tÜrk Ünİversİtelerİ hangi reformlar gerekli?
DESCRIPTION
TÜRK ÜNİVERSİTELERİ Hangi Reformlar Gerekli?. İsmail Tosun Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü 2 Nisan 2004. YÜKSEKÖĞRETİMDE NE YAPILMALI NE YAPILMAK İSTENİYOR. http://www.che.metu.edu.tr/~itosun. [email protected]. HANGİ ÜLKENİN YÜKSEKÖĞRETİM - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
TÜRK ÜNİVERSİTELERİTÜRK ÜNİVERSİTELERİHangi Reformlar Gerekli?Hangi Reformlar Gerekli?
İsmail Tosun
Orta Doğu Teknik ÜniversitesiKimya Mühendisliği Bölümü
2 Nisan 2004
YÜKSEKÖĞRETİMDE NE YAPILMALI
NE YAPILMAK İSTENİYOR
http://www.che.metu.edu.tr/~itosun
HANGİ ÜLKENİNYÜKSEKÖĞRETİM
SİSTEMİ DAHA İYİ ???
Financing Universities – Who pays to study?The Economist (22 Ocak 2004)
http://www.economist.com/displaystory.cfm?story_id=2367332
http://europa.eu.int/comm/research/headlines/news/article_03_12_31_en.html
... It placed the “Oxbridge” pair in the top ten chart. But the real winner is the United States: all but 15 of the top 50 universities are American.
Academic Ranking of World Universities 2003
Institute of Higher EducationShanghai Jiao Tong University
KİTLESELEĞİTİM
ELİTEĞİTİM
BİLGİTOPLUMU
ENDÜSTRİTOPLUMU
Tüm dünyada yükseköğretime olan talep artmaktadır.
Bu talep ile ülkelerin refah düzeyi, ekonomik gelişmişliği veya yükseköğretim imkanları arasındaki ilişki zayıftır.
ÜlkeÜlkeÖğrenci Sayısı (Milyon)Öğrenci Sayısı (Milyon)
19701970 19971997
GelişmişGelişmiş 21.121.1 44.844.8
Gelişmekte OlanGelişmekte Olan 6.96.9 43.343.3
TOPLAMTOPLAM 28.028.0 88.188.1
ÜlkeÜlkeOkullaşma Oranı (%)Okullaşma Oranı (%)
19701970 19971997
GelişmişGelişmiş 26,126,1 51,151,1
Gelişmekte OlanGelişmekte Olan 2,92,9 10,310,3
ORTALAMAORTALAMA 17,417,4
Yükseköğretime olan talep, özellikle gelişmekte olan ülkelerde iş piyasasının ihtiyacından çok, sosyal statü kazanma isteği ve medyadan etkilenmektedir.
Yükseköğretim, akademik ve ekonomikten çok, politik bir konu haline dönüşmektedir.
Yükseköğretim sistemi üzerindeki baskılar giderek artmaktadır:
• Yönetim• Mali• Akademik• Sosyal• İş piyasası
Hükümetler, ulusal yükseköğretim sistemlerinde reform yapmaya zorlanmaktadır.
Reformların geciktirilmesi, gerilimin artmasına ve yükseköğretim kurumlarındaki kalitenin düşmesine neden olmaktadır.
SONUÇLAR
YÜKSEKÖĞRETİMDEKİ EĞİLİMLER
Yükseköğretim sistemleri çeşitlenmektedir.
• Devlet – Özel (Vakıf)• Üniversite – Meslek Yüksekokulu• Ulusal – Uluslararası• Araştırma - Kitlesel
Mali kaynaklar giderek çeşitlenmektedir.
Kurumların özerklik dereceleri artırılmakta ancak, daha fazla sorumluluk almaya ve hesap vermeye dayalı esnek yapıda yönetim modelleri tercih edilmeye başlanmıştır.
Kalite (müşteri güveni), giderek artan bir problem haline gelmiştir.
Türkiye’nin en önemli sorunu istihdam yaratmaktır.
İstihdam yaratma ise yükseköğretimdeki okullaşma oranı ve yükseköğretimin kalitesi ile yakından ilintilidir.
DEMOGRAFİK YAPI
Yaş GrubuYaş GrubuNüfusNüfus
20002000 20052005
14 – 1614 – 16 4.265.0004.265.000 3.908.0003.908.000
17 - 2017 - 20 5.614.0005.614.000 5.427.0005.427.000
Yükseköğretimde, 2005-2006 yılı için hedeflenen %40’lık okullaşma oranı için iki yıl içinde 390.000 ek kapasite yaratılması gerekmektedir.
En başta ülkeyi yönetenler olmak üzere hepimizin, sayısı çok fazla olan genç nüfusumuzu nasıl eğiteceğimize karar vermemiz gerekmektedir.
YÜKSEKÖĞRETİMDE REFORM KAÇINILMAZDIR!
ANCAK
REFORM ADI ALTINDA NE YAPILMAK İSTENİYOR?
Yapılmak istenen reformların iyi tanımlanmış amacı olmalı ve şu sorulara cevap aramalıdır:
Reform sonucunda hangi işler daha iyi yürüyecektir?
İşlerin daha iyi yürüdüğü nasıl ölçülecek ve ilk sonuçlar ne zaman alınacaktır?
Buna benzer değişiklikler hangi ülkelerde yapılmıştır?
LİSANS DİPLOMASININ SAĞLADIĞI OTOMATİK HAKLARIN KALDIRILMASI
Akademik unvan – Mesleki unvan ayırımı
Fakülte mezunlarına verilen otomatik haklar
ÜNİVERSİTELERİN FİNANSMANI
Kamu kaynakları
Öğrenim ücreti
Üniversitelerin kaynak yaratma etkinlikleri
Bağışlar
KAMU DESTEĞİ
Çin % 56 (2000)
Hindistan % 90 (1997)
Avustralya % 49 (2002)
Singapur % 60 (1995)
ABD % 50 (1997)
ToplumsalToplumsal KişiselKişisel
EkonomikEkonomik
Vergi gelirlerindeki artışVergi gelirlerindeki artış Üretkenlikteki artışÜretkenlikteki artış Tüketimdeki artışTüketimdeki artış İşgücü esnekliğinin artışıİşgücü esnekliğinin artışı Devletten beklenen maliDevletten beklenen mali
desteğin azalmasıdesteğin azalması
Yüksek kazanç düzeyiYüksek kazanç düzeyi İş bulmada kolaylıkİş bulmada kolaylık Yatırımda artışYatırımda artış Daha iyi çalışma koşullarıDaha iyi çalışma koşulları Kişisel/Mesleki hareketlilikKişisel/Mesleki hareketlilik
SosyalSosyal
Suç oranındaki azalmaSuç oranındaki azalma Bağış ve topluma hizmetteBağış ve topluma hizmette
artışartış Vatandaşlık bilincininVatandaşlık bilincinin
gelişmesigelişmesi Sosyal kenetlenmeSosyal kenetlenme Teknolojiye uyum sağlamaTeknolojiye uyum sağlama
ve kullanma becerisininve kullanma becerisinin
gelişmesigelişmesi
Daha sağlıklı ve uzun yaşamDaha sağlıklı ve uzun yaşam Çocuklar için daha iyi yaşamÇocuklar için daha iyi yaşam
koşullarıkoşulları Müşteri olarak daha iyi kararMüşteri olarak daha iyi karar
verebilmeverebilme Kişisel statünün yükselmesiKişisel statünün yükselmesi Daha fazla hobi ve boşDaha fazla hobi ve boş
zaman aktivitelerizaman aktiviteleri
YÜKSEKÖĞRETİMİN GETİRİLERİ
Yükseköğretim kurumlarındaki ortalama öğrenim ücretleri, toplam maliyetin % 25-30’u arasında değişmektedir.
Öğrenim ücreti, Avustralya’da (2002) toplam maliyetin % 36’sı, Çin (1997) ve ABD’de (1997) ise % 19’udur (1997).
ÖĞRENİM ÜCRETİ
İnsanlar, ucuza sunulan mal ve hizmetlere gereken özeni göstermez.
Öğrenim ücreti, öğrenci motivasyonunu artırır ve öğrenciyi bilinçli bir müşteri haline getirir.
IF YOU CANNOT GRANT FUNDS, GRANT FREEDOM
Devlet katkısının (maaşlar dahil) tek kalem olarak verildiği, üniversitelerin piyasaya hizmet satarak elde ettikleri gelirleri (öğrenim ücreti dahil) devlet katkısı ile birleştirerek, amaç ve hedefler doğrultusunda harcama kalemlerinin kendileri tarafından belirlendiği bütçe modeline geçilmesi zorunludur.
REKTÖR NASIL BELİRLENECEK?
In most countries there have been efforts to reinforce executive authority of institutional leaders. Key common elements have been a transfer of power to the Rector, Vice-Chancellor and other leading administrative figures, and a loss of authority and decision-making power on the part of traditional participatory and collegial bodies.
OECD-2003 Education Policy Analysis
SeçimSeçimFinlandiya, Fransa, Finlandiya, Fransa, Japonya, Kore, İsviçre, Japonya, Kore, İsviçre, TürkiyeTürkiye
AtamaAtama Avustralya, Hollanda, Avustralya, Hollanda, İsveç, İngiltere, ABDİsveç, İngiltere, ABD
Seçim Seçim Atama Atama Avusturya, Danimarka, Avusturya, Danimarka, NorveçNorveç
REKTÖR BELİRLENMESİ
KİM YÖNETMELİ DEĞİL, YÖNETEN NASIL DENETLENMELİ
ÖĞRETİM ÜYELİĞİ STATÜSÜNÜN YENİDEN BELİRLENMESİ
Rekabet ortamının ve teşvik mekanizmalarının oluşturulması zorunludur.
Akademik özgürlük, “kendi bildiğini okumak” değildir.
Akademik liyakat sisteminin devlet memurluğu statüsü ile yürütülmesi gerçekçi değildir.
Öğretim üyeliği mesleğini, piyasada tatminkar iş bulamayan kişilerin başvuracakları son adres olmaktan çıkarmanın yolu, öğretim üyeleri için devlet memurluğu yerine başka bir statü getirilerek performansa dayalı ücret ödenmesidir.
UNVANLARIN ÜNİVERSİTE DIŞINDA KULLANILMAMASI
Tüm unvanlar üniversiteler tarafından verilmeli ancak, bu unvanların kullanımı sadece ilgili üniversite sınırları içinde geçerli olmalıdır.
AKADEMİK DEĞERLENDİRME
GİRDİ SÜREÇ ÇIKTI
Çıktı göstergelerine dayalı mali destek politikası yaygınlık kazanmaktadır.
KALİTE
DEĞİŞİM
KUVVETLİ LİDER
AKADEMİK BAŞARISIZLIK NEDENİYLEAF KANUNU GEREKTİRMEYEN
DÜZENLEMEYE GİDİLMESİ
ÖĞRENCİ “AFFI” İLE İLGİLİ KANUNLAR
TarihTarih Kanun NoKanun No
17 Mart 198317 Mart 1983 28802880
29 Şubat 198429 Şubat 1984 29842984
25 Aralık 198525 Aralık 1985 32483248
10 Aralık 198810 Aralık 1988 35113511
29 Mayıs 199129 Mayıs 1991 37473747
21 Mayıs 199221 Mayıs 1992 38043804
6 Mayıs 19936 Mayıs 1993 39083908
7 Haziran 19957 Haziran 1995 41114111
14 Ağustos 199714 Ağustos 1997 43054305
22 Haziran 200022 Haziran 2000 45844584
AYNI ÜNİVERSİTE İÇİNDE YATAY GEÇİŞLERİN ESNEK HALE GETİRİLMESİ
LİSANS PROGRAMLARININ ESNEKHALE GETİRİLMESİ
ÖĞRETİM ÜYELERİNİN DOLAŞIMI
Eğitim-Öğretim YılıEğitim-Öğretim Yılı Öğrenci SayısıÖğrenci Sayısı
1998-19991998-1999 192.786192.786
1999-20001999-2000 134.224134.224
2000-20012000-2001 95.71895.718
2001-20022001-2002 77.38977.389
2002-20032002-2003 71.00071.000
MESLEKİ VE TEKNİK LİSE (DİN ÖĞRETİMİ)
YılYılÖğretmenÖğretmen
LisesiLisesi
İmam Hatipİmam Hatip
LisesiLisesi
19981998 2.9562.956 3.3853.385
19991999 4.2514.251 315315
20002000 4.4624.462 639639
20012001 4.5334.533 541541
20022002 5.3385.338 374374
ÖĞRETMENLİK PROGRAMLARINAYERLEŞENLER