bnbd 31-13-08

Áàðèëãûí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí òîãòîëöîî ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÁÀÐÈËÃÛÍ ÍÎÐÌ ÁÀ Ä¯ÐÝÌ

ÇÀÌ, ÒÝÝÂÝÐ, ÁÀÐÈËÃÀ, ÕÎÒ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒÛÍ ßÀÌ

Óëààíáààòàð õîò 2008 îí

Àëáàí ¸ñíû õýâëýë

“ШАЛ” БНбД 31-12-08

Çàì, òýýâýð, áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí Ñàéäûí 2008 îíû … äóãààð ñàðûí …-íû ºäðèéí … äóãààð òóøààëûí … õàâñðàëò

ØÀË / ÁÍáÄ 31-12-08/- ûí òîâ÷ òàíèëöóóëãà.

‘’ØÀË’’ /ÁÍáÄ 31-12-08/ íü Äýä á¿òöèéí Ñàéäûí 2003 îíû 253 äóãààð òóøààëààð áàòàëñàí “Áàðèëãûí ñàëáàðûí íîðì íîðìàòèâûí òîãòîëöîîã çàõ çýýëèéí õàðèëöààíû øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ¿íäñýí ÷èãëýë, Äýä á¿òöèéí äýä ñàéäûí 2003 îíä áàòàëñàí òåõíèêèéí äààëãàâðûí õ¿ðýýíä áîëîâñðóóëàãäàâ. Òºñëèéã Áàðèëãà, àðõèòåêòóð êîðïîðàöèä áîëîâñðóóëæ, õÿíàí òîõèîëäóóëàã÷ààð Àðõèòåêòóðûí óõààíû ìàãèñòð, äîêòîðàíò Á.Ñàðíàé, ø¿¿ìæè÷ýýð Ìîíãîë Óëñûí Çºâëºõ èíæåíåð ×.Øóóøèíãàà íàð àæèëëàâ. Òóñ òºñºëä Óëñûí ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí ãàçàð, ØÓÒÈÑ-ûí ÁÈÀÑ, Îíöãîé áàéäëûí åðºíõèé ãàçàð, Ìîíãîëûí áàðèëãûí èíæåíåð¿¿äèéí õîëáîî, Áàðèëãûí çóðàã òºñºë çîõèîã÷äûí õîëáîî, Ìîíñåéñ ÕÕÊ, Ìàãæàí ÕÕÊ, Àâçàãà òðåéä ÕÕÊ, Íèéñëýë ºðãºº ÕÕÊ çýðýã áàéãóóëëàãóóäààñ ñàíàë àâàõààð õ¿ðã¿¿ëæ, èð¿¿ëñýí ñàíàëûã òóñãàâ. ‘’ØÀË’’ áàðèëãûí íîðì áà ä¿ðýì /ÁÍáÄ 31-12-07/ òºñºë íü 9 á¿ëýã , 5 õàâñðàëò á¿õèé 24 í¿¿ð õóóäàñòàé áàðèëãûí íîðì áà ä¿ðýì þì.

2006 îí õ¿ðòýë Óëñûí áàðèëãûí õîðîîíû 1987 îíû 107 äóãààð òîãòîîëûí äàãóó “Ïîëû” /ÑÍèÏ 2.03.13-88/-ûã Îðîñ õýë äýýð ìºðäºæ èðñýí. Èéìýýñ ãàäààä îðíû äýâøèëòýò îëîëòûã òóñãàñàí, Ìîíãîë ¿íäýñíèé áàðèëãûí íîðìòîé áîëîõ çàéëøã¿é øààðäëàãà ãàðñàíû ¿¿äíýýñ ÎÕÓ-ä ìºðäºæ áàéãàà “Ïîëû” /ÑÍèÏ 2.03.13-88/- ûã ñóóðü ìàòåðèàë áîëãîí ººðèéí îðíû íºõöºëä òîõèðóóëàí ‘’ØÀË’’ áàðèëãûí íîðì áà ä¿ðýì /ÁÍáÄ 31-12-07/-ûã áîëîâñðóóëñàí áºãººä Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ñàéäûí 2007 îíû 190 ä¿ãýýð òóøààëûí 1-ð õàâñðàëòààð áàòëàãäñàí. Òóñ íîðì íü áàòëàãäñàíû äàðàà íîðìûã áîëîâñðóóëñàí Áàðèëãà, àðõèòåêòóð êîðïîðàöèàñ çàðèì íýãýí ººð÷ëºëòèéã îðóóëàõ ñàíàë òàâüñàíû äàãóó, ìºí Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ÿàìíû ç¿ãýýñ ºãñºí ¿¿ðýã äààëãàâðûí äàãóó íîðìûí òºñºëä çàñâàð ººð÷ëºëòèéã îðóóëàí äàõèí õÿíàí òîõèîëäóóëàã÷, ø¿¿ìæè÷èéã òîìèëîí àæèëëóóëæ ýöýñëýí áîëîâñðóóëàâ.

Óã òºñºë íü áàòëàãäñàíààð çàõèðãàà áà àæ àõóéí, îëîí íèéò, îðîí ñóóö, ¿éëäâýðèéí

áàðèëãûí øàëíû õèéöëýëä òàâèãäàõ øààðäëàãà ºíäºðñºõ, ìîä, òºìºð, öåìåíò áîëîí áóñàä áàðèëãûí ìàòåðèàëûí çàðöóóëàëòûã áàãàñãàæ, ìàòåðèàëûí ôèçèê-ìåõàíèê ÷àíàðûã èë¿¿òýé àøèãëàõ, øàëíû çóðàã òºñëèéã áîëîâñðóóëàõàä áàðèìòëàõ çàð÷ìûã òîäîòãîæ ºãºõ çýðýã à÷ õîëáîãäîëòàé þì.

Ýíýõ¿¿ ÁÍáÄ-èéí òºñºëä Óëñûí ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí ãàçàð, ØÓÒÈÑ-èéí Áàðèëãûí

èíæåíåðèéí ñóðãóóëü, Ìîíãîëûí áàðèëãûí èíæåíåð¿¿äèéí õîëáîî, Îíöãîé áàéäëûí åðºíõèé ãàçàð, “Ìîíñýéñ” ÕÕÊ, “Ìàãæàí” ÕÕÊ, “Àâçàãà òðåéä” ÕÕÊ, “Íèéñëýë ºðãºº” ÕÕÊ çýðýã 8 áàéãóóëëàãóóäààñ ñàíàë àâàõààð ÁÕÁÍÀÀ¯Ò –èéí 2007 îíû 06 äóãààð ñàðûí 05-íû ºäðèéí á/752 òîîò àëáàí áè÷ãýýð õ¿ðã¿¿ëñíýýñ 5 áàéãóóëëàãààñ ñàíàë èð¿¿ëñýíèéã ñóäëàí ¿çýæ çîõèõ ñàíàë, ø¿¿ìæ¿¿äèéã òóñãàñàí áîëíî.

Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëò, íèéòèéí àæ àõóéí ¿íäýñíèé òºâ

1

1. Барилга, архитектур корпорацид боловсруулав.

2. Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын 2008 оны ... дугаар сарын …-ны єдрийн … дугаар тушаалаар батлав.

3. Энэ тушаал гарсантай холбогдуулан Барилга, хот байгуулалтын Сайдын 2007 оны 11 дїгээр сарын 06-ны єдрийн 190 дугаар тушаалын 1 дїгээр хавсралтаар баталсан “ШАЛ” /БНбД 31-12-07/-ыг хїчингїй болгов.

Боловсруулсан: Д. Хайсамбуу. Архитектурын доктор, SсD проф. Академич

Н. Даш. Монгол улсын Зєвлєх инженер

Хянан тохиолдуулсан: Б.Сарнай. Архитектурын магистр, докторант

Энэхїї нормативын баримт бичгийг Барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн їндэсний тєвийн зєвшєєрєлгїйгээр бїрэн болон хэсэгчлэн хувилах, олшруулах, тараахыг хориглоно.

БНбД 31-13-08

2

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

ШАЛ

FLOORING

Энэхїї норматив баримт бичгийг 2008 оны ... дугаар сарын ...-ны

єдрєєс эхлэн мєрдєнє

Энэхїї норм дїрмийг орон сууц, олон нийт, засаг захиргаа, їйлдвэр, ахуй їйлчилгээний барилгын шалны зураг тєсєл зохиоход мєрдєнє.

Тайлбар: 1. Мал аж ахуй, шувуу, агнуурын аж ахуйн барилгын шалны зураг тєслийг холбогдох норм, нормативын баримт бичгийн дагуу зохионо.

2. Шалны технологийг гал, ариун цэврийн шаардлага, холбогдох бусад норм, дїрмийн дагуу тєлєвлєнє.

3. Шалны бїтээц, хэсэглэлд ашиглах хуванцар материалыг барилгын ашиглалтын зориулалтад нь тохируулан эрїїл ахуйн байгууллагын зєвшєєрлийг їндэслэн сонгоно.

4. Мєнх цэвдэг хєрсєн дээр байрлах барилгын шал, таглаа болон халдаг шалны зураг тєсєл зохиоход энэхїї норм дїрэм хамаарахгїй.

5. Шалны хийц, хэсэглэл, элементїїдийн нэр тєрєл, тодорхойлолтыг 3 дугаар хавсралтад зааснаар тєлєвлєнє.

6. Барилга байгууламжийг тєлєвлєх байгаль, цаг уурын шаардлагын дагуу шалны зураг тєслийг зохионо.

7. Барилгын дулаан техникийг БНбД 2.01.03-92, БНбД 2.01.03-92/2003 барилгын бїтээц, эдлэхїїнийг зэврэлтээс хамгаалах шаардлагыг холбогдох норм, нормативын баримт бичгийн дагуу тус тус тєлєвлєнє.

Нэг. Ерєнхий зїйл.

1.1 Шалны хийц, бїтээц дараах шаардлагыг хангасан байх. Їїнд: — Эдэлгээ даах хийцтэй, ашиглалтын хувьд бат бэх; — Шаланд стандартын шаардлага хангасан цемент, металл, мод болон

бусад материал хэрэглэх; — Шалны материалын физик-механик шинж чанар нь ашиглалтын

їзїїлэлт шаардлагыг бїрэн хангах; — Угсралтын болон ашиглалтын їеийн хєдєлмєр зарцуулалт бага байх; — Угсралтын ажил нь аль болох механикжах; — Шалны материал нь хїний эрїїл мэндэд хор нєлєєгїй байх; — Эрїїл ахуйн шаардлагад нийцэх; — Тэсэрч дэлбэрэх, галын аюулгїйн шаардлага хангах;

1.2 Шалны ачаалал, шаланд ирэх механик їйлчлэлийн эрчмийг 1 дїгээр хїснэгтэд зааснаар тєлєвлєнє.

БНбД 31-13-08

1.3 Шаланд үзүүлэх шингэний їйлчлэлийг бага, дунд, их эрчимтэй гэж тус тус ангилна.Їїнд:

3

Бага — Єрєє тасалгааг ус цацаж цэвэрлэгээ хийдэггїй, шал норох тєдий чийгтэй байх, шалны гадаргуу хуурайвтар буюу яльгїй чийглэг, гэхдээ шингэн бодисонд нэвчихгїй байх ;

Дунд — Шал їе їе норох, шалны гадаргуу чийглэгдїї эсвэл нойтовтор байх; шалан дээгїїр шингэн їе їе урсах;

Их — Шалны гадаргуу тогтмол чийгтэй буюу устай байх; Норсон шалны хязгаараас гутлын улаар эсвэл тээврийн хэрэгслийн дугуйн

нєлєєгєєр чирэгдэж зэргэлдээх єрєє болон тал тал руу тархах шингэн бодисын їйлчлэх хїрээг хэрэв ус болон шингэн зуурмаг бол 20м, эрдсийн тос ба цийдмэг бол 100м-ээс багагїй хэмжээтэйгээр авна. Ус асгахгїйгээр норгох тєдий угаасан шалыг норсон шаланд тооцохгїй.

1.4 Дунд буюу их эрчимтэй шингэний їйлчлэлтэй єрєє тасалгааны шаланд шингэн урсах налуу гаргаж тєлєвлєнє. Уг налуугийн хэмжээг дараах хувиар авсан байна. Їїнд:

— Бетоноос бусад зїїдэлгїй, хавтанцар бїрээстэй шаланд 0.5%-1% — Чулуу, тоосго ба бүх төрлийн бетон бүрээстэй шаланд 1%- 2%

Ус урсах тэвш ба сувгийн налуу нь ашигласан материалаас шалтгаалж дээр зааснаас багагїй байна. Ус урсах сувгийг єрєє, тасалгааны орц, гарцтай солбилцохгїйгээр ус нэвтрїїлэх шїїртэй холбогдохоор тєлєвлєсєн байна.

1.5 Хучилтан дээрх шалны налууг тэгшилгээний їеийн зузааны єєрчлєлтєєр гаргасан байна. Харин хєрсєн дээрх шалны налууг буурь хєрсний тєлєвлєлттэй уялдуулан гаргана.

1.6 Хїнсний бїтээгдэхїїн боловсруулах, хадгалах зориулалттай єрєє тасалгаанд хєндий шал тєлєвлєхийг хориглоно.

БНбД 31-13-08

1 дїгээр хїснэгт

Механик їйлчлэл Механик їйлчлэлийн эрчим

Їлэмж их Их Дунд зэрэг Бага 1м єргєн гарцаар

хоногт явах хїний тоо

— — 500 ба тїїнээс их

500-аас бага

4

Нэг зурвас дахь гинжин дугуйт

тээврийн хоногт явах

хєдєлгєєн

10 ба тїїнээс их

10-аас бага Зєвшєєрєхгїй Зєвшєєрєхгїй

Нэг зурвас дахь хийн дугуйт

тээврийн хоногт явах

хєдєлгєєн

200-аас их 100-200 100-аас бага Зєвхєн гар тэрэгний

хєдєлгєєн

Нэг зурвас дахь металл

дугуйт тэрэгний хєдєлгєєн ба

хоногт явах дугуй зїйлийг єнхрїїлэх

хязгаар

50-аас их 30-50 30-аас бага Зєвшєєрєхгїй

1м-ийн єндрєєс 1 кг-аас илїїгїй

жинтэй эд зїйлсийн уналтын цохилтын эрчим

20 10 5 2

Шалан дээгїїр хурц єнцєг ирмэгтэй

эд зїйлсийг чирэх

Зєвшєєрнє Зєвшєєрнє Зєвшєєрєхгїй Зєвшєєрєхгїй

Шалан дээр хурц ирмэг

їзїїртэй багажаар ажиллах

Зєвшєєрнє Зєвшєєрнє Зєвшєєрєхгїй Зєвшєєрєхгїй

1.7 Химийн хортой орчинтой єрєє, тасалгааны шалны бїрээсийг СНиП 2.03.11-85-д заасан шаардлагын дагуу сонгож тєлєвлєнє.

1.8 Їндсэн хана, хамар хана, багана, тоног тєхєєрємжийн суурь, яндан хоолой болон бусад хийц, бїтээцийн шалтай огтлолцож буй хэсэгт шалны хєвєє хийнэ.

1.9. Шалны шингэн урсах тэвш, суваг, шїїрний єнгєлгєєнд химийн хорт бодисын нєлєєнд тэсвэртэй материал хэрэглэхээр тєлєвлєнє.

БНбД 31-13-08

Хоёр. Шалны бїрээс

2.1 Їйлдвэрлэлийн єрєє, тасалгааны шалны бїрээсийг заавал мєрдєх 1 дїгээр хавсралтад заасан шаардлагын дагуу механик, шингэний болон дулааны їйлчлэлийн эрчимтэй нь уялдуулан тєлєвлєнє.

Орон сууц, олон нийт, засаг захиргаа болон ахуй їйлчилгээний зориулалттай барилгын шалны бїрээсийг 2 дугаар хавсралтад заасан єрєє, тасалгааны зориулалттай уялдуулан тєлєвлєнє.

2.2 Шалны бїрээсийн материалын бат бэх болон зузааныг 2 дугаар хїснэгтэд зааснаар тєлєвлєнє.

5

2.3 Шаарган, хайрган, дайрган, хєрсєн, шавран болон халуунд тэсвэртэй бетонон шалны зузааныг тухайн шаланд ирэх ачаалал, бїтээцэд нь хэрэглэсэн материал мєн буурь хєрсний шинж чанартай нь уялдуулан тооцож сонгоно. Гэхдээ энэ їзїїлэлт доор зааснаас багагїй байна. Їїнд :

— Хєрсєн шаланд …………………………………………60мм — Шаарган, хайрган, дайрган, шавран хєрсєнд ……80мм — Бетон ба халуунд тэсвэртэй бетон шаланд ………120мм

2.4 Халуунд тэсвэртэй бетон хавтангийн арматурчлалт болон зузааныг харимхай буурин дээрх бїтээцийн таагїй нєхцлийн ачааллын тооцоог їндэслэн сонгоно.

2.5 Банз, паркет, паркетан банз, паркетан бамбай, модон ширхэглэгт хэт хатуу хавтан, савх модон шалны бїрээсийн зузааныг холбогдох норм, стандарт болон орон сууц, олон нийтийн барилгын шалны нэг маягийн хийц, хэсэглэлийн альбомд заасны дагуу сонгон тогтооно.

2.6 Биеийн тамирын танхимын шалны банзан бүрээсийн зузааныг шаланд їзїїлэх динамик ачаалал болон тэнд байх тоног тєхєєрємжийг суурилуулж бэхлэх тооцоог їндэслэн сонгоно.

2.7 Утаа болон агааржуулалтын сувгийн хананаас банз, паркет, паркетан банз, паркетан бамбай, савх модон шал зайтай байна. Харин 25 м 2 -аас дээш талбайтай єрєє, тасалгааны бїрээсийг (4-5) х (5-6)м хэмжээтэй битїї хамар ханаар тусгаарлаж тєлєвлєнє.

2.8 Тєрєл бїрийн бетонон шалны бат бэх болон зузааныг 3 дугаар хїснэгтэнд заасан ёсоор тєлєвлєнє.

2.9 Шороо тоосыг цэвэрлэхэд шаардагдах шалны бїрээсийн єнгєлгєєг зєвлємжийн 4 дїгээр хавсралтад зааснаар тєлєвлєнє.

БНбД 31-13-08

2 дугаар хїснэгт

Шалны бїрээсийн материал

Шалан дээрхи механик їйлчлэлийн эрчим Їлэмж их Их Дунд зэрэг Сул

Бїр

ээси

йн з

узаа

н,

мм

Бетоны шахалтын бат бэхийн

ангилал буюу

бїрээс хийх

материал- ын бат бэх,

МПа (кгс/см 2 ) Б

їрээ

сийн

зуз

аан ,

мм

Бетоны шахалтын

бат бэхийн ангилал

буюу бїрээс хийх

материал -ын бат бэх,МПа (кгс/см 2 )

Бїр

ээси

йн з

узаа

н ,

мм




материал- -ын бат

бэх, МПа (кгс/см 2 ) Б

їрээ

сийн

зуз

аан ,

мм




материал- ын бат бэх, МПа (кгс/

см 2 )

Бетон : Цементэн 50 В40 30 В30 25 В22.5 20 В15

6

Шигтгэмэл Хэрэглэхгїй 30 40(400) 25 30(300) 20 20(200) Поливинилаца-

-латекс цементэн

Хэрэглэхгїй 30

40(400) 20 30(300) 20 20(200)

Хїчилд тэсвэртэй Хэрэглэхгїй 40 25(250) 30 20(200) 20 20(200)

Асфальт бетон Хэрэглэхгїй 50 — 40 — 25 — Цемент-элсэн

зуурмаг Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй 30 30(300) 20 20(200)

Металл цементэн зуурмаг 40 50 (500) 20 50 (500) Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй

Поливинилацет ат-цемент їртэсэн

найрлагатай Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй 20 — 15 —

Синтетик давирхай

болон усан задралтай полимер

найрлагатай

Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй 2-4 —

Ксилолит Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй 20 — 15 — Хавтан:

Цемент-бетон Хэрэглэхгїй 40 В30 30 В22.5 30 В15 Шигтгэмэл бетон Хэрэглэхгїй 40 40(400) 30 30(300) 20 20(200) Асфальт бетон Хэрэглэхгїй 50 — 40 — 30 —

Хїчилд тэсвэртэй керамик Хэрэглэхгїй 50 — 30-35 — 15-20 —

Шлакоситаллан Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй 15-20 — 10-15

Чулуун цутгалт (хайлдас) 40 —

25-30 — Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй

Диабазон Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй 20 — 15 — Цемент-элсэн Хэрэглэхгїй Хэрэглэхгїй 30 30(300) 20 20(200)

БНбД 31-13-08 3 дугаар хїснэгт

Бетоны тодорхойлолт

Шалан дахь їйлчлэл Гинжин дугуйт тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєн,

1м єндрєєс 30-50кг жинтэй хатуу

биеийн уналтын цохилтын эрчим

10-30кг жинтэй хатуу биеийн 1м єндрєєс унах їеийн цохилтын эрчим

Зузаан, мм 125-160 100-120

125-160 100-120

Шахалтын бат бэх, МПа (кгс/см 2 ) 100 (100) 60(600)

Тайлбар: Хїртвэрт-элсэн дэвсгэр дээр хийх бетон шал дэвсэх їеийн зузаан; Хуваарьт – бетон, хайрга, шаарга болон бусад дэвсгэр їеэн дээр хийх бетон шалны зузаан;

Гурав. Шалны давхарга.

7

3.1 Шалны давхаргын тєрєл, зориулалт, зузааныг шаланд үзүүлэх їйлчлэлээс нь хамааруулан 5 дугаар хавсралтын дагуу сонгоно.

3.2 Шалны давхаргын материалын шахалтын бат бэхийн марк ба анги дараах їзїїлэлтээс багагїй байна. МПа (кгс/см 2 )

Механик їйлчлэлийн эрчмийн їед хэрэглэх цемент-элсэн зуурмагыг 1 дїгээр хїснэгтэд зааснаар тєлєвлєнє.

Ердийн їйлчлэл ……………………………………….15 (150) Дунд зэрэг, их эрчимтэй ……………………… …… 30 (300)

Шингэн шилэн зуурмаг ………………………………...20 (200) Жижиг ширхэгтэй бетоны шахалтын бат бэхийн анги В30-аас багагїй байна.

Дєрєв. Ус тусгаарлалагч

4.1 Дунд болон их эрчимтэй шингэний їйлчлэлтэй шаланд шингэний нэвтрэлтээс хамгаалах тусгаарлагч хийнэ.(2.3-ийг їз). Ус тусгаарлагчийг дараах нєхцєлд хийнэ. Їїнд :

• Ус буюу саармаг уусмалын їйлчлэлтэй їед давхар дундын хучилтан дээр суусан шал мєн суумтгай, хєємтгий хєрсєн дээр суусан шал болон овойдог хєрсєн дээр суусан халаалтгїй єрєє, тасалгааны шаланд;

• Органик уусгагч, эрдсийн тос, тэдгээрээр хийсэн цийдмэгийн їйлчлэлтэй хучилтан дээрх шаланд;

• Хїчил, шїлт ба тэдгээрийн уусмал мєн амьтны гаралтай эрдсийн їйлчлэлтэй хучилтан дээрх болон хєрсєн дээрхи шаланд;

4.2 Ус, саармаг болон химийн идэмхий шингэний їйлчлэлтэй шалны нэвтрэлтийн хамгаалалтын їед изол, гидроизол, бризол, полиизобутилен, поливинилхлорид хальс, дуураймал полиэтилен хэрэглэнэ.

БНбД 31-13-08 4.3 Ус болон бусад шингэний дунд зэргийн їйлчлэлийн эрчимтэй шалны ус

тусгаарлагчийг 2 їе наасан битум эсвэл 1 їе наасан лимерен суурин дээр хийнэ. Шингэний їйлчлэл их эрчимтэй шалны ус урсах тэвш, суваг, ус нэвтрїїлэх шїїрний

ирмэгээс 1 м зайд 2 їе битумээр эсвэл 1 їе полимерээр ус тусгаарлах хамгаалалт хийнэ.

4.4 Эрдсийн тос, цийдмэг, органик уусгагчийн дунд болон их їйлчлэлийн эрчимтэй шаланд битумэн материалаар мєн органик уусгагчийн дунд ба их їйлчлэлийн эрчимтэй шаланд давирхай материалаар ус тусгаарлагч хийхийг хориглоно.

4.5 Битум буюу давирхай материалаар хийх ус тусгаарлагчийн дэвсгэр їе болох цемент болон шингэн шилэн тэгшилгээ їе хийхийн ємнє суурь їеийг 1.5-5мм ширхэглэлтэй элс цацсан битум буюу давирхайгаар зай завсаргїй шавна.

4.6 Ус тусгаарлагчийг шалны хийц, бїтээц, суваг, тэвшний хана, ёроол, тоног тєхєєрємжийн суурь болон шалны хєвєє, залгаас, уулзварт зай завсаргїй чигжиж хийнэ. Хана, багана, тоног тєхєєрємжийн суурь, яндан хоолой ба шалан дээр цухуйж гарсан хийц, бїтээцтэй нийлсэн шалны хєвєє хэсгийн түвшингээс 300 мм-ээс багагїй єндєрт ус тусгаарлагчийг зай завсаргїй хийнэ.

4.7 Буурь нь урсгал усны їйлчлэлгїй ч хєрсний усны тївшин дээш гарах магадлалтай бол тухайн єрєє, тасалгааны шаланд ус тусгаарлалт хийнэ. Шалны ус тусгаарлалтын зураг тєслийг хийхдээ хєрсний ус дээшлэх єндрийг доор зааснаар авна.

Том ширхэглэгт элсэн хєрсєнд …………………………..0.3м Жижиг болон дунд ширхэглэгт элсэн хєрсєнд ………...0.5м Тоосорхог элсэн хєрсєнд …………………………………1.5м Шавранцар, тоосорхог шавранцар, шавар, элсэнцэр хєрсєнд …2.0м

8

4.8 Хїхэр, давс, азот, цуу, фосфор, хлорлог болон хлорын хїчлийн уусмалын дунд ба их эрчимтэй їйлчлэлтэй шалны бетонон тэгшилгээний доор ус тусгаарлагч хийнэ. Усны їйлчлэлийн дунд болон их эрчмийн нєлєєлєлгїй, барилгын хаяавчнаас доош тївшинд байрлах шалны тэгшилгээ їед ус тусгаарлагч хийнэ.

Тав. Тэгшилгээ. ( Шалны доорхи буурь)

5.1 Тэгшилгээг дараах тохиолдолд заавал хийнэ. Їїнд: • Шалны доорхи їеийн гадаргууг тэгшлэх; • Инженерийн байгууламжийн хоолойг далдлах; • Дуу ба дулаан тусгаарлалтанд їйлчлэх ачааллыг жигд хуваарилах; • Шалны дулаан хадгалалтын нормыг хангах; • Хучилтан дээрх шалны налууг гаргах; 5.2 Ус урсах тэвш, суваг, ус нэвтрїїлэх шїїр, шаттай нийлж байгаа уулзварт

налуу гаргах тэгшилгээ їений хамгийн бага зузааныг дараах байдлаар тєлєвлєсєн байна. Їїнд:

Хучилтын хавтан дээр 20 мм, дуу, дулаан тусгаарлалтын їе дээр 40 мм, дамжуулах хоолойг далдлах тэгшилгээний їеийн зузаан уг хоолойн голчоос 10-15 мм илїї байхаар тус тус тооцож хийх;

БНбД 31-13-08 5.3 Дамжуулах хоолойг далдлах болон доод їе дээрх бетон тэгшилгээний

бетоны шахалтын бат бэхийн анги В12.5; харин цемент-элсэн зуурмагын шахалтын бат бэх 15 МПа (150кгс/см 2 )-аас тус тус багагїй байна. Хучилтан дээрх налуугийн бетон їеийн бетоны шахалтын бат бэх В7.5; цемент-элсэн зуурмагаар хийх зуурмагийн шахалтын бат бэх 10 МПа (100кгх/см 2 )-аас багагїй байна.

Цутгамал нийллэг бїрээсийн доорхи бетонон тэгшилгээ їеийн бетоны шахалтын бат бэхийн анги В15-аас багагїй, харин цемент-элсэн зуурмагын шахалтын бат бэх 20 МПа (200кгс/см 2 )-аас багагїй байна.

5.4 Шалны дулаан хадгалалтын нормыг хангах зориулалттай хєнгєн бетон тэгшилгээ їеийн бетоны шахалтын бат бэхийн анги В5 байна.

5.5 Дуу, дулаан тусгаарлалтын хєвсгєр материалын їен дээр хийх хєнгєн бетон тэгшилгээ їеийн бетоны гулзайлтын бат бэх 2.5 МПа (25кгх/см 2 )-аас багагїй байх ёстой.

5.6 Тєвлєрсєн 2кН (200 кг)-аас илїї хїч їйлчлэх шалны дуу, дулаан тусгаарлалтын їен дээр хийх тэгшилгээ бетон їеийн зузааныг тооцоогоор сонгоно.

5.7 Гєлтгєнє тэгшилгээ їеийн бат бэх (тогтмол масстай болтол хатсан) доор зааснаас багагїй байна. Цутгаж хийх нийллэг (полимер) бїрээсэн доор………20 (200) МПа (кгх/см 2 ) “ Бусад” ……………………………………………………...10(100)МПа (кгх/см 2 )

5.8 Гєлтгєнє цементэн пуццолон холбогчтой дэвсгэр дээр хийсэн їртсэн зоргодост болон цементэн - зоргодост хавтан, цувимал гєлтгєнє, бетонон хавтан бїхий угсармал тэгшилгээ їе мєн сївэрхэгжїїлсэн цементэн зуурмагаар цутгаж хийх тэгшилгээ їеийг зохих нормын хэм хэмжээний хїрээнд батлагдсан ажлын зураг, нэг маягийн хийц, хэсэглэлийн альбомыг їндэслэн хийнэ.

5.9 Орон сууцны барилгын 1 дїгээр давхрын шалны гадаргуугийн илч шингээх шаардлагыг хангах зорилгоор бїтээцэд їртсэн зоргодост хавтангаар хийсэн угсармал тэгшилгээ їе хийхийг зєвшєєрнє.

9

5.10 Асфальт бетон тэгшилгээ їеийг зєвхєн гудрага бїхий ширхэгийн паркетан бїрээс доор хийхийг зєвшєєрнє.

Зургаа. Дэвсгэр їе 6.1 Їйлдвэрийн барилгад хайрга, дайрга, асфальт бетон, элс, шаарга зэрэг

материалыг механик индїїгээр нягтруулах замаар хатуу биш дэвсгэр їе хийхийг зєвшєєрнє.

6.2 Шавар бетон дэвсгэр їеийг зєвхєн хуурай хєрсєн бууринд хийнэ. 6.3 Ашиглалтын явцад зэврїїлэх їйлчилгээтэй шингэн, амьтны гаралтай бодис,

органик уусгагч шингэний их эрчимтэй їйлчлэлтэй болон саармаг уусмал, тос, цийдмэг, усны їйлчлэл бїхий шаланд бетон дэвсгэр їе хийнэ.

6.4 Дэвсгэр їеийн зузааныг шалны ачаалал, ашиглах материал, буурь хєрсний шинж чанараас нь хамааруулан тооцоогоор тогтооно. Дэвсгэр їеийн зузаан доор заасан їзїїлэлтээс багагїй байна. Їїнд:

Элс………………………………………………60мм; Шаарга, хайрга, дайрга ……………………...80мм; Бетон :

Орон сууц, олон нийтийн барилгад ………80мм; Їйлдвэрийн барилгад ……………………...100мм;

БНбД 31-13-08

6.5 Бетонон дэвсгэр їед В22.5 МПа-аас багагїй шахалтын бат бэхтэй бетон хэрэглэнэ. В22.5 ангийн бетоноор 100 мм зузаантай дэвсгэр їе хийх нєхцєлд суналтын хїчдэл нь тооцоолсноос бага гарвал тухайн дэвсгэр їеийн даах чадварын бат бэхийг В 7.5-аас багагїй ангийн бетоноор хийнэ.

6.6 Тєвлєрсєн хїч 5кН (500кг) болон 10кН (1000кг) їйлчлэх шалны хатуу биш дэвсгэр їеийн зузаан энэхїї нормын 6.4-р зїйлд заасан хэмжээнээс багагїй байна.

6.7 Єрєє, тасалгааны шалны бетон дэвсгэр їе ашиглалтын явцад температурын эрс уналтад орохоор тооцоо гарвал 8-12м-ийн зайтай харилцан бие биендээ перпендикуляр чиглэлтэй хэв гажилтын заадас гаргаж єгсєн байна.

Шалны хэв гажилтын заадас барилгын хэв гажилтын заадастай давхцах ёстой. Харин шингэний урсах налууг шалны усны хагалбартай тохируулах ёстой.

Долоо. Шалан доорхи суурийн буурь хєрс.

7.1 Шалны бїтээц нь хэв гажилтад орохооргїй буурь хєрсєн дээр шалыг угсарна. Гэхдээ хїлэр, хар шороон хєрс болон бусад ургамлын хєрсийг шалан доорхи буурь болгохыг хориглоно.

7.2 Бїтэц найрлага нь єєрчлєгдсєн байгалийн хєрс болон асгамал хєрсєнд холбогдох норм, дїрмийн дагуу нягтруулалт хийнэ.

7.3 Олон жилийн болон улирлын чанартай хєрсний усны тївшин дээшлэх аюул бїхий орчинд байгаа урсгал ус болон дунд ба их эрчимтэй шингэний їйлчлэл бїхий дэвсгэр їеийн єрєє, тасалгааны шалны доор дараах арга хэмжээний аль нэгийг авна. Їїнд:

— Хєрсний усны тївшинг доошлуулах; — Шалны тївшинг дээшлїїлэх; — Хєрсний уснаас хамгаалах бетон дэвсгэр ус тусгаарлагчийг энэхїї

нормын 4.7-д зааснаар хийх; 7.4 Овойдог хєрс нь хєлдєх магадлалтай бол єрєє, тасалгааны шалны буурийг

хийхдээ дараах арга хэмжээний аль нэгийг авсан байна. Їїнд:

10

— Хєлдєлтийн гїнээс 0.8 м-ээс багагїй гїнд хєрсний усны тївшинг доошлуулах;

— Дундаж нягт нь 1.2 т/м 3 -ээс илїїгїй органик бус чийгэнд тэсвэртэй материалаар дулаан тусгаарлах буурь їеийг тооцоогоор сонгож хийх;

— Буурийн овойдог хєрсийг овойдоггїй хєрсєєр солих; 7.5 Бетонон дэвсгэр їе хийхийн ємнє хадан бус буурийн гадаргууд ил гарсан

хайрга, дайргыг 40 мм-ээс багагїй гїнд шигтгэж єгнє.

11

БНбД 31-13-08 1 дїгээр хавсралт

Їйлдвэрийн байрны шалны бїрээсийн тєрлийн сонголт Заавал мєрдєх

Бїрээс

Хязгаарын утга Шалны бїрээсийн тодорхойлолт Хєдєлгєєний эрчим

1м -

ийн є

ндрє

єс у

нах

эд

зү

йлси

йн 1

ма

сс,

кг-а

ар

Тє

влєр

сєн а

чаал

лаа

с ир

эх

хуви

йн д

арал

т Н

/см

2 (к

гс/с

м 2

)

Те

мпе

рату

р хї

ртэл

шал

ны

ха

лаа

лт,

0 С

-ээр

Шаланд їзїїлэх їйлчлэлийн эрчим Я

вган

хїн

ий б

а ре

зинэн

д

угуй

т тэ

ргэн

цэр

ийн

Металл дугуйт

тэргэнцэр ба дугуй тємєр эдлэхүүнийг єнхрїїлэх

Рез

инэн

дуг

уйт

тээв

рийн

хэ

рэгс

лий

н

Саа

рма

г ур

вал

тай

ус б

а уу

сма

л

Эрд

сийн

тос

ба

ций

дм

эг

Орг

аник

уус

гагч

Ам

ьтны

гар

алта

й б

одис

Хїчил Шїлт

То

ос з

айл

уул

ах

Цах

илга

ан д

амж

уул

ах ч

ана

р

Оч

їл ї

їсгэ

х Итгэ л-

цїїр , С

Эрчим

%-о

ос и

лїї

гїй

конц

ентр

ацта

й

Эрч

им

%-а

ас и

лгї

їгїй

ко

нц

ентр

ацта

й

Эрч

им

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 1. Цемент- элсэн

Хязгаар- лахгїй

60 Дунд зэрэг

Дунд зэрэг

3 500 (50) 100 Их Их

Их Бага Хориг

лоно Хориглон

о 8 Бага Дунд

зэрэг

Цахил- гаан

дамжуул- даг

Оч їїс- гэдэг- гїй 4

2. Цемент- бетон 3

Хязгаар- лахгїй 100

Їлэмж их

Їлэмж их 10 1000

(100) 100 Их Их Их Бага Хориг лоно

Хориглон о 8

Дунд зэрэг Дунд

зэрэг




3. Асфальт бетон Хязгаар-

лахгїй 50 Дунд зэрэг

Їлэмж их 5

20 (2) 50

Их Хориг лоно

Хориг лоно

Хоригл оно 20



Дунд зэрэг


дамжуул- даггїй


4. Шигтгэмэл бетон


Дунд зэрэг Их 5

500 (50) 100 Их Их Их Бага

Хориг лоно

Хориглон о 8

Дунд зэрэг Бага 5




5. Поливинил ацетат- цемент бетон


Их Їлэмж их 10

1000 (100)

50 Бага Бага Их

Бага Хориг лоно

Хориглон о 8 Бага Бага 5




6. Латекс- цемент- бетон


Их Їлэмж их 10

1000 (100)

50 Их Бага Дунд зэрэг Бага

10 0

Бага 8 Бага Бага 5




12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 7. Нягтруулах нэмэлттэй шингэн шилт хїчилд тэсвэртэй бетон


Їлэмж их

Їлэмж их 10

500 (50)

100

Дунд зэрэг Их Их Бага 100 Их 5 -

Хориг лоно

Дунд зэрэг



Оч їїс- гэдэг

8. Шаарган дїїргэгчтэй хромит хольцтой халуунд тэсвэртэй портланд цемент бетон


Дунд зэрэг

Їлэмж их 10

500 (50)

600 5 Бага Их Их Хоригл

оно Хориг лоно

Хориг лоно 8

Бага Дунд зэрэг




9. Дээд їеийг нь бэхжїїлсэн бетон 6;7


100- 500 5

Їлэмж их Їлэмж

их 19

1000 (100) 100

Бага Их Их Бага

Хориг лоно

Хориг лоно 8 Бага Бага




10. Элсэн давхрагата й шаарган дїїргэгчтэй хромит хольцтой халуунд тэсвэртэй портланд- цементэн хавтан


100 Їлэмж

их Їлэмж их

10

500 (50) 600 5

Бага Бага Бага Хоригл оно

Хориг лоно

Хориг лоно 8 Бага Дунд

зэрэг




11. 30 МПа (300 кгс/см 2 ) 6

шахалтын бат бэхийн цемент – элсэн зуурмаган үетэй металл- цементэн


Нилээд их 5 Нилээд

их 15

1000 (100) 100

Бага Их Их

Бага Хориг лоно

Хориг лоно 8 Бага

Дунд зэрэг




13

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 12.Ксилоли тон Хязгаар-

лахгїй 60

Дунд зэрэг

Хоригло но 8 3

200 (20) 50

Хориг лоно Бага Бага Хориг

лоно

Хориг лоно

Хориг лоно -

Хориг лоно

Дунд зэрэг



Оч їїс- гэдэг-

гїй

13. Поливинил ацетат – цемент їртсэн




200 (20) 50


лоно

Хориг лоно


Хориг лоно

Дунд зэрэг




гїй

14. Поливинил ацетат шаваасан


- Хоригло

но Хоригло

но Хори глон

о

50 (5) 50


лоно

Хориг лоно


Хориг лоно

Тоос- гїй 5




гїй

15. Эпоксид- шаваасан цутгамал 9


- Хоригло

но Хоригло

но 2

500 (50) 50

Хориг лоно Бага Бага Бага

Хориг лоно


Хориг лоно

Тоос- гїй 5




16. Элсэн үетэй дөрвөлжин чулуун 6



Їлэмж их 10-

50 5

500 (50) 500 5

Дунд зэрэг Их Бага

Хориг лоно

Хориг лоно


Хориг лоно Дунд

зэрэг




17. Цемент- элсэн үетэй дөрөвлжин чулуун 6



Їлэмж их 10-

50 5

500 (50) 100 Их Их Их Бага Хориг

лоно Хориг лоно 8 Дунд

зэрэг Дунд зэрэг




18. Жижиг ширхэгтэй бетон үетэй ган хавтан


500 Їлэмж

их 5 Їлэмж

их 20- 50 5

500 (50) 100 Бага Их Их

Хоригл оно

Хориг лоно



зэрэг




19. Жижиг ширхэгтэй бетон үетэй нїхтэй ширмэн хавтан


Їлэмж их 5

Їлэмж их 10

500 (50)

100 Их Их Их Бага Хориг

лоно Хориг лоно -

Хориг лоно

Дунд зэрэг




1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

14

20. Элсэн үетэй тєвгєр тулгууртай ширмэн хавтан


Їлэмж их

Їлэмж их 10

Нэг хав- танд 3тн 1400 5 Бага Бага Бага

Хоригл оно

Хориг лоно



зэрэг




21. Битум буюу давирхайл агшаваасан давхрага дээр наасан тайрдас


100 Їлэмж

их Їлэмж

их 10- 50 5

50 (5) 50

Хориг лоно

Їлэмж их Бага Хоригл




зэрэг




гїй

22. Битум шаваасан үетэй асфальт бетон хавтан


Їлэмж их

Їлэмж их 5

30 (3)

50 Их Хориг

лоно Хориг лоно

Хориг лоно

10 20 10 Дунд

зэрэг 8 Дунд зэрэг

Дунд зэрэг




гїй

23. Цемент –элсэн зуурмаган үетэй цемент- бетон хавтан


60 Їлэмж

их Їлэмж

их 7

500 (50) 100 Их Их Их Бага

Хориг лоно

Хориг лоно 8 Дунд

зэрэг Дунд зэрэг




гїй

24.Цемент- элсэн зуурмаган үетэй шигтгэмэл бетон хавтан


Дунд зэрэг

Їлэмж их 5

500 (50)

100 Их Их Их Бага Хориг

лоно Хориг лоно 8

Дунд зэрэг

Бага Цахил-

гаан дамжуул-

даг


гїй

25.Цемент –элсэн зуурмаган үетэй гантиган (бас буталмал ) хавтан


- Хоригло

но Дунд зэрэг

2

500 (50) 100 Их Их Их Дунд

зэрэг

Хориг лоно

Хориг лоно 8 Дунд

зэрэг Бага 5




1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

15

26. Цемент – элсэн зуурмаган үетэй галт уулын чулуун (боржин г.м) хавтан


Их Их 10

500 (50)

100 Их Их Их Дунд

зэрэг

Хориг лоно

Хориг лоно 10

Дунд зэрэг

Бага 5 Цахил-


даг


27. Вааран хавтан 11

Хязгаар- лахгїй -

Хоригло но

Хоригло но 2

200 (20) 100

Давхрагын тєрлєєс хамааруулан 5-р хавсралтын дагуу сонгоно.



даг


28. Хїчилд тэсвэртэй вааран хавтан

Хязгаар- лахгїй 60 Дунд

зэрэг Их 5 5

200 (20) 100

Давхрагын тєрлєєс хамааруулан 5-р хавсралтын дагуу сонгоно. Дунд

зэрэг




29. Шлакосита ллон хавтан


Дунд зэрэг

Их 3

200 (20)

100 Давхрагын тєрлєєс хамааруулан 5-р хавсралтын дагуу

сонгоно. Бага Цахил-


даг


30. Чулуун цутгамал хавтан


Дунд зэрэг

Их 2

200 (20)


сонгоно. Бага Цахил-


даг


31. Хїчилд тэсвэртэй тоосго


Дунд зэрэг

Їлэмж их 7 5

100 (10)


сонгоно. Дунд зэрэг




32. Хїчилд тэсвэртэй хавиргат тоосго


Дунд зэрэг

Їлэмж их 10 5

100 (10)


сонгоно. Дунд зэрэг




33. Поливинил хлорид пластикат


Хоригло но


100 (10)


Бага Бага Дунд зэрэг 20 12 Дунд

зэрэг 20 Дунд зэрэг 5

Тоос- гүй 5




гүй

34. Будагтай банзан


60 Хоригло

но Хоригло

но 2

Нэг цэгт 200 кг

50 Хоригл

оно Хоригл

оно Хоригл


Хориг лоно

Хориг лоно - Хориг

лоно Бага Цахил-


даггүй


гүй

35. Паркетан банз болон бамбай


Хоригло но

Хоригло но

Хори глон

о


50 Хоригл

оно Хоригл

оно Хоригл


Хориг лоно


Хориг лоно Бага


дамжуул- даггүй


гүй

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

16

Хїснэгтэд авсан тэмдэгїїд

С - тємєр дугуй ба дугуй огтлолтой тємєр зїйлээс шаланд ирэх даралтын илтгэлцїїр С= D b P

b - дугуй буюу мєрийн єргєн, см; D - дугуй буюу мєрийн диаметр, м; Р - дугуй буюу мєрнєєс шаланд ирэх хамгийн их даралт Н(кгс);

1 Шалны аль ч хэсэгт унаж болох хатуу (чулуу, бетон тємєр) биетїїд. (автомашин, тэргэнцэрээс унагах ба тэрчилэн ачааг шидэж буулгах). 1 метрийн єндрєєс (нїхээр, ховилоор, тогтоосон байрнаас г.м) шалны нэг цэг дээр унах

36. Модон ширхэглэгт хэт хатуу хавтан


Хоригло но

Хоригло но

Хори глон

о


50 Хоригл

оно Хоригл

оно Хоригл


Хориг лоно

Хориг лоно

- Хориг лоно



даггүй


гүй

37. Ширхэгийн болон зїймэл паркет


- Хоригло

но Хоригло


о


50 Хоригл

оно Хоригл

оно Хоригл


Хориг лоно


лоно Бага Цахил-


даггүй


гүй

38. Поливинил хлорид хавтан, хулдаас

1м өргөн гарцанд хоногт

500-аас илүүгүй

хүн

- Хоригло

но Хоригло


о

500 (50)

50 Хоригл

оно Хоригл

оно Хоригл


Хориг лоно

Хориг лоно

- Хориг лоно

Тоос- гүй




гүй

39. Химийн сэмэрдэст (волокон) хуйлмал

1м өргөн гарцанд хоногт

500-аас илүүгүй

хүн

- Хоригло

но Хоригло


о

100 (10) 50

Хоригл оно

Хоригл оно

Хоригл оно

Хориг лоно

Хориг лоно


лоно Дугд зэрэг




гүй

40. Шавар бетон, цутгамал шавран

Хоригло но 8 -

Хоригло но


50 (5) 500

Хоригл оно Бага Бага

Хориг лоно

Хориг лоно


Хориг лоно Их



Оч їїс- гэдэг- гүй 4

41. Битумд шингээсэн дайрган


Хоригло но


100 (10) 50 Дугд

зэрэг

Хоригл оно

Хоригл оно

Хориг лоно

10 20 10

Бага 8 Бага Их




42. Хайрга, дайрган


Хоригло но


100 (10) 500 Бага Бага Бага

Хориг лоно

Хориг лоно






43. Шаарган болон хєрсєн


Хоригло но


Хяз- гаар- лахгї

й

30 (3)

Хяз- гаар- Лахгї

й

Бага Бага Бага Хориг лоно

Хориг лоно




дамжууд- даг


17

зїйлийн массыг хїснэгтэд заасан утгыг 2 дахин багасгаж авна. Харин 0.5 метрийн єндрєєс унах їед массыг 1.5 дахин єсгєж авна.

Хурц єнцєгт, ирмэг бїхий хатуу зїйлийг чирэх їед шаланд їзїїлэх їйлчлэлийг 10 кг масстай хатуу зїйлийг 1 метрийн єндрєєс шалны аль ч хэсэгт унах цохилтын їйлчлэлийн адилаар тооцож болно. Харин хурц їзїїрт металл багажаар (хїрз, жоотуу г.м) ажиллах їед їзїїлэх їйлчлэлийг 5 кг масстай хатуу зїйлийг 1 метрийн єндрєєс унах їеийн цохилттой адилтгаж болно.

2 Хїртвэрт - азотын, хїхрийн, давсны, фосфорын, хлорнавтын хромын, цууны хїчил; Хуваарьт - тосны, сїїний, шоргоолжны, хурган чихний хїчлийг заав. Эдгээр хїчлїїдийг хамгийн их концентрацийг 100% гэж авав.

3 Їйлчлэлийн їлэмж их эрчимтэй гинжин дугуйт тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєнийг зєвшєєрнє.

БНбД 31-12-07

4 Металл болон чулуулаг зїйлийн цохилтын їед оч їл гаргах элс, дайрга хэрэглэхийг зєвшєєрнє. 5 Хїрээнд тэмдэглэгдсэн їйлчлэлд зєвшєєрєх бїрээсийг зєвхєн хуваарьт доорхи тэмдэгттэй тохирсон тохиолдолд

хэрэглэнэ. Хуваарьт тэмдэглэсэн їйлчлэл хїснэгтэд тусгагдаагїй бїрээсийг тэмдэглэгдсэн хїрээнд багтах шаардлагын дагуу хэрэглэнэ.

6 Эрчмийг нь хязгаарлахгїйгээр гинжин дугуйт тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєнийг зєвшєєрнє. 7 Бетон бїрээсийг батжуулах зорилгоор бэхжїїлсэн дээд їе хийхдээ 5 мм-ээс илїїгїй ширхэглэлтэй тємрийн їртэс, хаг

болон металл агуулгатай бусад хаягдалтай цементийн хуурай холимогийг хэрэглэнэ. 8 Хааяа тохиолдох явган хїний хєдєлгєєнєєс хамаарахгїй мєн тїїнчлэн хоногт 10-аас илїїгїй тооны резинэн дугуйт

тээврийн хэрэгслийн хєдєлгєєн. 9 Зєвхєн тоон программан удирдлагатай тээврийн хэрэгсэл ба технологийн тоног тєхєєрємжийн ажлын хэвийн

дэглэмийг алдагдуулахад хїргэдэг тоосорхог агаартай єрєєнд зєвшєєрнє. 10 Цууны хїчлийн їйлчлэлтэй байхыг зєвшєєрєхгїй. 11 Эрїїл ахуйн єндєр шаардлага тавигддаг єрєєнд зєвшєєрнє. 12 5%-иас илїїгїй эсэлдїїлэх орчинтой байхыг зєвшєєрнє.

Тайлбар: Хїснэгтэд заасан хязгаарын утгаас илїїгїй їйлчлэлд бїрээсийн тєрлийг хэрэглэнэ.

18

БНбД 31-13-08 2 дугаар хавсралт

Зєвлємжийн Орон сууц, олон нийт, засаг захиргаа болон ахуй їйлчилгээний

барилгын шалны бїрээсийн тєрлийн зориулалт Єрєє тасалгаа Бїрээс

1. Орон сууц болон нийтийн байрны сууцны єрєєнїїд, сурагчдын байр, зочид буудал, амралтын газрын унталгын єрєє г.м

Хулдаасан Банзан Модон ширхэглэгт хэт хатуу хавтан Паркетан

2. Орон сууц, нийтийн байр, сурагчдын байр, зочид буудал, амралтын газар, конторын барилгын хонгилууд, зохион бїтээх товчоо, гаднах гол хаалганаас 20 м-ээс хол зайдуу баригдсан туслах барилгын хонгил.

Хулдаасан Поливинилхлорид хавтан Банзан Модон ширхэглэгт хэт хатуу хавтан Паркетан

3. Олон нийтийн барилгын єрєє тасалгаа, хїмїїсийн байнгын хєдєлгєєн байдаггїй єрєєнїїд (музей, їзэсгэлэн, вестибюль, вокзал, їйлдвэрийн газрын засварлагааны танхим г.м)

2-4мм зузаантай эпоксид цутгамал Єнгєлгєєтэй шигтгэмэл бетон 1

Єнгєлгєєтэй цемент бетон 1

Байгалийн чулуун хавтан Гантиган хавтан (бутлаж хийсэн нь орно)

4. Эмчийн їзлэг, эмчилгээ, боолтын єрєє, больниц, нэгдсэн эмнэлэг, амбулатори, диспансер, сувилал, амралтын газар, хїїхдийн байрны тасаг, хїїхдийн ясли, цэцэрлэгийн хонгилууд

Хулдаасан Поливинилхлорид хавтан Банзан Паркетан

5. Ясли, цэцэрлэг, хїїхдийн ариун цэврийн єрєєнїїд Хулдаасан 6а. Контор, зохион бїтээх товчоо, туслах чанарын барилгын албан хаагчийн єрєє, ажлын єрєє, кабинет г.м 6б. Сургалтын байгууллагын єрєєнїїд, анги, танхим, лаборатори, багш нарын контор г.м Уншлага, їзэгч, нийтийн, спортын зал, танхим гадуур хувцас хадгалах гардероб

Хулдаасан Поливинилхлорид хавтан

Банзан Модон ширхэглэгт хэт хатуу хавтан (зєвхєн 6а-д заасан єрєє тасалгаанд) Паркетан

7а. Тєрєл бїрийн зориулалттай барилгын ванн, шїршїїр, угаалтуур, бие засах єрєєнїїд

7б. Нийтийн хоолны газрууд, дэлгїїрийн худалдааны танхимууд (гадна хаалганаас 20м-ээс хол алслагдсан мєн тїїнчлэн 2-р давхар болон тїїнээс дээш давхруудын)

Єнгєлгєєтэй шигтгэмэл бетон 1


Латексцемент –бетонон Вааран хавтан Шлакоситаллон хавтан Поливинилацетатцемент –бетонон 1

Банзан, паркетан – зєвхєн “б” –д заасан єрєєнд

8. Дэлгїїрийн хїнсний бүтээгдэхүүнийг бэлтгэх єрєє, нийтийн хоолны газруудын бэлтгэлийн єрєє, угаалгын болон гал тогооны єрєє, нийтийн халуун усны газрын уурын болон угаалга, хувцасны єрєє, угаалгын газрын єрєє


Шигтгэмэл бетон Вааран хавтан Шлакоситаллон хавтан

9. Орон сууцны барилгын гал тогооны єрєє Хулдаасан Поливинилхлорид хавтан Банзан Модон ширхэглэгт хэт хатуу хавтан

БНбД 31-13-08

19

1 В15-аас багагїй ангийн бетоныг бїрээсэнд хэрэглэнэ.

Тайлбар:

1. Явган хїний хєдєлгєєний эрчим 1м єргєн гарц дээр 500 хїн/хоног-оос хэтрээгїй тохиолдолд хулдаасан болон поливинилхлорид хавтанцараар бїрээс хийхийг зєвшєєрнє.

2. Чийглэг дэглэмд ажиллах халуун усны газрын єрєє, тасалгааны шалыг шлакоситаллон хавтангаар бїрэхдээ хавтангийн нїїр гадаргууг биржийлгэсэн байх ёстой.

3. Єрєє, тасалгааны шалны бїрээсийн тєрлийг сонгохдоо шаланд їзїїлэх їйлчлэл нь їйлдвэрийн барилгатай адил байвал 2-р хїснэгтэнд заасныг баримтлана.

БНбД 31-13-08

3 дугаар хавсралт Лавлагаа

Шалны элементийн нэр тєрєл, тодорхойлолт

Бїрээс - Ашиглалтын їйлчлэлд шууд єртєж байдаг шалны дээд їе;

20

Давхарга - Шалны бїрээсийг доод їетэй нь холбох, бїрээсийн уян хатан хэсгийн їїргийг гїйцэтгэх шалны завсрын їе;

Ус тусгаарлагч - Урсгал ус болон бусад шингэн шалыг нэвтлэхэд саад болох мєн тїїнчлэн шалны бїх хийцийг хєрсний уснаас хамгаалах шалны їе;

Тэгшилгээ - Хучилт болон шалны бүрээсийн доорхи їеийн гадаргууг тэгшлэх мєн хучилт дээрхи шалны бїрээсийн налууг гаргах, тєрєл бїрийн яндан хоолойг хучих, шалны доорхи хатуу биш үеийн хучилтын ачааллыг хувиарлах їїрэгтэй шалны їе;

Дулаан тусгаарлагч - Шалны нийт дулаан дамжуулалтыг багасгах шалны їе; Дуу тусгаарлагч - Цохилтын шуугиан єрєє, тасалгаа руу нэвтрэх болон тїїнээс

гарах шуугианыг багасгах шалны їе; Дэвсгэр їе - Ачааллыг буурь хєрсєнд дамжуулах шалны їе; Буурь хєрс - Шалнаас ирэх бїх ачааллыг хїлээн авдаг байгалийн буюу шалны

хиймэл буурь;

БНбД 31-13-08

4 дїгээр хавсралт Зєвлємжийн

Шалны бїрээсийн гадаргуугийн засал

Бїрээс Дараах шаардлагатай їед шалны бїрээсийн

гадаргууд засал хийх арга Тоос бага тусгаарлах Тоосгїй 1

Цемент-бетон Єнгєлєх, нягтруулах Гадаргад нийлэг

21

Цемент-элсэн Шигтгэмэл бетон

найрлага шингээх, фтортой нэгдлээр бїрэх

будган, лакан, цийдмэг єнгєлгєє хийх, (мєн антистатикаар єнгєлєх)

Поливинилацетат - цемент- бетон Латексцемент-бетон Ксилолитон Поливинилацетат - цемент - їртсэн

єнгєлєх -

1 Шалны тоос зайлуулахад технологийн тоног тєхєєрємж, тоон программ суулгасан автомат тээврийн хэрэгслийн хэвийн ажиллагааг хангах шаардлагатай єрєє, тасалгаанд хамаарна.

22

БНбД 31-13-08

5 дугаар хавсралт Заавал мєрдєх

Шалны давхрагын тєрєл

Давхрагын материал Давхрагын

зузаан, мм

Шингэн бодисын шаланд їйлчлэх эрчмийн зєвшєєрєх хязгаар

Шалны халалт 0 С хїртэл

Саармаг урвалтай

ус ба зуурмаг

Эрдсийн тос ба

цийдмэг

Органик уусгагч

Амьтны гаралтай

бодис

Хїчил Шїлт Концен-

трац 1

%-иас илїїгїй

Эрчим

Концен- трац

%-иас илїїгїй

Эрчим

Цемент - элсэн зуурмаг 10 - 15 Их Их Их Бага - Зєвшєєр- єхгїй 8 Бага 100

Латекс нэмэлттэй цемент - элсэн зуурмаг

10 - 15 Их Бага Дунд зэрэг

Дунд зэрэг 10

0 2 Бага 8 3 Дунд зэрэг 100

Нягтруулах нэмэлттэй шингэн шил 10 - 12 Их Бага Их Их 100 Их - Зєвшєєр-

єхгїй 100

Синтетик давирхайт (реактопласт) 3 - 4 Их Бага Дунд

зэрэг Их 30 15 4 Их 15 Дунд

зэрэг 70

Халуун битумт шаваас 2 - 3 Их Зєвшєєр- єхгїй

Зєвшєєр- єхгїй

Зєвшєєр- єхгїй 20

10 Их 8 Дунд

зэрэг 70

В30-аас багагїй ангийн жижиг ширхэгтэй бетон

30 - 35 Их Их Их Бага - Зєвшєєр-

єхгїй 8 Бага 100

Элс 220 150 100 60

Хориглоно

1000-1400 5

600-1000 5

200-600 5

200 5 -аас бага

Дулаан тусгаарлах материал

150 100 70 60

Хориглоно

1000-1400 5

600-1000 5

200-600 5

200 5 -аас бага

23

БНбД 31-13-08

1 2 дугаар хавсралт зїїлт 1 -ийг їз.

2 Нийлэг шаваасаар заадсыг дїїргэх їед % 20 5

3 Нийлэг шаваасаар заадсыг дїїргэх їед 15%

4 Эсэлдэх орчны хувьд 5%-иас илїїгїй

5 Хайлмаг металлыг юїлэх, халуун эд анги, хэсгийг шалан дээр тавихад шалны тївшинд агаарын халалт

Тайлбар : 1. Шалны температурыг шалны тївшинд байх агаарын температурыг харьцангуй тооцож авдаг эсвэл халуун зїйлийн

температур шалтай авцалдах їеийг; 2. Давхрагын тєрлийн хїснэгтийн заалтыг хїснэгтэд заасан хязгаарыг даваагїй їйлчлэл їзїїлэх їед хэрэглэж болно.

Їйлчлэлийн зєвшєєрєгдсєн хїрээнд давхрагыг хэрэглэнэ.

24

Гарчиг Нэг. Ерєнхий зїйл………………………………………………………….2. Хоёр. Шалны бїрээс ………………………………………………………..5. Гурав. Шалны давхрага ……………………………………………………...7. Дєрєв. Ус тусгаарлагч ……………………………………………………….7. Тав. Тэгшилгээ їе…………………………………………………………..8. Зургаа. Дэвсгэр їе……………………………………………………………...9. Долоо. Шалан доорхи суурийн буурь хєрс……………………………… 10.

1 дїгээр хавсралт.Їйлдвэрийн байрны шалны бїрээсийн тєрлийг сонгох …..11 2 дугаар хавсралт. Орон сууц, олон нийт, засаг захиргаа болон ахуй їйлчилгээний

барилгын шалны бїрээсийн тєрлийн зориулалт ……………. ….19 3 дугаар хавсралт. Шалны элементийн нэр тєрєл, тодорхойлолт …………….21. 4 дїгээр хавсралт. Шалны бїрээсийн гадаргуугийн засал ………………………22. 5 дугаар хавсралт. Шалны давхрагын тєрєл ………………………………………23.

bnbd 31-13-08

Documents