БАРИЛГЫН НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ 

ГОЛЫН ГИДРОТЕХНИКИЙН БАРИЛГА, БАЙГУУЛАМЖ

БНбД 33-03-05

Албан ёсны хэвлэл

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ

УЛААНБААТАР ХОТ

2005 он

БАРИЛГЫН НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ 

ГОЛЫН ГИДРОТЕХНИКИЙН БАРИЛГА, БАЙГУУЛАМЖ

БНбД 33-03-05

Албан ёсны хэвлэл

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ

УЛААНБААТАР ХОТ 2005 ОН

БНбД 33-03-05

Барилга, архитектур корпорацид боловсруулав.

Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2005 оны 11 дїгээр сарын 18 –ны єдрийн 105 дугаар тушаалаар батлав.

Боловсруулсан :  Ч,Сумъяажав /Монгол улсын зөвлөх инженер­/

Хянан тохиолдуулсан :  Ч.Пүрэвдорж (ШУТИС­ийн ахлах багш, усны барилгын тэргүүлэх инженер)

Энэхїї нормативийн баримт бичгийг Барилга, архитектур корпорацийн зєвшєєрєлгїйгээр бїрэн болон хэсэгчлэн хувилах, олшруулах, тараахыг хориглоно.

БНбД 33­03­05 

1 

Монгол улсын барилгын норм ба дүрэм БН б Д 33 – 03 - 05 

Голын гидротехникийн барилга байгууламж Hidrotechicals constructions rivers

2006 оны 01 дїгээр сарын 01ны єдрєєс мєрдєнє.

I ЕРЄНХИЙ ЗЇЙЛ

1.1 Энэхїї норм ба дїрмийг голын гидротехникийн барилга байгууламж : бетон, тємєр бетон ба шороон боомт, усан цахилгаан станц, насосны станц, тїшиц хана, усан онгоцны хаалт, загас нэвтрїїлэх ба хамгаалах, тэрчилэн їерийн усны урсгалаар хог хуримтлагдах, гуу, жалга їїсэхээс хамгаалах байгууламжуудыг шинээр барих, єргєтгєх ба шинэчлэх барилга угсралтын ажил гїйцэтгэхэд мєрдєнє.

1.2 Голын гидротехникийн барилга байгууламжийн ажлыг гїйцэтгэхэд энэ дїрмийн шаардлагаас гадна барилгын бусад холбогдох норм ба дїрмийн шаардлагыг нэг адил  мөрдсөн байвал зохино.

1.3 Голын гидротехникийн барилга байгууламжийн угсралтын ажлыг зєвхєн тусгай зориулалтын болон шаардлагатай тоног тєхєєрємж бїхий барилга угсралтын ажил гїйцэтгэх тусгай зєвшєєрєлтэй,  мэргэжлийн байгууллага, аж ахуйн нэгж гїйцэтгэнэ.

1.4 Гол ашиглагдаж байгаа гидротехникийн байгууламжийн єргєтгєл, шинэчлэлтийн ажил гїйцэтгэхдээ барилга угсралтын бїсэнд байрлалтай, буулгаж шилжїїлэлгїй, газар доорх шугам сїлжээ болон ашиглаж байгаа байгууламжуудын бїрэн бїтэн байдлыг хадгалаж чадахуйц аргыг сонгон хэрэгжїїлвэл зохино.

1.5 Усан тээврийн гол, мєрєнд ажил гїйцэтгэх журам нь усан онгоц ба тээврийн хєвєгч хэрэгслїїдийн аюулгїй ажиллагаа, шаардлагатай идэвхижлээр нэвтрэх боломж, нєхцлүүдийг барилга барих хугацааны туршид хангасан байна. Барилга угсралтын ажил гїйцэтгэх  тухайн бїсэнд байрлах усан онгоцны зогсоолын хэсэг нь усан замын явах хэсгийн хязгаар, хаалт, хашлагын дохионы тэмдэгїїдээр тоноглогдсон байна.

1.6 Гидротехникийн барилга байгууламжийг  барих явцад дуусаагїй болон тїр байгууламж, бїтээц, эдлэхїїнийг усны їер, цєн тїрэлт, салхи шуурга, давалгаа, овоолго ба усан онгоц, хєвєгч хэрэгсэл болон усан дээр хєвєж байгаа элдэв зїйлсийн цохилтоос хамгаалсан байвал зохино.

Байнгын, тїр болон дуусаагїй барилга байгууламжаар дамжин єнгєрєх мєсний хэмжээг барилгын зохион байгуулалтын тєсєл (ЗБТ)-д тооцсон байх ба уг тооцооны магадлалыг ажил гїйцэтгэх тєсєл (АГТ)-єєр тодотгосон байвал зохино.

БНбД 33­03­05 

2 

2 ХУУРАЙ ШОРООН ОВООЛГО

2.1 Шороон хуурай овоолго хийхдээ энэхїї норм ба дїрмээс гадна бусад холбогдох барилгын норм, дүрэм (БН б Д)-ийн шаардлагыг нэг адил мєрдєнє.

2.2 Овоолго хийх буурийн бэлтгэл ба эргийн уулзварыг зураг тєслийн байгууллагаас геологи-техникийн хяналтын шаардлагын дагуу боловсруулсан техникийн баримт бичгийг баримтлан гїйцэтгэнэ. Барьцалдамтгай шороогоор эхний їе тавихын ємнє, урд нь дэвссэн їеийн нягтруулсан гадаргуу, тэрчилэн буурийн гадаргууг дараагийн їе тавихын ємнє 3 см-ээс багагїй гїнд сийрэгжїїлэх буюу норгоно. Гадаргууг норгоход шаардагдах усны хэмжээг сорилт, туршилтаар тогтооно.

2.3 Боомт буюу  далангийн  халх  (экран) цємийн (ядро) найдвартай барьцалдалтыг хангахын тулд буурийн гадаргууг сайтар цэвэрлэх шаардлагатай ба асгаасны бєєгнєрсєн шорооны том ширхэгийн хуримтлал їїсхээргїйгээр гїйцэтгэвэл зохино.

2.4 Нэг тєрлийн бус бїтэцтэй том хэмхдэст материал агуулсан шороогоор хийгдэх боомтонд шорооны ширхэгийн зєвшєєрєгдєх дээд хэмжээг ажил гїйцэтгэх тєсєл (АГТ)-єєр тогтооно. Ширхэгийн дээд хэмжээ нь дэвсэж байгаа шороон їе тус бїрийн нягтруулсан байдал дахь зузааны тэн хагасаас илїїгїй байна. Ширхэгийн зєвшєєрєгдєх дээд хэмжээнээс хэтэрсэн том ширхэгийг дэвсгэр їеэс зайлуулна. Хэмхдэст материалыг асгаасны бїтцэд їїр, гинж хэлбэрийн бєєгнєрєл їїсхээргїйгээр жигд тараан дэвсэнэ.

2.5 Ажил гїйцэтгэх тєсєл (АГТ)-єєр тогтоосон, нягтруулах їеїїдийн зузааныг їйлдвэрлэлийн нєхцєлд сорилтын їр дїнгээр тодотгож, баталгаажуулна .

2.6 Боомт, далан хийх шорооны дэвсэлт, тараалтыг хамгийн нам доор тївшнээс эхлэн гїйцэтгэнэ. Шороог ажил гїйцэтгэх тєсєлд заасан зузаанаар жигд тарааж тэгшлэх ба хурын ус урсах боломжийг хангах зорилгоор нам дор тївшинд 0,01%- ийн налуутайгаар гїйцэтгэнэ. Шїїрїїлэх  халхны шороон овоолгыг хэвтээ чиглэл дагууд їеїїдээр тарааж, тэгшлэх замаар гїйцэтгэнэ.

2.7 Барьж байгаа байгууламж, тїїний (оройн шаантаг, цєм, шилжилтийн бїс, халх г.м) хэсгїїдийн ажлын талбайг картуудад хуваах ба тэдгээрт ажил гїйцэтгэхдээ тєслийн дагуу дэвсэж, нягтруулалт хийх їеїїдийн шороог шалгаж хїлээн авна. Хаалтны ус тогтоох эд ангийн овоолго хийх їеийн картын хэмжээг хєрс овоолгын ажлын эрчим, гаднах агаарын температураас хамааруулан тодорхойлно. Зарим картууд нь єєр хоорондоо 1:2-оос эгцгїй налуугаар уулзсан байна.

2.8 Тєрєл бїрийн хєрсєн їеїїдээр дэвсэх, хэд хэдэн бїсээс тогтсон далан, боомтын ажил гїйцэтгэхдээ нэг бїсээс нєгєєд шороо шилжин орохоос урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авсан байвал зохино.

2.9 Боомтны  их биеийн овоолго хийх хугацаанаас хамааралгїйгээр голын ёроолын ус тусгаарлалтын ажлыг тїрїїлэн гїйцэтгэж болно. Тэхдээ боомт нь ус їл шїїрїїлэх халхтай бол тїїний эд ангиуд, ёроолын ус тусгаарлах їетэй уулзах хэсгийн ажлыг хийхээс ємнє голын ёроолын ус тусгаарлалтыг гїйцэтгэсэн байна.

БНбД 33­03­05 

3 

2.10 Ус їл нэвтрїїлэх шороон халх бїхий боомтонд халхны овоолгыг тасралтгїй хийж дуусгах хїртлэх хугацаагаар тулгуур призмийн ажлыг тїрїїлэн гїйцэтгэж болно.

2.11 Шавар болон шавранцраар хийх ус їл нэвтрїїлэх халхыг хэвтээ їеїїдээр дэвсэх ба нягтруулалтыг їе тус бїрд  зураг төсөлд заасан нягтад хїргэн хийсэн байна. Ус їл нэвтрїїлэх халхны асгаасыг 2 м-ээс илїїгїй єндрєєр хийж нягтруулалтын ажлыг гїйцэтгэсэн байна.

2.12 Хэт нойтон биш, бєєгнєрч  нягтарсан шавраар боомт босгох ажлыг зураг тєсєлд заасан техникийн шаардлагыг баримтлан гїйцэтгэнэ.

2.13 Алсуур (10:1) налуутай цєм бїхий боомт босгоход шилжилтийн бїсийн хєрсийг, тїїний байгалийн налалтын єнцгийг  нь хэвээр хадгалан, їеїїдийг дараалуулан нийлїїлж “гацуур” маягаар дэвсэнэ.

2.14 Шилжилтийн бїсэнд шїїлтїїрийн материалыг сийрэг байдалд 1 м хїртэл зузаан їеїїдээр дэвсэж, нягтруулагч машинаар зураг төсөлд заасан нягтад хїргэн нягтруулсан байна.

2.15 Шороон халх, цєм бїхий боомтын шилжилтийн бїсийг дэвсэхдээ шїїлтїїрийн материалын ус тогтоох байгууламжийн хєрсєєр бохирдохоос зайлсхийхийн тулд ус їл нэвтрїїлэх ажлыг тодорхой хугацаагаар тїрїїлэн гїйцэтгэсэн байна. Тїрїїлэн хийх ажлын тоо хэмжээ, хугацааг ажил гїйцэтгэх тєслєєр тодорхойлоно.

2.16 Чулуун асгаасан боомт барихад чулууны їеийн зузааныг цєм болон шилжилтийн бїсийн шїїлтїїрийн бат бэхээс хамааруулан барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєсєлд тодорхой заасан байна. Тєсєлд єєрєєр заагаагїй бол чулуу-шороон боомтонд чулуун асгаасыг їеїїдээр єнхрїїлэн нягтруулах аргаар 3 м-ээс илїїгїй зузаантайгаар гїйцэтгэнэ. Їеїїдийн сонгосон зузаан нь нягтруулагч машин, механизмын техникийн боломжтой тохирч байх ёстой.

2.17 Урсгал усанд хийх чулуун асгаасны ширхэгийн бїтэц, асгаас хийх дарааллыг барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєсєлд заасан байна.

2.18 Євлийн улиралд овоолго хийх техникийн нєхцєл нь шороог бэлтгэх, хадгалах, тээвэрлэх, тараах ба нягтруулах нэмэлт шаардлагуудыг багтаасан байна.

2.19 Боомтын їл шїїрїїлэх элемент (голын ёроолын ус тусгаарлах їений цєм, халх, шїд)-ийн асгаасыг картан дахь хєрсийг нягтруулах хїртлэх хугацаанд хєлдєхєєргїй байх,  хасах 20 0 С хїртлэх температурын нєхцєлд гїйцэтгэнэ. Асгаас хийх шорооны эзлэхїїний 15 хувиас илїїгїй хэсэгт хєлдїїс байхыг зєвшєєрнє. Хєлдсєн їе дээр шороон їе давхарлан дэвсэхийн ємнє тухайн їеийн гадаргууг халаах буюу эсвэл хлорын давсны уусмалаар боловсруулалт хийнэ. Гэсгээлтийн гїн 3 см-ээс багагїй байна.

2.20 Гидротехникийн байгууламжийн овоолгын налуу хэсгийн шорооны тєслийн нягтыг хангахын тулд налуугийн асгаасыг хэвийн хэмжээнээс 20 см-ээс 40 см єргєн (нягтруулалтад ашиглаж байгаа багаж хэрэгслээс хамааруулан) хийнэ. Нягтраагїй хєрсийг налуугаас  нь авч, барилгын ажлын явцад бусад бїтээцэд

БНбД 33­03­05 

4 

ашиглана. Налуугийн бэхэлгээг тарьмал ургамал, чулуу болон хайрга бусад тєрлийн материалаар овоолго хийх замаар гїйцэтгэх нєхцєлд далангийн асгаасыг єргєтгєхгїйгээр тєсєлд заасан хэлбэр, хэмжээгээр гїйцэтгэнэ.

2.21 Урд нь хийсэн гадаргын налуугийн сийрэг шороог 1:4 налуу їїсгэн огтлоос хийж, тїїнээс гарах нягтраагїй шороог шинээр асгаас хийх хэсэгт дэвсэнэ. Байгууламжийн тэнхлэгт хэвийн байрласан налуугийн гадаргууг байгуулалт дээр ташуу шугамаар дїрслэнэ.

2.22 Гидротехникийн байгууламжийн овоолгын шорооны шинж чанарыг тодорхойлох хяналтын сорьцыг 1-р хїснэгтийн дагуу авна. Хяналтын сорьцуудыг бїхий л байгууламж, тїїний єндрийн дагуу байгуулалт дээр жигд байрлалтайгаар сонгон авах ба тэрчилэн шорооны нягт сул байж болох хэсгїїдээс тус тус авна.

2.23 Шатлалаар хийгдэх чулуун асгаасан боомтын хажуугийн призмийн чанарыг шалгахдаа тїїний нягт, чулууны ширхэгийн бїрэлдэхїїнийг тодорхойлох ба їїний тулд шатлал болгонд, 30,0 мянган м 3 чулуун асгаас тутамд нэг цооног ухна..

2.24 Гидротехникийн байгууламжийн суурийн завсрын чигжээсэнд буцааж булах шорооны дээжийг 2.22. зїйлийн дагуу, мєн тэрчилэн сууриас 0,2 м зайнаас авна.

1-р хїснэгт

Шорооны тєрєл Шорооны дээж авах арга

Шорооны їзїїлэлтїїд

Хяналтын дээжийн эзлэхїїн

Том ширхэгийн хольцгїй шаварлаг ба

элсэнцэр

Цацраг идэвхит, зїсэгч цагригийн арга

Нягт, чийг Бусад їзїїлэлтїїд (I ба II ангийн байгууламжууд)

100-гаас 200 м 3

20-оос 50мянган м 3

Хайрга-хайрганцар ба жижиг ширхэгийн (том ширхэгийн хольцтой)

Цооног Нягт, чийг Ширхэгийн бїрэлдэхїїн Бусад їзїїлэлтїїд (I ба II ангийн байгууламжууд)

200-аас 400 м 3

1-2 мянган м 3

20-оос 50 мянган м 3

3 УСАНД ШОРОО АСГАХ АРГААР ХИЙХ ОВООЛГО

3.1 Усан дотор шороон асгаас хийх аргыг боомт, далан, халх байдлаар хийгдэх тїрэлтэт байгууламжийн шїїрэлтээс хамгаалах элемент, цєм, голын ёроолын ус їл нэвтрїїлэх їе зэрэг шороон байгууламжийн бетонтой нийлэх уулзварын овоолго хийхэд ашиглана. Усан дотор шороон асгаас хийх аргаар овоолго ба тїїний доорх буурийн бэлтгэл ажил болон асгаасан байгууламжийн гол, мєрний эргийн уулзварыг гїйцэтгэхэд зургийн байгууллага нь геологи-техникийн хяналтыг зохион байгуулах шаардлагыг тусгасан техникийн нєхцєл боловсруулсан байна.

3.2 Байгалийн болон овоолгоор їїсгэсэн зохиомол цєєрмийн усанд хийх шороон асгаасыг пионерийн аргаар гїйцэтгэвэл зохино. Байгалийн цєєрємд тїр хаалтгїйгээр хийгдэх шороон асгаасыг зєвхєн шорооны жижиг ширхэгийг угааж, урсгах урсгалын хурд илрээгїй нєхцєлд л гїйцэтгэнэ.

БНбД 33­03­05 

5 

3.3 Шороон асгаасыг ажил гїйцэтгэх тєсєлд заасан хэмжээ бїхий тусгаар картуудаар гїйцэтгэвэл зохино. Байгууламжийн тэнхлэгт эгц босоо байрлалтай дэвсэж байгаа картуудын їелэх тэнхлэгийг ємнє нь дэвссэн їелэх тэнхлэгт харьцангуйгаар далангийн суурийн єргєнтэй тэнцїї хэмжээгээр шилжїїлвэл зохино. Дараачийн їеийг дэвсэхэд зориулагдсан цєєрмїїд байгуулах зєвшєєрлийг барилгын лаборатори ба захиалагчийн хяналтыг гїйцэтгэгч албан тушаалтан олгоно.

3.4 Усны тєвшнєєс 4 м хїртэл гїн, байгалийн усан цєєрємд овоолго хийх шороон асгаасны їеийн урьдчилсан зузааныг шорооны физик, механик шинж чанар, тээврийн хэрэгслийн орц ба гарцыг хангахын тулд усны тєвшин дээрх хуурай шорооны бэлэн байгаа нєєцийн хэмжээ зэрэг нєхцлїїдээс їндэслэн 2-р хїснэгтийн дагуу тодорхойлоно.

2-р хїснэгт

Асгаасан їеийн зузаан, м

Тээврийн хэрэгслийн даац,

тн

Асгаас хийх їеийн гадаргуу дээр байх хуурай хєрсний їе,см Элс ба элсэнцэр шавранцар Шавар

1 10 35 40 45 25 45 50 55

2 10 45 50 55 25 55 60 65

3 10 55 60 65 25 65 70 75

4 10 65 70 75 25 75 80 85

Асгаасан їеийн зузааныг овоолго хийх явцад нарийвчлан тогтооно. Байгалийн усан сангийн гїн нь цєєрмийн усны эргийн шугамаас дээш 4 м-ээс илїї бол асгаас хийх боломжийг їйлдвэрлэлийн нєхцєлд туршилтын аргаар тодорхойлоно.

3.5 Далангийн овоолгыг барьж байгаа байгууламжийн хязгаар доторхи тухайн байгууламжид хэрэглэж байгаа шороогоор гїйцэтгэвэл зохино.  Далангийн уртын дагуух овоолгын шилжих їеїїд буюу халхтай шүүлтүүрийн дотор талын гадаргууд ус їл нэвтрїїлэх шороон хєрс болон зохиомол материалаар хийгдсэн халх бїхий шїїлтїїр гїйцэтгэх болно. Далангийн овоолгын єндєр нь дэвсэж байгаа їеийн зузаантай адил байна.

3.6 Шороон асгаас хийх їед цєєрєм дэх усны тєвшин тогтмол байх шаардлагатай. Илїїдэл усыг зэргэлдээх картанд хоолой болон тэвшээр, эсвэл дээд талд байрлалтай картанд насосоор шахаж зайлуулвал зохино. Цєєрмийг шороогоор дїїргэх хїртэл асгаасыг тасралтгїй хийж гїйцэтгэнэ. Ажлын зайлшгїй шаардлага, нєхцлєєр 8 цагаас илїї хугацаагаар завсарлах бол цєєрмєєс усыг зайлуулсан байвал зохино.

3.7 Дэвсэж байгаа шорооны нягтруулалтыг нь  түүний нь хувийн жин, механизмын хєдєлгєєний їйлчлэл ба тээврийн хэрэгслийн динамик їйлчлэлээр  хийнэ. Карт байгуулах далангийн асгаас хийх явцад картны асгаас хийгдэж байгаа бїхий л талбайд тээврийн хэрэгслийн жигд хєдєлгєєнийг хангасан байвал зохино.

3.8 Шороог скреперээр тээвэрлэн шууд усанд хийхийг хориглоно. Энэ тохиолдолд шороог усанд хийх їйл ажиллагааг бульдозероор гїйцэтгэвэл зохино.

БНбД 33­03­05 

6 

3.9 Хоногийн агаарын дундаж температур  хасах 5 0 С-ээс багагїй байх нєхцєлд шороон асгаасыг тусгай арга хэмжээ хэрэглэхгїйгээр зуны технологиор гїйцэтгэнэ. Гадна агаарын температур хасах 5 0 С-ээс хасах 20 0 С хїртлэх хязгаарт байх нєхцєлд асгаасыг шорооны нэмэх температурыг хадгалах нэмэлт арга хэмжээ авч євлийн технологиор гїйцэтгэнэ. Цєєрємд усыг нэмэх 50 0 С-ээс багагїй температуртайгаар єгєх шаардлагатай.

3.10 Євлийн технологиор ажил гїйцэтгэх нєхцєлд тухайн ажлыг тасралтгїй гїйцэтгэх шаардлагаас їндэслэн картын хэмжээг сонгож тогтооно. Картанд шороог нэг мєчлєгийн хугацаанд тасралтгїй асгаж дуусгавал зохино. Картыг усаар дїїргэхийн ємнє урд нь дэвссэн їеийн гадаргуугийн цасыг цэвэрлэж, хєлдсєн єнгєн їеийг 3 см-ээс багагїй гїнд гэсгээсэн байна.

3.11 Усанд асгаас хийх їед дараах їйлдлїїдэд хяналт тавьвал зохино. Їїнд:

• Усанд шороогоор асгаас хийх техникийн нєхцєл ба зураг тєслийн шаардлагын биелэлт;

• Асгаасын тєсєлд заасан зузааныг хангаж байгаа эсэх; • Хєдєлгєєнд оролцож байгаа машин, механизм, тээврийн хэрэгслїїдийн усан

дээрх їеийн нягтруулалтыг жигд хийж байгаа эсэх; • Цєєрмийн усны тєслийн гїний мєрдєлт; • Цєєрєм дэх усны болон асгаас хийгдэж байгаа картын буурийн гадаргуугийн

температур зэрэг болно.

3.12 Хєрсний шинж чанарын їзїїлэлтийг тодорхойлох зорилгоор 1 м-ээс илїї зузаан асгаатай талбайн 500 м 2 тутамд 1м-ээс багагїй гїнээс, їеийн зузаан 1 м байх нєхцєлд 0,5 м гїнээс (цєєрєм дэх усны гадаргуугаас) нэг сорьц авна.

4 ШОРООН БАЙГУУЛАМЖИЙН НАЛУУГИЙН БА ЭРГИЙН БЭХЭЛГЭЭНИЙ АЖИЛ

4.1 Суваг болон гол мєрний гидротехникийн байгууламжийн овоолгод тїїний налуу ба эргийн бэхэлгээг хуурайгаар хийвэл зохино.

4.2 Бэхэлгээ хийх эрэг, налуугийн усан дээрх хэсэгт урьдчилан тэгшилгээ хийх ба харин усан доорх хэсэгт цэвэрлэгээ хийж, шаардлагатай тохиолдолд тэгшилгээ хийвэл зохино. Усны тєвшин дээрх газрын налуу ба эргийн тэгшилгээг БН б Д 3.08.01-90-ын дагуу гїйцэтгэнэ. Усан доорх налуугийн тэгшилгээг илїїдлийг авч, барьцалдамтгай бус шороогоор нэмж асгаас хийнэ.

4.3 Хєшїїн бэхэлгээний налуу хэсгийн ирмэгийн тэмдэгтийн зєвшєєрєгдєх хэлбэлзэлийн хязгаарын хэмжээ ±5 см байна. Усан доорх налуугийн гадаргуугийн зєвшєєрєгдєх хэлбэлзэл тєслийн шугамнаас нягтраагїй хєрсєнд тэгшилгээ ба огтлоос хийсний дараа ±10 см байвал зохино. Тэгшилгээний дїйцлийг загвар ба налуугийн дагуу 20 м тутамд байрлуулсан гадас онилох буюу эсвэл хэмжих багажаар шалгаж тодорхойлно.

4.4 Хєшїїн, хуурай бэхэлгээнд бэлтгэгдэж байгаа налууг химийн хорт бодисоор боловсруулалт хийхдээ зураг тєсєлд заасны дагуу тэгшилгээний дараа хийвэл зохино. Налуу гаргалтыг туушид нь хийхдээ гербцидийг бороонд угаагдахгїй байх нєхцлийг хангасны їндсэн дээр бэхэлгээг суулгахаас 10 хоногоос багагїй хугацаа єнгєрсний дараа гїйцэтгэнэ.

БНбД 33­03­05 

7 

4.5 Хєшїїн бэхэлгээний буурийн нягтруулалтыг химийн хорт бодисоор хордуулалт, тэгшилгээ хийгдсэний дараа гїйцэтгэнэ.

4.6 Гадна агаарын хасах температурын нєхцєлд шїїлтїїр суулгах буюу налуугийн хєшїїн бэхэлгээний буурийн бэлтгэлийг  хийхдээ хєлдєєгїй, барьцалдалтгїй шороогоор дараах нєхцлийг хангасны їндсэн дээр гїйцэтгэнэ. Їїнд:

а) 5 см-ээс том ширхэгийн хєлдїїсийг бутлах буюу эсвэл зайлуулна. Жигд тараагдсан 5 см-ээс бага ширхэгийн бєєн шорооны асгаасны їеїїдэд агуулагдах хэмжээ нийт эзлэхїїний 10 хувиас илїїгїй байхыг зєвшєєрнє.

б) Їе тус бїрийг тїїний бїх зузаанаар шууд дэвсэнэ.

в) Үеїїдийг дэвсэхийн ємнє буурийн мєс ба цасыг цэвэрлэж, зайлуулна.

г)  Цас, шуургатай  үед урвуу шїїлтїїр  (обратный  фильтр)­ийн байгууламжийн ажлыг зогсооно. Цас, шуурганы дараа ажил гїйцэтгэж эхлэхийн ємнє налуугийн гадаргуу дах цас, хєлдсєн хєрсийг зайлуулсан байна.

4.7 Гулсалтаас хамгаалах зориулалт бїхий тулгуурын ажлыг эхлэхээсээ ємнє налуугийн єнгє їеийг гїйцэтгэсэн байвал зохино.

4.8 Огцом налууд буталсан чулуу ба дайргыг тарааж дэвсэх їйл ажиллагааг тараагч ба тэгшлэгч машинаар гїйцэтгэнэ. Бульдозероор тэгшилгээ хийхдээ тїїний паспортад зааснаас огцомгїй налууд гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.

4.9 Налуу ба эргийн бэхэлгээ, доторлогоонд чулуун дэвсгэрийг техник эдийн засгийн зохих їндэслэлээр хэрэглэхийг зєвшєєрнє. Эргийн усан доорх чулуун бэхэлгээг шигтгээс байдлаар 1:1,25-аас 1:1,5 хїртлэх бодит налуугаар гїйцэтгэнэ.

4.10 Налууд шаардлагатай хэлбэр, маяг оруулхын тулд чулуун шигтгээсний тэгшилгээг тїїний суулт бїрэн дууссаны дараа гїйцэтгэвэл зохино.

4.11 1:1 –ээс илїї налуутай цутгамал бетон ба тємєр бетон єнгєлгєєг бетонон маяканд суурьлагдах хашмал хэрэглэн хоёр эгнээгээр, зурвас їлдээж гїйцэтгэнэ.

4.12 1:1,25-аас илїї алгуур налууд цутгамал бетон ба тємєр бетон бэхэлгээ хийхдээ 7.11 зїйлд заасан шаардлагыг бїрэн хангасан байна.

4.13 Налууг цутгамал тємєр бетон хавтангаар бэхлэх їед дараах шаардлагуудын биелэлтэнд хяналт тавина:

а) Хавтангийн тєслийн зузааны зєвшєєрєгдєх хэлбэлзэл +8-аас хасах 5 мм хїртэл хэмжээнд байвал зохино.

б) Хавтан нь ямар нэг ан цавгїй байна.

в)  Хавтангуудын заадсыг дїїргэсэн материал ба хавтангийн босоо гадаргуугийн хооронд зай, завсаргїй байна.

4.14 Бэхэлгээ хийх налууд угсармал тємєр бетон хавтангуудыг улнаас эхлэн єєд

БНбД 33­03­05 

8 

нь  эгнүүлэн  байрлуулна.  Зэргэлдээ  хавтангуудын  налуу  хавтгайн  талбайн гадаргаас  илүү  гарсан  байж  болох  зөвшөөрөгдөх  хязгаарын  хэмжээ  10  мм­ээс илүүгүй байна.

4.15 Євлийн улиралд урвуу шїїлтїїрийн тэгшилгээ хийгдсэн гадаргууд угсармал тємєр бетон хавтангуудыг суурьлуулахдаа цас, мєсийг урьдчилан цэвэрлэсэн байх шаардлагатай. Бэхэлгээний хавтангууд нь шїїлтїїрийн гадаргад жигд суусан байвал зохино.

4.16 Цутгамал асфальт бетон хучаасыг хуурай, хєлдєєгїй суурин дээр гаднах агаарын температур 5 0 С-ээс багагїй байх нєхцєлд асфальт бетон тарааж дэвсэгчийн тусламжтайгаар гїйцэтгэнэ. Хучаасны зузаан 10 см хїртэл байх тохиолдолд асфальт бетоны хольцыг нэг їеэр дэвсэж болно. Хэрэв зурагт хучаасыг арматурчлахаар заасан бол арматурын тор, каркасыг бетоны хольцоо тарааж тэгшлэхийн ємнє налуу гадаргууд байрлуулна. Харин дэвсэх, тараах явцад тарааж дэвссэн асфальт бетоны хольцыг нягтруулхын ємнє торыг тєсєлд заасны дагуу шилжїїлэн байрлуулна. Хучаасны зузаан 10 см-ээс илїї бол асфальт бетоны хольцыг їеїїдээр, їе нэг бїрийг тєсєлд заасан нягтад хїртэл индїїдэж нягтруулна. Хэрэв зурагт, хучаасыг арматурчлахаар тусгасан бол торыг хучаасын їеїїдийн хооронд байрлуулна. Асфальт бетонон хучаасны зузааны  хүлцэх хэлбэлзэл нь зураг тєсєлд зааснаас 10%-иас хэтрэхгїй байна. Асфальт бетон хольцыг хэсгїїдээр тарааж, дэвсэх їеийн температур  нэмэх 140 0 С-ээс  нэмэх 120 0 С-ийн хооронд байвал зохино.  Нэмэх 100 0 С-ээс бага температур бїхий асфальт бетон хольц хэрэглэхийг хориглоно.

4.17 Асфальт бетон хольцыг толигор гадаргуутай буюу доргиурт индїїгээр нягтруулна. Индїїдлэгийг хучлагын гадаргууд индїїний мєр гарахгїй болох хїртэл зурагт заасан нягтын тєвшинд хїргэн гїйцэтгэнэ.

4.18 Асфальт бетоны физик, механик шинж чанар, тїїний зузаан нь зураг тєсєлд заасан шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг барилгын лабораторт туршин шалгаж, баталгаажуулах ба їїний тулд царцсан асфальт бетоноос 450 м 2 хучаас тутмаас нэг ширхэг цилиндр сорьц єрємдєж авах буюу шоо хєрєєдєж авахаар тооцож сорьцыг урьдчилан бэлтгэнэ. Сорьцуудыг усны тївшиний хэлбэлзлийн болон хорогдлын бїснээс авахыг хориглоно. Єрємдєж авсан цилиндр буюу хєрєєдєж авсан шооны нїхийг шингэн асфальтан зуурмагаар нэн даруй бєглєж цутгавал зохино.

4.19 Усан дор 1:2,5 болон тїїнээс алсуур суулгалт бїхий налуугийн тємєр бетон ба асфальт бетон хавтан бэхэлгээг хєвєгч кранаар налуугийн хєндлєн, ёроолоос єєд, голын урсгалын сєрєг чиглэл дагуу суулгана.

5 ЄРЄМДЛЄГ- ТЭСЭЛГЭЭНИЙ АЖИЛ

5.1 Энэ бїлгийн дїрэм нь мєргєцєг, хїнхээл нээх, хадан буурь цэвэрлэх ба гол, мєрний гидротехникийн барилга байгууламж барихад хамаарна. Єрємдлєг- тэсэлгээний ажил гїйцэтгэхэд БН б Д 3.02.01-90, зохих журмын дагуу баталсан, тэсэлгээний ажил, ашигт малтмалын ордыг ил аргаар боловсруулах аюулгїйн нэгдсэн дїрэм, болон энэ бїлгийн шаардлагуудыг мєрдєнє.

5.2 Єрємдлєг-тэсэлгээний ажил гїйцэтгэхэд дор дурьдсан бїлгїїдэд хамаарагдах

БНбД 33­03­05 

9 

байгууламжуудын налуу ба хадан буурийг хэвээр хадгалахаар дараах бїлгїїдэд заасан тусгай шаардлагуудыг нэг адил мєрдєнє. Їїнд:

I бїлэг- буурь ба налууд байгалийн гаралтай ан цавын єсєлт, нэмэлт ан цав їїсэлт зєвшєєрєгдєх байгууламжууд (усан цахилгаан станцын зайлуулах суваг, хаягдал усны суваг, гульдрилын доод улны цэвэрлэгээ, хуваарилах байгууламжийн ил талбай);

II бїлэг- тэсэлгээний ажлын їед буурь ба налууд ан цав їїсэхээс хамгаалах арга хэмжээ шаардах байгууламжууд (ус юїлэх ба битїї далангийн бетонон хїнхээлїїд, УЦС-ын хаалтын оруулгын суваг, хєрсєн ба  овоолмол  боолтын хаалтуудын шуудууны шїд,  далангийн  дэргэдэх УЦС-ын  барилгын хїнхээл, дээд оруулгын сувагийн хашиц);

I ба II бїлэгт хамаарах байгууламжийг барилгын ажил гїйцэтгэх тєсєлд тодорхойлон заасан байна.

5.3 I бїлгийн байгууламжид хийгдэх єрємдлєг-тэсэлгээний ажилд хамгаалалтын тусгайлсан арга хэмжээ шаардлагагїй болно.

5.4 II бїлгийн байгууламжуудад єрємдлєг-тэсэлгээний ажил гїйцэтгэх техникийн нєхцлїїдийг заах ба тїїнд боловсруулалт хийх арга, хєрсний дутуу ба хэт ухалтын зєвшєєрєгдєх хэмжээ, бэхэлгээ, хамгаалалтын объектуудын газар хєдлєлтийн аюулгїйн хязгаарлал, тэсэлгээний чичирхийллийн хяналт гїйцэтгэх шаардлага, шинэхэн цутгасан бетоны ойролцоо тэсэлгээ хийх нєхцлийг хангах болон технологийн бусад хїчин зїйлїїдийг заасан байна.

5.5 Буурь ба налуугийн уулзварыг тэсэлгээний їеийн ан цав їїсэлтээс хамгаалах зорилгоор II бїлгийн объектуудад хадан хєрсєнд хийх боловсруулалтыг мєргєцгїїдээр гїйцэтгэх бєгєєд доод мєргєцгийн тэсэлгээний цооногууд, хїнхээлийн зураг тєсєлд заасан хязгаарын хооронд хамгаалах їе їлдээнэ.

5.6 Хамгаалах їеэн дээрээ шууд байрлалтай хэсэгт хөрс сийрэгжїїлэх ажлыг цооногийн цэнэгээр гїйцэтгэвэл зохино. Тэгэхдээ хамгаалах їед хийх єрємдлєгийг хэт гїн хийхгїй байх, харин цооногуудын байрлалын  тэнхлэгүүдийн хэмжээг, хамгаалах їегїй боловсруулалтын аргыг хэрэглэх їеийн  цооногуудын  байрлалын хэмжээний 70%-д хїртэл багасгана.

5.7 Барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєсєлд хамгаалалтын їеийн зузааныг дараах томъёогоор тодорхойлоно:

H = h – Δ,

Энд: Н – хамгаалалтын їеийн зузаан; h – тэсэлгээгээр эвдлэх хєрсний зузаан; Δ – суурин дах хєрсний илїї ухалтын зєвшєєрєгдєх хэмжээ.

Бїсийн эвдрэлийн хїч чадал (зузаан) h – нь хамгаалалтын їе дээрх мєргєцєгт хийгдэх тэсэлгээний цооногийн цэнэгийн 15 голч хїртэл хязгаарт байх ба єрємдлєг-тэсэлгээний ажил гїйцэтгэх тєсєлд хадан цулын шинж чанараас хамааруулан чадлыг тооцоогоор тодотгосон байвал зохино.

БНбД 33­03­05 

10 

5.8 Хєрсний илїї ба дутуу ухалтын зєвшєєрєгдєх хэмжээг байгууламжийн бїтээцийн онцлогоос хамааруулан єрємдлєг-тэсэлгээний ажлын техникийн нєхцєлд заасан байна.

5.9 Хамгаалалтын їений хөрсний сийрэгжїїлэлтийг дээд мєргєцєг дээр цэнэгийн тэсэлгээгээр гїйцэтгэнэ. Дээд байрлалын мєргєцєг дээрх хєрсийг зайлуулсны дараа хамгаалалтын їеийг хадан хєрс-цэвэрлэгээний машин (буцах шанагатай экскаватор, сийрэгжїїлэгч бїхий бульдозер)-аар боловсруулна.

Угсармал тємєр бетон бїтээцийн буурийн тэгшилгээ хийх нєхцєлд хамгаалах їеийн сийрэгжїїлэлтийг 3-р хїснэгтэд заасан ТМ цэнэгээр гїйцэтгэнэ.

3-р хїснэгт

Хєрсний цулын эвдрэлийн бїсийн тооцооны чадал, цэнэгийн голчоор 5 10 15 Цэнэгийн зєвшєєрєгдєх хамгийн их голч, мм 110 50 40

Энэ тохиолдолд хамгаалалтын їеийн хязгаарын гадна цооног ба нїхийг хэт гїн єрємдєх ба ухахыг хориглоно.

5.10 II бїлгийн объектод хїнхээлийн налуугийн дэргэд буюу тїїний ойролцоо тэсэлгээний ажил гїйцэтгэхэд бїслїїрэн тэсэлгээ хийх шаардлагатай ба харин I бїлгийн объектод тэсэлгээ хийх арга, хэлбэрийг барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєслєєр сонгон тогтоож, єрємдлєг-тэсэлгээний ажил гїйцэтгэх тєсєлд тодотгосон байвал зохино.

5.11 Бїслїїрэн тэсэлгээний їзїїлэлтїїд (цэнэг хоорондын зай, тэдгээрийн масс ба хийц)-ийг єрємдлєг-тэсэлгээний ажлын зураг тєсєлд тооцоогоор тодорхойлж, туршилтын тэсэлгээний їр дїнгээр тодотгоно. II бїлгийн байгууламжийн бууринд бїслїїрэн тэсэлгээ хийх нєхцєлд улны цэнэг хэрэглэхийг хориглоно. Бїслїїрэн тэсэлгээ ба сийрэгжїїлэх цэнэгїїдийн тэсэлгээний дарааллыг єрємдлєг- тэсэлгээний ажил гїйцэтгэх тєсєлд заасан байна.

5.12 Геологийн тааламжтай бус нєхцєлд хязгаарын гаднах хавтгайгаар хадан гадаргуугийн хадгалалтын хэвийн байдлыг хангах, цаг агаарын удаан хугацааны їйлчлэлээр явагдах єгєршилтєєс налууг хамгаалах зорилгоор бїслїїрэн тэсэлгээ хийх нєхцєлд, налуугийн зураг тєсєлд заасан хязгаарын ємнє бїслїїрэн цэнэгийн хавтгайг байрлуулах замаар хамгаалалтын їе їлдээнэ.

5.13 Бїслїїрэн тэсэлгээ хийсний дараа налуугийн цэвэрлэгээ, боловсруулалтыг тэсэлгээ хийхгїйгээр гїйцэтгэвэл зохино.

5.14 Бїслїїрэн тэсэлгээний дараа бетон цутгах хамгаалалтын їеийн гадаргуугийн боловсруулалтыг тэсэлгээ хэрэглэхгїйгээр бага бага хэсгїїдээр гїйцэтгэвэл зохино. Бетон цутгах гадаргуугийн талбайн хэмжээг бетоны ажил гїйцэтгэх тєслєєр тогтооно.

5.15 Шинэхэн цутгасан бетон (15 хоног хүртэлх), тэрчилэн газар дээрх ба газар доорх хамгаалалтанд байвал зохих байгууламжууд, тоног тєхєєрємжийн ойролцоо тэсэлгээний ажил хийх шаардлагатай нєхцєлд, тэсэлгээний зєвшєєрєгдєх їзїїлэлтїїд (мєргєцгийн єндєр, цэнэгийн голч ба жин, удаашруулалтын бїдїївч ба давталтын хугацаа)-ийг єрємдлєг-тэсэлгээний ажил

БНбД 33­03­05

11 

гїйцэтгэх тєсєлд заасан байна. Хамгаалалтад байх объектууд, тоног тєхєєрємжинд зєвшєєрєгдєх хурдны хэлбэлзлийг тоон илэрхийлэл нь єрємдлєг-тэсэлгээний ажил гїйцэтгэх тєслєєр тогтоогдоно. Технологийн тоног тєхєєрємжинд зєвшєєрєгдєх хурдны хэлбэлзлийг їйлдвэрлэгч-заводтой урьдчилан тохиролцсон байвал зохино. Урьдчилан тохиролцох боломжгїй тохиолдолд єрємдлєг-тэсэлгээний ажил гїйцэтгэх тєслєєр тогтооно. Тэсэлгээний їеийн газар чичирхийлэлийн байнгын ба їечилсэн хяналт тавих шаардлагыг єрємдлєг-тэсэлгээний ажил гїйцэтгэх техникийн нєхцлїїдээр тогтоосон байна.

5.16 Усан доорх хадан хєрсний сийрэгжїїлэлтийн ажлыг СНиП 3.07.02-87-д заасан шаардлагын дагуу гїйцэтгэнэ.

6 ГАЗАР ДООРХ ХОРГОН БАЙГУУЛАМЖ

6.1 Гол, мєрний усны газар доорх хоргон байгууламж (УЦС-ийн машины єрєє, тасалгаа,  гидроаккумуляцийн усан ба цємийн цахилгаан станцууд, турбиний усны шугам, угсралтын хорго)-ийн ажил гїйцэтгэхдээ бїлгийн болон БНбД 3.03.01-88-ын энэ шаардлагыг баримтлана.

6.2 Орчны боловсруулалт, чулуулгийн хэвийн тогтоцыг хадгалах шаардлагаас їндэслэн хоргоны ухалтыг єрємдлєг-тэсэлгээгээр гїйцэтгэнэ. Цооног ба нїхэнд хийгдэх тэсэлгээний нєлєєгєєр байгалийн ан цавын бага зэргийн єсєлт ба зохиомол ан цавны бага зэргийн їїсэлт зєвшєєрєгдєх буурь, хана туурга,хучлаганд цооног ба нүхэнд хийх цэнэгэн тэсэлгээг хийсэн байна:

• Байгалийн ан цавны єсєлт, шинээр ан цавны їїсэлт їл зєвшєєрєгдєх буурь, хана туурга ба хучилганд бїслїїрэн цооног ба нїхэнд хийгдэх цэнэгэн, тэсэлгээгээр хийнэ;

• Хучлага ба хананд, хадан хєрс (чулуулаг)*-өнд хамгаалалтын  үе їлдээх болон ул хєрсєнд хийх  тэсэлгээний аргыг ажил гїйцэтгэх тєсөлд  заасны дагуу гүйцэтгэнэ.

* Хадан хєрс (чулуулаг)-ний ангиллыг MNS 3263 : 90 стандартаар тогтооно.

Хоргон байгууламжийн ухалтын їед зураг тєслєєр тогтоосон хязгаарын гаднах илїї авалтын хэмжээ, хадан хєрсний зэргээс хамааран дор дурдсанаас илїїгїй байна, мм : Үүнд:

IV ба V  зэрэгт 100 VI ба VII  зэрэгт 150 VIII ба IX  зэрэгт 200

Даацын бїтээцийн зузаанд  нөлөөлөхүйц хэмжээний чулуулгийн дутуу авалтыг хориглоно.

6.3 Орчны хадан хєрсний хэвийн байдлыг хадгалахын тулд бїрэн ба хэсэгчилсэн засалгїйгээр їлдээх хоргон байгууламжийн ухалтыг бїслїїрэн тэсэлгээгээр гїйцэтгэнэ.

БНбД 33­03­05 

12 

6.4  Газар  доорхи  хоргон  байгууламжийн  ажил  гүйцэтгэхэд  зориулсан  орц,  амыг гаргахдаа  байнгийн  ашиглалтын  орц,  гарцыг  нэг  мөсөн  гаргаж  ашиглана.  Үүнд тээврийн, угсралтын болон агааржуулалтын хонгилын орц, гарц хамаарна.

6.5 10 м-ээс илїї єндєртэй хоргон байгууламжийн зураг тєсєлд байнгын хашлага доторлогоо хийхээр тусгагдсан бол дараах журмаар гїйцэтгэнэ. Їїнд: усан доторхи хэсгийн боловсруулалт, хїнхэрийн бэхэлгээ, ханын доторлогооны ажлын аль тохиромжтойг хадан хєрсний цємийн їндсэн цулын дараагийн їйл ажиллагаатай хамт гїйцэтгэнэ.

6.6 Дунд зэргийн цавархаг, бат бэх хадан хөрсөнд 20 м хїртэл алсалтай хїнхэр доорх хэсгийн хоргон нэвтэлгээг бїрэн огтлолоор хїнхэрийн байнгын заслын хамт гїйцэтгэвэл зохино. Дунд зэргийн цавархаг, бат бэх хадан хөрсөнд 20 м-ээс дээш алсалтай хоргон байгууламжийн хїнхэрийн доод хэсгийн алгаслаас їл хамаарах дундаж нягттай хадан хєрсєнд нэвтэлгээг дїрэм ёсоор мєргєцгийн аргаар, огтлолын тєв хэсэгээс  эхлэх буюу хоргоны бїх уртад нэвтэлгээгээр гїйцэтгэвэл зохино.Дунд зэргийн цавархаг, бат бэх хадан хєрсєнд 20 м-ээс дээш алсгал бїхий хоргон байгууламжийн хїнхэрийн доод хэсгийн боловсруулалтын шаардлага, бололцоо нєхцлийг ажил гїйцэтгэх тєслєєр їндэслэсэн байвал зохино. Хоргон байгууламжийн алсгалаас хамааралгїйгээр бат бэх багатай  хөрсөнд хїнхэрийн доод хэсгийн нэвтэлгээг дїрэм ёсоор бэхэлгээтэй хїнхэрийн аргаар гїйцэтгэнэ. Урьдчилсан бэхэлгээтэй нэвтэлгээг техник эдийн засгийн тооцоогоор їндэслэсэн байвал зохино. Хєрсний инженер геологийн нєхцлєєс хамааруулан хєрсний цулын урьдчилсан бэхэлгээний арга (цементжїїлэх, химийн бэхэлгээ, урьдчилан хїчитгэсэн ба ердийн анкерууд суулгах)-ыг барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєслєєр сонгож тогтооно.

6.7Байнгын доторлогоо, тоноглол бїхий хоргон байгууламжийн ухалтыг доор дурдсан єндєртэй мєргєцгїїдээр дээрээс доош чиглэлд гїйцэтгэнэ, м:

дунд зэргийн цавархаг, бат бэх хадан хєрсєнд-10 хїртэл; дунд зэргийн бат бэх хадан хєрсєнд – 5 хїртэл; бат бэх багатай хєрсєнд – 3 хїртэл.

Тогтворжилт муутай хөрсөнд мєргєцгєєр боловсруулалт хийхдээ хана ба хїнхэрийн дээрх  хөрсний їеийн тулаасанд зориулан  хөрсний цул хэсэг їлдээж, дараа нь шатрын хєлгийн дарааллаар ханыг бетондох, эсвэл ханын дагуу хэсэгт мєргєцгийн єндєрт шуудуугаар нэвтэлгээ хийх ба эхний ээлжинд ханын бетон цутгах дарааллыг баримтлана. Хоргон байгууламжийн ханын тогтворжилтыг байнга ажиглаж байх ёстой. Хоргоны дотор тал руу чиглэсэн ханын шилжилт їїсэх тохиолдолд, шилжилтын байж болох  хэмжээг илрїїлвэл зохих ба шаардлагатай тохиолдолд тэлэлтийн дам нуруу, анкер суулгах замаар ханын бэхэлгээг хїчитгэх арга хэмжээг хэрэгжїїлвэл зохино.

Инженер геологийн нєхцлєєс хамааруулан мєргєцгийн єндєр, хєрсний цул ба хоргоны хэсгийн хэмжээ, ханын хэв гажилтаас бїтээцийн хїчдэлийн байдал, їзїїлэх нєлєєллийг багасгах арга хэмжээ, тэлэлтийн тулаасны материал, анкерийн уртыг ажил гїйцэтгэх тєсөлд зааснаар авсан байвал зохино.

6.8 Цэвдэгтэй хадан хєрсєнд хийх хоргон байгууламжийг энэхїї норм ба дїрмийн 6.5-6.7 –р зїйлїїдийн шаардлагын дагуу температурын єєрчлєлт, хєрсний тогтворжилт, гэсэлтийн дэглэмийн єдєр бїрийн хяналтын дор гїйцэтгэнэ. Цэвдэгтэй

БНбД 33­03­05

13 

хадан хєрсєнд хоргон байгууламжийн ажил гїйцэтгэх їеийн температурын дэглэм ба тїїнийг арчилах їйл явцыг барилгын ажил гїйцэтгэх тєсєлд тусгасан байна.

6.8Хоргон байгууламжид хэрэглэх тїр бэхэлгээний тєрлийг барилгын ажил гїйцэтгэх тєсєлд зааж єгсєн байна. Їїнд:

• Дунд зэргийн цавархаг, бат бэх  хөрсөнд дїрмээр тїр бэхэлгээ хийдэггїй, гэвч хана ба хїнхэрийн зарим цавархаг хэсгїїдэд їїсэж болох їелэл, хэсэгчилсэн нуралтаас хамгаалах анкеруудаар бэхэлсэн тємєр тор суулгавал зохино. (тэсэлгээ хийсний дараа хадан  хөрсний ажиглалт хийх явцад цавархаг хэсгийг тодорхойлоно);

• Дунд зэргийн бат бэх хадан хөрсөнд хана ба хїнхэрийн бэхэлгээг анкерууд болон шүршмэл бетоноор хийнэ,

• Бат бэх багатай хєрсєнд хїнхэр ба ханыг тємєр тор бїхий анкер ба шүршмэл бетон хийх аргаар бэхэлнэ.

Хоргоны байнгын доторлогоо хийх хугацаа хамгийн бага байвал зохих ба тїїнийг ажил гїйцэтгэх тєсєлд зааснаар хийнэ Техник эдийн засгийн їндэслэлээр їр ашигтай болох нь тогтоогдсон нєхцєлд тїр бэхэлгээнд хїнхэрэн бэхэлгээ хэрэглэж болно.

6.10 Цэвдэгтэй хадан хєрсєнд хоргон байгууламж хийх нєхцєлд мєргєцгийн ухалтын мєрєєр шууд тїр бэхэлгээ хийж байвал зохино. Тїр бэхэлгээний тєрлийг барилгын ажил гїйцэтгэх тєсєлд зааснаар авна. Зєвхєн гэсэхдээ тогтворжилт нь буурахгїй цэвдэгтэй хєрсєнд тїр бэхэлгээгїйгээр хоргон байгууламжийн ажил гїйцэтгэж болно.

6.11 Хоргон байгууламжийн бетоны ажил гїйцэтгэх тєсєлд хїнхэрийн цоожны хэсгийг бетоны хольцоор нягт дїїргэж цулжуулах, тэрчилэн ханын хїнхэрийн тавгуудтай уулзах хэсгийн цулжилтыг хангах арга хэмжээг тусгасан байвал зохино.

7 ЦУТГАМАЛ БА УГСАРМАЛ-ЦУТГАМАЛ БЕТОН БАЙГУУЛАМЖ

7.1 Угсармал тємєр бетон бїтээцийн угсралт, бетоны хольц бэлтгэлт, тээвэрлэлт, хэв хашлага, арматур, бетоны ажил гїйцэтгэх ба хяналт тавихад энэ бїлгийн шаардлагаас  гадна БН бД 52-02-05, БН б Д 52-03-05 ба БД 52-102-04 -ыг тус тус мєрдєнє.

7.2 Гол мєрний гидротехникийн байгууламжийн ажил гїйцэтгэх нєхцєлд бетоны хольц бэлтгэх, тээвэрлэх, цутгах, арчлах ба чанарын хяналт тавих техникийн нєхцєл боловсруулан тогтоосон журмын дагуу баталгаажуулсан байвал зохино.

7.3 Бетоны хольц бэлтгэх, тээвэрлэх, цутгах явцад бетоны  зураг  төсөлд  заасан їзїїлэлтїїдийг хангах зорилгоор БН б Д 3.52-02-05-ын холбогдох бїлгїїдээс гадна дор дурдсан нэмэлт шаардлагуудыг нэг адил хангасан байвал зохино. Їїнд:

• Байгууламжийн бетоныг тїгээх, тээвэрлэх явцад хоёроос илїїгїй шилжїїлэлт хийх нєхцлийг бїрдїїлэх;

• Бетон тараах, цутгах ба нягтруулахад зохих хїчин чадлын доргиур буюу эсвэл бїлэг болгон багцалсан доргиур ашиглах;

БНбД 33­03­05 

14

• Бага арматурчлал бїхий бетонон гулдмайн хэвтээ гадаргуугийн цементийн бїрхїїл (плёнка)-ийг арилгахын тулд механик сойзоор тоноглосон тусгай зориулалтын машин хэрэглэх.

7.4 Гол мєрний усны байгууламжийн зориулалт бїхий бетоны хольцыг бєєнєєр нь авто ба тємєр замаар тусгайлан тєхєєрємжлєсєн єєрєє буулгагч бетон зєєгчєєр тээвэрлэх ба тэдгээрийн нэг удаагийн багтаамж нь бетоны ажил явагдаж байгаа хэсэгт бетон тїгээх бункерийн багтаамжтай адил байвал зохино. Зєвхєн бетоны хольцонд барьцалдалтыг удаашруулагч нэмэлт хэрэглэсэн тохиолдолд тїїнийг 15 км-ээс илїї алс зайд єєрєє буулгагч бетон зуурагч-зєєгчєєр тээвэрлэхийг зєвшєєрнє.

7.5 Барилгын буурь ба гадаргуу, заадсуудад цутгахаар бэлтгэсэн бетоны хольц нь БД-52-02-05-ын заалтуудаас гадна дараах шаардлагуудыг нэг адил хангасан байвал зохино. Їїнд:

• Суурь, гадаргуу нь элдэв хог, шавар, шороо, цас, мєснєєс цэвэрлэгдсэн байвал зохино.

• Цул бетонон байгууламжийн хэвтээ ба налуу гадаргуу, заадсуудыг хог, цас, мєснєєс гадна цементэн бїрхїїл (плёнка)-ийг нэг адил цэвэрлэсэн байна.

Цементэн бїрхїїлийг цэвэрлэх ажиллагааг механикжсан аргаар гїйцэтгэнэ. Бетон ба тємєр бетон байгууламжуудын хэвтээ ба босоо заадсууд, налуу гадаргуугийн цементэн бїрхїїлийг цэвэрлэхээр зурагт тусгагдсан бол тэдгээрийг дээрхийн адил цэвэрлэнэ.

7.6 Бетоны бэхжих явцад температурын їйлчлэлээс ан цав їїсэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор угсралтын ажлыг бїх талбайн хэмжээнд жигд хуваарилан єндрийн  дагуу  залган  хийх  аргаар хэмжээнд 8-аас10 хоногийн завсарлагатайгаар гїйцэтгэнэ. Засварлах хугацааг нэмэгдїїлэх тохиолдолд хэсгїїдээр цутгагдсан бетоны хольцын бэхжилийн температурын горимд тавигдах нэмэлт шаардлагыг хангасан байвал зохино.

7.7 Цементийн тєрєл ба шинж чанар, тэрчлэн бетоны ажил явагдах їеийн температурын нєхцлєєс хамааран тусгаар хэсгийг бетондох явцад їеїїд болон хэсгїїдийн хучилтын хугацаа 3 цагаас илїїгїй байна. Бетоны хольцонд барьцалдах хугацааг удаашруулагч нэмэлт хэрэглэсэн тохиолдолд хучилтын хугацаа нэмэгдэж болно. Аль ч тодорхой тохиолдолд хучилтын хугацааг барилгын лабораторын сорилт, туршилтын їр дїнгээр тодорхойлон тогтооно.

7.8 Бетоны ажлыг богино хугацаанд гїйцэтгэхдээ тїїний багтаамж, хэмжээ, їеїїдийн хучилт хийх хугацаанаас хамааруулан бетон цутгалтыг дор дурдсан технологиудаас аль тохиромжтойг сонгон хэрэглэнэ:

• Үеїдээр бетондох технологи, хэд хэдэн їеээр бетондож болно; • Гурваас доошгїй шатлалтай технологи; • Бетоны хольцыг гїний доргиураар нягтруулах, хоёроос илїїгїй шатлалаар,

хэсгїїд доторх механикжуулалтын хэрэгсэл ашиглах технологи; • Хэсгїїдийн бетоны ажлыг шууд 1,5 м хїртэл єндєртэйгээр гїйцэтгэх нэг їет

технологи.

БНбД 33­03­05

15 

Шатлалтай технологиор цутгахдаа байгууламжийн дагуу тэнхлэгтэй зэрэгцээ чиглэлээр гїйцэтгэвэл зохино. Бетоны ажлыг дороос дээш нь чиглэлтэй гїйцэтгэнэ. Шатлалын єргєн дор зааснаас багагїй байна. Бетоны хольцыг:

• Гар доргиураар нягтруулах нєхцєлд 2 м; • Механикжуулалтын хэрэгсэл ашиглах тохиолдолд 3 м; • Нэг їет технологиор бетоны ажил гїйцэтгэх їед хэсгийн єндєр 13,5-1,5 м

хїртэл байна. • Бетоныг бэхжүүлэхдээ бүтээх буюу цацраар хамгаалсан байвал зохино; • Урд нь цутгасан бетоны бат бэх 5 МПа (50 кг/см 2 )-д хїрсэн тохиолдолд

тїїн дээгїїр явах, зорчих хєдєлгєєн нээх; • Бїх ажлуудыг механикжсан аргаар гїйцэтгэх ба хэсгїїд доторх

механикжуулалтын хэрэгслїїд нь  ажил  гүйцэтгэх  төсөлд  заасан техникийн шаардлагыг хангасан байна.

Бага арматурчлалтай (1 м 2 талбайд 15-20 кг хїртэл ногдох хэмжээний) бетонон байгууламжийн хэсгїїдээр хийгдэх бетоны нягтруулалтыг ганцаарчилсан, кранд єлгєсєн дїїжин доргиулагчийг дээд зэргээр ашиглах буюу хэсгїїд доторх ажилд тухайлвал бага оврын трактор, манипулятор зэрэгт зїїсэн багц доргиулагчийг ашиглавал зохино. Энэ тохиолдолд ердийн конусын суултаар хэмжигдэх бетоны хольцын хєдөлгөөнт чанар 2 см-ээс хэтрэхгїй байвал зохино. Бїлэг болгон багцлах доргиуруудын хоорондын зай нь доргиурын їйлчилгээний 1,5 радиусаас илїїгїй байна. Бетоны хольцын тусгаар їеїдийн хоорондын нягтруулалтыг сайжруулах зорилгоор доргиурыг босоо тэнхлэгт 30 0 хїртэл налуутайгаар зэрэгцїїлэн багц болгон суурилуулвал зохино. Нэг удаад цутгах бетоны хольцын їеийн єндєр нь ашиглаж байгаа доргиурын ажлын хэсэг (доргиурын хушуу)-ийн уртаас илїїгїй байна.

7.9 Бетоны хольцыг нягтруулахад хїндрэлтэй, хэт шигїї арматурчлалтай тємєр бетон бїтээцэд илїї хєдөлгөөнт чанар бїхий бетоны хольц хэрэглэхийг зєвшєєрнє. Харин арматурын байршил, доргиулагч хэрэглэхэд саад болох тохиолдолд захиалагч болон зургийн байгууллагатай зєвшилцсєний їндсэн дээр ердийн конусын 22-24 см суулт бїхий бетоны шингэн хольцыг нягтруулалтгїйгээр хэрэглэж болно.

7.10 Шороон байгууламж (далан, боомт)-ийн налуугийн бэхэлгээний бетоны ажлын бетон єгєлт, тараалт, нягтруулалтад механикжсан аргууд (бетон тараах, тэгшлэх механизм ба цогц арга) болон бульдозерийн технологийг хэрэглэвэл зохино. Бульдозерийн технологийг ашиглах їед налууг бетондох їйл ажиллагаанд бетоныг тараах, тэгшлэх ба хуваарилах їйлдлїїдийг бульдозероор гїйцэтгэж, бетоны нягтруулалтыг тракторт зїїсэн доргиур-хавтангаар гїйцэтгэнэ. Бульдозероор бетоны хольцыг налуугийн сууриас оройн хэсгийн чиглэлд бетон  цутгаагүй арматурын бїтээц  дээр гарахгїйгээр  бетон  цутгах  ажлыг  гүйцэтгэнэ. Хольцыг тарааж шилжїїлэх зай нь 20-иос 25 м-ээс илїїгїй байна. Бэхэлгээний їеийн зузаан 20 см-ээс илїїгїй нєхцєлд бульдозерийн технологийг ашиглана. Бетоны хольцыг нягтруулах явцад доргиур-хавтан зїїсэн тракторын шилжилтийн хурд 1-2 м/мин-аас хэтрэхгїй байна. Бульдозерийн технологиор хийх бетоны ажилд хэрэглэх бетоны хольцын ердийн конусын суулт 2 см-ээс илїїгїй байна. Тракторт зїїсэн доргиур- хавтангаар бетоныг нягтруулахад бїтээцийн бэхэлгээнд жижиг ширхгийн дїїргэгч (элс)-тэй бетон ашиглаж болно.

БНбД 33­03­05 

16 

7.11 Цул бетонон байгууламжийн бэхжилийн температурын дэглэмийг хангахын тулд барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєсєлд дараах арга хэмжээнїїдийг тусгана:

• Бетоны хольцын температурыг тїїнийг бэлтгэх явцад зохицуулах; • Цутгасан бетонд яндант буюу гадаргуугийн аргаар хєргєлт хийх; • Бетоны ажил хийж байгаа хэсгийн дээгїїр халх, саравч буюу дулаалга хийж

зохиомол уур амьсгал бий болгох; • Байгууламжийн бетондсон хэсгийн хэвтээ гадаргууг бїрэх буюу дулаалах

зэрэг болно. Цул бетонон байгууламжийн бетоны температурын дэглэмийн зохицуулалтыг зураг тєсєлд тусгасан байна.

7.12 Цул бетон байгууламжид бетоны хєргєлтийг хоёр їе шатаар гїйцэтгэнэ:

• Нэг  дахь їе шат- бетоны цутгалт ба бэхжих явцад тухайн хэсэгт дулаан ялгаруулалтаас їїсэх ханалтын температурыг бууруулах (2-оос 3 долоо хоног їргэлжилнэ);

• Хоёр дахь їе шат- байгууламж дахь бетоныг байгууламжийн заадсыг чигжиж дїїргэх боломж олгохуйц гадна агаарын олон жилийн дундаж температур хїртэл хєргєх.

7.13 Нэг  дахь шатанд бетоны температурын зохицуулалтанд бодит нєхцєлд температур бїхий голын болон гїний ус ашиглан гадаргуугийн ба хєргєлтийн аргыг ашиглана. Бетоны гадаргуугийн хєргєлтийг 0,5-аас 1,0 м хїртэл єндєртэй байгууламжид байнгын нэг чиглэлийн урсгалтай усны їеийг 5 м/сек-ээс 8 м/сек хїртэл хурдтайгаар хєргєж байгаа бетоны гадаргуу дээгїїр урсгах замаар гїйцэтгэвэл зохино. Гадаргуугийн болон яндант хєргєлтийг ашиглах эхний шатанд хєргєлтийн хурд, бетоны хольцыг цутгаснаас хойших эхний 8-аас 10 хоногийн дотор хоногт 1 0 С, дараагийн хоногуудад 0,5 0 С-ээс хэтрэхгїй байвал зохино.

7.14 Хоёр дах шатанд дїрэм ёсоор яндант хєргєлтийг ашиглана. Хоёр дахь шатны хєргєлтєнд ашиглах усны температур  нь, байгууламжийн заадсын цулжуулалт хийж байгаа бетоны температураас 2-оос 3 0 С-ээр доогуур байвал зохино.Заасан температур бїхий усны эх їїсвэр байхгїй нєхцєлд усыг хєргєгч тєхєєрємж ашиглан зохиомлоор хєргєхєєр тєсєлд тусгасан байна. Хоёр дахь шатанд хийгдэх бетоны хєргєлтийн хурдыг хоногт 0,4 0 С-ээс 0,5 0 С-ээс хэтрэхгїй байна. Тэхдээ бетоны хєргєлтийг 10 м-ээс багагїй єндєртэй  үе (ярус)­ээр гїйцэтгэнэ.

7.15 1м 3 ­д 20 кг арматурын орц бїхий бага арматурчлалтай байгууламжид ялгаруулах дулааныг бууруулахын тулд бетоны найрлагыг, дунд зэргийн дулаан ялгаруулдаг цемент хэрэглэн тїїний зарцуулалтыг бололцоот дээд хэмжээгээр багасгахаар сонгоно. Цементийн зарцуулалтыг багасгахдаа олон ширхэглэлийн дїїргэгч, 2 см хїртэл ердийн конусын суулттай, бага хєдлємтгий бетоны хольц, їнсэн нэмэлт, тэрчилэн пуцциолан ба їнсэн портландцементийг байгууламжийн доторх ба усан доорх бїсэнд хэрэглэх замаар гїйцэтгэнэ.

7.16 Бетоны гадаргуу ба цулын тєв болох цємийн хоорондын температурын уналт євлийн нєхцєлд 25 0 С-ээс хэтрэхгїй байна. Євлийн улиралд цутгагдсан байгууламжийн хэсгїїдийн цємийн температур нь гадна агаарын

БНбД 33­03­05

17 

температураас 25 0 С-ээс илїїгїй хэмжээнд хїрч єгсєх хїртэл сойж, дулаан хашлага, хэвэнд байлгавал зохино. Зэргэлдээ хэсгїїдийг бетондохын ємнє  нь  бетондсон бүтээцийн, хэвийг дулаалсан нєхцєлд задлавал зохино. Дулааны улиралд цутгасан боловч хїйтний улирал (хоногийн хамгийн бага температур 0 0 С, хоногийн дундаж температур 5 0 С ба тїїнээс бага) эхлэхийн ємнє хєрч амжаагїй хэсгийн гадаргууг дулаалсан байвал зохино. Эрс тэс уур амьсгалын нєхцєлд баригдах, болзошгїй аюулаас хамгаалах, єргєтгєсєн заадас бїхий боомт, даланг євлийн улиралд хааж, чигжиж битїїмжлэн,  бетоныг халааж  бэхжүүлэх нєхцлийг бїрдїїлсэн байвал зохино.

7.17 Бага арматурчлал бїхий бетон байгууламжийн хэв хашлагын їндсэн тєрєлд (хїндийн хїчний гулдан боолт, гулдан-хїндийн хїчний боолт, тулгуур ханан боолт) металл, мод-металл хэв хашлага хэрэглэх ба усны байгууламжийн зангилааны тємєр бетон бїтээцэнд, задлан шилжүүлж угсардаг металл, том хавтгаалжин, мод- металл, маалинга-металл, болон модон хэв хашлага хэрэглэнэ. Хэв хашлага нь MNS 3173 : 2002 стандартын шаардлагыг хангасан байна. Хэв хашлагын тємєр бїтээцїїд нь їйлдвэрийн аргаар бэлтгэгдсэн байна. Арматурын гаргалгаа, бэхэлгээний эд ангиуд нь эргэн тойрон бетондогдох хадан бууринд бол огтлолцсон, хажуу ирмэгїїдийн хэвлэлт болон мєн геометрийн тєвєгтэй хэлбэр бїхий, тухайлвал усан цахилгаан станцын барилгын урсгалын хэсгийн бїтээцийн гадаргууд бол суурин ба дахин эргэдэггїй (ховилт залгаасан) хэв хашлага хэрэглэж болно. Барилгын заадсын босоо ба налуу гадаргууд ажлын арматурын бїтээцийг даацын каркас байдлаар ашиглах бололцоотой нєхцєлд торон металл їлдээх хэв хашлага хэрэглэвэл зохино.

Урт хугацаагаар (15-аас дээш хоног) хэв хашлаганд нь байлгах шаардлагатай хэсгийн гадаргууд хэв хашлагыг задалсны дараа бетоны гадаргууд дулаалгын хавтгаалж нь їлддэг хашлага хэрэглэвэл зохино.

7.18 Гидротехникийн байгууламжийн угсармал тємєр бетон эд ангиудыг угсрах, цулжуулалт хийх,тэдгээрийн їйлдвэрлэлт, тээвэрлэлтийн хугацаа ба ажлын їйлдлийн дарааллуудыг техникийн тусгай нєхцлїїд, ажил гїйцэтгэх тєслєєр тогтооно.

7.19 Бетон хольцын чанарын хяналтыг MNS 2120 : 2000; MNS 1170 : 85 стандартын дагуу барилгын лаборатори гїйцэтгэнэ. Хяналтын сорьцуудыг ээлжинд нэгээс цєєнгїй удаа бетоны їйлдвэр (завод) дээр, хоногт нэгээс цєєнгїй удаа бетоны марк тус бїрээр цутгалт хийгдэж байгаа газарт, тэрчилэн їндсэн тїїхий эд материалын чанар єєрчлєгдєх тухай бїрд сонгон авч байвал зохино.

7.20 Цутгамал ба угсармал бетон, тємєр бетон бїтээцийн бетоны бат бэхийн хяналтыг MNS 1272 : 99; MNS 1920 : 99 стандартуудын дагуу бїтээцийн бетоны нормативт эсэргїїцлийн хангалтын тооцоогоор сонгосон статистик аргаар гїйцэтгэвэл зохино.

Бетоны эзлэхїїний жин, чийглэг, ус шингээлт, ус їл нэвтрїїлэлтийг MNS 2122 : 85; Бетоны хїйтэн тэсвэрлэлтийг MNS 1918 : 85 стандартын дагуу туршилтаар тодорхойлоно.

Бетоны ус їл нэвтрїїлэлт, хїйтэн тэсвэрлэлтийн хяналтын сорьцын тоог 4-р хїснэгтэнд заасан єгєгдлїїдээр тогтооно.

БНбД 33­03­05 

18 

4-р хїснэгт

Байгууламж дах бетоны

нийт эзлэхїїн,

мян. м 3

Дараах туршилтанд зориулан тус бїр нэг сорьц авах бетоны эзлэхїїн, м 3

Ус їл нэвтрїїлэлт Хїйтэн тэсвэрлэлт Цул бетон

байгууламжуудад Тємєр бетон

байгууламжуудад Цул бетон

байгууламжуудад Тємєр бетон

байгууламжуудад

100 хїртэл 10 5 10 5 500 хїртэл 50 10 20 10

1000 хїртэл 100 20 30 15 2500 хїртэл 200 40 40 20

2500-аас дээш 300 100 50 30

8 УГСРАЛТЫН АЖИЛ

8.1 Гол мєрний  баригдах гидротехникийн байгууламжийн технологийн тоног тєхєєрємжийн

угсралтын ажилд БНбД 53-02-05, СНиП III-18-75 ба энэхїї норм ба дїрмийн шаардлагыг мєрдєнє.

8.2 Угсралтын ажил эхлэхийн ємнє ажил гїйцэтгэх тєсєлд тусгагдсан, угсралтын бааз,тэрчилэн ашиглалтын їеийн угсралтын талбайг тоног тєхєєрємж хїлээн авахад зориулан бэлтгэсэн байна.

8.3 Ашиглалтын крануудыг байнгын зам дээр угсарна. Ашиглалтын краныг тїр зам дээр угсарсан тохиолдолд  краны  замын  доорхи  буурь  хөрсний  суулт Монгол Улсын мэргэжлийн хяналтын газрын баталсан, ачаа єргєх краны байгуулалт ба ашиглалтын аюулгїйн дїрмээр тогтоосон  хязгаарын  хэмжээнээс  хэтрээгїй байвал зохино.

8.4 Механик ба усны хїчний тоног тєхєєрємжийн бэхэлгээний эд ангиудын угсралтын їед эд ангиудыг байрлуулах суурийг ажил гїйцэтгэх тєсєл болон тоног тєхєєрємж нийлїїлэгч заводын угсралтын зааврын дагуу хийсэн байвал зохино.

8.5 Угсралтын ажил гїйцэтгэх явцад ховил болон тїїнд суулгасан хаалт ба сараалжийг бохирдуулахгїй байвал зохино.

8.6 Усан генератор, трубиний ажлын механизм, тэдгээрийн тус тусын зангилаануудыг хур тунадасаас хамгаалсан  байх ба барилгын хог хаягдал орох боломжийг хязгаарласан хаалт, хашлага бїхий бїсэнд угсарна.

8.7 Суурилуулсан усны тоног тєхєєрємжїїдийн туршилт, тохируулга, холхивч, хуваарилагч, генераторын гїйдэл дамжуулагчийн хєргєлтийн системийн угсралт, генераторын роторын холболтын туйлууд хоорондын гагнуур, статорын ороомгийн гагнуур ба тохируулгын системийн байрлуулалт, угсралтыг 5 0 С-ээс доошгїй температурын нєхцєлд гїйцэтгэнэ.

9 ХЄРСНИЙ ЦЕМЕНТЖЇЇЛЭЛТ

9.1  Хөрсний  цементжїїлэлтийн ажлыг гїйцэтгэхдээ БН б Д 3.02.01-90 болон энэхїї норм 

ба дїрмийн шаардлагыг мєрдєнє.

БНбД 33­03­05

19 

9.2 Ерєнхий барилга ба цементжїїлэлтийн ажлыг хамтатган гїйцэтгэхдээ барилгын ажлын календарийн график нь энэхїї норм ба дїрэм, ажил гїйцэтгэх тєсєлд тусгагдсан, цементжїїлэлтийн технологи ба ажлын багтаамжийн шаардлагыг мєрдєнє.

9.3 Тэлэлтийн хїчний нєлєєний бїсэн дэх цементжїїлэлтийн ажлыг дїрэм ёсоор усны санг усаар дїїргэхээс ємнє гїйцэтгэсэн байвал зохино. Байгууламжийн бїрэн ба хагас ачаалал (даралт)-ын їед цементжїїлэлтийн ажил гїйцэтгэх бол даралтын єсєлтєєс їїсэх нєхцлийн єєрчлєлтийг тооцож, ажил гїйцэтгэх тєсєлд тусгасан байх ёстой.

9.4 Усны байгууламжийн буурийн бэхэлгээний цементжїїлэлтийн ажлыг шїїрїїлэх байгууламжийн ажлаас тїрїїлэн гїйцэтгэсэн байна.

9.5 Дїрэм ёсоор цементжїїлэлтийн ажлыг нэмэгдэл ачаалалд,  өөрөөр  хэлбэл дээд їеийн  xөрсний  даралт, тусгай бетонон хавтан, бетонон байгууламжийн жингийн їйлчлэл дор гїйцэтгэвэл зохино. Цементийн зуурмагийн ус їл нэвтрїїлэлт, нэмэлт ачаалалын  тухай  зураг  төсөлд  заасан  шаардлагыг хангасны дараа цементжїїлэлтийн ажлыг хийж эхлэвэл зохино.

Шинэхэн цутгасан бетоны нэмэлт ачааллын нєхцєлд хийгдэх цементжїїлэлтийн ажлыг бетоны хольцыг цутгаж дууссанаас хойш 10 хоногийн дараа гїйцэтгэж эхлэхийг зєвшєєрнє.

9.6 Бїх бїсїїд болон цооногуудын цементжїїлэлтийн ажлыг нийтэд  нь хийж дуусгасны дараа цооногуудын ёроолыг зуурмагаар бєглєж чигжсэн байна.

9.7 Гаднах агаарын дундаж температур 5 0 С-ээс бага байх нєхцєлд цементжїїлэлтийн ажил гїйцэтгэхэд дараах шаардлагуудыг хангасан байна:

• Цементжїїлж байгаа хєрс нь цементэн зуурмагийн тархалтын бїсэнд 2 0 С- ээс багагїй температуртай байна;

• Цооногуудад шахаж байгаа зуурмагийн температур 5 0 С-ээс багагїй байна; • Зуурмаг, гадна агаарын болон тасалгааны температурын хэмжилтийн дїнг

барилгын ажлын журналд бїртгэсэн байна.

Хєрсний цементжїїлэлтийн шїїгдэлтээс хамгаалах  ажил  эхлэхийн  өмнө хяналтын цооногийг өрөмдөж цементжїїлэх ба  гидравлик туршилтын ажлыг зураг төсөлд заасны дагуу гїйцэтгэвэл зохино.

9.8 Хяналтын цооногуудын  тоо нь ажлын цооногуудын  тооны 5-аас 10 %-тай тэнцүү байна.

9.9Хэрэв хяналтын цооногууд дахь хувийн ус шингээлт бїхий л дундаж утгаараа буюу дундаж хэмжээнээс зєвшєєрєгдєх хэлбэлзлээр тєслийн шаардлагад тохирч байх буюу шалгах хэсгийн хєрсний хувийн ус шингээлтийн тоон илэрхийлэлд хїрсэн бол шїїгдэлтээс хамгаалах хєшигний хэсэг дахь цементжїїлэлтийн ажлыг хангалттайд тооцно

9.10  Хөрсний  бэхэлгээний цементжїїлэлтийн ажлын хяналтыг  зураг  төсөлд зааснаар тогтоох ба  энэ  нь хяналтын цооногуудын  гидравлик  туршилт ба цементжїїлэлт болон хєрсний хэв гажилтын шинж чанарыг тодорхойлох

БНбД 33­03­05 

20 

геофизикийн арга зэргээс бїрдэнэ. Дээрхи туршилтуудыг нэгэн зэрэг явуулахыг зєвшєєрнє.

10 БАРИЛГЫН АЖЛЫН ЇЕ ШАТАНД ХИЙХ ТЇР ХААЛТ БА ГОЛЫН УС УРСГАХ ЧАДВАР

10.1 Їндсэн байгууламжийн тєлєвлєлтийн шийдлїїд, тэдгээрийг гїйцэтгэх дараалал, ээлж, мєн тэрчилэн усан замын хєдєлгєєний шаардлага, геологи, гидрогеологийн нєхцлийг тооцож, барилгын їе шатанд голын усны  урсгах бїдїївчийг барилгын зохион байгуулалтын тєсєлд тодорхойлсон байвал зохино.

10.2 Тїр хаалт босгох ажлыг їер хоорондын хугацаанд голын ус татарч, хамгийн багасах мєчийг тохиолдуулан гїйцэтгэвэл зохино.Євлийн улиралд мєсєєр далан босгох нєхцєлд мєсєн бїрхїїлийн даацын чадвар нь автотээврийн хєдєлгєєний аюулгїйн шаардлагыг хангасан байна. Тїр хаалтыг буулгаж эхлэхийн ємнє тїїнийг мєснєєс бїрэн цэвэрлэсэн байна.

10.3 Усны эргийн  шугамаас дээш орших бїх тєрлийн тїр хаалтуудын буурийг бэлтгэхэд БН б Д 3.02.01-90-ын шаардлагыг  мөрдсөн байна. Голын гульдрилд орших  шороон материалаар хийх тїр хаалтны буурийг судлан шинжлэвэл зохих бєгєєд бэлтгэл ажил шаардахгїй. Буурийн хєрсєнд чулуун овоолго, асгаас, бул чулуун судал байх тохиолдолд тэдгээрийг зайлуулвал зохино.

Голын гульдрил дахь їїрлэг ба хос ховилт буурийг  бэлтгэхдээ тусгаар том чулууг нь зайлуулах ба шаардлагатай їед дайрга буюу хайрга-элсэн материалаар асгаас хийж тэгшлэх замаар бэлтгэнэ.

10.4 Шороон материалаар хийх тїр хаалтыг ухалт (хїнхээл, суваг, шуудуу г.м)- аас гарах хєрсєєр хийнэ. Їндсэн байгууламжийн бїрэлдэхїїнд багтах тїр хаалтыг тэдгээр байгууламжуудын зураг тєслийн шаардлагын дагуу, техникийн нєхцєлд заасан материалаар гїйцэтгэнэ.

10.5 Ховилт тїр хаалт (ряжевые  перемычки)-ыг дїрэм ёсоор 2 ховилт дїнзээр босгоно. Ховилт хаалтын

6м хїртэл єндєрт бїх тєрлийн модон материал хэрэглэх ба 6 м-ээс илїї єндєрт зєвхєн шилмїїст модон материал хэрэглэнэ. Энэ тєрлийн тїр хаалтын холбоосуудыг ган хадаасаар гїйцэтгэнэ.

10.6 Ховилт тїр хаалтыг голын эрэг дээр зураг тєсєлд заасан хэмжээгээр зориулалтын тавцан дээр угсарна. Бэлэн болсон тїр хаалтыг усанд буулгаж зохих байранд нь чирч тохируулан тавьж, далангийн эгнээнд зангуугаар тогтоох ба їїний дараа чулуу буюу хєрсєєр ачаалах ба ёроолд суурилуулах ажиллагааг гїйцэтгэнэ. Євлийн улиралд мєсний даацын чадвар хангалттай хэмжээнд хїрсэн нєхцєлд ховилт тїр хаалтыг мєсєн дээр угсарч болно.

Хадан бууринд ховилт тїр хаалтны доод хїрээ (хєвєє)-г ёроолын хэлбэрт тохируулан цавчиж тааруулана.

10.7 Металл гударга бїхий їїрлэг хийцийн тїр хаалтыг хийхийн ємнє зоох нєхцлийг тодорхойлхын тулд сорилтын гадсыг тєслийн гїнд хїртэл зоох ба сугалан авч дахин зоох аргаар гїйцэтгэнэ. Тїр хаалтны бортгон їїрїїдийг бїх л єндєрт нь

БНбД 33­03­05

21 

хїртэл дїїргэлт хийх шаардлагатай ба харин нуман їїрїїдийн дїїргэлтийг зэргэлдээх їїрїїдийн тєвшнєєс 2 м хїртэл илїї гаргахгїйгээр жигд гїйцэтгэнэ.

10.8 Хїнхээлийн усыг шахаж зайлуулах хїртэл захиалагч, зураг зохиогч, гүйцэтгэгч магадлан шалгаж, тїр хаалтны ажил дуусч, ачаалахад бэлэн болсон тухай акт їйлдэж баталгаажуулна.

10.9 Тїр хаалтны байдалд байнгын ажиглалт, хяналт тогтооно. Хїнхээлийн усыг шавхах ба хагас устай байх їед тїр хаалтны эвдэрсэн хэсгийг сэргээн босгох, зохих хугацаанд нь засварлахад зориулан материалын зохих нєєц бэлтгэсэн байвал зохино.

10.10 Хїнхээлийн усыг зайлуулах їед усны тєвшний бууралт хоногт 0,5 м-ээс хэтрэхгїй байна. Хєрсний угаагдалт илэрсэн тохиолдолд тухайн хєрс зайлуулагдаж эхэлсэн хэсэгт бэхэлгээний ажил хийх шаардлагатай.

11 ГОЛЫН ГУЛЬДРИЛЫН ХААЛТ ХАНА

11.1 Голын гульдрилын бїдїївч нь геологи, гидрогеологийн нєхцєл, усны урсгалын хурд ба зарцуулалт, ус зайлуулах шугамын нэвтрїїлэх чадвар, хучилтын бїтээц, эдлэхїїний овор хэмжээ, тээврийн нєхцєл, тээвэр, ачих хэрэгслийн даацын тооцоог барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєсєлд тусгасан байна.

11.2 Усан тээврийн гол мєрнїїдэд гульдрилын хаалт хана босгох хугацаа, ажил гїйцэтгэх журам нь эрх бїхий холбогдох байгууллагатай зєвшилцєн тохиролцсон байна. Усны сангийн зохицуулах дээд цєєрмийн хэсэг байх нєхцєлд хаалт хана барих ажлын журмыг тухайн усны санг ашиглагч байгууллага, албатай нэг адил зєвшилцєн тохирч баталгаажуулсан байна.

11.3 Голын гульдрилын хаалт хана босгох ажлыг голын усны тєвшин хамгийн бага байх, їерийн бус хугацаанд, харин усан тээврийн голуудад усан замын хєдєлгєєний тєгсгєл, тээврийн бус хугацаанд гїйцэтгэвэл зохино.

11.4 Гульдрилын хаалт ханын їзїїлэлтїїд (хамгаалалтын асгаасны єндрийн тєвшний уналт, урсгалын хурд, хучилтын материалын ширхэгийн хэмжээ, эзлэхїїн)-ийг голын усны хамгийн их зарцуулалт бїхий сард 20 хувийн нєєцтэйгээр зураг тєсєл боловсруулах їе шатанд тооцсон байвал зохино.Гол дээр хаалт ханын ирмэгээс дээш тєвшинд тохируулга бїхий усан сан байх нєхцєлд хаалт хана хийх їеийн усны тооцооны зарцуулалтанд усан сангийн ашиглалтын албатай тохиролцсон, нєєц бїхий зарцуулалтыг авна.Гульдрилын хаалт хана хийхийн ємнє хучилтын зєвхєн тухайн ажлын їед богино хугацааны таамаглалын їндсэн дээр сонгосон їзїїлэлтїїдийг голын усны бодит зарцуулалтаар тодотговол зохино.

11.5 Голын гульдрилын хаалт ханын ажил эхлэхийн ємнє барилгын ажлын зохион байгуулалтын тєсєлд тусгагдсан дараах бэлтгэл ажлуудыг гїйцэтгэсэн байна:

• Гульдрилын хаалт ханын ажилд шаардлагатай материалын агуулахыг ажил явагдах талбайд ойр, усанд автагдахааргїй тєвшинд байрлуулан, тээврийн хэрэгслийн орц, гарцыг зохион байгуулсан байх;

• Илїїдэл ус зайлуулах шугам татаж бэлтгэх ба тїїнд голын  усы  урсгалыг шилжїїлэн холбох;

БНбД 33­03­05 

22

• Голын усыг шилжїїлэн урсгах бетон байгууламжийн гульдрилын хаалт хана хийх хїртэл  усны нэвтрэлтийн хамгийн бага хэмжээнд хїртэл  хуримтлуулж болохуйц хязгаарлагч хаалт ханыг, хїнхээлийг усаар дїїргэхийн ємнє урьдчилан хийсэн байх;

• Усан тээврийн нєхцлийг харгалзан голын гульдрилыг урьдчилан шахаж, хамгийн бага хэмжээнд хїртэл нарийсгах ажлыг хийж гїйцэтгэнэ.

12 БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ХАМГААЛАЛТ

Усан санг дїїргэхийн ємнє ховордож їгїй болж байгаа амьтан, ургамалын аймгийг тухайн бїснээс зєєж гаргах, тэдгээрийн хєгжих, нєхєн їржих шаардлагатай нєхцлийг бїрдїїлэх, тїїх, соёлын болон хєшєє дурсгалын зїйлсийг шилжїїлэн байрлуулах болон шинжлэх ухааны судалгаа, инженерийн хамгаалалтын арга хэмжээнд хамруулсан байвал зохино.

12.1 Голын гульдрилын хаалт хана хийх хїртэлх  хугацаанд загас нэвтрїїлэх байгууламж ба усан санд усаар дїїргэлт хийх хїртэл хугацаанд загас їржїїлэг, бойжуулгын аж ахуйг барьсан байвал зохино.

12.2 Шороон байгууламжийн овоолгын хэрэгцээний шорооны ил уурхайг  ус дүүргэх хүнхээлийн бүсэнд байрлуулсан байна.

12.3 Ажил гїйцэтгэх їед хїрээлэн байгаа орчныг хамгаалах салбарт хїчин тєгєлдєр мєрдєж байгаа хууль, дїрмийг сахих нєхцлийг хангах арга хэмжээг авч хэрэгжїїлвэл зохино. 

Төгсөв.

БНбД 33­03­05

23 

НЭР ТОМЪЁО БА ТОДОРХОЙЛОЛТ

Экран плотины – Шороо ба чулуу-шороон боомт (далан)-ны дээд  хашицад байрласан, хєрсний шїїрэлтийн эсрэг зориулалтын байгууламж, халх Ядро плотины – Шороо ба чулуу-шороон боомт (далан)-ны бие доторх тусгаарлах чанар багатай хєрсєєр хийсэн шїїрэлтийн эсрэг зориулалтын байгууламж, цєм бьеф – Гол буюу сувгийн урсгалын дээд талд, усны тїшиц байгууламжийн ємнє байрлалтай цєєрмийн хашиц. Харин (нижный бьеф) урсгалын доод хэсэгт, усны тїшиц байгууламжийн нєгєє талд байрлалтай цєєрмийн хэсэг. Проран – Усны байгууламжийг барьж байгуулах їед голын усыг тїр зайлуулах зориулалт бїхий голын гульдрилийн (усны байгууламжаар эзлэгдээгїй) чєлєєт хэсэг. Голын гульдрилийг бїрэн хучсанаар дуусгавар болно. Обделка – Хєрсний нуралтыг баригч, газар доорх байгууламжийн дотоод гадаргууг бїрдїїлэх єнгєлгєєний байнгын бэхэлгээ. Протралить – Нийлїїлэгдсэн модон материалаас тралийн тусламжтайгаар талбайг чєлєєлєх, цэвэрлэх. Оборка – усны задлан шинжилгээ Ореол – улайссан бодисын гэрэлтэгч цэгийг тойрсон гэрлийн цагирган цацраг. Шатёр – цацар буюу даавуу ба арьсаар хийсэн сїїдрэвч, майхан. Флора - аль нэг орон нутаг, бїсийн, геологийн тодорхой їеийн ургамалын бїхий л тєрєл ба аймаг. Фауна – аль нэг орон нутаг, бїсийн, геологийн тодорхой їеийн амьтадын бїхий л тєрєл ба аймаг. Понур – Голын ёроолын, боомт (далан)-ны урсгалын дээд цєєрмийн хашиц хэсгийн усны байгууламжтай нийлэх ус їл нэвтрїїлэх  хормойвч.Буурин дахь даралт ба шїїрэлтийн замыг уртасгах зориулалттай. Шавар, шавар бетон, бетон ба тємєр бетоноор хийнэ. Перемычка- тїр хаалт.

БНбД 33­03­05 

24 

1-р хавсралт

Голын гидротехникийн барилга, байгууламжийн ажил гїйцэтгэсэн акт

200....оны ....р сарын ¹ .....ны єдєр

......................................аймаг, хотын ..............................................нд барьж буй ...........

( сум дїїрэг )

.................барилга, байгууламжийн ..................................................................................

.............................................................................................................................................

(Голын гидротехникийн барилга, байгууламжийн ажлын нэр)

1. Ажил гїйцэтгэгчийн нэр: ...............................................................................................

2. Ажил гїйцэтгэхэд мєрдсєн зураг тєсєл, ажил гїйцэтгэх тєсєл ( АГТ ): ....................

.............................................................................................................................................

( зураг тєсєл болон ажил гїйцэтгэх тєсєл гїйцэтгэгчийн нэр, зургийн дугаар, огноо )

3. Шалгаж хїлээн авсан ажлын нэр: ................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

4. Ажил гїйцэтгэхэд хэрэглэсэн материал: .....................................................................

.............................................................................................................................................

( материалын нэр, стандартын дугаар, їндсэн шинж чанарын їзїїлэлтїїд, анги, марк )

5. Ажил гїйцэтгэсэн їеийн нєхцєл: ..................................................................................

.............................................................................................................................................

(цаг агаарын байдал, хур тунадас, температур, ул хєрс, усны байдал ажлын нєхцєл г.м )

6. Хэмжиж шалгахад чанарын їзїїлэлт, зураг тєсєлтэй харьцуулахад хїлцэл нь

ямар байсан: ......................................................................................................................

.............................................................................................................................................

(Геодезийн хэмжилтийн гїйцэтгэлийн схем, тївшин, репер, хэмжээ, байрлал, чанарын байдал)

.............................................................................................................................................

7. Ажил эхэлсэн, дууссан хугацаа: ...................................................................................

( он, сараар )

8. Далд ажлын гїйцэтгэлийг магадлах фотозураг, хэрэглэсэн материал эдлэхїїний

чанарын гэрчилгээ, туршилт шинжилгээний дїн зэрэг баримт бичгийн бїрдэл:

.............................................................................................................................................

БНбД 33­03­05

25 

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

Комиссын шийдвэр

.............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

(гїйцэтгэсэн ажил зураг тєсєл, барилгын норм дїрмэнд заасан шаардлагыг хангаж буй эсэх, хїлээн

авсан эсвэл засах эсэх)

Дээрх шийдвэрийг їндэслэн дараагийн їе шатны ажлыг:..............................................

.............................................................................................................................................

( ажлын нэр )

гїйцэтгэхийг зєвшєєрсєн эсэх

Захиалагчийн техник

хяналтын инженер: .........................................../ .............................. /

( овог нэр )

Зохиогч инженер: ............................................./ ................................ /

( овог нэр )

Барилга угсралтын

байгууллагын инженер: .................................../ ............................... /

( овог нэр )

БНбД 33­03­05 

26 

Гарчиг Хуудас

1. Ерєнхий зїйл 1

2. Хєрс, шороон хуурай овоолго 2

3. Усанд шороо асгах аргаар хийх овоолго 4

4. Шороон байгууламжийн налуугийн ба эргийн бэхэлгээний ажил 6

5. Єрємдлєг тэсэлгээний ажил 8

6. Газар доорх хоргон байгууламж 11

7. Цутгамал-угсармал цутгамал бетон байгууламж 13

8. Угсралтын ажил 18

9. Хєрсний ( бэхэлгээ ) цементжїїлэлт 18

10. Барилгын ажлын їе шатанд хийх тїр хаалт ба голын

нэвтрїїлэх чадвар 20

11. Голын гулдрилын хаалт хана 21

12. Байгаль орчны хамгаалалт 22

13. Нэр томъёо ба тодорхойлолт 23

14. 1-р хавсралт 24-25

БНбД 33­03­05

27 

Голын усны барилга байгууламж БНбД 33-03-05 ыг боловсруулсан тухай товч танилцуулга

Барилгын энэхїї норм ба дїрэм нь ОХУ-ын “Гидротехнические сооружения речные” СНиП 3.07.01-85 байдлаар мєрдєгдєж ирсэн ба манай орны нєхцєлд усан цахилгаан станц, усны барилга байгууламж тэр бїр баригдаж байгаагїй учир энэхїї норм ба дїрэм нь ашиглагдаж байгаагїй гэж їзэж болох юм.

Харин манай улс зах зээлийн харилцаанд шилжсэн, нийгмийн хєгжлийн єнєєгийн шатанд гол мєрний усыг ашиглан усан цахилгаан станцууд барих замаар хямд їнэ, єртєг бїхий цахилгаан эрчим хїчний їйлдвэр байгуулах асуудал єргєн хїрээнд тавигдах болж, тїїнийг барьж байгуулахад тавигдах техникийн шаардлага хуульчлагдах болсон нь энэхїї норм ба дїрмийг їндэсний хэмжээнд гаргаж тавих нєхцлийг бїрдїїлсэн юм.

Їїнтэй холбогдуулан бїрэн эхээр мєрдєгдєж байсан дээр нэр заасан СНиП 3.07.01-85-ыг ишлэл болгон їндэсний БНбД болгож шинэчлэн боловсруулж мєрдєх шаардлагыг харгалзан БНбД 33-03-05ыг боловсруулан батлуулахаар оруулж байна.

Энэхїї барилгын норм ба дїрэм нь 12 бїлэг, 145 зїйлээс бїрдэх ба амьдралд хамгийн єргєн хэрэглэгдэх хєрс, шороон хуурай овоолго, усан дотор хийх хєрсєн овоолго, газрын байгууламж болон эргийн бэхэлгээ, єрємдлєг-тэсэлгээ, газар доорх хоргон байгууламж, цутгамал, угсармал-цутгамал бетон байгууламж, угсралтын ажил, хєрсний бэхэлгээ, цементжїїлэлт, барилгын ажлын явцад хийх тїр хаалт ба голын нэвтрїїлэх чадвар, голын гульдрилын хаалт ханын ажлыг гїйцэтгэх аргачлал, техникийн шаардлагыг тодорхойлохоос гадна элдэв хязгаарлал, нормчилсон їзїїлэлтїїдийг тогтоосон хэсгїїдээс бїрдэнэ. Дээр заасан ажлыг гїйцэтгэхэд баримтлах норм, дїрмийн заалтыг хэрэгжїїлэх явцад харгалзан биелїїлвэл зохих хїрээлэн байгаа байгаль орчныг хамгаалах, экологийн тэнцвэрийг хадгалахад баримтлавал зохих арга хэмжээг тусгасан болно.

БНбД-ийг боловсруулсан тєслийн їе шатанд холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудаас санал, шїїмжлэл авч, тїїний дагуу холбогдох засвар, єєрчлєлтїїдийг хийсэн болно. Мэргэжлийн байгууллагуудын саналуудаас нийт 12 саналыг хїлээн авч зохих нэмэлт, єєрчлєлтийг хийсэн ба зарим, їг хэллэгт нийтлэг, єргєн хэрэглэгддэг, тїгээмэл нэр томъёог хэрэглэсэн ба энэ талаар 12 хэлний толь бичиг, мэргэжлийн байгууллагаас єгсєн саналын дагуу зарим нэр томъёог авч хэрэглэсэн ба энэ бїхэн нь тухайн норм ба дїрмийг хэрэглэгч болох барилгын гїйцэтгэгч, зураг тєсєл зохиогчдод ойлгомжтой болгоход чиглэсэн болно.

Энэхїї БНбД-д голын усны барилга байгууламжийн ажил гїйцэтгэх дараалал, хэрэглэх хязгаарлал, нормчилсон їзїїлэлтїїдийг тогтоох, гїйцэтгэх дїрмийг хамруулсан.

Хєрс, шорооны шинжилгээ судалгаанд зориулан дээж авах ба нэг удаагийн дээжинд байх нормт хэмжээг єєрийн орны нєхцєлд нийцїїлэн 20-50,0 мян.м 3

гэснийг 1,0-2,0 мян м 3 болгон зохицуулалт хийсэн. СНиП –д хэлэгдсэн євєрмєц їг хэллэгїїдийг хэрхэн тусгасныг харуулах зорилгоор нэр томъёоны тайлбар хийж оруулсан болно.

Геоэкологийн хїрээлэнгийн усны нєєц ашиглалтын газраас санал авч єгсєн їг хэллэгийн голлосон засварыг єгсєн зєвлємжийн дагуу хийсэн болно.

БНбД 33­03­05 

28 

Боловсруулсан:

МУ-ын Зєвлєх инженер- технологич Ч. Сумъяажав