vadelİ pİyasa İŞlemlerİ yrd.doç.dr.halİt gÖnenÇ

54
VADELİ PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Upload: dezso

Post on 20-Jan-2016

66 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

VADELİ PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ. Spot Piyasa. Günlük işlemler olarak da adlandırılan spot işlemler, bir işlemin şartlarının (varlığın devri) gün içerisinde oluşması ile oluşur. Gün içerisinde sahip olunan fiyatlarda spot veya cari fiyat olarak adlandırılır. - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

VADELİ PİYASA

İŞLEMLERİ

Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Page 2: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Spot PiyasaSpot Piyasa

Günlük işlemler olarak da adlandırılan spot Günlük işlemler olarak da adlandırılan spot işlemler, bir işlemin şartlarının (varlığın devri) işlemler, bir işlemin şartlarının (varlığın devri) gün içerisinde oluşması ile oluşur. Gün gün içerisinde oluşması ile oluşur. Gün içerisinde sahip olunan fiyatlarda spot veya cari içerisinde sahip olunan fiyatlarda spot veya cari fiyat olarak adlandırılır.fiyat olarak adlandırılır.

Page 3: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Derivatives (Türev Ürünler)Derivatives (Türev Ürünler)

Derivative Derivative terimi, bir menkul kıymetin terimi, bir menkul kıymetin değerinin içerdiği varlığın veya değerinin içerdiği varlığın veya değişkenin değerine bağlı olduğu değişkenin değerine bağlı olduğu varlıklar için kullanılır.varlıklar için kullanılır.

Page 4: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Derivatives ÖrnekleriDerivatives Örnekleri

Forward ContractsForward Contracts SwapsSwaps Futures ContractsFutures Contracts OptionsOptions

Page 5: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Döviz Piyasası İşlemleri Döviz Piyasası İşlemleri Forward AnlaşmalarForward Anlaşmalar Belirli bir miktardaki dövizin Belirli bir miktardaki dövizin

gelecekte belirlenmiş bir zamanda gelecekte belirlenmiş bir zamanda bugünden belirlenmiş bir kur ile alım bugünden belirlenmiş bir kur ile alım veya satımını gerektiren veya satımını gerektiren anlaşmalardır.anlaşmalardır.

Tipik bir forward anlaşması 1, 2, 3, 6, Tipik bir forward anlaşması 1, 2, 3, 6, veya 12 aylık vadelerde olabilir.veya 12 aylık vadelerde olabilir.

Page 6: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Forward Contract’lar veya AnlaşmalarForward Contract’lar veya Anlaşmalar

Forward contract’lar over-the-counter Forward contract’lar over-the-counter piyasalarda işlem görürler.piyasalarda işlem görürler.

Forward contract’lar daha çok döviz ve Forward contract’lar daha çok döviz ve faiz oranları için kullanılırlar.faiz oranları için kullanılırlar.

Page 7: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Over-the Counter PiyasalarOver-the Counter Piyasalar

Organize piyasalara (borsalara) alternatif piyasalardır.

Menkul kıymet alım satım faaliyetlerinin, bir borsa çatısı altında gerçekleştirilmesi yerine, telefon veya aracı kurumların kendi aralarında iletişimi sağladıkları bir bilgisayar işlem ağı ile gerçekleştirildiği piyasadır.

Müşterinin ihtiyacına uygun koşullarda alım satım gerçekleşebilir.

Page 8: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Pound için kotasyonlar Pound için kotasyonlar (Herhangi bir gün için)(Herhangi bir gün için)

1.51781.51781.51721.51726-month forward6-month forward

1.51491.51491.51441.51443-month forward3-month forward

1.51321.51321.51271.51271-month forward1-month forward

1.51221.51221.51181.5118SpotSpot

OfferOfferBidBid

Page 9: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

TerminolojiTerminoloji

Alım anlaşması yapan taraf Alım anlaşması yapan taraf

longlong pozisyona sahip olur.pozisyona sahip olur. Satım anlaşması yapan tarafSatım anlaşması yapan taraf

shortshort pozisyona sahip olur. pozisyona sahip olur.

Page 10: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Derivative Ürünleri Kimler Derivative Ürünleri Kimler KullanırKullanır

• Hedgers

• Speculators

• Arbitrageurs

Page 11: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Hedging (Riskten Kaçınma) Örnekleri Hedging (Riskten Kaçınma) Örnekleri

Bir Türk şirketi gerçekleştirdiği ithalatı Bir Türk şirketi gerçekleştirdiği ithalatı (ihracatı) için 3 ay sonra £10 milyon (ihracatı) için 3 ay sonra £10 milyon ödeyecek (tahsil edecek) tir. Bu şirket £ için ödeyecek (tahsil edecek) tir. Bu şirket £ için long (short) forward anlaşması yaparak long (short) forward anlaşması yaparak döviz kur riskini yönetmeye karar verebilir.döviz kur riskini yönetmeye karar verebilir.

Bir Türk yatırımcısı bir İngiliz şirketinin 1000 Bir Türk yatırımcısı bir İngiliz şirketinin 1000 adet hissesine sahiptir. 3 ay sonra bu adet hissesine sahiptir. 3 ay sonra bu hisseleri satmak istemektedir. Yatırımcı £ hisseleri satmak istemektedir. Yatırımcı £ için short forward anlaşması yaparak döviz için short forward anlaşması yaparak döviz kur riskini yönetmeye karar verebilir.kur riskini yönetmeye karar verebilir.

Page 12: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Forward ContractsForward Contracts

Günlük fiyata göre hesap Günlük fiyata göre hesap bakiyesinin ayarlanması yoktur. bakiyesinin ayarlanması yoktur. Vade sonunda taraflardan biri diğer Vade sonunda taraflardan biri diğer taraftan anlaştıkları fiyat üzerinden taraftan anlaştıkları fiyat üzerinden ilgili varlığı alır.ilgili varlığı alır.

Page 13: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Kâr - Long Forward PozisyonKâr - Long Forward Pozisyon

Profit

Price of Underlying at Maturity

Page 14: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

14

Kâr - Short Forward PozisyonKâr - Short Forward Pozisyon

Profit

Price of Underlying at Maturity

Page 15: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Döviz Piyasası İşlemleri Döviz Piyasası İşlemleri Swap İşlemleriSwap İşlemleri

Swaplar bir tarafın sahip olduğu ödemeleri diğer bir Swaplar bir tarafın sahip olduğu ödemeleri diğer bir tarafın sahip olduğu ödemelerle değiştirme işlemidir. tarafın sahip olduğu ödemelerle değiştirme işlemidir.

Borç alma maliyetlerinin ve faiz riskiyle döviz riski Borç alma maliyetlerinin ve faiz riskiyle döviz riski karşısındaki kontrollerin arttırılmasında karşısındaki kontrollerin arttırılmasında kullanılmaktadır. kullanılmaktadır.

Döviz swapleri bir para birimindeki ödemelerin diğer Döviz swapleri bir para birimindeki ödemelerin diğer para birimindeki ödemelerle takas edilmesidir. para birimindeki ödemelerle takas edilmesidir.

Page 16: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Swap İşlemleri - Devam Swap İşlemleri - Devam EdiyorEdiyor

döviz swapleri bir para biriminden belirlenmiş döviz swapleri bir para biriminden belirlenmiş borçların diğer bir para birimi tarafından borçların diğer bir para birimi tarafından belirlenmiş borçların ana miktarı ve faiz belirlenmiş borçların ana miktarı ve faiz ödemelerinin takas edilmesi işlemidir. Firmalar ödemelerinin takas edilmesi işlemidir. Firmalar ilerideki nakit akış zorunluluklarını swap ederek ilerideki nakit akış zorunluluklarını swap ederek borçlarını bir para biriminden diğer istenilen bir borçlarını bir para biriminden diğer istenilen bir para birimine çevirebilmektedirler. para birimine çevirebilmektedirler.

Page 17: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Bir Swap İşleminin Basit Bir Bir Swap İşleminin Basit Bir GörünümüGörünümü

Bir Amerikan firması Japon yeninden borçlandığı faiz Bir Amerikan firması Japon yeninden borçlandığı faiz oranlarını bir Japon firmasının dolar cinsinden oranlarını bir Japon firmasının dolar cinsinden borçlarıyla takas ederek dolar açısından tamamen borçlarıyla takas ederek dolar açısından tamamen risksiz bir pozisyon alabilir. risksiz bir pozisyon alabilir.

Page 18: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Swap İşlemleri (Örnek)Swap İşlemleri (Örnek)

Amerikan Bankası: Amerikan Bankası:

Borç: 50 milyon PoundBorç: 50 milyon Pound

Vade: 4 yılVade: 4 yıl Faiz Oranı= %10Faiz Oranı= %10

UK Bankası:UK Bankası:

Borç: 100 milyon DolarBorç: 100 milyon Dolar

Vade: 4 yılVade: 4 yıl Faiz Oranı= %10Faiz Oranı= %10 Swap rate = $ 2 / PoundSwap rate = $ 2 / Pound

Page 19: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Swap ile Oluşan Net Nakit Akımları

Yıl ABD UK UK Net Nakit

1 10 5 10 0

2 10 5 10 0

3 10 5 10 0

4 110 55 110 0

Page 20: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Swap İşlemleri (Örnek 2)Swap İşlemleri (Örnek 2)

Amerikan Bankası: Amerikan Bankası:

Borç: 50 milyon PoundBorç: 50 milyon Pound

Vade: 4 yılVade: 4 yıl Faiz Oranı= %10Faiz Oranı= %10

UK Bankası:UK Bankası:

Borç: 100 milyon DolarBorç: 100 milyon Dolar

Vade: 4 yılVade: 4 yıl Faiz Oranı= Libor + %2Faiz Oranı= Libor + %2 Swap rate = $ 2 / PoundSwap rate = $ 2 / Pound

Page 21: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Swap ile Oluşan Net Nakit Akımları

Yıl Libor ABD UK UK Net Nakit

1 9 11 5 10 1

2 7 9 5 10 -1

3 8 10 5 10 0

4 10 112 55 110 2

Page 22: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Future İşlemleriFuture İşlemleri Hem Forward and hem de Future işlemleri vadeli Hem Forward and hem de Future işlemleri vadeli

döviz alım veya satım işlemleridir. döviz alım veya satım işlemleridir. Future işlemleri organize piyasalarda gerçekleştirilir. Future işlemleri organize piyasalarda gerçekleştirilir.

Günlük fiyata göre hesap bakiyesinin ayarlanması vardır. Günlük fiyata göre hesap bakiyesinin ayarlanması vardır. İşlem yapabilmek için gerekli şartlar:İşlem yapabilmek için gerekli şartlar:

Bir aracı kurumla bağlantı...Bir aracı kurumla bağlantı... Başlangıç Teminatı (Initial Margin) yatırılmalı.Başlangıç Teminatı (Initial Margin) yatırılmalı. Her zaman belli miktarda hesapta teminat bulundurulmalı Her zaman belli miktarda hesapta teminat bulundurulmalı

(Sürdürme Teminatı - Maintanance Margin)(Sürdürme Teminatı - Maintanance Margin)

Page 23: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Teminat (Margin)Teminat (Margin)

Teminat nakit veya pazarlanabilir menkul Teminat nakit veya pazarlanabilir menkul kıymet olarak aracı kuruma yatırılır.kıymet olarak aracı kuruma yatırılır.

Teminat bir kontrakt üzerine işlemyapanların Teminat bir kontrakt üzerine işlemyapanların iflası durumunda oluşabilecek muhtemel iflası durumunda oluşabilecek muhtemel kayıpların olasılığını azaltmak için gereklidir. kayıpların olasılığını azaltmak için gereklidir.

Page 24: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Teminat (Margin)Teminat (Margin)

Vadeli işlem sözleşmesinde pozisyon alındığı andaki fiyat ile cari uzlaşma fiyatı arasındaki fark, açık pozisyon sahiplerinin hesaplarına yansıtılır. Bu işleme, “hesapların güncelleştirilmesi” (marking to market) denir. Söz konusu işlem sonucunda, teminat hesabı bakiyesinin başlangıç teminat tutarını aşması durumunda, aşan kısım yatırımcı tarafından hesaptan çekilebilir.

Page 25: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Teminat (Margin)Teminat (Margin)

Olumsuz fiyat değişimleri karşısında teminat hesabının bakiyesi azalır. Aracı kurum, teminat hesabının belli bir tutara kadar azalmasına, yatırımcıdan teminatını tamamlamasını istemeden, izin verebilir. Bu sınıra “sürdürme teminatı” denir. Açık tutulan pozisyon için yatırılmış bulunan teminatın bakiyesi sürdürme teminatı düzeyine gerilediğinde veya daha altına düştüğünde, yatırımcının teminatını eski düzeyine getirmesi, yani başlangıç teminatı seviyesine çıkarması için çağrıda bulunulur. Buna “teminat tamamlama çağrısı (margin call)” denir.

Page 26: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Önemli Anahtar NoktalarÖnemli Anahtar Noktalar

Teminat hesabı günlük fiyat Teminat hesabı günlük fiyat hareketlerine göre düzeltilir.hareketlerine göre düzeltilir.

Piyasaya girişte alınan pozisyon, ters bir Piyasaya girişte alınan pozisyon, ters bir pozisyon alarak kapatılarak piyasadan pozisyon alarak kapatılarak piyasadan çıkılabilinir.çıkılabilinir.

Kontraktların %99’dan daha fazlası için Kontraktların %99’dan daha fazlası için vade gelmeden piyasadan çıkılmaktadır.vade gelmeden piyasadan çıkılmaktadır.

Page 27: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Futures Fiyatın Spot Fiyata Futures Fiyatın Spot Fiyata DönüşümüDönüşümü

Time Time

(a) (b)

FuturesPrice

FuturesPrice

Spot Price

Spot Price

Page 28: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Futures - Devam EdiyorFutures - Devam Ediyor

Page 29: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Futures - Devam EdiyorFutures - Devam Ediyor

Page 30: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Future İşlemlerinin Future İşlemlerinin KullanılmasıKullanılması

Futures piyasaları hedge veya spekülatif Futures piyasaları hedge veya spekülatif amaçlı olarak kullanılabilir.amaçlı olarak kullanılabilir.

Future piyasalarında, kontratın dayandığı Future piyasalarında, kontratın dayandığı ilgili döviz kuru günlük olarak değiştiği için ilgili döviz kuru günlük olarak değiştiği için forward işlemlerinin sunduğu kesin bir forward işlemlerinin sunduğu kesin bir garanti yoktur.garanti yoktur.

Bu durum future piyasası ile riskten Bu durum future piyasası ile riskten korunmanın spekülatif özelliğini ortaya korunmanın spekülatif özelliğini ortaya koyar.koyar.

Page 31: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Bir ÖrnekBir Örnek(Long Position - (Long Position - 10100,000 0,000 ABD $ABD $))1.500.0001.500.000 x x 1100,000 = 00,000 = 150 milyar TL150 milyar TL Notional Principle) Notional Principle)

Günlük Kümülatif Teminat

Futures Kazanç Kazanç Hesabı Margin

Fiyat (Kayıp) (Kayıp) Bakiyesi Call

Gün (TL) (TL) (TL) (TL) (TL)

1.500.000 30 milyar (24 milyar sürdürme teminatı)

5 Ara 1.455.000 (4,5 m) (4,5 m) 25,5 m 0

13 Ara 1.437.600 (1,74 m) (6,24 m) 23,76 m 6,24 m .

.. . . .

. . . . .. . . . .

19 Ara 1.435.000 (0.26 m) (6,5. m) 29,74 m. .

.

. .

.

. . . . . .

26 Ara 1.443.800 0,88 m (5,62 m) 30,62 m 0

= 30 milyar

24 m

+

<

Page 32: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Döviz OpsiyonlarıDöviz Opsiyonları Bir Döviz Opsiyon Anlaşması alıcısına belirlenmiş Bir Döviz Opsiyon Anlaşması alıcısına belirlenmiş

bir miktardaki dövizi, belirli bir zaman sonra, bir miktardaki dövizi, belirli bir zaman sonra, anlaşma ile belirlenen sabit bir kurdan satın anlaşma ile belirlenen sabit bir kurdan satın alma ya da satma HAKKI veren anlaşmadır. alma ya da satma HAKKI veren anlaşmadır.

Yabancı bir parayı satın alma hakkı veren bir Yabancı bir parayı satın alma hakkı veren bir opsiyona CALL, satma hakkı veren bir opsiyona opsiyona CALL, satma hakkı veren bir opsiyona ise PUT opsiyonu denmektedir.ise PUT opsiyonu denmektedir.

Anlaşmada yazılı olan kura KULLANIM FİYATI Anlaşmada yazılı olan kura KULLANIM FİYATI (STRIKE veya EXERCISE PRICE) adı verilir. (STRIKE veya EXERCISE PRICE) adı verilir.

Page 33: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Opsiyon ÇeşitleriOpsiyon Çeşitleri

Avrupa Opsiyonu: Yalnızca vade Avrupa Opsiyonu: Yalnızca vade bitiminde işleme konulabilirbitiminde işleme konulabilir

Amerikan opsiyonu anlaşmanın Amerikan opsiyonu anlaşmanın yapıldığı tarih ile vadesi arasındaki yapıldığı tarih ile vadesi arasındaki herhangi bir zamanda işleme herhangi bir zamanda işleme konulabilirkonulabilir

Page 34: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Opsiyon PrimiOpsiyon Primi Prim, bir döviz için satın alma veya satma hakkını Prim, bir döviz için satın alma veya satma hakkını

elde edebilmek için katlanılması gereken elde edebilmek için katlanılması gereken maliyettir. Çoğunlukla anlaşma yapıldığı an ödenir.maliyettir. Çoğunlukla anlaşma yapıldığı an ödenir.

Bankalar tarafından önerilen opsiyonlarda (over-Bankalar tarafından önerilen opsiyonlarda (over-the-counter ya da tezgah üstü piyasa) primler the-counter ya da tezgah üstü piyasa) primler anlaşma miktarının yüzdesi olarak belirlenir.anlaşma miktarının yüzdesi olarak belirlenir.

Organize piyasalarda işlem gören opsiyonlar için Organize piyasalarda işlem gören opsiyonlar için prim, bir birim yabancı para karşısında ulusal para prim, bir birim yabancı para karşısında ulusal para miktarı olarak belirlenir.miktarı olarak belirlenir.

Page 35: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Organized ExchangesOrganized Exchanges

Page 36: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Döviz Opsiyonu PiyasalarıDöviz Opsiyonu Piyasaları

Over-the-counter (tezgah üstü) piyasa Over-the-counter (tezgah üstü) piyasa (bankalar) müşterinin ihtiyaçlarına (bankalar) müşterinin ihtiyaçlarına yönelik olarak önemli dövizler için yönelik olarak önemli dövizler için opsiyonlar sunar. Minimum anlaşma opsiyonlar sunar. Minimum anlaşma miktarı 1 milyon dolardır.miktarı 1 milyon dolardır.

Philadelphia Stock Exchange ve Chicago Philadelphia Stock Exchange ve Chicago Mercantile Exchange gibi organize Mercantile Exchange gibi organize piyasalarda da opsiyonlar işlem görür.piyasalarda da opsiyonlar işlem görür.

Page 37: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Call OpsiyonlarıCall Opsiyonları Bir Avrupa call opsiyonu, ilgili döviz için Bir Avrupa call opsiyonu, ilgili döviz için

kullanım fiyatı opsiyon vadesindeki spot kullanım fiyatı opsiyon vadesindeki spot kurdan kurdan küçükküçük olması durumunda işleme olması durumunda işleme konulacaktır.konulacaktır.

Page 38: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Call OpsiyonlarıCall Opsiyonları Bir Avrupa call opsiyonu, ilgili döviz için Bir Avrupa call opsiyonu, ilgili döviz için

kullanım fiyatı opsiyon vadesindeki spot kurdan kullanım fiyatı opsiyon vadesindeki spot kurdan küçükküçük olması durumunda işleme konulacaktır. olması durumunda işleme konulacaktır.

Spot TL/$ kurunun TL1,550,000 / $ ve 3 ayllık Spot TL/$ kurunun TL1,550,000 / $ ve 3 ayllık call opsiyonu için kullanım fiyatının call opsiyonu için kullanım fiyatının TL1,530,000 / $ olması varsayımı altında, TL1,530,000 / $ olması varsayımı altında, opsiyon alıcısı opsiyonu kullanmak isteyecektir. opsiyon alıcısı opsiyonu kullanmak isteyecektir. Alıcı, opsiyon ile bir $’ı 1,530,000 TL ödeyerek Alıcı, opsiyon ile bir $’ı 1,530,000 TL ödeyerek alabilir ve bu $’ı piyasada 1,550,000 TL’na alabilir ve bu $’ı piyasada 1,550,000 TL’na satabilir.satabilir.

Page 39: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Call Opsiyonlarında KârCall Opsiyonlarında Kâr

Kâr = Spot Kur - (Kullanım Fiyatı + Prim)Kâr = Spot Kur - (Kullanım Fiyatı + Prim) Önceki örnek için opsiyon için ödenen primin Önceki örnek için opsiyon için ödenen primin

TL 10,000 / $ ise, TL 10,000 / $ ise,

Kâr = TL1,550 - (TL1,530 + TL10) Kâr = TL1,550 - (TL1,530 + TL10)

= TL10 / $= TL10 / $ Spot döviz kurunun kullanım fiyatından daha Spot döviz kurunun kullanım fiyatından daha

küçük olması durumunda, alıcı opsiyonu küçük olması durumunda, alıcı opsiyonu kullanmayacak ve ödediği prim kadar kaybı kullanmayacak ve ödediği prim kadar kaybı olcaktır.olcaktır.

Page 40: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Call Opsiyonlarının SatıcısıCall Opsiyonlarının Satıcısı

Opsiyon satıcısının kâr ve zararı bir Opsiyon satıcısının kâr ve zararı bir call opsiyonu alıcısı için oluşacak kâr call opsiyonu alıcısı için oluşacak kâr ve zararın tam zıttıdır.ve zararın tam zıttıdır.

Page 41: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Bir Call Opsiyonunun Alıcı ve Bir Call Opsiyonunun Alıcı ve Satıcısı İçin Kâr-Zarar DiyagramıSatıcısı İçin Kâr-Zarar Diyagramı

Örnek:Örnek: Kullanım fiyatı: $0.585 (veya 58 Kullanım fiyatı: $0.585 (veya 58

Cents) / DM ve prim 0.5 Cents / $Cents) / DM ve prim 0.5 Cents / $

Page 42: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ
Page 43: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Put OpsiyonlarıPut Opsiyonları Bir put opsiyonun alıcısı, opsiyonun Bir put opsiyonun alıcısı, opsiyonun

kullanım fiyatı ilgili dövizin spot kullanım fiyatı ilgili dövizin spot kurundan büyük olması durumunda kurundan büyük olması durumunda kazançlı olacaktır.kazançlı olacaktır.

Page 44: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Put OpsiyonlarıPut Opsiyonları Bir put opsiyonun alıcısı, opsiyonun kullanım fiyatı Bir put opsiyonun alıcısı, opsiyonun kullanım fiyatı

ilgili dövizin spot kurundan büyük olması ilgili dövizin spot kurundan büyük olması durumunda kazançlı olacaktır.durumunda kazançlı olacaktır.

Spot TL/$ kurunun TL1,530,000 / $ ve 3 ayllık pu Spot TL/$ kurunun TL1,530,000 / $ ve 3 ayllık pu opsiyonu için kullanım fiyatının TL1,550,000/$ opsiyonu için kullanım fiyatının TL1,550,000/$ olması varsayımı altında, opsiyon alıcısı opsiyonu olması varsayımı altında, opsiyon alıcısı opsiyonu kullanmak isteyecektir. Alıcı, piyasadan 1 $’ı kullanmak isteyecektir. Alıcı, piyasadan 1 $’ı 1,530,000 TL’na alabilir ve sonra put opsiyon ile bir 1,530,000 TL’na alabilir ve sonra put opsiyon ile bir $’ı 1,550,000 TL satabilir.$’ı 1,550,000 TL satabilir.

Page 45: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Put OpsiyonlarıPut Opsiyonları

Bir put opsiyonu alıcısının Kârı:Bir put opsiyonu alıcısının Kârı: Kâr = Kullanım Fiyatı - (Spot Kur + Prim)Kâr = Kullanım Fiyatı - (Spot Kur + Prim) Örnek: Kullanım Fiyatı = TL1,550,000 / $, Örnek: Kullanım Fiyatı = TL1,550,000 / $,

prim = TL10,000 / $, ve spot kur = prim = TL10,000 / $, ve spot kur = TL1,530,000 / $TL1,530,000 / $

Kâr = TL1,550 - (TL1,530 + TL10) Kâr = TL1,550 - (TL1,530 + TL10)

= TL10 / $= TL10 / $

Page 46: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Bir Put Opsiyonunun Alıcı ve Bir Put Opsiyonunun Alıcı ve Satıcısı İçin Kâr-Zarar Satıcısı İçin Kâr-Zarar DiyagramıDiyagramı Örnek:Örnek: Kullanım fiyatı: $0.585 (veya 58 Kullanım fiyatı: $0.585 (veya 58

Cents) / DM ve prim 0.5 Cents / $Cents) / DM ve prim 0.5 Cents / $

Page 47: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ
Page 48: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Opsiyon Değeri (Primi)Opsiyon Değeri (Primi)

Page 49: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Intrinsic Value, Time Value, and Total Intrinsic Value, Time Value, and Total Value of a Call Option on British pounds Value of a Call Option on British pounds at a Strike Price of $1.70/£at a Strike Price of $1.70/£

Page 50: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Decomposing Call Option Premiums: Decomposing Call Option Premiums: Intrinsic Value and Time ValueIntrinsic Value and Time Value

Page 51: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Theta: Vadeye Kalan Zamana Theta: Vadeye Kalan Zamana DuyarlılıkDuyarlılık

Page 52: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Lambda: Kurdaki Dalgalanmaya Lambda: Kurdaki Dalgalanmaya Olan DuyarlılıkOlan Duyarlılık

Page 53: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Faiz Oranı Farklılığı ve Call Faiz Oranı Farklılığı ve Call Opsiyon PrimiOpsiyon Primi

Page 54: VADELİ  PİYASA İŞLEMLERİ Yrd.Doç.Dr.HALİT GÖNENÇ

Alternatif Kullanım Fiyatları ve Alternatif Kullanım Fiyatları ve Opsiyon PrimiOpsiyon Primi