karayolu yolboyu mÜhendİslİk yapilari İÇİn afet yÖnetmelİĞİ

8/2/2019 KARAYOLU YOLBOYU MHENDSLK YAPILARI N AFET YNETMEL

1/19

KARAYOLU YOLBOYU MHENDSLK YAPILARI N AFET YNETMEL

Karayolu Yolboyu Mhendislik Yaplar in Afet Ynetmelii

Bayndrlk ve skan Bakanlndan:

Resmi Gazete Tarihi : 07/12/2006

Resmi Gazete Says : 26369

Ama

Madde 1 - (1) Bu Ynetmeliin amac karayolu yolboyu mhendislik yaplarnn afete kar dayanklolacak ekilde projelendirilmesi, imal edilmesi; mevcut yaplarn ise afete kar korunmas veglendirilmesini salayacak tedbirlerin alnmas iin gerekli olan temel esaslarn belirlenmesidir.

Kapsam

Madde 2 - (1) Bu Ynetmelik karayolunda bulunan kpr, tnel, dayanma yaplar, desteksistemleri, dolgu ve yarma ile yol koruma yaplarn kapsar. Akl 150 metreyi aan kprler (asmakprler, eik gergin askl kprler ve hareketli [alr-kapanr] baskl kprler) zel artnamelere greprojelendirilip ina edilecek olup bu Ynetmeliin kapsam dndadr.

Dayanak

Madde 3 - (1) Bu Ynetmelik 7269 sayl Umumi Hayata Messir Afetler Dolaysyla AlnacakTedbirlerle Yaplacak Yardmlara Dair Kanun ile 180 sayl Bayndrlk ve skan Bakanlnn Tekilat veGrevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnameye dayanlarak hazrlanmtr.

Uygulanacak esaslar

Madde 4 - (1) Karayolu yolboyu mhendislik yaplar iin Ek'te yer alan esaslar uygulanr.

Daha nce balanm iler

Geici Madde 1 - (1) Bu Ynetmelik yrrle girdii tarihten nce balam olan ilereuygulanmaz.

Yrrlk

Madde 5 - (1) Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer.

Yrtme

Madde 6 - (1) Bu Ynetmelik hkmlerini Bayndrlk ve skan Bakan yrtr.

EK

KARAYOLU YOLBOYU MHENDSLK YAPILARININ AFETE KARI KORUNMASINA LKNESASLAR

BRNC KISIM : Tanmlar

Tanmlar


2/19

Madde 1 - (1) Bu Ynetmelikte geen terimler aada tanmlanmtr.

a) Dayanma yaplar: Yol platformunun tasarm standartlarna uygun olarak yerletirilebilmesi iinyaplan destek yaplardr. Betonarme veya harl ta istinat ve iksa duvarlar, donatl toprak duvarlar,gabion duvarlar, zemin ivili duvarlar, bulonlu duvarlar, kazkl perde duvarlar, kazkl ankraj duvarlar vb.dir.

b) Debue: Yz yllk dn periyodu olan takn debisinin yeterli hava pay ile veya beyz yldn periyodu olan takn debisini de hava pay olmadan geirebilecek kpr boyunca kiri alt (kprst yap alt) ile tabi zeminin arasndaki alandr.

c) Destek sistemleri: Bulon, zemin ivisi, ankraj vb. donat elemanlarna sahip destek sistemlerdir.

) Dolgu: Yol gabarisinin, proje dey hat kotlarna uygun olarak yerletirilebilmesi iin doal zeminile yol styaps arasnda kalan ksmdr.

d) dare: i yaptran kamu kurum ve kuruluunu ifade eder.

e) Karayolu: Trafik iin kamunun yararlanmasna ack olan arazi eridi, kprler ve alanlardr.

f) Koruyucu sistemler: Yaplarn ayaklarn, dolgu ve yarma evlerini v.b. dier yap elamanlarnolumsuz doal artlara kar koruyan yaplardr. (pere, anroman, iksa, koruma duvar, ev ve hendekkaplamas, dm oluklar vb.)

g) Kpr: Akarsu, vadi, dier bir yol, demiryolu vb. yerlerde geii salamak zere ina edilen;gzlerinden her hangi birinin mesnet eksenleri arasndaki akl, kpr ekseni boyunca 10 metredenbyk olan yaplardr. (Kemer kprlerde aklk ls iin zengi sathnn en alak seviyesindeki dikserbest aklk esas alnr.)

) ev: Yolun doal arazi ile balantsn salamak iin yarma ve dolgularda oluturulan eimli

yzeydir.

h) ev deeri: evlerin yatay dzlem ile yaptklar eimin a olarak, yatay/dey dzlemlerinbirbirlerine oran olarak veya yzde olarak belirtilen deeridir.

) Tnel: Yeraltnda yaplacak kaz ile istenilen kesitte boluk oluturulmas ve desteklenmesi ileina edilen yer alt yapsdr. Geici evler oluturarak (ak kazdan sonra) yapnn ina edilmesi,zerinin ve yanlarnn doldurulmas eklinde yaplan yaplar a kapa tneli olarak tanmlanr.

i) Yarma: styap taban kotunun zerinde kalan kaz hacmidir.

KNC KISIM : Kprler

BRNC BLM : Takndan Korumaya likin Hkmler

Kprnn takndan korunmas esaslar

Madde 2 - (1) Bir akarsu zerinde ina edilen kprnn boyutlandrlmasnda (uzunluk veyksekliinin seilmesinde) kpr debuesi; takn srasnda gelecek olan suyu ve suyun beraberindegetirdii yzen cisimleri rahata geirebilecek ekilde tasarlanmaldr.

(2) Kprnn nemine, zerindeki trafik younluuna, civar yerleimlerin dalm ve younluuna,blgenin hidrolojik rejimine uygun bir takn dn periyodu seilmelidir.

(3) Hidrolik kprlerin projelendirilmelerinde, Devlet Su leri Genel Mdrlnn (DS) ltlerinegre 100 yllk dn periyodu olan takn debisini yeterli hava pay ile geirecek, kpr inaat yerleim


3/19

birimleri iinde yaplacak ise, 500 yl dn periyodu olan takn debisini de hava pay olmadangeirebilecek ekilde boyutlandrma yaplmaldr.

(4) Tasarm debisi, kpr yaplacak blgenin yaknnda yeterli veri salayabilecek bir akm gzlemistasyonu var ise frekans analizi yntemi ile bulunacak veya Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrltarafndan en son llen "Standart Zamanlarda Gzlenen En Byk Ya Deerleri" verilerine gre

hazrlanan Ya-iddet-Sre-Tekrarlanma erilerinden yararlanlarak sentetik birim hidrograf yntemiile hesaplanacaktr.

(5) Tasarm debisi elde edildikten sonra akarsu enkesitleri ve yatak karakteristikleri belirlenerek,tasarm debisini emniyetle geirebilecek kpr geometrisi ve boyutlar belirlenecektir.

Sel ve takndan korunmak iin uyulmas gereken hususlar

Madde 3 - (1) Akarsuyun, planda olabildiince dik veya az verevlikte, kpr uzunluunun az olduuyerden geebilecei aks seilmelidir.

(2) DS'nin blgesel ltlerine gre 100 yllk dn periyodu olan takn debisini geirecek ekilde

boyutlandrlan kprlerde, akarsu maksimum su seviyesi ile kpr st yaps altnda en az 1,50 metrehava pay braklmaldr. Hava pay, akarsu yatann ak yukarsnda ev kaymas nedeniyle aalarve dier nesnelerin yerlerinden ayrlp kpr akln tkama riski olmas durumunda daha byktutulmaldr.

(3) Kpr yaklam dolgular takn anndaki oyulmaya kar mutlaka tahkimat veya duvarlarlakoruma altna alnmaldr.

(4) Dere yatanda su hznn 5 m/sn'ye eit veya bundan daha fazla olmas durumunda kprayaklarnn etrafndaki oyulmay nlemek iin tahkimat yaplmaldr. Kpr ayaklar civarnda oluacaksu hzndaki artlara ve zemin yapsna bal olarak gerekleebilecek oyulma derinliine uygun temeltipi, boyutu ve derinlii belirlenmeli, temel evresinde oyulmay nleyici tedbirler alnmaldr.

(5) Kpr ayaklarnn tip ve says, akarsu kesitini en az daraltacak ekilde seilmelidir. Kprayaklar ksa kenar akma dik olacak ekilde yerletirilmeli ve mmkn olduunca dairesel ya da suakmna kar olan cephesi yuvarlatlm kesitli ayaklar kullanlarak akm yaklam as kaynakl zararletkiler ortadan kaldrlmaldr.

KNC BLM : Kprnn Depreme Kar Tasarm

Temel ilkeler

Madde 4 - (1) Kprlerin deiik byklkteki depremlere kar davrannda aada belirtilenkoullar salanacaktr:

a) Kprler bykl 7 nci maddede verilen tasarm depremine gre projelendirilecektir. Budeprem seviyesinde kpr elemanlarnda oluacak hasar kolayca incelenip onarlabilecek yerde veseviyede olmaldr.

b) Blgede gerekleme olasl bulunan en byk depremde, kprlerde yklma veya gmeolmamaldr.

c) Tm nemli kprler tasarm depremi olumasndan sonra da ilevlerini srdrmelidir.

Deprem tasarmnda genel dzenleme kurallar

Madde 5 - (1) Kprlerin st yaplarnda mmkn olduunca sreklilik salanacaktr. evreseletkilere kar (scaklk deiimiyle oluacak uzama ve ksalma) yerletirilecek genleme derzleri,temellerin oturaca farkl zemin koullarnn meydana getirecei olumsuzluklar nleyecek, (Ek-2 Tablo-


4/19

5)'te belirtilen "dzenli kpr" tanmn salayacak ve farkl orta ayak rijitliklerinin olumsuz etkilerini enaza indirecek yerlerde dzenlenecektir.

(2) Bu Ynetmelikte kabul edilen tasarm ynteminin ana ilkesi deprem sonrasnda yapelemanlarnda enerjiyi snmleyecek snekliin salanmas olup, 15 inci maddede bahsedilip (Ek-2Tablo-3)'te verilen tayc sistem dzeltme katsaylar (R faktrleri) ancak bu koullarn saland

durumlarda geerlidir.

(3) Kpr tayc sisteminde deprem yklerini tayan elemanlar, bu tesirlerin temel zemine kadarsrekli ve emniyetli olarak aktarlmasn salayacak yeterli dayanm ve rijitlie sahip olmaldr. Bubalamda, kpr tipi ve geometrisi deprem davran asndan uygun tayc sisteme sahip olacaktr.

Kpr yeri zemin aratrmalar

Madde 6 - (1) Yeterli nitelikte zemin raporu bulunmayan yeni kprlerin yapma ynelik uygulamaprojelerine balanmamaldr. Kpr uygulama projeleri iin yetkili deneyimli inaat mhendisi tarafndanhazrlanan geoteknik (zemin mekanii ve temel mhendislii) proje raporunun proje dokmanlarnaeklenmesi zorunludur.

a) Kpr tasarmnda esas alnacak (Ek-1)'de verilen ekliyle, zemin aratrmalar, arazi velaboratuar deneylerine dayanarak hazrlanacaktr.

b) Kprlerde her bir orta ayak ve kenar ayak iin en az bir temel zemin sondaj yaplmaldr.

Tasarm depremi

Madde 7 - (1) Kpr yerinin depremselliini olaslk yntemiyle belirlemek amacyla hazrlanmolan ve tasarma esas alnacak yerel ivme katsaylar uzmanlar tarafndan hazrlanm deprem ivmeharitalar kullanlarak belirlenecek ve idare tarafndan onaylanacaktr.

(2) Yerel ivme katsays olarak 50 yllk kpr mr iinde bir kere gerekleme olasl %10'ugemeyen 475 yl dn periyotlu deprem bykl iin hazrlanm deerler kullanlacaktr.

(3) Kpr kalclnn neminin, yurt savunmas veya baka nedenlerle artmas halinde yapmrnn uzatlmas ya da depremde hasar oluma riskinin azaltlmas istenirse olaslk kurallarna grebu deerler uzmanlarca belirlenecektir. Kpr yerinin bilinen aktif fay hatlarna yakn olmas ya da temelzemininde beklenenden daha uzun sreli depremlerin olumas olas ise, yetkili uzmanlarn nerisi veidarenin onay ile verilen ivme katsaylar arttrlacaktr.

Kpr nem snflamas

Madde 8 - (1) Kprlerin toplumsal fayda, gvenlik ve savunma gibi faktrleri idarelerce dikkate

alnarak, nemli kprler (I) ve dier kprler (II) eklinde belirlenen gruplara gre kpr nemsnflamas (S) snflandrlmas yaplacaktr.

Deprem davran kategorisi

Madde 9 - (1) Her kpr, ivme katsays (A) ile nem snflamas deerlerine bal olarak (Ek-2Tablo-2)'de A, B, C, D ile gsterilen drt deprem davran kategorisinden (DDK) birine gresnflandrlacak ve minimum hesap ve tasarm gereklilikleri belirlenen bu deprem davran kategorisinebal olarak dzenlenecektir.

Zemin etki katsays

Madde 10 - (1) Zemin artlarnn kpr davranna etkisini yanstacak olan zemin etki katsays (S),(Ek-1 Tablo-1)'den alnacaktr.


5/19

Hareketli yk katlm

Madde 11 - (1) Kprlerin deprem tasarmnda normal koullarda tat ve yaya yklerinin ataletkuvvetleri gz nne alnmayacaktr. Ancak trafiin ok youn olduu ehir ii kprlerinde idareninonay ile hareketli yklerin %20'si kadar tasarma dahil edilebilir.

Hidrodinamik etki

Madde 12 - (1) Kpr tasarmnda orta ayaklarn su iinde kalan ksmlarna etki edecekhidrodinamik ykler deprem tasarmna ayrca dahil edilecektir.

Deprem analiz yntemi ve seimi

Madde 13 - (1) Tek aklkl kprler iin detayl bir deprem hesab yaplmayabilir. Ancak kprstyaps ile kenar ayaklarn balantlar, her iki dorultuda (boyuna ve enine) kenar ayak zerindekidey mesnet reaksiyonlarnn ivme katsays ile arplmasyla bulunan kuvvetleri tayacak biimdeprojelendirilecektir. Ayrca st yapnn mesnetlere oturma mesafelerinde de bu Ynetmelik hkmlerineuyulacaktr.

(2) Aklk says birden fazla olan kprler iin uygulanmas gereken hesap yntemi (Ek-2 Tablo-4)'te verilmitir. Bu tabloda deprem davran kategorisi (DDK), kpr aklk says ve kprnn dzenliolup olmamasna bal olarak belirlenecek hesap yntemi kpr tasarmnda uygulanabilecek basithesap yntemidir. Tasarmc isterse daha farkl bir yntem uygulayabilir. Tasarm yntemleri basittenkarmaa doru aadaki ekilde sralanabilir.

a) Edeer statik deprem yntemi

b) Tek modlu spektral yntemi

c) ok modlu spektral yntemi

) Zaman tanm alan yntemi

(3) Deprem davran kategorisi (DDK) A snfna giren kprlerde zel bir deprem tasarmgerekmemekle (Tablo-4) birlikte kenar ayak stabilitesi, deprem takozlar projelendirilmesi, yeterli kirioturma boylarnn ve dier minimum proje gerekliliklerinin yerine getirilmesi arttr.

Deprem elastik tepki katsays

Madde 14 - (1) Deprem etkilerinin elastik hesabnda kullanlacak deprem ykn tanmlayandeprem elastik tepki katsays (Cs) (Ek-3)'te belirtilen yntem ve formller kullanlarak hesaplanacaktr.

Tayc sistem dzeltme katsaylar

Madde 15 - (1) Deprem davran kategorisi (DDK) B, C ve D snfna giren kprlerin, kprelemanlar ve balantlarnn tasarmnda kullanlacak deprem ykleri, elastik tesirlerin uygun taycsistem dzeltme katsaylarna (R) blnmesi ile hesaplanacaktr. eitli kpr elemanlarna ait (R)deerleri (Ek-2 Tablo-3)'te verilmitir.

Elastik tesirler ve yer deitirmeler

Madde 16 - (1) Deprem davran kategorisi (DDK) B, C veya D snfna giren kprlerde, elastiktesirler ve yer deitirmeler, (Ek-2 Tablo-4)'te tanmlanan hesap yntemi kullanlarak ve birbirine dik ikieksen boyunca birbirinden bamsz olarak belirlenecektir. Kurbdaki kprlerde boyuna eksen, kenar

ayak ortalarn birletiren dorultu olarak alnabilir. Ancak daha kritik dorultularn olabilecei durumlararatrlmaldr.


6/19

Enine ve boyuna deprem tesirlerinin birletirilmesi

Madde 17 - (1) Deprem hareketi ynnn belirsizlii nedeniyle birbirinden bamsz olarakhesaplanan boyuna ve enine deprem kuvvetlerinin birletirilmesi gereklidir. Birbirine dik ynlerdekielastik deprem kuvvetleri iin hesaplanan tesirler iki ykleme durumunu oluturmak zere aadaki gibibirletirilecektir.

a) Ykleme durumu 1: Ele alnan kpr eleman iin, eksenlerden biri dorultusundaki elastikdeprem kuvvetleri ve momentlerin mutlak deerinin % 100'ne, ayn elemana ait olmak zere diereksen dorultusundaki elastik deprem kuvveti ve momentlerin mutlak deerlerinin % 30'u eklenmeksuretiyle hesaplanacaktr.

b) Ykleme durumu 2: Ykleme durumu 1'deki esaslar, dorultular deitirilerek aynenuygulanacaktr.

(2) Tasarma esas elastik tesirlerin hesaplanmasnda 15 inci maddede verilen R faktrleri depremdavran kategorisi (DDK) C ve D snfna giren kprlerde sadece depremden kaynaklanan eilmemomenti tesirlerine uygulanacak, eksenel kuvvetlere, kesme kuvvetlerine ve dier zati yklerden

kaynaklanan eilme momentlerine uygulanmayacaktr. Kolon ve perdelerden temellere geen eilmemomentleri hesabnda elastik yntem kullanldnda deprem davran kategorisi (DDK) B snfna girenkprlerde R deeri (Ek-2 Tablo-3)'te verilen deerin yars (R/2), C ve D snfna giren kprlerde R=1alnacaktr. Ancak istenildiinde, kolon ve perde alt ularnn peklemeli moment kapasiteleri ve bunakarlk gelen kesme, moment ve eksenel kuvvet tesirleri temel ve kazk tasarmlarnda kullanlabilir.

Minimum oturma boylar

Madde 18 - (1) Tek aklkl ve ok aklkl kprlerde, depremde kpr st yapsnn aayadmesini nlemek iin kiri oturma boyu (Ek-3)'te belirtilen bantlar ile hesaplanacak deerden azolmayacaktr. Kiri oturma boyu, mesnetlenmenin en ksa mesafesi gz nne alnarak belirlenecekolup, sadece st yapnn sreksiz olduu kenar ve orta ayaklarda bu koullar aranacaktr. st yapnnsreklilii, aklklar arasnda sreklilii salayan deme elemannn tasarm ilkelerine gre

belirlenecektir.

(2) Kpr ayaklarnn zerine deprem takozlar yaplarak kirilerin enine ve boyuna ynde ardeplasmanna engel olunacaktr. zellikle C ve D snfna giren kprlerde genleme derzlerinde ayrcadmeyi nleyici ilave tedbirler alnacaktr.

Kprlerin deprem tasarmyla ilgili hkm bulunmayan haller

Madde 19 - (1) Kprlerin deprem tasarmnda bu Ynetmelikte yer almayan konular ve tasarm-hesap ayrntlar iin, ulusal artnameler hazrlanncaya kadar idarenin belirleyecei uluslararasartnameler esas alnacaktr.

NC BLM : Mevcut Kprlerin Durumu

Onarm ve deprem takviye projelendirme esaslar

Madde 20 - (1) Mevcut kprlerin glendirilmesiyle d tesirlerin oluturabilecei hasarlar belirli birsnrda tutup kprnn onarlabilecek seviyede kalmas salanacaktr. Yapnn deprem esnasndakidavrann deitirebilecek fazladan ve gereksiz glendirme yaplmayacaktr.

(2) Yapnn nemi, maliyeti, geriye kalan ekonomik mr de gz nne alnarak yaplacakglendirmenin faydasna ve etkinliine gre glendirilecek kprler idare tarafndan belirlenecektir.

n deerlendirme ve ncelik sralamas


7/19

Madde 21 - (1) n deerlendirme ve ncelik sralama ileminde kprlerin nemi ve glendirmeihtiyac dikkate alnmak suretiyle d tesirlerin oluturabilecei risk sralamas yaplarak glendirmedetakip edilecek ncelik sras belirlenecektir. Hangi dzeyde glendirme yaplacana idare tarafndankarar verilecektir.

Detayl inceleme

Madde 22 - (1) Detayl inceleme aamasnda, ilk nce mevcut kpr uygulama projeleri veuygulama proje hesap raporlar temin edilecektir. Mevcut projelerin bulunamad hallerde, kprnn veyapsal detaylarnn rlevesi yerinde karlacaktr.

Glendirme ynteminin tespit edilmesi

Madde 23 - (1) Kprnn sorunlu elemanlar ve glendirme yntemleri, hesaplar yoluyla detaylolarak tespit edilerek, glendirme yaplacak her eleman ve glendirme metodu belirlenecektir.Yetersizlik grlen durumlara ilikin uygulanabilecek glendirme seenekleri belirlenip yap asndanuygulanabilirlik ve maliyet asndan kyaslamalar incelenerek teknik ve ekonomik optimizasyon sonucuen uygun zm belirlenecektir.

Zemin raporu alma zorunluluu

Madde 24 - (1) Glendirme yaplacak kprlere ait mevcut zemin raporlar temin edilecektir.Raporlarn eksiklii veya yetersizlii durumunda; yeni yaplacak kprler iin hazrlanacak (Ek-1)'de tarifedilen ekilde yeni geoteknik proje raporu hazrlanacaktr.

(2) Yeterli nitelikte zemin raporu bulunmayan kprlerin glendirme proje almalarnabalanmayacaktr. Gerektiinde ilave temel zemin sondaj almalar, arazi ve laboratuar deneyleriyaplacaktr.

Teknik muayene veya hasar/arza tespit raporlarnn olmamas

Madde 25 - (1) Kpr teknik muayene veya hasar/arza tespit raporlarnn olmamas durumunda(Ek-4)'te belirtilenlere gre kprdeki mevcut hasar veya arzalar; kpr elemanlar baznda yerindeteker teker gzle, elle ve gerekli durumlarda aletsel gzlem ve lmlerle detayl incelenecek vekprdeki mevcut hasarlar belgelenerek bir rapor haline getirilecektir.

n inceleme sonucu yaplacak i ve ilemler

Madde 26 - (1) n inceleme neticesinde glendirilme ivediliine gre sralar belirlenen kprleriinde birinci ncelikli kprden balayarak yap elemanndaki sorunun ve nasl zmleneceininaratrmas yaplacaktr.

(2) Bu deerlendirmeler sonucunda glendirme yaplacak yap elemanlar tespit edilecektir. Szkonusu yap elemanlar aadakilerdir.

a) st yap elemanlar (ana kiriler, enleme kirileri, tabliye)

b) Mesnet bantlar, oturma boylar, mesnetler, deprem takozlar

c) Kolonlar ve balk kirileri

) Temeller

(3) Kprnn, fay hatt yannda olmas, heyelan veya zemin svlama riski olan blgede bulunmas

durumlarnda zel tedbirler alnacaktr.


8/19

Glendirme detay projeleri

Madde 27 - (1) Detayl inceleme sonucunda elde edilen veriler dikkate alnarak glendirmeprojeleri hazrlanacak ve bu projelerde her bir yap elemannn glendirilmesine ait tm uygulamadetay, hesap ve izimleri ayr ayr dzenlenecektir. Projelerde tm sistem detaylar, ina yntemleri vegerekli teknik aklamalar ile birlikte verilecektir.

Glendirme projelerinde farkl lt ve kaynaklar kullanlmas

Madde 28 - (1) Kpr glendirme projelerinin hesaplar iin bu Ynetmelikte belirtilen ltlerindnda baka lt ve kaynaklar, idarenin onay ile kullanlabilecektir.

NC KISIM : Tneller

BRNC BLM : Genel Bilgiler

Tnellerin zellikleri

Madde 29 - (1) Tneller gml yaplar olup, zemin/kaya ortam ile birlikte hareket etmeleri vedeprem yer hareketinin byklnn yzeyden itibaren derinlie bal olarak azalmas nedeniyledeprem srasnda yerst yaplarna gre daha iyi davran gstermektedirler.

(2) Tnellerin deprem srasnda hasar grmelerinin nedenleri aadakilerdir.

a) Depremden dolay oluan sarsnt

b) Tneli aktif bir fayn kesmesi

c) zellikle portal blgelerinde heyelan ve zemin svlamas

Tnellerin depreme kar asgari dayankllk ltleri

Madde 30 - (1) Tneller kk ve orta iddette depremlerde nemli bir hasar olmakszn hizmetvereceklerdir. Yksek iddetli depremlerde ve tneli kesen fay hareketinde gk olumadan hasarmeydana gelebilecektir. Gerekli iyiletirme yapldktan sonra tnel trafie hizmet verecektir.

KNC BLM : Yeni Yaplacak Tneller in Deprem Projelendirmesinin Yaplmas

Zemin/kaya tanmlamasna ynelik aratrma almalarnn yaplmas

Madde 31 - (1) Koridor ve elverililik etd aamalarnda idare tarafndan aksi belirtilmedii taktirdegzlemsel olarak yaplacak almalarda olas tnel hatlar ile ilgili olarak 1/25000 lekte vetanmlanacak genilikteki alanda jeolojik, hidrojeolojik, mhendislik jeolojisi, mhendislik jeofizii vemhendislik sismolojisi ett ve deerlendirmeleri yaplacaktr.

(2) Bu ett ve deerlendirmeler fay (aktif, l, normal, yanal atml, ters) gibi ana sreksizliklerinharitalanmasn, gncel tektonik asndan aratrmalar, aktif ve potansiyel heyelan sahalarnn vesvlama riski tayan alanlarn belirlenmesini ve tnel hattna olan etkilerinin deerlendirilmesiniierecektir.

(3) Yaplan ett ve deerlendirmeler sonucunda statik ve depremsellik asndan en az risk tayangeki seilecektir. Bu geki iindeki seeneklerin 1/5000 lekte n projeleri (ett, aratrma ve projealmalar) yaplacaktr. n proje almalarna veri salamak amacyla detaylandrlacak yzey jeolojisialmalarnn yan sra depremsel aratrma ve hendek am, sondaj, jeofizik ett, arazi ve laboratuar

deneylerini ieren aratrma program hazrlanacaktr.


9/19

(4) Sondajlar tnel portallerinde, tnel zerinde s rt kalnl olan blgelerde, zayf zonlarda (fay,birim konta v.b.), derin krlma, sk eklem ve ayrma potansiyeli olan birimlerde, deien jeolojikbirimlerde ve tnel evresinin kaya ktle davrann belirlemeye ynelik gerekli grlen yerlerde ve tnelkrmz kotunun 20 metre altna inecek ekilde sorumlu mhendisin belirleyecei derinliklerde karotluolarak yaplacaktr.

(5) Ayrca tnellerde yaplmas planlanan sondajlarda (kaya) tnel seviyesini de iine alacak ekildebasnl su testi (BST) deneyleri de yaplacaktr.

Kesin proje almalarna balanmas

Madde 32 - (1) n proje aratrma ve proje almalar sonucunda kesinletirilecek tnel hattzerinde 1/1000-1/2000 lekte kesin proje almalarna geilecektir. n proje aratrmalarnda tamolarak aydnlatlamayan noktalarda ek aratrma program hazrlanarak uygulanacaktr.

Deprem tanmlamasna ynelik zemin/kaya parametreleri

Madde 33 - (1) Deprem tanmlamasna ynelik zemin/kaya parametreleri; boyuna dalga hz (P),

makaslama (kayma) dalga hz (S), rayleigh dalga hz (R) deerleridir.

(2) Bu deerlerin tnel kotunda sebep olduu hususlar, zemin dane hz ve ivmeler, dalgalarnyaylma hzlar, dinamik kayma modl ile elastisite modldr. Bu deerler sahada yaplacak jeofizikyntemlerden sismik ve sismoloji almalar ile saptanacaktr. Sahaya zel almalar olmamasdurumunda ampirik yaklamlar ve kabuller kullanlacaktr.

Deprem tanmlamaya ynelik almalarnn yaplmas

Madde 34 - (1) Olaslk-istatistik hesaplarna dayanan deprem tehlike analiz yntemleri kullanlaraktasarm depreminin magnitud, tasarm depremi dn periyodu, yzeydeki maksimum deprem ivmesive tnelin deprem merkezine mesafesi belirlenecektir.

(2) Olaslk-istatistik hesaplarna dayanan jeofizik deprem tehlike analizlerinde kullanlmak zeretnel derinliindeki yer hareketinin zaman tariheleri belirlenecektir.

(3) Fay atm ile ilgili olarak ampirik yaklamlar veya arazi hendek am alma vedeerlendirmeleri kullanlarak deplasman miktar ve etki zonu belirlenecektir.

Deprem risk tipinin belirlenmesi ve proje almalarnn yaplmas

Madde 35 - (1) Yaplan tm ett ve aratrma almalar sonucuna gre belirlenen jeolojik birimler,sreksizlikler (eklem, tabakalanma, atlak), ayrma zonlar-dereceleri, fay, kvrm ve bunlarn tnelkazs zerine etkileri gz nne alnarak mhendislik jeolojisi modeli oluturulacaktr.

(2) Tnelin yer ald kaya/zemin ortamna ait geomekanik parametreler tespit edilecektir. Tnelkesiti, rt kalnl, oluturulan jeolojik model ve aratrma almalar verileri deerlendirilerek tnelkazs destek aamasnda ngrlen kaya ktle davran dikkate alnarak geoteknik modeloluturulacak, statik ykleme koullar dikkate alnarak analitik ve nmerik analizler yaplacaktr.

(3) Belirlenecek deprem risk tipine gre oluacak ilave ykleme ve deformasyonlar da dikkatealnarak tnelin deprem projesi hazrlanacaktr.

Deprem iin hesaplamalarn yaplmas

Madde 36 - (1) Tnel ekseni boyunca oluan eksenel ve bkey deformasyonlarn ve tnel

enkesitinde oluan ovalleme ve yana yatma eklindeki deformasyonlarn deerlendirilmesi analitikyaklamlar (basitletirilmi veya kapal-form zmler) ve nmerik analizler metodu olmak zere iki


10/19

seviyede yaplacaktr. ncelikle basitletirilmi yntemler kullanlacak, yeterli olmad durumlardanmerik analizler yaplacaktr.

(2) Nmerik analizler zemin iinde alan ve tnel boyunca zemin koullarnn belirgin ldedeitii tnellerde yaplacaktr.

(3) Tnel derinliindeki yer hareketinin yer yzeyindekine oran zel arazi deerlendirmesine gredk deer belirlenmediyse (Ek-9 Tablo-6)'dan alnacaktr. zel arazi deerlendirmesi bulunmadndamaksimum yer hareketinin tahmini iin zemin/kaya tipine gre maksimum yer hareketinin maksimum yerivmesine oran (Ek-9 Tablo-7)'den alnacaktr.

(4) Deprem nedeniyle tnelde oluan gerilme ve yklemeler statik gerilme ve ykler de dikkatealnarak hesaplanacaktr.

Fay krlmas iin hesaplamalarn yaplmas

Madde 37 - (1) Fay krlmas durumunda tnelin davrann etkileyen unsurlar (fay atm ynnntnel eksenine gre konumu, atm miktar ve jeolojik yapya gre etki zonu) ve bunlarn tnele etkisi,

ampirik temelli formlasyonlar ve analitik yaklamlar kullanlarak belirlenecektir.

Heyelan ve svlama iin hesaplamalarn yaplmas

Madde 38 - (1) Heyelan nedeniyle ev hareketi veya svlama beklenen kesimlerde, tasarmdepremi srasnda oluabilecek hareket tipi ve miktarna gre deerlendirme yaplacaktr. Heyelan vesvlama nedeniyle oluabilecek ilave ykler belirlenecektir.

(2) Deprem ykleri de gz nne alnacak ekilde ev ve portal yap tasarmlar yaplacaktr.

(3) Dikdrtgen kesit olarak imal edilen a-kapa tnellerde yana yatma eklindeki deformasyonlar iinanaliz yaplrken statik yklere ilave olarak duvar ve tavandaki dinamik toprak basnlar gz nne

alnacak ekilde tasarm yaplacaktr.

NC BLM :Mevcut Tneller in Deprem Deerlendirmesinin Yaplmas ve GlendirmeProjelerinin Hazrlanmas

Gzlem

Madde 39 - (1) Tasarm depremi srasnda riskli davran olasl olan tneller; deprem etkisi,jeolojik durum, tnel projesi, yapm ve mevcut durum dikkate alnarak belirlenecektir.

(2) Tasarm depremi srasnda tnelin beklenen davran gsterecei durumlarda ilavedeerlendirme yaplmayacaktr. Tnelin beklenen davran gstermeme durumu sz konusu olduunda

deprem srasndaki tnel davran ile ilgili ek deerlendirmeler yaplacaktr.

(3) Tnelin deprem srasnda riskli davran gsterecei aka belirlendiinde glendirme projesihazrlanacaktr.

(4) Deprem younluu, fay krlmas, heyelan ve svlama dikkate alnarak deprem etkideerlendirmesi yaplacaktr.

(5) Deprem younluu; maksimum yer hz, maksimum yer deplasman ve hareketin sresi iledeerlendirilecektir. Gzlem aamasnda yzeydeki maksimum yer ivmesi yer sarsnts iin bir indeksolarak kullanlacaktr.

(6) Detayl deerlendirme iin tnel derinliindeki yer hareketleri ve respons spektrumlar tahminedilecektir. Ayrca aktif faylara yakn blgede yer alan tnellerde (yaklak 15 km) yakn fay etkisi dikkatealnacaktr.


11/19

(7) Aktif bir fay hattnn tneli kesmesi durumunda orta ve yksek byklkteki depremler esnasndatnellerde kesme deplasmanlar olumas nedeniyle meydana gelecek deformasyonlardeerlendirilecektir.

(8) Portal blgelerinde ve tnelin dk rt kalnl olan blgelerinde statik durumda heyelanriskinin bulunmas veya statik olarak dengedeki bir heyelann yer sarsnts ile aktif hale gelme durumu

dikkate alnarak deerlendirme yaplacaktr.

(9) Yeralt su tablasnn altnda yer alan tnellerde tnel etrafnda gevek ve orta sklktakohezyonsuz zemin (kum, silt, akl) olmas durumunda svlama potansiyeli deerlendirilecektir.

(10) Olumsuz jeolojik koullarn (tneli kesen zayflk dzlemleri ieren kayalar, ak veya ayrmdolgulu ok gelimi atlaklar ieren kayalar) mevcut tnel projesinde ve yapmnda dikkate alnpalnmadklar kontrol edilecektir.

(11) Mevcut tnel projesinde deprem ykleme ve davrannn dikkate alnp alnmad, tnelkaplamasnn ve destek sisteminin zellikleri (kaplama tipi, kaplama/destek sistemi ve kaya arasndakikontak derecesi), kaplama/destek sistemi asndan tnelin statik stabilitesi, kaplama/destek sisteminin

mevcut durumu, betondaki atlaklarn derecesi, betonun ve eliin zamanla ypranmas durumlardeerlendirilecektir.

(12) Kaz tnellerinde yer hareketinden dolay deprem deerlendirmesi gerekli olup olmadnnkaplama/destek sistemi, jeolojik koullar ve yer hareketine gre belirlenmesinde (Ek-9 Tablo-8)kullanlacaktr.

(13) A-kapa tnellerde blgenin depremselliine bal olarak mevcut projelerde ykleme vedeformasyonlarn dikkate alnp alnmad kontrol edilecektir.

Deerlendirme

Madde 40 - (1) Yer sarsnts nedeniyle tnelde oluan deformasyon tipi, gerilme ve yklemeler,statik gerilme ve ykler de dikkate alnarak deerlendirme yaplacaktr.

(2) Fay krlmas durumunda tnelin davrann belirleyen unsurlar (fay atm ynnn tneleksenine gre konumu, atm miktar ve jeolojik yapya gre etki zonu) deerlendirilecektir.

(3) Heyelan nedeniyle ev hareketi veya svlama beklenen kesimlerde tasarm depremi srasndaoluabilecek hareket tipi ve miktarna gre deerlendirme yaplacaktr.

Glendirme projesinin hazrlanmas

Madde 41 - (1) Yksek iddetli yer sarsntlarnda dktil ve dayanml kaplama elde etmek iin

kaplama betonu donatlandrlacaktr. Kaplama betonu ve arkasndaki ortam arasnda boluk olmas veiyi temas salanmamas durumunda bu durum jeofizik yntemler ve karot alm ile tespit edilecek vekontak enjeksiyonu yaplacaktr.

(2) Zayf zeminlerde ilk desteklemeden sonra prekast beton segmanlar ile yaplan desteklemedezel evresel derzler tasarlanacaktr.

(3) A-kapa tnellerde deprem durumunda artan ykleme koullarna gre donatlandrmayaplacaktr.

(4) Fay krlmas nedeniyle yaplacak glendirme aktif fay kesen ve deplasmana maruz kalacaktnel hatt boyunca deplasman deeri ve deplasmann yayld blge geniliine bal olarakbelirlenecektir. Snrl blgede yksek miktarda deplasman olumas durumu iin bu blgede tnelkesitinde geniletme yaplacaktr. Geniletme miktar fay atm sonucunda oluan deplasman nedeniyletnelin kapanmayaca ve iyiletirme yapldktan sonra trafie alabilecei ekilde olacaktr. Geniletme


12/19

yaplacak blgenin uzunluu fay deplasman miktarna ve karayolunda izin verilebilir kurp yarapnagre belirlenecektir.

(5) Geniletme yaplan tnellerde i kaplama arkas boluklu beton gibi malzemeler iledoldurulacaktr. Fay atmnn dk ve geni alana yayl olduu durumlarda kaplama dktil derzler iledklecektir.

(6) Heyelan ve svlamaya neden olabilecek zemin stabil hale getirilecektir. Kesin zm eldeedilememesi durumunda hat deiikliine gidilecektir.

(7) Potansiyel heyelan blgesinde yaplan portal yaps ve kaz tneli birleiminde harekete izinverecek derz oluturulacaktr.

(8) Svlamann etkisinin lokal su basnc eklinde olmas durumunda, lokal su basncn gidermekveya drmek ynnde gerekli inceleme yaplp nlemler alnacak, tnel duvarlar yanal basnca greglendirilecektir.

DRDNC BLM : Tnellerde Yangna Kar Alnacak Tedbirler

Yangna kar alnacak tedbirler

Madde 42 - (1) Tnellerde yangna kar alnacak tedbirler (yapsal ve donanm olarak) konusundatnellerin gvenlik gereksinimlerine ilikin proje ltleri komisyon raporu, karayolu tneli uygulamaprojesi artnamesi ve uluslararas standartlar temel alnacaktr.

BENC BLM : Tnellerde Sele Kar Alnacak Tedbirler

Sele kar alnacak tedbirler

Madde 43 - (1) Tnel portal blgelerinde meydana gelebilecek yamur suyu, kar suyu ve sele kar

portal yaps ve tnelin korunabilmesi iin gerekli havza ve hidrolik hesaplamalar yaplarak drenajyaplar projelendirilecektir.

DRDNC KISIM : Dayanma (stinat) Yaplar ve Destek Sistemleri in Depreme DayanklTasarm Kurallar

BRNC BLM : Genel Bilgiler

Temel ilkeler

Madde 44 - (1) Dayanma (istinat) yaplar ve destek sistemlerinin depreme dayanakl olarakprojelendirilmesinde aada belirtilen minimum artlar salanmaldr.

a) Dayanma (istinat) yaplar ve destek sistemleri kk ve orta iddetteki depremlere nemli birhasar almakszn ve elastik snrlar iinde kalacak biimde dayanmaldr.

b) Byk depremlerden kaynaklanan sarsntlar yaplarn ve destek sistemlerinin ilevini yerinegetirmesine engel olmamal, meydana gelebilecek hasarlar kolayca onarlabilmelidir.

(2) Dayanma yaplar ve destek sistemleri iin hesap kesitinin seiminde deien zemin/kayakoullar ile ykseklik ve geometri esas alnacaktr. Yksekliin deiken olmas durumunda iki hesapykseklii arasndaki fark 2 metreden fazla olmayacaktr.

(3) Sondajlar, yol bileenlerinin projelendirilecei alandaki jeolojik birimlerin yatay ve dey yndeki

geoteknik zelliklerini en iyi ortaya karacak yerlerde ve derinliklerde; jeofizik lm noktalar da ayn


13/19

ekilde yol bileenlerinin projelendirilecei alandaki birimlerin geoteknik-deprem mhendislii zelliklerinien iyi ortaya karacak yerlerde ve aratrma derinliklerinde yaplacaktr.

(4) Sondaj, jeofizik ettler, aratrma ukuru, laboratuar deneyleri ve sonular verilecek, tasarmaesas parametre seimlerinin nasl yapld ayrntl olarak belirtilecek, zemin tanmlamas, zemindinamii, geometri ve tasarma esas parametreler idealize zemin profili zerinde gsterilecektir.

(5) Tektonik ve deprem etkisinin nemli olduu yap yerlerinde sismik/sismolojik aratrmalar ilesaptanan zemin hakim titreim periyodu-zemin bytmesi ve hendek vb. almalar yaplarak yaplaraetkileri irdelenecektir.

(6) Yzeyde tespit edilemeyen rtl faylarn ve dier tektonik bozukluklarn veya yzeyden grlenfay izinin devamll jeofizik ettler yaplarak aratrlacaktr.

(7) Heyelanl kesimlerde heyelann mekanizmas, jeolojik birimlerin dalm, yapsal durumu, yeralt suyu koullar, ayrma-bozuma derecesi ve kayma sebepleri ortaya konularak kayma yzeyiderinlii ve kayma mekanizmas belirlenecektir.

(8) Jeolojik birimlerin yerinde (in-situ) dinamik elastisite parametrelerinin saptanmas iin sismikkrlma yntemi kullanlacaktr.

(9) Proje sahasnn depremsellik (sismisite) hesaplar yaplacaktr.

(10) Byk sanat yaplarnn jeolojik stratigrafisi, dinamik elastisite sabitleri ile depremsellikparametreleri bulunacaktr.

(11) Deprem durumu tasarmna esas deprem ivme katsays yrrlkte bulunan Trkiye DepremBlgeleri Haritas zerindeki bilgilerden temin edilecektir.

Hesap kurallar

Madde 45 - (1) Hesaplarda dayanma yaps arkasna yaplacak geri dolgu malzemesi zellikleri,geometrisi (parametreler, ykseklik vb.), dayanma yaps arkasndaki ilave ykler (trafik yk, mevcutyaplar vb.), temel zeminin zellikleri, su seviyeleri, dayanma yaps nndeki kaz oyulma ve erozyon,don etkisi, dayanma yaps arkas drenaj malzemesi zellikleri dikkate alnacaktr.

(2) Dayanma yaplar iin kayma, devrilme ve taban basnc irdelemesi (qmax

qem, qmin

0) statik durumda emniyetli tama gc hesab, oturma hesab, stabilite analizi (kaz durumu veyapm sonras), donat hesab (betonarme duvarlarda) yaplacaktr.

(3) Statik ve deprem durumunda toprakarme duvarlar iin yukarda belirtilen irdelemelere ve dstabilite irdelemelerine ek olarak i stabilite (syrlma, kopma vb.) irdelemeleri de yaplacaktr.

(4) Aktif ve pasif basn toprak itkisi katsaylar Mononobe-Okabe formlleri kullanlarakbelirlenecektir.

(5) Dayanma yaplar iin yaplan irdelemelerde gerekli gvenlik saylar (GS) (Ek-9 Tablo-9)'daverilmitir.

(6) Bulon, zemin ivisi, ankraj gibi destek sistemleri iin genel olarak izlenecek yntem aadabelirtilmektedir.


14/19

a) Desteksiz evin kayma dairesinin/dzleminin belirlenmesi; belirlenen bu kayma yzeyi esasalnarak s yzeyler iin stabilite analizlerinin yaplmas, derin kayma dzlemleri iin statik ve depremkoulunda stabilite analizlerinin yaplmas, kopma ve syrlma irdelemeleri ile ankrajlarda ayrca kk boyuhesabnn yaplmas gerekmektedir.

b) a = "Depremsellik katsays" ve A = "vme katsays" iken;

S yzeyler iin a = (1.45-A)*A

Derin kayma dzlemleri iin a = A/2

alnmaldr.

(7) Destek sistemleri iin yaplan analizlerde gerekli gvenlik saylar (GS) (Ek-9 Tablo-10)'daverilmitir.

BENC KISIM : Dolgu ve Yarmalar

Temel ilkeler

Madde 46 - (1) 44 nc maddenin , drt, be, alt, yedi, sekiz, dokuz ve onbirinci fkralarndabelirtilen artlar bu ksm iin de geerli temel ilkelerdir.

(2) Proje mr boyunca dolgu ve yarma evlerinin stabil kalmas ve tolerans d oturma-telemelerin olumamas salanacaktr. Gerekli grlmesi halinde dolgu ve yarma evleri ek tedbirlergz nne alnarak projelendirilecektir.

(3) evlerin jeolojik stratigrafisi, dinamik elastisite sabitleri ile depremsellik parametreleribulunacaktr.

Dolgu evlerinin tasarm

Madde 47 - (1) Gerekli laboratuar zemin deneyleri (Ek-5)'te belirtilmitir.

(2) Hesap kurallar aadadr.

a) Deprem durumu iin gerekli depremsellik katsays (a), yer ivme katsaysnn (A) yars olarakalnacaktr.

b) Ykseklii 8 metreden byk olan dolgular iin deprem durumu analizi yaplacaktr.

c) Dolgu evleri iin d stabilite gvenlik saylar ltleri (Ek-9 Tablo-11)'de belirtilmitir.

) Dolgu evleri iin i stabilite gvenlik saylar ltleri (Ek-9 Tablo-12)'de belirtilmitir.

Yarma evlerinin tasarm

Madde 48 - (1) Yarmalarn deerlendirilmesi iin gerekli deneyler (Ek-6)'da belirtilmitir.

(2) Hesap kurallar aadadr.

a) Deprem durumu iin gerekli depremsellik katsays (a), yer ivme katsaysnn (A) yars olarakalnacaktr.

b) Ykseklii 15 metreden byk olan yarmalar iin deprem durumu analizi yaplacaktr.


15/19

c)Yarma evleri iin gvenlik saylar ltleri (Ek-9 Tablo-13)'de belirtilmitir.

) On be metre ve daha yksek yarmalarda genel olarak kademeli ev tekili gz nnealnacaktr.

ALTINCI KISIM : Ky Koruma Yaplar

Ky koruma yaplarnn tasarm ve uygulamasnda gzetilecek hususlar

Madde 49 - (1) Ky koruma yaplarnn tasarm ve uygulamalarnda 3348 sayl UlatrmaBakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunun; Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanlar naatGenel Mdrlnn (DLH) Grevlerinin belirtildii 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn (a) bendiuyarnca DLH tarafndan dzenlenecek Ynetmelik hkmlerine uyulacaktr.

YEDNC KISIM : Heyelanlar

Temel ilkeler

Madde 50 - (1) Drdnc ksmda dzenlenmi bulunan temel ilkelerdeki 44 nc maddeninonbirinci fkrasnda belirtilen artlar bu ksm iin de geerli temel ilkelerdir.

(2) evlerin, proje mr boyunca stabil kalmas ve tolerans d oturma-telemelerin olumamassalanacak, gerekli grlmesi halinde evler ek tedbirler alnarak projelendirilecektir.

(3) Heyelan nleme geoteknik raporlar her bir heyelan iin ayr raporlar halinde dzenlenecek olup,jeolojik-jeofizik deerlendirmeler jeoloji mhendisi ve jeofizik mhendisi tarafndan; saysalzmlemeleri ieren geoteknik deerlendirmeler ise deneyimli inaat mhendisi tarafndan yaplacaktr.

n deerlendirme

Madde 51 - (1) Projelendirmede aada belirtilen hususlar dikkate alnacaktr.

a) Heyelann etkiledii yol kesiminin dolgu, yarma, kark kesitle olup olmad belirtilecektir.

b) Heyelanl alan gsterir plankote ve enkesitler karlacaktr. Plankote ve enkesitler zerinde (Ek-7)'deki elemanlar gsterilecektir.

c) Heyelann olu zaman, mevsim koullar, olu nedeni, mevcut drenaj sistemlerinin alpalmad, alyorsa deformasyon olup olmad, heyelann boyutlar (uzunluk, genilik, derinlik),heyelanl ktlenin ve harekete katlmayan ktlenin zellikleri, hareketin hz (ilk hareketten sonrahareketin devam edip etmedii, ilk hareket sonras atlak ve yarklarn genilii, derinlii, yeni atlaklarnoluup olumad vb.), hareketlerin tipi, (akma, kayma, dme, devrilme, tekrarl, tekil, karmak,

dairesel, dzlemsel, kamasal vb. bilgiler), aratrma almalar (sondaj, aratrma ukuru, inklenometre,jeofizik izleme, laboratuar almalar vb.), fotoraflar raporda yer alacaktr.

Heyelan ettlerinde gerekli laboratuar deneyleri

Madde 52 - (1) Heyelan ettlerinde fiziksel zelliklerinin ve kayma dayanm parametrelerinintayinine ynelik yaplmas gerekli laboratuar deneyleri (Ek-8)'de belirtilmitir.

Saysal zmleme

Madde 53 - (1) zme ynelik saysal zmlemelerde gerekli bro, arazi ve laboratuaralmalar sonular gz nne alnarak izlenecek yntem aada belirtilmektedir.


16/19

a) Kayma ncesi geometri ve kayma koullar gz nne alnarak geri analizle kayma yzeyiboyunca rezidel kayma dayanm parametreleri belirlenecek, geri analizinde gvenlik says GS

1 esas alnacaktr.

b) Geri analizden elde edilen parametreler, aratrma almalar ve laboratuar deneyleri sonucunda

bulunan parametrelerle birlikte yorumlanarak deerlendirilecek ve tasarm parametreleri belirlenecektir.Bu deerlendirmeler raporda yer alacaktr.

c) zm geometrisi iin statik durum (ksa dnem, uzun dnem) deprem durumu ve gerekiyorsakaz durumu iin ksa dnem stabilite analizleri yaplacaktr. Rezidel (Direk kesme) parametrelerinkullanlmas durumunda zm iin statik durumda GS 1.30, deprem durumunda GS 1.10 kazdurumunda (heyelanl alanda kalc dzenleme iin yaplan projenin nemine, heyelanl alan veevresinde yaplama, heyelan hz, allan mevsim koullar, alma ve kaz zorluuna gre) GS

1.10 -1.20 deerleri esas alnacaktr.

) Yaplan hesaplarda heyelan ana ekseni (en kritik kesit) esas alnacak, deien zemin koullar ve

deien kayma dairesi derinlii iin proje optimizasyonuna ynelik olarak gerekirse dier (yan) kesitlerdede alma yaplacaktr.

d) zmn alternatifli verilmesi halinde alternatifler aras maliyet karlatrmas yaplacaktr.

e) zme ait uygulamaya ynelik her trl plan, profil, enkesit ve detay paftalar rapor ekindesunulacaktr.

Karayolunda heyelanlarn oluturaca zarar ve tehlikelerden korunmak iin alnmasgereken nlemler

Madde 54 - (1) Karayolunda heyelanlarn oluturaca zarar ve tehlikelerden korunmak iin

alnmas gereken nlemler aadadr.

a) Heyelanlarn bata gelen faktrlerinden olan yer alt suyu kontrol altna alnarak suyun drenajsalanmaldr. Buna ait yer st ve yer alt drenaj sistemleri ile heyelanlarn nne geecekuygulamalarla yolun stabilitesi salanmaldr.

b) Heyelandan sonra gerekirse gzergah tamamen deitirilmeli, heyelanl kesim temizlenmeli,kpr ile gei salanmal, gevek malzeme imento enjeksiyonu ile stabilize edilmelidir.

c) Destekleme aadaki biimlerde yaplabilir.

1) Kaya ile, etekteki gevek malzemenin imento enjeksiyonu ile stabilize edilmesi.

2) Kimyasal metotlarla stabilizasyon.

3) Kaz, drenaj, krmz kotun kaldrlmas.

4) Eteklerde drenaj.

5) ksa (beton, elik).

6) stinat duvar (kgir veya beton).

7) Kazk akma (elik, beton).

8) Ankraj ubuklar ile evin tutturulmas (evler zerine aklan ubuklarn birbirine balanmas).


17/19

) Mukavemet ile kuvvet arasndaki orann yeniden deerlendirilmesi; drenaj, (yzey drenaj, yataydrenler, tnel veya galeri ama, atlaklarn ve eklem yzeylerinin tecrit edilmesi), ev eteinintemizlenmesi, hafif dolgu (dolgu kalnlnn mmkn olduu kadar az olmas) gibi nlemlerden biri veyabirka bir arada uygulanmaldr.

SEKZNC KISIM : Zeminlerin Svlamas

Zeminlerin svlamasnn tanm

Madde 55 - (1) Svlama olay, suya doygun ince taneli kum ve silt gibi tabakalarn depremtitreimleri srasnda boluk suyu basnc (U) deerinin artmas ile efektif yanal gerilmenin (?h'= ?h-U)sfr olmas sonucu tabakann sv gibi davranarak yzeye kmasdr.

Svlatrma ltleri

Madde 56 - (1) nce kum, siltli kum veya killi kum tabakalarn ieren bir zeminin svlamaolaslnn bulunup bulunmadn saptayabilmek iin arazi ve laboratuar deneylerinin bir aradakullanld eitli ltler ve ampirik formllerden yararlanlacaktr.

(2) Bu ltlerden en nemlileri eik ivme ltlerden, periyodik kayma gerilmesi, kayma (Shear)dalgas hz ve svlama indeksi kriteri tespit edilmelidir. Yardmc kriterler olarak da rlatif sklk oran,boluk basncnn art oran, granlometrik deerlendirme, standart penetrasyon ve ivme kriteri, sismikS dalgas tespitleri yaplmaldr.

Svlama riskini azaltc nlemler

Madde 57 - (1) Svlama potansiyeli yksek olan bir zeminde svlama riskini azaltabilmek iinyerine ve durumuna gre imento veya kire ile stabilizasyon, kazk aklarak temel yklerinin svlamapotansiyeli olmayan zemin tabakalarna aktarlmas, ta ve kum kazklar ile stabilizasyon, vibroflatasyon,yzeysel veya dinamik kompaksiyon gibi nlemlerden biri veya birka bir arada uygulanmaldr.

DOKUZUNCU KISIM : ve Kaya Dmesinden Korunma

Alnmas gerekli tedbirler ve dikkat edilecek kriterler

Madde 58 - (1) Karayolu inaatnn yapld ve yaplaca bir arazide yolu oluturan unsurlarn (yolgvdesi, kprler, tneller ve dier sanat yaplar) afetine kar korunmas iin alnmas gerekentedbirler ve yeni yaplacak yollarda dikkat edilmesi gereken ltler aadadr.

a) Topografik adan rakm 1000 metre ve zerinde olan 35 dereceden daha dik aya sahip,rzgar alt olan plak yamalarda nleme ve azaltma teknikleri uygulanacaktr.

b) dan korunma almalarnn ilk basama olarak haritalama yaplacaktr. risk haritalaryla,n sahip olduu fiziksel zelliklere bal olarak, n etkiledii alanlardaki yaplara nleyici kurallar vesnrlamalar getirecektir.

c) haritalar alanlarn gsteren topografik bazl haritalardr. Bu haritalarda olmu ve olas alanlar, akma hatlar ve nlem yaplar iaretlenecektir. n meydana geldii veya gelebileceitespit edilen bu alanlar, hava fotoraf ve uydu grntleri yorumlar ile arazi gzlemlerinin, yerel halktanedinilen bilgiler nda hazrlanan " anket formlar" ile beraber deerlendirilmeleri sonucubelirlenecektir.

) haritalarnn yapmnda kullanlan hava fotoraflarnn lei 1/25000 ile 1/35000 arasndadeiirken, altlk olarak kullanlan topografik haritalarn lei 1/25000'dir. Tm bu almalarn ndaelde edilen veriler harita zerine ilendikten sonra, btn bilgiler corafi bilgi sistemi (CBS) kullanlaraksorgulanmak ve istenilen lekte baslmak zere bilgisayar ortamna aktarlr. haritalarnn


18/19

hazrlanmasndan sonra byk lekte (1/5000 veya daha byk) risk haritalar o blge iinhazrlanacaktr.

d) risk haritalarndaki snrlara karar verilirken; n tekrarlama periyodu, arpma basnlar, patikalarnn ( ak hatt) genileme ihtimali, yeni patikalarnn oluma olasl ve almannyapld blgede yaayan insanlar ile yaplan grmeler esas alnacaktr.

e) risk haritalarnda dan etkilenme derecelerine bal olarak riskli alanlar 4 farkl renk ilegsterilmektedir.

1) Krmz: n dnm periyodunun 30 yldan daha az ve arpma basncnn 30 ton/m2'denfazla olduu yerlerdir. Bu yerlerde herhangi bir bina veya yapnn ina edilmesi yasaklanmtr.

2) Mavi: Dnm periyodunun 30 ile 300 yl arasnda olduu ve arpma basnc 3 ton/m2'ninaltnda olan yerlerdir. Bu blgedeki yaplara ancak ilave teknik nlemler ve ina teknikleri kullanldndasnrl olarak izin verilmektedir.

3) Beyaz: Gvenli alanlardr. Herhangi bir tehlikesi yoktur. Her trl yaplamaya kanunlar

erevesinde aktr.

4) Turuncu: dndaki dier afetleri (kaya dmesi, sel, heyelan) temsil etmektedir. Bu afetlerinetki alanlar genel hatlar ile izilmekte ve konunun uzmanlarna referans bilgi olma zellii tamaktadr.

riski olan yerlerde uyulmas gereken kurallar

Madde 59 - (1) riski olan blgelerde, arazi kullanmnda, yollarn inasnda ve korunmayaplarnda uygulanmas gereken kurallar aadadr.

a) ak hzlar, ak ykseklikleri ve durma mesafeleri kullanlan modeller yardmylahesaplanacaktr.

b) Yaplama iin kritik deer olan arpma basncnn snr 30 kPa/m2'lik (kilo paskal) olaraksaptanacaktr. Seilen noktalarda hali hazrda bulunan yaplara veya yaplmas ngrlen nlemyaplarna (saptrma duvar, tnel, barajlar, istinat duvar vb.) gelen dinamik basn ve kuvvetler,hesaplar yntemiyle tahmin edilmelidir.

c) Tm hesaplamalar akm miktarnn tahminine dayanmaldr.

(2) Modellerle hesap yntemi; durma blgesinde yer alan herhangi bir yapya gelecek olan basn,kesme kuvveti, tasarlanan durdurma yaplarnn kar yzeyinden itibaren olmas gereken ykseklikleri vb. nleme yaplar ve yaplamada uygulanmas gerekli kurallar ortaya konacak olup, bu hesaplamalartahmine dayanan kabullerle oluturulan parametrelerin kullanmyla yaplacaktr.

(3) Bu modellerin yardm ile yaplama yasa uygulanacak veya uygun inaat teknikleri ileyaplamaya ak braklacak alanlarn zonlanmas larn tekrarlama periyotlar gz nne alnarak(Ek-10 ekil-1)'deki gibi yaplacaktr.

riski olan blgelerde yaplacak yollarda dikkat edilmesi gereken ltler

Madde 60 - (1) riski olan blgelerde yaplacak yollarda dikkat edilmesi gereken ltleraadadr.

a) Yollarn, larn durma mesafesinin dndan geirmesi iin gerekli titizlik gsterilmelidir. Yolunn ak hattnn stnde olmas halinde ve ksa yamalarn olduu yerlerde, yol dolgu gvdesi

ykseltilmi olmaldr.


19/19

b) Srekli olaylarna neden olabilecei dnlerek yollarn uzun ve dik yamalardangeirilmemesine dikkat edilmelidir.

c) Yolu etkileyen lar kk ise (ksa yamalardan geliyorsa) yolun n geldii tarafna geni vederin hendekler almaldr.

) Eer gelen lar byk ise ve yolun gzergahnda da deiiklik yapmak mmkn deilse, birkaeit nlem tr beraber kullanlmaldr.

Karayolunda kaya dmesi, ev kaymas ve erozyona kar alnmas gereken nlemler

Madde 61 - (1) Karayolunda kaya dmesi, ev kaymas ve erozyona kar alnmas gerekennlemler aadadr.

a) Yarma ve dolgu evleri topografyaya uyacak ekilde mmkn olduunca yatrlmal veyuvarlatlmaldr.

b) Kaya dmesi, ev kaymas ve erozyona kar ev yzeylerinin bitki rts ile kaplanmas

salanmaldr.

c) ev etei altna dme ve kaymalar tutacak, istinat duvar, iksa, elik tel kafes yaplar gibi tutucuyaplar tekil edilmelidir.

) Zemin cinsi kademelendirme yapmaya uygun evlerde proje kriterlerine gre kademelendirmeleryaplmaldr.

d) ok dik ve yksek evlerde kaya dmesi ve ev kopmalarn nlemek iin elik ankrajlarlaglendirilen tel alar kullanlmaldr.

e) Kayalk evlerde, ev yzeyine beton pskrtmek suretiyle kaplama yaplmaldr.

karayolu yolboyu mÜhendİslİk yapilari İÇİn afet yÖnetmelİĞİ

Documents