YARALANMALAR

Yaralanmalar

Yara nedir ?

• Herhangi bir nedenle (travma vb.) deri yada

mukozan n bütünlü ünün bozulmas d r. ı ğ ı ı• Ayn zamanda kan damarlar , adale ve sinir gibi ı ı

yap lar etkilenebilir.ı• Derinin koruma özelli i bozulaca ndan ğ ğı

enfeksiyon riski artar.

Yaralanmalar

Kaç çe it yara vard r?ş ı

Sebebine göre• Travmatik Yaralar

– Kesik Yaralar

– Ezikli Yaralar

– Delici Yaralar

– Parçal Yaraları• Travmatik Olmayan Yaralar

Mikrop Kap p kapmamas na göreı ı• Enfekte Yaralar

• -Enfekte olmayan yaralar

Yaran n Derinli ine Göre:ı ğ• Basit Yaralar

• Komplike yaralar

Yaralanmalar

Basit Yaralar:

• Yaln zca cilt ve cilt alt n ilgilendirir. ı ı ı

Yani yara yaln zca cilttedir.ı

Komplike Yaralar:

Yaran n s n r cildin tabakalar n geçmi , cilt ı ı ı ı ı ı ş

alt nda olan organlarda yaralanm t r.ı ış ı

Yaralanmalar

Kesik yaralar:

• B çak, çak , cam gibi kesici ı ı

aletlerle olu ur. ş

• Genellikle basit yaralard r. ı

• Derinlikleri kolay belirlenir.

Yaralanmalar

Ezikli yaralar:

• Ta , yumruk yada sopa gibi ş

etkenlerin iddetli olarak çarpmas ile ş ı

olu an yaralard r. ş ı

• Yara kenarlar eziktir. ı

• Çok fazla kanama olmaz , ancak doku

zedelenmesi ve hassasiyet vard r.ı

Yaralanmalar

Delici yaralar:

• Uzun ve sivri aletlerle olu an yaralard r. ş ı

• Yüzey üzerinde derinlik hakimdir.

• Aldat c olabilir tetanos tehlikesi vard r.ı ı ı

Yaralanmalar

Parçal yaralar:ı • Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir.

• Doku ile ilgili tüm organ, saçl deride zarar görebilir.ı

Yaralanmalar

Enfekte yaralar:

Mikrop kapma ihtimali olan yaralard r.ı

Enfeksiyon riski yüksek yaralar unlard r:ş ı

• Gecikmi yaralar (6 saatten fazla),ş

• Diki leri ayr lm yaralar,ş ı ış

• Kenarlar muntazam olmayan yaralar,ı

• Çok kirli ve derin yaralar,

• Ate li silah yaralar ,ş ı

• Is rma ve sokma ile olu an yaralar.ı ş

Yaralanmalar

Yaralar n ortak belirtileri nelerdir?ı

• Normal cilt görünümü kaybolmu tur ş

• A rğ ı

• Kanama

• Yara yerinde ve etraf nda i likı ş ş

• Yara kenar n n ayr lması ı ı ı

• Yaran n oldu u yerdeki organlarda fonksiyon kaybı ğ ı

Yaralanmalar

Yaralanmalarda ilkyard m nas l olmal d r?ı ı ı ı

• Genel tedbirler al nmal d r (olay yeri güvenli i, 112, TYD-ABC)ı ı ı ğ• Yara yeri de erlendirilir. Hasta bir bütün olarak de erlendirilmeliğ ğ - Olu eklişş - Süresi

- Yabanc cisim varlı ığı - Kanama

Yaralanmalar

• Kanama durdurulur,

• Üzeri temiz bir bez/sarg bezi ile kapat l r,ı ı ı

• Mümkünse yaralanan organ hareketsiz hale getirilir

• Sa l k kurulu una gitmesi sa lan r,ğ ı ş ğ ı

• Tetanos konusunda uyar da bulunulur,ı

• Yaradaki yabanc cisimlere (b çak, i , tahta) ı ı ş ş ç kar lmamal d rı ı ı ı

• Deriden d ar ç kan herhangi bir organ (Barsaklar v.s) içeri itilmemelidir. ış ı ı

Organ n üzeri temiz bir bezle örtülmeli, öylece nekledilmelidir.ı

Yaralanmalarda ilkyard m nas l olmal d r?ı ı ı ı

Yaralanmalar

Ciddi yaralanmalar nelerdir?

• Kenarlar birle meyen veya 2-3 cm den büyük olan yaralar,ı ş• Kanamas durdurulamayan yaralar,ı• Kas veya kemi in göründü ü yaralar,ğ ğ• Delici aletlerle olu an yaralar,ş• Yabanc cisim saplanm olan yaralar,ı ış• Hayvan veya insan s r klar ,ı ı ı ı• Görünürde iz b rakma ihtimali olan yaralar.ı• Kol ve bacaklarda sinir, kas, damar yaralanmaları• Kemik k r ile birlikte olan kanamaları ığı• Cilt ve cilt alt n geçerek cilt alt ndaki organlar n da yaraland yaraları ı ı ı ığı• Kafa, gö üs ve kar n bölgesinde cilt ve cilt alt n geçen yaralanmalarğ ı ı ı• Yaln zca ciltte olmas na ra men geni yan kları ı ğ ş ı

Yaralanmalar

Ciddi yaralanmalarda ilkyard m nas l ı ıolmal d r?ı ı

• Yaran n yeri önemlidirı

• Yara kol ya da bacaklarda ise ilk i kanama varsa durdurulur,ş

• Yaral kol ya da bacak kalp seviyesine kald r labilirı ı ı

• Kol veya bacak hareketsiz hale getirilmeli (atelleme)

• Özellikle yara ile birlikte k r k varsa atelleme önemli (a r y , kanamay ı ı ğ ı ı ı

azalt r)ı

• Yara içi kurcalanmamal d r,ı ı

• Yara temiz bir bezle örtülür (nemli bir bez),

• Yara üzerine bandaj uygulan r,ı

• Yaraya saplanan yabanc cisimler ç kar lmazı ı ı

• T bbi yard m istenir ı ı (112)

Yaralanmalar

Delici gö üs yaralanmalar nda ne gibi ğ ısorunlar görülebilir?

• Yo un a rğ ğ ı• Solunum zorlu u-nefes darlğ ığı• Morarma• Kan tükürme• okŞ• Aç k Pnömotoraks (Yarada Nefes Al yor ı ı

Görüntüsü )

Yaralanmalar

Delici gö üs yaralanmalar nda ilkyard m ğ ı ınas l olmal d r?ı ı ı

• Hasta/yaral n n bilinç kontrolü yap l r,ı ı ı ı

• Hasta/yaral n n ya am bulgular de erlendirilir ı ı ş ı ğ (ABC),

• Hastan n ba yükseltilmeliı şı

• Yap lacak en önemli ey aç k olan yaray kapal hale ı ş ı ı ıgetirmektir

• Yara üzerine plastik po et naylon vb. sar lm bir bezle ş ı ışkapat l r,ı ı

• Yabanc cisim varsa ç kar lmazı ı ı

Yaralanmalar

• Nefes alma s ras nda yaraya hava girmesini engellemek, ı ı

nefes verme s ras nda havan n d ar ç kmas n sa lamak için ı ı ı ış ı ı ı ı ğ

yara üzerine konan bezin bir ucu aç k b rak l r,ı ı ı ı

• Hasta/yaral bilinci aç k ise yar oturur pozisyonda oturtulur ı ı ı

Delici gö üs yaralanmalar nda ilkyard m ğ ı ınas l olmal d r?ı ı ı

Yaralanmalar

• A zdan hiçbir ey verilmez,ğı ş

• Ya am bulgular s k s k kontrol edilir,ş ı ı ı

• Aç k pnömotoraksta ok ihtimali çok yüksektir. Bu ı ş

nedenle ok önlemleri al nmal d r,ş ı ı ı

• T bbi yard m istenir ı ı (112).

Delici gö üs yaralanmalar nda ilkyard m ğ ı ınas l olmal d r?ı ı ı

Yaralanmalar

Delici kar n yaralanmaları ı

• Kar n bölgesindeki organlar zarar görebilir,ı

• ç ve d kanama ve buna ba l ok olu abilir,İ ış ğ ı ş ş

• Kar n tahta gibi sert ve çok a r l ise durum ciddidir,ı ğ ı ı

• Ba rsaklar d ar ç kabilir.ğı ış ı ı

Yaralanmalar

Delici kar n yaralanmalar nda ilkyard m nas l ı ı ı ıyap lmal d r?ı ı ı

• Hasta/yaral n n bilinç kontrolü yap l r,ı ı ı ı

• Hasta/yaral n n ya am bulgular kontrol edilir (ABC),ı ı ş ı

• D ar ç kan organlar içeri sokulmaya çal lmaz, üzerine ış ı ı ışı

geni ve nemli temiz bir bez örtülür,ş

Yaralanmalar

• Bilinç yerinde ise s rt üstü pozisyonda bacaklar bükülmü ı ş

olarak yat r l r, s kayb n önlemek için üzeri örtülür,ı ı ı ı ı ı ı

• A zdan yiyecek yada içecek bir ey verilmez,ğı ş

• Ya am bulgular s k s k izlenir,ş ı ı ı

• T bbi yard m istenir ı ı (112).

Delici kar n yaralanmalar nda ilkyard m ı ı ınas l yap lmal d r?ı ı ı ı

Yaralanmalar

Kafatas ve Omurga Yaralanmaları ı

Trafik kazalar nda ölümlerin %80’i kafatas ı ıve omurga yaralanmalar ndan olmaktad r.ı ı

Yaralanmalar

Kafatas Yaralanmas Çe itleriı ı ş

• Saçl deride yaralanmaları

• Kafatas , beyin yaralanmaları ı

• Kafatas K r kları ı ı ı

• Yüz Yaralanmaları

• Omurga (bel kemi i) Yaralanmalarğ ı

• Kesici veya Künt Yaralanma

Yaralanmalar

Kafatas ve Omurga Yaralanmalar n n ı ı ıNedenleri

• Künt Yaralanmalar: En s k nedenı

• Darb

• Yüksek bir yerden dü meş

• Ba ve Gövde Yaralanmasş ı

• Otomobil yada Motosiklet Kazaları

• Spor ve Kazalarİş ı

• Y k nt Alt nda Kalmaı ı ı ı

Yaralanmalar

Kafatas ve omurga yaralanmalar neden ı ıönemlidir

• Darbenin iddetine ba l olarak kafatas bo lu unda yer alan merkezi sinir ş ğ ı ı ş ğ

sistemi etkilenebilir.

• Bel kemi indeki yaralanmalarda omurgada ani s k ma yada ayr lma ğ ı ış ı

meydana gelebilir.

• Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek baz olumsuz sonuçlar olu abilir. ı ş

• Trafik kazalar nda ölümlerin % 80’i kafatas ve omurga yaralanmalar ndan ı ı ı

olmaktad r.ı

• Boyun bölgesinde damarlar, hava ve yemek borusu, sinirler zarar görebilir

• Omurga yaralanmalarda hasta felç kalabilir

Yaralanmalar

Kafatas yaralanmalar çe itleri :ı ı ş

•Saçl deride yaralanmalar :ı

Saç derisi kafatas yüzeyi üzerinde kolayl kla yer de i tirebilir ı ı ğ ş

ve herhangi bir darbe sonucu kolayca ayr labilir. Bu durumda ı

çok fazla miktarda kanama olur, bu nedenle öncelikle

kanaman n durdurulmas gereklidir.ı ı

Yaralanmalar

Kafatas , beyin yaralanmalar :ı ı

Kafatas k r klar :ı ı ı ı

• Kafatas k r klar nda beyin zedelenmesi, kemi in ı ı ı ı ğ

k r lmas ndan daha önemlidir. ı ı ı

• Künt yaralanmalarda beyin dokusu su alarak i ebilir (Beyin ş ş

Ödemi): Beyin hücrelerinin ölümü

• Beyin kanamas kafa içi bas nc art rarak ölümcül olabilirı ı ı ı

• Bu nedenle beyin hasar bulgular de erlendirilmelidir.ı ı ğ

Yaralanmalar

Yüz yaralanmalar :ı

• A z ve burun yaralanmalar nda solunum ciddi ekilde ğı ı ş

etkilenebilir ve duyu organlar zarar görebilir.ı

• Bir yüz yaralanmas sonucunda burun, çene kemi i ı ğ

kemiklerinde yaralanma görülebilir.

Yaralanmalar

Omurga (bel kemi i) yaralanmalarğ ı:

• En çok zarar gören bölge bel ve boyun bölgesidir ve çok

a r l d r. ğ ı ı ı

• Kazalarda en çok boyun etkilenir.

Yaralanmalar

Kafatas ve omurga yaralanmalar nda belirtiler ı ınelerdir?

• En a r ve önemli belirti hastan n kalp at mlar n n ve solunumun ğı ı ı ı ı

olmamas d rı ı

• Bilinç düzeyinde de i meler, haf za de i iklikleri yada haf za kaybğ ş ı ğ ş ı ı

• Hasta yer, zaman ve ki i oryantasyonunu kaybederş

• Travma öncesi bir dönemi hat rlamazı

• Ba ta, boyunda ve s rtta a rş ı ğ ı

• Elde ve parmaklarda kar ncalanma yada his kaybı ı

• Vücudun herhangi bir yerinde tam yada k smi hareket kaybı ı

• Felçlik, büyük abdest kaç rma, idrar kaç rma ı ı

Yaralanmalar

• Ba yada bel kemi inde ekil bozuklu uş ğ ş ğ

• Burun ve kulaktan beyin omurilik s v s ve kan gelmesiı ı ı

• Ba , boyun ve s rtta d kanamaş ı ış

• Sars ntı ı

• Denge kaybı

• Kulak ve göz çevresinde morluk

Yaralanmalar

Ancak, hastada hiçbir belirti yoksa bile,

• Yüz ve köprücük kemi i yaralanmalar ğ ı

• Tüm dü me vakalar ndaş ı

• Trafik kazalar ndaı

Bilinci kapal tüm hasta / yaral lar ı ı kafa ve omurga

yaralanması olarak var say lmal d r.ı ı ı

Yaralanmalar

Kafatas ve omurga yaralanmalar nda ilkyard m ı ı ınas l yap lmal d rı ı ı ı

• Bilinç kontrolü yap l r,ı ı

• Ya am bulgular de erlendirilir,ş ı ğ

• Hemen t bbi yard m istenir ı ı (112),

• Bilinci aç ksa hareket etmemesi sa lan r,ı ğ ı

• Her hangi bir tehlike söz konusu ise düz pozisyonda sürüklenir,

• Boyunluk ve travma tahtas kullan lmal d rı ı ı ı

Yaralanmalar

• Ba -boyun-gövde ekseni bozulmamal d r,ş ı ı

• Yard m geldi inde sedyeye ba -boyun-gövde ekseni bozulmadan ı ğ ş

al nmal d r,ı ı ı

• Hasta düz bir zeminde ta nmal d rşı ı ı

• Hasta paketlenmelidir

• Ta nma ve sevk s ras nda sars nt ya maruz kalmamas sa lan r,şı ı ı ı ı ı ğ ı

• Tüm yap lanlar ve hasta/yaral hakk ndaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ı ı ı

ekibe bildirilmelidir,

• Asla yaln z b rak lmamal d r.ı ı ı ı ı

Kafatas ve omurga yaralanmalar nda ilkyard m ı ı ınas l yap lmal d r ı ı ı ı