MEUNARODNO POSLOVNO PRAVO

1. POJAM I PREDMET MEUNARODNOG POSLOVNOG PRAVA ( MPP )Meunarodno poslovno pravo predstavlja skup pravnih pravila kojima se reguliu meunarodni ekonomski odnosi. Predmet meunarodnog poslovnog prava i njegovog izuavanja su i meunarodne i privredne i ekonomske organizacije, kako one koje su opteg karaktera, tako i one koje su regionalnog karaktera. Pored toga, predmet izuavanja su i privredne organizacije jedne drave koje se kao subjekti javljaju u meunarodnim poslovnim odnosima.

2. IZVORI MEUNARODNOG POSLOVNOG PRAVAPostoji itava lepeza izvora meunarodnog poslovnog prava.a) Izvori koji potiu iz meunarodnog javnog prava-u ove izvore spadaju:-Meunarodni ugovori-radi se o dvostranim ili viestranim ugovorima koji se u pravu nazivaju i konvencijama. Dvostrane konvencije iz oblasti meunarodnog poslovnog prava nazivaju se bilateralnim konvencijama i njih najee zakljuuju iz oblasti meunarodnog poslovnog prava, meunarodnih ekonomskih odnosa, odreena drava sa drugom dravom, reguliui meusobne ekonomske i privredne odnose. Za MPP svakako su znaajni multilateralni ili viestrani sporazum i konvencije koje zakljuuju vie drava meusobno, kao to je to bio opti sporazum o carinama i trgovini ( GATT ).- Meunarodno obiajno pravo;- Kodifikovana pravila;- Opti pravni principi u meunarodnom pravu.b) Izvori koji potiu iz meunarodnog privatnog prava-MPP regulie odnose pravnih i fizikih lica, kao odnose sa graansko-pravnim stranim elementom, ali i odnose koji se odnose na MPP ( privredno ).c) Izvori domaeg prava-domae pravo, kao i domae zakonodavstvo stvara opte okvire kojima se reguliu odreeni ekonomski odnosi sa inostranstvom.d) Izvori prava koji reguliu meunarodne poslovne operacije- u ove izvore prava mogu se istai oni izvori koji reguliu meunarodni robni promet i usluga, a koji su vrlo raznoliki.e) Autonomno meunarodno trgovinsko pravo.f) Drugi izvori meunarodnog poslovnog prava.g) Arbitrana praksa i praksa nacionalnih sudova.

3. NAELA MEUNARODNOG POSLOVNOG PRAVAMnogi opti principi meunarodnog poslovnog prava primjenjuju se i na meunarodne privredne odnose jer se esto radi o opte prihvaenim principima. Radi se o sledeim principima-naelima:1) nezavisnost drava2) slobode opstanka drava i njihovog postojanja3) ravnopravnost drava4) odgovornost za priinjenu tetu i obaveze naknade te tete5) dobrovoljnost6) nemjeanje u unutranje odnose drave7) teritorijalni integritet8) uzajamne pogodnosti odnosno reciprocitet

U naela MP mogla bi se istai i naela slobodne trgovine, naelo slobode saobraaja i naelo slobode transfera dobiti, vrijednosti novca. Naelo slobode trgovine ono oznaava slobodan uvoz i izvoz roba, kao i otvorenu meunarodnu trgovinu bez mnogih ogranienja i zabrana. Slobodna trgovina oznaava i slobodno formiranje cijena, bez ikakvih uplitanja sa strane, ogranienja od strane drave. Naelo slobode saobraaja i slobode plovidbe ima za cilj da se sloboda transporta i plovidbe na meunarodnim relacijama odvija slobodno. Sloboda suvozemnih i vazdunih komunikacija kod vazdune plovidbe, polazi se od principa da je vazduni prostor slobodan i da je on kao takav za opte dobro. Naelo slobode transfera novca, novane vrijednosti i dobiti sloboda transfera novca odnosno dobiti prati slobodu trgovine. Principi naelo najpovlaenije nacije pod ovim naelom se podrazumijeva unoenje u meunarodni ugovor odredbi, da e svaka strana ugovornica ( drava ) priznati drugoj strani ugovornici ( dravi ) u odreenoj oblasti uzajamna prava, povlastice i olakice, koje je ona dala ili e u budunosti dati bilo kojoj treoj dravi. Naelo reciprociteta odnosno uzajamnosti ponaanje drava ugovornica, tako to jedna ugovorna strana daje odreenu pogodnost, povlasticu, da bi od druge ugovorene strane dobila odgovarajuu pogodnost, povlasticu. Minimalni sistem minimalna pravila predstavljaju skup pravila, tj.njihov minimum koji odreena drava mora da obezbijedi stranim privrednim subjektima. Naelo nacionalnog tretmana izjednaavanje stranih subjekata sa domaim privrednim subjektima.

4. PRINCIPI MEUNARODNOG POSLOVANJA

-Princip najpovlaenije nacije- podrazumijeva unoenje u ugovor o meunarodnom poslovanju odredbe, shodno kojoj e ugovorne strane uzajamno priznati, u ugovorom odreenoj oblasti prava, povlastice i olakice koje su od bilo koje ugovorne strane date ili e biti date bilo kojoj treoj strani. Klauzula najpovlaenije nacije, po pravilu, daje se prilikom regulisanja odnosa izmeu drava, kao subjekata meunarodnog poslovanja, ali i efektivnih nosioca suverene vlasti na njihovoj teritoriji. Osnovni cilj odobravanja ovog principa je nastojanje da se sprijei privredna diskriminacija i ima za tenju uspostavljanje jednakih uslova privreivanja u irim, pa ak i u globalnim okvirima. Princip najpovlaenije nacije proizilazi iz bilateralnih ugovora i predstavlja vid slobodno manifestvovanih dobrih privrednih, ali i politikih odnosa koji postoje izmeu tih drava. Primjena ovog principa je ograniena, odnosno sasvim iskljuena. U tim sluajevima nije mogue ugovarati primjenu ovog principa. To su sledei sluajevi: a) pogranini ili malogranini promet; b) postojanje carinske unije; i c) suprotnost domaem odnosno meunarodnom javnom poretku.

-Princip nacionalnog tretmana-po ovom principu, drava stranim privrednih subjektima koji posluju u njoj obezbjeuje isti poloaj koji obezbjeuje i domaim privrednim subjektima. Primjena principa nacionalnog tretmana moe se predvidjeti ugovorom izmeu dve drave, ali je mogue da ga drava primjenjuje i jednostrano, bez ugovorne obaveze. Posljedice koje ovaj princip ima za strane uesnike u privrednom ivotu mogu da budu razliite.

-Princip reciprociteta-odnosno uzajamnosti predstavlja jedan od osnovnih principa meunarodnih odnosa i u sebi sadri pretpostavku istih prava i pravnog statusa subjekata koji stupaju u taj odnos. Ovaj princip za svoju sadrinu ima identino postupanje od strane subjekata meunarodnog poslovanja u njihovim meusobnim privrednim odnosima. Primjena principa reciprociteta moe biti ugovorena ili jednostrano utvrena.

-Princip preferencijalnog tretmana-u meunarodnom poslovanju podrazumijeva uvoenje razliitog tretmana subjekata meunarodnog poslovanja, zavisno od njihove nacionalne pripadnosti. Na osnovu ovog principa obezbjeuje se povlaeni poloaj privrednih subjekata iz odreene drave, prilikom poslovanja na teritoriji drave koja ga je odobrila. Preferencijalni princip ogleda se u nizu pogodnosti, povlaenog tretmana, snienja stopa carinske tarife, oslobaanja od plaanja carine, manjeg poreskog i uopte fiskalnog optereenja, povoljnijeg reima spoljnotrgovinske razmjene dobara i usluga i dr., kojima se omoguavaju povoljniji uslovi poslovanja privrednim subjektima iz odreene drave u odnosu na ostale strane subjekte privreivanja.

5. DRAVA KAO SUBJEKT MEUNARODNOG POSLOVNOG PRAVADrave su prvi i osnovni subjekti meunarodnog poslovanja. Kada se govori o dravama, kao osnovnim subjektima meunarodnog poslovanja, potrebno je posebno istai njihovu osobinu priznanja ex iure proprio ( po sopstvenom pravu ) statusa subjekta meunarodnog poslovanja, to konkretno znai da one same imaju mo sopstvenog ustanovljenja kao subjekta meunarodnog poslovanja, kao i da posjeduju kreativnu sposobnosti stvaranja ostalih subjekata meunarodnog poslovanja. Drave su subjekti sa najveom mjerom meunarodne pravne i shodno tome poslovne sposobnosti. Njihovom voljom je stvoren meunarodno pravni poredak, kao okvir meunarodnog poslovanja, te svi ostali subjekti uzimaju uee u tom poslovanju srazmjerno mjeri koja odgovara ulozi i funkcijama drave, kao osnovnog subjekta meunarodnih odnosa.

6. ORGANIZACIJA UJEDINJENIH NACIJA ( OUN )Organizacija ujedinjenih nacija ( OUN ) ili krae Ujedinjeni nacije ( UN ) je meunarodna organizacija koja se deklarie kao globalno udruenje vlada koje sarauju na polju meunarodnog prava, globalne bezbjednosti, ekonomskog razvoja i socijalne jednakosti . Osnovana je 1945.godine od strane 51 drave, ukinuvi Drutvo ( Ligu ) naroda. Od 2011.godine, 193 zemlje su lanice UN-a, ukljuujui sve meunarodno priznate nacije, osim Vatikana ( koji je odbio lanstvo, i ima status posmatraa ), Kukovih ostrva, Palestine ( koja ima status de facto drave, ali jo nije pravno priznata ), Nijuea ( ijom spoljnom politikom rukovodi vlada Novog Zelanda ). Palestina i Vatikan imaju parlamentarne posmatrake misije pri UN. Iz svog sjedita u Njujorku, zemlje lanice UN i njene specijalizovane agencije upravljaju i odluuju o administrativnim pitanjima na redovnim sastancima koji se odravaju svake godine. Organizacija je podjeljena na administrativna tijela, kao to su Generalna skuptina UN, Savjet bezbjednosti UN, Ekonomski i socijalni savjet UN, Starateljski savjet Organizacije UN, Sekretarijat UN i Meunarodni sud pravde, kao i tijela koja se bave upravljanjem svim ostalim agencijama UN, kao to je npr. UNICEF.Sistem UN se finansira na dva naina:oporezivanjem i dobrovoljnim prilozima zemalja lanica. Regularni dvogodinji budet UN i njenih agencija finansira se oporezivanjem. Na Generalnom zasjedanju odreuje se budet i odluuje poret za svaku lanicu.

7. OPTI SPORAZUM O CARINI I TRGOVINI ( GATT )GATT je stupio na snagu 1.januara 1948.godine i bilo je predvieno da predstavlja samo privremeno, prelazno rjeenje za regulisanje meunarodne trgovine na multilateralnom nivou, sve do stupanja na snagu pravila Meunarodne trgovinske organizacije. U prvoj rundi pregovora, dakle u procesu formiranja GATT-a, ostvareno je 45.000 carinskih koncesija, koje su obuhvatale 10 milijardi dolara, odnosno vrijednost oko jedne petine tadanje svjetske trgovine. Do osnivanja Svjetske trgovinske organizacije ( World Trade Organisation-WTO ) 1995.godine, GATT je ostao jedini multilateralni instrument koji regulie meunarodnu trgovinu. GATT je meudravi ugovor koji regulie oblast meudravne trgovinske saradnje. Formulisani su ciljevi osnivanja GATT-a. To su: podizanje ivotnog standarda, obezbjeivanje pune zaposlenosti, obezbjeivanje rastueg realnog dohotka i efektivne tranje, poveanje upotrebe resursa, proirenje proizvodnje i razmjene dobara. Da bi se to ostvarilo uloga je GATT-a da olaka smanjenje barijera trgovini i obezbjedi veu jednakost uz potovanje trinog pristupa za sve ukljuene strane.

8. Svjetska trgovinska organizacija (STO)1.1.1995. stupio je na snagu Sporazum o osnivanju Svjetske Trgovinske Organizacije kao multilaterarne trgovinske organizacije. Osnovne funkcije STO, ije je sjediteu enevi su: nadzor i sprovoenje multilaterarnih i plurilaterarnih trgovinskih sporazuma koji svi skupa predstavljaju STO, forum za trgovinske pregovore, rjeavanje trgovinskih sporova, nadzor na nacionalnim trgovinskim politikama i saradnja sa ostalim meunarodnim institucijama. Osnovni organ STO je ministarska konferencija koju sainjavaju svi predstavnici zemalja lanica STO. Sistem odluivanja u STO nije putem glasanja nego se odluke donose koncenzusom. STO rukovodi se odreenim principima i naelima i to: status najpovlaenije nacije, nacionalnom tretmanu-odnosno trgovini bez diskriminacije, promovisanje fer konkurencije u meunarodnoj trgovini, mogunost otvorene trgovine i rastuem pristupu trita, podsticanju razvoja i ekonomskih reformi, koncesijama u meunarodnoj trgovini, unifikacija zatite politike, posebnog tretmana zemalja u razvoju i zemalja u tranziciji.

9. Meunarodni monetarni fond (MMF)Osnovan je 1955. u Bretton Woodsu na meunarodnoj monetarnoj konferenciji posveenoj izgradnji finansijskih institucija koje e pomoi ekonomski oporavak i razvoj nakon velikih razaranja u II svijetskom ratu. Uloga MMFa je regulisanje meunarodni monetarnih odnosa, imajuu u vidu este poremeaje monetarnog sistema izmeu dva svjetska rata koji su negativno uticali na razvoj trgovine i ekonoskog rasta. Danas MMF ima 184 zemlje lanice. Ciljevi osnivanja MMFa su: Razvijanje meunarodne monetarne saradnje Olakavanje irenja i ravnomjeran ras meunarodne trgovine Rad na stabilnosti kurseva Pomaganje uspostavljanja multilateralnog sistema plaanja Privremeno stavljanje na raspolaganje sredstava Fonda za uspostavljanje ravnotee u platnom bilansu pojedinih zemalja, kojima je to potrebno.

10. Evropska UnijaJe meuvladina i nad nacionalna unija 27 evropskih drava. EU svoje korijene vodi od Evropsko ekonomske zajednice osnovane Rimskim ugovorom od strane est zemalja. Evropska Unija stvara jedinstveno trite putem sistema zakona koji se primjenjuju u svim dravama lanicama, to garantuje slobodan protok ljudi, roba, usluga i kapitala. Ona zadrava zajedniku trgovinsku politiku, poljoprivrednu politiku i politiku u oblasti ribarstva i regionalnog razvoja. 2002. je uvela zajedniku valutu, evro. EU se definie kao: Federacija u monetarnim odnosima, poljoprivredi, trgovini i zatiti ivotne sredine Konfederacija u socijalnoj i ekonomskoj politici, zatiti potroaa, unutranjoj politici Meunarodna oragizacija u spoljnoj politici.Organi EU su Skuptina, Savjet, Komisija i Sud Pravde.

11. Savjet EvropeJe reginalna meunarodna organizacija evropskih zemalja, ije je sjedite u Palati Evrope u Strazburu. Svrha Evrope ogleda se u ostvarenju osnovnih linih i demokratskih pravs i sloboda u Evropi, a najvaniji akti su donoenje Evropske konvencije o ljudskim pravima i supostavljanje Evropskog suda za ljudska prava. Savjet Evrope ima 47 lanica, koje su istovremeno i potpisanice Evropske konvencije o ljudskim pravima. U okviru Savjet Evrope nadlenost je podjeljena izmeu est osnovnih institucija u koje spadaju: Parlamentarna skuptina Kongres lokalnih i regionalnih vlasti Komitet ministara Generalni sekretar i Sekretarijat Komesar za ljudska prava Evropski sud za ljudska prava.

12. Srednjovjekovni sporazum o slobodnoj trgovini CEFTAJe sporazum o ekonomskoj saradnji zemalja Srednje Evrope nastao 1992. sa svrhom unapreivanja razmjene i otklanjanja carinskih i drugih trgovinskih prepreka stvaranja trgovinske zone izmeu zemalja lanica. CEFTA je sporazum kojim se danas definie jedinstvena zona slobodne trgovine u Jugoistonoj Evropi. Sporazum donosi ukidanje barijera u trgovini na tom podruju, usklaivanje carinskih i drugih administrativnih propisa sa standardima Svjetske trgovinske organizacije, uvodi arbitrau za rjeavanje sporova i pravilo dijagonalne kumulacije. Sporazum je rezultat kompromisa, te prema tome ima svoje prednosti i mane, ali se od njega oekuje snaan uticaj na meusobnou trgovinu zemalja Jugoistone Evrope i podstie proces integracija u Evropskoj Uniji.

13. Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD)Osnovanja je 14.12.1960. u cilju podsticanja ekonomske saradnje i razvoja. lanice OESD su 30 drava privrene pluralistikoj demokratiji i trinim vrijednostima. Pored drava lanica, Evropska komisija uestvuje u radu OECD. OECD ima aktivne relacija sa drugih 70 zemalja-od Brazila, Kine i Rusije do najmanje razvijenih zemalja u Africi. OECD je jedinstveni forum za naliziranje, raspravljanje, razvijanje i profilisanje ekonomskih i socijalnih politika. Uloga OECD je nezamjenljiva u podsticnju uspjenog planiranja i upravljanja trinim uslovima, posebno u sektoru javnih usluga i korporativnih aktivnosti. OECD kreira internacionalno prihvatljive instrumente, odluke i preporuke u cilju promovisanja pravila igre u oblastima u kojima je neophodna primjena multilaterarnog sporazuma da bi pojedinane zemlje mogle da napreduju u globalizovanoj ekonomiji. Sjedite OECD je u Parizu.

14. Meunarodna trgovinska komora (ICC)Ne nevladina organizacija u ijem lanstvu su hiljade lanva razliitih kategorija: preduzea, udruenja, kompanije, poslovni ljudi iz preko 130 drava. U dravama lanicama Komore djeluje nacionalni komitet komore u koje se ulanjuju preuzea, komore i udruenja, pa i dravni organi koji se bave privredom. Znaajan dio aktivnosti ICC se odnosi na normativnu djelatnost, u okviru koje Komora priprema i kodifikuje postojea pravna pravila. Relativno veliki broj kodifikacija je u krilu Meunarodne trgovinske komore, kao to su: Jednoobrazna pravila za ugovorne garancije, Arbitraa pravila Komore iz 1988, Pravila za borbu protiv mita i korupcije iz 1999, Meunarodna pravila Meunarodne trgovinske komore za direktnu prodaju...

15. KONFERENCIJA UN O TRGOVINI I RAZVOJU ( UNCTAD )Konferencija UN o trgovini i razvoju osnovana je 30.decembra 1964.godine, jedna je od globalnih mehanizama integrisanja zemalja u razvoju u svjetsku ekonomiju, unutar Ujedinjenih nacija za integralno tretiranje i forum za raspravljanje i razmatranje trgovine i razvoja i svih drugih meuzavisnih pitanja u odnosima izmeu vlada drava lanica te organizacije. Glavni cilj aktivnosti UNCTAD-a je unapreivanje meunarodne trgovine u cilju breg razvoja zemalja u razvoju, ostvarivanje pravednih i stabilnih cijena primarnih proizvoda, olakavanje trgovine i podsticanje breg ekonomskog napretka zemlja u razvoju kroz otvoreniji pristup tritima industrijski razvijenih zemalja. Glavni organ UNCTAD-a su: Konferencija laica i Odbor za trgovinu i razvoj. Postoji i vie radnih tijela ( odbori, pododbori, radne grupe ) za razmatranje konkretnih pitanja i problema, kao to su: privredna saradnja, brodarstvo, industrijska proizvodnja, sirovine, finansije, transfer tehnologije, preferencijali i dr. UNCTAD je stalni organ Generalne skuptine OUN kojoj podnosi izvjetaje o svom radu. lanice UNCTAD su 192 zemlje ( sve lanice UN ). Sjedite UNCTAD je u enevi.

16. KOMISIJA UJEDINJENIH NACIJA ZA MEUNARODNO TRGOVINSKO PRAVO ( UNCITRAL )Komisiju Un za meunarodno trgovinsko pravo je osnovala Generalna skuptina UN, svojom rezolucijom, 1966.godine. Osnovni cilj stvaranja Komisije je unifikacija prava koje se odnosi na promet robe, usluga i novca, odnosno postupno usaglaavanje i unifikacija prva meunarodne trgovine. U komisiji su predstavnici 36 drava, lanica UN, koje u lanstvu bira Generalna skuptina UN na 6 godina, s tim to se svake tri godine bira polovina lanstva. Pri izboru lanova vodi se rauna o ravnomjernoj zastupljenosti geografskih regiona svijeta i osnovnih pravnih sistema. Komisija se sastaje na redovna zasjedanja jednom godinje, naizmjenino u Njujorku i u enevi, a sjedite Sekretarijata Komisije je u Beu. Komisija svoju djelatnost ostvaruje formiranjem radnih grupa u koje ulaze predstavnici svih drava lanica. Drave koje nisu lanice mogu da uestvuju u radu Komisije i radu radnih grupa kao posmatrai. Na isti nain u radu mogu da uestvuju i zainteresovane, nevladine organizacije. Posmatrai imaju pravo da uestvuju u debatama kao i lanice Komisije. Komisija je ostvarila zapaene rezultate. Rezultati njenog rada su, sa jedne strane, usvojene meunarodne konvencije koje olakavaju meunarodnu trgovinu i u nju unose jedinstvene standarde, a sa druge strane su modeli zakona u odreenim oblastima, kao pomo dravama u usvajanju odreenih standarda u nacionalnom zakonodavstvu, kojima je takoe cilj unifikacija pravila koja olakava meunarodne ekonomske odnose.

17. MEUNARODNI INSTITUT ZA UNIFIKACIJU PRIVATNOG PRAVA ( UNIDROIT )Meunarodni institut za unifikaciju privatnog prava ( UNIDROIT ) je osnovan multilateralnim sporazumom, zakljuenim 1926.godine u okviru Drutva Naroda. Poslije transformacije sprovedene 1940.godine. UNIDROIT je uspostavio dananji oblik i strukturu nezavisne, meunarodne, vladine organizacije. lanice UNIDROIT-a su drave, a sjedite mu je u Rimu. U skladu sa odredbama Statuta ove organizacije, Institut je '' meunarodno tijelo odgovorno vladama ( zemalja lanica ) koje u njemu sudjeluju ''. Najvii organ Instituta je Generalna skuptina sastavljena od diplomatskih predstavnika svih drava lanica. Pored Generalne skuptine Institut ima i Predsjednika, Upravni savjet i Sekretarijat. Upravni savjet kontrolie sprovoenje utvrene politike, potovanje Statuta i relaizaciju programa rada Instituta. Upravni savjet je sastavljen od razliitih eksperata izabranih od strane Skuptine. Sekretarijat je izvrni organ Instituta koji sprovodi utvreni program rada. Na elu Sekretarijata Instituta nalazi se Generalni sekretar. Djelatnost Instituta finansiraju zemlje lanice uz pomo italijanske vlade. Osnovni zadatak je utvrivanje i razmatranje potreba za modernizacijom, koordinacijom i unifikacijom privatnog prava, a naroito trgovinskog, kao njegovo izuzetno vanog dijela.

18. OSTALE ORGANIZACIJE MEUNARODNOG POSLOVNOG PRAVA1. SJEVERNO-AMERIKI SPORAZUM O SLOBODNOJ TRGOVINSKOJ RAZMJENI ( NAFTA )Ovaj sporazum je zakljuen izmeu tri drave Sjeverne Amerike: Kanade, SAD i Meksika. To je ogromno trite i osnovna ideja je da se ono formira kao otvoreno, zajedniko trite, sa posebnim naglaskom na slobodnom protoku roba, kapitala i radne snage. Funkcionisanje sporazuma, u izvjesnoj mjeri, oteavaju razlike u stepenu privrednog razvoja Meksika u odnosu na druge dve lanice sporazuma, a poseban problem je proirenje trita radne snage.2. ORGANIZACIJA ZEMALJA IZVOZNICA NAFTE ( OPEC )OPEC je specifian oblik interesnog povezivanja drava koje pripadaju razliitim regionima, a zajedniko im je da su veliki proizvoai nafte. Organizacija je formirana 1960.godine, sa osnovnim ciljem da ouva zalihe nafte, proizvodnju zadri na odreenom nivou, koji bi obezbjedio da se rezerve ovog ogranienog resursa racionalno koriste, utvrivanje cijena nafte na odreeom nivou i zatitu zajednikih interesa drava proizvoaa i izvoznica nafte. Organizacija utvruje i politiku proizvodnje i izvoza. Najvii organ je Konferencija OPEC, koju ine predstavnici svih drava lanica i koja se sastaje dva puta godinje, po pravilu, u Beu, ali je mogue odravanje konferencija i na drugom mjestu, o emu odluku donosi sama Konferencija.

3. MAGREBMagreb ine drave Sjeverne Afrike ( Alir, Maroko, Tunis i Libija ) okupljene u tu organizaciju prvenstveno na inicijativu Ekonomske komisije UN za Afriku. Osnovna ideja Komisije je bila da se organizacija formira kao federacija, koja bi pored navedenih drava, obuhvatila i Egipat, Sudan i Mauritaniju, ali do realizacije te ideje nije, ili jo nije, dolo. Rad Magreba je optereen i meusobnim sukobima izmeu drava koje mu pripadaju, ali je posljednjih godina dolo do smirivanja tih sukoba i sada se odnosi meu njima povoljnije razvijaju i sve su uestaliji. Odluke u okviru Magreba donosi Savjet ministara koji ine ministri iz svih drava, ovlaeni da odluuju o privrednim pitanjima. Stalni savjetodavni komitet Magreba je struni organ koji priprema odluke koje donosi Savjet ministara.

19. Slobodne zoneSlobodne zone predstavljaju prostorno ua podruja, odvojena od ostale dravne i carinske teritorije u kojima su, vie ili manje, suspendovani nacionalni, carinski, devizni, spoljnotrgovnski i poreski propisi domicilne zemlje. U slobodnim zonama postoje posebni reimi poslovanja koje karakteriu brojne poreske i druge olakice kao i slobodan odnos tih zona prema inostranstvu. Slobodne zone se mogu nalaziti na vie mesta na teritoriji jedne drave. Najee su to mesta koja se nalaze na glavnim saobraajnim putevima, vanim renim ili morskim lukama. U slobodnim zonama se obavljaju delatnosti u sferi trgovine, proizvodne, finansija i usluga. U proizvodnim izvoznim zonama najee dominira po jedna delatnost, ali ima i zona u kojima se odreuje vie delatnosti. Slobodna zona se moe definisati sa dva stanovita, sa teritorijalnog i reimskog. Kada je u pitanju teritorijalno stanovite, slobodna zona predstavlja jasno omeeni prostor za koji vai poseban pravni status i privredno- sistemski tretman. U drugom sluaju se pogodnosti i status odobravaju preduzeima koja obavljaju odreene oblike poslovanja potpuno nezavisno od njihove fizike lokacije. Vrste slobodnih zona: Obzirom na nain osnivanja Prema vrsti delatnosti Prema nainu upotrebe Obzirom na istorijski karakter Obzirom na stepen povlaenosti carinskog nadzora i reima Da li su sastavni dio carinskog podruja zemlje ili su one izvan tog podruja Podela slobodnih zona prema vrsti delatnosti Prema geografskom kriterijumu Obzirom na delatnosti20. Uslovi za obavljanje spoljno-trgovinskog poslovanjaZa obavljanje spoljno- trgovinskog prometa, preduzee, drutvo i drugo pravno lice, duno je da ispunjava uslove koji su propisani saveznim zakonom kojim se ureuje njihov pravni poloaj u zemlji, kao i uslovi propisani saveznima zakonom koji se ureuje njihov pravni poloaj u zemlji kao i uslovi propisani meunarodnim ugovorima i aktima koji su donjeti radi njihovg izvrenja. 1. Reim kvota u cilju zatite domae proizvodnje i ostvarivanje planiranog razvoja, izvoz i izvor roba moe se regulisati odreenjem kvota. 2. Reim dozvola po sistemu dozvola se moe uvoziti u zemlju: 1. roba za iji je izvoz, odnosno uvoz potrebno pribaviti dozvolu odnosno odobrenje saveznog ministarstva za rad, odnosno saveznog ministarstva za privredu 2. Roba koja predstavlja merila za iji je uvoz potrebno pribaviti potvrdu saveznog zavoda za mere i dragocjene metale, 3. Roba za iji je uvoz potrebno pribaviti atest o saobraznosti koji izdaje savezni zavod za standardizaciju, 4. roba za iji je uvoz potrebno pribaviti miljenje saveznog zavoda za standardizaciju. 3. Reim slobodnog uvoza i izvoza sve robe koje se nalaze na ograniavajuim reimima se mogu uvoziti i izviziti slobodno i bez ogranienaj.21. Usluge u spoljnotrgovinskom prometuZakon o spoljnotrgovinskom poslovanju ne daje opti pojam usluga ali u svojim odredbama istie da usluge u spoljnotrgovinskom prometu mogu da obavljaju preduzea i drugo. Pravna lica koja su upisana u registar za obavljanje investicionih radova stranom licu u zemlji, usluge meunarodnog transporta roba i putnika, pomorsko-tehnike usluge na moru i podmoriju i dr usluge koje su u vezi sa meunarodnim transportom (pedicija, skladitenje, aerodromske usluge, agencijske usluge) ugostiteljske i turistike usluge, posredovanje i zastupanje prometu robe i usluge, potansko-telefonske-telegrafske usluge, usluge kontrole i kvaliteta, kvantiteta u izvoz i uvozu robe, nauno-istraivake, istraivako-razvojne i usluge pruanja i korienja informacija i znanja u privredi i nauci.

22. POJAM SPOLJNOTRGOVINSKOG PREDUZEA I OSNIVANJAPod spoljnotrgovinskim preduzeima se smatra pravno lice koje obavlja spoljnotrgovinski promet i privrednu djelatnost na inostranom tritu radi sticanja dobiti. Takoe je zakonom predvieno da, preduzetnik kao fiziko lice, moe da obavlja djelatnost u cilju sticanja dobiti. Pod preduzetnikom podrazumijeva se fiziko lice koje obavlja djelatnost shodno profesiji ureene posebnim propisima, dok individualni poljoprivrednik se ne smatra preduzetnikom. Spoljnotrgovinsko preduzee je pravno lice, moe biti vlasnik pokretnih i nepokretnih stvari, odnosno moe sticati prava i preuzimati obaveze. Stie svojstvo pravnog lica upisom u sudski registar kod nadlenog organa. U naem pravu, postoji vie naina osnivanja spoljnotrgovinskih preduzea i to: normativni sistem, sistem dozvole, sistem koncesije i sistem prijave. -Osnovni sistem osnivanja spoljnotrgovinskih preduzea je normativni sistem, po kojem se omoguava osnivanja spoljnotrgovinskih preduzea svim licima- osnivaima, kada ispune zakonske uslove. Ovaj sistem podrazumijeva i registraciju kod nadlenog registracionog suda.-U naem pravnom sistemu, postoji potreba da se pri osnivanju spoljnotrgovinskog preduzea, pored upisa izda i dozvola za obavljanje spoljnotrgovinskog prometa i obavljanja poslovnih djelatnosti u inostranstvu. Slina situacija je kod davanja saglasnosti za osnivanje slobodne zone, odnosno podzone.-Zakonom je predvieno davanje koncesije licima za korienje poslovnih bogatstava i dobara u optoj upotrebi, odnosno od opteg interesa. Zakonom se utvruju uslovi, nain i postupak davanja koncesije za korienje prirodnog bogatstva, odnosno odreuje se predmet koncesije, sadrina ugovora o koncesiji, organi nadleni za davanje koncesije, prava na povlastice, prekid i prestanak koncesionog odnosa. 23. VRSTE SPOLJNOTRGOVINSKIH PREDUZEA (PRIVREDNA DRUTVA I JAVNA PREDUZEA)Zakonom iz 1988.godine o preduzeima, preduzea se dijele sa aspekta vlasnitva sredstva, odnosno u ijoj se svojini sredstva nalaze, pa je podjela spoljnotrgovinskih preduzea: spoljnotrgovinsko preduzee u drutvenoj svojini, zadrunoj, mjeovitoj, privatnoj svojini. Zakonom iz 1996.godine izvrena je druga klasifikacija preduzea, pa i spoljnotrgovinskih preduzea. Sve drave EU poznaju sledeu klasifikaciju spoljnotrgovinskih preduzea : dva spoljnotrgovinska drutva lica i dva spoljnotrgovinska drutva kapitala. Na zakon o preduzeima predvia sledee oblike preduzea: privredno drutvo, drutveno preduzee i javno preduzee. Privredno drutvo se osniva kao drutva lica ili drutvo kapitala. Kao drutvo lica, po ovom Zakonu o preduzeima, javljaju se ortaka i komanditna drutva, dok se kao drutva kapitala javljaju akcionarsko drutvo i drutvo sa ogranienom odgovornou. Zakon o preduzeima meu vrste preduzea, pa prema tome i spoljnotrgovinskih preduzea, ubraja posebno drutvena i javna spoljnotrgovinska preduzea. Postoji razgranienje u Zakonu o preduzeima meu osnivaima, tako to fizika lica mogu da osnivaju drutva lica, drutva kapitala, a pravna lica mogu osnovati: drutva kapitala i komanditno drutvo, ali samo u svojstvu komanditora.24. SPOLJNOTRGOVINSKO JAVNO PREDUZEESpoljnotrgovinsko javno preduzee je preduzee koje obavlja djelatnost od opteg javnog interesa, a koje osniva drava, odnosno jedinica lokalne samouprave. Spoljnotrgovinsko javno preduzee ima svoju firmu, kojoj pored naziva dodaje i oznaku J.P odnosno S.J.P. Firma i sjedite se upisuju u sudski registar. Javna spoljnotrgovinska preduzea se organizuju u cilju da obavljaju djelatnost od opteg interesa, radi ega su i osnovana da djelatnost vre na nain kojim se obezbjeuje tehniko-tehnoloko i ekonomsko jedinstvo sistema, stabilnost poslovanja, razvoj i usklaenost sopstvenog razvoja sa ukupnim privrednim razvojem, atita i unapreenje dobara od opteg interesa i ivotne sredine i dr.25. POJAM I KARAKTERISTIKE SPOLJNOTRGOVINSKOG DRUTVA KAPITALAKada su lica koja se udruuju u odreeno spoljnotrgovinsko drutvo dala prevagu linosti sa kojom udruuju odreena sredstva i rad- tad se govori o spoljnotrgovinskom drutvu lica, a kada je prednost dala kapitalu, onda se govori o spoljnotrgovinskom drutvu kapitala. Drutvo lica i spoljnotrgovinska drutva kapitala. U naem zakonu o preduzeima postoji razgranienje i meu osnivaima, pa tako fizika lica mogu osnivati: spoljnotrgovinska drutva lica i spoljnotrgovinska drutva kapitala, dok pravna lica samo za spoljnotrgovinska drutva kapitala i spoljnotrgovinsko komanditno drutvo, ali u svojstvu komanditora. Za razliku od spoljnotrgovinskih drutva kapitala, kod kojih je bitno da se za rad drutva pribavlja kapital iz raznih izvora, bez obzira koja su lica koja ga daju, spoljnotrgovinska drutva lica koja zasnivaju se prije svega na odnosu persona, tj.na linim odnosima lica koji ine to spoljnotrgovinsko drutvo, jer takvo spoljnotrgovinsko drutvo lica predstavlja ustvari zajednicu tih lica. Karakteristike:-Ona ima osnovni kapital-Spoljnotrgovinsko drutvo moe osnovati jedno lice-lanovi spoljnotrgovinskog drutva ne odgovaraju za njegove obaveze, sem samo u izuzetnim sluajevima-lanovi spoljnotrgovinskog drutva snose ogranieni rizik u poslovanju-Drutvo mora imati svoj statut-Drutvo ima svoje organe-Udjeli su lako prenosivi-lanovi ne odgovaraju treim licima-Drutvom upravljaju lica koja u momentu odravaju veze spoljnotrgovinskog drutva podjeduju akcije26.SPOLJNOTRGOVINSKO AKCIONARSKO DRUTVOSpoljnotrgovinsko akcionarsko drutvo je drutvo koje osnivaju pravna, odnosno fizika lica radi obavljanja spoljnotrgovinske djelatnosti ije je osnovni kapital utvren i podjeljen na akcije odreene nominalne vrijednosti. Zbir nominalnih vrijednowsti svih akcija ini osnovni kapital spoljnotrgovinskog akcionarskog drutva. Spoljnotrgovinsko akcionarsko drutvo predstavlja udruivanje kapitala, a ne lica i stoga je ono tipian predstavnik spoljnotrgovinskog drutva kapitala. Kod ovog spoljnotrgovinskog drutva je bitan uloeni akcionarski kapital. Ova spoljnotrgovinska drutva su vrlo otvorena prema pristupu za nove lanove spoljnotrgovinskog akcionarskog drutva, a to i zahvaljujui negocijabilnosti akcije jer se iste vrlo efikasno mogu prenositi, prodavati, kupovati kao dijelovi osnovnog kapitala. Ostale osobine su i da akcionar ne odgovara za obaveze prema treim licima: drutvo posluje pod stvarnom firmom, a izuzetno pod firmom onog akcionara koji ima dominantan kapital; drutvo ima utvren kapital osnovnu glavnicu koja je podijeljena na akcije; nema odreen broj akcionara; djelatnost koje obavlja spoljnotrgovinsko akcionarsko drutvo se odnosi na uvoz i izvoz roba i pruanja usluga u meunarodnom poslovanju. Spoljnotrgovinsko akcionarsko drutvo osniva se ugovorom o osnivanju, a kada ga osniva samo jedan lan- odlukom o osnivanju. 27. SPOLJNOTRGOVINSKO DRUTVO SA OGRANIENOM ODGOVORNOUSpoljnotrgovinsko drutvo sa ogranienom odgovornou ima elemente spoljnotrgovinskog drutva lica i spoljnotrgovinskog drutva kapitala, mada je ono drutvo kapitala. Zakon o preduzeima ovo drutvo definie kao drutvo koje radi obavljanja odreene djelatnosti, osniva pravna ili fizika lica, koja ne odgovaraju za obaveze drutva, a snose rizik za poslovanje drutva do visine svog uloga, a iji ulozi ine osnovni kapital drutva. U tom spoljnotrgovinskom drutvu sa ogranienom odgovornou, svaki lan spoljnotrgovinskog drutva stie udio u drutvu, srazmjerno vrijednos uloga, tako da svaki lan spoljnotrgovinskog drutva moe imati samo jedan ulog i jedan udio, a jedan udio moe imati vie glasova. Ovakvi udjeli ne mogu biti izraeni akcijama. Osobine spoljnotrgovinskog drutva sa organienom odgovornou su: Spoljnotrgovinsko drutvo sa ogranienom odgovorou je pravno lice; Spoljnotrgovinsko drutvo sa ogranienom odgovornou je prije svega spoljnotrgovinsko drutvo kapitala iako ima odreenih komponenti i primesa spoljnotrgovinskog drutva lica; lanovi drutva ne odgovaraju za obaveze drutva, Spoljnotrgovinsko drutvo sa ogranienom odgovornou moe se javiti u privatnom, drutvenom, dravnom i meovitom obliku svojine, Nema ogranienja u pogledu djelatnosti spoljnotrgovinskog drutva sa ogranienom odgovornou, Firma sadri oznaku d.o.o, a spoljnotrgovinsko drutvo sa ogranienom odgovornou sa s.d.o.o.

28. SPOLJNOTRGOVINSKO ORTAKO DRUTVOSpoljnotrgovinsko ortako drutvo je drutvo lica koje se osniva ogovorom dva fizika lica ili vie fizikih lica koja se obavezuju da uz sopstvenu neogranienu solidarnu odgovornost ua obaveze spoljnotrgovinskog drutva, obavlja se spoljnotrgovinska djelatnost pod zajednikom firmom. Ovo spoljnotrgovinsko drutvo osnivaju najmanje dva ili vie fizikih lica. Ortak ne moe bez saglasnosti ostalih ortaka raspolagati svojim udjelom u ortakom drutvu, pa ga zato iz tih razloga ne moe opteretiti raznim teretima. Cilj osnivanja ortakog spoljnotrgovinskog drutva je da ortaci poslovanjem ostvare dobit. Spoljnotrgovinsko ortako drutvo mogu da osnivaju samo fizika lica, domaa i strana, dok u nekim pravima to mogu biti samo ona lica koja imaju svojstva trgovca. Ovo trite nastaje na bazi ugovora o osnivanju, izmeu najmanje dva lica koja se obavezuju da uz sopstvenu neogranienu odgovornost obavljaju odreenje djelatnosti pod zajednikom firmom. Ugovor se zakljuuje u pismenoj formi. Spoljnotrgovinsko ortako drutvo se upisuje u sudski registar kod nadlenog suda u koji unosi: firmu, djelatnost, sjedite, zastupanje, ulog lana ortakog spoljnotrgovinskog drutva i osnovni kapital. Zakon o preduzeima predvia da lan spoljnotrgovinskog ortakog drutva moe u ovo spoljnotrgovinsko drutvo da uloi svoj novac, prava, stvari, rad ili usluge. Organi spoljnotrgovinskog ortakog drutva su: skuptina, upravni odbor, direktor i nadzorni odbori.

29.SPOLJNOTRGOVINSKO KOMANDITNO DRUTVOPod pojmom spoljnotrgovinsko komanditno drustvo podrazumijeva se organizaciona forma spoljnotrgovinskog drustva lica koje se osniva ugovorom dva ili vise lica, u cilju obavljanja spoljnotrgovinske djelatnosti, pod zajednickom firmom,kod kojih je najmanje jedno lice odgovorno neograniceno,solidarno,za obaveze spoljnotrgovinskog drustva (komplementar), rizik najmanje jednog lica ogranicen je na iznos ugovorenog uloga (komanditor). Komplementar moze biti samo fizicko lice,a komanditor moze biti i fizicko i pravno lice. Komplementari u komandtitnom drustvu imaj status clanova ortackog drustva. Osim firme spoljnotrgovinsko komanditno drustvo sadrzi i djelatnost, sjediste,ime maker jednog komplementara, ukupan iznos sredstava osnivaca i iznos svakog pojedinog clana, podjelu dobiti medju osnivacima,nacin upravljanja i prestanak drustva. Poslove void komplementar,odnosno komanditor ne moze voditi poslove spoljnotrgovinskog komanditnog drustva.

30.TIPOVI I NOVE FORME GRUPACIJE PREDUZEA Tipovi grupacije preduzeca : Koncern (vertikalni i horizontalni), filijale, holding, venture preduzeca, trust.Vertikalni koncern (koncern sa elementima dominacije) postoji kada se dominant preduzece i jedno ili vise zavisnih preduzeca grupisu pod jedinstvenu upravu dominantnog preduzeca. Ovakav concern moze nastati na 3 nacina: 1. zakljucivanjem ugovora o dominaciji 2. na osnovu ukljjucivanja (inkorporacija) 3. kao fakticki concern koji se zasniva na faktickoj dominaciji jednog drustva nad drugim putem ucesca kapitala u obimu koji omogucuje dominaciju.Horizontalni koncern (koncern sa elementima jednakosti) formiraju ga preduzeca koja nisu zavisna jedno od drugog i koja se sastavljaju pod jedinstvenom upravom, a da time ne postaju zavisna jedna od drugog. (koordinirani koncern).Filijale predstavlja drustvo u kome neko drugo drustvo ima vise od polovine njegovog kapitala. Filijala je pravni subjekat ali prakticno pod kontrolom dominantnog drustva koje ima vecinu u skupstini, upravnom i nadzornom odboru.Holding Prema engleskom prevodu jedno drustvo je fiilijala drugog drustva koje predstavlja holding kompaniju: Kada je ovo drugo drustvo jegov akcionar (maker is a jednom akcijom pa cak is a akcijom bez prava glasa) i kontrolise sastav njegovog poslovnog odbora i smenjuje vecinu direktora. Kada drugo drustvo cini vise od polovine njegovog kapitala sa izuzetkom onih akcija koje su ogranicene na specificirani iznos dividend i kapitala (odnosno njime su obuhvacene akcije i privilegovane akcije koje ucestvuju u dobiti) Kada je jedno drustvo-ker drustva koje je drustvo-ker nekog treeg drustva.Polazeci od kriterijuma djelatnosti, holding moze biti isti i mjeoviti. Takozvani cisti holding (finansijsko preduzece) ima za predmet svog poslovanja samo osnivanje drustva, finansiranje drustava i upravljanje,ali ne i obavljanje industrijske ili trgovinske djelatnosti. Za razliku od cistog holdinga,tzv, mjesoviti holding pored djelatnosti cistog holdinga obavlja i neku industrijsku i poslovnu djelatnost.Polazeci od kriterijuma upravljanja razlikujemo kontrolne holding i holding za plasmane.Kontrolni holdinzi na bazi ucesca u drugim drustvima (posjedovanja njihovih akcija) upravljaju njima.Holdinzi za plasmane (investiciona drustva) ne upravljaju drugim drustvima na bazi stecenog ucesca u kapitalu, vec drze hartije drustava koje ,,patroniraju da bi ih plasirali na trziste u najpovoljnijem momentu.,,Venture preduzeca Ovakva drustva se osnivaju za posebno rizicna ulaganja (ulaganje u istrazivanje i razvoj, ulaganje u nove tehnologije, ulaganje u preduzeca u osnivanjeu i slicno) sa ciljem da se deonice iz tih ulaganja kasnije prodaju i ostvari dobit na trzistu kapitala.Osniva ih vise investicionih banaka i poslovanje je veoma rizicno i donosi profit tek na dugi rok,Trust kao pojam oznacava instituciju u kojoj jedno lice (trustor) povjerava drugom licu (trustee) neko dobro uz obavezu da je cuva, za racun i u korist trustora kao vlasnika. Duznost trustee je da upravlja povjerenom imovinom,u skladu sa njenom namjenom id a prenese stvarnom vlasniku plodove i proizvode koja su predmet trusta.Nove forme grupacija preduzeca: Poslovne udruzenje, Pul, Grupacija ekonomskog interesa, Evropska ekonomska interesna grupacija,Evropska kompanije,.Poslovno udruzenje Ova statusna grupacija nastaje na autonomnoj osnovi, sa ciljem unapredjivanja privredne djelatnosti. To znaci da je cilj poslovnog udruzenja nije stvaranje sopstvene obiti, vec ostvarivanje odredjene aktivnosti radi realizacije interesa clanova udruzenja. U obavljanju poslova iz oblasti cinilaca, poslovno udruzenje moze istupiti kao zastupnik (u ime i za racun clanica) i kao komisionar ( u svoje ime, a za racun clanica).Pul predstavlja specificnu zajednicu udruzivanja interesa u kojoj se bez ogranicenja prava i nezavisnosti clanova, clanovi medjusobnu informisu o prirodi i obimu proizvodnje, razmjenjuju patente i iskustva, dogovaraju se o proizvodnji novih artikala i kreiraju organizaciju za zajednicku prodaju cijele ili dijela proizvodnje.Grupacija ekonomskog interesa predstavlja poseban pravni subject, koji moze nastati i bez kapitala.Cilj ovakve forme grupacije preduzeca je da ne zalazeci u pravni subjektivitet clanova, za njih omoguci (uz koordinaciju i udruzivanje resursa) bolje ekonomske rezultate nego kada bi svaki od njih djelovao sam za sebe. Umjesto realizacije i podjele dobiti, ovakva grupacija ima za cilj unapredjenje djelatnosti svojih clanova,cime doprinosi uvecanju njihove dobiti.Evropska ekonomska interesna grupacija predstavlja ustanovu koju je stvorila Evropska unija, a koja sluzi za saradnju preduzeca sa sjedistem u razlicitim zemljama clanicama. Interesna grupacija je pravna forma za transnacionalnu evropsku saradnju, motivisana iskljucivo ekonomskim interesima clanica,a koja nastaje na osnovu ugovora,kao instrument ekonomske saradnje clanica.Moze se reci da je ona nastala na osnovu grupacije ekonomskog interesa.Inace moze nastati i bez kapitala, predstavlja pravni subject i upisuje se usudski registar.Evropska kompanija kao ideja potice jos iz 1948 god kada je udruzenje za medjunarodno pravo predlozilo donosenje Konvencije o regulisanju privatnih i javnih medjunarodnih kompanija.Ustvari,ideja je tada bila da se stvori pravni okvir za gromiranje posebnog tipa takozvane transnacionalne ili nadnacionalne kompanije.Iz tog razloga je bilo formirano negdje oko 50 adhoc eksperimentalni medjunarodnih transnacionalnih kompanija. Cijela ideja o evropskoj kompaniji se prvenstveno odnosila na to da ona bude u potpunosti regulisana evropskim pravom.31. Osnovne karakteristike osnivanja evropske kompanijeOsnivaci evropske kompanije mogu biti: akcionarska drustva, D.O.O, firme i kompanije koje imaju svoje sjediste i glavnu upravu u Zajednici.Svi ovi organizacioni pravni oblici drustva mogu formirati evrpsko drustvo sami ili medjusobnim povezivanjem na jedan od sledeci nacina: Spajanjem najmanje dva AD iz razliciti zemalja clanica Osnivanjem drustva kceri evropske kompanije od vec postojece kompanije Osnivanje zajednickog drustva kceri evropske kompanije od najmanje dvije kompanije iz drzava clanica, koje ne moraju biti AD. Osnivanjem holding privatnih kompanijaosnivanjem zajednickog drustva kceri od strane D.O.O Promjenom pravne forme nacionalnih akcionarskih drustava u evropsko drustvo Dozvoljavanjem drustvima kceri evropske kompanije da formiraju drugo drustvo kceri od evropske kompanije.32. PRAVO EVROPSKE UNIJE-KOMUNITARNO PRAVOPravo koje se stvara u okvirima triju zajednica: Evropske zajednice, Evrospke zajednice za ugalj i celik i Evropske zajednice za atomsku energiju, obicno se naziva pravo evropskih zajednica ili komunitarno pravo,al ii komunitarni pravni sistem ili pravni poredak.Nakon stupanja na snagu Ugovora o Evropskoj uniji ovo pravo se naziva i pravom Evropske unije.Pod pravnim sistemom se podrazumijeva skup svih opstih pravnih normi rasporedjenih s obziorm na njihovu sadrzinu na niz manjih i vecih cjelina koje su medjusobno povezane tako da cine jedinstvenu cjelinu. Ukoliko su norme hijerarhijski sredjene po pravnoj snazi, odnosno sankcijama kojima se stiti i obezbedjuje njihova primjena,onda one cine pravni poredak.33.PRESTANAK PREDUZEA I DRUGIH PRIVREDNIH SUBJEKATA Preduzeca mogu da prestanu da postoje iz vise razloga,kao sto su:- Prestanak postojanja prirodnih i drugih uslova za obavljanje djelatnosti koja je predmet poslovanja preduzeca- Pravosnaznom odlukom suda utvrdjena nistavost upisa u sudski registar preduzeca- Zabrana obavljanja djelatnosti- Spajanje i pripajanje sa drugim preduzecem- Istekom vremena na kojem je osnovano- Odlukom skupstine,odnosno clanova- Kada se vroj njegovih akcionara svode na jedan- Kada ne obavlja djelatnost duze od 2 god- U slucaju stecaja- Kada se smanji capital ispod minimalnog iznosa kapitala.34.RJEAVANJE SPOROVA U MEUNARODNOM POSLOVNOM PRAVU Rjesavanje medjunarodnih privrednih sporova-Osnovni oblici rjesavanja sporova su sud i arbitraza.Sudsko i arbitrazno vjestacenje sporova sprovode drzave na svojoj teritoriji, iako je u njima sadrzan medjunarodni element.Sudovi i arbitraze jedne zemlje mogu zasnovati svoju nadleznost i rjesavati odredjeni spor izmedju dva preduzca, domaceg i stranog.Stranke odredjuju nacin rjesavanja medjunarodnih privrednih sporova. Postoje razlike kada stranke utvrdjuju nadleznost suda, a kada utvrdjuju nadleznost arbitraze. Privredni subjekti iz razlicitih drzava,cesce ce odrediti nadleznost arbitraze. Dok je sa sudskim odlukama jasnija situacija u vezi sa njihovom nacionalnoscu,dotle je drugacije kod arbitraza i arbitraznih odluka.