amİloİdoz Üzerİne gÜncelleme amiloidozun tanı ve sen 2014 nefroloji.pdf · • diare...
TRANSCRIPT
Sait Şen;
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji AD
AMİLOİDOZ ÜZERİNE GÜNCELLEME
Amiloidozun tanı ve
tiplendirmesinde güncel gelişmeler
Amiloidozlar
• En az farklı 31 amiloid öncü proteinin ekstrasellüler
birikimi ile karakterize (Amyloid, 2014)
– sistemik veya lokalize, – tanısı histopatolojik değerlendirmeye dayalı nadir
hastalıklardır.
• Amiloid protein özellikleri (birliktelik olduğu hastalıklar) – tutulum organı,– ilişkili olarak klinik bulguları,– patolojik tanısal özellikleri belirler.
• Amiloidozlarda bölgesel farklı özellikler dikkati
çekmektedir.
38 yaşında erkek hasta
• İlk şikayetleri 1 sene önce ayaklarda ağrı.– huzursuz bacak sendromu tanısı almış.
• Tedaviden fayda görmemiş.
– aynı şikayetlerle başvurduğu yerde, alt ekstremitede mikst polinöropati saptanmış.
– Tedavi • Antidepressan ve B vitamini, ağrıları geçmiş.• bacaklarda yayılan ve üst ekstremitelerde başlayan
uyuşma ve kilo kaybı şikayetleri başlamış. • Şu anda oturduğu yerden kalkmakta zorlanıyormuş.
– İdrarda protein kaçağı saptanması üzerine hasta nefrolojiye yönlendirilmiş
Böbrek biyopsi rapor özeti
• TANI: AMİLOİDOZ , SİSTEMİK, AA dışı
• Biyopsi özelliği: Kortikal
• Glomerül sayıları: – Toplam: 26, Global skleroz: 0
• Glomerüler Bulgular: – Glomerüllerin yaklaşık %60'ında segmental, mezangial ve vaskuler kutupta Kongo
Red pozitif amiloid birikimi saptanmıştır.
• İnterstisyel Bulgular: – Olağan görünümdedir.
• Tübüler Bulgular: – Tübül epitelinde vakuoler dejenerasyon
• Vasküler Bulgular: – Olağan bulgular
Konuşma içeriği
• Klinik
• Amiloidozlu hasta
• Amiloidozların özellikleri
• Amiloid proteinler
• Patolojik Tanı
• Sorunlar
Amiloidoz
İç Hastalıkları
• Genel
• Gastroenteroloji
• Özel– Nefroloji– Hematoloji– Kardiyoloji– Nöroloji– Romatoloji– İmmunoloji
Patoloji
• Genel Patoloji– Ciltaltı yağ doku
• Amiloid Patoloji– Nefropatoloji– Hematopatoloji
Amiloidozda Klinik Bulgular
• Böbrek– Nefrotik sendrom– Proteinüri, böbrek yetmezliği– Asemptomatik
• Kalp hastalığı – Kardiyomyopati– Aritmi
• Hematolojik bozukluklar• Gastrointestinal sistem• Nörolojik bulgular• İskelet sistemi hastalığı• Pulmoner hastalık• Deri bulguları
• Eklemler ve bacaklarda şişme• Şiddetli yorgunluk• Zayıflık, anlamlı kilo kaybı• Nefes darlığı• El ve ayaklarda uyuşma karıncalanma• Diare konstipasyon• Çabuk doyma• Makroglossi, yutma güçlüğü• Deri değişiklikleri kalınlaşma veya yaralar• Gözlerin etrafında purpura
Renal AmiloidozKlinik ortaya çıkış
• Amiloid birikim yeri– Glomerüler birikimler
• ağır proteinüri ve nefrotik sendrom
– İnterstisyel birikimler– Vasküler dominant birikimler
• Proteinüri ile amiloid birikimi korele değil• Renal fonksiyon amiloid birikimi ile korele
– Evreleme ve skorlama önemli
2:11 19
55 yaşında, Kadın
• Ateş yüksekliği, bulantı kusma tüm vücutta kaşıntı, ilaç
aldıktan sonra ekstremitelerde olusan kaşıntılı eritemli
döküntüler
• 2001 yılında dizlerde ve ayaklarda şişlik, güçsüzlük, ellerde
ve ayaklarda uyuşukluk yakınmaları ile yatırılmış
• bu şikayetleri nedeniyle 3-4 yıl steroid kullanmış• Kızarıklık, döküntüler, ateş olması üzerine hastaya klorokin
tb baslanmış
• EMG de primer kas lifi tutuluşu
7-8 yıldır eklem yakınmaları olan hastaBiopsiler
– Deri- periodik ateş sendromu- amiloidoz
– Rektum- amiloidoz tanısı için biopsi
– Deri- ürtikeryal vaskülit
– Kemik iliği- lenfoma
– Mide
– Böbrek
BöbrekKongo red (+), AA (+), Afib (-)Lambda (-), Kappa (-), ATTR (-)Lizozim (-), B2mikroglob (Yok),
TANIAmiloidoz , BöbrekAA
Kemik iliğiKongo red (+), AA (+), Afib (+)Lambda (+), Kappa (+), ATTR (+)Lizozim (+), B2mikroglob (yok)
Tanı AmiloidozProtein ?
Amiloidoz /Amiloidozlar
• Amiloid – proteinöz materyal– hücreler arasında birikim
• hücrelerde atrofi ve hücre ölümü
– toksik etkiye sahip
• Temel Özellikler1. Rutin hematoksilen eozin incelemede homojen eozinofilik,
Kongo kırmızısı (KK) ile boyanır ve polarizasyon verir2. EM 7-10 mikron çapında gelişi güzel fibrillerden oluşur. 3. X ışını kristallografisinde Beta katlantılı tabakalılaşma
gösterir.
AMİLOİDOZAmiloid proteinler
• Bilinen 31 farklı proteinin dokularda hücre dışı birikimi ile
ortaya çıkan LOKALİZE / SİSTEMİK hastalıklar grubu
• Birikimler bir çok dokuda saptanır– Lokalize amiloidoz
• Kutanöz amiloidoz• Veziküloseminalis amiloidozu• Nöroendokrin tümörler• Tümoral amiloid birikimler
– Sistemik Amiloidoz• Kalp – Kalp nakli? • Böbrekler - Dializ ve transplantasyon • Karaciğer - Karaciğer ve böbrek transplantasyonu
Kullanımı önerilmeyen terminoloji
• Primer amiloidoz (idiopatik amiloidoz)– Herediter amiloidoz– Plazma hücre diskrazileri (AL-AH)– Multipl Myelom sekonder amiloidoz
• Sekonder amiloidoz (Reaktif amiloidoz)– Serum amiloid A - AA
– Tümörlü olgu - Alect2
Terminoloji
AA, AL, Alect2Herediter amiloidozlar, AFib, ATTR, ,,,,,,,,,
• Amiloidozu simgeleyen "A" ile başlar. • Sonra biriken proteini simgeleyen harf/harfler gelir.
– serum amiloid A (SAA) ile oluşan amiloidoz "AA" – immünoglobulin hafif zinciri (light- L) birikimine bağlı ise, AL– Fibrinojen ilişkili herediter amiloidoz ise AFib.
• Herediter formlar; – Spesifik mutasyonlar da isimlendirmeye dahil edilebilir. – ATTRV122I doğal transtiretinin en sık mutant formudur
• 122. pozisyondaki valin, izolösin ile yer değiştirmiştir.
Amiloid Birikimlerinin içeriği
• Öncü amiloid protein
– AA, AL kappa - lambda, AH, ATTR, ASem
• Serum amiloid P komponent
• Apolipoprotein E
• Glikozaminler
Sistemik amiloidozlar
• AL 1971
• AA 1972
• ALECT2 2008
• ATTR 1981
• ACys 1986
• AApoI 1988
• AGel 1990
• AFib 1993
• ALys 1993
• AApoII 2001
Amiloid proteinler - sistemik
• Yüksek dansiteli apolipoproteinler
• İmmunglobülin gen ailesi (Ig)
• Transport protein
• Pıhtılaşma proteini
• Enzim
AA amiloidozİnflamatuar artritler, Neoplastik hastalıklar Herediter otoinflamatuar hastalıklar
Roamtoid artrit Castleman hastalığı Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF)
Ankilozan spondilit Hodgkin lenfoma Periodik sendrom TNF reseptör birliktelikli (TRAPS)
Adult Still hastalığı Waldenstrom makroglobülinemi Muckle-Wells sendrom
Jüvenil idiopatik artrit Hairy cell lösemi NOMID/CINCA sendrom
Psöriyatik artrit Hepatik adenom Hyper-IgD sendrom
Gut Renal hücreli karsinom
Adneokarsinom Akciğer Sistemik vaskülitler
İnflamatuar barsak hastalıkları Adenokarsinom Barsaklar Behcet’s hastalığı
Crohn hastalığı mesotelyoma Polyarteritis nodosa
Kolitis ülseroza Dev hücreli arterit
Kronik enfeksiyonlar Takayasu arteriti
immun yetmezlikler
herediter veya edinilmiş Bronşiektazi KOAH Polymyalgia rheumatica
Common variable immunodeficiency Osteomyelit
Hipogammoglobülinemi Tüberküloz Kronik enfeksiyonlara zemin hazırlayan durumlar
X-linked agammogloblinemi Kronik piyelonefrit Kistik fibrozis
Siklik neöropeni Lepra Epidermolizis bülloza
HIV/AIDS Whipple hastalığı Injected-drug use
Kronik kutanöz ülser Jejuno-ileal bypass
Diğerleri Hepatit B (?) Parapleji
Obesite (?)
Sarkoidoz SAPHO sendromu Schniztler sendromu
Fibriller SAA (akut faz reaktan parçası, artan KC üretimi)
Kurum
Yıl
Sayı
Hutten
2009
94
Hacettepe
2012
168
Erciyes
2013
76
Ege
2014
86
Etioloji yok - tanımlanamadı 38 32 28 21
Romatolojik hastalıklara 46 45 46 50
FMF/RA/SPA/Diğer 7/19/6/13 29/6/2/8 37/8/0/1 34/6/8/3
Kronik enfeksiyonlar 16 23 20 23
Bronşiektazi/ Tüberküloz/
Diğer1/2/12 5/11/7 7/4/9 13/5/5
Malignite 6 6
AA amiloidozetioloji
AL Amiloidoz
– Multipl myelom (%20)• Kast nefropati > amiloidoz > HZDH
– Multipl myelom olmayan olgular• İdrar/kanda monoklonal pik
• Kemik iliğinde biyopsisi– plazma veya plazmolenfositik hücre proliferasyonu
– MGUS veya plazma hüzre diskrazisi
– Waldenström’s makroglobulinemi veya non-Hodgkin lenfoma.
2:12 34
ALECT2
• Nefrotik sendromlu olgu, tanımlama 2008
– Amerikada %2,5; 6 veya 7 dekatta
• Böbrekte– Yavaş ilerleyen böbrek hastalığı ve hipertansiyon
– Karaciğerde önemli bir amiloidoz,
– LECT2 karaciğerde sentezleniyor.• Nötrofiller için kemotaktik faktör,
• fizyolojik rolüde var hücre büyümesi ve hasardan sonra tamir
– MAYO Karaciğer serisi, 2014• AL %62, ALECT2 %25, AA %4
– Karaciğerde insidental – globular birikim
Herediter amiloidozProtein Mutasyon Klinik özellik Coğrafi bölgeler
ApoAI Gly26Arg Periferal nöropati, nefropati, peptik ülser hastalığı Iowa (ABD)
Gly26Arg Nefropati, karaciğer yetmezliği İrlanda, ABD
Leu60Arg Nefropati İngiltere
Trp50Arg Nefropati İngiltere
del60–71 insVal/Thr karaciğer yetmezliği İspanya
del70–72 Nefropati Güney Afrika
Leu90Pro Kardiyomyopati, dermatopati, larinks Fransa
Arg173Pro Kardiyomyopati, dermatopati, larinks ABD
Leu174Ser Kardiyomyopati, İtalya
Leu178His Kardiyomyopati, dermatopati, larinks Fransa
ApoAII Stop78Gly Nefropati ABD
Stop78Ser Nefropati ABD
ABriPP Stop267 Arg Demans İngiltere
ACys Leu68Gln Serebral hemoraji İzlanda
AFib Arg554Leu Nefropati Amerika (Afrika ve İrland)a, Fransa,
Glu526Val Nefropati Amerika (İngiltere, İrlanda)
Stop548Ile (4904delG) Nefropati AmerikaStop548Ile (4897delT) Nefropati Fransa
AGel Asp187Asn Kranial nöropati, dermatopati, distrofi Finlanda, Japonya, Hollanda, ABD
Asp187Tyr Kranial nöropati, dermatopati, distrofi Çekoslavakya, Danimarka
Alys Ile56Thr Nefropati, dermal peteşi, gastrointestinal kanama İngiltere
Phe57Ile Nefropati Kanada
Trp64Arg Nefropati, sicca sendromu, GİS kanama Fransa
Trp64Arg GİS kanama İtalya
Asp67His Nefropati, hepatik ve gastrointestinal kanama İngiltere
ATTR 100’den fazla Periferik nöropati, kardiyomyopati, nefropati, Yaygın, Portekiz
Klinik semptom
AA AL ATTR Alect2Böbrek % 100 % 30-50 (%70) herediter Evet
Kalp % 5 % 50 (%60) Wild-herediter
bilinmiyor
Karaciğer asemptomatik semptomatik herediter evet
Periferal nöropati % 35 evet Bilinmiyor
Kemik iliği asemptomatik Myelom, MGUS
Amiloidoz tanısı patolojik incelemeye dayanır.
• Doku örneği– Nonninvaziv– İnvaziv girişim
• Özel yöntemler– Kongo kırmızısı
• Tanı sonrası - alt tipler – İmmunhistokimyasal incelemeler– İleri incelemeler
Amiloidozda Tanı
• Patolojik inceleme * doku ile konulur
• Tarama amaçlı - Noninvaziv– Derialtı yağ biopsi – aspirasyon
– Minör Tükrük bezi– Rektum
• Organ disfonksiyonuna yönelik tanısal biopsi - İnvaziv– Böbrek– Kalp– Karaciğer– Deri– Mide, Duedenum– Kemik iliği– Bağ doku– Ameliyat materyalleri
Tanı nereden – nasıl koyuluyor
3 Merkez Karşılaştırma
Ege Ü. Mayo Klinik 19 Mayıs ÜOlgu sayısı 449 S 4095 S_L 316 S?
% % %
• Böbrek 51 13 49
• GİS 22 12 26
• Kemik iliği 11 11 11
• Kalp 1 29 0
Ege 2000-2012 arası serisi
Amiloidozda TanıEge 2014
• Tanı nereden – nasıl koyuluyor
– Böbrek biyopsi ile tanı olguların yaklaşık
yarısı
– Gastrointestinal sistem (GİS) %26
• (rektum, mide, Kc)
– Kemik iliği %15
– Kalp biyopsileri %2’den az
Amiloidozda Tanı
• Tanı– Kongo kırmızısı
• Permanganatlı Kongo red
– Kristal Viyole– Tioflavin T ve S– Metakromatik boyalar– Rutin boyalar
• PAS, Masson Trikrom, Jones silver
Amiloidozda Tanı
• Dijital güçlendirilmiş polarizasyon
Ege amiloid deneyimi -
– Hematoksilen eozin
– Kongo kırmızısı
– Toluidin mavisi
Amiloidoz kuşkulu hasta tanısını koyamadık
Klinik- patolojik korelasyon gereklimi ?
• Gerekli
• Patolog deneyimi
• Klinik kuşku derecesi
• Amiloid laboratuvar deneyimi– Kongo kırmızısı– Alternatif yöntemler
Amiloidoz tanısı koyduk
Klinik- patolojik korelasyon
Alt tiplendirme
Tedaviler farklı – doğru tipleme gerekli
• AA
• AL
• ALECT2
• Herediter amiloidozlar– ATTR, AFib, AGel, AApoI, AApoII,
AMİLOİDOZLAR Raporlama- Alttipler
• Birçok Patoloji laboratuvarı rutin biokimyasalklasifikasyon panel olarak yapmıyor??
– Permanganatlı Kongo red
– İmmunhistokimyasal
2:12 55
AMİLOİDOZLAR Raporlama- Alttipler
• Birçok Patoloji laboratuvarı rutin biokimyasalklasifikasyon yapmıyor??– Permanganatlı Kongo red
– İmmunhistokimyasal panel• AA amiloid için immunhistokimya (güvenilir- ?)• Kappa ve lambda için immunperoksidaz inceleme sorunlu• prealbumin,• Fibrinojen, • lizozim,
• ALECT2 immunperoksidaz inceleme tartışmalı
• beta 2 mikroglobülin
2:12 56
BöbrekKongo red (+), AA (+), Afib (-)Lambda (-), Kappa (-), ATTR (-)Lizozim (-), B2mikroglob (Yok),
TANIAmiloidoz , BöbrekAA
AMİLOİDOZLAR Raporlama- Alttipler
• Birçok Patoloji laboratuvarı rutin biokimyasalklasifikasyon panel yapmıyor??
– Permanganatlı Kongo red
– İmmunhistokimyasal inceleme sorunlu– Laboratuvara özel doku boyanma özelliklerini bilmek gerekli
– Klinikopatolojik korelasyon gerekli
2:12 58
Renal Amiloidoz
• İnsidansı çalışmalar arasında değişken– Amerika ve Avrupa veriler %2’den az– Türkiye verileri
• Erişkinlerde yaklaşık %10• Pediatrik yaş grubu ? – herediter ateş sendromları
• Amiloid protein özellikleri farklı– Amerika AL, ALECT2, AA, herediter– Avrupa AL, AA, Herediter, ALECT2?– Türkiye AA (?), nonAA (AL, ?), diğer ?
Türkiyede Renal Amiloidoz
• İnsidansı kurumlar arasında değişken
– Erişkin olgularda ortalama• 2012 yılında %10 ±4.6, aralık 3-19 olarak
– çocuklarda yaklaşık %2 (1990 öncesi %12 )
• Amiloid protein özellikleri farklı– Türkiye - anti AA tüm merkezlerde boyanıyor– İmmunflöresan kapppa ve lambda yapılabiliyor, – immunperoksidaz kappa ve lambda’ da olası– nonAA grup (AL, ATTR, Afib, Aliz, ALECT2 ?)
Amiloidozda Tanı
Ege 2014
• İnsidans
– Tüm ilk tanı biyopsilerde
• AA % 46, AL %26,
• kalan olgularda güvenilir tiplendirme yok
– Böbrek ve alt GİS biyopsilerinde AA sık
• %60 ve 56,
– kemik iliği biyopsisi ile tanı AL sık
• %88, Myelom, plazma hücre diskrazisi
Tüm hastalar
(n=122)
AA
(n=86)
AL
(n=19)
Tiplendirilemeyen
(n=17)p
Tanı yaşı (yıl) 51.0 ± 15.8 47.8 ± 15.9 60.5 ± 10.1 56.7 ± 15.2 0.001a
Kadın 54 (% 44.3) 35 (% 40.7) 11 (% 57.9) 8 (% 47.1) ns
Kreatinin (mg/dl) 1.53
(0.85 - 3.42)
1.52
(0.81-2.60)
1.27
(0.78-2.47)
3.83
(1.15-5.86)0.031b
Albumin (mg/dl) 2.4
(1.8-3.2)
2.3
(1.8-3.2)
2.5
(2.2-3.5)
2.5
(2.1-3.2)ns
Proteinüri (gm/gün) 6.0
(4.0-10.3)
6.0
(3.9-10.9)
5.8
(2.6-8.5)
7.0
(4.3-10.5)ns
Nefrotik proteinüri 92 (84.4) 67 (85.9) 13 (72.2) 12 (92.3) nsVeriler n (%), ortalama ± standart deviasyon, median (interquartile range) olarak değerlendirilmiştir.
AA, AA amiloidoz; AL,AL amiloidoz; Tiplendirilemeyen, Tiplendirilemeyen amiloidoz; ns, nonsignificant, RAPS, Renal amiloidoz prognostik skora AA vs AL p=0.004 bAA vs Tiplendirilemeyen p=0.011, AL vs Tiplendirilemeyen p=0.035c AA vs AL p=0.039, AA vs Tiplendirelemeyen p=0.022, AL vs Tiplendirelemeyen p=0.001
Renal amiloidoz2005-2012 böbrek biyopsisi tanılı
Ege Ü.
Renal Amiloid birikimler
• Damarlar
– Vasküler yapılar – glomerüler yumak
– Damar duvarı
• Stroma
– İnterstisyum
Renal AmiloidozKlasifikasyon
Lupusklasifikasyonu
I-VI
Birikim seyriErken tanı
Tanısal biyopsiOrgan kaybı
2:12 67
AA nonAA AL Amiloid ? Total
Oran1990-2006
90%(259+7)
10%(29)
295
Hasta yaşı 1990-2006
36±17 52±11 37±17
Oran2005-2012
70% 16% 14%
Hasta yaşı2005-2012
48 ± 16 61 ± 10 57 ± 15 51 ± 16
Renal amiloidoz
hastalar ileri yaşta - yaşlanıyor
Histopatolojik klasifikasyon ve skor (grade)
karşılaştırması 1990-2006
Renal amiloid prognostik skoru (RAPS)
Kklasifikasyon 1 2 3 Yetersiz Toplam
I 24 9 - - 33 (10%),
II 14 35 1 - 50 (16%)
III 3 58 2 - 63 (21%)
IV - 53 64 - 117 (38%)
V - 7 4 - 11 (4%)
VI - - 23 - 23 (8%)
Yetersiz - - - 9 9 (3%)
Toplam 41
(13%)
162
(53%)
94
(31%)
9
(3%)
306
Histopatolojik klasifikasyon ve skor (grade)
karşılaştırması
Renal amiloid prognostik skoru (RAPS)
1 2 3 Yetersiz
1990-2008
%13 %53 %31 %3
2005-2012 %12 %46 %42
TANI GECİKİYOR
AMİLOİDOZLAR Raporlama- Alttipler
• Rutin amiloid alt tiplendirme ve klasifikasyon genelde yapılmıyor - yapılamıyor??– Böbrek IF de
• rutin hafif zincir - kappa ve lambda kullanımı
– İmmunhistokimya
• Alt tiplendirme gerekli ama sorunlu zor,– AL amiloidoz olan 350 olgunun 34’ü sonradan
herediter amiloidoz olarak değerlendirilmiş.(Lachman, New Engl J Med 2002)
2:12 72
Renal Amiloid alttipleriLarsen(ABD)
Hutten(Avrupa)
Şen (2005)
Hacettepe(2009)
Erciyes(2013)
Ege(2014)
Olgu sayısı 285 233 288 196 (178) 55 122
Amiloidİnsidans %
1,3 ? 7 12,4 7 10
AL 86 53,4 2 16
AA 7 40,3 91 94 85 70
NonAA 9 15
ALect2 2,5 ??
ATTR 1,4 0,9 ??
AH 0,3
Afib 1,7 1 olgu ??
AApoI 0,4 1 olgu 1 olgu 0
Tiplenemeyen 2,5 3,4 2 14
Türkiye’de Renal Amiloidalttipler
Şen (2005)
Ege(2008)
Hacettepe(2009)
Samsun(2012)
Erciyes(2013)
Ege(2014)
Olgu sayısı 288 55 196 (178) 105 89 122
Amiloidİnsidans %
7 7 12 ? 10
AL 2 16
AA 91 71 94 90 85 70
AA dışı 10 26 10 15
Tiplenemeyen 4 2 14
Aralık 1990-2006 1981-2006 2005-2012
İkinci görüş; konsultasyon
• 20 olgu amiloidoz olgusu
– 2. kez degerlendirilmiş
– AA tanılı, yaklaşık %50 olgu AA dışı
İlk tanı sayı 2. görüş sayı Açıklama
AA 13 olgu
AA 7 olgu
AA dışı 6 olgu 1 olgu renal tx
AA dışı 1 AA dışı 1 olgu myelom
Amiloid yorumsuz 4 olgu AL 2 olgu myelom
AA dışı 2 olgu
Diğer tanılar 2 olgu AA 1 olgu MGN, Kalp tx
tiplendirilmedi 1 olgu Kongo sorunu
Amiloidoz,amiloid birikimi olan rapor
• Amiloidoz tanısı– Patoloji
• Amiloid protein birikim paterni– Lokalize, Sistemik
• Amiloid tiplendirmesi– AA, klinik verilerle korele edelim– AL,
• İHK sorunlu, İmmunflöresan– Genetik , Biokimya
• Tanılı hastaların multidisipliner takibi– Nefroloji, Böbrek organ nakli – Kardiyoloji– Hematoloji– Romatoloji, gastroenteroloji, immunoloji, nöroloji,