacaktır.

Tüzükler

1. Denetleme Tüzüğü2. Ticaret Sicili Tüzüğü3. Elektronik Ortamda Genel Kurul Tüzüğü

Yönetmelikler

1. Elektronik Ortamda Genel Kurul ve Yönetim Kurulu Yönetmeliği2. Bağımsız Denetleme Yönetmeliği3. Denetçinin Denetimi Yönetmeliği4. Genel Kurulda Bulunacak Bakanlık Temsilcisi Yönetmeliği5. Tevdi Eden Temsilcisi Yönetmeliği6. Anonim Şirketlerde Toplantı Başkanlığı İç Yönetmeliği7. KOBİ Tanımı Yönetmeliği8. İnternet Sitesi Yönetmeliği9. Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasında Aranan Şartlar ve Odalar Arası

İşbirliği Yönetmeliği10. Faaliyet Raporu Yönetmeliği

Tebliğler ve Genelge

1. Kar Avansı Tebliği 2. İzin Alacak Anonim Şirketler Tebliği3. Kayıtlı Sermaye Tebliği4. Eski Türe Dönüş Tebliği5. Şirketler Topluluğu Tebliği6. Birikimli Oy Tebliği7. Defterlerin Onayına İlişkin Tebliğ8. Finansal Tabloların İlanı Tebliği9. Uygulama Tebliği10. Unvanda İltibas Genelgesi


TTK İlgili Maddeleri


A. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun İlgili MaddeleriF) Birleşme, bölünme ve tür değiş tirme

I - Uygulama alanı ve kavramlar

1. Uygulama alanı

Madde 134 - (1) Ticaret şirketlerinin birleşmelerine, bölünmelerine ve tür de-ğiştirmelerine 134 ilâ 194 üncü madde ler uygulanır.

(2) Diğer kanunların, bu Kanunun 135 ilâ 194 üncü maddelerine aykırı olma yan hükümleri saklıdır.

2. Kavramlar

Madde 135 - (1) 134 ilâ 194 üncü maddelerin uygulanmasında; “şirket”, ticaret şirketlerini; “ortak”, anonim şir ketlerin pay sahiplerini, limited şirketler ile şahıs şirketlerinin ve kooperatiflerin ortaklarını; “ortaklık payı”, şahıs şirket lerindeki ortaklık payını, anonim şirket teki payı, limited şirketteki esas serma ye payını, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketteki ortaklık payını; “genel kurul”, anonim, limited ve sermaye si paylara bölünmüş komandit şirketler le kooperatiflerdeki genel kurulu, şahıs şirketlerindeki ortaklar kurulunu ve ge reğinde ortakların tümünü; “yönetim or ganı”, anonim şirketler ve kooperatifler de yönetim kurulunu, limited şirketler de müdürü veya müdürleri, şahıs şirket leriyle sermayesi paylara bölünmüş ko mandit şirketlerde yöneticiyi; “şirket sözleşmesi”, anonim şirketlerde esas sözleşmeyi, şahıs şirketleriyle limited şirketlerde şirket sözleşmesini ve ko operatifte ana sözleşmeyi ifade eder.

(2) Küçük ve orta ölçekli şirketler belir lenirken, şahıs şirketleri için 1522, ser maye şirketleri hakkında ise 1523 üncü maddelerde öngörülen ölçütler uygula nır.

II - Birleşme

1. Genel hükümler

a) İlke

Madde 136 - (1) Şirketler;

a) Bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” veya

b) Yeni bir şirket içinde bir araya gel meleri, teknik terimle “yeni kuruluş şek linde birleşme” yoluyla birleşebilirler.

(2) 136 ilâ 158 inci maddelerin uygula masında, kabul eden şirket “devralan”, katılan şirket “devrolunan” diye adlan dırılır.

(3) Birleşme, devrolunan şirketin mal varlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devro lunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir. Birleşme sözleşmesi 141 inci maddenin ikinci fık rası anlamında ayrılma akçesini de ön görebilir.

62 TTK İlgili Maddeleri

(4) Birleşmeyle, devralan şirket devrolu nan şirketin malvarlığını bir bütün hâlin de devralır. Birleşmeyle devrolunan şir ket sona erer ve ticaret sicilinden silinir.

b) Geçerli birleşmeler

Madde 137 - (1) Sermaye şirketleri;

a) Sermaye şirketleriyle,

b) Kooperatiflerle ve

c) Devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle,

birleşebilirler.

(2) Şahıs şirketleri;

a) Şahıs şirketleriyle,

b) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle,

c) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle,

birleşebilirler.

(3) Kooperatifler;

a) Kooperatiflerle,

b) Sermaye şirketleriyle ve

c) Devralan şirket olmaları şartıyla, şa hıs şirketleriyle,

birleşebilirler.

c) Tasfiye hâlindeki bir şirketin bir leşmeye katılması

Madde 138 - (1) Tasfiye halindeki bir şirket, malvarlığının dağıtılmasına başlanmamışsa ve devrolunan şirket olma sı şartıyla, birleşmeye katılabilir.

(2) Birinci fıkradaki şartların varlığı, bir işlem denetçisinin, bu hususu doğrula yan raporunun, devralan şirketin mer kezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulmasıyla ispatlanır.

d) Sermayenin kaybı veya borca batıklık halinde birleşmeye katılma

Madde 139 - (1) Sermayesiyle kanunî yedek akçeleri toplamının yarısı zarar larla kaybolan veya borca batık durum da bulunan bir şirket, kaybolan serma yeyi veya gerekiyorsa borca batıklık du rumunu karşılayabilecek tutarda ser bestçe, tasarruf edilebilen özvarlığa sa hip bulunan bir şirket ile birleşebilir.

(2) Birinci fıkradaki şartın gerçekleşmiş olduğunu ispatlayan bir işlem denetçisi tarafından hazırlanan raporun, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ti caret sicili müdürlüğüne sunulması şarttır.


2. Ortaklık payları ve hakları

a) Ortaklık payının ve haklarının ko runması

Madde 140 - (1) Devrolunan şirketin ortaklarının, mevcut ortaklık paylarını ve haklarını karşılayacak değerde, devra lan şirketin payları ve hakları üzerinde istemde bulunma hakları vardır. Bu is tem hakkı, birleşmeye katılan şirketlerin

malvarlıklarının değeri, oy haklarının da ğılımı ve önem taşıyan diğer hususlar dikkate alınarak hesaplanır.

(2) Ortaklık paylarının değişim oranları belirlenirken, devrolunan şirketin ortakla rına tahsis olunan ortaklık paylarının gerçek değerlerinin onda birini aşma ması şartıyla, bir denkleştirme ödenme si öngörülebilir.

(3) Devrolunan şirketin oydan yoksun paylarına sahip ortaklarına aynı değer de, oydan yoksun veya oy hakkını haiz paylar verilir.

(4) Devrolunan şirkette mevcut bulunan paylara bağlı imtiyaz hakları karşılığın da, devralan şirkette eş değerde haklar veya uygun bir karşılık verilir.

(5) Devralan şirket, devrolunan şirketin intifa senedi sahiplerine, eş değerli hak lar tanımak veya intifa senetlerini, bir leşme sözleşmesinin yapıldığı tarihteki gerçek değeriyle satın almak zorunda dır.

b) Ayrılma akçesi

Madde 141 - (1) Birleşmeye katılan şir ketler, birleşme sözleşmesinde, ortakla ra, devralan şirkette, pay ve ortaklık haklarının iktisabı ile iktisap olunacak şirket paylarının gerçek değerine denk gelen bir ayrılma akçesi arasında seçim yapma hakkı tanıyabilirler.

(2) Birleşmeye katılan şirketler birleşme sözleşmesinde, sadece ayrılma akçesi nin verilmesini öngörebilirler.

3. Sermaye artırımı, yeni kuruluş ve ara bilanço

a) Sermaye artırımı

Madde 142 - (1) Devralma yoluyla bir leşmede, devralan şirket, sermayesini, devrolunan şirketin ortaklarının hakları nın korunabilmesi için gerekli olan dü zeyde, artırmak zorundadır.

(2) Birleşmede, ayni sermaye konulma sına ilişkin düzenlemelerle, halka açık anonim şirketlerde, yeni payların halka arzına dair hükümler, Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınmasına ilişkin olanlar müstesna, uygulanmaz.

b) Yeni kuruluş

Madde 143 - (1) Yeni kuruluş yolu ile birleşmede, bu Kanun ile 24/4/1969 ta rihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanu nunun, ayni sermaye konulmasına dair düzenlemeleri ve asgarî ortak sayısına ilişkin hükümleri dışındaki maddeleri yeni şirketin kuruluşuna uygulanır.

c) Ara bilanço

Madde 144 - (1) Birleşme sözleşmesi nin imzalandığı tarih ile bilanço günü arasında


altı aydan fazla zaman geç mişse veya son bilançonun çıkarılma sından sonra, birleşmeye katılan şirket lerin malvarlıklarında önemli değişiklik ler meydana gelmişse, birleşmeye katı lan şirketler bir ara bilanço çıkarmak zorundadır.

(2) Aşağıdaki hükümler saklı olmak kay dı ile, ara bilançoya yıllık bilançoya iliş kin hüküm ve ilkeler uygulanır. Ara bilanço için;

a) Fiziki envanter çıkarılması gerekli de ğildir;

b) Son bilançoda kabul edilen değerle meler, sadece ticari defterdeki hareket ler ölçüsünde değiştirilir; amortisman lar, değer düzeltmeleri ve karşılıklar ile ticari defterlerden anlaşılmayan işletme için önemli değer değişiklikleri de dik kate alınır.

4. Birleşme sözleşmesi, birleşme ra poru ve denetleme

a) Birleşme sözleşmesi

aa) Birleşme sözleşmesinin yapılması

Madde 145 - (1) Birleşme sözleşmesi yazılı şekilde yapılır. Sözleşme, birleş meye katılan şirketlerin, yönetim organ larınca imzalanır ve genel kurulları ta rafından onaylanır.

bb) Birleşme sözleşmesinin içeriği

Madde 146 - (1) Birleşme sözleşmesi nin;

a) Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezleri ni; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlin de, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini,

b) Şirket paylarının değişim oranını, ön görülmüşse denkleştirme tutarını; dev rolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,

c) Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa sene di sahiplerine tanıdığı hakları,

d) Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,

e) Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço karına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,

f) Gereğinde 141 inci madde uyarınca ayrılma akçesini,

g) Devrolunan şirketin işlem ve eylemle rinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi,

h) Yönetim organlarına ve yönetici or taklara tanınan özel yararları,

i) Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini;

içermesi zorunludur.

b) Birleşme raporu

Madde 147 - (1) Birleşmeye katılan şir ketlerin yönetim organları, ayrı ayrı veya bir likte, birleşme hakkında bir rapor hazırlarlar.


(2) Raporda;

a) Birleşmenin amacı ve sonuçları,

b) Birleşme sözleşmesi,

c) Şirket paylarının değişim oranı ve ön görülmüşse denkleştirme akçesi; dev rolunan şirketlerin ortaklarına devralan şirket nezdinde tanınan ortaklık hakları,

d) Gereğinde ayrılma akçesinin tutarı ve şirket pay ve ortaklık hakları yerine ay rılma akçesi verilmesinin sebepleri,

e) Değişim oranının belirlenmesi yönün den payların değerlemesine ilişkin özel likler,

f) Gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı,

g) Öngörülmüşse, devrolunan şirketin ortaklarına, birleşme dolayısıyla yükle necek olan, ek ödeme ve diğer kişisel edim yükümlülükleri ile kişisel sorumlu luklar hakkında bilgi,

h) Değişik türdeki şirketlerin birleşmele rinde, yeni tür dolayısıyla ortaklara dü şen yükümlülükler,

i) Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planın içeriği,

j) Birleşmenin, birleşmeye katılan şirket lerin alacaklıları üzerindeki etkileri,

k) Gerekiyorsa, ilgili makamlardan alı nan onaylar,

hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri belirtilir.

(3) Yeni kuruluş yoluyla birleşmede bir leşme raporuna yeni şirketin sözleşme sinin de eklenmesi şarttır.

(4) Tüm ortakların onaylaması hâlinde, küçük ölçekli şirketler birleşme raporu nun düzenlenmesinden vazgeçebilirler.

c) Birleşme sözleşmesinin ve birleş me raporunun denetlenmesi

Madde 148 - (1) Birleşmeye katılan şir ketlerin; birleşme sözleşmesini, birleş me raporunu ve birleşmeye esas oluşturan bilançoyu, bu konuda uzman olan bir işlem denetçisine denetlettirmeleri şarttır.

(2) Birleşmeye katılan şirketler, birleş meyi denetleyecek işlem denetçisine amaca yardımcı olacak, her türlü bilgi ve belgeyi vermek zorundadır.

(3) İşlem denetçisi denetleme raporun da;

a) Devralan şirket tarafından yapılması öngörülen sermaye artırımının, devrolunan şirketin ortaklarının haklarını koru maya yeterli bulunup bulunmadığı;

b) Değişim oranının ve ayrılma akçesi nin adil olup olmadığı;

c) Değişim oranının hangi yönteme gö re hesapladığı; en az üç farklı genel ka bul gören yöntem ile karşılaştırma yapı larak, uygulanan yöntemin adil olduğu;


d) Diğer genel kabul gören yöntemlere göre hangi değerlerin ortaya çıkabilece ği;

e) Denkleştirme varsa, bunun uygun olup olmadığı;

f) Değişim oranının hesaplanması yö nünden payların değerlendirilmesinde dikkate alınan özellikler;

hususunda inceleme yapıp görüş açık lamakla yükümlüdürler.

(4) Tüm ortakların onaylaması halinde, küçük ölçekli şirketler denetlemeden vazgeçebilirler.

5. İnceleme hakkı ve malvarlığında değişiklikler

a) İnceleme hakkı

Madde 149 - (1) Birleşmeye katılan şir ketlerden her biri, merkezleriyle şubele rinde ve halka açık anonim şirketler ise Sermaye Piyasası Kurulu’nun öngöre ceği yerlerde, genel kurul kararından önceki otuz gün içinde,

a) Birleşme sözleşmesini,

b) Birleşme raporunu,

c) Denetleme raporunu,

d) Son üç yılın yılsonu finansal tablola rıyla yıllık faaliyet raporlarını, gereğinde ara bilançolarını,

ortakların, intifa senedi sahipleriyle şir ket tarafından ihraç edilmiş bulunan menkul kıymet hamillerinin, menfaati bulunan kişilerin ve diğer ilgililerin ince lemesine sunmakla yükümlüdür. Bunlar ilgili sermaye şirketlerinin internet site lerinde de yayınlanır.

(2) Ortaklar ile birinci fıkrada sayılan ki şiler, aynı fıkrada anılan belgelerin su retlerinin ve varsa basılı şekillerinin ken dilerine verilmesini isteyebilirler. Bunlar için, herhangi bir bedel veya gider kar şılığı istenilemez.

(3) Birleşmeye katılan şirketlerden her biri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayınlanan ve internet sitelerine de konulan ilanda, inceleme yapma hakkına işaret eder.

(4) Birleşmeye katılan her şirket, birinci fıkrada anılan belgelerin nereye tevdi edildiklerini ve nerelerde incelemeye hazır tutulduklarını, tevdiden en az üç iş günü önce, Türkiye Ticaret Sicili Gaze tesi ile şirket sözleşmesinde öngörülen gazetelerde ve sermaye şirketleri de in ternet sitelerinde ilan eder.

(5) Tüm ortakların onaylaması halinde, küçük ölçekli şirketler inceleme hakkı nın kullanılmasından vazgeçebilirler.

b) Malvarlığındaki değişikliklerle ilgili bilgiler

Madde 150 - (1) Birleşmeye katılan şir ketlerden birinin aktif veya pasif varlık larında, birleşme sözleşmesinin imzası tarihiyle, bu sözleşmenin genel kurulda onaya sunulacağı tarih arasında, önemli değişiklik meydana gelmişse, yönetim organı, bu durumu kendi genel kuruluna ve birleşmeye katılan diğer şirketlerin yönetim organlarına yazılı olarak bildirir.


(2) Birleşmeye katılan tüm şirketlerin yönetim organları, bu durumda birleş me sözleşmesinin değiştirilmesine veya birleşmeden vazgeçmeye gerek olup olmadığını incelerler; böyle bir sonuca vardıkları takdirde, onaya sunma önerisi geri çekilir. Diğer halde, yönetim organı genel kurulda, birleşme sözleşmesin de uyarlamaya gerek bulunmadığının gerekçesini açıklar.

c) Birleşme kararı

Madde 151 - (1) Yönetim organı, genel kurula birleşme sözleşmesini sunar. Birleşme sözleşmesi genel kurulda;

a) Bu Kanunun 421 inci maddesinin be şinci fıkrasının (b) bendi saklı olmak üzere, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğu nu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle

b) Bir kooperatif tarafından devralına cak sermaye şirketlerinde, sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle;

c) Limited şirketlerde, sermayenin en az dörtte üçünü temsil eden paylara sahip bulunmaları şartıyla, tüm ortakların dörtte üçünün oylarıyla;

d) Kooperatiflerde, verilen oyların üçte ikisinin çoğunluğuyla; ana sözleşmede ek ödeme ve başka edim yükümlülükle ri ya da sınırsız sorumluluk kabul edil miş veya bunlar mevcut olup da genişletilmişse kooperatife kayıtlı tüm ortak ların dörtte üçünün kararıyla,

onaylanmalıdır.

(2) Kollektif ve komandit şirketlerde bir leşme sözleşmesinin oybirliğiyle onay lanması gerekir. Ancak, şirket sözleş mesinde birleşme sözleşmesinin bütün

ortakların dörtte üçünün kararıyla onay lanması öngörülebilir.

(3) Bir sermayesi paylara bölünmüş ko mandit şirketin, başka bir şirketi devral ması hâlinde, birinci fıkranın (a) bendin deki nisaba ek olarak, komanditelerin tamamının birleşmeyi yazılı olarak onaylamaları gereklidir.

(4) Bir limited şirket tarafından devralı nan anonim ve sermayesi paylara bö lünmüş komandit şirkette, devralma ile ek yükümlülük ve kişisel edim yükümlü lükleri de öngörülüyorsa veya bunlar mevcut olup da genişletiliyorsa, bütün ortakların oybirliğine gerek vardır.

(5) Birleşme sözleşmesi bir ayrılma ak çesini öngörüyorsa bunun, devreden şirket şahıs şirketiyse oy hakkını haiz ortaklarının, sermaye şirketiyse şirkette mevcut oy haklarının yüzde doksanının olumlu oylarıyla onaylanması şarttır.

(6) Birleşme sözleşmesinde devrolunan şirketin işletme konusunda değişiklik öngörülmüşse, birleşme sözleşmesinin ayrıca, şirket sözleşmesinin değiştiril mesi için gerekli nisapla onaylanmış ol ması zorunludur.


6. Kesinleşmeye ilişkin hükümler

a) Ticaret siciline tescil

Madde 152 - (1) Birleşmeye katılan şirketler tarafından birleşme kararı alınır alınmaz, yönetim organları, birleşmenin tescili için ticaret siciline başvurur.

(2) Devralan şirket, birleşmenin gereği olarak sermayesini artırmışsa, ek olarak esas sözleşme değişiklikleri de ticaret siciline sunulur.

(3) Devrolunan şirket, birleşmenin tica ret siciline tescili ile infisah eder.

b) Hukuki sonuçlar

Madde 153 - (1) Birleşme, birleşmenin ticaret siciline tescili ile geçerlilik kaza nır. Tescil anında, devrolunan şirketin bütün aktif ve pasifi kendiliğinden dev ralan şirkete geçer.

(2) Devrolunan şirketin ortakları devra lan şirketin ortağı olur. Ancak bu sonuç, devralan şirketin kendi adına fakat bu şirket hesabına hareket eden kişinin elinde bulunan paylar ile devrolunan şirketin kendi adına fakat bu şirket he sabına hareket eden kişinin elinde bulu-nan paylar için doğmaz.

(3) 7/12/1994 tarihli ve 4054 sayılı Re kabetin Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklıdır.

c)İlan

Madde 154 - (1) Birleşme kararı, Tür kiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur.

7. Sermaye şirketlerinin kolaylaştırıl mış şekilde birleşmesi

a) Uygulama alanı

Madde 155 - (1) a) Devralan sermaye şirketi devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına veya,

b) Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına sahiplerse sermaye şir ketleri kolaylaştırılmış düzene göre bi leşebilirler.

(2) Devralan sermaye şirketi, devrolunan sermaye şirketinin tüm paylarına değil de oy hakkı veren paylarının en az yüzde doksanına sahipse, azınlıkta kalan pay sahipleri için;

a) Devralan şirkette bu payların denk karşılığı olan paylar verilmesi şirket payları yanında, 141 inci maddeye göre, şirket paylarının gerçek değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık verilmesinin önerilmiş olması ve

b) Birleşme dolayısıyla ek ödeme borcunun veya herhangi bir kişisel edim yükümlülüğünün yahut kişisel sorumluluğun doğmaması,

halinde birleşme kolaylaştırılmış usulde gerçekleşebilir.

b) Kolaylıklar

Madde 156 - (1) Birleşmeye katılan ve 155 inci maddenin birinci fıkrasında ön görülen şartlara uyan sermaye şirketle ri, birleşme sözleşmesinde, 146 ncı maddenin birinci


fıkrasının (a) ve (f) ilâ (i) bentlerinde gösterilmiş bulunan kayıtlara yer verirler. Bu sermaye şirketleri, 147 nci maddede öngörülen birleşme raporunu düzenlemeye, 148 inci maddede yer alan birleşme sözleşmesini denetletme hakkı ile 149 uncu maddede düzenlenen inceleme hakkını sağlamakla yükümlü olmadıkları gibi, birleşme sözleşmesini 151 inci madde uyarınca genel kurulun onayına da sunmayabilirler.

(2) Birleşmeye katılan ve 155 inci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şartlara uyan sermaye şirketleri, birleşme sözleşmesinde, sadece, 147 nci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b) ve (f) ilâ (i) bentlerinde gösterilmiş bulunan kayıtlara yer verirler. Bu şirketler 147 nci maddede öngörülen birleşme raporunu düzenlemeye ve birleşme sözleşmesini 151 inci madde gereğince genel kurula sunmaya da zorunlu değildirler. 149 uncu maddede öngörülen inceleme hakkının, birleşmenin tescili için ticaret siciline yapılan başvurudan otuz gün önce sağlanmış olması gerekir.

8. Alacaklıların ve çalışanların korun ması

a) Alacakların teminat altına alınması

Madde 157 - (1) Birleşmeye katılan şir ketlerin alacaklıları birleşmenin hukuken geçerlilik kazanmasından itibaren üç ay içinde istemde bulunurlarsa, devralan şirket bunların alacaklarını teminat altı na alır.

(2) Birleşmeye katılan şirketler; alacaklı larına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesin de, tirajı ellibinin üstünde olan yurt dü zeyinde dağıtımı yapılan üç gazetede yedişer gün aralıklarla üç defa yapa cakları ilanla ve ayrıca internet sitelerine konulacak ilanla haklarını bildirirler. İş lem denetçisi, birleşmeye katılan şirket lerin serbest malvarlıklarının, ödenmesi ne yetmeyeceği bilinen bir alacakları bulunmadığını veya böyle bir alacak is temi beklenmediğini doğruladığı takdir de ilan yükümlülüğü ortadan kalkar.

(3) Devralan şirket alacağın birleşme dolayısıyla tehlikeye düşmediğini bir iş lem denetçisi raporuyla ispat ederse, teminat verme yükümlülüğü ortadan kalkar.

(4) Diğer alacaklıların zarara uğramaya caklarının anlaşılması hâlinde, yükümlü şirket teminat göstermek yerine borcu ödeyebilir.

b) Ortakların kişisel sorumlulukları ve iş ilişkilerinin geçmesi

Madde 158 - (1) Devrolunan şirketin borçlarından birleşmeden önce sorumlu olan ortakların sorumlulukları birleşme den sonra da devam eder. Şu şartla ki, bu borçlar birleşme kararının ilanından önce doğmuş olmalı veya borçları do ğuran sebepler bu tarihten önce oluş muş bulunmalıdır.

(2) Devrolunan şirketin borçlarından do ğan, ortakların kişisel sorumluluğuna ilişkin istemler, birleşme kararının ilanı tarihinden itibaren üç yıl geçince zama naşımına uğrar. Alacak ilan tarihinden sonra muaccel olursa, zamanaşımı sü resi muacceliyet tarihinden başlar. Bu sınırlama, devralan şirketin borçları do layısıyla şahsen sorumlu olan ortakların sorumluluklarına uygulanmaz.

(3) Kamuya arz edilmiş olan tahvil ve diğer borç senetlerinde sorumluluk itfa tarihine kadar devam eder; meğerki, izahname başka bir düzenleme içersin.

(4) İş ilişkileri hakkında 178 inci madde hükmü uygulanır.


III - Bölünme

1. Genel hükümler

a) İlke

Madde 159 - (1) Bir şirket tam veya kısmî bölünebilir.

a) Tam bölünmede, şirketin tüm mal varlığı bölümlere ayrılır ve diğer şirketle re devrolunur. Bölünen şirketin ortakla rı, devralan şirketlerin paylarını ve hak larını iktisap ederler. Tam bölünüp devrolunan şirket sona erer ve unvanı tica ret sicilinden silinir.

b) Kısmî bölünmede, bir şirketin mal varlığının bir veya birden fazla bölümü diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şir ketin ortakları, devralan şirketlerin pay larını ve haklarını iktisap ederler veya bölünen şirket, devredilen malvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şir-ketlerdeki payları ve hakları elde ederek yavru şirketini oluşturur.

b) Geçerli bölünmeler

Madde 160 - (1) Sermaye şirketleri ve kooperatifler sermaye şirketlerine ve kooperatiflere bölünebilirler.

c) Şirket paylarının ve haklarının ko runması

Madde 161 - (1) Tam ve kısmî bölün mede şirket payları ve hakları 140 ıncı madde uyarınca korunur.

(2) Devreden şirketin ortaklarına,

a) Bölünmeye katılan tüm şirketlerde, mevcut payları oranında şirket payları veya

b) Bölünmeye katılan bazı veya tüm şir ketlerde, mevcut paylarının oranına gö re değişik oranda şirket payları,

tahsis edilebilir. (a) bendindeki bölünme “oranların korunduğu”, (b) bendindeki bölünme ise “oranların korunmadığı bölünme”dir.

2. Bölünmenin uygulanmasına ilişkin hükümler

a) Sermayenin azaltılması

Madde 162 - (1) Bölünme sebebiyle devreden şirketin sermayesinin azaltıl ması halinde 473, 474 ve 592 inci mad deler ile kooperatiflerde Kooperatifler Kanununun 98 inci maddesine dayanı larak bu Kanunun 473 ve 474 üncü maddeleri uygulanmaz.

b) Sermaye artırımı

Madde 163 - (1) Devralan şirket ser mayesini, devreden şirketin ortaklarının haklarını koruyacak miktarda artırır.

(2) Bölünmede, ayni sermaye konulma sına ilişkin hükümler uygulanmaz. Bö lünme sebebiyle, kayıtlı sermaye siste minde müsait olmasa bile, tavan değiş tirilmeden sermaye artırılabilir.


c) Yeni kuruluş

Madde 164 - (1) Bölünme çerçevesin de yeni bir şirketin kurulmasına bu Ka nun ile Kooperatifler Kanununun kuru luşa ilişkin hükümleri uygulanır. Serma ye şirketlerinin kurulmasında, kurucula rın asgarî sayısına ve ayni sermaye ko nulmasına ilişkin hükümler uygulanmaz.

d) Ara bilanço

Madde 165 - (1) Bilanço günüyle, bö lünme sözleşmesinin imzası veya bö lünme planının düzenlenmesi tarihi ara sında, altı aydan fazla bir zaman bulun duğu veya son bilançonun çıkarılmasın dan itibaren, bölünmeye katılan şirket lerin malvarlıklarında önemli değişiklik-ler meydana gelmiş olduğu takdirde, bir ara bilanço çıkarılır.

(2) Bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde ön görülen hükümler saklı kalmak kaydıyla, ara bilançoya yıllık bilançoya ilişkin hü küm ve standartlar uygulanır. Ara bilanço için;

a) Fizikî envanter çıkarılması gerekli de ğildir;

b) Son bilançoda kabul edilmiş bulunan değerlemeler, sadece ticari defterlerdeki hareketler ölçüsünde değiştirilir; amortismanlar, değer düzeltmeleri ve karşılıklar ile ticari defterlerden anlaşıl mayan işletme için önemli değer deği şiklikleri de dikkate alınır.

3. Bölünme belgelerini denetleme ve inceleme hakkı

a) Bölünme sözleşmesi ve bölünme planı

aa) Genel olarak

Madde 166 - (1) Bir şirket bölünme yo luyla, malvarlığının bölümlerini var olan şirketlere devredecekse, bölünmeye katılan şirketlerin yönetim organları ta rafından bir bölünme sözleşmesi yapılır.

(2) Bir şirket, bölünme yoluyla, malvarlı ğının bölümlerini, yeni kurulacak şirket lere devredecekse, yönetim organı bir bölünme planı düzenler.

(3) Hem bölünme sözleşmesinin hem de bölünme planının yazılı şekilde yapıl ması ve bunların genel kurul tarafından 173 üncü madde hükümlerine göre onaylanması şarttır.

bb) Bölünme sözleşmesinin ve bö lünme planının içeriği

Madde 167 - (1) Bölünme sözleşmesi ve bölünme planı özellikle;

a) Bölünmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, merkezlerini ve türlerini,

b) Aktif ve pasif malvarlığı konularının devir amacıyla bölümlere ayrılmasını ve tahsisini; açık tanımlamayla, bu bölüm lere ilişkin envanteri; taşınmazları, kıy metli evrakı ve maddî olmayan malvarlı ğını teker teker gösteren listeyi,

b) Payların değişim oranını ve gereğin de ödenecek denkleştirme tutarını ve devreden şirketin ortaklarının, devralan şirketteki ortaklık haklarına ilişkin açık lamaları,

c) Devralan şirketin; intifa senedi, oy dan yoksun pay ve özel hak sahiplerine tahsis ettiği hakları,


d) Şirket paylarının değişim tarzlarını,

e) Şirket paylarının bilanço karına hangi tarihten itibaren hak kazanacaklarını ve bu istem hakkının özelliklerini,

f) Devreden şirketin işlemlerinin hangi tarihten itibaren devralan şirketin hesa bına yapılmış kabul edildiğini,

g) Yönetim organlarının üyelerine, mü dürlere, yönetim hakkına sahip kişilere ve denetçilere tanınan özel menfaatleri,

i)Bölünme sonucu devralan şirketlere geçen iş ilişkilerinin listesini, içerir.

b) Bölünmenin dışında kalan malvar lığı

Madde 168 - (1) Bölünme sözleşme sinde veya bölünme planında tahsisi yapılmayan malvarlığı konuları üzerinde;

a) Tam bölünmede, devralan tüm şir ketlerin, bölünme sözleşmesi veya planına göre kendilerine geçen net aktif malvarlığının oranına göre, devralan tüm şirketlere paylı mülkiyet hakkı dü şer.

b) Kısmî bölünmede söz konusu mal varlığı, devreden şirkette kalır.

(2) Birinci fıkra hükmü kıyas yoluyla ala caklara ve maddî olmayan malvarlığı haklarına da uygulanır.

(3) Tam bölünmeye katılan şirketler, bölünme sözleşmesi veya bölünme planına göre herhangi bir şirkete tahsis edilmeyen borçlardan müteselsilen so rumludurlar.

c) Bölünme raporu

aa) İçerik

Madde 169 - (1) Bölünmeye katılan şir ketlerin yönetim organları, bölünme hakkında ayrı rapor hazırlarlar; ortak ra por da geçerlidir.

(2) Rapor;

a) Bölünmenin amacını ve sonuçlarını,

b) Bölünme sözleşmesini veya bölünme planını,

c) Payların değişim oranlarını ve gere ğinde ödenecek denkleştirme tutarını, özellikle devreden şirketin ortaklarının devralan şirketteki haklarına ilişkin açık lamaları,

d) Değişim oranının saptanmasında, payların değerlemesine ilişkin özellikleri,

e) Gereğinde, bölünme dolayısıyla or taklar için doğacak olan ek ödeme yü kümlülüklerini, diğer kişisel edim yü kümlülüklerini ve sınırsız sorumluluğu,

f) Bölünmeye katılan şirketlerin türleri nin farklı olması halinde, ortakların yeni tür sebebiyle söz konusu olan yüküm lülüklerini,

g) Bölünmenin işçiler üzerindeki etkileri ile içeriğini; varsa sosyal planın içeriği ni,


h) Bölünmenin, bölünmeye katılan şir ketlerin alacaklıları üzerindeki etkilerini,

hukuki ve ekonomik yönleri ile açıklar ve gerekçelerini gösterir.

(3) Yeni kuruluşun varlığı halinde, bö lünme planına yeni şirketin sözleşmesi de eklenir.

(4) Tüm ortakların onaylaması halinde küçük ölçekli şirketler bölünme raporu nun düzenlenmesinden vazgeçebilirler.

bb) Bölünme sözleşmesinin veya bö lünme planının ve bölünme raporu nun denetlenmesi

Madde 170 - (1) Bölünme sözleşmesi nin veya bölünme planının denetlenme sine 148 inci madde hükmü kıyas yo luyla uygulanır.

d) İnceleme hakkı

Madde 171 - (1) Bölünmeye katılan şir ketlerden her biri, genel kurulun kara rından iki ay önce, merkezlerinde, halka açık anonim şirketler ayrıca Sermaye Piyasası Kurulunun uygun gördüğü yerlerde;

a) Bölünme sözleşmesini veya bölünme planını,

b) Bölünme raporunu,


d) Son üç yılın finansal tabloları ile faali yet raporlarını ve varsa ara bilançoları,

bölünmeye katılan şirketlerin ortakları nın incelemesine sunar.

(2) Tüm ortakların onaylaması halinde küçük ölçekli şirketler birinci fıkrada ön görülen inceleme hakkından vazgeçebi lirler.

(3) Ortaklar, bölünmeye katılan şirket lerden, birinci fıkrada sayılan belgelerin kopyalarının kendilerine verilmesini iste yebilirler. Suretler için bedel veya her hangi bir gider karşılığı istenemez.

(4) Bölünmeye katılan şirketlerden her biri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, sermaye şirketleri ayrıca internet site sinde, inceleme yapma haklarına işaret eden bir ilan yayımlarlar.

e) Malvarlığındaki değişikliklerle ilgili bilgiler

Madde 172 - (1) Bölünmeye katılan şir ketlerin malvarlıklarında meydana gelen değişikliklere 150 nci madde kıyas yo luyla uygulanır.

4. Bölünme kararı

Madde 173 - (1) 175 inci maddede ön görülen teminatın sağlanmasından son ra, bölünmeye katılan şirketlerin yöne tim organları, bölünme sözleşmesini ve ya bölünme planını genel kurula su nar.

(2) Onama kararı 151 inci maddenin bi rinci, üçüncü, dördüncü ve altıncı fıkra larında öngörülen nisaplara uyularak alınır.


(3) Oranın korunmadığı bölünmede onama kararı, devreden şirkette oy hakkını haiz ortakların en az yüzde doksanıyla alınır.

5. Korunmaya ilişkin hükümler a) Alacaklıların korunması

aa) Çağrı

Madde 174 - (1) Bölünmeye katılan şirketlerin alacaklıları, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, tirajı ellibinin üstünde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan en az üç gazetede yedişer gün aralıklarla üç defa yapılacak ilanla ve sermaye şirketlerinde ayrıca internet sitesine de konulacak ilanla, alacaklarını bildirmeye ve teminat verilmesi için istemde bulunmaya çağrılırlar.

bb) Alacakların teminat altına alın ması

Madde 175 - (1) Bölünmeye katılan şirketler, 174 üncü maddede öngörülen ilanların yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde, istemde bulunan alacaklıların alacaklarını teminat altına almak zorun dadırlar.

(2) Bölünme ile, alacaklıların alacakları nın tehlikeye düşmediğinin, bir işlem denetçisinin raporuyla ispatı halinde, teminat altına almak yükümü ortadan kalkar.

(3) Diğer alacaklıların zarara uğramaya caklarının anlaşılması halinde, şirket, te minat göstermek yerine borcu ödeyebi lir.

b) Sorumluluk

aa) Bölünmeye katılan şirketlerin ikinci derecede sorumluluğu

Madde 176 - (1) Bölünme sözleşmesi veya bölünme planıyla kendisine borç tahsis edilen şirket, bu suretle birinci derecede sorumlu bulunan şirket, ala caklıların alacaklarını ifa etmezse, bö lünmeye katılan diğer şirketler, ikinci derecede sorumlu şirketler, müteselsilen sorumlu olurlar.

(2) İkinci derecede sorumlu olan şirket lerin takip edilebilmeleri için, alacağın teminat altına alınmamış ve birinci de recede sorumlu şirketin;

a) İflas etmiş,

b) Konkordato süresi almış,

c) Aleyhinde yapılan bir icra takibinde kesin aciz vesikası alınmasının şartları doğmuş,

d) Merkezi yurt dışına taşınmış ve artık Türkiye’de takip edilemez duruma gel miş veya

e) Yurt dışındaki merkezinin yeri değiştirilmiş ve bu sebeple hukuken takibi önemli derecede güçleşmiş

olması gerekir.

bb) Ortakların kişisel sorumluluğu

Madde 177 - (1) Ortakların kişisel sorumlulukları hakkında 158 inci madde hükmü uygulanır.


6. İş ilişkilerinin geçmesi

Madde 178 - (1) Tam veya kısmî bölünmede, işçilerle yapılan hizmet sözleşmeleri, işçi itiraz etmediği takdirde, devir gününe kadar bu sözleşmeden doğan bütün hak ve borçlarla devralana geçer.

(2) İşçi itiraz ederse, hizmet sözleşmesi kanunî işten çıkarma süresinin sonunda sona erer; devralan ve işçi o tarihe ka dar sözleşmeyi yerine getirmekle yü kümlüdür.

(3) Eski işveren ile devralan, işçinin bölünmeden evvel muaccel olmuş alacak ları ile hizmet sözleşmesinin normal olarak sona ereceği veya işçinin itirazı sebebiyle sona erdiği tarihe kadar ge çen sürede muaccel olacak alacakların dan müteselsilen sorumludur.

(4) Aksi kararlaştırılmadıkça veya hâlin gereğinden anlaşılmadıkça, işveren hiz met sözleşmesinden doğan hakları üçüncü bir kişiye devredemez.

(5) İşçiler muaccel olan ve birinci fıkra da öngörüldüğü şekilde muaccel ola cak alacaklarının teminat altına alınma sını isteyebilirler.

(6) Devreden şirketin bölünmeden önce şirket borçlarından dolayı sorumlu olan ortakları, hizmet sözleşmesinden doğan ve intikal gününe kadar muaccel olan borçlarla, hizmet sözleşmesi normal olarak sona ermiş olsaydı muaccel hâle gelecek olan veya işçinin itirazı sebe biyle hizmet sözleşmesinin sona erdiği ana kadar doğacak olan borçlardan müteselsilen sorumlu olmakta devam ederler.

7. Ticaret siciline tescil ve geçerlilik

Madde 179 - (1) Bölünme onaylanınca, yönetim organı bölünmenin tescilini ister

(2) Kısmî bölünme sebebiyle devreden şirketin sermayesinin azaltılması gereki yorsa buna ilişkin esas sözleşme deği şikliği de tescil ettirilir.

(3) Tam bölünme hâlinde devreden şir ket ticaret siciline tescil ile birlikte infi sah eder.

(4) Bölünme ticaret siciline tescille geçerlilik kazanır. Tescil ile tescil anında envanterde yer alan bütün aktifler ve pasifler devralan şirketlere geçer.

IV - Tür Değiştirme

1. Genel hükümler

a) İlke

Madde 180 - (1) Bir şirket hukuki şekli ni değiştirebilir. Yeni türe dönüştürülen şirket eskisinin devamıdır.

b) Geçerli tür değiştirmeler

Madde 181 - (1) a) Bir sermaye şirketi;

1) Başka türde bir sermaye şirketine;

2) Bir kooperatife;


b) Bir kollektif şirket;

1) Bir sermaye şirketine;

2) Bir kooperatife;

3) Bir komandit şirkete;

c) Bir komandit şirket;

1) Bir sermaye şirketine;

2) Bir kooperatife;

3) Bir kollektif şirkete;

d) Bir kooperatif bir sermaye şirketine dönüşebilir.

c) Kollektif ve komandit şirketlerin tür değiştirmelerine ilişkin özel dü zenleme

Madde 182 - (1) Bir kollektif şirket bir komandit şirkete;

a) Kollektif şirkete bir komanditerin gir mesi;

b) Bir ortağın komanditer olması; halinde dönüşebilir.

(2) Bir komandit şirket kollektif şirkete;

a) Tüm komanditerlerin şirketten çıkması,

b) Tüm komanditerlerin komandite ol ması

suretiyle dönüşebilir.

(3) Bir kollektif veya komandit şirketin tek kişi işletmesi olarak faaliyetine de vam etmesine ilişkin 257 nci madde hükmü saklıdır.

(4) Bu madde uyarınca yapılacak tür değiştirmelerine 180 ilâ 190 ıncı madde hükümleri uygulanmaz.

2. Şirket payının ve haklarının korunması

Madde 183 - (1) Tür değiştirmede or takların şirket payları ve hakları korunur. Oydan yoksun paylar için sahiplerine eşit değerde paylar veya oy hakkını ha iz paylar verilir.

(2) İmtiyazlı payların karşılığında aynı değerde paylar verilir veya uygun bir tazminat ödenir.

(3) İntifa senetleri karşılığında aynı de ğerde haklar verilir veya tür değiştirme planının düzenlendiği tarihte gerçek de ğer ödenir.

3. Kuruluş ve ara bilanço

Madde 184 - (1) Tür değiştirmede, yeni türün kuruluşuna ilişkin hükümler uygu lanır; ancak sermaye şirketlerinde or takların asgarî sayısına ve ayni sermaye konulmasına ilişkin hükümler uygulan maz.

(2) Bilanço günüyle tür değiştirme ra porunun düzenlendiği tarih arasında altı aydan fazla


zaman geçmişse veya son bilançonun çıkarıldığı tarihten itibaren şirketin malvarlığında önemli değişiklik ler meydana gelmişse ara bilanço çıka rılır.

(3) Aşağıdaki hükümler saklı olmak kay dı ile ara bilançoya yıllık bilançoya iliş kin hüküm ve ilkeler uygulanır. Ara bilanço için;

a) Fizikî envanter çıkarılması gerekli de ğildir;

b) Son bilançoda kabul edilen değerle meler, sadece ticari defterdeki hareket ler ölçüsünde değiştirilir; amortisman lar, değer düzeltmeleri ve karşılıklar ile ticari defterlerden anlaşılmayan işletme için önemli değer değişiklikleri de dik kate alınır.

4. Tür değiştirme planı

Madde 185 - (1) Yönetim organı bir tür değiştirme planı düzenler. Plan yazılı şekle ve 189 uncu madde uyarınca genel kurulun onayına tabidir. Tür değiş tirme planı;

a) Şirketin tür değiştirmeden önceki ve sonraki ticaret unvanını, merkezini ve yeni türe ilişkin ibareyi,

b) Yeni türün şirket sözleşmesini,

c) Ortakların tür değiştirmeden sonra sahip olacakları payların sayısını, cinsini ve tutarını veya tür değiştirmeden sonra ortakların paylarına ilişkin açıklamaları içerir.

5. Tür değiştirme raporu

Madde 186 - (1) Yönetim organı tür değiştirme hakkında yazılı bir rapor ha zırlar.

(2) Raporda;

a) Tür değiştirmenin amacı ve sonuçla rı,

b) Yeni türe ilişkin kuruluş hükümlerinin yerine getirilmiş bulunduğu,

c) Yeni şirket sözleşmesi,

d) Tür değiştirmeden sonra ortakların sahip olacakları paylara dair değişim oranı,

e) Varsa ortaklar ile ilgili olarak tür değiştirmeden kaynaklanan ek ödeme ile diğer kişisel edim yükümlülükleri ve ki şisel sorumluluklar,

f) Ortaklar için yeni tür dolayısıyla do ğan yükümlülükler

hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri gösterilir.

(3) Tüm ortakların onaylaması hâlinde

küçük ölçekli şirketler tür değiştirme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler.

6. Tür değiştirme planının ve tür değiştirme raporunun denetlenmesi

Madde 187 - (1) Şirket, tür değiştirme planını, tür değiştirme raporunu, tür de ğiştirmede esas alınan bilançoyu işlem denetçisine denetlettirir.

(2) Şirket işlem denetçisine, yapılacak denetlemenin amacına hizmet edebile cek bütün bilgi ve belgeleri vermek zo rundadır.


(3) İşlem denetçisi tür değiştirmeye iliş kin şartların gerçekleşip gerçekleşmedi ğini, bilançonun gerçeğe uygun olup ol madığını ve tür değiştirmeden sonra or takların hukuki durumlarının korunup korunmadığını incelemek ve değerlen dirmek zorundadır.

(4) Tüm ortakların onaylaması hâlinde küçük ölçekli şirketler denetlemeden vazgeçebilirler.

7. İnceleme hakkı

Madde 188 - (1) Şirket;

a) Tür değiştirme planını,

b) Tür değiştirme raporunu,


d) Son üç yılın finansal tablolarını, varsa ara bilançoyu, genel kurulda karar alınmasından otuz gün önce merkezin de ve halka açık anonim şirketlerde Sermaye Piyasası Kurulunun istediği yerlerde ortakların incelemesine sunar.

(2) İsteyen ortaklara anılan belgelerin kopyaları bedelsiz verilir. Şirket, ortak ları, uygun bir şekilde inceleme hakları nın bulunduğu hususunda bilgilendirir.

8. Tür değiştirme kararı ve tescil

Madde 189 - (1) Yönetim organı tür değiştirme planını genel kurula sunar.

Tür değiştirme kararı aşağıdaki nisap larla alınır:

a) Kanunun 421 inci maddesinin beşin ci fıkrasının (b) bendi hükmü saklı ol mak şartıyla anonim ve sermayesi pay lara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış sermayenin üçte ikisini karşılaması şartıyla, genel kurulda mevcut oyların üçte ikisiyle; limited şirkete dönüştürme hâlinde, ek ödeme veya kişisel edim yükümlülüğü doğa caksa tüm ortakların onayıyla;

b) Bir sermaye şirketinin bir kooperatife dönüşmesi hâlinde tüm ortakların ona yıyla;

c) Limited şirketlerde, sermayenin en az dörtte üçüne sahip bulunmaları şartıyla, ortakların dörtte üçünün kararıyla;

d) Kooperatiflerde;

1. Ortakların en az üçte ikisinin temsil edilmeleri şartı ile, genel kurulda mev cut oyların çoğunluğuyla,

2. Ek ödeme, diğer kişisel edim yüküm lülükleri veya kişisel sorumluluk getirili yorsa veya bu yükümlülükler veya so rumluluklar genişletiliyorsa, kooperatifte kayıtlı ortaklarının üçte ikisinin olumlu oyuyla,

e) Kollektif ve komandit şirketlerde tür değiştirme planı bütün ortakların oybir liğiyle onanır. Ancak, şirket sözleşme sinde ortakların tümünün üçte ikisinin olumlu oyuyla bu kararın alınabileceği öngörülebilir.

(2) Yönetim organı tür değiştirmeyi ve yeni şirketin sözleşmesini tescil ettirir. Tür


değiştirme tescil ile hukuki geçerli lik kazanır. Tür değiştirme kararı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir.

9. Alacaklıların ve çalışanların korun ması

Madde 190 - (1) Ortakların kişisel sorumlulukları hakkında 158 inci ve iş sözleşmelerinden doğan borçlar hak kında 178 inci madde uygulanır.

V - Ortak Hükümler

1. Ortaklık paylarının ve ortaklık haklarının incelenmesi

Madde 191 - (1) Birleşmede, bölünmede ve tür değiştirmede ortaklık paylarının ve ortaklık haklarının gereğince korunmamış veya ayrılma karşılığının uygun belirlenmemiş olması halinde, her ortak, birleşme, bölünme veya tür değiştirme kararının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanından itibaren iki ay içinde, söz konusu işlemlere katılan şirketlerden birinin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden, uygun bir denkleştirme akçesinin saptanmasını isteyebilir. Denkleştirme akçesinin belirlenmesinde 140 ıncı maddenin ikinci fıkrası uygulanmaz.

(2) Davacı ile aynı hukuki durumda bulunmaları hâlinde, mahkeme kararı, birleşmeye, bölünmeye veya tür değiştir meye katılan şirketlerin tüm ortakları hakkında da hüküm doğurur.

(3) Davanın giderleri devralan şirkete aittir. Özel durumların haklı göstermesi hâlinde, mahkeme giderleri kısmen ve ya tamamen davacıya yükletilebilir.

(4) Ortaklık paylarının veya ortaklık haklarının korunmasını inceleme davası birleşme, bölünme veya tür değiştirme kararının geçerliliğini etkilemez.

2. Birleşmenin, bölünmenin ve tür değiştirmenin iptali ve eksikliklerin sonuçları

Madde 192- (1) 134 ilâ 190 ıncı mad delerin ihlali hâlinde, birleşme, bölünme ve tür değiştirme kararına olumlu oy vermemiş ve bunu tutanağa geçirmiş bulunan birleşmeye, bölünmeye veya tür değiştirmeye katılan şirketlerin or takları; bu kararın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanından itibaren iki ay içinde iptal davası açabilirler. İlânın ge-rekmediği hâllerde süre tescil tarihin den başlar.

(2) Kararın bir yönetim organı tarafın dan verilmesi hâlinde de bu dava açıla bilir.

(3) Birleşme, bölünme ve tür değiştirmeye ilişkin işlemlerde herhangi bir ek sikliğin varlığı hâlinde, mahkeme taraf lara bunun giderilmesi için süre verir. Hukuki sakatlık, verilen süre içinde giderilemiyorsa veya giderilememişse mahkeme kararı iptal eder ve gerekli önlemleri alır.

3. Sorumluluk

Madde 193 - (1) Birleşme, bölünme ve ya tür değiştirme işlemlerine herhangi bir şekilde katılmış bulunan bütün kişi ler şirketlere, ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardan sorumludurlar. Kurucuların sorumluluk ları saklıdır.


(2) Birleşmeyi, bölünmeyi veya tür değiştirmeyi denetlemiş kişiler şirketlere, münferit ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardan so rumludurlar.

(3) 202 ilâ 208, 555, 557, 560 ıncı madde hükümleri saklıdır. Bir sermaye şirketinin veya kooperatifin iflâsı hâlinde 556 ve 570 inci maddeler ile Kooperatifler Kanununun 98 inci maddesi kıyas yoluyla uygulanır.

VI - Ticari işletme ile ilgili birleşme ve tür değiştirme

Madde 194 - (1) Bir ticari işletme, bir ticaret şirketiyle, onun tarafından devra lınmak suretiyle birleşebilir. Bu hâlde devralan ticaret şirketinin türüne göre 138 ilâ 140, 142 ilâ 158 ve ortak hü kümlere ilişkin 191 ilâ 193 üncü mad deler hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.

(2) Bir ticari işletmenin bir ticaret şirke tine dönüşmesi hâlinde 182 ilâ 193 ün cü maddeler kıyas yoluyla uygulanabilir.

(3) Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. Bu hâlde, ticari işletmeye dönüştürülen ticaret şirketi, bir kollektif veya komandit şirket ise mezkûr ticaret şirketinin borçlarından, ticari işletmeyi işletecek kişi ve kişiler ile ticaret şirketinin eski ortakları da 264 üncü maddedeki zamanaşımı süresince sıfatlarına göre müteselsilen sorumlu olurlar. Dönüştürmeye bu Kanunun 264 ilâ 266 ncı maddeleri de uygulanır.

(4) 182 nci maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklıdır.

G) Şirketler topluluğu

I - Hâkim ve bağlı şirket

Madde 195 - (1) a) Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketinin, doğrudan ve ya dolaylı olarak;

1. Oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya

2. Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağla yabilmek hakkını haizse veya

3. Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa;

b) Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şir ketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hakimiyeti altında tutabi liyorsa;

birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirkettir. Bu şirketlerden en az birinin merkezi Türkiye’de ise, bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır.

(2) Birinci fıkrada öngörülen hâller dı şında, bir ticaret şirketinin başka bir ti caret şirketinin


paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabi lecek miktarda paylarına sahip bulun ması, birinci şirketin hakimiyetinin varlı ğına karinedir.

(3) Bir hâkim şirketin, bir veya birkaç bağlı şirket aracılığıyla bir diğer şirkete hâkim olması, dolaylı hakimiyettir.

(4) Hâkim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketler, onunla birlikte şirketler topluluğunu oluşturur. Hâkim şirketler ana, bağlı şirketler yav ru şirket konumundadır.

(5) Şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir teşebbüs ol ması hâlinde de, 195 ilâ 209 uncu mad deler ile bu Kanundaki şirketler toplulu ğuna ilişkin hükümler uygulanır. Hâkim teşebbüs tacir sayılır. Konsolide tablo lar hakkındaki hükümler saklıdır.

(6) Şirketler topluluğuna ilişkin hüküm lerin uygulanmasında “yönetim kurulu” terimi limited şirketlerde müdürleri, ser mayesi paylara bölünmüş komandit şir ketler ile şahıs şirketlerinde yöneticileri, diğer tüzel kişilerde yönetim organını ve gerçek kişilerde gerçek kişinin kendisini ifade eder.

II - Pay ve oy oranlarının hesaplan ması

Madde 196 - (1) Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketindeki iştirakinin yüzdesi, o sermaye şirketindeki payının veya payların itibarî değerleri toplamının, iştirak olunan şirketin sermayesine oranlanmasıyla bulunur. Sermaye şirketinin hem kendi hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki kendi payları, hesaplamada o şirketin esas veya çıkarılmış sermayesinden düşülür.

(2) Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketindeki oy hakkının yüzdesi, ticaret şirketinin o sermaye şirketinde sahip bulunduğu paylardan doğan kullanılabilen oy haklarının toplamının, sermaye şirketindeki kullanılabilir tüm oy haklarının toplamına oranlanmasıyla bulunur. Hesaplamada, sermaye şirketinin hem kendi hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki paylarından doğan oy hakları düşülür.

(3) Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketinde sahip olduğu paylar hesaplanırken ona bağlı şirketlerin sahip oldukları veya onun hesabına alınmış olup üçüncü kişilerin elindeki paylar da hesaba katılır.

III- Karşılıklı iştirak

Madde 197 - (1) Birbirlerinin paylarının en az dörtte birine sahip bulunan ser maye şirketleri karşılıklı iştirak duru mundadır. Bu payların yüzdelerinin he saplanmasında 196 ncı madde uygula nır. Anılan şirketlerden biri diğerine hâkimse, ikincisi aynı zamanda bağlı şir ket sayılır. Karşılıklı iştirak durumundaki şirketlerin her biri diğerine hâkimse ikisi de bağlı ve hâkim şirket kabul olunur.

IV - Bildirim, tescil ve ilan yükümlü lükleri

Madde 198 - (1) Bir teşebbüs, bir ser maye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı


olarak, yüzde beşini, onu nu, yirmisini, yirmibeşini, otuzüçünü, el lisini, altmışyedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde; teşebbüs, durumu söz konusu işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye şirketi ne ve bu Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirir. Payların yukarıda belirtilen oranlarda kazanılması veya elden çıkarılması, yıllık faaliyet ve denetleme raporlarında ayrı bir başlık altında açıklanır ve sermaye şirketinin internet sitesinde ilan edilir. Payların yüzdelerinin hesaplanmasında 196 ncı madde uygulanır. Teşebbüsün ve sermaye şirketinin yönetim kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eşlerinin, velâyetleri altındaki çocukları nın ve bunların, sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulundukları tica ret şirketlerinin o sermaye şirketindeki payları ile ilgili olarak bildirimde bulu nurlar. Bildirimler yazılı şekilde yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan olunur.

(2) Birinci fıkrada öngörülen bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüğü yerine getiril mediği sürece, ilgili paylara ait oy hakkı dâhil, diğer haklar donar. Bildirim yü kümlülüğünün yerine getirilmemesine dair diğer hukuki sonuçlara ilişkin hü kümler saklıdır.

(3) Hakimiyet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleşmenin ticaret sici line tescil ve ilânı şarttır. Sözleşmenin geçersizliği, bu Kanun ile diğer kanun lardaki şirketler topluluğuna dair yü kümlülüklere ve sorumluluklara ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz.

V - Bağlı ve hâkim şirketlerin rapor ları

Madde 199 - (1) Bağlı şirketin yönetim kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişki leri hakkında bir rapor düzenler. Rapor da, şirketin geçmiş faaliyet yılında hâ kim şirketle, hâkim şirkete bağlı bir şir ketle, hâkim şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı bir şirketin yararı na yaptığı tüm hukuki işlemlerin ve geç miş faaliyet yılında hâkim şirketin ya da ona bağlı bir şirketin yararı na alınan veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemlerin açıklaması yapılır. Hukuki işlemlerde edimler ve karşı edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve şirket yönünden yarar ve zararları belir tilir. Zarar denkleştirilmişse, bunun fa aliyet yılı içinde fiilen nasıl gerçekleştiği veya şirketin sağladığı hangi menfaatle re ilişkin olarak bir istem hakkı tanındığı ayrıca bildirilir.

(2) Rapor, doğru ve dürüst hesap ver me ilkelerine uygun olmalıdır.

(3) Yönetim kurulu raporun sonunda şirketin, hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veya alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun bir karşı edim sağlanıp sağlan madığını ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara uğratıp uğratmadığını açıklar. Şirket zarara uğramışsa, yönetim kurulu ayrıca zararın denkleştirilip denkleştirilmediğini de belirtir. Bu açıklama sadece yıllık faaliyet raporunda yer alır.

(4) Hâkim şirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuç ları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağ lı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların ya kınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yan sıtan hesap verme ilkelerine göre dü-zenlenmiş bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun sonuç kısmının


yıllık rapor ile denetleme rapo runa eklenmesini isteyebilir. Bağlı şir ketler, red için yoruma yer bırakmaya cak açıklıkta bir haklı sebebin varlığını ispat edemedikleri takdirde, bu raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim şirketin bu işle görev-lendirilen uzmanlarına vermekle yüküm lüdürler. İstemde bulunan yönetim kurulu üyesi, bunu bir üçüncü kişinin yararlanması amacıyla yapmışsa bunun sonuçlarından sorumlu olur.

VI - Bağlı şirketler hakkında bilgi al ma

Madde 200 - (1) Hâkim şirketin her pay sahibi genel kurulda, bağlı şirket lerin finansal ve malvarlığıyla ilgili du rumları ile hesap sonuçları, hâkim şirke tin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin bir birleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunların yakın larıyla ilişkileri, yaptıkları işlemler ve bunların sonuçları hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan he sap verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini isteyebilir.

VII - Hakların donması

Madde 201 - (1) Bir sermaye şirketinin paylarını iktisap edip karşılıklı iştirak ko numuna bilerek giren diğer bir sermaye şirketi, iştirak konusu olan paylardan doğan toplam oylarıyla diğer pay sahip liği haklarının sadece dörtte birini kulla nabilir; bedelsiz payları edinme hakkı hariç, diğer tüm pay sahipliği hakları donar. Söz konusu paylar toplantı ve karar nisabının hesaplanmasında dikka te alınmaz. 389 ile 612 nci madde hü kümleri saklıdır.

(2) Birinci fıkrada öngörülen sınırlama, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını ik tisap etmesi veya her iki şirketin birbir lerine hâkim olması hâlinde uygulan maz.

VIII - Sorumluluk

1. Hakimiyetin hukuka aykırı kullanıl ması

Madde 202 - (1) a) Hâkim şirket, hakimiyetini bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanamaz. Özellikle bağlı şir keti, iş, varlık, fon, personel, alacak ve borç devri gibi hukuki işlemler yapma ya; karını azaltmaya ya da aktarmaya; malvarlığını ayni veya kişisel nitelikte haklarla sınırlandırmaya; kefalet, garanti ve aval vermek gibi sorumluluklar yük lenmeye; ödemelerde bulunmaya; haklı bir sebep olmaksızın tesislerini yenile-memek, yatırımlarını kısıtlamak, durdur mak gibi verimliliğini ya da faaliyetini olumsuz etkileyen kararlar veya önlem ler almaya yahut gelişmesini sağlaya cak önlemleri almaktan kaçınmaya yöneltemez; meğerki, kayıp, o faaliyet yılı içinde fiilen denkleştirilsin veya kaybın nasıl ve ne zaman denkleştireceği be lirtilmek suretiyle en geç o faaliyet yılı sonuna kadar, bağlı şirkete denk de ğerde bir istem hakkı tanınsın.

b) Denkleştirme, faaliyet yılı içinde fiilen yerine getirilmez veya süresi içinde denk bir istem hakkı tanınmazsa, bağlı şirketin her pay sahibi, hâkim şirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu üyelerinden, şirketin zararını taz min etmelerini isteyebilir. Hâkim istem üzerine veya resen somut olayda hak kaniyete uygun düşecekse, tazminat yerine bu maddenin ikinci fıkrası hü kümlerine göre, davacı pay sahiplerinin paylarının


hâkim şirket tarafından satın alınmasına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir başka bir çözüme karar verebilir.

c) Alacaklılar da, (b) bendi uyarınca, şir ket iflâs etmemiş olsa bile, şirketin za rarının şirkete ödenmesini isteyebilirler.

d) Kayba sebebiyet veren işlemin, aynı veya benzer koşullar altında, şirket menfaatlerini dürüstlük kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yönetici nin özeniyle hareket eden, bağımsız bir şirketin yönetim kurulu üyeleri tarafın dan da yapılabileceği veya yapılmasın-dan kaçınılabileceğinin ispatı hâlinde tazminata hükmedilemez.

e) Pay sahiplerinin ve alacaklıların aça cağı davaya, kıyas yoluyla 553, 555 ilâ 557, 560 ve 561 inci maddeler uygula nır. Hâkim teşebbüsün merkezinin yurt dışında bulunması halinde tazminat da vası bağlı şirketin merkezinin bulundu ğu yer asliye ticaret mahkemesinde açılır.

(2) Hakimiyetin uygulanması ile gerçek leştirilen ve bağlı şirket bakımından açıkça anlaşılabilir haklı bir sebebi bu lunmayan, birleşme, bölünme, tür de ğiştirme, fesih, menkul kıymet çıkarıl ması ve önemli esas sözleşme değişik liği gibi işlemlerde, genel kurul kararına red oyu verip tutanağa geçirten veya yönetim kurulunun bu ve benzeri ko nulardaki kararlarına yazılı olarak itiraz eden pay sahipleri; hâkim teşebbüsten, zararlarının tazminini veya paylarının varsa en az borsa değeriyle, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını mahkemeden isteyebi lirler. Değer belirlenirken mahkeme ka rarına en yakın tarihteki veriler esas alı nır. Tazminat veya payların satın alın masını istem davası genel kurul kara rının verildiği veya yönetim kurulu kararının ilan edildiği tarihten başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

(3) İkinci fıkrada öngörülen dava açılın ca, davacıların muhtemel zararlarını ve ya payların satın alma değerini karşıla yan tutardaki paranın teminat olarak, mahkemece belirlenecek bir bankaya mahkeme adına yatırılmasına karar ve rilir. Teminat yatırılmadığı sürece genel kurul veya yönetim kurulu kararına iliş kin hiçbir işlem yapılamaz. Bu madde nin birinci ve ikinci fıkralarında öngörü len davaların kötü niyetle açılması hâ linde davalı, uğradığı zararın müteselsilen tazmin edilmesini ve mahkemeye teminat yatırılmasını davacılardan iste yebilir.

(4) Birleşme, bölünme ve tür değiştir mede, pay sahiplerine ve ortaklara ta nınmış bulunan diğer haklar saklıdır.

(5) Bağlı şirketin yöneticileri, bu madde hükümleri dolayısıyla pay sahiplerine ve alacaklılara karşı doğabilecek sorumlu luklarının tüm hukuki sonuçlarının, bir sözleşme ile üstlenmesini hâkim teşeb büsten isteyebilir.


2. Tam hakimiyet hâlinde

a) Talimat

Madde 203 - (1) Bir ticaret şirketi bir sermaye şirketinin paylarının ve oy hak larının doğrudan veya dolaylı olarak yüzde yüzüne sahipse, hâkim şirketin yönetim kurulu, topluluğun belirlenmiş ve somut politikalarının gereği olmak şartıyla, kaybına sebep verebilecek so nuçlar doğurabilecek nitelik taşısalar bi le, bağlı şirketin yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilir. Bağlı şirketin organları talimata uymak zorun dadır.

b) İstisna

Madde 204 - (1) Bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan, varlığını tehlikeye düşürebilecek olan veya önemli varlık larını kaybetmesine yol açabilecek nite lik taşıyan talimat verilemez.

c) Bağlı şirketin organlarının şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumsuzlu ğu

Madde 205 - (1) Bağlı şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve sorumlu tutulabilecek ilgililer, 203 ve 204 üncü madde kapsamındaki talimatlara uyma ları nedeniyle, şirkete ve pay sahipleri ne karşı sorumlu tutulamazlar.

d) Şirket alacaklılarının dava hakkı

Madde 206 - (1) Hâkim şirket ve yöne ticilerinin, 203 üncü madde çerçevesin de verdikleri talimatlar dolayısıyla bağlı şirkette oluşan kayıp, o hesap yılı için de, denkleştirilmediği veya zamanı ve şekli de belirtilerek şirkete denk bir is tem hakkı tanınmadığı takdirde, zarara uğrayan alacaklılar hâkim şirkete ve onun kayıptan sorumlu yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat davası açabilir ler. Davalılar 202 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendine dayanabilir. Bu davaya 202 nci maddenin birinci fıkra sının (e) bendi uygulanır.

(2) Davalılar, krediden ve benzeri se beplerden kaynaklanan alacaklarda, davacının, denkleştirmenin yapılmadığı nı veya istem hakkının tanınmadığını bi lerek söz konusu alacağı doğuran ilişki ye girdiğini veya işin niteliği gereği bu durumu bilmesi gerektiğini ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilirler.

IX - Çeşitli hükümler

1. Özel denetim

Madde 207 - (1) Denetçi, işlem denet çisi, özel denetçi, riskin erken saptan ması ve yönetimi komitesi; bağlı şirke tin, hâkim şirketle veya diğer bağlı bir şirketle ilişkilerinde hilenin veya dolanın varlığını belirtir şekilde görüş bildirmişse, bağlı şirketin her pay sahibi, bu ko nunun açıklığa kavuşturulması amacıy la, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden özel de netçi atanmasını isteyebilir.

2. Satın alma hakkı

Madde 208 - (1) Hâkim şirket, doğru dan veya dolaylı olarak bir sermaye şir ketinin paylarının ve oy haklarının en az yüzde doksanına sahipse, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralı na aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket edi yorsa, hâkim şirket azlığın paylarını var sa borsa değeri, yoksa 202 nci madde-


nin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilir.

3. Güvenden doğan sorumluluk

Madde 209 - (1) Hâkim şirket, topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye gü ven veren bir düzeye ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden sorumludur.

Dördüncü Kısım

Anonim Şirket

Birinci Bölüm

Genel Hükümler, Kuruluş ve Temel

İlkeler

A) Genel Hükümler

I - Tanım

Madde 329 - (1) Anonim şirket, serma yesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir.

(2) Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur.

II - Özel kanunlara bağlı anonim şir ketler

Madde 330 - (1) Özel kanunlara tabi anonim şirketlere, özel hü kümler dışında, bu kısım hükümleri uygulanır.

III - Amaç ve konu

Madde 331 - (1) Anonim şirketler, ka nunen yasaklanmamış her türlü ekono mik amaç ve konular için kurulabilir.

IV - En az sermaye tutarı

Madde 332 - (1) Tamamı esas sözleş mede taahhüt edilmiş bulunan serma yeyi ifade eden esas sermaye ellibin Türk Lirasından ve sermayenin artırıl masında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde baş langıç sermayesi yüzbin Türk Lirasın dan aşağı olamaz. Bu en az sermaye tutarı Bakanlar Kurulu’nca artırılabilir.

(2) Bu Kanun anlamında kayıtlı serma yeli anonim şirketlerde başlangıç ser mayesi, kuruluşta ve sisteme ilk geçildi ğinde haiz olunması zorunlu sermaye dir; çıkarılmış sermaye ise, çıkarılmış payların tümünün itibarî değerlerinin toplamını temsil eder.

(3) Halka açık olmayan anonim şirketler gerekli şartları artık haiz olmadıkları tak dirde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığından izin alarak kayıtlı sermaye sisteminden çıkabilecekleri


gibi, bu sisteme alınırken aranan nitelikleri kaybettiklerinde, is temleri bulunmasa bile aynı Bakanlık tarafından sistemden çıkartılırlar.

(4) 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Ser maye Piyasası Kanununun 12 nci mad desi hükmü saklıdır.

V - Devletin gözetimi

1. İzin

Madde 333 - (1) Sanayi ve Ticaret Ba kanlığınca yayımlanacak tebliğle, faali yet alanları belirlenip, ilan edilecek ano nim şirketler Sanayi ve Ticaret Bakanlı ğının izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı Bakanlı ğın iznine bağlıdır. Bakanlık incelemesi sadece kanunun emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden yapılabilir. Bunun dışında hukuki konu mu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir ma kamın iznine bağlanamaz.

2. Kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulunda temsili

Madde 334 - (1) Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişilerinden birine, esas sözleşmede öngörülecek bir hükümle, pay sahibi olmasalar da, işletme konu su kamu hizmeti olan anonim şirketlerin yönetim kurullarında temsilci bulun durmak hakkı verilebilir.

(2) Birinci fıkrada yazılı şirketlerde pay sahibi olan kamu tüzel kişilerinin

yönetim kurulundaki temsilcileri, ancak bunlar tarafından görevden alınabilir.

(3) Kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, genel kurul tarafından seçilen üyelerin hak ve gö revlerini haizdir. Kamu tüzel kişileri, şir ket yönetim kurulundaki temsilcilerinin bu sıfatla işledikleri fiillerden ve yaptık ları işlemlerden dolayı şirkete ve onun alacaklılarıyla pay sahiplerine karşı so rumludur. Tüzel kişinin rücû hakkı saklı dır.

B) Kuruluş

I - Kurucu işlem

Madde 335 - (1) Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bu lunan, sermayenin tamamını ödemeyi, şartsız taahhüt ettikleri, imzalarının no terce onaylandığı esas sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıkla malarıyla kurulur.

(2) 355 inci maddenin birinci fıkrası hükmü saklıdır.

II - Kuruluş belgeleri

Madde 336 - (1) Esas sözleşme, kuru cular beyanı, değerleme raporları, ayın ve işletme devralınmasına ilişkin olanlar da dâhil olmak üzere, kurulmakta olan şirketle, kurucular ve diğer kişilerle ya pılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler ile işlem denetçisi raporu, kuruluş bel geleridir. Bunlar, sicil dosyasına konulur ve birer nüshaları şirket tarafından beş yıl süreyle saklanır.


III- Kurucular

1. Tanım

Madde 337 - (1) Pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler kurucudur.

(2) Kurucular, birinci fıkrada yazılı işle mi, üçüncü bir kişinin hesabına yaptık ları takdirde, bu kişi de kuruluştan do ğan sorumluluk bakımından kurucu sa yılır. Söz konusu üçüncü kişi, kendisi hesabına iş gören kimsenin bildiği veya bilmesi gereken bir hususu kendisinin bilmediğini ileri süremez.

2. Asgarî sayı

Madde 338 - (1) Anonim şirketin kuru labilmesi için pay sahibi olan bir veya daha fazla kurucunun varlığı şarttır. 330 uncu madde hükmü saklıdır.

(2) Pay sahibi sayısı bire düşerse, du rum, bu sonucu doğuran işlem tarihin den itibaren yedi gün içinde yönetim kuruluna yazılı olarak bildirilir. Yönetim kurulu bildirimi aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde, şirketin tek pay sahipli bir anonim şirket olduğunu tescil ve ilân ettirir. Ayrıca, hem şirketin tek pay sa hipli olarak kurulması hem de payların tek kişide toplanması hâlinde tek pay sahibinin adı, yerleşim yeri ve vatan daşlığı da tescil ve ilan edilir. Aksi hâlde doğacak zarardan, bildirimde bulunma yan pay sahibi ve tescil ve ilânı yaptır mayan yönetim kurulu sorumludur.

(3) Şirket, tek pay sahibi olacak şekilde kendi payını iktisap edemez; ettiremez.

IV - Esas sözleşme 1. İçerik

Madde 339 - (1) Esas sözleşmenin ya zılı şekilde yapılması ve bütün kurucula rın imzalarının noterce onaylanması şarttır.

(2) Esas sözleşmeye aşağıdaki hususlar yazılır:

a) Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer.

b) Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanım lanmış bir şekilde şirketin işletme konu su.

c) Şirketin sermayesi ile her payın itibarî değeri, bunların ödenmesinin şekil ve şartları.

d) Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar; devir sınırlamaları.

e) Paradan başka sermaye olarak ko nan haklar ve ayınlar; bunların değerle ri; bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınma sı söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucu lar tarafından şirket hesabına satın alı nan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görü lenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı.

f) Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket karından sağ lanacak menfaatler.

g) Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar.


h) Genel kurulların toplantıya nasıl çağrılacakları; oy hakları.

ı) Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre.

i) Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı.

j) Pay sahiplerinin taahhüt ettiği serma ye paylarının türleri ve miktarları.

k) Şirketin hesap dönemi.

(3) İlk yönetim kurulu üyeleri esas söz leşme ile atanır.

2. Emredici hükümler

Madde 340 - (1) Esas sözleşme, bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hü kümlerinden ancak, Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir. Diğer kanunların, öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm do-ğururlar.

V - Taahhüdün onaylanması

Madde 341 - (1) Esas sermayeyi oluş turan payların tamamının, kurucular ta rafından esas sözleşmede taahhüt

olunduğu, esas sözleşmenin altında yer alan bir noter şerhi ile onaylanır.

VI - Ayni sermaye

1. Ayni sermaye konulabilecek mal varlığı unsurları

Madde 342 - (1) Üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikri mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz.

(2) 128 inci madde hükmü saklıdır.

2. Değer biçme

Madde 343 - (1) Konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere ve ayınlara, şirket merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce değer biçilir. Değerleme raporunda, uygulanan değerleme yönteminin somut olayın özellikleri bakımından herkes için en adil ve uygun seçim olduğu; sermaye olarak konulan alacakların gerçekliğinin, geçerliğinin ve 342 nci maddeye uygunluğunun belirlendiği, tahsil edilebilirlikleri ile tam değerleri; ayni olarak konulan her varlık karşılığında tahsis edilmesi gereken pay miktarı ile Türk Lirası karşılığı, tatmin edici gerekçelerle ve hesap verme ilkesinin icaplarına göre açıklanır. Bu rapora kurucular, işlem denetçisi ve menfaat sahipleri itiraz edebilir. Mahkemenin onayladığı bilirkişi kararı kesindir.

VII - Pay bedellerinin ödenmesi

1. Nakdi sermaye

Madde 344 - (1) Nakden taahhüt edi len payların itibarî değerlerinin en az yüzde yirmibeşi


tescilden önce, gerisi de şirketin tescilini izleyen yirmidört ay içinde ödenir. Payların çıkarma primleri nin tamamı tescilden önce ödenir.

(2) Sermaye Piyasası Kanununun pay bedellerinin ödenmelerine ilişkin hü kümleri saklıdır.

2. Ödeme yeri

Madde 345 - (1) Nakdî ödemeler, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Banka cılık Kanununa bağlı bir bankada, ku rulmakta olan şirket adına açılacak özel bir hesaba, sadece şirketin kullanabile ceği şekilde yatırılır. Taahhüt edilen payların, kanunda veya esas sözleşme de öngörülmüş bulunan ve kanunda yazılı olandan daha yüksek olan tutarla rının ödendiği, ticaret siciline yöneltile cek bir banka mektubu ile ispatlanır. Banka, bu tutarı, şirketin tüzel kişilik kazandığını bildiren bir sicil müdürlüğü yazısının sunulması üzerine, sadece şir kete öder.

(2) Şirket, 335 inci maddenin birinci fık rasında öngörülen noter onayı tarihin den itibaren, üç ay içinde tüzel kişilik kazanamadığı takdirde, bu hususu doğ rulayan bir sicil müdürlüğü yazısının su nulması üzerine, bedeller banka tarafın dan sahiplerine geri verilir.

3. Halka arzedilecek paylar

Madde 346 - (1) Esas sözleşmede ta ahhüt edilmiş olup da, taahhüt sahiple rince, şirketin tescilinden itibaren en geç iki ay içinde halka arzedileceği esas sözleşmede belirtilmiş ve ayrıca garanti edilmiş bulunan nakdi payların karşılıkları satıştan elde edilen gelirden ödenir. Pay senetlerinin halka arzedilmesi sermaye piyasası mevzuatına gö re yapılır. Satış süresinin sonunda, pay ların itibarî değerlerinin, varsa çıkarma priminin karşılığı şirkete, giderler düş tükten sonra kalan tutar ise, pay senet lerini halka arzeden pay sahiplerine ödenir.

(2) Halka arzedilip de süresinde satıl mayan payların bedellerinin tamamı, süresinde halka arzedilmeyen payların bedellerinin ise, yüzde yirmibeşi iki aylık

süreyi izleyen üç gün içinde ödenir.

VIII- Primli paylar

Madde 347 - (1) İtibarî değerinden aşağı bedelle pay çıkarılamaz. Payların İtibarî değerinden aşağı bedelle pay çıkarılamaz. Payların itibarî değerinden yüksek bir bedelle çıkarılabilmeleri için esas sözleşmede hüküm veya genel kurul kararı bulunmalıdır.

IX - Kurucu menfaatleri

Madde 348 - (1) Şirketi kurdukları sırada harcadıkları emeğe karşılık olarak kuruculara, para ve bedelsiz pay senedi vermek gibi şirket sermayesinin azalması sonucunu doğurabilecek bir menfaat tanınamaz. Bu hükme aykırı esas sözleşme hükümleri geçersizdir. Ancak dağıtılabilir kardan 519 uncu maddenin birinci fıkrasında yazılı yedek akçe ile pay sahipleri için yüzde beş kar payı ayrıldıktan sonra kalanın en çok onda biri intifa senetleri bağlamında kuruculara ödenir.

(2) Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra kurulan anonim şirketler, pay senetlerini halka arz etmeden önce kurucu intifa senetlerini, herhangi bir bedel ödemeden iptal ederler; aksi halde intifa senetleri kendiliğinden geçersiz sayılır.


(3) Dağıtılabilecek kar mevcut ise şirket karın dağıtılmamasını kararlaştırmış olsa bile kurucu intifa sahipleri esas sözleşmede öngörülen kar paylarını alırlar.

X - Kurucular beyanı

Madde 349 - (1) Kurucular tarafından, kuruluşa ilişkin bir beyan imzalanır. Be yan, dürüst bir şekilde bilgi verme ilke sine göre, doğru ve eksiksiz olarak ha zırlanır. Beyanda, ayni sermaye konulu yor, bir ayın ya da işletme devralınıyor sa, bunlara verilecek karşılığın uygunlu ğuna; bu tür sermayenin ve devralma nın gerekliliğine, bunların şirkete olan yararlarına ilişkin belgeli, gerekçeli ve kesin ifadeli açıklamalar yer alır. Ayrıca, şirket tarafından iktisap edilen menkul kıymetlerle, bunların iktisap fiyatları, söz konusu menkul kıymetleri çıkaranların son üç yıllık, gereğinde konsolide finansal tablolarının değerlemelerine ve çö zümlenmelerine ilişkin bilgiler, şirketin

yüklendiği önemli taahhütler, makina ve benzerleri malların ve herhangi bir aktif değerin alımına ilişkin bağlantılar, fiyat lar, komisyonlar ile her türlü borçlar, emsalleriyle karşılaştırılarak, açıklanır.

(2) Ayrıca, kuruculara tanınan menfaat ler gerekçeleriyle beyanda yer alır. Kim lerin halka arz amacıyla ne miktarda pay taahhüt ettiği, pay taahhüdünde bulunanların birbirleri ile ilişkileri; bunlar bir şirketler topluluğuna dahil bulunu yorlarsa, topluluk ile ilişkileri, kuruluşu inceleyen işlem denetçisine ve diğer hizmet verenlere ödenen ücretler, em-salleriyle karşılaştırma yapılarak, beyan da açıklanır.

XI - Halka arz taahhüdü

Madde 350 - (1) 346 ncı madde uya rınca, halka arzedilmek üzere pay taah hüdünde bulunulduğu takdirde, halka arz, kurucular, yönetim kurulu veya yetkili herhangi bir organ tarafından onaylanmış kabul edilir.

XII - İşlem denetçisi raporu

Madde 351 - (1) Şirketin kuruluşuna ilişkin denetleme raporu bir veya birkaç işlem denetçisi tarafından verilir. İşlem denetçisi kuruluş raporunda, payların tamamının taahhüt edildiğini; kanunda veya esas sözleşmede öngörülmüş bulunan pay bedellerinin en az tutarlarının kanuna uygun olarak bankaya yatırıldığını; buna ilişkin banka mektubunun kuruluş belgeleri arasında yer aldığını; bu yükümlülüğün herhangi bir şekilde dolanıldığına ilişkin bir belirti bulunmadığını; ayni sermaye ve devralınan ayınlar için mahkemece atanan bilirkişilerce değerleme yapıldığını, mahkemece bir kararla onaylanan raporun dosyaya sunulduğunu; kurucu menfaatlerinin; kanuna uygun olduğunu; kurucular beyanı ile ilgili açık bir uygunsuzluğun, aşırı değerlemenin, işlemlerde görünür bir yolsuzluğun bulunmadığını ve diğer kuruluş belgelerinin mevcut olduğunu, gerekli noter onaylarının ve izinlerin alındığını gerekçeleriyle ve hesap verme ilkesinin gereklerine uygun olarak açıklar.

XIII - Kuruluştan önce pay taahhüdü nün devri

Madde 352 - (1) Pay taahhüdünün, şir ketin tescilinden önce devri, şirkete karşı geçersizdir.


XIV - Fesih davası

Madde 353 - (1) Anonim şirketin butla nına veya yokluğuna karar verilemez. Ancak, şirketin kurulmasında kanun hü kümlerine aykırı hareket edilmek sure tiyle, alacaklıların, pay sahiplerinin veya kamunun menfaatleri önemli bir şekilde tehlikeye düşürülmüş veya ihlal edilmiş olursa, yönetim kurulunun, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının, ilgili alacaklının veya pay sahibinin istemi üzerine şirke tin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince şirketin feshine karar verilir. Mahkeme davanın açıldığı tarihte gerekli önlemleri alır.

(2) Eksikliklerin giderilebilmesi, esas sözleşmeye veya kanuna aykırı husus ların düzeltilebilmesi için mahkeme süre verebilir.

(3) Dava dilekçesine deliller ile gerekli bütün bilgiler eklenir. Yargılama aşama sında delil sunulamayacağı gibi bir da vanın beklenilmesi ve bilgi getirtmesi de mahkemeden istenemez. Ancak, so mut olayın haklı göstermesi halinde, mahkeme, kesin süreye bağlayarak, davacının delil sunma ve bilgi getirtme istemini kabul edebilir. Dava, acele işle re ilişkin usule tabidir.

(4) Davanın, şir ketin tescil ve ilanından itibaren üç aylık hak düşürücü süre içinde açılması şart tır.

(5) Davanın açıldığı ve kesinleşmiş olan mahkeme kararı, mahkemenin bildirimi üzerine, derhal ve resen ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazete sinde ilan olunur. Ayrıca, yönetim kurulu, tescil ve ilanı yapılan hususu, ti rajı ellibinin üzerinde olan ve yurt düze yinde dağıtımı yapılan en az bir gazete de ilan eder; internet sitesine koyar.

XV - Şirketin tescili ve ilanı

Madde 354 - (1) Şirket esas sözleşme sinin tamamı, Sanayi ve Ticaret Bakan lığının izniyle kurulacak olan anonim şir ketlerde izin alınmasını, diğer şirketler de 335 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca şirketin kuruluşunu izleyen otuz gün içinde şirketin merkezinin bu-lunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur. Tescil ve ilan olunan esas söz leşmeye, aşağıda sayılanlar dışında, 36 ncı maddenin birinci fıkrası hükmü uy gulanmaz. Bu hususlar şunlardır:

a) Esas sözleşmenin tarihi.

b) Şirketin ticaret unvanı ve merkezi.

c) Şirketin, varsa süresi.

d) Şirketin sermayesi, ödenmesinin şe kil ve şartları ile payların itibarî değerle ri, varsa imtiyazlar.

e) Pay senetlerinin türleri, hamiline veya nama yazılı oldukları.

f) Şirketin nasıl temsil olunacağı.

g) Yönetim kurulu üyeleriyle, şirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadla rı, unvanları, yerleşme yerleri ve vatan daşlıkları.

h) Şirketin yapacağı ilanların şekli; esas sözleşmede buna ilişkin hüküm bulun duğu


takdirde, yönetim kurulu kararla rının pay sahiplerine nasıl bildirileceği.

(2) Şubeler; merkezin sicil kaydına gön derme yapılarak bulundukları yer ticaret siciline tescil olunurlar.

(3) 343 üncü madde uyarınca verilen bilirkişi raporu da tescil ve ilan edilir.

XVI - Tüzel kişiliğin kazanılması

Madde 355 - (1) Şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır.

(2) Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar ve taahhütlere girişenler, bu işlem ve taahhütlerden şahsen ve müteselsilen sorumludurlar. Ancak, işlem ve taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldığı açıkça bildirilmiş ve şir ketin ticaret siciline tescilinden sonra üç aylık süre içinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa, yalnız şir ket sorumlu olur.

(3) Şirketçe kabul olunmadığı takdirde kuruluş giderleri kurucular tarafından karşılanır. Bunların pay sahiplerine rücu hakları yoktur.

C) Kanuna karşı hile

Madde 356 - (1) Şirketin tescilinden iti baren iki yıl içinde bir işletme veya ay nın, sermayenin onda birini aşan bir be del karşılığında devralınmasına veya ki ralanmasına ilişkin sözleşmeler, genel kurulca onaylanıp ticaret siciline tescil edilmedikçe geçerli olmaz. Bu sözleş melerin onaylanmasından ve tescilin den önce, bunların ifası amacıyla yapıl mış olan ödemeler dâhil, her türlü ta sarruf geçersizdir.

(2) Genel kurul kararını vermeden önce, yönetim kurulunun istemi üzerine şir-ketin bulunduğu yer asliye ticaret mah kemesince atanacak bilirkişi, şirket ta rafından devralınacak ya da kiralanacak işletme ve ayınlara değer biçer. Rapor resmî nitelik taşır.

(3) Toplantı ve karar nisabına 421 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkraları uygulanır.

(4) Sözleşme genel kurulun onay ka rarıyla birlikte tescil ve ilan olunur.

(5) Şirketin işletme konusunu oluşturan veya cebrî icra yoluyla iktisap edilen ayın ve işletmeler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.

D) Temel ilkeler

I - Eşit işlem ilkesi

Madde 357 - (1) Pay sahipleri eşit şart larda eşit işleme tabi tutulur.

II - Pay sahiplerinin şirkete borçlan ma yasağı

Madde 358 - (1) İştirak taahhüdünden doğan borç hariç, pay sahipleri şirkete borçlanamaz. Meğerki, borç, şirketle, şirketin işletme konusu ve pay sahibinin işletmesi gereği olarak yapılmış bulu nan bir işlemden doğmuş olsun ve em salleriyle aynı veya benzer şartlara tabi tutulsun.


İkinci Bölüm

Yönetim Kurulu

A) Genel olarak

I - Atama ve seçim

1. Üyelerin sayısı ve nitelikleri

Madde 359 - (1) Anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulu nur. Temsile yetkili en az bir üyenin yer leşme yerinin Türkiye’de bulunması ve Türk vatandaşı olması şarttır.

(2) Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından be lirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunur; ayrıca tescil ve ilanın ya pılmış olduğu, şirketin internet sitesinde hemen açıklanır. Tüzel kişi adına sade ce, bu tescil edilmiş kişi toplantılara ka tılıp oy kullanabilir.

(3) Yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kişi adına tescil edilecek gerçek kişinin tam ehliyetli olmaları şarttır. Yönetim kurulu üyelerinin en az dörtte birinin yüksek öğrenim görmüş olması zorun ludur. Tek üyeli yönetim kurulunda bu zorunluluk aranmaz.

(4) Üyeliği sona erdiren sebepler seçil meye de engeldir.

2. Belirli grupların yönetim kurulunda temsil edilmesi

Madde 360 - (1) Esas sözleşmede ön görülmek şartı ile, belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilir. Bu amaçla, yönetim kurulu üyelerinin, belirli bir grup oluşturan pay sahipleri, belirli pay grupları ve azlık arasından seçileceği esas sözleşmede öngörülebileceği gibi, esas sözleşmede yönetim kurulu üyeliği için aday öner me hakkı da tanınabilir. Genel kurul ta rafından yönetim kurulu üyeliğine öne rilen adayın veya hakkın tanındığı gruba ve azlığa mensup adayın haklı bir se bep bulunmadığı takdirde üye seçilmesi zorunludur. Bu şekilde tanınacak temsil edilme hakkı, halka açık anonim şirket-lerde yönetim kurulu üye sayısının yarı sını aşamaz. Bağımsız yönetim kurulu üyelerine ilişkin düzenlemeler saklıdır.

(2) Bu maddeye göre yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınan paylar imtiyazlı sayılır.

3. Sigorta

Madde 361 - (1) Yönetim kurulu üyele rinin, görevlerini yaparken kusurlarıyla şirkete verebilecekleri zarar, şirket ser mayesinin yüzde yirmibeşini aşan bir bedelle sigorta ettirilmiş ve bu suretle şirket teminat altına alınmışsa, bu hu sus halka açık şirketlerde Sermaye Piyasası Kurulunun ve ayrıca pay senet leri borsada işlem görüyorsa borsanın bülteninde duyurulur ve kurumsal yöne tim ilkelerine uygunluk değerlendirme sinde dikkate alınır.

4. Görev süresi

Madde 362 - (1) Yönetim kurulu üyele ri en çok üç yıl süreyle görev yapmak üzere seçilir.


Esas sözleşmede aksine hüküm yoksa, aynı kişi yeniden seçile bilir.

(2) 334 üncü madde hükmü saklıdır.

II - Üyeliğin boşalması

Madde 363 - (1) 334 üncü madde hük mü saklı kalmak üzere, herhangi bir se beple bir üyelik boşalırsa, yönetim kurulu, kanunî şartları haiz birini, geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçip ilk genel kurulun onayına sunar. Bu yolla seçilen üye, onaya sunulduğu genel kurul toplantısına kadar görev yapar ve onaylanması hâlinde selefinin süresini tamamlar.

(2) Yönetim kurulu üyelerinden birinin iflasına karar verilir veya ehliyeti kısıtla nır ya da bir üye üyelik için gerekli ka nunî şartları yahut esas sözleşmede ön görülen nitelikleri kaybederse, bu kişi nin üyeliği, herhangi bir işleme gerek olmaksızın kendiliğinden sona erer.

III - Görevden alma

Madde 364 - (1) Yönetim kurulu üyele ri, esas sözleşmeyle atanmış olsalar dahi, gündemde ilgili bir maddenin bu lunması veya gündemde madde bulun masa bile haklı bir sebebin varlığı hâlin de, genel kurul kararıyla her zaman görevden alınabilirler. Yönetim kurulu üyesi olan tüzel kişi, kendi adına tescil edilmiş bulunan kişiyi her an değiştire bilir.

(2) 334 üncü madde hükmü ve görev den alınan üyenin tazminat hakkı saklı dır.

B) Yönetim ve temsil

I - Genel olarak

1. Esas

Madde 365 - (1) Anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Kanundaki istisnaî hü kümler saklıdır.

2. Görev dağılımı

Madde 366 - (1) Yönetim kurulu her yıl üyeleri arasından bir başkan ve bulun madığı zamanlarda ona vekâlet etmek üzere, en az bir başkan vekili seçer. Esas sözleşmede, başkanın ve başkan vekilinin veya bunlardan birinin, genel kurul tarafından seçilmesi öngörülebilir.

(2) Yönetim kurulu, işlerin gidişini izle mek, kendisine sunulacak konularda rapor hazırlamak, kararlarını uygulat mak veya iç denetim amacıyla içlerin de yönetim kurulu üyelerinin de bulu nabileceği komiteler ve komisyonlar ku rabilir.

3. Yönetimin devri

Madde 367 - (1) Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, dü zenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir ve ya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilir. Bu iç yönerge şirketin yönetimini düzenler; bunun için gerekli olan görev leri, tanımlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yü kümlü olduğunu belirler. Yönetim kurulu, istem üzerine pay sahiplerini ve korunmaya değer menfaatlerini ikna edici bir biçimde ortaya koyan


alacaklı ları, bu iç yönerge hakkında, yazılı ola rak bilgilendirir.

(2) Yönetim, devredilmediği takdirde, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir.

4. Ticari mümessil ve vekiller

Madde 368 - (1) Yönetim kurulu, ticari mümessil ve ticari vekiller atayabilir.

5. Özen ve bağlılık yükümlülüğü

Madde 369 - (1) Yönetim kurulu üyele ri ve yönetimle görevli üçüncü kişiler, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfa atlerini dürüstlük kurallarına uyarak gö zetmek yükümlülüğü altındadırlar.

(2) 203 ilâ 205 inci madde hükümleri saklıdır.

II. Temsil yetkisi

1. Genel olarak

Madde 370 - (1) Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş, veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift im za ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.

(2) Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devrede bilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır.

2. Kapsam ve sınırlar

Madde 371 - (1) Temsile yetkili olanlar şirketin amacına ve işletme konusuna giren her tür işleri ve hukuki işlemleri, şirket adına yapabilir ve bunun için şir ket unvanını kullanabilirler. Kanuna ve esas sözleşmeye aykırı işlemler dolayı sıyla şirketin rücû hakkı saklıdır.

(2) Temsile yetkili olanların, üçüncü ki şilerle, işletme konusu dışında yaptığı işlemler de şirketi bağlar; meğerki, üçüncü kişinin, işlemin işletme konusu dışında bulunduğunu bildiği veya duru mun gereğinden, bilebilecek durumda bulunduğu ispat edilsin. Şirket esas sözleşmesinin ilan edilmiş olması, bu

hususun ispatı açısından, tek başına yeterli delil değildir.

(3) Temsil yetkisinin sınırlandırılması, iyiniyet sahibi üçüncü kişilere karşı hü küm ifade etmez; ancak, temsil yetkisi nin sadece merkezin veya bir şubenin işlerine özgülendiğine veya birlikte kul lanılmasına ilişkin tescil ve ilan edilen sınırlamalar geçerlidir.

(4) Temsile yetkili kişiler tarafından ya pılan işlemin esas sözleşmeye veya genel kurul kararına aykırı olması, iyiniyet sahibi üçüncü kişilerin o işlemden dolayı şirkete başvurmalarına engel de ğildir.

(5) Temsile veya yönetime yetkili olan ların, görevlerini yaptıkları sırada işle dikleri haksız fiillerden şirket sorumlu dur. Şirketin rücû hakkı saklıdır.

(6) Sözleşmenin yapılması sırasında, şirket tek pay sahibi tarafından ister temsil edilsin ister edilmesin, tek pay sahipli anonim şirketlerde, bu pay sahibi ile şirket arasındaki


sözleşmenin, geçerli olması sözleşmenin yazılı şekil de yapılmasına bağlıdır. Bu şart piyasa şartlarına göre günlük, önemsiz ve sıra dan işlemlere ilişkin sözleşmelerde uy gulanmaz.

3. İmza şekli

Madde 372 - (1) Şirket adına imza yet kisini haiz kişiler şirketin unvanı altında imza atarlar. 40 ıncı maddenin ikinci fık rası hükmü saklıdır.

(2) Şirket tarafından düzenlenecek bel gelerde şirketin merkezi, sicile kayıtlı ol duğu yer ve sicil numarası gösterilir.

4. Tescil ve ilan

Madde 373 - (1) Yönetim kurulu, tem sile yetkili kişileri ve bunların temsil şe killerini gösterir kararının noterce onay lanmış suretini, tescil ve ilan edilmek üzere ticaret siciline verir.

(2) Temsil yetkisinin ticaret sicilinde tescilinden sonra, ilgili kişilerin seçimine veya atanmalarına ilişkin herhangi bir hukuki sakatlık, şirket tarafından üçün cü kişilere, ancak sakatlığın bunlar tara fından bilindiğinin ispat edilmesi şartıyla ileri sürülebilir.

III - Görevler ve yetkiler

1. Genel olarak

Madde 374 - (1) Yönetim kurulu ve kendisine bırakılan alanda yönetim, ka nun ve esas sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bırakılmış bulunan lar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar al-maya yetkilidir.

2. Devredilemez görev ve yetkiler

Madde 375 - (1) Yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkileri şunlardır:

a) Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların verilmesi.

b) Şirket yönetim teşkilatının belirlen mesi.

c) Muhasebe, finans denetimi ve şirke tin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması.

d) Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atan maları ve görevden alınmaları.

e) Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etme diklerinin üst gözetimi.

f) Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzen lenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.

g) Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde bulunulması.


3. Sermayenin kaybı, borca batık ol ma durumu

a) Çağrı ve bildirim yükümü

Madde 376 - (1) Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanunî yedek akçeler topla mının yarısının zarar sebebiyle karşılık sız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyi leştirici önlemleri sunar.

(2) Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanunî yedek akçeler toplamının üç te ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kal dığı anlaşıldığı takdirde, derhal toplantı ya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği tak dirde şirket kendiliğinden sona erer.

(3) Şirketin borca batık durumda bulun duğu şüphesini uyandıran işaretler var sa, yönetim kurulu, aktiflerin hem işlet menin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkarttırıp denetçiye verir. Denetçi bu ara bilançoyu, en çok yedi iş günü içinde inceler ve değerlendir meleri ile önerilerini bir rapor hâlinde yönetim kuruluna sunar. Önerilerde 378 inci maddede düzenlenen erken teşhis komitesinin önerilerinin de dikka te alınması şarttır. Rapordan, aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşıla maya yetmediğinin anlaşılması hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket mer kezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister; meğerki, iflas kararının verilmesin den önce, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldı racak tutardaki şirket borçlarının ala caklıları, alacaklarının sırasının diğer tüm alacaklıların sırasından sonraki sı raya konulmasını yazılı olarak kabul et miş ve bu beyanın veya sözleşmenin yerindeliği, gerçekliği ve geçerliliği, yönetim kurulu tarafından iflas istemi nin bildirileceği mahkemece atanan bi lirkişilerce doğrulanmış olsun. Aksi hal de mahkemeye bilirkişi incelemesi için yapılmış başvuru iflas bildirimi olarak kabul olunur.

b) İflasın ertelenmesi

Madde 377 - (1) Yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı yeni nakit sermaye konulması dahil nesnel ve gerçek kay nakları ve önlemleri gösteren bir iyileş tirme projesini mahkemeye sunarak if lasın ertelenmesini isteyebilir. Bu halde İcra ve İflas Kanununun 179 ila 179/b maddeleri uygulanır.

4. Riskin erken saptanması ve yöne timi

Madde 378 - (1) Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde, yönetim kurulu, şirketin varlığını, gelişmesini ve devamını tehlikeye düşüren sebeplerin erken teşhisi, bunun için gerekli önlem ler ile çarelerin uygulanması ve riskin yönetilmesi amacıyla, uzman bir komite kurmak, sistemi çalıştırmak ve geliştir mekle yükümlüdür. Diğer şirketlerde bu komite denetçinin gerekli görüp bunu yönetim kuruluna yazılı olarak bildir mesi hâlinde derhal kurulur ve ilk rapo runu kurulmasını izleyen bir ayın sonun da verir.

(2) Komite, yönetim kuruluna her iki ayda bir vereceği raporda durumu de ğerlendirir, varsa tehlikelere işaret eder, çareleri gösterir. Rapor denetçiye de yollanır.


5. Şirketin kendi paylarını iktisap ve ya rehin olarak kabul etmesi

a) Genel olarak

Madde 379 - (1) Bir şirket kendi payla rını, esas veya çıkarılmış sermayesinin onda birini aşan veya bir işlem sonunda aşacak olan miktarda, ivazlı olarak ikti sap ve rehin olarak kabul edemez. Bu hüküm, bir üçüncü kişinin kendi adına, ancak şirket hesabına iktisap ya da re hin olarak kabul ettiği paylar için de ge çerlidir.

(2) Payların birinci fıkra hükmüne göre iktisap veya rehin olarak kabul edilebilmesi için, genel kurulun yönetim kurulunu yetkilendirilmesi şarttır. En çok beş yıl için geçerli olacak bu yetkide, iktisap veya rehin olarak kabul edilecek payların itibarî değer sayıları belirtilerek toplam itibarî değerleriyle söz konusu edilecek paylara ödenebilecek bedelin alt ve üst sınırı gösterilir. Her izin talebinde yönetim kurulu kanunî şartların gerçekleştiğini belirtir.

(3) Birinci ve ikinci fıkralardaki şartlara ek olarak, iktisap edilecek payların be delleri düşüldükten sonra, kalan şirket net aktifi, en az esas veya çıkarılmış sermaye ile kanun ve esas sözleşme uyarınca dağıtılmasına izin verilmeyen yedek akçelerin toplamı kadar olmalıdır.

(4) Yukarıdaki hükümler uyarınca, sade ce, bedellerinin tümü ödenmiş bulunan paylar iktisap edilebilir.

(5) Yukarıdaki fıkralarda yer alan hü kümler, ana şirketin paylarının yavru şir ket tarafından iktisabı hâlinde de uygu lanır. Pay senetleri borsada işlem gören şirketler hakkında, Sermaye Piyasası Kurulu şeffaflık ilkeleri ile fiyata ilişkin kurallar yönünden gerekli düzenlemeleri yapar.

b) Kanuna karşı hile

Madde 380 - (1) Paylarının iktisap edil mesi amacıyla, şirketin başka bir kişiyle yaptığı, konusu avans, ödünç veya te minat verilmesi olan hukuki işlemler ba tıldır. Bu butlan hükmü, kredi ve finans kurumlarının işletme konuları içine giren işlemlere ve şirketin veya onun bağlı şirketlerinin çalışanlarına, şirketin payla rını iktisap edebilmeleri için, avans, ödünç ve teminat verilmesine ilişkin hukuki işlemlere uygulanmaz. Ancak, bu istisnaî işlemler, şirketin, kanuna ve esas sözleşmesine göre ayırmak zorun da bulunduğu yedek akçeleri azaltıyor veya 519 uncu maddede düzenlenen yedek akçelerin harcanmalarına ilişkin kuralları ihlal ediyor ve şirketin 520 nci maddede öngörülen yedek akçeyi ayır-masına imkân bırakmıyorsa, geçersiz dir.

(2) Ayrıca, şirket ile üçüncü kişi arasın da yapılmış bulunan ve bu kişiye, şirke tin kendi paylarını; şirketin, şirkete bağlı bir şirketin veya şirketin paylarının ço ğunluğuna sahip olduğu şirketin hesa bına alma hakkı tanıyan ya da böyle bir yükümlülük öngören bir düzenleme, eğer bu payları şirket alsaydı işlem 379 uncu maddeye aykırı kabul edecek idiyse batıldır.

c) Yakın ve ciddi bir kaybın önlenme si

Madde 381 - (1) Bir şirket, yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak için gerekli olduğu takdirde, kendi paylarını, 379 uncu maddeye göre genel kurul’un yetkilendirmeye ilişkin


kararı olmadan da iktisap edebilir.

(2) Payların bu yolla iktisabı hâlinde yönetim kurulu ilk genel kurul’a,

a) İktisabın sebep ve amacı,

b) İktisap edilen payların sayıları, itibarî değerlerinin toplamı ve sermayenin ne kadarını temsil ettiği,

c) Bedeli ve ödeme şartları hakkında yazılı bilgi verir.

d) İstisnalar

Madde 382 - (1) Bir şirket, 379 uncu madde hükümleri ile bağlı olmaksızın;

a) Esas veya çıkarılmış sermayesinin azaltılmasına ilişkin 473 ilâ 475 inci madde hükümlerini uyguluyorsa,

b) Küllî halefiyet kuralının gereğiyse,

c) Bir kanunî satın alma yükümünden doğuyorsa,

d) Bedellerinin tümü ödenmiş olmak şartıyla ve cebrî icradan, bir şirket ala cağının tahsili amacına yönelikse,

e) Şirket, menkul kıymetler şirketiyse, kendi paylarını iktisap edebilir.

e) İvazsız iktisap

Madde 383 - (1) Bir şirket, bedellerinin tamamı ödenmiş olmak şartıyla, kendi paylarını ivazsız iktisap edebilir.

(2) Birinci fıkra hükmü, yavru şirket, ana şirketin paylarını ivazsız iktisap ettiği takdirde de kıyas yoluyla uygulanır.

f) Elden çıkarma

Madde 384 - (1) 382 nci maddenin (b) ilâ (d) bentleri ve 383 üncü madde hü kümlerine göre, iktisap edilen paylar, şirket için herhangi bir kayba yol açma dan devirleri mümkün olur olmaz ve her hâlde iktisaplarından itibaren üç yıl için de elden çıkarılırlar; meğerki, şirketin ve yavru şirketin sahip oldukları bu payla rın toplamı şirketin esas veya çıkarılmış sermayesinin yüzde onunu aşmasın.

g) Aykırı iktisap hâlinde elden çıkar ma

Madde 385 - (1) 379 ilâ 381 inci mad delere aykırı bir şekilde iktisap edilen veya rehin olarak alınan paylar, iktisap ları veya rehin olarak kabulleri tarihin den itibaren en geç altı ay içinde elden çıkarılır ya da üzerlerindeki rehin kaldırı lır.

h) Sermayenin azaltılması

Madde 386 - (1) 384 ve 385 inci mad deler uyarınca elden çıkarılamayan pay lar, sermayenin azaltılması yoluyla he men yok edilir.


ı) Saklı tutulan hükümler

Madde 387 - (1) Şirketin kendi payları nı iktisap edebileceğine ilişkin diğer ka nunlardaki hükümler saklıdır.

i) Kendi paylarını taahhüt yasağı

Madde 388 - (1) Şirket kendi paylarını taahhüt edemez.

(2) Üçüncü kişinin veya bir yavru şirke tin kendi adına fakat şirket hesabına şirketin payını taahhüt etmesi, şirketin kendi payını taahhüt etmesi sayılır.

(3) Birinci ve ikinci fıkralara aykırı hare ket hâlinde, söz konusu payları, kuru luşta kurucular, sermaye artırımlarında yönetim kurulu üyeleri taahhüt etmiş sayılır ve bunlar pay bedellerinden so rumlu olurlar. Kanuna aykırı taahhütte herhangi bir kusurları bulunmadığını is pat eden kurucular ve sermaye artırım larında yönetim kurulu üyeleri sorumlu luktan kurtulurlar.

(4) Birinci ve üçüncü fıkra hükümleri ana şirketin paylarını taahhüt eden yav ru şirketlere kıyas yoluyla uygulanır. Söz konusu paylar yavru şirketin yönetim kurulu üyeleri tarafından taah hüt edilmiş kabul olunur. Üyeler pay bedellerinden sorumludur.

j) Hakların kullanılması

Madde 389 - (1) Şirketin iktisap ettiği kendi payları ile yavru şirket tarafından iktisap edilen ana şirketin payları, ana şirketin genel kurulunun toplantı nisa bını hesaplanmasında dikkate alınmaz. Bedelsiz payların iktisabı hariç, şirketin devraldığı kendi payları hiçbir pay sa hipliği hakkı vermez. Yavru şirketin ikti sap ettiği ana şirket paylarına ait oy hakları ile buna bağlı haklar donar.

IV - Yönetim kurulu toplantıları

1. Kararlar

Madde 390 - (1) Esas sözleşmede ak sine ağırlaştırıcı bir hüküm bulunmadığı takdirde, yönetim kurulu üye tam sayı sının çoğunluğu ile toplanır ve kararları nı toplantıda hazır bulunan üyelerin ço ğunluğu ile alır. Bu kural yönetim kurulunun elektronik ortamda yapılma sı hâlinde de uygulanır.

(2) Yönetim kurulu üyeleri birbirlerini temsilen oy veremeyecekleri gibi, top lantılara vekil aracılığıyla da katılamaz lar.

(3) Oylar eşit olduğu takdirde o konu gelecek toplantıya bırakılır. İkinci top lantıda da eşitlik olursa söz konusu öneri reddedilmiş sayılır.

(4) Üyelerden hiçbiri toplantı yapılması isteminde bulunmadığı takdirde yönetim kurulu kararları, kurul üyelerinden birinin belirli bir konuda yaptığı, karar şeklinde yazılmış önerisine, en az üye tam sayısının çoğunluğunun yazılı onayı alınmak suretiyle de verilebilir. Aynı önerinin tüm yönetim kurulu üyelerine yapılmış olması bu yolla alınacak kararın geçerlilik şartıdır. Onayların aynı kağıtta bulunması şart değildir; ancak onay imzalarının bulunduğu kağıtların tümünün yönetim kurulu karar defterine yapıştırılması veya kabul edenlerin imzalarını içeren bir karara dönüştürülüp karar defterine geçirilmesi kararın geçerliliği için gereklidir.


(5) Kararların geçerliliği yazılıp imza edilmiş olmalarına bağlıdır.

2. Batıl kararlar

Madde 391 - (1) Yönetim kurulunun kararının batıl olduğunun tespiti mahke meden istenebilir. Özellikle;

a) Eşit işlem ilkesine aykırı olan,

b) Anonim şirketin temel yapısına uy mayan veya sermayenin korunması il kesini gözetmeyen,

c) Pay sahiplerinin, özellikle vazgeçil mez nitelikteki haklarını ihlal eden veya bunların kullanılmalarını kısıtlayan ya da güçleştiren,

d) Diğer organların devredilemez yetki lerine giren ve bu yetkilerin devrine iliş kin,

kararlar batıldır.

3. Bilgi alma ve inceleme hakkı

Madde 392 - (1) Her yönetim kurulu üyesi şirketin tüm iş ve işlemleri hakkın da bilgi isteyebilir, soru sorabilir, ince leme yapabilir. Bir üyenin istediği, her hangi bir defter, defter kaydı, sözleşme, yazışma veya belgenin yönetim kuruluna getirtilmesi, kurulca veya üyeler tarafından incelenmesi ve tartışıl ması ya da herhangi bir konu ile ilgili yöneticiden veya çalışandan bilgi alın ması reddedilemez. Reddedilmişse dördüncü fıkra hükmü uygulanır.

(2) Yönetim kurulu toplantılarında, yönetim kurulunun bütün üyeleri gibi, şirket yönetimiyle görevlendirilen kişiler

ve komiteler de bilgi vermekle yüküm lüdür. Bir üyenin bu konudaki istemi de reddedilemez; soruları cevapsız bırakı lamaz.

(3) Her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu toplantıları dışında, yönetim kurulu Başkanının izniyle, şirket yöneti miyle görevlendirilen kişilerden, işlerin gidişi ve belirli münferit işler hakkında bilgi alabilir ve görevinin yerine getirile bilmesi için gerekliyse, yönetim kurulu başkanından, şirket defterlerinin ve dosyalarının incelemesine sunulmasını isteyebilir.

(4) Başkan bir üyenin, üçüncü fıkrada öngörülen bilgi alma, soru sorma ve in celeme yapma istemini reddederse, ko nu iki gün içinde yönetim kuruluna ge tirilir. Kurulun toplanmaması veya bu is temi reddetmesi hâlinde üye, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvurabilir. Mah keme istemi dosya üzerinden inceleyip karara bağlayabilir, mahkemenin kararı kesindir.

(5) Yönetim kurulu başkanı, kurulun iz ni olmaksızın, yönetim kurulu toplantı ları dışında bilgi alamaz, şirket defter ve dosyalarını inceleyemez. Yönetim kurulu başkanının bu isteminin redde dilmesi hâlinde başkan, dördüncü fıkra ya göre mahkemeye başvurabilir.

(6) Yönetim kurulu üyesinin bu madde den doğan hakları kısıtlanamaz, kaldırı lamaz. Esas sözleşme ve yönetim kurulu, üyelerin bilgi alma ve inceleme haklarını genişletebilir.

(7) Her yönetim kurulu üyesi başkan dan, yönetim kurulunu toplantıya ça ğırmasını yazılı olarak isteyebilir.


4. Müzakereye katılma yasağı

Madde 393 - (1) Yönetim kurulu üyesi, kendisinin şirket dışı kişisel menfaatiyle veya alt ve üst soyundan birinin ya da eşinin yahut üçüncü derece dâhil üçün cü dereceye kadar kan ve kayın hısım larından birinin, kişisel ve şirket dışı menfaatiyle şirketin menfaatinin çatıştı ğı konulara ilişkin müzakerelere katıla maz. Bu yasak, yönetim kurulu üyesi nin müzakereye katılmamasının dürüst lük kuralının gereği olan durumlarda da uygulanır. Tereddüt uyandıran hâllerde, kararı yönetim kurulu verir. Bu oylama ya da ilgili üye katılamaz. Menfaat uyuşmazlığı yönetim kurulu tarafından bilinmiyor olsa bile, ilgili üye bunu açık lamak ve yasağa uymak zorundadır.

(2) Bu hükümlere aykırı hareket eden yönetim kurulu üyesi ve menfaat çatış ması nesnel olarak varken ve biliniyorken ilgili üyenin toplantıya katılmasına itiraz etmeyen üyeler ve söz konusu üyenin toplantıya katılması yönünde ka rar alan yönetim kurulu üyeleri bu se-beple şirketin uğradığı zararı tazminle yükümlüdürler.

(3) Müzakereye, yasak nedeniyle katıl mamanın sebebi ve ilgili işlemler yönetim kurulu kararına yazılır.

V - Yönetim kurulu üyelerinin mali hakları

Madde 394 - (1) Yönetim kurulu üyele rine, tutarı esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla belirlenmiş olmak şartıyla huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kardan pay ödenebilir.

VI - Şirketle işlem yapma, şirkete borçlanma yasağı

Madde 395 - (1) Yönetim kurulu üyesi, genel kurul’dan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz; aksi hâlde, şirket yapı lan işlemin batıl olduğunu ileri sürebilir. Diğer taraf böyle bir iddiada buluna maz.

(2) Yönetim kurulu üyesi, onun 393 ün cü maddede sayılan yakınları, kendisi nin ve söz konusu yakınlarının ortağı ol dukları şahıs şirketleri ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayın borçlanamazlar. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklene mez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilirler.

(3) 202 nci madde hükmü saklı kalmak şartıyla, şirketler topluluğuna dahil şir ketler birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler.

(4) Bankacılık Kanununun özel hüküm leri saklıdır.

VII - Rekabet yasağı

Madde 396 - (1) Yönetim kurulu üyele rinden biri, genel kurulun iznini almak sızın, şirketin işletme konusuna giren ticari iş türünden bir işlemi kendi veya başkası hesabına yapamayacağı gibi, aynı tür ticari işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla da giremez. Bu hükme aykırı harekette bu lunan yönetim kurulu üyelerinden şirket tazminat istemekte veya tazminat yeri ne yapılan işlemi şirket adına yapılmış saymakta ve üçüncü kişiler hesabına yapılan sözleşmelerden doğan menfa atlerin şirkete ait olduğunu dava etmek te serbesttir.


(2) Bu haklardan birinin seçilmesi birinci fıkra hükmüne aykırı harekette bulunan üyenin dışındaki üyelere aittir.

(3) Bu haklar, söz konusu ticari işlemle rin yapıldığını veya yönetim kurulu üye sinin diğer bir şirkete girdiğini, diğer

üyelerin öğrendikleri tarihten itibaren üç ay ve her hâlde bunların gerçekleşme sinden itibaren bir yıl geçince zamana şımına uğrar.

(4) Yönetim kurulu üyelerinin sorumlu luklarıyla ilgili hükümler saklıdır.

Üçüncü Bölüm

Denetleme

A) Genel olarak

Madde 397 - (1) Anonim şirketin ve şir ketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından, uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da de netim kapsamı içindedir.

(2) Denetçinin denetiminden geçmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmündedir.

(3) Şirketin ve topluluğun finansal tab loları ile yönetim kurulunun yıllık faali yet raporu, denetleme raporunun su nulmasından sonra değiştirilmişse ve değişiklik denetleme raporlarını etkile yebilecek nitelikteyse, finansal tablolar ile, birinci fıkra çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu yeniden denetlenir. Yeniden denetleme ve bu nun sonucu, raporda özel olarak açıkla nır. Denetçi görüşünde de yeniden de netlemeyi yansıtan uygun eklere yer ve rilir.

B) Konu ve kapsam

Madde 398 - (1) Şirketin ve topluluğun finansal tabloları ile, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun denetimi; envanterin, muhasebenin ve Türkiye Muhasebe Standartlarının öngördüğü ölçüde iç denetimin, bu Bölüm hükümleri anlamında 378 inci madde uyarınca verilen raporların ve 397 nci maddenin birinci fıkrası çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun denetimidir. Bu denetim, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kanuna ve esas sözleşmenin finansal tablolara ilişkin hükümlerine uyulup uyulmadığının incelenmesini de kapsar. Denetleme, geçici 2 nci ve geçici 3 üncü maddelerde öngörülen kurul ve kurumun belirlendiği esaslar bağlamında, denetçilik mesleğinin gerekleriyle etiğine uygun bir şekilde ve özenle gerçekleştirilir. Denetleme, şirketin ve topluluğun malvarlıksal ve finansal durumunun 515 inci madde anlamında dürüst resim ilkesine uygun olarak yansıtılıp yansıtılmadığını, yansıtılmamışsa sebeplerini, dürüstçe belirtecek şekilde yapılır.


(2) Denetim;

a) Şirketin finansal tablolarının ve 397 nci maddenin birinci fıkrası ve 402 nci maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet rapo runun,

b) Topluluğun konsolide finansal tablo larının ve 397 nci maddenin birinci fık rası ve 402 nci maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun,

denetçinin denetleme sırasında elde et tiği bilgilerle uyum içinde olup olmadığı nı belirtip açıklayacak şekilde yapılır.

(3) Topluluğun finansal tablolarının de netiminden sorumlu olan denetçi, top luluğun konsolide tablolarına alınan şir ketlerin finansal tablolarını, özellikle konsolidasyona bağlı uyarlamaları ve mahsupları, birinci fıkra anlamında in celer; meğerki, konsolidasyona alınan şirket, kanun gereği veya böyle bir ge reklilik bulunmaksızın, bu Bölüm hü kümlerine uygun olarak denetlenmiş ol sun. Bu istisna, merkezi yurt dışında bulunan bir şirketin bu Kanunun öngör düğü denetimle eş değer bir denetime tabi tutulmuş olması hâlinde de geçerli dir.

(4) Denetçi, yönetim kurulunun şirketi tehdit eden veya edebilecek nitelikteki riskleri zamanında teşhis edebilmek ve risk yönetimini gerçekleştirebilmek için 378 inci maddede öngörülen sistemi ve yetkili komiteyi kurup kurmadığını, böyle bir sistem varsa bunun yapısı ile komitenin uygulamalarını açıklayan, ayrı bir rapor düzenleyerek, denetim raporuyla birlikte, yönetim kuruluna sunar. Bu raporun esasları geçici 2 nci ve geçici 3 üncü maddelerde öngörülen kurul ve kurum tarafından belirlenir.

C) Denetçi

I - Seçim, görevden alma ve sözleş menin feshi

Madde 399 - (1) Denetçi, şirket genel kurulunca; topluluk denetçisi, ana şir ketin genel kurulunca seçilir. Denetçi nin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet döne mi bitmeden seçilmesi şarttır. Seçim den sonra, yönetim kurulu, gecikmek-sizin denetleme görevini hangi denetçi ye verdiğini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile in ternet sitesinde ilan eder.

(2) Denetçiden denetleme görevi, sade ce dördüncü fıkrada öngörüldüğü şekil de ve başka bir denetçi atanmışsa geri alınabilir.

(3) Konsolidasyona dâhil olan ana şir ketin finansal tablolarını denetlemek için seçilen denetçi, başka bir denetçi seçilmediği takdirde, topluluk finansal tablolarının da denetçisi kabul edilir.

(4) Şirketin merkezinin bulunduğu yer deki asliye ticaret mahkemesi,

a) Yönetim kurulunun,

b) Sermayenin yüzde onunu, halka açık

şirketlerde esas veya çıkarılmış serma yenin yüzde beşini oluşturan pay sahip lerinin, istemi üzerine, ilgilileri ve seçilmiş de netçiyi dinleyerek, seçilmiş denetçinin şahsına ilişkin haklı


bir sebebin gerek tirmesi, özellikle de onun taraflı davran dığı yönünde bir kuşkunun varlığı hâlin de, başka bir denetçi atayabilir.

(5) Görevden alma ve yeni denetçi ata ma davası, denetçinin seçiminin Türki ye Ticaret Sicili Gazetesinde ilânından itibaren üç hafta içinde açılır. Azlığın bu davayı açabilmesi için, denetçinin seçi mine genel kurulda karşı oy vermiş, karşı oyunu tutanağa geçirtmiş ve seçi min yapıldığı genel kurul toplantısı tari hinden itibaren geriye doğru en az üç aydan beri, şirketin pay sahibi sıfatını taşıyor olması şarttır.

(6) Faaliyet döneminin dördüncü ayına kadar denetçi seçilememişse, denetçi yönetim kurulunun, her yönetim kurulu üyesinin veya herhangi bir pay sahibinin istemi üzerine, dördüncü fık rada gösterilen mahkemece atanır. Aynı hüküm, seçilen denetçinin görevi red veya sözleşmeyi feshetmesi, görevlen dirme kararının iptal olunması, bûtlanı veya denetçinin kanunî sebeplerle veya diğer herhangi bir nedenle görevini ye rine getirememesi veya görevini yap maktan engellenmesi hâllerinde de uy gulanır. Mahkemenin kararı kesindir.

(7) Denetçinin mahkeme tarafından atanması durumunda, emsal dikkate alınarak, ücreti ile muhtemel giderler için mahkeme veznesine yatırılması ge reken ön ödeme mahkemece belirlenir. Bunlara üç iş günü içinde itiraz edilebi lir. Mahkeme kararı kesindir.

(8) Denetçi, denetleme sözleşmesini sadece haklı bir sebebi varsa veya kendisine karşı görevden alınma davası açılmışsa feshedebilir. Görüş yazısının içeriğine ilişkin fikir ayrılıkları ile denetlemenin şirketçe sınırlandırılmış olması veya görüş yazısı vermekten kaçınma haklı sebep sayılamaz. Denetçinin sözleşmeyi feshi yazılı ve gerekçeli olmalıdır. Denetçi fesih tarihine kadar elde ettiği sonuçları genel kurula sunmakla yükümlüdür; bu sonuçlar 402 nci maddeye uygun bir rapor hâline getirilerek genel kurula verilir.

(9) Denetçi altıncı fıkra hükmüne göre fesih ihbarında bulunduğu takdirde, yönetim kurulu hemen, geçici bir de netçi seçer ve fesih ihbarını genel kurulun bilgisine, seçtiği denetçiyi de aynı kurulun onayına sunar.

II - Denetçi olabilecekler

Madde 400 - (1) Denetçi, ancak ortak ları, yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir unvanını taşı yan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler, bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya serbest muhasebeci malî müşaviri denetçi olarak seçebilir ler. Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetle me elemanlarının nitelikleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan, Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konula cak bir yönetmelikle düzenlenir. Aşağı daki hâllerden birinin varlığında, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci malî müşavir, bağımsız denetleme kuruluşu ve bunun ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, ilgili şirkette denetçi olamaz. Şöyle ki, önceki cüm lede sayılanlardan biri;

a) Denetlenecek şirkette pay sahibiyse,

b) Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi olarak atan masından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımışsa,


c) Denetlenecek şirketle bağlantısı bu lunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketi nin veya bir ticari işletmenin kanunî temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirke tin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dahil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa,

d) Denetlenecek şirketle bağlantı hâlin de bulunan veya böyle bir şirkette yüz de yirmiden fazla paya sahip olan bir işletmede çalışıyorsa veya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veriyorsa,

e) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunmuşsa,

f) Denetlenecek şirketin defterlerinin tu tulmasında veya finansal tablolarının çı-karılmasında denetleme dışında faali yette veya katkıda bulunduğu için (e) bendine göre denetçi olamayacak ger çek veya tüzel kişinin veya onun ortak larından birinin kanunî temsilcisi, temsilcisi, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak bizzat kendisi ise,

g) (a) ilâ (f) bentlerinde yer alan şartları taşıdığı için denetçi olamayan bir de netçinin nezdinde çalışıyorsa,

h) Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kaynaklanan geli rinin tamamının yüzde otuzundan fazla sını denetlenecek şirkete veya ona yüz de yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bek leniyorsa,

denetçi olamaz; ancak Türkiye Serbest Muhasebeci Malî Müşavirler ve Yeminli Malî Müşavirler Odaları Birliği, katlanıl ması güç bir durum ortaya çıkacaksa (h) bendindeki yasağın kaldırılması için belli bir süreyle sınırlı olarak onay vere bilir.

(2) Bir bağımsız denetleme kuruluşu nun, bir şirketin denetlenmesi için gö revlendirdiği denetçi yedi yıl arka arka ya o şirket için denetleme raporu vermişse, o denetçi en az iki yıl için değiş tirilir.

(3) Denetçi, denetleme yaptığı şirkete, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dı şında, danışmanlık veya hizmet vere mez, bunu bir yavru şirketi aracılığıyla yapamaz.

(4) Bu madde hükümleri, 554 üncü maddede öngörülen işlem denetçilerine de uygulanır. Kanunda veya esas söz leşmede aksi öngörülmemişse, işlem denetçisi genel kurul tarafından atanır ve görevden alınır.

D) İbraz yükümü ve bilgi alma hakkı

Madde 401 - (1) Şirketin yönetim kurulu, finansal tabloları ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu dü zenlettirip onaylayarak, gecikmeksizin, denetçiye verir. Yönetim kurulu, şirke tin defterlerinin, yazışmalarının, belgele rinin, varlıklarının, borçlarının, kasasının, kıymetli evrakının, envanterinin incele nerek denetlenebilmesi için denetçiye gerekli imkânları sağlar.

(2) Denetçi ve denetleme konusu çer çevesinde işlem denetçisi, yönetim kurulundan,


kanuna uygun ve özenli bir denetim için gerekli olan bütün bilgi leri kendisine vermesini ve dayanak oluşturabilecek belgeleri sunmasını is ter. Yılsonu denetiminin hazırlıkları için gerektiği takdirde, denetçi birinci fıkra nın ikinci ve bu fıkranın birinci cümle sinde öngörülen yetkileri finansal tablo ların çıkarılmasından önce de haizdir. Özenli bir denetim için gerekli olduğu takdirde denetçi bu fıkranın birinci ve ikinci cümlelerinde yer alan yetkileri yavru ve ana şirketler için de kullanabi lir.

(3) Konsolide finansal tabloları çıkarttırmakla yükümlü olan şirketin yönetim kurulu, konsolide finansal tabloları de netleyecek denetçiye; topluluğun finansal tablolarını, topluluk yıllık faaliyet ra porunu, münferit şirketin finansal tablo larını, şirketlerin yönetim kurullarının yıllık faaliyet raporlarını, bir denetim ya pılmış ise ana şirketin ve yavru şirketle rin denetim raporlarını vermek zorunda dır. Denetçi, birinci fıkranın birinci ve ikinci cümlelerinde öngörülen yetkileri ana ve yavru şirketler yönünden de kul lanabilir.

E) Denetim raporu

Madde 402 - (1) Denetçi, yapılan dene timin türü, kapsamı, niteliği ve sonuçları hakkında, gereken açıklıkta, anlaşılır, basit bir dille yazılmış ve geçmiş yılla karşılaştırmalı olarak hazırlanmış, finansal tabloları konu alan bir rapor düzen ler.

(2) Bundan başka ayrı bir rapor hâlinde, yönetim kurulunun şirketin veya top luluğun durumu hakkındaki yıllık faaliyet raporunda yer alan irdelemeleri, denetçi tarafından, finansal tablolar ile tutarlılığı ve gerçeğe uygunluğu açısından değer lendirilir.

(3) Denetçi, değerlendirme yaparken şirketin, denetliyorsa ana şirket ile topluluğun finansal tablolarını esas alır. Raporda öncelikle, şirketin ve topluluğun finansal durumuna dair yönetim kurulunun değerlendirmesi hakkında görüş açıklanır. Bu görüşte, özellikle şirketin ve ana şirketin finansal tablolarının denetimi bağlamında, şirketin ve topluluğun varlığını sürdürebilmesine ve gelecekteki gelişmesine ilişkin analiz yanında, şirket yönetim kurulunun raporu ile topluluk yıllık faaliyet raporu bu belgelerin verdiği olanak ölçüsünde şirketin finansal durumu irdelenir.

(4) Denetim raporunun esas bölümün de;

a) Defter tutma düzeninin, finansal tab loların ve topluluk finansal tablolarının, kanun ile esas sözleşmenin finansal ra porlamaya ilişkin hükümlerine uygun olup olmadığı,

b) Yönetim kurulunun denetçi tarafın dan denetim kapsamında istenen açık lamaları yapıp yapmadığı ve belgeleri verip vermediği,

açıkça ifade edilir.

(5) Ayrıca, finansal tablolar ile bunların dayanağı olan defterlerin,

a) Öngörülen hesap planına uygun tutu lup tutulmadığı,

b) Türkiye Muhasebe Standartları çer çevesinde, şirketin malvarlığı, finansal ve karlılık durumunun resmini gerçeğe uygun olarak ve dürüst bir şekilde yan sıtıp yansıtmadığı,

belirtilir.

(6) Denetim çerçevesinde, 398 inci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca bir değerlendirme


yapılmışsa, bunun sonu cu ayrı bir raporda gösterilir.

(7) Denetçi, raporunu imzalar ve yönetim kuruluna sunar.

F) Görüş yazıları

Madde 403 - (1) Denetçi, denetimin sonucunu, görüş yazısında açıklar. Bu yazı, geçici 3 üncü maddede öngörülen kurumun belirlediği esaslar çerçevesinde, denetimin konusu, türü, niteliği ve kapsamı yanında, denetçinin, değerlendirmelerini de içerir. Denetçi, olumlu görüş verdiği takdirde yazısında, öncelikle 398 inci madde ve Türkiye Denetim Standartları uyarınca yapılan denetimde, Türkiye Muhasebe Standartları ve diğer gereklilikler bakımından herhangi bir aykırılığa rastlanmadığını; denetim sırasında elde edilen bilgilerine göre şirketin veya topluluğun finansal tablolarının doğru olduğunu, malvarlığı ile finansal duruma ve karlılığa ilişkin resmin gerçeğe uygun bulunduğunu ve tabloların bunu dürüst bir şekilde yansıttığını belirtir.

(2) Görüş yazısında, yönetim kurulunun finansal tablolara ilişkin konular bakımından sorumluluğunu gerektirecek bir sebebin mevcut olmadığına, varsa buna işaret edilir. Görüş geçici 3 üncü maddede öngörülen kurumun belirlediği şekilde ve herkesin anlayabileceği bir dille yazılır.

(3) Çekinceleri varsa denetçi, olumlu görüş yazısını sınırlandırabilir veya olumsuz görüş verebilir. Sınırlandırılmış olumlu görüş, finansal tabloların şirketin yetkili kurullarınca düzeltilebilecek aykırılıklar içerdiği ve bu aykırılıkların tablolarda açıklanmış sonuca etkilerinin kapsamlı ve büyük olmadığı durumlarda verilir. Sınırlamanın konusu, kapsamı ve düzeltmenin nasıl yapılabileceği sınırlandırılmış olumlu görüş yazısında açıkça gösterilir.

(4) Şirket defterlerinde, denetlemenin bu Bölüm hükümlerine uygun bir şekilde yapılmasına ve sonuçlara varılmasına olanak vermeyen ölçüde belirsizliklerin bulunması veya şirket tarafından denetlenecek hususlarda önemli kısıtlamaların yapılması halinde denetçi, bunları ispatlayabilecek delillere sahip olmasa bile, gerekçelerini açıklayarak görüş vermekten kaçınabilir. Kaçınma olumsuz görüşün sonuçlarını doğurur. Geçici 3 üncü maddede öngörülen kurum, kaçınmanın sebep ve usulü ile buna dair gerekçenin esaslarını bir tebliğ ile düzenler.

(5) Olumsuz görüş yazılan veya görüş verilmesinden kaçınılan durumlarda, genel kurul, söz konusu finansal tablolara dayanarak, özellikle açıklanan kar veya zarar ile doğrudan veya dolaylı bir şekilde ilgili olan bir karar alamaz. Bu hâllerde yönetim kurulu, görüş yazısının kendisine teslimi tarihinden itibaren dört iş günü içinde, genel kurulu toplantıya çağırır ve görevinden toplantı gününde geçerli olacak şekilde istifa eder. Genel kurul yeni bir yönetim kurulu seçer. Yeni yönetim kurulu altı ay içinde, kanuna, esas sözleşmeye ve standartlara uygun finansal tablolar hazırlatır ve bunları denetleme raporu ile birlikte genel kurula sunar. Sınırlı olumlu görüş verilen hallerde genel kurul, gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar.

G) Denetçilerin sır saklamadan do ğan sorumluluğu

Madde 404 - (1) Denetçi, işlem denet çisi ve özel denetçi, bunların yardımcı ları ve bağımsız denetleme kuruluşunun denetleme yapmasına yardımcı olan temsilcileri,


denetimi dürüst ve tarafsız bir şekilde yapmak ve sır saklamakla yükümlüdürler. Faaliyetleri sırasında öğrendikleri, denetleme ile ilgili olan iş ve işletme sırlarını izinsiz olarak kulla namazlar. Kasten veya ihmal ile yüküm lerini ihlal edenler şirkete ve zarar ver dikleri takdirde bağlı şirketlere karşı so rumludurlar. Zarar veren kişi birden faz la ise sorumluluk müteselsildir.

(2) Birinci fıkrada öngörülen yükümün yerine getirilmesinde ihmali bulunan kişiler hakkında, verdikleri zarar sebebiy le, her bir denetim için yüzbin Türk Lira sına, pay senetleri borsada işlem gören anonim şirketlerde ise üçyüzbin Türk Lirasına kadar tazminata hükmedilebilir. İhmalleriyle zarara sebebiyet veren kişi lere ilişkin bu sınırlama denetime birden çok kişinin katılmış veya birden çok so rumluluk doğurucu eylemin gerçekleşti rilmiş olması hâlinde uygulandığı gibi, katılanlardan bazılarının kasıtlı hareket etmiş olmaları durumunda da geçerlidir.

(3) Denetçinin bir bağımsız denetleme kuruluşu olması hâlinde sır saklama yü kümü bu kurumun yönetim kurulunu ve üyelerini ve çalışanlarını da kapsar.

(4) Bu hükümlerden doğan tazmin yü kümü sözleşme ile ne kaldırılabilir ne de daraltılabilir.

(5) Denetçinin bu maddeden doğan so rumluluğuna ilişkin istemler rapor tari hinden başlayarak beş yılda zamanaşı mına uğrar. Ancak, fiil suç oluşturup da Türk Ceza Kanununa göre süresi daha uzun dava zamanaşımına tabi bulunu yorsa, tazminat davasına da o zamana şımı uygulanır.

(6) Ceza mevzuatının, suç ihbarına iliş kin hükümleri saklıdır.

H) Şirket ile denetçi arasındaki görüş ayrılıkları

Madde 405 - (1) Şirket ile denetçi ara sında şirketin ve topluluğun yılsonu he saplarına, finansal tablolarına ve yönetim kurulunun faaliyet raporuna ilişkin, ilgili kanunun, idarî tasarrufun veya esas sözleşme hükümlerinin yoru mu veya uygulanması konusunda do-ğan görüş ayrılıkları hakkında, yönetim kurulunun veya denetçinin istemi üze rine şirketin merkezinin bulunduğu yer deki asliye ticaret mahkemesi dosya üzerinden karar verir. Karar kesindir.

(2) Dava giderlerinin borçlusu şirkettir.

I) Topluluk ilişkileri için özel denetçi denetimi

Madde 406 - (1) a) Denetçi, şirketin hâ kim şirketle veya topluluk şirketleriyle ilişkileriyle ilgili olarak sınırlı olumlu gö rüş veya kaçınma yazısı yazmışsa veya

b) Yönetim kurulu, şirketin topluluk ta rafından, bazı belirli hukuki işlemler ve ya uygulanan önlemler dolayısıyla kay ba uğratıldığını ve bunlar dolayısıyla denkleştirme yapılmadığını açıklamışsa; herhangi bir pay sahibinin istemi üzeri ne, şirketin merkezinin bulunduğu yer deki asliye ticaret mahkemesi tarafın dan şirketin, hâkim şirketle veya hâkim şirkete bağlı şirketlerden biriyle olan ilişkisini incelemek üzere özel denetçi atanabilir.


Altıncı Kısım

Limited Şirket

Birinci Bölüm

Tanım ve Kuruluş

A) Kavram

Madde 573 - (1) Limited şirket, bir ve ya daha çok gerçek veya tüzel kişi tara fından bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur.

(2) Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getir mekle yükümlüdürler.

(3) Limited şirket, kanunen yasak olma yan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir.

B) Ortakların sayısı

Madde 574 - (1) Ortakların sayısı elliyi aşamaz.

(2) Ortak sayısı bire düşerse durum, bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde müdürlere yazıyla bildirilir. Müdürler, bildirimin alınması tarihinden başlayarak yedinci günün sonuna kadar, şirketin tek ortaklı olduğunu, bu ortağın adını, yerleşim yerini ve vatandaşlığını tescil ve ilan ettirirler, aksi hâlde doğacak zarardan sorumlu olurlar. Aynı yükümlülük, şirketin bir ortakla kurulduğu hallerde de geçerlidir.

(3) Şirket, tek ortağının kendisinin olacağı bir şirkete dönüşeceği sonucunu doğuracak şekilde esas sermaye payını iktisap edemez.

C) Şirket sözleşmesi

I - Şekil

Madde 575 - (1) Şirket sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır.

II - İçerik

1. Zorunlu kayıtlar

Madde 576 - (1) Şirket sözleşmesinde aşağıdaki kayıtların açıkça yer alması gereklidir;

a) Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer.

b) Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanım lanmış bir şekilde, şirketin işletme ko nusu.

c) Esas sermayenin itibarî tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibarî değer leri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları.

d) Müdürlerin adları, soyadları, unvanla rı, vatandaşlıkları.


e) Şirket tarafından yapılacak ilanların şekli.

2. Şirket sözleşmesinde öngörülme leri şartıyla bağlayıcı olan hükümler

Madde 577 - (1) Aşağıdaki kayıtlar, şir ket sözleşmesinde öngörüldükleri tak dirde bağlayıcı hükümlerdir;

a) Esas sermaye paylarının devrinin sı nırlandırılmasına ilişkin kanunî hüküm lerden ayrılan düzenlemeler.

b) Ortaklara veya şirkete, esas sermaye payları ile ilgili olarak önerilmeye muha tap olma, önalım, geri alım ve alım hakları tanınması.

c) Ek ödeme yükümlülüklerinin öngörül mesi, bunların şekli ve kapsamı.

d) Yan edim yükümlülüklerinin öngörül mesi, bunların şekli ve kapsamı.

e) Belirli veya belirlenebilir ortaklara ve to hakkı veya bir genel kurul kararının oylanması sonucunda oyların eşit çık ması hâlinde bazı ortaklara üstün oy

hakkı tanıyan hükümler.

f) Kanunda ya da şirket sözleşmesinde öngörülmüş bulunan yükümlülüklerin hiç ya da zamanında yerine getirilmemeleri hâlinde uygulanabilecek sözleş me cezası hükümleri.

g) Kanunî düzenlemeden ayrılan reka bet yasağına ilişkin hükümler.

h) Genel kurulun toplantıya çağrılması na ilişkin özel hak tanıyan hükümler.

ı) Genel kurulda karar almaya, oy hak kına ve oy hakkının hesaplanmasına ilişkin kanunî düzenlemeden ayrılan hü kümler.

i) Şirket yönetiminin üçüncü bir kişiye bırakılmasına ilişkin yetki hükümleri.

j) Bilanço karının kullanılması hakkında kanundan ayrılan hükümler.

k) Çıkma hakkının tanınması ile bunun kullanılmasının şartları, bu hâllerde öde necek olan ayrılma akçesinin türü ve tutarı.

l) Ortağın şirketten çıkarılmasına ilişkin özel sebepleri gösteren hükümler.

m) Kanunda belirtilenler dışında öngö rülen sona erme sebeplerine dair hü kümler.

3. Ayni sermaye, ayni devralmalar ve özel menfaatler

Madde 578 - (1) Ayni sermaye, ayınların veya işletmelerin devralınması ve özel menfaatler hakkında anonim şir ketlere ilişkin hükümler uygulanır.

4. Emredici hükümler

Madde 579 - (1) Şirket sözleşmesi, bu Kanunun limited şirketlere ilişkin hü kümlerinden ancak, kanunda buna açıkça cevaz verilmişse sapabilir. Diğer kanunların öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı nitelikteki şirket sözleşmesi hükümleri, o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar.


D) Sermaye

I – En az tutar

Madde 580 - (1) Limited şirketin esas sermayesi en az onbin Türk Lira sıdır.

(2) Bu maddede yazılı en az tutar, Ba kanlar Kurulunca on katına kadar artırı labilir.

II - Ayni sermaye

Madde 581 - (1) Üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz veya tedbir bulunmayan; nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar ve adlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabi lir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz.

(2) 127 nci madde hükmü saklıdır.

III- Mal bedelleri ve kurucu menfaatleri

Madde 582 - (1) Kurucular tarafından, kurulmakta bulunan şirketle ilgili olarak, şirket hesabına alınan malların bedelleri ile şirketin kurulmasında hizmeti geçen lere tanınan menfaatler şirket sözleş mesine yazılır.

(2) 128 inci madde hükmü saklıdır.

E) Esas sermaye payları

Madde 583 - (1) Şirket sözleşmesinde esas sermaye paylarının itibarî değerleri en az yirmibeş Türk Lirası olarak belir lenebilir. Şirketin durumunun iyileştiril mesi amacıyla bu değerin altına inilebi lir.

(2) Esas sermaye paylarının itibarî de ğerleri farklı olabilir. Ancak, esas ser maye paylarının değerlerinin yirmibeş Türk Lirası veya bunun katları olması şarttır. Bir esas sermaye payının vere ceği oyun, 618 inci madde uyarınca iti barî değere göre hesaplanması, esas sermaye payının bölünmesi değildir. Aynı hüküm bir hakkın veya yükümlülü ğün itibarî değere göre belirlendiği du rumlar için de geçerlidir.

(3) Bir ortak birden fazla esas sermaye payına sahip olabilir.

(4) Esas sermaye payları itibarî değerden veya bu değeri aşan bir bedelle çıkarılabi lir.

(5) Esas sermaye payının bedeli şirket sözleşmesinde öngörüldüğü şekilde, nakit veya ayın olarak veya bir alacağın takası yoluyla yahut sermaye artırımın da olduğu gibi, serbestçe kullanılabile cek özkaynakların esas sermayeye dö nüştürülmesi yoluyla ödenir.

F) İntifa senetleri

Madde 584 - (1) Şirket sözleşmesinde intifa senetlerinin çıkarılması öngörüle bilir; bu konuda anonim şirketlere ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır.

G) Kuruluş

I - Kurulma anı

Madde 585 - (1) Şirket, kanuna uygun olarak düzenlenen şirket sözleşmesin de,


kurucuların limited şirket kurma ira delerini açıklayıp, sermayenin tamamını şartsız taahhüt etmeleri ve nakit kısmı hemen ve tamamen ödemeleriyle kuru lur. 588 inci maddenin birinci fıkrası saklıdır.

II - Tescil 1. İstem

Madde 586 - (1) Şirket sözleşmesinin 575 inci maddede öngörüldüğü şekilde düzenlenmesinden sonra, tescil için, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki ti caret siciline başvurulur.

(2) Başvuru, müdürlerin tümü tarafın dan imzalanır. Başvuruya aşağıdaki belgeler eklenir:

a) Şirket sözleşmesinin onaylanmış bir örneği.

b) Ekleri ile birlikte 349 uncu maddeye göre düzenlenmiş kurucular beyanı ve Bakanlıkça istenilmesi halinde 351 inci madde uyarınca hazırlanmış iş lem denetçisi raporu.

c) Yerleşim yerleri de gösterilerek şirke ti temsile yetkili kişileri ve denetçinin seçimini gösterir belge.

(3) Dilekçede şu kayıtlar yer alır:

a) Bütün ortakların adları ve soyadları veya unvanları, yerleşim yerleri, vatan daşlıkları.

b) Her ortağın üstlendiği esas sermaye payı ve ödediği toplam tutar.

c) İster ortak ister üçüncü kişi olsun, müdürlerin adları ve soyadları veya un vanları.

d) Şirketin ne suretle temsil edileceği.

e) 2. Tescil ve ilan

Madde 587 - (1) Şirket sözleşmesinin tamamı, kurucuların imzalarının noterce onaylanmasını izleyen otuz gün içinde, şirketin merkezinin bulunduğu yer tica ret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur. Tescil ve ilan edilen şirket sözleşmesine, aşağıda sa yılanlar dışında, 36 ncı maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanmaz.

a) Şirket sözleşmesinin tarihi.

b) Şirketin ticaret unvanı ve merkezi.

c) Esas noktaları belirtilmiş ve tanımlan mış şekilde şirketin işletme konusu; şir ket sözleşmesinde bu konuda bir hü küm varsa, şirketin süresi.

d) Esas sermayenin itibarî değeri.

e) Gerçek kişi ortağın adı ve soyadı, yerleşim yeri, tüzel kişi ortakların unva nı, merkezleri ve her ortağın üstlendiği esas sermaye payları.

f) Ayni sermayenin konusu ve bu tür sermayenin karşılığında verilecek esas sermaye payları; bir aynın devralınması halinde ilgili sözleşmenin konusu, söz leşmenin karşı tarafı, şirketin borçlandı ğı karşı edim; özel menfaatlerin içerik ve değeri.

g) Öngörülmüş ise, intifa senetlerinin sayısı ve bunlara sağlanan hakların içe riği.


h) Müdürlerin ve şirketi temsile yetkili diğer kişilerin adları, soyadları veya un vanları ve yerleşim yerleri.

ı) Temsil yetkisinin kullanılma şekli.

i) Denetçinin yerleşim yeri, merkezi, varsa ticaret siciline tescil edilmiş şubesi, denetçinin yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir olması hâlinde adı, soyadı, yerleşim yeri, meslek odası numarası.

j) Şirket sözleşmesinde öngörülmüş bu lunan imtiyaz, ek yükümlülük veya yan edim yükümlülükleri, esas sermaye payları ile ilgili önerilmeye muhatap ol ma, önalım, geri alım ve alım hakları.

k) Şirket tarafından yapılacak olan ilan ların şekli, türü ve şirket sözleşmesinde bu konuda bir hüküm bulunduğu tak dirde, müdürlerin ortaklara ne şekilde bildirimde bulunacakları.

III - Tüzel kişilik

Madde 588 - (1) Şirket, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır.

(2) Şirketçe kabul olunmadığı takdirde, kuruluş giderleri kurucular tarafından karşılanır. Bunların pay sahiplerine rücû hakları yoktur.

(3) Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar, bu işlemler dolayısıyla şahsen ve müteselsilen sorumludur.

(4) Bu gibi taahhütlerin, ileride kurula cak şirket adına yapıldıklarının açıkça bildirilmeleri ve şirketin ticaret siciline tescilini izleyen üç aylık süre içinde şir ket tarafından kabul edilmeleri koşuluy la, bunlardan yalnız şirket sorumlu olur.

İkinci Bölüm

Şirket Sözleşmesinin Değiştirilmesi

A) Genel olarak

Madde 589 - (1) Aksi şirket sözleşme sinde öngörülmediği takdirde, şirket sözleşmesi, esas sermayenin üçte ikisi ni temsil eden ortakların kararıyla de ğiştirilebilir. 621 inci madde hükmü saklıdır.

(2) Şirket sözleşmesinde yapılan her değişiklik tescil ve ilan edilir.

B) Özel değişiklikler

I - Esas sermayenin artırılması

1. İlke

Madde 590 - (1) Şirketin kuruluşu hak kındaki hükümlere ve özellikle sermaye nin ayın olarak konması ve bir işletme ile ayınların devralınmasına dair kuralla ra uymak şartıyla esas sermaye artırıla bilir.

2. Rüçhan hakkı

Madde 591 - (1) Şirket sözleşmesinde veya artırma kararında aksi öngörülmemişse, her


ortak, esas sermaye payı oranında, esas sermayenin artırılmasına katılmak hakkını haizdir.

(2) Genel kurulun sermaye artırımına ilişkin kararıyla, ortakların yeni payları almaya ilişkin rüçhan hakkı, ancak, haklı sebeplerin varlığında ve 621 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde öngörülen nisapla sınırlandırılabilir veya kaldırılabilir. Özellikle, işletmelerin, işlet me kısımlarının, iştiraklerin devralınmaları ve işçilerin şirkete katılmaları haklı sebep olarak kabul edilebilir. Rüçhan

hakkının sınırlandırılması veya kaldırıl ması suretiyle hiç kimse haklı görüle meyecek şekilde yararlandırılamaz veya kayba uğratılamaz.

(3) Rüçhan hakkının kullanılabilmesi için en az onbeş gün süre verilir.

II - Esas sermayenin azaltılması

Madde 592 - (1) Anonim şirketlerin esas sermayenin azaltılmasına ilişkin hükümleri limited şirketlere kıyas yoluy la uygulanır. Esas sermaye borca batık bilançonun iyileştirilmesi amacıyla, an cak şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme yükümlülüklerinin tamamen ödenmesi hâlinde azaltılabilir.

Üçüncü Bölüm

Ortakların Hak ve Borçları

A) Esas sermaye payının işlemlere konu olması

I - Genel olarak

Madde 593 - (1) Esas sermaye payının şirketçe iktisabına ilişkin 612 nci mad denin ikinci fıkrasında öngörülen hâller dışında, esas sermaye payı, ortaklar arasındaki devirler de dâhil olmak üzere sadece aşağıdaki hükümler uyarınca devredilebilir ve miras yoluyla geçer.

(2) Esas sermaye pay senetleri ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olarak düzenlenir. Ek ödeme ve yan edim yü kümlülüklerinin, ağırlaştırılmış veya bü tün ortakları kapsayacak biçimde dü zenlenmiş rekabet yasağının ve şirket sözleşmesinde öngörülmüş önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım haklarının, bu senetlerde açıkça belirtilmesi gereklidir.

II - Pay defteri

Madde 594 - (1) Şirket, esas sermaye paylarını içeren bir pay defteri tutar. Or takların, adları, adresleri, her ortağın

sahip olduğu esas sermaye payının sa yısı, esas sermaye paylarının devirleri ve geçişleri itibarî değerleri, grupları ve esas sermaye payları üzerindeki intifa ve rehin hakları, sahiplerinin adları ve adresleri bu deftere yazılır.

(2) Ortaklar pay defterini inceleyebilir.


III - Esas sermaye payının geçişi hâl leri

1. Devir

Madde 595 - (1) Esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır. Ayrıca devir sözleşme sinde, ek ödeme ve yan edim yükümlü lükleri; rekabet yasağı ağırlaştırılmış ve ya tüm ortakları kapsayacak biçimde genişletilmiş ise, bu husus, önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları ile sözleşme cezasına iliş kin koşullara da belirtilir.

(2) Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olur.

(3) Şirket sözleşmesinde başka türlü düzenlenmemişse, ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin onayı reddedebilir.

(4) Şirket sözleşmesiyle sermaye payı nın devri yasaklanabilir.

(5) Şirket sözleşmesi devri yasaklamış veya genel kurul onay vermeyi reddetmişse, ortağın haklı sebeple şirketten çıkma hakkı saklı kalır.

(6) Şirket sözleşmesinde ek ödeme ve ya yan edim yükümlülükleri öngörüldü ğü takdirde, devralanın ödeme gücü şüpheli görüldüğü için ondan istenen teminat verilmemişse, genel kurul şir ket sözleşmesinde hüküm bulunmasa bile, onayı reddedebilir.

(7) Başvurudan itibaren üç ay içinde genel kurul reddetmediği takdirde ona yı vermiş sayılır.

2. Miras, eşler arasındaki mal rejimi ve icra

Madde 596 - (1) Esas sermaye payının, miras, eşler arasındaki mal rejimine iliş kin hükümler veya icra yoluyla geçmesi hâllerinde, tüm haklar ve borçlar, genel kurulun onayına gerek olmaksızın, esas sermaye payını iktisap eden kişiye geçer.

(2) Şirket, iktisabın öğrenilmesinden iti baren üç ay içinde esas sermaye payı nın geçtiği kişiyi onaylamayı reddedebi lir. Bunun için, şirketin, payları kendi veya ortağı ya da kendisi tarafından gösterilen üçüncü bir kişi hesabına, gerçek değeri üzerinden devralmayı, payın geçtiği kişiye önermesi şarttır.

(3) Red kararı, devrin gerçekleştiği gün den itibaren geçerli olmak üzere geriye etkilidir. Red, bu konudaki kararın veril mesine kadar geçen süre içinde alınan genel kurul kararlarının geçerliliğini et kilemez.

(4) Şirket, üç ay içinde esas sermaye payının geçişini açıkça ve yazılı olarak reddetmemişse onayını vermiş sayılır.

3. Gerçek değerin belirlenmesi

Madde 597 - (1) Kanunda veya şirket sözleşmesinde esas sermaye payının bedeli olarak gerçek değerin öngörül düğü durumlarda, taraflar anlaşamamışlarsa bu değer, taraflardan birinin istemi üzerine, şirket merkezinin bulun duğu yerdeki asliye ticaret mahkeme since belirlenir.


(2) Mahkeme, yargılama ve değer be lirleme giderlerini kendi takdirine göre paylaştırır. Mahkemenin kararı kesindir.

4. Tescil

Madde 598 - (1) Esas sermaye payları nın geçişlerinin tescil edilmesi için, şir ket müdürleri tarafından ticaret siciline başvurulur.

(2) Başvurunun otuz gün içinde yapıl maması hâlinde, ayrılan ortak adının bu paylarla ilgili olarak silinmesi için ticaret siciline başvurabilir. Bunun üzerine sicil müdürü, şirkete, iktisap edenin adının bildirilmesi için süre verir.

(3) Sicil kaydına güvenen iyi niyetli kişi nin güveni korunur.

IV - Birden fazla ortağa ait esas ser maye payı, bu pay üzerinde çeşitli haklar

1. Paylı mülkiyet

Madde 599 - (1) Bir esas sermaye payı birden fazla ortağa ait olduğu takdirde, paydaşlar şirket sözleşmesinde öngö rülen ek ödeme ve yan edim yükümlü lüklerinden dolayı şirkete karşı müteselsilen sorumludur.

(2) Paydaşlar, esas sermaye payından doğan haklarını, ancak atayacakları or tak bir temsilci aracılığı ile kullanabilir ler.

2. İntifa ve rehin hakkı

Madde 600 - (1) Bir esas sermaye payı üzerinde intifa hakkı kurulmasına, esas sermaye payının geçişine ilişkin hüküm ler uygulanır.

(2) Şirket sözleşmesiyle, esas sermaye payı üzerinde rehin hakkı kurulması genel kurulun onayına bağlanabilir. Bu hâlde geçişe ilişkin hükümler uygulanır. Genel kurul sadece haklı sebeplerin varlığında rehin hakkı kurulmasına onay vermekten kaçınabilir.

(3) Bir esas sermaye payı üzerinde inti fa hakkı bulunması hâlinde, pay intifa hakkı sahibi tarafından temsil edilir; bu durumda intifa hakkını haiz kişi, esas sermaye payı sahibinin menfaatlerini, hakkaniyete uygun bir şekilde gözet mezse tazminat ile yükümlü olur.

B) Geri verme yasağı

Madde 601 - (1) Esas sermayenin azal tılması hâli hariç, ortaklara, esas serma ye payı bedeli geri verilemeyeceği gibi, ortaklar bu borçtan ibra da olunamaz lar.

C) Ortakların sorumluluğu

Madde 602 - (1) Şirket, borç ve yükümlülükleri dolayısıyla sadece malvarlığıyla sorumludur.

D) Ek ödeme ve yan edim yükümlü lükleri

I - Ek ödeme yükümlülüğü

1. Kural


Madde 603 - (1) Ortaklar şirket sözleş mesiyle, esas sermaye payı bedeli dı şında ek ödeme ile de yükümlü tutula bilirler. Ortaklardan bu yükümlülüğün yerine getirilmesi ancak;

a) Şirket esas sermayesi ile kanunî ye dek akçeler toplamının şirketin zararını karşılayamaması;

b) Şirketin bu ek araçlar olmaksızın iş lerine gereği gibi devamının mümkün olmaması,

c) Şirket sözleşmesinde tanımlanan ve özkaynak ihtiyacı doğuran diğer bir hâ lin gerçekleşmiş bulunması,

hallerinde istenebilir.

(2) İflasın açılması ile ek ödeme yüküm lülüğü muaccel olur.

(3) Ek ödeme yükümlülüğü şirket söz leşmesinde ancak esas sermaye payını esas alan belirli bir tutar olarak öngörü lebilir. Bu tutar esas sermaye payının itibarî değerinin iki katını aşamaz.

(4) Her ortak, sadece kendi esas ser maye payına düşen ek ödemeyi yerine getirmekle yükümlüdür.

(5) Şartlar gerçekleşmişse, ek ödemeler müdürler tarafından istenir.

(6) Ek ödeme yükümlülüğünün azaltıl ması veya kaldırılması ancak esas ser maye ile kanunî yedek akçeler toplamı nın zararları tamamen karşılaması hâlin de mümkündür. Ek ödeme yükümlülü ğünün azaltılmasına veya kaldırılmasına esas sermayenin azaltılması hakkındaki hükümler kıyas yoluyla uygulanır.

2. Yükümlülüğün sürmesi

Madde 604 - (1) Şirket, ortağın şirketten ayrılmasının tescil edildiği tarihten itibaren iki yıl içinde iflas etmiş ise bu eski ortaktan da ek ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesi istenir.

(2) Ek ödeme yükümlülüğü, halef tara fından yerine getirilmemişse, ortağın sorumluluğu, yükümlülüğü gerçekleştiği tarihte ortağa karşı ileri sürülebileceği ölçüde devam eder.

3. Geri ödeme

Madde 605 - (1) Yerine getirilen ek ödeme yükümlülüğünün kısmen veya tamamen geri verilebilmesi için, ek ödemeye ilişkin tutarın, serbestçe kulla nılabilecek yedek akçeler ile fonlardan karşılanabilir olması ve bu durumun iş lem denetçisi tarafından doğrulanmış bulunması şarttır.

II - Yan edim yükümlülüğü

Madde 606 - (1) Şirket sözleşmesiyle, şirketin işletme konusunun gerçekleş mesine hizmet edebilecek yan edim yü kümlülükleri öngörülebilir.

(2) Bir esas sermaye payına bağlı yan edim yükümlülüklerinin konusu, kapsa mı, koşulları ve diğer önemli noktalar şirket sözleşmesinde belirtilir. Ayrıntıyı gerektiren konular genel kurul düzenle mesine bırakılabilir.


(3) Şirket sözleşmesinde açıkça belirtil miş bir karşılığı veya uygun bir karşılığı bulunmayan ve özkaynak ihtiyacını kar şılamaya hizmet eden nakdi ve ayni edim yükümlülükleri, ek ödeme yüküm lülüğüne ilişkin hükümlere tabidir.

III - Sonradan öngörülme

Madde 607 - (1) Şirket sözleşmesini değiştirip, ek ya da yan edim yükümlü lükleri öngören veya mevcut yükümlü lükleri artıran genel kurul kararları, an cak ilgili tüm ortakların onayıyla alınabi lir.

E) Kar payı ve ilgili diğer hükümler

I - Kar payı ve yedek akçeler

Madde 608 - (1) Kar payı, sadece net dönem karından ve bunun için ayrılmış yedek akçelerden dağıtılabilir. Kar payı dağıtımına ancak, kanun ve şirket söz leşmesi uyarınca ayrılması gereken ka nunî yedek akçelerle, şirket sözleşme sinde öngörülmüş yedek akçeler ayrıl dığı takdirde karar verilebilir.

(2) Şirket sözleşmesi ile aksi öngörül medikçe, kar payı, esas sermaye payı nın itibarî değerine oranla hesaplanır; ayrıca yerine getirilen ek ödeme yü kümlülüklerinin tutarı da, kar payının hesaplanmasında itibarî değere eklenir.

(3) Şirket genel kurulu, kanun ya da şirket sözleşmesinde öngörülmeyen ve ya öngörüleni aşan tutarlarda yedek ak çelerin ayrılmalarına sadece;

a) Zararların karşılanması için gerekliy se,

b) Şirketin gelişimi için yatırım yapılması ihtiyacı ciddi bir şekilde ortaya konulmuşsa, bütün ortakların menfaati böyle bir yedek akçe ayrılmasını haklı gösteri yorsa ve bu hususlar şirket sözleşme sinde açıkça belirtilmişse,

karar verebilir.

II - Faiz yasağı ve hazırlık dönemi fai zi

Madde 609 - (1) Esas sermayeye ve ek ödemelere faiz verilemez. Şirket sözleş mesiyle hazırlık dönemi faizi ödenmesi öngörülebilir. Bu halde anonim şirketle re ilişkin hükümler uygulanır.

III - Finansal tablolar ve yedek akçe ler

Madde 610 - (1) Anonim şirketlere iliş kin 514 ila 527 nci madde hükümleri li mited şirketlere de uygulanır.

IV - Haksız alınan kar paylarının geri verilmesi

Madde 611 - (1) Haksız yere kar almış olan ortak ve müdür bunu geri vermek le yükümlüdür.

(2) İyiniyetli oldukları takdirde ortak ve ya müdürün haksız alınan karı geri ver me borcu, şirket alacaklılarının haklarını ödemek için gerekli olan tutarı aşamaz.

(3) Şirketin haksız alınan karı geri alma hakkı, paranın alındığı tarihten itibaren beş yıl,


iyiniyetin varlığında iki yıl sonra zamanaşımına uğrar.

F) Şirketin kendi esas sermaye pay larını iktisabı

Madde 612 - (1) Şirket kendi esas ser maye paylarını, sadece, bunları alabil mek için gerekli tutarda serbestçe kul lanabileceği özkaynaklara sahipse ve alacağı payların itibarî değerlerinin top lamı esas sermayenin yüzde onunu aş mıyorsa iktisap edebilir.

(2) Şirket sözleşmesinde öngörülen ve ya mahkeme kararıyla hükme bağlan mış bulunan bir şirketten çıkma ya da çıkarma dolayısıyla, esas sermaye pay larının iktisabı halinde, birinci fıkradaki üst sınır yüzde yirmi olarak uygulanır. Şirket esas sermayesinin yüzde onunu aşan bir tutarda iktisap edilen esas ser maye payları iki yıl içinde elden çıkarılır veya sermaye azaltılması yoluyla itfa edilir.

(3) Şirket kendi esas sermaye payları için ödediği tutar kadar yedek akçe ayırır.

(4) Şirketin iktisap ettiği kendi esas ser maye paylarından kaynaklanan oy hak ları ile buna bağlı diğer haklar, paylar şirketin elinde bulunduğu sürece donar.

(5) Şirketin, iktisap ettiği kendi esas sermaye paylarına ait ek ve yan ödeme yükümlülükleri, söz konusu paylar şir ketin elinde bulunduğu sürece istene mez.

(6) Şirketin kendi paylarını iktisap etme sine ilişkin sınırlama ile ilgili hükümler, şirket esas sermaye paylarının, şirketin çoğunluğuna sahip bulunduğu yavru şirketlerce iktisabı halinde de uygulanır.

G) Bağlılık yükümlülüğü ve rekabet yasağı

Madde 613 - (1) Ortaklar, şirket sırlarını korumakla yükümlüdür. Bu yükümlülük şirket sözleşmesi veya genel kurul ka rarıyla kaldırılamaz.

(2) Ortaklar, şirketin çıkarlarını zedele yebilecek davranışlarda bulunamazlar. Özellikle, kendilerine özel bir menfaat sağlayan ve şirketin amacına zarar ve ren işlemler yapamazlar. Şirket sözleş mesiyle, ortakların, şirketle rekabet eden işlem ve davranışlardan kaçınmak zorunda oldukları öngörülebilir.

(3) Müdürler hakkında rekabet yasağı öngören 626 ncı madde hükümleri sak lıdır.

(4) Geri kalan ortakların tümü yazılı ola rak onay verdikleri takdirde, ortaklar, bağlılık yükümüne veya rekabet yasağı na aykırı düşen faaliyetlerde bulunabilir ler. Esas sözleşme birinci cümledeki onay yerine ortaklar genel kurulunun onay kararını öngörebilir.

H) Bilgi alma ve inceleme hakkı

Madde 614 - (1) Her ortak, müdürler den, şirketin bütün işleri ve hesapları hakkında bilgi vermelerini isteyebilir ve belirli konularda inceleme yapabilir.

(2) Ortağın, elde ettiği bilgileri şirketin zararına olacak şekilde kullanması tehli kesi varsa, müdürler, bilgi alınmasını ve incelemeyi gerekli ölçüde engelleyebilir; bu konuda ortağın başvurusu üzerine genel kurul karar verir.

(3) Genel kurul, bilgi alınmasını ve ince lemeyi haksız yere engellerse, ortağın istemi üzerine mahkeme bu hususta karar verir. Mahkeme kararı kesindir.


I) Özkaynakların yerini tutan ödünç ler

Madde 615 - (1) Ortaklar veya onlara yakın kişiler tarafından şirkete verilen ve özkaynakların yerini tutan nitelikteki ödünçler, bir sözleşme veya beyan do layısıyla sırada en sonda yer alanlar da dahil olmak üzere diğer tüm alacaklar dan sonra gelir.

(2) Aşağıdakiler, özkaynakların yerini tu tan ödünç niteliğinde sayılır;

a) Esas sermayenin ve kanunî yedek akçelerin, aktifler tarafından artık karşı lanamadığı bir anda verilen ödünçler.

b) Ortaklar veya onlara yakın kişiler ta rafından, şirketin finansal durumu itiba rıyla özkaynak koymalarının uygun ol duğu bir anda, bunun yerine verilen ödünçler.

(3) İflasın açılmasından önceki bir yıl içinde, özkaynakların yerini tutar nitelik teki ödünçlerin geriye ödenmesi ama cıyla yapılan ödemeler, bu ödemelerin alıcısı tarafından geri verilir.

Dördüncü Bölüm

Şirketin Organları

A) Genel Kurul

I - Yetkiler

Madde 616 - (1) Genel kurulun dev redilemez yetkileri şunlardır:

a) Şirket sözleşmesinin değiştirilmesi.

b) Müdürlerin atanmaları ve görevden alınmaları.

c) Topluluk denetçisi ile işlem denetçi leri de dâhil olmak üzere, denetçilerin atanmaları ve görevden alınmaları.

d) Topluluk yılsonu finansal tabloları ile yıllık faaliyet raporunun onaylanması.

e) Yılsonu finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun onaylanması, kar pa yı hakkında karar verilmesi, kazanç paylarının belirlenmesi.

f) Müdürlerin ücretlerinin belirlenmesi ve ibraları.

g) Esas sermaye paylarının devirlerinin onaylanması.

h) Bir ortağın şirketten çıkarılması için mahkemeden istemde bulunulması.

ı) Müdürün, şirketin kendi paylarını ikti sabı konusunda yetkilendirilmesi veya böyle bir iktisabın onaylanması.

i) Şirketin feshi.

j) Genel kurulun kanun veya şirket söz leşmesi ile yetkilendirildiği ya da mü dürlerin genel


kurula sunduğu konu larda karar verilmesi.

(2) Aşağıda sayılanlar, şirket sözleşme sinde öngörüldükleri takdirde genel kurulun devredilemez yetkileridir;

a) Şirket sözleşmesi uyarınca genel kurulun onayının arandığı hâller ile mü dürlerin faaliyetlerinin onaylanması.

b) Önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım haklarının kullanılması hakkında karar verilmesi.

c) Esas sermaye payları üzerinde rehin hakkı kurulmasına ilişkin onayın veril mesi.

d) Yan edim yükümlülükleri hakkında iç yönerge çıkarılması.

e) Şirket sözleşmesinin 613 üncü mad denin dördüncü fıkrası uyarınca ortakla rın onayını yeterli görmemesi hâlinde, müdürlerin ve ortakların şirkete karşı bağlılık yükümü veya rekabet yasağı ile bağdaşmayan faaliyetlerde bulunabil melerinin onayı için gereken iznin veril mesi.

f) Bir ortağın şirket sözleşmesinde ön görülen sebeplerden dolayı şirketten çı karılması.

(3) Tek ortaklı limited şirketlerde, bu or tak genel kurulun tüm yetkilerine sa hiptir. Tek ortağın genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabil meleri için yazılı olmaları şarttır.

II - Genel kurul’un toplanması

1. Çağrı

Madde 617 - (1) Genel kurul müdürler tarafından toplantıya çağrılır. Olağan genel kurul toplantısı, her yıl hesap dö neminin sona ermesinden itibaren üç ay içinde yapılır. Şirket sözleşmesi uya rınca ve gerektikçe genel kurul olağa nüstü toplantıya çağrılır.

(2) Genel kurul, toplantı gününden en az onbeş gün önce toplantıya çağrılır. Şirket sözleşmesi bu süreyi uzatabilir veya on güne kadar kısaltabilir.

(3) Toplantıya çağrı, azlığın çağrı ve öneri hakkı, gündem, öneriler, çağrısız genel kurul, hazırlık önlemleri, tutanak, yetkisiz katılma konularında anonim şir ketlere ilişkin hükümler, Bakanlık tem silcisine ilişkin olanlar hariç, kıyas yo luyla uygulanır. Her ortak kendisini genel kurulda ortak olan veya olma yan bir kişi aracılığıyla temsil ettirebilir.

(4) Herhangi bir ortak sözlü görüşme is teminde bulunmadıkça, genel kurul ka rarları, ortaklardan birinin gündem mad desi ile ilgili önerisine diğer ortakların yazılı onayları alınmak suretiyle de veri lebilir. Aynı önerinin tüm ortakların ona yına sunulması kararın geçerliliği için şarttır.

2. Oy hakkı ve hesaplanması

Madde 618 - (1) Ortakların oy hakkı esas sermaye paylarının itibarî değerine göre hesaplanır. Şirket sözleşmesinde daha yüksek bir tutar öngörülmemişse her yirmibeş Türk Lirası bir oy hakkı ve rir. Ancak, şirket sözleşmesi ile birden fazla paya sahip ortakların oy hakları sınırlandırılabilir. Ortak en az bir oy hakkı nı haizdir. Şirket sözleşmesinde açıkça


düzenlenmişse yazılı oy da verilebilir.

(2) Şirket sözleşmesi oy hakkını, itibarî değerden bağımsız olarak her esas ser maye payına bir oy hakkı düşecek şe kilde de belirleyebilir. Bu hâlde en kü çük esas sermaye payının itibarî değeri, diğer esas sermaye paylarının itibarî değerleri toplamının onda birinden az olamaz.

(3) Oy hakkının esas sermaye paylarının sayısına göre belirlenmesine ilişkin şir ket sözleşmesi hükmü aşağıdaki hâller de uygulanmaz;

a) Denetçilerin seçimi.

b) Şirket yönetimi ya da onun bazı bö lümlerinin denetimi için özel denetçi se çimi.

c) Sorumluluk davası açılması hakkında karar verilmesi.

3. Oy hakkından yoksunluk

Madde 619 - (1) Herhangi bir şekilde şirket yönetimine katılmış bulunanlar, müdürlerin ibralarına ilişkin kararlarda oy kullanamazlar.

(2) Şirketin kendi esas sermaye payını iktisabına ilişkin kararlarda, esas ser maye payını devreden ortak oy kullana maz.

(3) Ortağın bağlılık yükümüne veya re kabet yasağına aykırı faaliyetlerde bu lunmasını onaylayan kararlarda ilgili or tak oy kullanamaz.

III - Karar alma

1. Olağan karar alma

Madde 620 - (1) Kanun veya şirket sözleşmesinde aksi öngörülmediği tak dirde, seçim kararları dâhil, tüm genel kurul kararları, toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile alınır.

2. Önemli kararlar

Madde 621 - (1) Aşağıdaki genel kurul kararları, temsil edilen oyların en az üç te ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğu nun bir arada bulunması hâlinde alına bilir;

a) Şirket işletme konusunun değiştiril mesi.

b) Oyda imtiyazlı esas sermaye payları nın öngörülmesi.

c) Esas sermaye paylarının devrinin sı nırlandırılması, yasaklanması ya da ko laylaştırılması.

d) Esas sermayenin artırılması.

e) Rüçhan hakkının sınırlandırılması ya da kaldırılması.

f) Şirket merkezinin değiştirilmesi.

g) Müdürlerin ve ortakların, bağlılık yü kümüne veya rekabet yasağına aykırı faaliyette bulunmalarına genel kurul ta rafından onay verilmesi.


h) Bir ortağın haklı sebepler dolayısıyla şirketten çıkarılması için mahkemeye başvurulması ve bir ortağın şirket söz leşmesinde öngörülen sebepten dolayı şirketten çıkarılması.

ı) Şirketin feshi.

(2) Kanunda belli kararların alınabilmesi için ağırlaştırılmış nisap aranıyorsa, bu nisabı daha da ağırlaştıracak şirket söz leşmesi hükümleri, ancak şirket sözleş mesinde öngörülecek çoğunlukla kabul

edilebilir.

IV- Genel Kurul kararlarının butlanı ve iptali

Madde 622 - (1) Bu Kanunun anonim şirket Genel Kurul kararlarının butlanına ve iptaline ilişkin hükümleri, kıyas yo luyla limited şirketlere de uygulanır.

B) Yönetim ve temsil

I - Müdürler

1. Genel olarak

Madde 623 - (1) Şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirketin sözleşmesi ile yönetimi ve tem sili, müdür sıfatını taşıyan bir veya bir den fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. En azın dan bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekir.

(2) Şirketin müdürlerinden biri bir tüzel kişi olduğu takdirde, bu kişi bu görevi tüzel kişi adına yerine getirecek bir ger çek kişiyi belirler.

(3) Müdürler, kanunla veya şirket söz leşmesi ile genel kurula bırakılmamış bulunan yönetime ilişkin tüm konularda karar almaya ve bu kararları yürütmeye yetkilidirler.

2. Müdürlerin birden fazla olmaları

Madde 624 - (1) Şirketin birden fazla müdürünün bulunması hâlinde, bunlar dan biri, şirketin ortağı olup olmadığına bakılmaksızın, genel kurul tarafından müdürler kurulu başkanı olarak atanır.

(2) Başkan olan müdür veya tek müdü rün bulunması hâlinde bu kişi, genel kurulun toplantıya çağrılması ve genel kurul toplantılarının yürütülmesi konula rında olduğu gibi, genel kurul başka yönde bir karar almadığı ya da şirket sözleşmesinde farklı bir düzenleme öngörülmediği takdirde, tüm açıklamaları ve ilânları yapmaya da yetkilidir.

(3) Birden fazla müdürün varlığı hâlinde, bunlar çoğunlukla karar alırlar. Eşitlik hâlinde başkanın oyu üstün sayılır. Şir ket sözleşmesi, müdürlerin karar alma ları konusunda değişik bir düzenleme öngörebilir.

II - Görevler, yetkiler ve yükümlülük ler

1. Devredilemez ve vazgeçilemez gö revler

Madde 625 - (1) Müdürler, kanunların ve şirket sözleşmesinin genel kurula görev ve


yetki vermediği bütün konular da görevli ve yetkilidir. Müdürler, aşağı daki görevlerini ve yetkilerini devrede mez ve bunlardan vazgeçemezler:

a) Şirketin üst düzeyde yönetilmesi ve yönetimi ve gerekli talimatların verilmesi.

b) Kanun ve şirket sözleşmesi çerçeve sinde şirket yönetim örgütünün belirlen mesi.

c) Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde, muhasebenin, finansal deneti min ve finansal planlamanın oluşturul ması.

d) Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine devredilmiş bulunan kişile rin, kanunlara, şirket sözleşmesine, iç tüzüklere ve talimatlara uygun hareket edip etmediklerinin gözetimi.

e) Küçük limited şirketler hariç, risklerin erken teşhisi ve yönetimi komitesinin kurulması.

f) Şirket finansal tablolarının, yıllık faali yet raporunun ve gerekli olduğu takdir de topluluk finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun düzenlenmesi.

g) Genel kurul toplantısının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.

h) Şirketin borca batık olması hâlinde durumun mahkemeye bildirilmesi.

(2) Şirket sözleşmesinde, müdürün ve ya müdürlerin;

a) Aldıkları belirli kararları ve

b) Münferit sorunları,

genel kurulun onayına sunmaları gere ği öngörülebilir. Genel kurulun onayı müdürlerin sorumluluğunu ortadan kal dırmaz, sınırlandırmaz. Türk Borçlar Kanununun 51 ve 52 inci madde hükümleri saklıdır.

2. Özen ve bağlılık yükümü, rekabet yasağı

Madde 626 - (1) Müdürler ve yönetimle görevli kişiler, görevlerini tüm özeni göstererek yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini, dürüstlük kuralı çerçeve sinde, gözetmekle yükümlüdürler. 202 ilâ 205 inci madde hükümleri saklıdır.

(2) Şirket sözleşmesinde aksi öngörül memiş veya diğer tüm ortaklar yazılı olarak izin vermemişse, müdürler şir ketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunamazlar. Şirket sözleşmesi ortak ların onayı yerine ortaklar genel kurulunun onay kararını öngörebilir.

(3) Müdürler de, ortaklar için öngörül müş bulunan bağlılık borcuna tabidir.

3. Eşit işlem

Madde 627 - (1) Müdürler ortaklara eşit şartlar altında eşit işlem yaparlar.

III - Müdürlerin yerleşim yeri

Madde 628 - (1) Şirket müdürlerinden en az birinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması ve bu müdürün şirketi tek başına temsile yetkili olması gerekir.

(2) Birinci fıkra hükmüne aykırılık belir lendiğinde, ticaret sicili müdürü duru mun kanuna uygun hâle getirilmesi için şirkete uygun bir süre verir. Bu süre içinde gereken yapılmadığı


takdirde, ti caret sicili müdürü şirketin feshini mah kemeden ister.

IV - Temsil yetkisinin kapsamı, sınır landırılması

Madde 629 - (1) Müdürlerin temsil yet kilerinin kapsamına, yetkinin sınırlandı rılmasına, imzaya yetkili olanların belir lenmesine, imza şekli ile bunların tescil ve ilanına bu Kanunun anonim şirketle re ilişkin ilgili hükümleri kıyas yolu ile uygulanır.

(2) Sözleşmenin yapılması sırasında şir ket tek ortak tarafından ister temsil edilsin ister edilmesin, tek ortaklı limi ted şirketlerde, bu ortak ile şirket ara sında yapılan sözleşmenin geçerli ol ması, sözleşmenin yazılı şekilde yapıl masına bağlıdır. Bu zorunluluk, piyasa şartlarına göre günlük, önemsiz ve sıra dan işlemlere ilişkin sözleşmelere uygu lanmaz.

V - Görevden alma, yönetim ve tem sil yetkisinin geri alınması ve sınırlan dırılması

Madde 630 - (1) Genel kurul, müdürü veya müdürleri görevden alabilir; yöne tim hakkını ve temsil yetkisini sınırlaya bilir.

(2) Her ortak, haklı sebeplerin varlığın da, yöneticilerin yönetim hakkının ve temsil yetkilerinin kaldırılmasını veya sı nırlandırılmasını mahkemeden isteyebi lir.

(3) Yöneticinin, özen ve bağlılık yükümü ile diğer kanundan ve şirket sözleşme sinden doğan yükümlülüklerini ağır bir şekilde ihlal etmesi veya şirketin iyi yö netimi için gerekli yeteneği kaybetmesi haklı sebep olarak kabul olunur.

(4) Görevden alınan yöneticinin tazmi nat hakları saklıdır.

VI - Ticari mümessiller ve ticari vekil ler

Madde 631 - (1) Şirket sözleşmesinde başka şekilde düzenlenmediği takdirde, ticari mümessiller ve ticari vekiller an cak genel kurul kararı ile atanabilirler; yetkileri genel kurul tarafından sınırlan dırılabilir.

(2) Müdür veya müdürlerin çoğunluğu, 623 üncü maddenin kapsamına girme yen ticari mümessili veya ticari vekili her zaman görevden uzaklaştırabilir. Bu kişi genel kurul kararı ile atanmışsa, görevden alma ve yetkilerini sınırlandır mak için genel kurul gecikmeksizin toplantıya çağrılır.

VII - Haksız fiil sorumluluğu

Madde 632 - (1) Şirketin yönetimi ve temsili ile yetkilendirilen kişinin, şirkete ilişkin görevlerini yerine getirmesi sıra sında işlediği haksız fiilden şirket so rumludur.

C) Sermaye kaybı ve borca batıklık

I - Bildirim yükümlülüğü

Madde 633 - (1) Esas sermayenin kaybı ya da borca batık olma hâllerinde anonim şirketlere ilişkin ilgili hükümler kıyas yo luyla uygulanır. Ek ödeme yükümlülüğü hakkındaki hükümler saklıdır.

II - İflasın bildirilmesi veya ertelen mesi

Madde 634 - (1) İflasın bildirilmesi ve ertelenmesine anonim şirket hükümleri uygulanır.


D) Denetçi

Madde 635 - (1) Anonim şirketin de netçiye ve işlem denetçileriyle deneti me ve özel denetime ilişkin hükümleri limited şirkete de uygulanır.

Beşinci Bölüm Sona Erme ve Ayrılma

A) Sona erme sebepleri ve sona er menin sonuçları

Madde 636 - (1) Limited şirket aşağı daki hâllerde sona erer;

a) Şirket sözleşmesinde öngörülen so na erme sebeplerinden birinin gerçek leşmesiyle.

b) Genel kurul kararı ile.

c) İflasın açılması ile.

d) Kanunda öngörülen diğer sona erme hâllerinde.

(2) Uzun süreden beri şirketin kanunen gerekli organlarından biri mevcut değil se veya genel kurul toplanamıyorsa, ortaklardan veya şirket alacaklılarından birinin şirketin feshini istemesi üzerine şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi, müdürleri dinleyerek şirketin durumunu Kanuna uygun hâle getirmesi için bir süre belir-ler, buna rağmen durum düzeltilmezse, şirketin feshine karar verir.

(3) Haklı sebeplerin varlığında, her ortak mahkemeden şirketin feshini isteyebilir. Mahkeme, istem yerine, davacı ortağa payının gerçek değerinin ödenmesine ve davacı ortağın şirketten çıkarılmasına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme hükmedebilir.

(4) Fesih davası açıldığında mahkeme taraflardan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alabilir.

(5) Sona ermenin sonuçlarına anonim şirketlere ilişkin hükümler uygulanır.

B) Tescil ve ilan

Madde 637 - (1) Sona erme, iflastan ve mahkeme kararından başka bir sebep ten ileri gelmişse müdür, birden fazla müdürün bulunması hâlinde en az iki müdür, bunu ticaret siciline tescil ve ilan ettirir.

C) Çıkma ve çıkarılma

I - Genel olarak

Madde 638 - (1) Şirket sözleşmesi, or taklara şirketten çıkma hakkını tanıyabi lir, bu hakkın kullanılmasını belirli şartla ra bağlayabilir.

(2) Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilir. Mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun


teminat altı na alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir.

II - Çıkmaya katılma

Madde 639 - (1) Ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çık ma istediği veya haklı sebeplerden do layı çıkma davası açtığı takdirde, müdür veya müdürler gecikmeksizin diğer or takları bundan haberdar ederler.

(2) Diğer ortaklardan her biri, haberin kendisine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içinde;

a) Şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını mü dürlere bildirmek,

b) Açacağı bir dava ile haklı sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılmak,

hakkına sahiptir.

(3) Çıkan tüm ortaklar, esas sermaye payları ile orantılı olarak, eşit işleme ta bi tutulurlar.

(4) Şirket sözleşmesindeki hüküm se bebiyle veya haklı bir sebebin varlığı dolayısıyla bir ortağın şirketten çıkarıl ması hâlinde bu hüküm uygulanmaz.

III - Çıkarma

Madde 640 - (1) Şirket sözleşmesinde, bir ortağın genel kurul kararı ile şirket ten çıkarılabileceği sebepler öngörüle bilir.

(2) Çıkarma kararına karşı ortak, kararın noter aracılığıyla kendisine bildirilmesin den itibaren üç ay içinde iptal davası açabilir.

(3) Şirketin istemi üzerine ortağın mah keme kararıyla haklı sebebe dayanıla rak şirketten çıkarılması hâli saklıdır.

IV - Ayrılma akçesi

1. İstem ve tutar

Madde 641 - (1) Ortak şirketten ayrıldı ğı takdirde, esas sermaye payının ger çek değerine uyan ayrılma akçesini is tem hakkını haizdir.

(2) Şirket sözleşmesinde öngörülen ay rılma hakkı dolayısıyla, şirket sözleşme leri ayrılma akçesini farklı bir şekilde düzenleyebilirler.

2. Ödeme

Madde 642 - (1) Ayrılma akçesi;

a) Şirket kullanılabilir bir özkaynak üze rinde tasarruf ediyorsa,

b) Ayrılan kişinin esas sermaye payları devredilebiliyorsa,

c) Esas sermaye, ilgili hükümlere göre azaltılmışsa, ayrılma ile muaccel olur.

(2) İşlem denetçisi kullanılabilir özkaynak tutarını belirler. Bu tutar ayrılma ak çesinin ödenmesine yetmiyorsa, işlem denetçisi esas sermayeden ne tutarda indirim yapılması gerektiğini de gösterir.


(3) Ayrılan ortağın ayrılma akçesinin ödenmeyen kısmı, şirkete karşı, bütün alacaklılardan sonra gelen bir alacak oluşturur. Bu husus yıllık raporda kulla nılabilir özkaynak tutarının tespiti ile muaccel hâle gelir.

D) Tasfiye

Madde 643 - (1) Tasfiye usulü ile tasfi yede şirket organlarının yetkileri hakkın da anonim şirketlere ilişkin hükümler uygulanır.

E) Uygulanacak hükümler

Madde 644 - (1) Aşağıda madde nu maraları bildirilen anonim şirketlere iliş kin hükümler limited şirketlere de uygu lanır.

a) Belgelerin ve beyanların kanuna aykı rılığına ilişkin 549 uncu; sermaye hak kında yanlış beyanlar ve ödeme yeter sizliğinin bilinmesi hakkında 550 nci; değer biçilmesinde yolsuzluğa dair 551 inci; kurucuların, yönetim kurulu üyele rinin, yöneticilerin ve tasfiye memurları nın sorumluluğunu düzenleyen 553 ün cü; denetçilerin ve işlem denetçilerinin sorumluluğuna ilişkin 554 ilâ 561 inci maddeler.

b) Feshe ilişkin 353 üncü, şirkete karşı borçlanma yasağına dair 358 inci mad deler.

c) Yönetim kurulu kararlarının butlanı hakkındaki 391 inci ve müdürlerin bilgi alma haklarına kıyas yolu ile uygulanmak üzere 392 nci madde .

d) Limited şirketlere de uygulanan 549 ilâ 551 inci maddelerine aykırı hareket edenler, 562 nci maddenin sekizinci ilâ onuncu fıkralarında öngörülen cezalarla cezalandırılırlar.


B. 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun

Birinci Kısım

Genel Hükümler

A) Amaç

Madde 1 – (1) Bu Kanunun amacı, yeni Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin yürürlüğe konulmasına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

B) Eski hukukun ve Türk Ticaret Kanununun uygulanacağı hâller

Madde 2 – (1) Bu Kanunda aksi öngörülmemiş veya farklı bir şekilde düzenlenmemişse:

a) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce meydana gelen olayların hukukî sonuçlarına, bu olaylar hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmişlerse, o kanun hükümleri uygulanır.

b) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce gerçekleşmiş hukukî fiiller, bağlayıcılıkları ve hukukî sonuçları itibarıyla, bu tarihten sonra dahi, gerçekleştikleri tarihte yürürlükte bulunan kanuna tabidir.

c) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra meydana gelen olaylara Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

(2) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra açılmış olan davalarda, mahkeme herhangi bir sebeple 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununu uygulamışsa, kararında bunu ve gerekçesini açıkça belirtir.

(3) Bu Kanunda kullanılan “eski hukuk” terimi, 6762 sayılı Kanunu ve bu Kanun ile ilgili diğer mevzuatı ifade eder.

C) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki olaylara uygulanması

I – Kanunla düzenlenen ilişkiler

Madde 3 – (1) Tarafların iradelerinden bağımsız olarak, kanunla düzenlenen hukukî ilişkilere, bunlar Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olsalar bile, Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

II – Beklenen haklar

Madde 4 – (1) Eski hukuk yürürlükte iken gerçekleşmiş olup da Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte henüz herhangi bir hak doğurmamış olaylara Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

132 Yürürlük ve Uygulama Kanunu

D) Kazanılmış haklar

Madde 5 – (1) Bu Kanunda kazanılmış haklar korunur.

E) Zamanaşımı süreleri ve hak düşürücü süreler

Madde 6 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce işlemeye başlamış bulunan zamanaşımı süreleri ile hak düşürücü süreler eski hukuka tabidir.

(2) Zamanaşımı ile hak düşürücü sürelere ilişkin diğer hususlar, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Türk Ticaret Kanununa tabidir.

F) Yollamalar

Madde 7 – (1) Bu Kanunun ve Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesiyle, 6762 sayılı Kanunun yürürlükten kaldırılan veya değiştirilen maddelerine diğer mevzuat tarafından yapılmış bulunan yollamalar, Türk Ticaret Kanununda o maddeleri karşılayan hükümler varsa onlara yapılmış sayılır. Aksi hâlde, hâkim 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 1 inci maddesini uygular. Birinci cümle hükmü, esas sözleşmeler dahil, her çeşit sözleşme, taahhütname, beyan ve benzeri metinlerdeki eski hukuka yapılmış olan yollamalar için de geçerlidir.

İKİNCİ KISIM

Özel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Başlangıç

A) Deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davaları

Madde 8 – (1) 6762 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca kurulmuş bulunan denizcilik ihtisas mahkemesinin görmekte olduğu davalar, Türk Ticaret Kanununun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi gereğince, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından, Türk Ticaret Kanunu ile diğer kanunlardan doğan deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davalarına bakmakla görevli kılınacak asliye ticaret mahkemesine devredilir.

(2) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce açılmış olan deniz ticaretine ve deniz sigortasına ilişkin hukuk davalarını görmekte olan mahkemeler, yargı çevreleri içinde ve görev alanlarına giren sonuçlanmamış davaları ve işleri devredemezler.

B) Bileşik faiz

Madde 9 – (1) 6762 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, faizin ana paraya eklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesini öngörmüş bulunan ve her iki tarafı da tacir olmayan cari hesap sözleşmeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde değiştirilir ve faize faiz yürütülmesine ilişkin hükümler ile bu sonucu doğuran düzenlemeler sözleşmeden çıkarılır; aksi hâlde anılan sürenin sonunda söz konusu


hükümler yazılmamış sayılır.

(2) Bileşik faize ilişkin düzenleme sözleşmeden çıkarılıncaya kadar, çıkarılmamışsa birinci fıkrada belirtilen üç aylık sürede işlemiş bulunan bileşik faiz borçludan istenebilir.

(3) Yalnız bu maddede öngörülmüş bulunan değişikliklerin yapılması damga resmi doğurmaz.

İKİNCİ BÖLÜM

Ticari İşletme

A) Ticari işletme

Madde 10 – (1) Türk Ticaret Kanununun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen Bakanlar Kurulu kararı çıkarılıncaya kadar yürürlükte bulunan düzenlemeler uygulanır.

B) Ticaret unvanı

Madde 11 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren anılan Kanunun ticaret unvanına ilişkin hükümleri uygulanır.

C) Merkezleri Türkiye içinde ve dışında bulunan ticarî işletmelerin Türkiye şubelerinin tescili ve Türkiye’deki bir şirketin merkezinin yurt dışına taşınması

Madde 12 – (1) Merkezleri Türkiye dışında bulunan bir ticarî işletmenin veya ticaret şirketinin şubesinin Türkiye’de tescil edilebilmesi için, merkez işletmenin bulunduğu kaynak ülke hukukunun, işletmeler ile ticaret şirketlerinin türlerine göre şubelerinin tescilinde aradığı şartların gerçekleşmiş olması gerekir. Ayrıca, kaynak ülkede tescil için ibrazı gerekli tüm belgeler ile şirketin sözleşmesinin, anonim şirketlerde esas sözleşmenin onaylı suretleri, Türkiye’de tescili yapacak ticaret sicili müdürlüğüne verilir. Bundan başka, şube unvanı, adresi, şubeye ayrılmış sermaye tutarı, şubeyi mahkemeler dahil, özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları nezdinde tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişilerin adları, merkez işletmenin türü, işletme konusu, sermayesinin türü ve tutarı, sicil numarası, internet sitesi, tabi olduğu hukuk, Avrupa Birliği üyesi olup olmadığı bilgileri ilgili ticaret sicili müdürlüğüne bir beyanname ile bildirilir ve gerekli belgeler eklenir. Tescil edilecek hususlarla şubenin tesciline ilişkin ayrıntılı düzenleme Ticaret Sicili Tüzüğünde yapılır.

(2) Bir Türk şirketi, tasfiye edilmeksizin ve hedef ülkede yeniden kurulmaksızın yabancı bir ülkeye taşınabilir. Bunun için;

a) Türk hukukunun aradığı şartların yerine getirilmiş olduğu,

b) Şirketin taşındığı ülke hukukuna göre, o ülkede faaliyetine devam edebileceği,

c) Şirketin, konumunda meydana gelecek değişiklikten alacaklıların, ilan yoluyla haberdar edildikleri, alacaklarını bildirmeye davet olundukları ve alacakların ödendiği veya teminat altına alındığı,

ispat edilmelidir.


(3) Merkezini yurt dışına taşıyan şirketin unvanı, alacaklıların tümü tam olarak tatmin edilmeden ticaret sicilinden silinemez. Merkezin taşınmasına ilişkin ayrıntılı düzenlemeler Ticaret Sicili Tüzüğünde yapılır.

(4) Ticaret Sicili Tüzüğü ile yapılacak düzenlemeler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde gerçekleştirilir.

D) Ticari defterlerle ispat

Madde 13 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlük tarihinden önce açılan ve görülmekte olan davalarda, 6762 sayılı Kanunun 82 ilâ 86 ncı maddeleri uygulanır. Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra olsa bile, 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 158 inci maddesinde öngörülen ek süre içinde açılacak davalara da bu hüküm uygulanır.

E) Acenteye ilişkin rekabet yasağı anlaşması

Madde 14 – (1) Türk Ticaret Kanununun 123 üncü maddesi, anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olup da devam etmekte olan acentelik sözleşmelerine de uygulanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ticaret Şirketlerine İlişkin Genel Hükümler

A) Ticaret şirketlerinin hak ehliyeti

Madde 15 – (1) Şirket sözleşmelerinde veya esas sözleşmelerinde 6762 sayılı Kanunun 137 nci maddesine uygun olarak, şirketin hak ehliyetinin şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmesinde yazılı işletme konusu ile sınırlı olduğunu belirten hükümler bulunması hâlinde, bu hükümler Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yazılmamış sayılır.

B) Sermaye koyma

Madde 16 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce bazı taşınmazlar bir şirkete sermaye olarak konulmuş, ancak bunların tapu sicilinde tescillerinin şirket adına yapılmamış olması hâlinde, şirket alacaklıları, ortakları veya pay sahipleri tescil isteminde bulunabilecekleri gibi, tescilin, ticaret sicili müdürlerince yaptırılması talimatını Sanayi ve Ticaret Bakanlığı da verebilir. Tescil harcı ile diğer harç ve masraflar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde şirketten alınır.

C) Birleşme, bölünme, tür değiştirme ve şirketler topluluğu

I – Tebliğler ve düzeltmeler

Madde 17 – (1) Birleşme, bölünme ve tür değiştirme gibi yapı değişiklikleriyle ilgili olarak tapu ve gemi sicili ile fikrî mülkiyete ilişkin sicillerde ve benzeri sicil ve kayıt belgelerinde yapılması gerekli işlemlerin usul ve esasları ile başvuruda bulunacak kişiler ve ibrazı gerekli belgeler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihini izleyen altı ay içinde, Kültür ve


Turizm Bakanlığı, Denizcilik Müsteşarlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Türk Patent Enstitüsünün görüşü alınarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir tebliğle düzenlenir.

(2) Birleşme, bölünme ve tür değiştirmeyle ilgili şeffaflığı ve hakların kullanılmasını sağlayıcı uygulama hükümleri Ticaret Sicili Tüzüğüyle düzenlenir.

II – Hakimiyetin kötüye kullanılması

Madde 18 – (1) Bir bağlı şirketin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, anılan Kanunun 202 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren kaybı veya kayıpları varsa bunlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde denkleştirilir veya ilgili şirkete kaybı veya kayıpları denkleştirecek istem hakları tanınır. Aksi hâlde, Türk Ticaret Kanununun 202 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen dava hakları söz konusu sürenin bitmesiyle hemen kullanılabilir.

(2) Türk Ticaret Kanununun 196 ncı maddesindeki pay ve oy oranlarının hesaplanması ile aynı Kanunun 198 inci maddesindeki bildirim, tescil ve ilan yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Ticaret Sicili Tüzüğüyle düzenlenir.

III – Bağlı şirketin hâkim şirketin paylarına sahip olması

Madde 19 – (1) Türk Ticaret Kanununun 201 inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülmüş bulunan oy haklarının kullanılmasına ilişkin sınırlamaya dair hüküm, anılan Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra yürürlüğe girer. Diğer haklarla ilgili sınırlamalar Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte uygulanmaya başlar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Anonim Şirket ve Limited Şirketler

A) Genel hükümler, kuruluş ve temel ilkeler

I – Asgarî sermaye

Madde 20 – (1) Anonim ve limited şirketler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde sermayelerini, anılan Kanunun 332 ve 580 inci maddelerinde öngörülen tutarlara yükseltirler; aksi hâlde mezkûr sürenin sonunda infisah etmiş sayılırlar.

(2) Sermayenin Türk Ticaret Kanununda öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı aranmaz, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınır ve şartları bulunsa bile 6762 sayılı Kanunun 389 uncu ve Türk Ticaret Kanununun 454 üncü maddeleri uygulanmaz. Bu fıkra hükümleri, bu Kanunun 26 ve 28 inci maddeleri uyarınca yapılacak esas sözleşme değişiklikleri için toplanacak genel kurullara da uygulanır.

(3) Halka açık olmayan anonim şirketlerin kayıtlı sermaye sistemini kabul etmelerine, daha sonra bu sisteme geçmelerine, sermayelerini artırmalarına, kayıtlı sermaye tavanını yükseltmelerine, sistemden çıkmalarına ve çıkarılmalarına, yönetim kurulunun imtiyazlı


ve primli paylar ihracına, rüçhan haklarını kanun çerçevesinde sınırlamasına ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanacak tebliğle; tescil ve ilana dair hususlar ise Ticaret Sicili Tüzüğüyle düzenlenir.

(4) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı birinci fıkrada yazılı süreyi birer yıl olarak en çok iki defa uzatabilir.

II – Kuruluş

Madde 21 – (1) Türk Ticaret Kanununun anonim ve limited şirketlerin kuruluşuna ilişkin hükümleri, anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hemen uygulanır. Ancak, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, kuruluş hâlinde bulunan anonim şirketlerde esas sözleşme, limited şirketlerde şirket sözleşmesi yapılmış ve kurucuların imzaları noter tarafından onaylanmışsa, bu onay tarihinden itibaren bir ay içinde şirketin tescili için ticaret siciline başvurulduğu takdirde, kuruluşa 6762 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

III – Esas sözleşme

Madde 22 – (1) Anonim şirketler esas sözleşmelerini ve limited şirketler şirket sözleşmelerini, yayımı tarihinden itibaren onsekiz ay içinde Türk Ticaret Kanunuyla uyumlu hâle getirirler. Bu süre içinde gerekli değişikliklerin yapılmaması hâlinde, esas sözleşmedeki ve şirket sözleşmesindeki düzenleme yerine Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.

(2) Esas sözleşme ve limited şirket sözleşmesini birinci fıkra uyarınca uyumlu hâle getirmek için yapılacak genel kurullara bu Kanunun 20 nci maddesinin ikinci fıkrası uygulanır.

(3) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bu maddede öngörülen süreyi ancak bir yıla kadar uzatabilir.

IV – Tek pay sahipli anonim şirketler ile tek ortaklı limited şirketler

Madde 23 – (1) Herhangi bir sebeple bir anonim şirketin tek pay sahibi ve bir limited şirketin tek ortağı olan gerçek veya tüzel kişi, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren onbeş gün içinde, bu sıfatını, adını, adresini, vatandaşlığını, anonim şirketlerde yönetim kuruluna, limited şirketlerde müdüre veya müdürlere noter aracılığıyla bildirir. Bildirimin muhatapları, tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde, Türk Ticaret Kanununun 338 ve 574 üncü maddelerinde öngörülen hususları tescil ve ilan ettirirler; aksi hâlde anılan maddelerde öngörülen hukukî sonuçlar doğar.

V – Pay sahiplerinin ve limited şirket ortaklarının şirkete borçlanma yasağı

Madde 24 – (1) Türk Ticaret Kanununun 358 inci maddesine aykırı şekilde, anonim veya limited şirkete borçlu olan pay sahipleri ve ortaklar, borçlarını, anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl içinde, nakdî ödeme yaparak tamamen tasfiye etmek zorundadır. Borcun kısmen veya tamamen başkası tarafından üstlenilmesi, borç için kambiyo senedi verilmesi, ödeme planı yapılması veya benzeri yollara başvurulması bu madde anlamında tasfiye sayılmaz.


(2) Birinci fıkrada belirtilen süre içinde tasfiye gerçekleşmemişse, Türk Ticaret Kanununun 562 nci maddesinin beşinci fıkrası hükmü uygulanır.

(3) Tasfiye süresinin geçmesinden sonra, şirketin alacaklıları, alacakları için, şirkete borçlu olan pay sahibini veya limited şirket ortağını takip edebilir.

VI – Yönetim kurulu

Madde 25 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte görevde bulunan anonim şirket yönetim kurulları ile limited şirket müdürleri, görevden alınmaları veya yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalması hâli hariç, sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam ederler. Ancak, tüzel kişinin temsilcisi olarak üye seçilmiş bulunan gerçek kişinin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde istifa etmesi, onun yerine tüzel kişinin ya da başkasının seçilmesi gerekir. Tüm ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idare ve şirketi temsil ettiği limited şirketlerde de aynı üç aylık süre içinde Türk Ticaret Kanununun 623 üncü maddesi hükmünün gereği yerine getirilir. Anonim şirketlerde Türk Ticaret Kanununun 363 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca seçim yapılan durumlarda, anılan Kanunun 359 uncu maddesindeki şartları taşıyan yönetim kurulu üyelerinin seçilmeleri şarttır. Görevdeki yönetim kurulunun görevinin sona ermesinden sonra seçilecek üyelerin, anılan 359 uncu maddedeki şartları taşımaları zorunludur. Üyelerin görev süreleri farklı tarihlerde sona eriyorsa, öğrenime ilişkin şart, şirkete en uygun gelen üyelerin görevleri sona erdiğinde yerine getirilir.

(2) Yönetim kurulu üyelerinin özen ve bağlılık borcuna ilişkin hüküm, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte görülmekte olan davalarda uygulanmaz. Bu davalarda özen ve bağlılık borcu 6762 sayılı Kanuna göre değerlendirilir.

VII – Esas sözleşme değişikliklerinde toplantı ve karar nisapları

Madde 26 – (1) Bir anonim şirketin esas sözleşmesinde veya bir limited şirketin şirket sözleşmesinde genel kurulun toplantı ve karar nisaplarına, madde numarası belirtilerek veya belirtilmeksizin 6762 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüşse, bu şirketler Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde anonim şirketlerde esas sözleşmelerini ve limited şirketlerde şirket sözleşmesini değiştirerek, anılan Kanuna uygun düzenleme yaparlar. Aksi hâlde, bu sürenin geçmesiyle Türk Ticaret Kanununun genel kurulun toplantı ve karar nisaplarına ilişkin hükümleri uygulanır. Sadece bu altı ay içinde yapılan genel kurullarda 6762 sayılı Kanunun genel kurulların toplantı ve karar nisapları hakkındaki hükümleri uygulanır.

(2) Herhangi bir sözleşmede, taahhütnamede, temliknamede veya diğer bir belgede 6762 sayılı Kanunun 388 inci maddesine madde numarası verilerek veya bu maddenin içeriğine yapılan yollamalar, Türk Ticaret Kanununun 421 inci maddesine yapılmış sayılır.

(3) Bir esas sözleşmede esas sözleşme değişikliklerine ilişkin olarak 6762 sayılı Kanunun 388 inci maddesindekinden daha ağır nisaplar öngörülmüş olup da bunlar Türk Ticaret Kanununun 421 inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen nisaplardan ağırsa, bunların uygulanmasına devam olunabilir. Ağırlaştırılmış nisaplara dair esas sözleşmedeki veya herhangi bir sözleşme veya hukukî metindeki özel düzenleme Türk Ticaret Kanununun


421 inci maddesine göre daha hafifse 421 inci madde uygulanır.

(4) Bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uyarlanarak limited şirketlere de uygulanır.

VIII – Özel denetçi

Madde 27 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce atanmış bulunan özel denetçi, anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte henüz raporunu vermemişse, görevini Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre yerine getirir. Ancak, bu hâlde özel denetçi isterse, tazminat ödemeksizin veya herhangi bir yaptırıma uğramaksızın, görevinden ayrılabilir.

IX – Oy hakkı ve oyda imtiyazlı paylar ile nama yazılı payların devredilmelerinin sınırlanması

Madde 28 – (1) Türk Ticaret Kanununun 434 ve 435 inci maddeleri, anılan Kanunun yayımı tarihinden itibaren onsekiz ay sonra yürürlüğe girer.

(2) 6762 sayılı eski Kanun zamanında ve Türk Ticaret Kanununun kabul edilmesinden en az bir yıl önce esas sözleşme hükmü ile bazı pay gruplarına tanınmış olan yönetim kurulu üyeliği için aday gösterme hakkı, Türk Ticaret Kanununun 360 ıncı maddesinin birinci fıkrasındaki sınırı aşsa bile müktesep hak sayılır.

(3) Türk Ticaret Kanununun 479 uncu maddesinin birinci fıkrasına aykırı esas sözleşmeler, anılan Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde, anılan fıkra hükmüne uygun hâle getirilir.

(4) Türk Ticaret Kanununun 479 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen sınırı aşan sayıda oyda imtiyaz öngören esas sözleşme hükümleri, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde, anılan fıkraya uyarlanır veya mahkemeden anılan fıkrada öngörülen karar alınır.

(5) Türk Ticaret Kanununun 479 uncu maddesinin üçüncü fıkrası, anılan Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra uygulanır.

(6) Bu maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında yapılması şart koşulan sürede gerekli esas sözleşme değişikliklerinin ve uyarlamaların gerçekleştirilmemesi hâlinde, oyda imtiyazı düzenleyen esas sözleşme hükümleri, birinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen sürenin dolduğu tarihte kendiliğinden geçersiz hâle gelir ve esas sözleşmede öngörülen oya ilişkin imtiyazların tümü kanunen sona erer.

(7) Nama yazılı payların devrini, red sebeplerini göstererek veya göstermeyerek sınırlandırmış bulunan anonim şirketler, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, esas sözleşmelerini değiştirerek, Türk Ticaret Kanununun 492 ilâ 498 inci maddelerine uyarlamak zorundadır; aksi hâlde, bu sürenin dolmasıyla tüm sınırlamalar geçersiz hâle gelir.


BEŞİNCİ BÖLÜM

Taşıma İşleri

A) Taşıma sözleşmesi

Madde 29 – (1) 6762 sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış olan taşıma sözleşmeleri, taşıma senedine ilişkin hükümler dahil, anılan Kanuna tabidir. Ancak, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra gerçekleşen, taşıma hukukuna özgü, zıya, hasar ve gecikmeden dolayı, sorumluluk hâlleri ile taşıyıcının sorumluluk sınırları hakkında Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

ALTINCI BÖLÜM

Deniz Ticareti

A) Türk Bayrağını çekme hakkının ve değişikliklerin tescili

Madde 30 – (1) Gemilere Türk Bayrağı çekme hakkı, yürürlüğe girmesinden itibaren Türk Ticaret Kanununa tabi olur. Türk Bayrağı çekme hakkını elde etmiş olan tescili zorunlu gemilerin bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içinde Türk Gemi Siciline tescil ettirilmesi gerekir.

(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, daha önce gemi siciline tescil edilmiş olan hususlarda meydana gelecek bütün değişiklikler, gecikmeksizin sicil müdürlüğüne bildirilir.

B) Gemi vasfını kazanan araçların tescili

Madde 31 – (1) Türk Ticaret Kanunuyla gemi olma vasfını kazanan suda yüzme özelliği bulunan araçların malikleri, tescili zorunlu gemilerini, anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren iki ay içinde aynı Kanunun 955 inci maddesi uyarınca yetkili Gemi Sicil Müdürlüğüne tescil ettirmekle yükümlüdürler.

C) Gemi mülkiyetinin devren iktisabı

Madde 32 – (1) Bir gemi veya gemi payının temlikinde, gemi üzerindeki mülkiyeti 6762 sayılı Kanuna göre sadece sözleşmeyle iktisap etmiş olan kimseler, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde kendilerini gemi veya gemi payı maliki olarak gemi siciline tescil ettirmekle yükümlüdürler.

D) İpoteğin terkinini talep hakkı

Madde 33 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte bir gemi üzerinde ipotek hakkına sahip olan alacaklı, kendinden önce gelen veya aynı derecede bulunan diğer bir gemi ipoteğinin düşmesi hâlinde bunun terkinini istemek hakkını haizdir.

E) Şahsî ve aynî teminatların hapis hakkına dönüşmesi

Madde 34 – (1) Navlun sözleşmelerinde alacaklarının temini için 6762 sayılı Kanunda taşıyana tanınmış olan bütün teminatlar, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte ifa edilmeye başlanmış olan sözleşmelerden doğan alacaklar için, alacaklısı lehine hapis


hakkına dönüşür.

F) Müşterek avarya

Madde 35 – (1) Türk Ticaret Kanununun müşterek avarya ile ilgili hükümleri ancak geminin anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra başladığı yolculuktan doğan olaylara uygulanır. Daha önce başlamış olan yolculuklar, 6762 sayılı Kanuna tabi olmaya devam eder.

G) Gemi alacaklısı hakkının devamı

Madde 36 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce, 6762 sayılı Kanun hükümlerine göre doğmuş olup da Türk Ticaret Kanunu uyarınca gemi alacaklısı hakkı bahşetmeyen alacaklar, 6762 sayılı Kanuna tabi olmaya devam eder.

H) 1976 ve 1992 tarihli Sözleşmeler

Madde 37 – (1) Türk Ticaret Kanununun 1328 ilâ 1349 uncu maddeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren uygulanır. Şu kadar ki, 4/6/1980 tarihli ve 17007 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 19/11/1976 tarihli Deniz Alacaklarına Karşı Mesuliyetin Sınırlanması Hakkında Milletlerarası Sözleşmenin Türkiye bakımından yürürlüğe girdiği 1/7/1998 tarihinden başlayarak, 24/7/2001 tarihli ve 24472 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 1992 Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu ile İlgili Uluslararası Sözleşmenin ve 18/7/2001 tarihli ve 24466 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 1992 Petrol Kirliliği Zararının Tazmini İçin Bir Uluslararası Fonun Kurulması ile İlgili Uluslararası Sözleşmenin Türkiye bakımından yürürlüğe girdiği 17/8/2002 tarihinden başlayarak uygulanması bundan müstesnadır.

I) Cebrî icra

Madde 38 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce bir geminin paraya çevrilmesi yolu ile yapılan icra takibi kesinleşmiş olur veya yapı hâlindeki bir gemiye kesin haciz konulmuş bulunursa, paraya çevirmede Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki hükümler uygulanır.

YEDİNCİ BÖLÜM

Sigorta Hukuku

A) Sigorta sözleşmesi

Madde 39 – (1) 6762 sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış ve hüküm ifade etmeye başlamış sigorta sözleşmelerine, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl süreyle 6762 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Ancak, bu bir yıllık süre içinde sigorta ettireni, sigortalıyı ve lehdarı koruyan hükümler bakımından, 1517 nci maddesi müstesna, Türk Ticaret Kanunu hükümleri geçerli olur.

(2) Birinci fıkranın birinci cümlesindeki bir yıllık süre içinde sona eren 6762 sayılı Kanuna tâbi sigorta sözleşmelerinin uzatılması ya da yenilenmesi hâlinde Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.


B) Koruyucu hükümler

Madde 40 – (1) 6762 sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış olup da Türk Ticaret Kanununun 1452, 1486, 1488 ve 1520 nci maddelerine aykırı bulunan sigorta sözleşmeleri de bu Kanunun 39 uncu maddesi hükmüne tabidir.

Diğer Kanunların Değiştirilen ve Yürürlükten Kaldırılan Hükümleri ve Son Hükümler

Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler

Kaldırılan Hükümleri ve Son Hükümler

Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler

Madde 41 – (1) 30 Teşrinisani 1330 tarihli Ecnebi Anonim ve Sermayesi Eshama Münkasim Şirketlerle Ecnebi Sigorta Şirketleri Hakkında Kanunu Muvakkat yürürlükten kaldırılmıştır.

(2) 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun;

a) 23 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 23 – Bu Kanunun uygulanmasında;

1. “İpotek” tabiri ipotekleri, ipotekli borç senetlerini, irat senetlerini, eski hukuk hükümlerine göre tesis edilmiş taşınmaz rehinlerini, taşınmaz mükellefiyetlerini, bazı taşınmazlar üzerindeki hususî imtiyazları ve taşınmaz eklenti üzerine rehin muamelelerini,

2. “Taşınır rehni” tabiri, teslime bağlı rehinleri, Türk Medenî Kanununun 940 ıncı maddesinde öngörülen rehinleri, ticarî işletme rehnini, hapis hakkını, alacak ve sair haklar üzerindeki rehinleri,

3. Sadece “Rehin” tabiri, “ipotek” ve “taşınır rehni” tabirlerine giren bütün taşınır ve taşınmaz rehinlerini,

ihtiva eder.

Açıkça öngörülen istisnalar dışında, bayrağına ve bir sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemiler hakkında bu Kanunun taşınırlara ilişkin hükümleri uygulanır. Bu Kanun uyarınca gemi siciline verilecek şerhler, Türk Ticaret Kanununun 977 nci maddesi hükmüne tabidir.”

b) 26 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 26 – Bir taşınmazın tahliye ve teslimine dair olan ilam, icra dairesine verilince icra müdürü 24 üncü maddede yazılı şekilde bir icra emri tebliği suretiyle borçluya yedi gün içinde hükmolunan şeyin teslimini emreder.

Borçlu taşınmazı işgal etmekte iken bu emri tutmazsa, ilamın hükmü zorla icra olunur.


Alacaklıya teslim olunan taşınmaza haklı bir sebep olmaksızın tekrar giren borçlu ayrıca hükme hacet kalmadan zorla çıkarılır.

Taşınmazın içinde bulunup da ilamda dahil olmayan eşya çıkarılarak borçluya teslim ve hazır değilse vekiline veya ailesi halkından veyahut müstahdemlerinden reşit bir kimseye tevdi olunur. Bunlardan da kimse bulunmazsa mezkûr eşya masrafı ileride borçluya ödetilmek üzere peşin olarak alacaklıdan alınıp emin bir yerde veya alacaklının yedinde hıfzettirilir ve icra dairesince hemen yapılacak tebligat üzerine borçlu eşyanın bulunduğu mahalde ise beş ve değil ise otuz gün içinde eşyayı almaktan veya masrafı ödemekten imtina eder yahut lüzum görülürse icra müdürü icra mahkemesinin kararıyla bunları satıp tutarından masrafı ifa eder. Fazla kalırsa borçlunun adına, Adalet Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikte nitelikleri belirlenen bankalardan birine yatırılır.”

c) 28 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Taşınmaz davalarında hükümlerin tapu sicil dairesine tebliği:

Madde 28 – Taşınmaz davalarında davacının lehine hüküm verildiği takdirde mahkeme davacının talebine hacet kalmaksızın hükmün tefhimi ile beraber hulasasını tapu sicili dairesine bildirir. İlgili daire bu ciheti hükmolunan taşınmazın kaydına şerh verir. Bu şerh, Türk Medeni Kanununun 1010 uncu maddesinin ikinci fıkrası hükmüne tabidir.

Taşınmaz davası üzerine verilen karar ileride davacının aleyhine kesinleşirse mahkeme, derhal bu hükmün hulasasını da tapu sicili dairesine bildirir.”

ç) 29 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 29 – Hükmün tapu sicili dairesine bildirilmesinden sonraki tebeddüllerin icra muamelelerine tesiri olmaz. Hükümde gösterilen şey kimin elinde ise ondan alınıp alacaklıya teslim olunur.

Şu kadar ki, o yerde bulunan üçüncü şahıs bu malı borçludan teslim almış olmayıp onu doğrudan doğruya işgal etmekte bulunduğunu bildiren bir tapu sicili kaydı gösterirse mahkemeye müracaatla dava açması için kendisine yedi gün mühlet verilir. Bu müddet içinde dava açılırsa icra geri bırakılır.”

d) 31 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“İrtifak haklarına mütedair ilamlar:

Madde 31 – Bir irtifak hakkının kaldırılmasına yahut böyle bir hakkın tahmiline mütedair ilam icra dairesine verilince icra müdürü 24 üncü maddede yazılı şekilde yedi günlük bir icra emri gönderir. Borçlu muhalefet ederse ilamın hükmü zorla icra olunur.”

e) 31 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

“Gemilere ve bunlarla ilgili aynî haklara ilişkin ilamların icrası:

Madde 31/a – Bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemilere ve bunlarla ilgili aynî haklara ilişkin kararlar, kesinleşmedikçe icra edilemez.

Sicile kayıtlı Türk gemilerine ve bunlarla ilgili aynî haklara ilişkin davalarda davacının lehine hüküm verilirse, mahkeme, davacının istemine gerek kalmaksızın, hükmün tefhimi


ile birlikte özetini gemi sicili müdürlüğüne bildirir. Hüküm, gemi siciline şerh edilir. Davada verilen karar ileride davacının aleyhine kesinleşirse, mahkeme, bu hükmün özetini de gemi sicili müdürlüğüne derhal bildirir. Sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün yabancı bayraklı gemiler bakımından mahkeme, bu fıkrada öngörülen bildirimleri, geminin bayrağını taşıdığı devletin en yakın konsolosluğuna yapar. Hükmün gemi siciline şerh edilmesinden sonra geminin zilyetliğini elde eden kişi aleyhine yeni bir ilam alınmasına gerek olmadan, üçüncü fıkraya göre işlem yapılır.

Bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bir geminin tahliye ve teslimine ilişkin ilam, icra dairesine verilince icra müdürü, bir icra emri tebliği suretiyle borçluya yedi gün içinde o geminin teslimini emreder. İcra emrinde; alacaklı ve borçlunun ve varsa temsilcilerinin adları ve soyadları ile yerleşim yerleri, hükmü veren mahkemenin ismi ile tahliye ve teslimine hükmolunan geminin kimliği, ilamın tarih ve numarası ve icra mahkemesinden veya istinaf ya da temyiz yahut iadei muhakeme yoluyla görülmekte olduğu mahkemeden icranın geri bırakılması hakkında bir karar getirilmedikçe cebrî icraya devam olunacağı yazılır.

Borçlu, gemiye zilyet olduğu hâlde bu emri yerine getirmezse, ilamın hükmü zorla tenfiz olunur. Borçlu geminin zilyedi değilse, alacaklı aşağıda yazılı seçimlik haklardan birini kullanabilir:

1. Alacaklı, geminin ilamda yazılı değerinin alınmasını isteyebilir. Borçlu bu değeri ödemezse ayrıca icra emri tebliğine gerek kalmaksızın, söz konusu değer kendisinden haciz yoluyla tahsil olunur. Geminin değeri, ilamda yazılı olmadığı ve taraflar bu değer üzerinde anlaşamadıkları takdirde, icra müdürü tarafından seçilecek bilirkişi heyetine tespit ettirilir. Bilirkişi heyeti geminin kıymet takdiri sırasındaki değerini esas alır.

2. Alacaklı, gemiye zilyet olan üçüncü kişiye karşı borçlunun sahip olduğu hakları kullanabilir. Şu kadar ki, üçüncü kişi, davadan sonra ve hükümden önce gemi siciline tescil edilmiş bir sözleşmeye dayanarak gemiye zilyet ise (1) numaralı bent hükmü uygulanır.

Alacaklıya teslim olunan gemiye haklı bir sebep olmaksızın tekrar giren borçlu veya üçüncü kişi, ayrıca hükme gerek kalmadan zorla çıkarılır.

Gemide bulunup da ilama dahil olmayan eşya, çıkarılarak borçluya teslim ve bu kişi hazır değilse vekiline tevdi olunur. Bunlardan hiçbiri bulunmazsa mezkûr eşya, masrafı ileride borçluya ödetilmek üzere peşin olarak alacaklıdan alınıp emin bir yerde veya alacaklının yedinde hıfzettirilir ve icra dairesince hemen yapılacak tebligat üzerine borçlu eşyanın bulunduğu mahalde ise beş, değil ise otuz gün içinde eşyayı almaktan veya masrafı ödemekten kaçınırsa yahut gerek görülürse, icra müdürü, icra mahkemesinin kararıyla bunları satıp tutarından masrafı öder; fazlası kalırsa borçlunun adına, Adalet Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikte nitelikleri belirlenen bankalardan birine yatırır.

Sicile kayıtlı Türk gemileri üzerinde ipotek veya intifa hakkının kurulmasına veya kaldırılmasına ilişkin ilam, icra dairesine verilince, icra müdürü, üçüncü fıkrada yazılı şekilde yedi günlük bir icra emri gönderir. Borçlu emri yerine getirmezse, ilamın hükmü zorla icra olunur.

Gemiye ilişkin bir işin yapılmasına veya yapılmamasına dair olan ve önceki fıkra


hükümlerine girmeyen ilamların icrası hakkında 30 uncu madde uygulanır.”

f) 91 inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “tapuya ve mahcuz gemi ise kayıtlı bulunduğu daireye” ibaresi “tapu siciline” olarak; ikinci fıkrasında yer alan “yukarda adı geçen dairelere” ibaresi “tapu siciline” olarak değiştirilmiştir.

g) 97 nci maddesinin yedinci fıkrasında yer alan “Kiralanan yer veya sicile kayıtlı gemilerdeki” ibaresi “Kiralanan taşınmaz veya gemilerdeki” olarak değiştirilmiştir.

ğ) 136 ncı maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Taşınmazların satışına ilişkin hükümlerin gemilere uygulanması:

Madde 136 – Taşınmaz malların satışına ilişkin hükümler, bayrağı dikkate alınmaksızın gemi siciline kayıtlı bütün gemiler hakkında da uygulanır. Bu hükümlerde geçen “tapu sicili” terimi gemi sicilini, “ipotek” terimi gemi ipoteklerini ve “irtifak hakkı” terimi sicile kayıtlı gemiler üzerindeki intifa hakkını ifade eder.”

h) 144 üncü maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

“Paranın paylaştırılmasına ilişkin hükümlerin gemilere uygulanması:

Madde 144/a – Paranın paylaştırılmasına ilişkin hükümler, gemilerin satışı hâlinde de uygulanır. Şu kadar ki, 140 ıncı madde uyarınca yapılacak sıra cetveli, bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın, bütün gemiler hakkında Türk Ticaret Kanununun 1389 ilâ 1397 nci maddesi hükümlerine tabidir.

Türk gemi siciline kayıtlı olan gemiyi paraya çeviren icra dairesi, sicile kayıtlı ipotek ve intifa haklarına ait kayıtların terkin veya nakillerini yaptırır; yabancı sicile kayıtlı gemilerde, bu işlemin yapılması için geminin bayrağını taşıdığı devletin en yakın konsolosluğuna bildirimde bulunur.”

ı) 153 üncü maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

“Rehnin paraya çevrilmesine ilişkin hükümlerin gemilere uygulanması:

Madde 153/a – Taşınır rehninin paraya çevrilmesine ilişkin hükümler, bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bir gemi üzerindeki hapis hakkı ile gemi alacağının verdiği rehin hakkının paraya çevrilmesinde de uygulanır.

İpoteğin paraya çevrilmesine ilişkin hükümler, gemi ipoteğinin paraya çevrilmesine de uygulanır. Bu hükümlerde geçen “taşınmaz” terimi Türkiye’de veya yurt dışında sicile kayıtlı olan gemileri; “tapu sicili” terimi gemi sicilini ve “ipotek” terimi gemi ipoteklerini anlatır. Gemi ipoteklerinin paraya çevrilmesinde, geminin ihtiyaten haczedildiği veya geminin sicile kayıtlı olduğu yer icra dairesi yetkilidir.

Taşınır rehninin ve ipoteğin paraya çevrilmesine ilişkin müşterek hükümler, gemiler üzerindeki rehin haklarının paraya çevrilmesine de uygulanır; şu kadar ki, bu Kanunun:

1. 150/e maddesinin birinci fıkrasında öngörülen süre, bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemiler için üç aydır.

2. 150/h maddesinin yerine Türk Ticaret Kanununun 1377 nci maddesi uygulanır.


3. 151 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yapılacak sıra cetveli, bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemiler için Türk Ticaret Kanununun 1389 ilâ 1397 nci maddesi hükümlerine göre düzenlenir.

4. 153 üncü maddesinin yerine Türk Ticaret Kanununun 1052 ve 1053 üncü maddeleri uygulanır.”

i) 179/a maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 179/a – Mahkeme, iflasın ertelenmesi isteminde bulunulması üzerine, envanter düzenlenmesi ve yönetim kurulunun yerine geçmesi ya da yönetim kurulu kararlarını onaylanması için derhal bir kayyım atar; ayrıca şirketin ve kooperatifin malvarlığının korunması için gerekli diğer önlemleri alır.

Kayyımın atanmasına ilişkin karar, kayyımın mahkemece belirlenmiş görevleri ve temsil yetkisi ile bunların sınırları ve iflasın ertelenmesine ilişkin talep 166 ncı maddenin ikinci fıkrasındaki usul ile mahkeme tarafından ilan ve ticaret siciline tescil ettirilir. Mahkeme bu arada erteleme talebini karara bağlar.

İflas ertelenmişse kayyım her üç ayda bir şirketin projeye uygun olarak iyileştirme gösterip göstermediğini mahkemeye rapor eder, mahkeme bu rapor üzerine veya gerek gördüğünde alacağı bilirkişi raporuna göre, erteleme istemini değerlendirir ve iyileştirmenin mümkün olamayacağı kanaatine varırsa erteleme kararını kaldırır.”

j) 206 ncı maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesi madde metninden çıkarılmış ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“Gemilerin paraya çevrilmesi hâlinde yapılacak sıra cetveli, bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemiler için Türk Ticaret Kanununun 1389 ilâ 1397 nci maddesi hükümlerine göre düzenlenir.”

k) 288 inci maddesinin birinci fıkrasının dördüncü cümlesi madde metninden çıkarılmıştır.

l) 24 üncü maddesinin yedinci fıkrası, 27 nci maddesinin ikinci fıkrası, 92 nci maddesinin dördüncü fıkrası, 144 üncü maddesinin beşinci fıkrası, 153 üncü maddesinin üçüncü fıkrası, 257 nci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları yürürlükten kaldırılmıştır.

(3) 29/6/1956 tarihli ve 6763 sayılı Türk Ticaret Kanununun Mer’iyet ve Tatbik Şekli Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

Tüzük ve yönetmelikler

Madde 42 – (1) Türk Ticaret Kanunu veya bu Kanun uyarınca hazırlanacak tüzük ve yönetmelikler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde yayımlanır.

(2) Birinci fıkrada öngörülen tüzük ve yönetmelikler yayımlanıncaya kadar, 6762 ve 6763 sayılı kanunlara ya da Türk Ticaret Kanunu ile yürürlükten kaldırılan diğer kanunlardaki hükümlere dayanılarak yürürlüğe konulmuş bulunan tüzük ve yönetmeliklerin Türk Ticaret Kanununa ve bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır, aykırı hükümleri ise usulüne uygun şekilde değiştirilip uygulanabilir.


(3) Birinci fıkrada öngörülen süreden daha kısa bir süre içinde ihtiyaç duyulan düzenlemeler, ikinci fıkrada öngörülen tüzük ve yönetmeliklerde değişiklik yapılarak yürürlüğe konulabilir.

Yürürlük

Madde 43 – (1) Bu Kanun 1/7/2012 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 44 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür

Zeynep UrasPwC Türkiye Denetim Hizmetleri Lideri (212) 326 6062 [email protected]

Zeki GündüzPwC Türkiye Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri Lideri (212) 326 6080 [email protected]

Gökhan Yüksel PwC Türkiye Denetim Hizmetleri Şirket Ortağı (212) 326 6090 [email protected]

Nilgün Serdar Şimşek PwC Türkiye Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri Direktörü (212) 326 6368 [email protected]

Mehmet Ali Demirkaya PwC Türkiye Regülasyon Grubu Kıdemli Müdürü (212) 326 6787 [email protected]

Bu yayınımızı hazırlayan Sayın Bige Tekinalp’e teşekkürlerimizi sunarız.

İletişim

PwC şirketleri tüm dünyada en üst düzey sektör uzmanlığı ile sundukları denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri ile müşterilerine aradıkları değeri katar.

154 ülkede 161.000’i aşkın çalışanı ile PwC şirketleri yeni bir yaklaşım ve pratik tavsiyeler üretmek üzere müşterileri ile düşünce, deneyim ve çözüm önerilerini paylaşırlar.

PwC 1981’den bugüne 30 yıldır faaliyet gösterdiği Türkiye’de, İstanbul’da iki, Ankara’da, Bursa’da ve İzmir’de birer ofis olmak üzere toplam 5 ofiste yaklaşık 1.100 kişilik profesyonel kadrosu ile Türk iş dünyasının aradığı değeri yaratmak için hizmet sunmaktadır.

PwC Türkiye

www.pwc.com/tr

www.ttkrehberi.com

© [2011] PwC Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Bu belgede “PwC” ibaresi, her bir üye şirketinin ayrı birer tüzel kişilik olduğu PricewaterhouseCoopers International Limited’in bir üye şirketi olan PwC Türkiye’yi ifade etmektedir. “PwC Türkiye”, Başaran Nas Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., Başaran Nas Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. ve PricewaterhouseCoopers Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. ticari unvanları ile Türkiye’de kurulmuş tüzel kişiliklerden oluşan PwC Türkiye organizasyonunu ifade ve temsil etmektedir.

yeni türk ticaret kanunu - pwc.com.tr · yeni türk ticaret kanunu - geleceği hazırlayan bir...

Documents