Öğrenme Bozukluğu Ocak 2010

Ö.E.Uzm. Aysu Eroğlu

DEÜ Tıp Fak. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı

ve Hastalıkları AD

tanım nedenleri

sıklıkklinik görünüm / belirtileri

tanılamabirliktelik durumları

tedavi / eğitimyasal düzenlemeler

tanım

1896’da  İngiltere’de  Dr. Morgan14 yaşındaki Percy’nin yaşıtları kadar sağlıklı

olduğu halde sözcükleri okuyamadığını,dikte edilen yazıyı hatasız yazamadığını,

ama 785.852.017’yi hemen okuyabildiğini bildirmişbu sorunun beyinden kaynaklandığını düşünmüş ve

“kelime körlüğü” olarak isimlendirmiştir

beyin hasarı sonucuokuma, dili kullanma ve kendini ifade etme

becerilerinde kayıp ile gidenözgün nörolojik bir tablo

bunun sonradan kazanılan durum olduğu varsayılmıştır

tanımABD Ulusal Öğrenme Güçlüğü Birliği 1990(NJCLD)

dinleme, konuşma, okuma, yazma, akıl yürütme ve matematiksel hesap

yapma yeteneklerininkazanılmasında ve kullanılmasındaönemli güçlüklerle kendini gösteren

heterojen bir grup bozukluk

tanımtıbbi tanılama

DSM-IV de

zekası normal ya da normalin üstünde olan bireylerin, standart

zeka testlerinde yaş, zeka düzeyi ve aldığı eğitim göz önünde

bulundurulduğunda, okuma, yazılı anlatım ve matematik seviyesinin beklenin önemli derecede altında

olması

tanımeğitsel tanılama

çoc.ğun potansiyeli ile sergilediği performans arasında uyumsuzluğun

bulunması

tanımMİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ

dili yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma

süreçlerinin birinde veya birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuşma, okuma,

yazma, heceleme, dikkat yoğunlaştırma ya da matematiksel işlemleri yapmada yetersizlik nedeniyle bireyin eğitim

performansının ve sosyal uyumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumunu

nedenleri

kesin nedeni ?

genetik ve biyolojik etmenlere dayalı bir işlevsel

bozukluktur

bireyin yapısından kaynaklanan MSS nin işleyiş bzk. old. ve bu durumun

yaşam boyu süreceği düşünülmektedir

nedenlerigenetik geçiş

dislektik olan A-B’ların çocuklarında okuma bzk. riski normal popülasyona göre 5-12 kat ↑

→ e % 35-45 → k % 20

nedenleribeyindeki yapısal bzk.

beyindeki kökenini açıklamaya çalışan kuramlar ve bu kuramları destekleyen bir çok çalışma

beyin yapılarında morfometrik (şekil) ölçümler

→N çoc.lardan farklı bölgeler

nedenleribeyindeki işlevsel bzk.

bir çok kuram ortya atılmış

okuma bzk.nun fonolojik farkındalık sorunu oduğunu savunan kuram (Temple 2002)

bilgi işleme hızında sorun olduğunu ileri süren kuram (Tallal 1998)

görsel uyaranların işlenmesinde sorun olduğunu ileri süren kuram (Stein & Walsh 1997)

serebeller kuram (Nicolson & Fawcett 1990)

sıklık gerçek sıklık

?kabul edilmiş ortak tanım yoktanı yaklaşımlarının farklılığı

↓yaygınlık % 1-30 arasında değişir

ÖB vakalarının (ABD)% 80 okuma bzk. % 3-6 matematik bzk.% 4 yazılı anlatım bzk.

Cinsiyetler arası fark K % 6-7 E % 9

klinik görünüm / belirtileriokul öncesi dönem

gelişimsel bir sorundureğitim süreci içinde edinilmezokul önc. çoc. % 23,5 riskli (Demir 2005)tanı koymak güçöğrenme bozukluğu riski terimi kullanılır

erken tanı klinik görünüme uyan semptomlara

dayanılarak konur

klinik görünüm / belirtileriokul öncesi dönem

dil; gecikmetelaffuz güçlükleriyetersiz sözcük dağarcığıhece çevirmetemel sözcükleri karıştırma

motor beceriler; el becerilerine dayalı işlerde

isteksizlik/güçlük

Klinik görünüm / belirtileriokul öncesi dönemalgısal alan;

benzerlik/farklılık kavramlarının gelişmesinde güçlüksözel yönergeleri karıştırmayön karıştırmasınıflandırma, gruplama, sıralama güçlüğü

dikkat-hareket;aşırı hareketlilikoyunu sürdürmede

güçlükplan yapamamakoordinasyon

sorunlarıdiğer alanlar;

rutini izlemede güçlükrenk, sayı, zıtlık kavramlarını öğrenmede güçlükel tercihinde gecikme

klinik görünüm / belirtileriokul dönemizeka;

normal / normal ↑

akademik başarı;↓bazı derslerde başarılı iken bazılarında başarısızdır

okuma bec.;harf karıştırmases/harf ilişkisi kuramamasözcük/hece/harf atlama, ekleme, uydurmaokuduğunu anlama ve anlatmada zorluk

klinik görünüm / belirtileriokul dönemi

yazma becerisi;okunaksız, yavaşters yazma, karıştırma, atlama, ekleme,

uygunsuz hece bölme, boşluk bırakmama.

aritmetik beceriler;sayı kavramını anlayamaz, saati öğrenmede

güçlük, eldeleri unutma, işleme soldan başlama, vb.

sıraya koyma becerisi;belli bir sırada yapması gereken işleri karıştırır / öğrenemez

algı sorunları;görsel, işitsel, dokunsal algılama /

ayrımlaştırmada güçlük

klinik görünüm / belirtileriokul dönemi

dikkat- hareket sorunları;kısa süreli dikkat, odaklanamama

sosyal – duygusal sorunlar;çocuksu, çabuk sinirlenme,

eleştiriye toleransı az, jest ve mimikleri anlamada zorluk, duyguları ifade edememe, uyum sorunları, somatik yakınmalar

çalışma alışkanlığı;ödevleri almama/ yapmama,

yavaş ve verimsiz çalışma

Klinik görünüm / belirtileri

ÖB olan çocuk ve gençler bu özelliklerin hepsini

taşımayabilir

Farklı sayı ve yoğunlukta belirti gösterebilirler

tanılama

standart tanılama araçları Øklinik gözlemaile-öğrt. gözlemleripsilometrik testler

WISC-R: Zeka testi. Değişmezlik taşırGesell Gelişim Figürleri: görsel algı, ayrımlaştırma,

bütünleştirme, ince motor becerilerindeki sorun alanlarını değerlendirir

Bender Gestalt Testi: Geometrik figürlerden oluşur. ÖB ve organisiteyi ayırt etmede kullanılır. Bütünleştirme, döndürme, birleştirme, duramama, şeklin bozulması gibi hata türleri var.

Sağ-Sol Dominans (Head) TestiHarris Lateralleşme Testi: Sağda solda çapraz ya da

belirsiz dominans belirleniyorGörsel-İşitsel Sayı Dizileri Testi (GİSD-A): Özgül

öğrenme güçlüğünü tanılamak için Koppitz geliştirmişOkuma-Yazma-matemetik Becerisi İncelemesi

tanılama

ayrıcı tanı

özellikle MR, nörolojik bozukluk, DEHB, iletişimsel bozukluklar ve diğer davranışsal bozukluklar gözden geçirilmelidir. Ayrıca, duyusal problemler, okul ortamı uygunsuzluğu, kültürel faktörler, çevresel yoksunluklar ayırt edilmelidir.

medikal incelemeler: işitme testi, göz muayenesi, EEG, Tiroid hormonları, Fe, kurşun, çinko

1. Okuma Bozukluğu2. Matematik Bozukluğu3. Yazılı Anlatım Bozukluğu ve 4. BTA Öğrenme Bozukluğu

birliktelik durumları

okul başarısızlığı psikiyatrik bozukluk riskini çok artırmaktadır

hem içe yönelim boz, hem dışa vurum bozuklukları oldukça

yüksektir(Willcutt 2000)

klinik çalışmalarda oran % 66,2

birliktelik durumları

Okul başarısızlığı % 90Düşük benlik saygısı %65

Karşı gel- karşıt olm. %60Davranım boz. %45

Antisosy. Öz. Suç işl. %25Anksiyete boz. %30

M.Depresyon %30Somatizasyon Boz. %25-35

Uyku Bozuklukları %30Enür. Enkopr. %10-20

Motor Koord.Ger.%30-60Sosyal Gel.Ger. %50

DEHB %30-50

tedavi / eğitim

normal ya da normalin üzerinde zekaya sahip oldukları halde

zihinsel özürlüler kadar şanslı değiller

tedavi / eğitim

ÖZEL EĞİTİM

MR verilen özel eğitimden farklı bu alanda uzmanlaşmış kişiler

tarafından verilmeli

tedavi / eğitim

amaç

yetersizlik alanlarını güçlendirmek

tedavi / eğitim

yararlanılabilecek çeşitli programlar

      - Kephart’ın algısal-motor programı      - Getman’ın görsel-motor programı      - Frostig görsel algı  programı      - Peabody dil programı      - Piaget bilişsel gelişim kuramı      - Vallet’in gelişimsel eğitim programı      - Kognitif-Davranışçı teknikler      - Bilgisayar Programları (Cognitive Rehabilitation)      - Biofeedback - Rahatlama teknikleri      - Duygusal Eğitim (Emotional Education)      - Konuşma terapisi      - Problem Çözme Becerisini Geliştirme Teknikleri      - Aile terapisidir.

Kephart'ın algısal-motoreğitim modeli

öğrenmenin temelinde motor beceriler yatar

ince-kaba motor, görsel-işitsel algı, beden imajının geliştirilmesine

önem veren bir yaklaşımdır

yürüme tahtası, denge tahtası, ritmik hareketleri önerir

Getman'ın eğitim programı

gelişimci görüşe dayanırdoğuştan olan reflekslerin önemini vurgular

algısal gelişimin üzerine biliş ve soyut işlemler gelişir ve entellektüel olgunluğa

erişilir

genel koordinasyon, denge, el-göz koordinasyonu, göz hareketleri, şekil

tanıma, görsel hafıza egzersizleri

Frostig eğitimsel terapi yaklaşımı

görsel algıya önem verir

algısal becerilerin otomatikleşebilmesi için sürekli tekrarlanması gerekir

okumayı öğrenmek için harflerle sesler arasındaki bağlantıya odaklanır

Piaget'nin bilişsel gelişim kuramı

çocuklar belirli/sıralı aşamalardan geçerek "algılama" yoluyla öğrenirler

ilk sesler okuma bec. için atılan adım

5 y. bir çocuk 12 resimden 9'unda benzerlik ve farklılıkları

algılayabilmelidir. İpuçlarına rağmen beceremiyorsa ÖB açısından riskte

anlamına gelir(Gang 1983)

duyulara dayanan akademik terapi

görsel, işitsel, kinestetik duyulara dayanan pedagojik yaklaşımdır

çocuk bir harfi görür, adını duyar, söylerken parmağıyla üzerinden

gider, söyleyerek yazarbu teknikle okuma-yazma eğitimi

beraber yapılır 

psikopedagojik yaklaşım

her çocuğun ihtiyacı doğrultusunda travmatik olmayan öğrenme

deneyimi sağlamak

tanı ve değerlendirmeden elde edilen bilgilerle oluşturulan özel

eğitim programları

metakognitif yaklaşım

“düşünmeyi düşünmek”

öğrenme sürecinde bilişsel işlevlerinin farkında olmayı

öğretme

her yaklaşımın kuvvetli ve zayıf yönleri tanı ve değerlendirmeden elde edilen

bilgilerle oluşturulan özel eğitim programları uygulanır

program bireyselleştirilmiş  olmalıdır her vakanın  gereksinimine göre farklı

yaklaşımlardan yararlanılır

Ç.ğun gereksinimleri doğrultusunda

eklektik bir yaklaşım daha yararlı

YASAL DÜZENLEMELER

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ KISIMGenel Hükümler

Özel Öğrenme Güçlüğü dili yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi

alma süreçlerinin birinde veya birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuşma, okuma, yazma, heceleme,

dikkat yoğunlaştırma ya da matematiksel işlemleri yapmada

yetersizlik nedeniyle bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun

olumsuz yönde etkilenmesi durumunu

yasal düzenlemeler

Bu bireylerin zorluklarını ortadan kaldırılması amacıyla 06.06.1997 tarihli

ve mükerrer 23011 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde

Kararname hazırlanmış ve bu kararname doğrultusunda düzenlenen Milli Eğitim

Bakanlığı Özel Eğitim hizmetleri Yönetmeliği de 18.01.2000 tarihli ve

mükerrer 23937 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir

yasal düzenlemeler

sorununa sahip bireylere ait eğitimin şeklini açıklanmış. Devam ettikleri

okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili hükümlerine göre değerlendirilir.

ancak bireysel ve gelişim özellikleri dikkate alınarak, sınavlarda gerekli önlemler

alınır ve düzenlemeler yapılır…

yasal düzenlemeler

DEHB / ÖB olan çoc.larözel statüde

yani ayrı bir odada ayrı bir gözetmen eşliğinde

girebiliyor

yasal düzenlemeler

ÖB olan çoc.lar okuma hızı düşük ise

soruları okumaları için düzgün diksiyonlu

okutman verilecek

yasal düzenlemeler

bu ayrıcalıktan yararlanabilmek için

çocuğun sorununun ne olduğunun belirten bir rapor

Ali 1997Başvuru 2003Yakınması: sürekli düşme,

annesini başkalarıyla konuşturmama, inadı geçene kadar ağlama

Psk. mua. Hareketlilik +Dikkat N Keyfiyetçi, tutturucu, engellenme

eşiği ↓ ilgiyi üzerine çekmek istiyorBilişsel yetiler: bilinç, yönelim,

dikkat, bellek, algılama, yargılama, soyut düşünme, gerçeği değerlendirme N, ZEKA ? ↓

Benlik kavramı ↓

Konuşmanın anlaşılırlığı ↓Hareketli, salyası akıyor, İMB de

belirgin güçlük (kitap sayfası çeviremiyor, düğme ilikleyemiyor), sağ/sol Ø, kurallara uymuyor

Okuma: anlama, anlatma, sıralama, konu bütünlüğünü koruma N

OKUDUĞU ANLAŞILMIYOR

?

2004

UZUN ve SIK ARALIKLARLA ÇALIŞMA

20052005

13.09.20013.09.20077

  NASIL ÖĞRENİYORUZ ?

teşekkür ederim

Özgül öğrenme güçlüğü bilginin kazanılması ve işlenmesinde ortaya çıkan bir sorundur.

sınıflandırmasınıflandırma

Bilgi İşlem Modeli (Information Bilgi İşlem Modeli (Information Processing) Silver 1989-1996Processing) Silver 1989-1996

Linguistler Linguistler

Hemisfer fonksiyonlarına göre Hemisfer fonksiyonlarına göre (Bakker)(Bakker)

sınıflandırma sınıflandırma bilgi işlem modeli (information bilgi işlem modeli (information processing) Silver 1989-1996processing) Silver 1989-1996

İNPUT İNPUT bilginin algılanması ve beyne bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesikaydedilmesi

ENTEGRASYONENTEGRASYON bilgi bellekte var olan diğer bilgi bellekte var olan diğer bilgilerle ilişkilendirilirbilgilerle ilişkilendirilir

BELLEKBELLEK bilgi depolanır ve gerektiğinde bilgi depolanır ve gerektiğinde geri çağrılırgeri çağrılır

ÇIKTIÇIKTI çağrılan bilgi dışarıda kullanılırçağrılan bilgi dışarıda kullanılır

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)

görsel algı bzk. görsel algı bzk. 1. şekil-pozisyon algısındaki bozukluk 1. şekil-pozisyon algısındaki bozukluk

gördüğü şeyin şekil ve pozisyonunu algılamada gördüğü şeyin şekil ve pozisyonunu algılamada güçlükgüçlük

harfleri ters yada dönmüş olarak algılayabilirharfleri ters yada dönmüş olarak algılayabilir e-a, E-3, M-W, b-d-p, g-ğ, s-ş, i-ı, u-v, 6-9-g, c-çe-a, E-3, M-W, b-d-p, g-ğ, s-ş, i-ı, u-v, 6-9-g, c-ç sözcükleri ters çevirirsözcükleri ters çevirir koç-çok, ev-ve, soba-sopa, depo-debo, sepet-zebetkoç-çok, ev-ve, soba-sopa, depo-debo, sepet-zebet

okula başladıklarında şekil-pozisyon algılama okula başladıklarında şekil-pozisyon algılama olgunluğuna ulaşmış sayılırlarolgunluğuna ulaşmış sayılırlar

ikinci sınıfın birinci döneminden itibaren bu sorunların ikinci sınıfın birinci döneminden itibaren bu sorunların görülmemesi gerekirgörülmemesi gerekir

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)

görsel algı bzk.görsel algı bzk.2. şekil-zemin algısındaki bozukluk2. şekil-zemin algısındaki bozukluk

bir bütünün önemli olan bir parçasına odaklaşmada bir bütünün önemli olan bir parçasına odaklaşmada zorluklara neden olur zorluklara neden olur

okuma bu beceri ile ilgilidirokuma bu beceri ile ilgilidir söz dizilerine odaklaşmayısöz dizilerine odaklaşmayı soldan sağa ve satır satır izlemeyi soldan sağa ve satır satır izlemeyi

okumada okumada satır atlamasatır atlama satır tekrarlamasatır tekrarlama

sözcük atlama sözcük atlama

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)

görsel algı bzk.görsel algı bzk.3. uzaklık-derinlik-boyut algılamada 3. uzaklık-derinlik-boyut algılamada

bozuklukbozukluk mekanda pozisyonlarını algılamada mekanda pozisyonlarını algılamada sağ-sol ayırt etmedesağ-sol ayırt etmede derinliği kestirebilmektederinliği kestirebilmekte

eşyalara çarpar, sandalyeden düşer, top eşyalara çarpar, sandalyeden düşer, top yakalamak, yap-boz yerleştirmek, şekilleri yakalamak, yap-boz yerleştirmek, şekilleri

eşleştirmek, belirli bir şeklin benzerini eşleştirmek, belirli bir şeklin benzerini bulmak bu çocuklar için güç işlerdir bulmak bu çocuklar için güç işlerdir

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne

kaydedilmesi)kaydedilmesi) işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.1. işitilen seslerin yanlış algılanması1. işitilen seslerin yanlış algılanması

duyulan sesleri yanlış algılamaduyulan sesleri yanlış algılama benzer sesler arasındaki farklılıkları ayırt benzer sesler arasındaki farklılıkları ayırt edememe edememe

““m, n”, “m, b” “f, v”, “b, p”, “a, ı”, “t, d”, ”f, h”, m, n”, “m, b” “f, v”, “b, p”, “a, ı”, “t, d”, ”f, h”, “k, p” “k, p” sonuçtasonuçta

dipten-tipten-dikten-tipten / badem-madem, dipten-tipten-dikten-tipten / badem-madem, damdan-dandandamdan-dandan

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)

işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.2. işitsel figür-zemin ayırt etme güçlüğü2. işitsel figür-zemin ayırt etme güçlüğü

aynı anda işitilen farklı seslerden birine aynı anda işitilen farklı seslerden birine odaklanma güçlüğüodaklanma güçlüğü

farklı seslerin figür-zemin ayırımını yapmakta farklı seslerin figür-zemin ayırımını yapmakta güçlükgüçlük

tv seyrederken seslenince bakmaz, duyduğu kapı tv seyrederken seslenince bakmaz, duyduğu kapı yada telefon sesinin bulunduğu mekandan mı yada telefon sesinin bulunduğu mekandan mı

yoksa tv’den mi geldiğini ayıt edemezyoksa tv’den mi geldiğini ayıt edemez

gürültülü bir sınıfta öğretmenin söylediklerine gürültülü bir sınıfta öğretmenin söylediklerine odaklanamaz ve sanki dinlemiyormuş gibi görünürodaklanamaz ve sanki dinlemiyormuş gibi görünür

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)

işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.3. işitsel algıda kopukluk (auditory lag)3. işitsel algıda kopukluk (auditory lag)

art arda söylenen mesajların bir kısmını art arda söylenen mesajların bir kısmını kaçırabilir, algılayamazkaçırabilir, algılayamaz

35. sayfayı aç 8. soruyu yap 35. sayfayı aç 8. soruyu yap sayfayı açıp sayfayı açıp beklerbekler

uzun komutlar verildiğinde bir kısmını yapamazuzun komutlar verildiğinde bir kısmını yapamaz

odana git, arkadaşına telefon edip ödevlerini al odana git, arkadaşına telefon edip ödevlerini al ve kitaplarınla birlikte buraya gel ve kitaplarınla birlikte buraya gel mesajın bir mesajın bir

kısmını duyar yerine getirirkısmını duyar yerine getirir

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)

işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.4. işitsel işleme sorunları 4. işitsel işleme sorunları

işitsel uyarıları normal kişiler kadar işitsel uyarıları normal kişiler kadar hızlı işlemede zorlukhızlı işlemede zorluk

kendilerine söylenenleri anlamaları için kendilerine söylenenleri anlamaları için normal bireylere göre biraz daha uzun normal bireylere göre biraz daha uzun süre düşünmeleri gerekirsüre düşünmeleri gerekir

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)

dokunsal algı bzk.dokunsal algı bzk.

gözleri kapalıyken dokunma gözleri kapalıyken dokunma duyusu yardımıyla nesneleri duyusu yardımıyla nesneleri tanımlayamaztanımlayamaz

eline verilen oyuncağın ne olduğunu eline verilen oyuncağın ne olduğunu anlayamaz, avucuna yazılan sayı anlayamaz, avucuna yazılan sayı ve yazıyı tanımlamakta güçlük ve yazıyı tanımlamakta güçlük

çekerçeker

sınıflandırma / bilgi işlem modelisınıflandırma / bilgi işlem modelibütünleme sorunları bütünleme sorunları ((diğer bilgilerle diğer bilgilerle ilişkilendirilir)ilişkilendirilir)

1. sıraya koyma sorunu1. sıraya koyma sorunu kelimenin harflerini sırayla tek tek kelimenin harflerini sırayla tek tek

söylemesi istendiğinde karışık bir sırada söylemesi istendiğinde karışık bir sırada söylerler söylerler

bir metni anlatırken önce ortasını, sonra bir metni anlatırken önce ortasını, sonra başını, sonra sonunu anlatırbaşını, sonra sonunu anlatır

bir diziyi sırayla öğrenebilirbir diziyi sırayla öğrenebilir bir parçasını bir parçasını tek başına bilemeztek başına bilemez

günleri tersten söylemekte zorlanırgünleri tersten söylemekte zorlanır önce-sonra, dün-yarın gibi kavramları önce-sonra, dün-yarın gibi kavramları

karıştırırkarıştırır 3x9 sorulduğunda söyleyemez3x9 sorulduğunda söyleyemez

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bütünleme sorunlarıbütünleme sorunları ((diğer bilgilerle diğer bilgilerle ilişkilendirilir)ilişkilendirilir)

2. soyutlama sorunu2. soyutlama sorunu

temel zihinsel bir işlemdir temel zihinsel bir işlemdir

ÖÖB gözlenmezÖÖB gözlenmez

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bütünleme sorunları bütünleme sorunları ((diğer bilgilerle diğer bilgilerle ilişkilendirilir)ilişkilendirilir)

3. organizasyon sorunu 3. organizasyon sorunu uyaran anlamlı bilgi haline geldikten sonra uyaran anlamlı bilgi haline geldikten sonra

gruplandırılırgruplandırılır önceden edinilen bilgilerle bağlantıları önceden edinilen bilgilerle bağlantıları

kurulurkurulur

yaşamı düzenli değildiryaşamı düzenli değildir defteri, masası, odası dağınıktır, eşyalarını defteri, masası, odası dağınıktır, eşyalarını kaybeder, bir şeyleri unutur, üzerine aldığı kaybeder, bir şeyleri unutur, üzerine aldığı işleri düzenleyemez, nereden başlayacağını işleri düzenleyemez, nereden başlayacağını

bilemez ve zamanı ayarlamakta güçlük bilemez ve zamanı ayarlamakta güçlük çekerçeker

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bellek sorunları bellek sorunları ((depolanır ve geri çağrılır)depolanır ve geri çağrılır)

kısa süreli bellek sorunukısa süreli bellek sorunu

kısa süreli bellek sorunu daha sık kısa süreli bellek sorunu daha sık gözlenirgözlenir

normal çocukların üç-beş tekrarla normal çocukların üç-beş tekrarla öğrenebildiklerini bu çocuklar daha öğrenebildiklerini bu çocuklar daha

fazla tekrarla öğrenebilirlerfazla tekrarla öğrenebilirler

işitsel, görsel ya da her iki alanda olabilirişitsel, görsel ya da her iki alanda olabilir

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bellek sorunları bellek sorunları ((depolanır ve geri çağrılır)depolanır ve geri çağrılır)

uzun süreli bellek sorunuuzun süreli bellek sorunu

belirgin bir sorun yokturbelirgin bir sorun yoktur

geçmiş olayları rahatlıkla geçmiş olayları rahatlıkla hatırlayabilirlerhatırlayabilirler

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli çıktı sorunları çıktı sorunları (kullanma)(kullanma)

öğrenilen bilgileröğrenilen bilgiler

kelimeler aracılığıyla (konuşma)kelimeler aracılığıyla (konuşma)

ince kas faaliyetleriyle (yazma-çizme)ince kas faaliyetleriyle (yazma-çizme)

motor aktivitelerle (diğer davranışlar)motor aktivitelerle (diğer davranışlar)

ifade edilirifade edilir

ÖÖB de bu aşamalarda da sorun ÖÖB de bu aşamalarda da sorun olabilirolabilir

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli çıktı sorunları çıktı sorunları (kullanma)(kullanma)

1. dil sorunu1. dil sorunu

iletişim alanında kullanılan iki dil iletişim alanında kullanılan iki dil formuformu

kendiliğinden (spontan) konuşmakendiliğinden (spontan) konuşma

koşula uygun konuşmakoşula uygun konuşma

sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli çıktı sorunları çıktı sorunları (kullanma)(kullanma)

2. motor beceriler2. motor beceriler

KMBKMByüzme, yüzme, bisiklete binme, ip atlama, topa binme, ip atlama, topa

vurma, tırmanma vurma, tırmanma beceriksizdir beceriksizdirİMBİMBoöd:çatal kaşık kullanma, düğme açma-oöd:çatal kaşık kullanma, düğme açma-

kapama, makas kullanma, resim yapma kapama, makas kullanma, resim yapma gibi işlerde zorlama gibi işlerde zorlama

od:yazı yazmada güçlük, çok yavaş yada od:yazı yazmada güçlük, çok yavaş yada bozuk yazma, kalemi çok sıkı yada bozuk yazma, kalemi çok sıkı yada gevşek tutmagevşek tutma

sınıflandırma sınıflandırma dil bilimciler (linguistler)dil bilimciler (linguistler)

ses ve konuşma bozukluklarıyla ses ve konuşma bozukluklarıyla ilgili görüş ve yaklaşımlar ilgili görüş ve yaklaşımlar getirmişlergetirmişler

ÖÖB nin 3 grupta incelenmesi ÖÖB nin 3 grupta incelenmesi gerektiği söylerlergerektiği söylerler

1.1. disfonetik disleksidisfonetik disleksi 2.2. disidetik disleksidisidetik disleksi3.3. karma tipkarma tip

sınıflandırma / dil bilimciler sınıflandırma / dil bilimciler

disfonetik disleksidisfonetik disleksi LibermanLiberman

fonetik bzk. olan çocuklar bu grupta yer fonetik bzk. olan çocuklar bu grupta yer alıralır

işitsel kavrama ve ayırt etme becerileri işitsel kavrama ve ayırt etme becerileri zayıftır zayıftır

dil ve sözlü ifade alanında güçlük dil ve sözlü ifade alanında güçlük çekerlerçekerler

sözcüklerin fonetik ayrımını yapamazlarsözcüklerin fonetik ayrımını yapamazlar

sınıflandırma / dil bilimciler sınıflandırma / dil bilimciler disidetik disleksidisidetik disleksi

zihinde canlandırma yetenekleri zihinde canlandırma yetenekleri bozukbozuk

harflerin, sembollerin görsel-harflerin, sembollerin görsel-

mekansal analizini ve mekansal analizini ve ayrımlaştırmayı yapamazlarayrımlaştırmayı yapamazlar

harflerin sırasını karıştırır, ters harflerin sırasını karıştırır, ters çevirir, günleri, ayları sırayla çevirir, günleri, ayları sırayla söylemede zorlanırsöylemede zorlanır

sınıflandırma / dil bilimciler sınıflandırma / dil bilimciler karma tipkarma tip

her iki gruptaki özellikleri taşırlarher iki gruptaki özellikleri taşırlar

sınıflandırma / dil bilimcilersınıflandırma / dil bilimciler

işitsel-konuşma (dil) grubuişitsel-konuşma (dil) grubusözel alanda güçlük çeken çocuklarsözel alanda güçlük çeken çocuklarsorulara yanıt verme, isimlendirme, sorulara yanıt verme, isimlendirme,

tanımlamaları zorlukla yaparlartanımlamaları zorlukla yaparlar

görsel-uzamsal grupgörsel-uzamsal grup daha çok görsel ve uzaysal algıya daha çok görsel ve uzaysal algıya

ilişkin sorun yaşarlarilişkin sorun yaşarlar

sınıflandırma sınıflandırma hemisfer fonksiyonlarına göre / hemisfer fonksiyonlarına göre / BakkerBakker

Sol Hemisfer Fonksiyon BozukluğuSol Hemisfer Fonksiyon Bozukluğu

okuma güçlükleri bu grupta değerlendirilir okuma güçlükleri bu grupta değerlendirilir

yavaş okuma yada hızlı okuyup harf yavaş okuma yada hızlı okuyup harf

atlama-değiştirme-ekleme türünden hatalaratlama-değiştirme-ekleme türünden hatalar

Sağ Hemisfer Fonksiyon BozukluğuSağ Hemisfer Fonksiyon Bozukluğu

görsel algı kusurları olan çocuklardaki görsel algı kusurları olan çocuklardaki okuma güçlüklerini ifade ederokuma güçlüklerini ifade eder

okurken yavaş. eksik ve tekrarlama hataları okurken yavaş. eksik ve tekrarlama hataları