deliryum çalışma
TRANSCRIPT
YOĞUN BAKIMDA ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN DELİRYUM YÖNETİMİ
KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ VE HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİNİN
BELİRLENMESİ
Banu ÇEVİK, Elif Akyüz, Ziyafet Uğurlu,Nevin Doğan
DELİRYUM
Beyinde işlevsel bir bozukluğa bağlı olarak kısa
sürede ortaya çıkan ve etkenin giderilmesiyle
ortadan kalkan, bilişsel yetilerde (bilinç düzeyi,
dikkat, algılama, yargılama, bellek), psikomotor
etkinlikte ve uyku düzeninde bozulmadır.
En önemli klinik görünümü BİLİNÇ bozukluğudur
Deliryum görülme sıklığı
Guo-hao X, Xiang-ming F.2007, Truman B, Ely 2003, Morandi A, Jackson 2011.
Risk Faktörleri
İleri yaş Çoklu ilaç tedavisi Kronik Hast Enfeksiyonlar
Kateterecihazlara
bağımlı olma
Elektrolit dengesizliği
Uyku bozuklukları
Birden fazla hastalığın
olması
Görme bozukluğu
dehidratasyon
Deliryum önlem alınmaz ise ciddi sorunlara neden olan bir hastalıktır.
Yoğun bakımda hastalarla iletişim zor olduğu için kritik hastalarda deliryumun fark edilmesi ve tanısının konması zor olabilmektedir.
Mekanik ventilatördeki hastalarda deliryumuntanısında hemşireler ve yoğun bakım doktorları gibi psikiyatrist olmayan insanlar tarafında fark edilebilir ve önlem almada etkili olabilecekleri bilinmektedir.
Gereksinimlerin karşılanması
Komplikasyonların önlenmesi
Davranış kontrolünün sağlanması
Altta yatan nedenlerin araştırılması
Deliryum durumunun etkin bir şekilde değerlendirilmesi
Kaya E., Sönmez S., Barlas F. Deliryum , Okmeydanı Tıp Dergisi , 2013, 29(Ek sayı 2):70-74, doi:10.5222/otd.supp2.2013.070 Kırpınar, İ. Deliryum; Tanı, Oluş Nedenleri, Bakım ve Tedavi Yaklaşımları . Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(3):1-13
Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin deliryum yönetimi konusundaki
görüşlerinin ve hemşirelik girişimlerinin belirlenmesidir.
ÇALIŞMANIN AMACI
ARAŞTIRMANIN TÜRÜ
Bu araştırma bir vakıf üniversitesi hastanesinde yoğun bakımda çalışan
hemşirelerin deliryum yönetimi konusundaki görüşlerinin ve
hemşirelik girişimlerinin belirlenmesi amacıyla planlanan tanımlayıcı bir
çalışmadır.
• Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi
ARAŞTIRMANIN YERİ
• 2015 Haziran –Temmuz ayında erişkin yoğun bakımda çalışan hemşireler
ARAŞTIRMANIN TARİHİ
Erişkin yoğun bakımda çalışan 100 hemşire
oluşturmuştur.
EVREN VE ÖRNEKLEM
Verilerin Toplanması
• Hemşirelerin demografik özellikleri çalıştıkları yoğun bakım, eğitim durumu, deliryumkavramına ilişkin bilgi durumlarını deliryumgelişen hastanın yönetiminde yaşanılan güçlükler ve deliryum gelişimini önlemeye yönelik hemşirelik girişimlerini içeren ve literatürden yararlanılarak oluşturulan toplam 25 sorudan oluşan bir soru formudur.
İZİN VE ETİK
HASTANE YÖNETİMİ
Tıp ve Sağlık Bilimleri Araştırma ve Etik
Kurulundan
Hemşirelerin Tanımlayıcı Özellikleri
• Yaş ortalaması: 26.4±5.5 (min:18, mak:47)
80
20
KADIN ERKEK
kadın erkek
43%57% DAHİLİ YB
CERRAHİ YB
Hemşirelerin deliryum kavramına ilişkin bilgi ve eğitim durumları
ÖZELLİKLER SAYI n(%)
Deliryum konusunda eğitim aldınız mı?(n=94)
Evet 79 84
Hayır 15 16
Eğitimi nereden aldınız? (n=79)
Lisans eğitimi 60 75.9
İnternet 10 12.6
Hizmet içi eğitim 7 8.9
Kongre 2 2.6
Eğitim almak istermisiniz?(n=98)
Evet 84 85.7
Hayır 14 14.3
Deliryum kavramına ilişkin bilgi durumu
Sayı n(%)
Deliryum tanımı (n=100)
93 93Beynin kısa sürede yaygın etkilenmesiyle beyin işlevlerini
bozan, başta bilinç ve yönelim bozukluğu ile karakterize olan,
davranışın ileri derecede bozulduğu bir akut organik beyin
sendromudur.
Yavaş ilerleyici olan beynin bilgi davranış, gündelik yaşamı
sürdürmede kalıcı yetersizliktir
7 7.0
Deliryum
Önemsiz bir sorun 1 1.0
Önemli bir sorun 49 49.0
Yaşamı tehdit edecek kadar ciddi bir sorun 50 50.0
• Ateş’in 2012 yılında ‘Yoğun bakım ünitesinde hemşirelik tanılamaları ile deliryum riskini belirlemesi’ konulu 301 hemşire ile yaptığı çalışmada; – hemşirelerin %52,2’ sinin deliryumu hastalar için ciddi
bir sorun olarak algıladığı,
– %67,8’ inin deliryum risk tanılaması yaptığı,
– tanılamayı hemşirelik süreci kapsamında uygulayan hemşire bulunmadığı ve hemşireler deliryum’u ciddi bir sorun olarak algılanmasına karşın hastaların deliryum riski açısından tanılanma durumunun yetersiz olduğu belirtilmiştir.
Sonuçlar bizim çalışmamızla benzerlik göstermektedir.
Deliryum gelişim nedenleri
Özellikler
Etkili Etkili değil Fikrim yok
sayı % sayı % sayı %
Yaş 91 91.0 8 8.0 1 1.0
Cinsiyet 53 53.0 40 40.0 7 7.0
Geçirilmiş ameliyat sonrası süreç 94 94.0 5 5.0 1 1.0
Demans 92 92.0 5 5.0 3 3.0
Psikiyatrik sağlık sorunları 97 97.0 3 3.0 - -
Üçden fazla ilaç kullanımı 65 65.0 17 17.0 18 18.0
Kronik hastalıklar 87 87.0 2 2.0 11 11.0
Anemi 50 50.0 29 29.0 21 21.0
Hipoksemi 80 80.0 3 3.0 17 17.0
hipokalami 65 65.0 7 7.0 28 28.0
hipokalsemi 66 66.0 7 7.0 27 27.0
Yoğun bakımın fiziksel yapısı 90 90.0 7 7.0 3 3.0
48 saatten daha fazla süre yoğun bakımda
kalma
92 92.0 8 8.0 - -
Deliryum tanısı alan hastanız var mı?
72% 28%
Evet Hayır
Doktorlar tarafından deliryum tanısı koyulmadan önce hastayı siz bu yönde
tanımlayabildiğinizi düşünüyor musunuz? (n=99)
sayı %
EVET 78 78.8
BAZEN 21 21.2
HAYIR - -
Hemşirelerin deliryum tanısı alan hastaların yönetimi konusundaki görüşleri
sayı %
Deliryum tanısı alan hastaların yönetilmesi çok zordur. 71 71.0
Deliryum tanısı alan hastayı yönetmede doktor desteğine ihtiyaç duyuyorum 59 59.0
Deliryum tanısı alan hastaların yönetilebilmesi için bu konuda özel eğitim
almamız gerektiğini düşünüyorum
65 65.0
Deliryum tanısı alan hastanın yönetiminde zorluk yaşamıyorum 10 10.0
*birden fazla madde işaretleme
Deliryum yönetiminde güçlük yaşıyormu sunuz?
Evet 45 45.0
Hayır 8 8.0
Bazen 47 47.0
Deliryum gelişen hastayı yönetirken yaşanılan güçlükler
İletişime geçememe 34 34.0
Hastanın ajite olması 25 25.0
Tedaviyi reddetme 25 25.0
Fiziksel yada sözel şiddet 26 26.0
Hemşirelik Girişimleri
• Klinikte uyguladığımız hemşirelik girişimleri nelerdir sorusunu 37 hemşire cevaplamıştır. Önerdikleri hemşirelik girişimleri;
Gürültüyü azaltma (%81.8)
Güvenlik önlemi almak (%64.8)
Ziyaretçilerini almak(%62.4)
Gece ve gündüz kavramını uygulamak (%40.5)
Tespit uygulamama(%35.1)
• Bergmann et al. (2005)’un deliryum hastaları için geliştirdiği bakım modelinde;
– sağlık çalışanlarına eğitim vererek deliryumunölçek ile izlemi,
– deliryum nedenlerinin değerlendirilmesi ve tedavisi, komplikasyonların önlenmesi ve yönetimi,
– özbakım ve bilişsel fonksiyonların düzeltilmesi basamaklarından oluşan bir yaklaşım izlenmiştir
Bergmann MA, Murphy KM, Kiely DK, Jones RN, Marcantonio ER. A model for management ofdelirious postacute care patients. Journal of American Geriatrics Society
2005; 53: 1825-2005.
Sonuç
Hemşirelerin deliryumun önemli bir sağlık sorunu olduğunun farkındalar.
Deliryum tanısını koymada ve aldıkları önlemler yetersiz kalmaktadır.
Deliryum yönetiminde güçlükler yaşamaktadır.
Öneriler
• Yatan hastaların erken donemde deliryumyönünden kapsamlı değerlendirilmesi, ilişkili risk faktörlerinin saptanması ve önleme stratejilerinin oluşturulması deliryum oluşumunu azaltmak için önemli olacaktır.
• Hemşirelere istenilen niteliklerde bakım sunabilmeleri ve güçlenmeleri için; konuyla ilgili hizmet içi eğitim programlarının düzenlenmesi önerilmektedir.
Son Söz
• Deliryum riski taşıyan hastaların değerlendirilmesi ve erken tanılanarak tedavi edilmesinde hemşireler önemli bir rol üstlenir.
TEŞEKKÜRLER
Parktaki Göl
Kaynaklar
1. Guo-hao X, Xiang-ming F. Importance of recognizing and managing delirium in intensive care unit. Chinese Journal of Traumatology 2009; 12(6): 370-374.
2. Truman B, Ely EW. Using the confusion assessment method for the intensive care unit. Critical Care Nurse 2003; 23(2): 25-37.
3.Morandi A, Jackson JC. Delirium in the intensive care unit: A review. Neurol Clin 2011; 29: 749-763.
4.Bergmann MA, Murphy KM, Kiely DK, Jones RN, MarcantonioER. A model for management of delirious postacute care patients. Journal of American Geriatrics Society 2005; 53: 1825-2005.