İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri ve ... · İş sağlığı ve güvenliği...
TRANSCRIPT
1
TC
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
SİVAS İL MİLLİ EĞİTİM MUumlDUumlRLUumlĞUuml
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Youmlnetim Sistemleri
ve Uygulamaların İncelenmesi
2017-1-TR01-KA102-044751
İSG
( İş Sağlığı Ve Guumlvenliği )
REHBERİ
2
İccedilindekiler
GİRİŞ 3
İYİ UYGULAMALAR 7
GENEL AMACcedil 8
BOumlLUumlM 1 10
İLGİLİ MEVZUAT 10
BOumlLUumlM 2 10
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları 10
BOumlLUumlM 3 22
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri 22
BOumlLUumlM 4 25
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri 25
BOumlLUumlM 5 26
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri 26
BOumlLUumlM 6 30
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar 30
BOumlLUumlM 7 33
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve Levhaları 33
BOumlLUumlM 8 36
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım 36
3
GİRİŞ İş Sağlığı ve Guumlvenliği Youmlnetim Sistemleri ve Uygulamaların İncelenmesi projesinin genel
amacı
İSG youmlnetim sistemi bir organizasyon yapısı ortaya koymak ve ldquoherkesin kimin neyi
ne zaman nasıl neden ve nerede yapacağını net olarak anlamasınırdquo sağlayacak şekilde
sorumluluk vermek yoluyla Iş Sağlığı ve Guumlvenliği İSGrsquonin hedefe odaklı sistematik bir
şekilde iyileştirilmesidir Genel amaccedil ccedilalışanların sağlığını ve guumlvenliğini iyileştirmektir
ABye uyum suumlrecinde uumllkemizde ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo (İSG) uygulamaları alanında
gerekli mevzuat duumlzenlemeleri yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir Buna rağmen iş
kazaları ve etkileri konusunda Tuumlrkiye-AB karşılaştırması yapıldığında TUumlİK 2015 verilerine
goumlre uumllkemizde oumlluumlmluuml iş kazalarının oranlarının AB ortalamasından yaklaşık 7 kat fazla olduğu
goumlze ccedilarpmaktadır Ccediluumlnkuuml AB uumlyesi uumllkeler İş Sağlığı ve Guumlvenliği uygulamaları bakımından
daha oumlnce denenmiş ve test edilmiş olmanın getirdiği avantajlara sahiptirler Uumllkemizde gerekli
mevzuat duumlzenlemeleri yapılmasına rağmen hala iş kazası oranlarının yuumlksek olması bu
alandaki eksikliğin mevzuatla ilgili değil eğitimle doğru orantılı olarak ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo uygulamalarına bakış accedilısı ile ilgili olduğu accedilıktır
Muumlduumlrluumlğuumlmuumlz İş sağlığı ve Guumlvenliği Birimi tarafından yapılan araştırma ve
eğitim sonuccedillarına bakıldığında eğitim alanında iş sağlığı ve guumlvenliği uygulamalarının
yeterince iccedilselleştirilemediği her ne kadar mevzuatla duumlzenlenmiş olsa da zaman zaman goumlz
ardı edildiği veya sadece proseduumlrde sorumlulukların yerine getirildiği goumlzlemlenmekte ve
bunun sonucunda da basit duumlzenlemelerle engellenebilecek ccedileşitli kazaların olmasının oumlnuumlne
geccedililememektedir Mesleki Eğitim Okul ve Kurumları Uumllkemizde ccedileşitli meslek alanlarında
kalifiye eleman yetiştirilmesinden sorumludur Bu mesleki eğitim kurumlarından mezun olan
oumlğrenciler iş hayatına atılmaktadırlar İş hayatına atılan genccedillerimizin ve onları iş hayatına
hazırlayan meslek oumlğretmenlerinin ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo alanında yeterli eğitim bilgi ve
bilinccedil duumlzeyine sahip olmaları gerekmektedir Oumlzellikle mesleki eğitimde kullanılan makine ve
teccedilhizatın risk faktoumlrlerinin yuumlksek olmasından dolayı mesleki eğitimde daha ciddi kazalar
meydana gelebilmektedir Mesleki eğitim personelinin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeterli
bilgi ve donanıma sahip olmamasına bağlı olarak oumlğrenciler ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo
konusunda yeterli bilgi ve bilinccedil duumlzeyine ulaşamamakta İdareciler gerekli oumlzeni
goumlstermemekte ve mevzuatın kacircğıt uumlzerinde kalmaktadır Burada temel problem ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo uygulamalarına bakış accedilısı ve personel yeterlilikleri ile ilgilidir
Bu problemlerin oumlnuumlne geccedililebilmesi ve iş kazası ve meslek hastalıkları
istatistiklerinin AB uumlyesi uumllkeler duumlzeyine duumlşuumlruumllebilmesi iccedilin oumlzellikle mesleki eğitim
oumlğrencilerimizin ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo konusunda bilinccedillendirilmiş olarak mezun edilmesi
sağlanmalıdır Bunu gerccedilekleştirmek iccedilin mesleki ve teknik eğitimde goumlrev yapan idareci ve
meslek dersi oumlğretmenlerinin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeterliliklerinin artırılması ve
tamamen meslek lisesi oumlğrencilerine youmlnelik alanlara goumlre ayrılmış bir ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliği
Rehberirdquo oluşturulması gerektiği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Mesleki eğitim oumlğretmenlerinin iş sağlığı ve
guumlvenliği alanında personel yeterliliklerini artırabilmek ve mesleki eğitim oumlğrencileri iccedilin
4
alanlarına goumlre ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberirdquo hazırlama aşamasında AB standartlarına
uygun veriler toplayabilmek iccedilin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında uumllkemizden daha iyi durumda
olan AB uumllkelerinde iş başı inceleme ve goumlzlem faaliyeti gerccedilekleştirilmesi ve neleri eksik yada
yanlış yaptığımız hususunda goumlzlemler yapılması ccedilok faydalı olacağı goumlruumlş birliğine varılarak
bu proje fikri ortaya ccedilıkmıştır
Proje ile mesleki eğitim kurumlarında goumlrev yapan idareci ve meslek dersi
oumlğretmenlerinin AB uumlyesi uumllkelerde iş başı goumlzlem ve inceleme yaparak ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo alanında personel yeterliliklerini artırmak iyi uygulamaları mevzuata uygun şekilde
transfer etmek ve Tuumlrkiyede ilk kez oluşturulacak Mesleki Eğitim Oumlğrencileri İccedilin Alanlara
Goumlre İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberi ile mesleki eğitim oumlğrencilerimizi AB standartlarına
uygun olarak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında bilgilendirmek ve bunların yanında mesleki eğitim
personelinin AB konusunda bilgi ve farkındalık duumlzeyini artırmak amaccedillanmaktadır Proje ile
oumlzguumln bir ccedilalışma ve rehber ortaya ccedilıkarılacaktır
Tuumlm duumlnyada uygulanan sistematik İSG youmlnetim sistemlerinin en oumlnemli kaynağı
olarak goumlsterilen yasama girişimi ldquoccedilalışanların işyerindeki guumlvenliklerini ve sağlıklarını
iyileştirmeye teşvik eden oumlnlemler hakkındakirdquo AB Ccedilerccedileve Direktifirsquodir Ccedilerccedileve
Direktifinde İSG youmlnetimi iccedilin gerekli olan ve kamu sektoumlruumlnde ve oumlzel sektoumlrde yer alan tuumlm
kuruluşlar iccedilin geccedilerli genel ilke ve suumlreccedillere yer verilmiştir (Direktif 89391EEC 12 Haziran
1989) Direktife goumlre işletmelerde İSG youmlnetiminin temel amacı ccedilalışanların guumlvenlik ve
sağlıklarının suumlrekli olarak iyileşmesini sağlamaktır Direktif buumltuumln AB uumllkelerinde yuumlruumlrluumlğe
girmiştir Direktifin uygulanması ulusal strateji ve politikalarla desteklenmektedir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG mevzuat ve youmlnetmelikleri yuumlruumlrluumlğe konulmuş ve geccediliş
suumlreci tamamlanmıştır Bu suumlreccedil 1980rsquolerde başlamıştır Mevzuatta kural koyucu olmaktan
ziyade ldquokendi kendini youmlnetmerdquo modeline geccedililmiştir Kendi kendini youmlnetme hususuna daha
fazla vurgu yapılarak işverenlerin İSGrsquonin uygulanması konusunda sorumluluk alması zorunlu
kılınmış bu sorumluluğu nasıl yuumlklenecekleri konusunda gerekli yasal duumlzenlemeler
yapılmıştır Kendi kendini youmlnetme gerekliliğine bir cevap olarak birbirinden farklı sistematik
İSG youmlnetim sistemi modelleri geliştirilmiştir Bu gelişmelerin akabinde yeni İSG
duumlzenlemeleri ortaya konulmuş bu ccedilerccedilevede İSG youmlnetim sistemlerinin benimsenmesi
zorunluluk haline getirilmiş ve kolaylaştırılmıştır Oumlzetleyecek olursak İSG youmlnetim
sistemlerine sistematik bir yaklaşım getirme konusundaki zorunluluklarının yanı sıra konuyla
ilgili ccedilok sayıda youmlnetim sistemi standart rehber ve sertifikasyon bulunmaktadır
5
Aşağıda Hollanda ve İspanyarsquoda uygulanan İSG youmlnetim sistemleri genel hatlarıyla
verilmiştir Buumltuumln İSG youmlnetim sistemleri belirli noktalarda birbiriyle oumlrtuumlşmekle birlikte
kapsam ve yaklaşım bakımından birbirlerinden ayrılırlar
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemleri sistematik yapı ve suumlreccedilleri takip
ederek İSG konusunun nasıl ele alınacağını vurgular Bu bağlamda mesele hangi tehlikelerin
ele alınması gerektiği veya hangi oumlzel kontrol oumlnlemlerinin uygulanması gerektiği değildir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin nasıl yapılacağına ilişkin standart hale gelmiş bir
anlayış mevcuttur 6331 Sayılı İSG Kanunu ile uumllkemizde oluşturulmaya ccedilalışılan yapıda aynı
uygulamaları hedeflemektedir İşin oumlzuumlne dair unsurlar hakkında uluslararası bir mutabakat
mevcuttur
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin diğer işletme faaliyetleriyle buumltuumlnleştirilmesi
esas alınmaktadır
Youmlnetimin taahhuumlduuml
İSG politikası
İSG youmlnetiminin planlanması ve bu konuya kaynak ayrılması
Sorumlulukların belirlenmesi ve hesap verebilirlik mekanizması
Politika
Proseduumlrler ve dokuumlmantasyon
Risk youmlnetimi
Ccedilalışanların katılımı
İSG hakkında yetkinlik geliştirilmesi
Raporlama soruşturma ve eksikliklerin giderilmesi ile izleme
6
İSG performansının denetlenmesi ve goumlzden geccedilirilmesi
Bu unsurlar başarılı bir İSG youmlnetimi iccedilin doğrudan bir formuumll veya reccedilete niteliğinde
değildir Her bir unsurun hayata geccedilirilmesi ile ilgili ccedilok yaygın uygulamalar vardır
Hollanda ve İspanyarsquodaki İSG Uygulamalarında
Buumltuumlnleştirme İSG youmlnetimi işletmenin diğer youmlnetim sistemleriyle
buumltuumlnleştirilmiştir
Youmlnetimin taahhuumlduuml Uumlst duumlzey youmlneticiler İSG youmlnetimi konusunda taahhuumltte
bulunmuşlardır
Organizasyon planlama ve kaynak ayırma Planlar ccedilerccedilevesinde İSG hedefleri
stratejileri ve programları hazırlanır İSG konularına youmlnelik mali ve beşeri kaynaklar ayrılır
Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sorumluluklar belirlenir ve işletmedeki
organizasyon ccedilerccedilevesinde ccedilalışanlara dağıtılır hesap verebilirlik mekanizması kurulur
İSG konusunda uzmanlık İşletme iccedilinde İSG hakkında uzmanlık oluşturulur veya
dışarıdan İSG hizmetleri alınır
Politika ve Proseduumlrler Kilit oumlneme sahip İSG suumlreccedillerine youmlnelik oumlzel bazı tehlikeli
iş tuumlrleri iccedilin ilk yardım tedavi ve acil durumlara hazırlık konularında politika ve proseduumlrler
belirlenir
Risk youmlnetimi Tehlikeler sistematik olarak belirlenir riskler değerlendirilip kontrol
altına alınır ve alınan kontrol oumlnlemlerinin etkinliği izlenir
Katılım Ccedilalışanlar İSG ile ilgili faaliyetlere katılırlar
İSG talimatları ve eğitimi Youmlneticiler şefler ve ccedilalışanlar İSG eğitimi alır
İzleme bildirim soruşturma ve eksiklikleri giderme İSG sorumları ve olayları tespit
edilir raporlanır ve soruşturulur duumlzeltici faaliyet gerccedilekleştirilir
Denetim goumlzden geccedilirme ve performans izleme İSG youmlnetimi iccedilin yapılan
duumlzenlemeler denetlenir goumlzden geccedilirilir ve gerekli goumlruumllduumlkccedile iyileştirilir Performans
oumllccediluumltleri belirlenir ve belirlenen bu goumlstergeler nazara alınarak İSG youmlnetimi devamlı izlenir
Dokuumlmantasyon İSG youmlnetimini geliştirmek uygulamak değerlendirmek ve goumlzden
geccedilirmek amacıyla oluşturulan yapılar yuumlruumltuumllen planlama faaliyetleri verilen sorumluluklar
belirlenen suumlreccedil ve proseduumlrler ayrılan kaynaklar ve gerccedilekleştirilen faaliyetler belgelere
doumlkuumlluumlr
7
İYİ UYGULAMALAR
Genel olarak bakıldığında Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemlerinin
uygulanması alanındaki iyi uygulamaları şu şekilde sıralayabiliriz
1 Uumllkeler standart bir İSG youmlnetim sistemini teşvik etmektedir Bu sistem ya OHSAS
18001 ya da ILO-ISG 2001rsquodir Bu sistemlerden herhangi biri iccedilin oumlzel bir tercih
belirtilmemektedir
2 Ulusal İSG kurumları aracılığıyla bu uumllkelerde hangi youmlnetim sistemi teşvik edilirse
edilsin (OHSAS 18001 veya ILO-ISG 2001) genellikle kabul goumlren bir sertifikalandırma suumlreci
ve sertifika soumlz konusudur Kurum ve kuruluşlar resmi sertifikayı İSG youmlnetim sistemini
kurmanın guumlccedilluuml bir avantajı olarak goumlrmektedir
3 İSG youmlnetim sisteminin uygulanması kanuni bir gerekliliktir
4 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasında kullanılacak araccedilların geliştirilmesinde ve
tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir İSG kuruluşu ya da ulusal bir kurum yer almaktadır
5 Paydaşlar İSG youmlnetim sistemi ile ilgili bilgi ve talimat vermek iccedilin yapılan tanıtım
kampanyalarında yer almaktadır Paydaşlarla yapılan bu işbirliği uumllkedeki İSG sistemine
katılıyor olmalarından kaynaklanmakta ya da ortak bir teşvik belgesinden dayanmaktadır
6 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasını desteklemek iccedilin en az iki araccedil
geliştirmiştir (1) bir kılavuz belge (2) tehlike saptama ve risk değerlendirme aracı
7 İSGrsquonin iyileştirilmesi iccedilin ulusal ya da sektoumlrel hedefler konmuştur
8 İSGrsquonin performans izlemesi iccedilin bir ccedilerccedileve vardır
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
2
İccedilindekiler
GİRİŞ 3
İYİ UYGULAMALAR 7
GENEL AMACcedil 8
BOumlLUumlM 1 10
İLGİLİ MEVZUAT 10
BOumlLUumlM 2 10
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları 10
BOumlLUumlM 3 22
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri 22
BOumlLUumlM 4 25
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri 25
BOumlLUumlM 5 26
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri 26
BOumlLUumlM 6 30
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar 30
BOumlLUumlM 7 33
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve Levhaları 33
BOumlLUumlM 8 36
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım 36
3
GİRİŞ İş Sağlığı ve Guumlvenliği Youmlnetim Sistemleri ve Uygulamaların İncelenmesi projesinin genel
amacı
İSG youmlnetim sistemi bir organizasyon yapısı ortaya koymak ve ldquoherkesin kimin neyi
ne zaman nasıl neden ve nerede yapacağını net olarak anlamasınırdquo sağlayacak şekilde
sorumluluk vermek yoluyla Iş Sağlığı ve Guumlvenliği İSGrsquonin hedefe odaklı sistematik bir
şekilde iyileştirilmesidir Genel amaccedil ccedilalışanların sağlığını ve guumlvenliğini iyileştirmektir
ABye uyum suumlrecinde uumllkemizde ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo (İSG) uygulamaları alanında
gerekli mevzuat duumlzenlemeleri yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir Buna rağmen iş
kazaları ve etkileri konusunda Tuumlrkiye-AB karşılaştırması yapıldığında TUumlİK 2015 verilerine
goumlre uumllkemizde oumlluumlmluuml iş kazalarının oranlarının AB ortalamasından yaklaşık 7 kat fazla olduğu
goumlze ccedilarpmaktadır Ccediluumlnkuuml AB uumlyesi uumllkeler İş Sağlığı ve Guumlvenliği uygulamaları bakımından
daha oumlnce denenmiş ve test edilmiş olmanın getirdiği avantajlara sahiptirler Uumllkemizde gerekli
mevzuat duumlzenlemeleri yapılmasına rağmen hala iş kazası oranlarının yuumlksek olması bu
alandaki eksikliğin mevzuatla ilgili değil eğitimle doğru orantılı olarak ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo uygulamalarına bakış accedilısı ile ilgili olduğu accedilıktır
Muumlduumlrluumlğuumlmuumlz İş sağlığı ve Guumlvenliği Birimi tarafından yapılan araştırma ve
eğitim sonuccedillarına bakıldığında eğitim alanında iş sağlığı ve guumlvenliği uygulamalarının
yeterince iccedilselleştirilemediği her ne kadar mevzuatla duumlzenlenmiş olsa da zaman zaman goumlz
ardı edildiği veya sadece proseduumlrde sorumlulukların yerine getirildiği goumlzlemlenmekte ve
bunun sonucunda da basit duumlzenlemelerle engellenebilecek ccedileşitli kazaların olmasının oumlnuumlne
geccedililememektedir Mesleki Eğitim Okul ve Kurumları Uumllkemizde ccedileşitli meslek alanlarında
kalifiye eleman yetiştirilmesinden sorumludur Bu mesleki eğitim kurumlarından mezun olan
oumlğrenciler iş hayatına atılmaktadırlar İş hayatına atılan genccedillerimizin ve onları iş hayatına
hazırlayan meslek oumlğretmenlerinin ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo alanında yeterli eğitim bilgi ve
bilinccedil duumlzeyine sahip olmaları gerekmektedir Oumlzellikle mesleki eğitimde kullanılan makine ve
teccedilhizatın risk faktoumlrlerinin yuumlksek olmasından dolayı mesleki eğitimde daha ciddi kazalar
meydana gelebilmektedir Mesleki eğitim personelinin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeterli
bilgi ve donanıma sahip olmamasına bağlı olarak oumlğrenciler ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo
konusunda yeterli bilgi ve bilinccedil duumlzeyine ulaşamamakta İdareciler gerekli oumlzeni
goumlstermemekte ve mevzuatın kacircğıt uumlzerinde kalmaktadır Burada temel problem ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo uygulamalarına bakış accedilısı ve personel yeterlilikleri ile ilgilidir
Bu problemlerin oumlnuumlne geccedililebilmesi ve iş kazası ve meslek hastalıkları
istatistiklerinin AB uumlyesi uumllkeler duumlzeyine duumlşuumlruumllebilmesi iccedilin oumlzellikle mesleki eğitim
oumlğrencilerimizin ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo konusunda bilinccedillendirilmiş olarak mezun edilmesi
sağlanmalıdır Bunu gerccedilekleştirmek iccedilin mesleki ve teknik eğitimde goumlrev yapan idareci ve
meslek dersi oumlğretmenlerinin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeterliliklerinin artırılması ve
tamamen meslek lisesi oumlğrencilerine youmlnelik alanlara goumlre ayrılmış bir ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliği
Rehberirdquo oluşturulması gerektiği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Mesleki eğitim oumlğretmenlerinin iş sağlığı ve
guumlvenliği alanında personel yeterliliklerini artırabilmek ve mesleki eğitim oumlğrencileri iccedilin
4
alanlarına goumlre ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberirdquo hazırlama aşamasında AB standartlarına
uygun veriler toplayabilmek iccedilin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında uumllkemizden daha iyi durumda
olan AB uumllkelerinde iş başı inceleme ve goumlzlem faaliyeti gerccedilekleştirilmesi ve neleri eksik yada
yanlış yaptığımız hususunda goumlzlemler yapılması ccedilok faydalı olacağı goumlruumlş birliğine varılarak
bu proje fikri ortaya ccedilıkmıştır
Proje ile mesleki eğitim kurumlarında goumlrev yapan idareci ve meslek dersi
oumlğretmenlerinin AB uumlyesi uumllkelerde iş başı goumlzlem ve inceleme yaparak ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo alanında personel yeterliliklerini artırmak iyi uygulamaları mevzuata uygun şekilde
transfer etmek ve Tuumlrkiyede ilk kez oluşturulacak Mesleki Eğitim Oumlğrencileri İccedilin Alanlara
Goumlre İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberi ile mesleki eğitim oumlğrencilerimizi AB standartlarına
uygun olarak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında bilgilendirmek ve bunların yanında mesleki eğitim
personelinin AB konusunda bilgi ve farkındalık duumlzeyini artırmak amaccedillanmaktadır Proje ile
oumlzguumln bir ccedilalışma ve rehber ortaya ccedilıkarılacaktır
Tuumlm duumlnyada uygulanan sistematik İSG youmlnetim sistemlerinin en oumlnemli kaynağı
olarak goumlsterilen yasama girişimi ldquoccedilalışanların işyerindeki guumlvenliklerini ve sağlıklarını
iyileştirmeye teşvik eden oumlnlemler hakkındakirdquo AB Ccedilerccedileve Direktifirsquodir Ccedilerccedileve
Direktifinde İSG youmlnetimi iccedilin gerekli olan ve kamu sektoumlruumlnde ve oumlzel sektoumlrde yer alan tuumlm
kuruluşlar iccedilin geccedilerli genel ilke ve suumlreccedillere yer verilmiştir (Direktif 89391EEC 12 Haziran
1989) Direktife goumlre işletmelerde İSG youmlnetiminin temel amacı ccedilalışanların guumlvenlik ve
sağlıklarının suumlrekli olarak iyileşmesini sağlamaktır Direktif buumltuumln AB uumllkelerinde yuumlruumlrluumlğe
girmiştir Direktifin uygulanması ulusal strateji ve politikalarla desteklenmektedir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG mevzuat ve youmlnetmelikleri yuumlruumlrluumlğe konulmuş ve geccediliş
suumlreci tamamlanmıştır Bu suumlreccedil 1980rsquolerde başlamıştır Mevzuatta kural koyucu olmaktan
ziyade ldquokendi kendini youmlnetmerdquo modeline geccedililmiştir Kendi kendini youmlnetme hususuna daha
fazla vurgu yapılarak işverenlerin İSGrsquonin uygulanması konusunda sorumluluk alması zorunlu
kılınmış bu sorumluluğu nasıl yuumlklenecekleri konusunda gerekli yasal duumlzenlemeler
yapılmıştır Kendi kendini youmlnetme gerekliliğine bir cevap olarak birbirinden farklı sistematik
İSG youmlnetim sistemi modelleri geliştirilmiştir Bu gelişmelerin akabinde yeni İSG
duumlzenlemeleri ortaya konulmuş bu ccedilerccedilevede İSG youmlnetim sistemlerinin benimsenmesi
zorunluluk haline getirilmiş ve kolaylaştırılmıştır Oumlzetleyecek olursak İSG youmlnetim
sistemlerine sistematik bir yaklaşım getirme konusundaki zorunluluklarının yanı sıra konuyla
ilgili ccedilok sayıda youmlnetim sistemi standart rehber ve sertifikasyon bulunmaktadır
5
Aşağıda Hollanda ve İspanyarsquoda uygulanan İSG youmlnetim sistemleri genel hatlarıyla
verilmiştir Buumltuumln İSG youmlnetim sistemleri belirli noktalarda birbiriyle oumlrtuumlşmekle birlikte
kapsam ve yaklaşım bakımından birbirlerinden ayrılırlar
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemleri sistematik yapı ve suumlreccedilleri takip
ederek İSG konusunun nasıl ele alınacağını vurgular Bu bağlamda mesele hangi tehlikelerin
ele alınması gerektiği veya hangi oumlzel kontrol oumlnlemlerinin uygulanması gerektiği değildir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin nasıl yapılacağına ilişkin standart hale gelmiş bir
anlayış mevcuttur 6331 Sayılı İSG Kanunu ile uumllkemizde oluşturulmaya ccedilalışılan yapıda aynı
uygulamaları hedeflemektedir İşin oumlzuumlne dair unsurlar hakkında uluslararası bir mutabakat
mevcuttur
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin diğer işletme faaliyetleriyle buumltuumlnleştirilmesi
esas alınmaktadır
Youmlnetimin taahhuumlduuml
İSG politikası
İSG youmlnetiminin planlanması ve bu konuya kaynak ayrılması
Sorumlulukların belirlenmesi ve hesap verebilirlik mekanizması
Politika
Proseduumlrler ve dokuumlmantasyon
Risk youmlnetimi
Ccedilalışanların katılımı
İSG hakkında yetkinlik geliştirilmesi
Raporlama soruşturma ve eksikliklerin giderilmesi ile izleme
6
İSG performansının denetlenmesi ve goumlzden geccedilirilmesi
Bu unsurlar başarılı bir İSG youmlnetimi iccedilin doğrudan bir formuumll veya reccedilete niteliğinde
değildir Her bir unsurun hayata geccedilirilmesi ile ilgili ccedilok yaygın uygulamalar vardır
Hollanda ve İspanyarsquodaki İSG Uygulamalarında
Buumltuumlnleştirme İSG youmlnetimi işletmenin diğer youmlnetim sistemleriyle
buumltuumlnleştirilmiştir
Youmlnetimin taahhuumlduuml Uumlst duumlzey youmlneticiler İSG youmlnetimi konusunda taahhuumltte
bulunmuşlardır
Organizasyon planlama ve kaynak ayırma Planlar ccedilerccedilevesinde İSG hedefleri
stratejileri ve programları hazırlanır İSG konularına youmlnelik mali ve beşeri kaynaklar ayrılır
Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sorumluluklar belirlenir ve işletmedeki
organizasyon ccedilerccedilevesinde ccedilalışanlara dağıtılır hesap verebilirlik mekanizması kurulur
İSG konusunda uzmanlık İşletme iccedilinde İSG hakkında uzmanlık oluşturulur veya
dışarıdan İSG hizmetleri alınır
Politika ve Proseduumlrler Kilit oumlneme sahip İSG suumlreccedillerine youmlnelik oumlzel bazı tehlikeli
iş tuumlrleri iccedilin ilk yardım tedavi ve acil durumlara hazırlık konularında politika ve proseduumlrler
belirlenir
Risk youmlnetimi Tehlikeler sistematik olarak belirlenir riskler değerlendirilip kontrol
altına alınır ve alınan kontrol oumlnlemlerinin etkinliği izlenir
Katılım Ccedilalışanlar İSG ile ilgili faaliyetlere katılırlar
İSG talimatları ve eğitimi Youmlneticiler şefler ve ccedilalışanlar İSG eğitimi alır
İzleme bildirim soruşturma ve eksiklikleri giderme İSG sorumları ve olayları tespit
edilir raporlanır ve soruşturulur duumlzeltici faaliyet gerccedilekleştirilir
Denetim goumlzden geccedilirme ve performans izleme İSG youmlnetimi iccedilin yapılan
duumlzenlemeler denetlenir goumlzden geccedilirilir ve gerekli goumlruumllduumlkccedile iyileştirilir Performans
oumllccediluumltleri belirlenir ve belirlenen bu goumlstergeler nazara alınarak İSG youmlnetimi devamlı izlenir
Dokuumlmantasyon İSG youmlnetimini geliştirmek uygulamak değerlendirmek ve goumlzden
geccedilirmek amacıyla oluşturulan yapılar yuumlruumltuumllen planlama faaliyetleri verilen sorumluluklar
belirlenen suumlreccedil ve proseduumlrler ayrılan kaynaklar ve gerccedilekleştirilen faaliyetler belgelere
doumlkuumlluumlr
7
İYİ UYGULAMALAR
Genel olarak bakıldığında Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemlerinin
uygulanması alanındaki iyi uygulamaları şu şekilde sıralayabiliriz
1 Uumllkeler standart bir İSG youmlnetim sistemini teşvik etmektedir Bu sistem ya OHSAS
18001 ya da ILO-ISG 2001rsquodir Bu sistemlerden herhangi biri iccedilin oumlzel bir tercih
belirtilmemektedir
2 Ulusal İSG kurumları aracılığıyla bu uumllkelerde hangi youmlnetim sistemi teşvik edilirse
edilsin (OHSAS 18001 veya ILO-ISG 2001) genellikle kabul goumlren bir sertifikalandırma suumlreci
ve sertifika soumlz konusudur Kurum ve kuruluşlar resmi sertifikayı İSG youmlnetim sistemini
kurmanın guumlccedilluuml bir avantajı olarak goumlrmektedir
3 İSG youmlnetim sisteminin uygulanması kanuni bir gerekliliktir
4 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasında kullanılacak araccedilların geliştirilmesinde ve
tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir İSG kuruluşu ya da ulusal bir kurum yer almaktadır
5 Paydaşlar İSG youmlnetim sistemi ile ilgili bilgi ve talimat vermek iccedilin yapılan tanıtım
kampanyalarında yer almaktadır Paydaşlarla yapılan bu işbirliği uumllkedeki İSG sistemine
katılıyor olmalarından kaynaklanmakta ya da ortak bir teşvik belgesinden dayanmaktadır
6 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasını desteklemek iccedilin en az iki araccedil
geliştirmiştir (1) bir kılavuz belge (2) tehlike saptama ve risk değerlendirme aracı
7 İSGrsquonin iyileştirilmesi iccedilin ulusal ya da sektoumlrel hedefler konmuştur
8 İSGrsquonin performans izlemesi iccedilin bir ccedilerccedileve vardır
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
3
GİRİŞ İş Sağlığı ve Guumlvenliği Youmlnetim Sistemleri ve Uygulamaların İncelenmesi projesinin genel
amacı
İSG youmlnetim sistemi bir organizasyon yapısı ortaya koymak ve ldquoherkesin kimin neyi
ne zaman nasıl neden ve nerede yapacağını net olarak anlamasınırdquo sağlayacak şekilde
sorumluluk vermek yoluyla Iş Sağlığı ve Guumlvenliği İSGrsquonin hedefe odaklı sistematik bir
şekilde iyileştirilmesidir Genel amaccedil ccedilalışanların sağlığını ve guumlvenliğini iyileştirmektir
ABye uyum suumlrecinde uumllkemizde ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo (İSG) uygulamaları alanında
gerekli mevzuat duumlzenlemeleri yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir Buna rağmen iş
kazaları ve etkileri konusunda Tuumlrkiye-AB karşılaştırması yapıldığında TUumlİK 2015 verilerine
goumlre uumllkemizde oumlluumlmluuml iş kazalarının oranlarının AB ortalamasından yaklaşık 7 kat fazla olduğu
goumlze ccedilarpmaktadır Ccediluumlnkuuml AB uumlyesi uumllkeler İş Sağlığı ve Guumlvenliği uygulamaları bakımından
daha oumlnce denenmiş ve test edilmiş olmanın getirdiği avantajlara sahiptirler Uumllkemizde gerekli
mevzuat duumlzenlemeleri yapılmasına rağmen hala iş kazası oranlarının yuumlksek olması bu
alandaki eksikliğin mevzuatla ilgili değil eğitimle doğru orantılı olarak ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo uygulamalarına bakış accedilısı ile ilgili olduğu accedilıktır
Muumlduumlrluumlğuumlmuumlz İş sağlığı ve Guumlvenliği Birimi tarafından yapılan araştırma ve
eğitim sonuccedillarına bakıldığında eğitim alanında iş sağlığı ve guumlvenliği uygulamalarının
yeterince iccedilselleştirilemediği her ne kadar mevzuatla duumlzenlenmiş olsa da zaman zaman goumlz
ardı edildiği veya sadece proseduumlrde sorumlulukların yerine getirildiği goumlzlemlenmekte ve
bunun sonucunda da basit duumlzenlemelerle engellenebilecek ccedileşitli kazaların olmasının oumlnuumlne
geccedililememektedir Mesleki Eğitim Okul ve Kurumları Uumllkemizde ccedileşitli meslek alanlarında
kalifiye eleman yetiştirilmesinden sorumludur Bu mesleki eğitim kurumlarından mezun olan
oumlğrenciler iş hayatına atılmaktadırlar İş hayatına atılan genccedillerimizin ve onları iş hayatına
hazırlayan meslek oumlğretmenlerinin ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo alanında yeterli eğitim bilgi ve
bilinccedil duumlzeyine sahip olmaları gerekmektedir Oumlzellikle mesleki eğitimde kullanılan makine ve
teccedilhizatın risk faktoumlrlerinin yuumlksek olmasından dolayı mesleki eğitimde daha ciddi kazalar
meydana gelebilmektedir Mesleki eğitim personelinin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeterli
bilgi ve donanıma sahip olmamasına bağlı olarak oumlğrenciler ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo
konusunda yeterli bilgi ve bilinccedil duumlzeyine ulaşamamakta İdareciler gerekli oumlzeni
goumlstermemekte ve mevzuatın kacircğıt uumlzerinde kalmaktadır Burada temel problem ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo uygulamalarına bakış accedilısı ve personel yeterlilikleri ile ilgilidir
Bu problemlerin oumlnuumlne geccedililebilmesi ve iş kazası ve meslek hastalıkları
istatistiklerinin AB uumlyesi uumllkeler duumlzeyine duumlşuumlruumllebilmesi iccedilin oumlzellikle mesleki eğitim
oumlğrencilerimizin ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliğirdquo konusunda bilinccedillendirilmiş olarak mezun edilmesi
sağlanmalıdır Bunu gerccedilekleştirmek iccedilin mesleki ve teknik eğitimde goumlrev yapan idareci ve
meslek dersi oumlğretmenlerinin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeterliliklerinin artırılması ve
tamamen meslek lisesi oumlğrencilerine youmlnelik alanlara goumlre ayrılmış bir ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliği
Rehberirdquo oluşturulması gerektiği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Mesleki eğitim oumlğretmenlerinin iş sağlığı ve
guumlvenliği alanında personel yeterliliklerini artırabilmek ve mesleki eğitim oumlğrencileri iccedilin
4
alanlarına goumlre ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberirdquo hazırlama aşamasında AB standartlarına
uygun veriler toplayabilmek iccedilin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında uumllkemizden daha iyi durumda
olan AB uumllkelerinde iş başı inceleme ve goumlzlem faaliyeti gerccedilekleştirilmesi ve neleri eksik yada
yanlış yaptığımız hususunda goumlzlemler yapılması ccedilok faydalı olacağı goumlruumlş birliğine varılarak
bu proje fikri ortaya ccedilıkmıştır
Proje ile mesleki eğitim kurumlarında goumlrev yapan idareci ve meslek dersi
oumlğretmenlerinin AB uumlyesi uumllkelerde iş başı goumlzlem ve inceleme yaparak ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo alanında personel yeterliliklerini artırmak iyi uygulamaları mevzuata uygun şekilde
transfer etmek ve Tuumlrkiyede ilk kez oluşturulacak Mesleki Eğitim Oumlğrencileri İccedilin Alanlara
Goumlre İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberi ile mesleki eğitim oumlğrencilerimizi AB standartlarına
uygun olarak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında bilgilendirmek ve bunların yanında mesleki eğitim
personelinin AB konusunda bilgi ve farkındalık duumlzeyini artırmak amaccedillanmaktadır Proje ile
oumlzguumln bir ccedilalışma ve rehber ortaya ccedilıkarılacaktır
Tuumlm duumlnyada uygulanan sistematik İSG youmlnetim sistemlerinin en oumlnemli kaynağı
olarak goumlsterilen yasama girişimi ldquoccedilalışanların işyerindeki guumlvenliklerini ve sağlıklarını
iyileştirmeye teşvik eden oumlnlemler hakkındakirdquo AB Ccedilerccedileve Direktifirsquodir Ccedilerccedileve
Direktifinde İSG youmlnetimi iccedilin gerekli olan ve kamu sektoumlruumlnde ve oumlzel sektoumlrde yer alan tuumlm
kuruluşlar iccedilin geccedilerli genel ilke ve suumlreccedillere yer verilmiştir (Direktif 89391EEC 12 Haziran
1989) Direktife goumlre işletmelerde İSG youmlnetiminin temel amacı ccedilalışanların guumlvenlik ve
sağlıklarının suumlrekli olarak iyileşmesini sağlamaktır Direktif buumltuumln AB uumllkelerinde yuumlruumlrluumlğe
girmiştir Direktifin uygulanması ulusal strateji ve politikalarla desteklenmektedir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG mevzuat ve youmlnetmelikleri yuumlruumlrluumlğe konulmuş ve geccediliş
suumlreci tamamlanmıştır Bu suumlreccedil 1980rsquolerde başlamıştır Mevzuatta kural koyucu olmaktan
ziyade ldquokendi kendini youmlnetmerdquo modeline geccedililmiştir Kendi kendini youmlnetme hususuna daha
fazla vurgu yapılarak işverenlerin İSGrsquonin uygulanması konusunda sorumluluk alması zorunlu
kılınmış bu sorumluluğu nasıl yuumlklenecekleri konusunda gerekli yasal duumlzenlemeler
yapılmıştır Kendi kendini youmlnetme gerekliliğine bir cevap olarak birbirinden farklı sistematik
İSG youmlnetim sistemi modelleri geliştirilmiştir Bu gelişmelerin akabinde yeni İSG
duumlzenlemeleri ortaya konulmuş bu ccedilerccedilevede İSG youmlnetim sistemlerinin benimsenmesi
zorunluluk haline getirilmiş ve kolaylaştırılmıştır Oumlzetleyecek olursak İSG youmlnetim
sistemlerine sistematik bir yaklaşım getirme konusundaki zorunluluklarının yanı sıra konuyla
ilgili ccedilok sayıda youmlnetim sistemi standart rehber ve sertifikasyon bulunmaktadır
5
Aşağıda Hollanda ve İspanyarsquoda uygulanan İSG youmlnetim sistemleri genel hatlarıyla
verilmiştir Buumltuumln İSG youmlnetim sistemleri belirli noktalarda birbiriyle oumlrtuumlşmekle birlikte
kapsam ve yaklaşım bakımından birbirlerinden ayrılırlar
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemleri sistematik yapı ve suumlreccedilleri takip
ederek İSG konusunun nasıl ele alınacağını vurgular Bu bağlamda mesele hangi tehlikelerin
ele alınması gerektiği veya hangi oumlzel kontrol oumlnlemlerinin uygulanması gerektiği değildir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin nasıl yapılacağına ilişkin standart hale gelmiş bir
anlayış mevcuttur 6331 Sayılı İSG Kanunu ile uumllkemizde oluşturulmaya ccedilalışılan yapıda aynı
uygulamaları hedeflemektedir İşin oumlzuumlne dair unsurlar hakkında uluslararası bir mutabakat
mevcuttur
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin diğer işletme faaliyetleriyle buumltuumlnleştirilmesi
esas alınmaktadır
Youmlnetimin taahhuumlduuml
İSG politikası
İSG youmlnetiminin planlanması ve bu konuya kaynak ayrılması
Sorumlulukların belirlenmesi ve hesap verebilirlik mekanizması
Politika
Proseduumlrler ve dokuumlmantasyon
Risk youmlnetimi
Ccedilalışanların katılımı
İSG hakkında yetkinlik geliştirilmesi
Raporlama soruşturma ve eksikliklerin giderilmesi ile izleme
6
İSG performansının denetlenmesi ve goumlzden geccedilirilmesi
Bu unsurlar başarılı bir İSG youmlnetimi iccedilin doğrudan bir formuumll veya reccedilete niteliğinde
değildir Her bir unsurun hayata geccedilirilmesi ile ilgili ccedilok yaygın uygulamalar vardır
Hollanda ve İspanyarsquodaki İSG Uygulamalarında
Buumltuumlnleştirme İSG youmlnetimi işletmenin diğer youmlnetim sistemleriyle
buumltuumlnleştirilmiştir
Youmlnetimin taahhuumlduuml Uumlst duumlzey youmlneticiler İSG youmlnetimi konusunda taahhuumltte
bulunmuşlardır
Organizasyon planlama ve kaynak ayırma Planlar ccedilerccedilevesinde İSG hedefleri
stratejileri ve programları hazırlanır İSG konularına youmlnelik mali ve beşeri kaynaklar ayrılır
Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sorumluluklar belirlenir ve işletmedeki
organizasyon ccedilerccedilevesinde ccedilalışanlara dağıtılır hesap verebilirlik mekanizması kurulur
İSG konusunda uzmanlık İşletme iccedilinde İSG hakkında uzmanlık oluşturulur veya
dışarıdan İSG hizmetleri alınır
Politika ve Proseduumlrler Kilit oumlneme sahip İSG suumlreccedillerine youmlnelik oumlzel bazı tehlikeli
iş tuumlrleri iccedilin ilk yardım tedavi ve acil durumlara hazırlık konularında politika ve proseduumlrler
belirlenir
Risk youmlnetimi Tehlikeler sistematik olarak belirlenir riskler değerlendirilip kontrol
altına alınır ve alınan kontrol oumlnlemlerinin etkinliği izlenir
Katılım Ccedilalışanlar İSG ile ilgili faaliyetlere katılırlar
İSG talimatları ve eğitimi Youmlneticiler şefler ve ccedilalışanlar İSG eğitimi alır
İzleme bildirim soruşturma ve eksiklikleri giderme İSG sorumları ve olayları tespit
edilir raporlanır ve soruşturulur duumlzeltici faaliyet gerccedilekleştirilir
Denetim goumlzden geccedilirme ve performans izleme İSG youmlnetimi iccedilin yapılan
duumlzenlemeler denetlenir goumlzden geccedilirilir ve gerekli goumlruumllduumlkccedile iyileştirilir Performans
oumllccediluumltleri belirlenir ve belirlenen bu goumlstergeler nazara alınarak İSG youmlnetimi devamlı izlenir
Dokuumlmantasyon İSG youmlnetimini geliştirmek uygulamak değerlendirmek ve goumlzden
geccedilirmek amacıyla oluşturulan yapılar yuumlruumltuumllen planlama faaliyetleri verilen sorumluluklar
belirlenen suumlreccedil ve proseduumlrler ayrılan kaynaklar ve gerccedilekleştirilen faaliyetler belgelere
doumlkuumlluumlr
7
İYİ UYGULAMALAR
Genel olarak bakıldığında Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemlerinin
uygulanması alanındaki iyi uygulamaları şu şekilde sıralayabiliriz
1 Uumllkeler standart bir İSG youmlnetim sistemini teşvik etmektedir Bu sistem ya OHSAS
18001 ya da ILO-ISG 2001rsquodir Bu sistemlerden herhangi biri iccedilin oumlzel bir tercih
belirtilmemektedir
2 Ulusal İSG kurumları aracılığıyla bu uumllkelerde hangi youmlnetim sistemi teşvik edilirse
edilsin (OHSAS 18001 veya ILO-ISG 2001) genellikle kabul goumlren bir sertifikalandırma suumlreci
ve sertifika soumlz konusudur Kurum ve kuruluşlar resmi sertifikayı İSG youmlnetim sistemini
kurmanın guumlccedilluuml bir avantajı olarak goumlrmektedir
3 İSG youmlnetim sisteminin uygulanması kanuni bir gerekliliktir
4 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasında kullanılacak araccedilların geliştirilmesinde ve
tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir İSG kuruluşu ya da ulusal bir kurum yer almaktadır
5 Paydaşlar İSG youmlnetim sistemi ile ilgili bilgi ve talimat vermek iccedilin yapılan tanıtım
kampanyalarında yer almaktadır Paydaşlarla yapılan bu işbirliği uumllkedeki İSG sistemine
katılıyor olmalarından kaynaklanmakta ya da ortak bir teşvik belgesinden dayanmaktadır
6 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasını desteklemek iccedilin en az iki araccedil
geliştirmiştir (1) bir kılavuz belge (2) tehlike saptama ve risk değerlendirme aracı
7 İSGrsquonin iyileştirilmesi iccedilin ulusal ya da sektoumlrel hedefler konmuştur
8 İSGrsquonin performans izlemesi iccedilin bir ccedilerccedileve vardır
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
4
alanlarına goumlre ldquoİş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberirdquo hazırlama aşamasında AB standartlarına
uygun veriler toplayabilmek iccedilin iş sağlığı ve guumlvenliği alanında uumllkemizden daha iyi durumda
olan AB uumllkelerinde iş başı inceleme ve goumlzlem faaliyeti gerccedilekleştirilmesi ve neleri eksik yada
yanlış yaptığımız hususunda goumlzlemler yapılması ccedilok faydalı olacağı goumlruumlş birliğine varılarak
bu proje fikri ortaya ccedilıkmıştır
Proje ile mesleki eğitim kurumlarında goumlrev yapan idareci ve meslek dersi
oumlğretmenlerinin AB uumlyesi uumllkelerde iş başı goumlzlem ve inceleme yaparak ldquoİş Sağlığı Ve
Guumlvenliğirdquo alanında personel yeterliliklerini artırmak iyi uygulamaları mevzuata uygun şekilde
transfer etmek ve Tuumlrkiyede ilk kez oluşturulacak Mesleki Eğitim Oumlğrencileri İccedilin Alanlara
Goumlre İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Rehberi ile mesleki eğitim oumlğrencilerimizi AB standartlarına
uygun olarak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında bilgilendirmek ve bunların yanında mesleki eğitim
personelinin AB konusunda bilgi ve farkındalık duumlzeyini artırmak amaccedillanmaktadır Proje ile
oumlzguumln bir ccedilalışma ve rehber ortaya ccedilıkarılacaktır
Tuumlm duumlnyada uygulanan sistematik İSG youmlnetim sistemlerinin en oumlnemli kaynağı
olarak goumlsterilen yasama girişimi ldquoccedilalışanların işyerindeki guumlvenliklerini ve sağlıklarını
iyileştirmeye teşvik eden oumlnlemler hakkındakirdquo AB Ccedilerccedileve Direktifirsquodir Ccedilerccedileve
Direktifinde İSG youmlnetimi iccedilin gerekli olan ve kamu sektoumlruumlnde ve oumlzel sektoumlrde yer alan tuumlm
kuruluşlar iccedilin geccedilerli genel ilke ve suumlreccedillere yer verilmiştir (Direktif 89391EEC 12 Haziran
1989) Direktife goumlre işletmelerde İSG youmlnetiminin temel amacı ccedilalışanların guumlvenlik ve
sağlıklarının suumlrekli olarak iyileşmesini sağlamaktır Direktif buumltuumln AB uumllkelerinde yuumlruumlrluumlğe
girmiştir Direktifin uygulanması ulusal strateji ve politikalarla desteklenmektedir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG mevzuat ve youmlnetmelikleri yuumlruumlrluumlğe konulmuş ve geccediliş
suumlreci tamamlanmıştır Bu suumlreccedil 1980rsquolerde başlamıştır Mevzuatta kural koyucu olmaktan
ziyade ldquokendi kendini youmlnetmerdquo modeline geccedililmiştir Kendi kendini youmlnetme hususuna daha
fazla vurgu yapılarak işverenlerin İSGrsquonin uygulanması konusunda sorumluluk alması zorunlu
kılınmış bu sorumluluğu nasıl yuumlklenecekleri konusunda gerekli yasal duumlzenlemeler
yapılmıştır Kendi kendini youmlnetme gerekliliğine bir cevap olarak birbirinden farklı sistematik
İSG youmlnetim sistemi modelleri geliştirilmiştir Bu gelişmelerin akabinde yeni İSG
duumlzenlemeleri ortaya konulmuş bu ccedilerccedilevede İSG youmlnetim sistemlerinin benimsenmesi
zorunluluk haline getirilmiş ve kolaylaştırılmıştır Oumlzetleyecek olursak İSG youmlnetim
sistemlerine sistematik bir yaklaşım getirme konusundaki zorunluluklarının yanı sıra konuyla
ilgili ccedilok sayıda youmlnetim sistemi standart rehber ve sertifikasyon bulunmaktadır
5
Aşağıda Hollanda ve İspanyarsquoda uygulanan İSG youmlnetim sistemleri genel hatlarıyla
verilmiştir Buumltuumln İSG youmlnetim sistemleri belirli noktalarda birbiriyle oumlrtuumlşmekle birlikte
kapsam ve yaklaşım bakımından birbirlerinden ayrılırlar
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemleri sistematik yapı ve suumlreccedilleri takip
ederek İSG konusunun nasıl ele alınacağını vurgular Bu bağlamda mesele hangi tehlikelerin
ele alınması gerektiği veya hangi oumlzel kontrol oumlnlemlerinin uygulanması gerektiği değildir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin nasıl yapılacağına ilişkin standart hale gelmiş bir
anlayış mevcuttur 6331 Sayılı İSG Kanunu ile uumllkemizde oluşturulmaya ccedilalışılan yapıda aynı
uygulamaları hedeflemektedir İşin oumlzuumlne dair unsurlar hakkında uluslararası bir mutabakat
mevcuttur
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin diğer işletme faaliyetleriyle buumltuumlnleştirilmesi
esas alınmaktadır
Youmlnetimin taahhuumlduuml
İSG politikası
İSG youmlnetiminin planlanması ve bu konuya kaynak ayrılması
Sorumlulukların belirlenmesi ve hesap verebilirlik mekanizması
Politika
Proseduumlrler ve dokuumlmantasyon
Risk youmlnetimi
Ccedilalışanların katılımı
İSG hakkında yetkinlik geliştirilmesi
Raporlama soruşturma ve eksikliklerin giderilmesi ile izleme
6
İSG performansının denetlenmesi ve goumlzden geccedilirilmesi
Bu unsurlar başarılı bir İSG youmlnetimi iccedilin doğrudan bir formuumll veya reccedilete niteliğinde
değildir Her bir unsurun hayata geccedilirilmesi ile ilgili ccedilok yaygın uygulamalar vardır
Hollanda ve İspanyarsquodaki İSG Uygulamalarında
Buumltuumlnleştirme İSG youmlnetimi işletmenin diğer youmlnetim sistemleriyle
buumltuumlnleştirilmiştir
Youmlnetimin taahhuumlduuml Uumlst duumlzey youmlneticiler İSG youmlnetimi konusunda taahhuumltte
bulunmuşlardır
Organizasyon planlama ve kaynak ayırma Planlar ccedilerccedilevesinde İSG hedefleri
stratejileri ve programları hazırlanır İSG konularına youmlnelik mali ve beşeri kaynaklar ayrılır
Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sorumluluklar belirlenir ve işletmedeki
organizasyon ccedilerccedilevesinde ccedilalışanlara dağıtılır hesap verebilirlik mekanizması kurulur
İSG konusunda uzmanlık İşletme iccedilinde İSG hakkında uzmanlık oluşturulur veya
dışarıdan İSG hizmetleri alınır
Politika ve Proseduumlrler Kilit oumlneme sahip İSG suumlreccedillerine youmlnelik oumlzel bazı tehlikeli
iş tuumlrleri iccedilin ilk yardım tedavi ve acil durumlara hazırlık konularında politika ve proseduumlrler
belirlenir
Risk youmlnetimi Tehlikeler sistematik olarak belirlenir riskler değerlendirilip kontrol
altına alınır ve alınan kontrol oumlnlemlerinin etkinliği izlenir
Katılım Ccedilalışanlar İSG ile ilgili faaliyetlere katılırlar
İSG talimatları ve eğitimi Youmlneticiler şefler ve ccedilalışanlar İSG eğitimi alır
İzleme bildirim soruşturma ve eksiklikleri giderme İSG sorumları ve olayları tespit
edilir raporlanır ve soruşturulur duumlzeltici faaliyet gerccedilekleştirilir
Denetim goumlzden geccedilirme ve performans izleme İSG youmlnetimi iccedilin yapılan
duumlzenlemeler denetlenir goumlzden geccedilirilir ve gerekli goumlruumllduumlkccedile iyileştirilir Performans
oumllccediluumltleri belirlenir ve belirlenen bu goumlstergeler nazara alınarak İSG youmlnetimi devamlı izlenir
Dokuumlmantasyon İSG youmlnetimini geliştirmek uygulamak değerlendirmek ve goumlzden
geccedilirmek amacıyla oluşturulan yapılar yuumlruumltuumllen planlama faaliyetleri verilen sorumluluklar
belirlenen suumlreccedil ve proseduumlrler ayrılan kaynaklar ve gerccedilekleştirilen faaliyetler belgelere
doumlkuumlluumlr
7
İYİ UYGULAMALAR
Genel olarak bakıldığında Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemlerinin
uygulanması alanındaki iyi uygulamaları şu şekilde sıralayabiliriz
1 Uumllkeler standart bir İSG youmlnetim sistemini teşvik etmektedir Bu sistem ya OHSAS
18001 ya da ILO-ISG 2001rsquodir Bu sistemlerden herhangi biri iccedilin oumlzel bir tercih
belirtilmemektedir
2 Ulusal İSG kurumları aracılığıyla bu uumllkelerde hangi youmlnetim sistemi teşvik edilirse
edilsin (OHSAS 18001 veya ILO-ISG 2001) genellikle kabul goumlren bir sertifikalandırma suumlreci
ve sertifika soumlz konusudur Kurum ve kuruluşlar resmi sertifikayı İSG youmlnetim sistemini
kurmanın guumlccedilluuml bir avantajı olarak goumlrmektedir
3 İSG youmlnetim sisteminin uygulanması kanuni bir gerekliliktir
4 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasında kullanılacak araccedilların geliştirilmesinde ve
tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir İSG kuruluşu ya da ulusal bir kurum yer almaktadır
5 Paydaşlar İSG youmlnetim sistemi ile ilgili bilgi ve talimat vermek iccedilin yapılan tanıtım
kampanyalarında yer almaktadır Paydaşlarla yapılan bu işbirliği uumllkedeki İSG sistemine
katılıyor olmalarından kaynaklanmakta ya da ortak bir teşvik belgesinden dayanmaktadır
6 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasını desteklemek iccedilin en az iki araccedil
geliştirmiştir (1) bir kılavuz belge (2) tehlike saptama ve risk değerlendirme aracı
7 İSGrsquonin iyileştirilmesi iccedilin ulusal ya da sektoumlrel hedefler konmuştur
8 İSGrsquonin performans izlemesi iccedilin bir ccedilerccedileve vardır
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
5
Aşağıda Hollanda ve İspanyarsquoda uygulanan İSG youmlnetim sistemleri genel hatlarıyla
verilmiştir Buumltuumln İSG youmlnetim sistemleri belirli noktalarda birbiriyle oumlrtuumlşmekle birlikte
kapsam ve yaklaşım bakımından birbirlerinden ayrılırlar
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemleri sistematik yapı ve suumlreccedilleri takip
ederek İSG konusunun nasıl ele alınacağını vurgular Bu bağlamda mesele hangi tehlikelerin
ele alınması gerektiği veya hangi oumlzel kontrol oumlnlemlerinin uygulanması gerektiği değildir
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin nasıl yapılacağına ilişkin standart hale gelmiş bir
anlayış mevcuttur 6331 Sayılı İSG Kanunu ile uumllkemizde oluşturulmaya ccedilalışılan yapıda aynı
uygulamaları hedeflemektedir İşin oumlzuumlne dair unsurlar hakkında uluslararası bir mutabakat
mevcuttur
Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetiminin diğer işletme faaliyetleriyle buumltuumlnleştirilmesi
esas alınmaktadır
Youmlnetimin taahhuumlduuml
İSG politikası
İSG youmlnetiminin planlanması ve bu konuya kaynak ayrılması
Sorumlulukların belirlenmesi ve hesap verebilirlik mekanizması
Politika
Proseduumlrler ve dokuumlmantasyon
Risk youmlnetimi
Ccedilalışanların katılımı
İSG hakkında yetkinlik geliştirilmesi
Raporlama soruşturma ve eksikliklerin giderilmesi ile izleme
6
İSG performansının denetlenmesi ve goumlzden geccedilirilmesi
Bu unsurlar başarılı bir İSG youmlnetimi iccedilin doğrudan bir formuumll veya reccedilete niteliğinde
değildir Her bir unsurun hayata geccedilirilmesi ile ilgili ccedilok yaygın uygulamalar vardır
Hollanda ve İspanyarsquodaki İSG Uygulamalarında
Buumltuumlnleştirme İSG youmlnetimi işletmenin diğer youmlnetim sistemleriyle
buumltuumlnleştirilmiştir
Youmlnetimin taahhuumlduuml Uumlst duumlzey youmlneticiler İSG youmlnetimi konusunda taahhuumltte
bulunmuşlardır
Organizasyon planlama ve kaynak ayırma Planlar ccedilerccedilevesinde İSG hedefleri
stratejileri ve programları hazırlanır İSG konularına youmlnelik mali ve beşeri kaynaklar ayrılır
Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sorumluluklar belirlenir ve işletmedeki
organizasyon ccedilerccedilevesinde ccedilalışanlara dağıtılır hesap verebilirlik mekanizması kurulur
İSG konusunda uzmanlık İşletme iccedilinde İSG hakkında uzmanlık oluşturulur veya
dışarıdan İSG hizmetleri alınır
Politika ve Proseduumlrler Kilit oumlneme sahip İSG suumlreccedillerine youmlnelik oumlzel bazı tehlikeli
iş tuumlrleri iccedilin ilk yardım tedavi ve acil durumlara hazırlık konularında politika ve proseduumlrler
belirlenir
Risk youmlnetimi Tehlikeler sistematik olarak belirlenir riskler değerlendirilip kontrol
altına alınır ve alınan kontrol oumlnlemlerinin etkinliği izlenir
Katılım Ccedilalışanlar İSG ile ilgili faaliyetlere katılırlar
İSG talimatları ve eğitimi Youmlneticiler şefler ve ccedilalışanlar İSG eğitimi alır
İzleme bildirim soruşturma ve eksiklikleri giderme İSG sorumları ve olayları tespit
edilir raporlanır ve soruşturulur duumlzeltici faaliyet gerccedilekleştirilir
Denetim goumlzden geccedilirme ve performans izleme İSG youmlnetimi iccedilin yapılan
duumlzenlemeler denetlenir goumlzden geccedilirilir ve gerekli goumlruumllduumlkccedile iyileştirilir Performans
oumllccediluumltleri belirlenir ve belirlenen bu goumlstergeler nazara alınarak İSG youmlnetimi devamlı izlenir
Dokuumlmantasyon İSG youmlnetimini geliştirmek uygulamak değerlendirmek ve goumlzden
geccedilirmek amacıyla oluşturulan yapılar yuumlruumltuumllen planlama faaliyetleri verilen sorumluluklar
belirlenen suumlreccedil ve proseduumlrler ayrılan kaynaklar ve gerccedilekleştirilen faaliyetler belgelere
doumlkuumlluumlr
7
İYİ UYGULAMALAR
Genel olarak bakıldığında Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemlerinin
uygulanması alanındaki iyi uygulamaları şu şekilde sıralayabiliriz
1 Uumllkeler standart bir İSG youmlnetim sistemini teşvik etmektedir Bu sistem ya OHSAS
18001 ya da ILO-ISG 2001rsquodir Bu sistemlerden herhangi biri iccedilin oumlzel bir tercih
belirtilmemektedir
2 Ulusal İSG kurumları aracılığıyla bu uumllkelerde hangi youmlnetim sistemi teşvik edilirse
edilsin (OHSAS 18001 veya ILO-ISG 2001) genellikle kabul goumlren bir sertifikalandırma suumlreci
ve sertifika soumlz konusudur Kurum ve kuruluşlar resmi sertifikayı İSG youmlnetim sistemini
kurmanın guumlccedilluuml bir avantajı olarak goumlrmektedir
3 İSG youmlnetim sisteminin uygulanması kanuni bir gerekliliktir
4 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasında kullanılacak araccedilların geliştirilmesinde ve
tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir İSG kuruluşu ya da ulusal bir kurum yer almaktadır
5 Paydaşlar İSG youmlnetim sistemi ile ilgili bilgi ve talimat vermek iccedilin yapılan tanıtım
kampanyalarında yer almaktadır Paydaşlarla yapılan bu işbirliği uumllkedeki İSG sistemine
katılıyor olmalarından kaynaklanmakta ya da ortak bir teşvik belgesinden dayanmaktadır
6 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasını desteklemek iccedilin en az iki araccedil
geliştirmiştir (1) bir kılavuz belge (2) tehlike saptama ve risk değerlendirme aracı
7 İSGrsquonin iyileştirilmesi iccedilin ulusal ya da sektoumlrel hedefler konmuştur
8 İSGrsquonin performans izlemesi iccedilin bir ccedilerccedileve vardır
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
6
İSG performansının denetlenmesi ve goumlzden geccedilirilmesi
Bu unsurlar başarılı bir İSG youmlnetimi iccedilin doğrudan bir formuumll veya reccedilete niteliğinde
değildir Her bir unsurun hayata geccedilirilmesi ile ilgili ccedilok yaygın uygulamalar vardır
Hollanda ve İspanyarsquodaki İSG Uygulamalarında
Buumltuumlnleştirme İSG youmlnetimi işletmenin diğer youmlnetim sistemleriyle
buumltuumlnleştirilmiştir
Youmlnetimin taahhuumlduuml Uumlst duumlzey youmlneticiler İSG youmlnetimi konusunda taahhuumltte
bulunmuşlardır
Organizasyon planlama ve kaynak ayırma Planlar ccedilerccedilevesinde İSG hedefleri
stratejileri ve programları hazırlanır İSG konularına youmlnelik mali ve beşeri kaynaklar ayrılır
Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sorumluluklar belirlenir ve işletmedeki
organizasyon ccedilerccedilevesinde ccedilalışanlara dağıtılır hesap verebilirlik mekanizması kurulur
İSG konusunda uzmanlık İşletme iccedilinde İSG hakkında uzmanlık oluşturulur veya
dışarıdan İSG hizmetleri alınır
Politika ve Proseduumlrler Kilit oumlneme sahip İSG suumlreccedillerine youmlnelik oumlzel bazı tehlikeli
iş tuumlrleri iccedilin ilk yardım tedavi ve acil durumlara hazırlık konularında politika ve proseduumlrler
belirlenir
Risk youmlnetimi Tehlikeler sistematik olarak belirlenir riskler değerlendirilip kontrol
altına alınır ve alınan kontrol oumlnlemlerinin etkinliği izlenir
Katılım Ccedilalışanlar İSG ile ilgili faaliyetlere katılırlar
İSG talimatları ve eğitimi Youmlneticiler şefler ve ccedilalışanlar İSG eğitimi alır
İzleme bildirim soruşturma ve eksiklikleri giderme İSG sorumları ve olayları tespit
edilir raporlanır ve soruşturulur duumlzeltici faaliyet gerccedilekleştirilir
Denetim goumlzden geccedilirme ve performans izleme İSG youmlnetimi iccedilin yapılan
duumlzenlemeler denetlenir goumlzden geccedilirilir ve gerekli goumlruumllduumlkccedile iyileştirilir Performans
oumllccediluumltleri belirlenir ve belirlenen bu goumlstergeler nazara alınarak İSG youmlnetimi devamlı izlenir
Dokuumlmantasyon İSG youmlnetimini geliştirmek uygulamak değerlendirmek ve goumlzden
geccedilirmek amacıyla oluşturulan yapılar yuumlruumltuumllen planlama faaliyetleri verilen sorumluluklar
belirlenen suumlreccedil ve proseduumlrler ayrılan kaynaklar ve gerccedilekleştirilen faaliyetler belgelere
doumlkuumlluumlr
7
İYİ UYGULAMALAR
Genel olarak bakıldığında Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemlerinin
uygulanması alanındaki iyi uygulamaları şu şekilde sıralayabiliriz
1 Uumllkeler standart bir İSG youmlnetim sistemini teşvik etmektedir Bu sistem ya OHSAS
18001 ya da ILO-ISG 2001rsquodir Bu sistemlerden herhangi biri iccedilin oumlzel bir tercih
belirtilmemektedir
2 Ulusal İSG kurumları aracılığıyla bu uumllkelerde hangi youmlnetim sistemi teşvik edilirse
edilsin (OHSAS 18001 veya ILO-ISG 2001) genellikle kabul goumlren bir sertifikalandırma suumlreci
ve sertifika soumlz konusudur Kurum ve kuruluşlar resmi sertifikayı İSG youmlnetim sistemini
kurmanın guumlccedilluuml bir avantajı olarak goumlrmektedir
3 İSG youmlnetim sisteminin uygulanması kanuni bir gerekliliktir
4 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasında kullanılacak araccedilların geliştirilmesinde ve
tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir İSG kuruluşu ya da ulusal bir kurum yer almaktadır
5 Paydaşlar İSG youmlnetim sistemi ile ilgili bilgi ve talimat vermek iccedilin yapılan tanıtım
kampanyalarında yer almaktadır Paydaşlarla yapılan bu işbirliği uumllkedeki İSG sistemine
katılıyor olmalarından kaynaklanmakta ya da ortak bir teşvik belgesinden dayanmaktadır
6 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasını desteklemek iccedilin en az iki araccedil
geliştirmiştir (1) bir kılavuz belge (2) tehlike saptama ve risk değerlendirme aracı
7 İSGrsquonin iyileştirilmesi iccedilin ulusal ya da sektoumlrel hedefler konmuştur
8 İSGrsquonin performans izlemesi iccedilin bir ccedilerccedileve vardır
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
7
İYİ UYGULAMALAR
Genel olarak bakıldığında Hollanda ve İspanyarsquoda İSG youmlnetim sistemlerinin
uygulanması alanındaki iyi uygulamaları şu şekilde sıralayabiliriz
1 Uumllkeler standart bir İSG youmlnetim sistemini teşvik etmektedir Bu sistem ya OHSAS
18001 ya da ILO-ISG 2001rsquodir Bu sistemlerden herhangi biri iccedilin oumlzel bir tercih
belirtilmemektedir
2 Ulusal İSG kurumları aracılığıyla bu uumllkelerde hangi youmlnetim sistemi teşvik edilirse
edilsin (OHSAS 18001 veya ILO-ISG 2001) genellikle kabul goumlren bir sertifikalandırma suumlreci
ve sertifika soumlz konusudur Kurum ve kuruluşlar resmi sertifikayı İSG youmlnetim sistemini
kurmanın guumlccedilluuml bir avantajı olarak goumlrmektedir
3 İSG youmlnetim sisteminin uygulanması kanuni bir gerekliliktir
4 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasında kullanılacak araccedilların geliştirilmesinde ve
tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir İSG kuruluşu ya da ulusal bir kurum yer almaktadır
5 Paydaşlar İSG youmlnetim sistemi ile ilgili bilgi ve talimat vermek iccedilin yapılan tanıtım
kampanyalarında yer almaktadır Paydaşlarla yapılan bu işbirliği uumllkedeki İSG sistemine
katılıyor olmalarından kaynaklanmakta ya da ortak bir teşvik belgesinden dayanmaktadır
6 İSG youmlnetim sisteminin uygulanmasını desteklemek iccedilin en az iki araccedil
geliştirmiştir (1) bir kılavuz belge (2) tehlike saptama ve risk değerlendirme aracı
7 İSGrsquonin iyileştirilmesi iccedilin ulusal ya da sektoumlrel hedefler konmuştur
8 İSGrsquonin performans izlemesi iccedilin bir ccedilerccedileve vardır
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
8
GENEL AMACcedil
Guumlvenli okul ortamları ve İSG kuumlltuumlruumlnuuml oluşturmak
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
Muumlmkuumln olan en uumlst duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
Okul sağlık ve guumlvenlik politikasını oluşturmak ve uymak
İş sağlığı ve guumlvenliğinin eğitime entegre edilerek yaşam boyu oumlğrenmeyi hedeflemek
Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek kontrol altına almak ve bertaraf etmek
Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
Okul youmlnetimi politika ccedilerccedileve belgesini hazırlamak uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Tanım ve kısaltmalar
-CcedilSGB Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığını
-ISGGM İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuuml
-OSGK Okul Sağlık ve Guumlvenliği Kurulu
-ASGK Alan (Belirli bir amaca hizmet veren birim) Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu
-İSG İş Sağlığı ve Guumlvenliği
-İGU İş Guumlvenliği Uzmanı
-KKD Kişisel Koruyucu Donanım
-İşyeri Okul veya MEBrsquo na bağlı diğer kurumlar
-İşveren Okul veya Kurum muumlduumlruuml
-Birim Okul ve kurumlarda adlandırılmış veya adlandırılmamış buumltuumln mekanları ifade
eder
ABrsquonin Eğitim Alanındaki İş Sağlığı ve Guumlvenliği Stratejisi
Avrupa Birliği Ekonominin yeniden yapılandırılması ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra
iş sağlığı ve guumlvenliği konularına da değinen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi iccedilin bir temel
oluşturmaktadır Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı stratejinin planlanmasına
ilişkin tarafların bir araya geldiği ve İSG alanındaki eğilimlerin ortaya konduğu bir platform
oluşturmuştur
Konferansta ayrıca
- Yapılan işlerin 20rsquosinin o işi yapanlar iccedilin risk oluşturduğu İSG eylemlerinin kapsamının
daraltılması değil genişletilmesi gerektiği
- İSG alanında harekete geccedilirici en etkili araccedilların yasal zorunluluklar ve ccedilalışan temsilcilerinin
talebi
olduğu oumlnleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın
alternatifi olarak duumlşuumlnuumllmemesi gerektiği vurgulanmıştır
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
9
Ulusal İSG Stratejileri
- Risk değerlendirmesi ve tehlike konularında farkındalık
- Kazaların oumlnlenmesi
- İşyeri ve meslek hastalıklarının oumlnlenmesi
- İş guumlvenliği uzmanlarına verilecek ileri duumlzey iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimleri
- İş sağlığı ve guumlvenliği kuumlltuumlruumlnuumln guumlccedillendirilmesi
Stratejinin ana unsurları aşağıdaki gibidir
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunda mevzuatın uygulanmasının arttırılması
- İş sağlığı ve guumlvenliği konusunun eğitim sistemimize yerleştirilmesi (okullar uumlniversiteler
meslek
liseleri)
- Oumlnleyici servislere erişilebilirliğin kolaylaştırılması
- Kuumlccediluumlk işletmelere desteğin aydınlatıcı rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi
Stratejinin hedefleri aşağıdaki gibidir
- Avrupa birliği iccedilinde kazaların 25 oranında duumlşuumlruumllmesi
- Meslek hastalıklarının duumlşuumlruumllmesi
- İş Teftiş kurumunun donanımının guumlncellenmesi
- Genel politikalarla guumlvenlik kuumlltuumlruumlnuumln desteklenmesi
- İş sağlığı ve guumlvenliği alanında yeni ulusal stratejilerinin geliştirilmesi
Rehber başlıca sekiz boumlluumlmden oluşmaktadır Bunlar
1 İlgili Mevzuat
2 Okullar ve Kurumlarda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
3 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
4 İSG (İş Sağlığı ve Guumlvenliği) Form ve Belgeleri
5 Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
6 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
7 Uyarı İşaret ve Levhaları
8 İlk Yardım
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
10
BOumlLUumlM 1
İLGİLİ MEVZUAT -6331 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu
-4857 sayılı İŞKUR Kanunu
-1739 sayılı Millicirc Eğitim Temel Kanunu
-MEB Okul oumlncesi İlkoumlğretim ve Orta Oumlğretim Kurumları Youmlnetmeliği
-6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği kanunu ile bu Kanun kapsamındaki youmlnetmelik ve
tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
BOumlLUumlM 2
Okul ve Kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilalışmaları
Bu ccedilerccedileve belge ile okulların sağlık ve guumlvenliği sağlama ve devam ettirme konusunda
kararlı bir tutum benimsemeleri ve bu youmlnde her okulun kendi oumlzel şartlarına uygun temel sağlık
ve guumlvenlik hedeflerini belirlemesi amaccedillanmıştır
Politika ccedilerccedilevesi İş sağlığı ve Guumlvenliği faaliyetlerini belirlenen hedefler
doğrultusunda
gerccedilekleştirebilmek iccedilin okul iccedilerisinde ihtiyaccedil duyulacak yapılanmayı ve temel oumlğeleri tarif
etmektedir
İş Sağlığı Ve Guumlvenliğinin Eğitim İle Buumltuumlnleştirilmesi
Oumlzellikle bilgi ve tecruumlbelerin paylaşılması yoluyla İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime
entegre edilmesi konusunda AB stratejisini desteklemek uumlzere Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Ajansı 2002rsquoden bu yana ccedileşitli faaliyetler yuumlruumltmuumlştuumlr
Bu faaliyetlerden birisi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Genel Muumlduumlrluumlğuumlnuumln de iccedilerisinde yer aldığı ENETOSH Avrupa İş Sağlığı ve Guumlvenliği
Eğitim Oumlğretim Bilgi Ağı projesidir İş Sağlığı ve Guumlvenliğinin eğitime aktarılması yaşam boyu
oumlğrenmeyi hedeflemelidir Yaşam boyu oumlğrenme ile kastedilen okul oumlncesi doumlnemden
başlayarak emeklilik doumlnemini de kapsayacak tuumlm suumlreci iccediline alır Ccedilocuklar ve genccedillere
tehlike ve riskleri oumlnleme eğitimleri verilirken sağlık ve guumlvenlikle ilgili tavır ve davranışlar
oumlğretilir Okullarda ve
diğer eğitim oumlğretim kurumlarında sağlık ve guumlvenlik kuumlltuumlruuml geliştirilir İş Sağlığı ve
Guumlvenliğinin eğitimle buumltuumlnleştirilmesi oumlzguumln politikalar uumlretilen bir alan olan iş sağlığı ve
guumlvenliği ile yine oumlzguumln politikalar uumlretilen bir başka alan olan eğitimin bağdaştırılması dolayısı
ile iki farklı sistem ve duumlşuumlnce mekanizması arasında iletişim kurulması ve harekete geccedililmesi
ile gerccedilekleşir
Tuumlrkiyersquode Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında
yukarıda soumlzuuml edilen AB stratejisiyle uyumlu olarak bu kapsamda ccedilalışmalar başlatılmıştır
Mesleki ve Teknik Oumlğretim KurumlarıOkulları iccedilin oluşturulan rehber de bu ccedilalışmaların bir
uumlruumlnuumlduumlr
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
11
Eğitim Sektoumlruumlnde Sağlık Ve Guumlvenlik Goumlstergeleri
Eğitim sektoumlruumlnuumln iş sağlığı ve guumlvenliği accedilısından mevcut durumunu goumlsteren bir kayıt
sistemi veya herhangi bir belge bulunmamaktadır Oysa ki bu alanda verileri derlemek
ihtiyaccedilları belirlemek ve yapılan tespitler doğrultusunda gerekli politikaları oluşturmak iccedilin
istatistiksel goumlstergelere ihtiyaccedil bulunmaktadır
Rehber okullarda iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarının yuumlruumltuumllmesi sırasında ihtiyaccedil
duyulacak belgeleri sunarak okullar bazında sağlık ve guumlvenlikle ilgili bir kayıt sisteminin alt
yapısını oluşturmanın yolunu accedilarken aynı zamanda youmlnetim sisteminin gereklerinden birini
yerine getirmeye olanak tanımaktadır Ancak ilgili alanlarla alakalı mevzuat ccedilalışmalarının
devam ettiğini de belirtmek gerekir
İş Sağlığı ve Guumlvenliği konusunda ve iş riskini tanımlamada ve
değerlendirmede yasal dayanak nedir
Ccedilalışma şartları ve ccedilalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları duumlzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kanunu ile bu Kanunlar kapsamındaki
youmlnetmelik ve tuumlzuumlkler yasal dayanağı teşkil eder
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlama konusunda yuumlkuumlmluumlluumlkler nedir ve kimdedir
ldquoİşverenler ccedilalışanların işle ilgili sağlık ve guumlvenliğini sağlamakla yuumlkuumlmluuml olup bu
ccedilerccedilevede işyerlerinde iş sağlığı ve guumlvenliğinin sağlanması iccedilin gerekli her tuumlrluuml oumlnlemi almak
araccedil ve gereccedilleri noksansız bulundurmak işccedililer de iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda alınan
her tuumlrluuml oumlnleme uymakla yuumlkuumlmluumlduumlrler
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve guumlvenliği oumlnlemlerine uyulup uyulmadığını
denetlemek alınması gerekli tedbirler yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve guumlvenliği eğitimini vermek zorundadırlar Yapılacak eğitimin usul ve
esasları
Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Bakanlığırsquonca ccedilıkarılacak youmlnetmelikle duumlzenlenirrdquo
denmektedir
Okullarda bu sorumluluk MEB adına okul idaresi ve oumlğretmenlerdedir
Risk değerlendirmesinin amaccedil ve gerekleri
Risk değerlendirmesi ccedilalışma ortamında var olan tehlike ve riskleri tanımlamak ve
gerekli olan oumlnleyici ve koruyucu tedbirleri geliştirmek iccedilin yapılan bir dizi ccedilalışmalardır Risk
değerlendirmesi hem muhtemel risklerin tanımlanması hem de bu risklerin ortadan kaldırılması
veya en aza indirgenmesi iccedilin tedbirlerin alınması belgelenmesi ve seccedililen tedbirlerin goumlzden
geccedilirilmesini kapsar Risk değerlendirmesi uygun oumlnleyici tedbirlerin seccedililmesi ve
uygulanmasında da faydalı olur
Bu rehber iccedileriğinde verilen oumlrnek risk değerlendirmeleri ccedilalışma koşullarını
değerlendirme konusunda bağımsız uygulamalar geliştirilmesi iccedilin bir model niteliğindedir
Risk değerlendirmesini yapmak uumlzere pek ccedilok metot bulunmaktadır
Rehberin ilgili boumlluumlmuumlnde verilen oumlrneklerde bu metotlardan birisi olan matris youmlntemi
ile risk değerlendirmesi yapılmıştır Risk değerlendirmesinde kullanılan en basit ve yaygın
youmlntem kontrol listeleridir Okul ve kurumlarımızın tuumlmuumlne hitap edebilecek şekilde
oluşturulmaya ccedilalışılan iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listeleri uumlccediluumlncuuml boumlluumlmde verilmektedir
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
12
Verilen oumlrnekler ve iş sağlığı ve guumlvenliği kontrol listelerini bir dizi talimatlar olarak
değerlendirmek yerine bunlar yardımcı kaynak olarak goumlruumllmelidir Bu itibarla her okul bu
kontrol listelerine dayanarak kendi iccedilerisindeki riskleri analiz edebilir Ancak verilen kontrol
listelerinin okula oumlzel risk oumlğelerini tam olarak kapsamadığı konular varsa gerektiğinde kontrol
listeleri amaca uygun şekilde sorular ilave edilerek genişletilip kullanılabilir
Unutulmamalıdır ki idareciler oumlğretmenler diğer ccedilalışanlar ve oumlğrencilerin her birinin
okul iccedilindeki sağlık ve guumlvenliği sağlamak youmlnuumlnde ayrı goumlrev ve sorumlulukları vardır Amaccedil
bu goumlrev ve sorumlulukların gereği olarak beklenmeyen ve istenmeyen kaza ve olayları
oumlnlemeye yetecek oumllccediluumlde tedbirlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek ve hangi konularda
iyileştirmeler gerekiyorsa gerekli işlem ve tedbirleri buna goumlre uygulamaya koymaktır
İş riskleri ne zaman tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir
1 Yeni bir iş yapılacaksa veya hiccedil risk değerlendirmesi yapılmamışsa işin yapılacağı
yerde
2 Kullanılan teknoloji duumlzeyinde değişiklik olduğu zaman
3 Mevzuat değişikliği olmuşsa veya yeni bir mevzuat yuumlruumlrluumlğe girmişse
4 Kullanılan ekipmanla ilgili bir değişim soumlz konusu ise
5 Yeni bir teknik kullanılacaksa
6 Kullanılan cihazların veya tesislerinalanlarınbinaların kullanım amacı değişmişse
7 Yeni bir makina ve uumlretim aleti alınmışsa
8 Yeni bir madde kullanılacaksa
9 İş organizasyonunda veya iş akışında oumlnemli değişikliklerin olması durumunda
10 Kazalar kazaya ramak kalmalar işe bağlı sağlık sorunları ortaya ccedilıktıktan hemen
sonra ve ccedilalışma şartlarını faaliyetleri etkileyen durumlar ortaya ccedilıkmışsa ve periyodik olarak
risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Okulda iş riskleri kim tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmeli
Okul ve kurumlarımızda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesinde tanımlanan
kurullar tarafından tanımlanmalı ve değerlendirilmelidir Bunun yanında iş riskleri ve oumlnleme
tedbirleri konusunda oumlğrenciler de eğitilmeli risk duyarlılıkları artırılmalı ve guumlvenli
davranışlar teşvik edilmelidir
Okul ortamının ve ccedilalışma koşullarının İş Sağlığı ve Guumlvenliği accedilısından
değerlendirilmesi
(1) Okul idaresi ve oumlğretmenler gerek oumlğrencilerin yaptıkları işten dolayı karşı karşıya
kaldıkları tehlikeleri gerekse okul ortamında bulunan tehlike unsurlarını değerlendirerek hangi
sağlık ve guumlvenlik tedbirlerine ihtiyaccedil olduğunu tespit etmelidirler
(2) Okul idaresi ve oumlğretmenler bu değerlendirmeyi işin tabiatına ve okul koşullarına
bakarak yapmalıdırlar
Tehlike kaynağı oluşturabilecek unsurlar aşağıda belirtilmiştir
(i) Genel kullanım alanlarına ve okulun fiziksel yapılarına ilişkin olarak
1 Standartların goumlzetilmediği tesisat yapı malzeme ve ekipmanlar
2 Genel olarak kullanım alanlarının uygun planlanmaması
3 Yetkisiz kullanımlar veya yetkisiz yapılan işler
(ii) Ccedilalışma ortamlarına ilişkin olarak
1 Ccedilalışma tezgahı ve tezgahta yapılacak işe uygun olmayan tasarım ve teccedilhizat
2 Fiziksel kimyasal ve biyolojik etkiler
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
13
3 Ccedilalışılan malzeme makine ekipman tesis ve bunların aktarılmasıtaşınması
accedilısından tasarım iş araccedilları seccedilimi tuumlm bu araccedilların doğru kullanılmaması ve bakımonarım
yetersizliği
4 İş ve uumlretim prosesleri tasarımı iş akışı ve ccedilalışma saatleri ve bunların topluca etkisi
5 Talimatların işaretlerin ve eğitimlerin yetersiz kalması veveya kişisel koruyucuların
eksik olması
İSG Form ve Belgeleri
İş Sağlığı ve Guumlvenliği ccedilalışmalarının ccedileşitli aşamalarında ihtiyaccedil duyulabilecek ccedileşitli
belgeler yapılan ccedilalışmalarla ilgili kayıtlarınızı tutmak iş sağlığı ve guumlvenliği alanında
yapılanları ve eksiklikleri kontrol etmek boumlylece İSG konusunda okulun kendi durumunu ve
kaydettiği aşamaları izlemeye olanak tanımak uumlzere oluşturulmalıdır
Kim konu hakkında bilgi verip youmlnlendirebilir ve kontrol mekanizması kimdir
Rehber iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmalarını yuumlruumltmek iccedilin ihtiyaccedil duyulabilecek temel
bilgi ve belgeleri sunmak uumlzere tasarlanmıştır Ayrıca İş Sağlığı ve Guumlvenliği Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln elektronik sayfasından (wwwisggmgovtr ) iş sağlığı ve guumlvenliği konusunda
ccedileşitli bilgi ve belgelere ulaşılması muumlmkuumlnduumlr
Okullarda oluşturulacak sağlık ve guumlvenlik kurulları kurumumuz buumlnyesinde
oluşturulan İSG Birimi ile koordineli ccedilalışmalar yapacaktır Gerekli form ve dokuumlmanlar risk
analizleri acil durum eylem plan oumlrnekleri kurum elektronik sayfasından paylaşılacaktır
İDARECİLERİN İSG KAPSAMINDA YAPACAKLARI CcedilALIŞMALAR
1-Ccedilalışan temsilcisi seccedilimi
2-Risk değerlendirme ekibi kurulması
3-Acil durum ekibi oluşturulması
4-İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kurulu oluşturulması
5-İş Sağlığı ve Guumlvenliği onaylı defterin tutulması
6-Organizasyon yapısının oluşturulması
7-Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
8-Ccedilalışan personelin genel sağlık muayenesinden geccedilirilmesi
9-Makine talimatlarının hazırlanması
10-Makine operasyon noktaları ve koruyucularının goumlzden geccedilirilmesi
11-Makine yerleşimlerinin goumlzden geccedilirilmesi
12-Kişisel Koruyucu Donanımların belirlenmesi
13-İş Sağlığı ve Guumlvenliği uyum levhalarının belirlenmesi
14-İş Sağlığı ve Guumlvenliği afişleri belirlenmesi
15-İş Sağlığı ve Guumlvenliği talimatlarının oluşturulması
16-Etiketleme ve işaretleme yapılması
17-Acil toplanma yerleri ve youmlnlendirme işaretlerinin belirlenmesi
18-Disiplin Kurulu oluşturulması
19-Yangın sistemlerinin kontrol edilmesi
20-Operatoumlr belgelerinin kontrol edilmesi
21-Alarm ve tahliye tatbikatlarının yapılması
22-Kullanılan tehlikeli kimyasalların analizi ve MSDS(Kimyasal Madde Guumlvenlik Veri
Karnesi)rsquolerin hazırlanması
23-Dış alan ve ccedilevre duumlzenlemelerinin incelenmesi
24-Tehlikeli ve tehlikesiz atık alanlarının oluşturulması
25-Basınccedillı tuumlp alanlarının belirlenmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
14
26-Trafik işaret ve youmln levhalarının asılması
27-Duyuru ve iletişim panolarının aktif kullanılması
28-Ccedilalışma alanlarının duvar ve zeminlerinin kontrol edilmesi
Periyodik olarak
1OSGK Aylık toplantılarını yapmış mı
2 OSGK Yıllık toplantılarını yapmış mı
3 Mevcut eğitim oumlğretim yılı kaza kayıt sistemi incelenmiş mi
4 Bir sonraki oumlğretim yılı oumlğrencilerin kullanacakları KKD ler belirlenmiş mi
5 Okulun fiziksel yapısı iş guumlvenliği accedilısından goumlzden geccedilirilmiş mi
6 Okula yeni gelen oumlğretmenlerine İş Sağlığı ve Guumlvenliği eğitimi verilmiş mi
7 Her eğitim oumlğretim yılı sonunda oumlğretmenler istatistiksel analiz yaparak OSGK ya verdi mi
8 OSGK sağlık ve guumlvenlik ile ilgili eğitim ve seminer duumlzenledi mi
9 Okul satın alma komisyonlarında OSGK uumlyesi goumlrevli mi
10 Sağlık ve guumlvenlik ile ilgili Resim ve afişlerden istifade edildi mi
11 Acil ccedilıkışlar belirlendi mi
12 İlk yardım personelinin ismi panolara asıldı mı
13 Oumlğrencilere ve oumlğretmenlere ait kan grubu listesi var mı
14 İş kıyafetleri ve baretlerde kan grupları yazılmış mı
15 E-okul da kan grupları sınıf oumlğretmenleri tarafından işlenmiş mi
16 Okul saatleri dışında okulun kullanımının nasıl olacağı belirlenmiş mi
17 Bina iccedili ve dışı elektrik su ve gaz işleri takip ediliyor mu
18 Okulda kullanılan alet ve teccedilhizat TSE Standardına uygun mu
19 OSGK gerekli testleri yaptırmış mı
20 Buumlro ccedilalışmaları meslek hastalığı accedilısından bilgilendirilmiş mi
21 Merdivenler kontrol ediliyor mu
22 Okul iccedilinde bulunan yuumlkleniciler OSGK ile koordineli ccedilalışıyor mu
Sorularına da suumlrekli cevap aranmalı
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika Ccedilerccedilevesi
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
Acil Ccedilıkışları
Kazalar
İlkyardım
Okul saatleri dışında okulun kullanımı
Bina hizmetleri
Sağlık ve guumlvenlik kontrolleri
Raporlama
Goumlzetim
Laboratuvar ve atoumllyeler
Ziyaretccedililer
Eğitim
Risk değerlendirmesi
Alet ve teccedilhizatın guumlvenli kullanımı
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Topraklama
Okulun kendi imalatı
Kullanıcı kontrolleri
Oumllccediluumlm ve testler
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
15
Buumlro ccedilalışmaları
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Yuumlklerin Taşınması
Merdivenler
Tehlikeli maddeler ve kimyasallar
Boumlluumlm iccedilinde tehlikeli maddelerin organizasyonu
Taşıma
Basınccedillı sistemler
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Elektrik
Kaynak ve Lehim İşleri
Teknik geziler ve Stajlar
Yuumlkleniciler
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Aydınlatma
Ortam Sıcaklığı
Havalandırma
Yerleşim Planı
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yangın talimatları
Oumlzuumlrluumller
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
Sağlık ve Guumlvenlik İfadesi
Bu belgenin oluşturulmasında amaccedil okulun bir sağlık ve guumlvenlik politikası
benimsemesini ve bu politikayla paralel olarak da ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişiler iccedilin
sağlıklı ve guumlvenli bir ortam sağlamaktır Sağlık ve guumlvenlik kurulu ve okul sağlık ve guumlvenlik
yapılanması tehlike ve risk analizi risk değerlendirmesi kişisel koruyucu donanım (KKD)
okul guumlvenlik talimatları makine teccedilhizat kullanımı bunlara ait kontroller ile sağlık ve guumlvenlik
eğitimleri bu politikanın bileşenleridir
Bu genel amaca ulaşmak iccedilin alt hedefler
1048766 Asgari duumlzeyde (yasal şartları sağlamak) mevzuata uymak
1048766 Okul sağlık ve guumlvenlik politikasına uymak
1048766 Tehlikeleri belirleyip riskleri değerlendirmek ve kontrol altına almak
1048766 Ccedilalışanlar oumlğrenciler ve diğer kişilerin bu riskler hakkında yeterince
bilgilendirilmelerini sağlamak gerektiğinde talimatlar hazırlamak eğitimlerle desteklemek ve
goumlzetim gereken yerde bunu sağlamak
1048766 Sağlık ve guumlvenlikle ilgili konuların ortaya konulup goumlruumlşuumllmesini sağlayacak iyi bir
iletişim bağlantısı temin etmek
1048766 Okulun sağlık ve guumlvenlikle ilgili duumlzenlemelerinin etkinliğini izlemek ve goumlzden
geccedilirmek gerektiği yerlerde iyileştirmeler ve duumlzeltmeler yapmak
1048766 Okul youmlnetimi bu politika ccedilerccedileve belgesinin uygulanması sırasında bireylerle
sağlıklı ve guumlvenli bir ccedilalışma ortamı oluşturma konusunda işbirliği yapmak ve politikanın
getirdiği kural ve gereklere goumlre hareket etmektir
Sağlık ve Guumlvenliğin Youmlnetimi
1-Okul Duumlzeyinde Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (OSGK)
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
16
Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerinin yuumlruumltuumllmesinden okul muumlduumlruuml sorumludur Okul
buumlnyesinde oluşturulan sağlık ve guumlvenlik kurulu ilgili muumlduumlr yardımcısı alan ve dal şefleri
ile okul oumlğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanı olmak uumlzere asgari beş uumlyeden oluşur
Kurul ccedilalışmalarını okuldaki diğer sosyal kuluumlplerle (Sağlık Kuluumlbuuml vb) koordineli şekilde
yuumlruumltuumlr
Bu kurulun goumlrevleri
- Okul duumlzeyinde sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini koordine etmek
- Alan sağlık ve guumlvenlik kurulları tarafından bildirilen eksikliklerin giderilmesini
sağlamak
- Okul buumlnyesinde acil durum tedbirlerini almak
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili eğitim ve seminerler duumlzenlemek
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili bilgi resim afiş yarışmaları duumlzenlemek
- Okullardaki satın alma ve muayene komisyonunda goumlrev almak
- Teknik mevzuatına uygun sağlık guumlvenlik ve kalite standartları goumlz oumlnuumlnde
bulundurularak malzeme ve teccedilhizatın alınmasını sağlamaktır
Bu kurulun faaliyetlerini denetlemek uumlzere her eğitim ve oumlğretim yılı başında
oumlğretmenler kurul toplantısında bir veya uumlccedil kişiden oluşan denetleme uumlyeleri seccedililir
Denetici uumlyeler her eğitim oumlğretim doumlnemi sonunda İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme
Kontrol Listesini kullanarak denetimlerini yaparlar ve OSGKrsquoya teslim ederler
2-Okul Alanları Duumlzeyinde Alan Sağlık ve Guumlvenlik Kurulu (ASGK)
Alan sayısı uumlccedilten fazla ise her alan kendi buumlnyesinde sağlık ve guumlvenlik kurulu
oluşturacaktır Alan sayısı belirtilen sayıdan az ise ASGKrsquonın goumlrevlerini OSGK
uumlstlenir
ASGK uumlyeleri alan dal şefleri seccedililecek oumlğretmen ve oumlğrencilerden oluşacaktır ASGK
uumlye sayısı uumlccedilten az olamaz
Bu kurulun goumlrevleri
- Sağlık ve guumlvenlikle ilgili incelemeleri yapmak
- Goumlruumllen eksiklikleri Okul Sağlık ve Guumlvenlik Kuruluna bildirmek
- Bireysel guumlvenlik konularında oumlğrenci ve oumlğretmenlere yardımcı olmak ve
tavsiyelerde bulunmak
- Sağlık ve guumlvenlik davranışının benimsenmesini teşvik etmek
- Sağlık ve guumlvenlik faaliyetlerini yuumlruumltmektir
Acil Ccedilıkışları
Okul buumlnyesinde acil durumlarda yapılması gerekenler ve kişi sayılarına uygun ccedilıkış
noktaları ile youmln levhalarının mevcut durumları OSGK tarafından incelenerek tespit edilen
eksikliklerin sivil savunma kuluumlbuuml ile birlikte giderilmesini sağlar
Kazalar
Kazalar ve ramak kalmalar rehber iccedilindeki F05 formu doldurularak sağlık ve guumlvenlik
kuruluna bildirilir Kazalar ve olaylar her zaman sağlık ve guumlvenlik kurulu uumlyeleri tarafından
araştırılır ve OSGK gerekmesi halinde youmlnetmelik gereği MEBrsquoi bilgilendirir Okul dışı
ccedilalışmalardaki kazaların raporlanması ilgili alan şefinin goumlrevidir
İlk Yardım
Acil bir durumda ilk başvurulacak kişiler ilk yardım sertifikasına sahip kişilerdir ve bu
kişiler goumlnuumllluumlluumlk esasıyla OSGK uumlyesidir İlk yardım personelinin isimleri ulaşılabilecek
telefon numaraları tuumlm Sağlık ve guumlvenlik duyuru panolarına asılır ve okul idaresi ile OSGK
uumlyelerinde bulunur
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
17
Okulun tuumlm personeline ait kan grupları listesi okul idaresinde ve OSGKrsquoda bulunur
Oumlğrencilerin atoumllye ve laboratuvarlarda kullandıkları iş kıyafetleri ve baretlerinde kan grupları
yer almalı ve okul bilgi youmlnetim sistemine (e-okul) okulun tuumlm oumlğrencilerinin kan grupları sınıf
oumlğretmenleri tarafından işlenmelidir
Okul Mesai Saatleri Dışında Okulun Kullanımı
Okul sağlık ve guumlvenlik kurulu tarafından hangi durumlarda koşullarda suumlrelerde ve
hangi boumlluumlmlere giriş yapılabileceği tam guumln tam yıl uygulama youmlnergesi ccedilerccedilevesinde okul
sağlık ve guumlvenlik ccedilerccedileve belgesi ile uyumlu talimatlarla belirlenir ve izin belgeleri ile giriş
ccedilıkışlar duumlzenlenir
Okul mesai saatleri dışında personel ve oumlğrenci girişi okul sağlık ve guumlvenlik kurulu ile
ilgili alan sağlık ve guumlvenlik kurulunun iznine tabidir Okul mesai dışı kayıt defterinde okulun
tuumlm boumlluumlmlerine giriş ccedilıkışlara ait bilgiler kayıt edilir Mesai dışı ccedilalışma yapacak kişiler
mevcut yangın ve guumlvenlik talimatlarını bilmek ve uymak zorundadır
Okul mesai dışı kayıt defteri okul muumlduumlruuml tarafından belirlenecek idareci
sorumluluğunda olacaktır Bina hizmetleri de aynı kayıt defterinde tutulur
Bina Hizmetleri
Bina iccedilindeki gaz su elektrik tesisatının bakımı ve onarımı gibi ccedileşitli hizmetler
yalnızca yetkili kişiler tarafından OSGK talimatları doğrultusunda sağlanmalıdır Okul iccedilindeki
yetkisiz kişilerin bu işlere muumldahale etmesi oumlnlenmelidir
Sağlık ve Guumlvenlik Kontrolleri
ldquoSağlık ve Guumlvenlik Kontroluuml rsquonuumln amacı sağlık ve guumlvenlik konusuna ilginizi ccedilekerek
bu sorumluluğu okulunuzun teknik ve profesyonel accedilıdan youmlnetimine de paralel olarak etkin ve
rasyonel bir biccedilimde yerine getirmenize yardımcı olmaktır
Okulda her yıl iki kez emniyet amaccedillı genel kontroller yapılarak F11 formu doldurulur
Kontroller OSGK ve ASGK tarafından altı aydan az sıklıkta olmamak uumlzere
yapılmalıdır Bu kurullar ihtiyaccedil hissettikleri durumlarda ilgili kişi ve kuruluşlardan yardım
talep edebilirler
Raporlama
ASGK tarafından yazılan raporlar ve formlar OSGKrsquo na ve okul muumlduumlruumlne iletir
Gerekli goumlruumllecek duumlzeltici faaliyetler okul muumlduumlruuml ve OSGK tarafından ilgili sorumlulara
bildirilerek yapılması sağlanır Bu faaliyetlerde ortaya ccedilıkacak ihtiyaccedillar okul muumlduumlruuml
tarafından temin edilir
Tutulan kaza kayıt raporları oluşan kazaların nedenleri ile beraber her eğitim oumlğretim
yılı başında alan zuumlmresi yapılırken guumlndem maddesi olarak eklenmelidir Tekrar eden
kazaların oumlnlenmesi iccedilin ilgili birim oumlğretmeni guumlvenlik oumlnlemini almalıdır Kaza kayıt formları
iş guumlvenliği sorumlusu oumlğrenci ya da yardımcısı tarafından kaza olduğu anda kayıt altına
alınmalıdır F5 formu (Kaza Bildirim Formu) rehber iccedilerisinde sunulmuştur
OSGK (varsa ASGK uumlyeleri) her ay iş guumlvenliği toplantısı yapmalıdır Bu toplantıyı
tutanak altına alarak OSGKrsquoya sunmalıdır F11 Formu rehber iccedilerisinde sunulmuştur ACİL
OumlNLEM gerektiren guumlvenlik tehlikeleri iccedilin rapor yazmayı beklemeden DERHAL harekete
geccedililmelidir
Goumlzetim
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
18
Bu ccedilerccedileve belgesi ve okul politikası gereğince bireyler tuumlm zamanlarda guumlvenli
davranmalı ve işlerini guumlvenlik talimatları doğrultusunda yapmalıdırlar Yapılan tuumlm faaliyetler
alan dal şefleri ve laboratuar sorumlularının goumlzetiminde gerccedilekleştirilmelidir
Laboratuar ve Atoumllyeler
Laboratuar ve atoumllyeler her zaman denetlenmelidir Gerektiğinde goumlzetmenlere eğitim
verilmelidir Herhangi bir işe başlamadan oumlnce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
Goumlzetmenlerden oumlğrencilerinin ccedilalışmalarını izlemeleri ve goumlzle genel guumlvenlik muayenesi
yapmaları beklenir Eğitim verilen tuumlm laboratuar ve atoumllyelerde elektrikli aletlerden olabilecek
kaccedilakların oumlnlenmesine youmlnelik tedbirler kontrol edilmeli ve eğer yoksa aşırı akım roumllesi ile
topraklama hattı tesis edilmelidir Elektrikli cihazları ve guumlccedil deneyleri ile bağlantılı elektrik
hattı ccedilalıştırmaya başlamadan oumlnce goumlzetmen tarafından kontrol edilmelidir Laboratuar ve
atoumllye sorumluları ekipmanın ve tesisin guumlvenli ccedilalışmasından sorumludur Her eğitim oumlğretim
yılı başında atoumllye ve laboratuarlar denetlenmelidir
Ziyaretccedililer
Ziyaretccedililer laboratuar ve atoumllyeleri yalnızca goumlzetmen eşliğinde ziyaret edebilirler
Okul iccedilerisinde ziyaretccedililer iccedilin bir alan tahsis edilmeli ve tuumlm ziyaretccedililerin kayıtları
tutulmalıdır
Eğitim
Personel ve oumlğrencilere youmlnelik iş sağlığı ve guumlvenliği risklerine karşı koruyucu oumlnlem
olarak ihtiyaccedil duyulan eğitimler ASGK tarafından tespit edilip OSGKrsquoya bildirilir OSGK
belirlenen eğitim ihtiyacını kurum iccedili veya gerekirse ilgili kurumla işbirliğine girerek
karşılanmasını sağlar Eğitimin yeterli gelmemesi durumunda ihtiyaccedil ve eksiklikler tespit
edilerek yeniden bir eğitim programlanabilir veya periyodik olarak duumlzenlenebilir
Eğitim alanlar ve eğitim alanların hangi konuda eğitim aldıkları OSGK tarafından kayıt
altına alınır Okula yeni gelen oumlğretmenpersonel olduğunda OSGK veya ASGK tarafından
okulda yuumlruumltuumllen iş sağlığı ve guumlvenliği ccedilalışmaları hakkında eğitim verilmelidir
Risk Değerlendirmesi
Okulda sağlık ve guumlvenlik youmlnetiminin en temel unsuru risk değerlendirmesidir Risk
değerlendirmesinin amacı okuldaki tehlikelerin belirlenmesi risklerin değerlendirilmesi ve
gerekli koruyucu ve oumlnleyici tedbirlerin alınmasıdır
Sağlıkla ilgili riskler değerlendirilmeli ve bunlarla ilgili koruyucu ve oumlnleyici tedbirler
de alınmalıdır
Alet ve Teccedilhizatın Guumlvenli Kullanımı
Atoumllye ve laboratuarlarda kullanılan alet ve teccedilhizatların uumlretici firmanın kullanım
talimatı ve tasarım amacına uygun biccedilimde kullanılmalıdır İlgili formlar rehber iccedilerisinde
sunulmaktadır
Alet ve teccedilhizatları kullanmadan oumlnce tanıtımı ve eğitimi verilmelidir İhtiyaccedil olan
durumlarda makine ile ilgili koruyucular ve kişisel koruyucular temin edilmeli ve
kullanılmalıdır
Oumlğrenciler ASGK tarafından belirlenen atoumllye ve laboratuarlarda ccedilalışma kurallarına
uyarak sorumlu oumlğretmen goumlzetiminde işlerini yapmalıdırlar
Alet ve teccedilhizatın bakımı
Okul atoumllye ve laboratuarlarında bulunan alet ve teccedilhizatın periyodik bakımları ASGK
tarafından yapılmalı ya da yaptırılmalı ve kayıtları tutulmalıdır F11 Formu rehber iccedilinde
sunulmuştur
Bu bakımlarda kullanılan malzemeler TSE normuna uygun olmalıdır
Topraklama
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
19
Okulun genelinde bulunan tuumlm alet ve teccedilhizatların ilgili standart ve youmlnetmeliklere goumlre
topraklama sistemi yapılmalıdır
Okulun kendi imalatı
Okulda okulun atoumllye ve laboratuvarında kullanılmak uumlzere imal edilen alet veya
teccedilhizat TSE standartlarına ve iş sağlığı ve guumlvenliği mevzuatına uygun olmalıdır
Ccedilalışma ortamının goumlzetimi
Ccedilalışmaya başlanmadan oumlnce ve bittikten sonra ccedilalışma ortamının makine ve teccedilhizatın
kontrolleri grup oumlğretmeni tarafından yapılmalıdır İş guumlvenliğini olumsuz youmlnde etkileyen
unsurlar belirlenip hemen muumldahale edilmelidir
Oumllccediluumlm ve testler
OSGK tuumlm okulu kapsayacak şekilde yılda bir kere veya gerekli goumlruumllen zamanlarda
(gaz toz guumlruumlltuuml aydınlatma termal konfor vb) oumllccediluumlm ve testlerin yapılmasını sağlamalıdır
varsa eksiklikleri gidermelidir
Buumlro Ccedilalışmaları
Kişilerin buumlro ccedilalışmaları sırasında oluşabilecek sağlık sorunları ve meslek hastalığına
yakalanma riskini oumlnlemek iccedilin ccedilalışma ortamı uygun aydınlatma iklimlendirme ve ergonomik
unsurlar dikkate alınarak oluşturulmalı veya duumlzenlenmelidir
Lazerler Mikrodalga ve X-Ray ışınlı Cihazlar
Okullarda kullanılan zararlı ışın yuumlksek frekans ve radyasyon yayan buumlro atoumllye ve
laboratuar cihazları ile ilgili olarak
- Cihazların doğru kullanımı iccedilin kullanım talimatları goumlruumlnuumlr bir yerde
bulundurulmalıdır
- Cihazlar yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır
- Cihazlar ilgili mevzuat ve standartlar ccedilerccedilevesinde kullanılmalıdır
Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
Mevcut risklere karşı atoumllye ve laboratuarlarda oumlğretmen oumlğrenciler ve diğer
ccedilalışanların kişisel koruyucu donanımları kullanmaları sağlanmalıdır İşe uygun kişisel
koruyucu donanım seccedilimi yapılmalı ve CE işareti taşıyor olmasına dikkat edilmelidir
Yuumlklerin Taşınması
Yuumlklerin taşınmasının ne şekilde yapılacağı OSGK tarafından yapılan risk
değerlendirmesi ile belirlenir Yuumlk taşıma ile ilgili gerekli talimat ve eğitimler OSGK tarafından
belirtilen şekilde sağlanmalıdır Elle taşımada taşınacak yuumlkuumln oumlzellikleri fiziksel guumlccedil
gereksinimi ccedilalışma ortamının oumlzellikleri işin gerekleri ve bireysel risk faktoumlrleri goumlz oumlnuumlnde
bulundurulmalıdır Ağır yuumlklerin taşınmasında kullanılan alet ve makinelerin periyodik bakımı
ve kullanımı talimatlara uygun olarak yapılmalıdır
Merdivenler
- Yangın merdivenleri
Okulda genel amaccedillı merdivenler dışında mutlaka bir yangın merdiveni bulunmalıdır
Merdivenlerin bulunduğu yerler krokilerde belli edilmelidir İşaretlemeler standartlara uygun
yapılmalıdır Merdivenler acil kullanımlar iccedilin her zaman rahat erişilebilir olmalıdır
- Normal merdivenler
Ccedilalışmalar iccedilin bulundurulan seyyar merdivenler standartlara uygun olmalı ve periyodik
olarak altı ayda bir kontrolleri OSGK tarafından yapılarak gerekli bakımları yaptırılmalıdır
Bunun yanında kayıtları da yine OSGK tarafından tutulmalıdır
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
20
Tehlikeli Maddeler ve Kimyasallar
Tehlikeli maddeler kimyasalları toz gaz buhar ve partikuumlller gibi maddeleri kapsar Bu
tuumlr maddelerin oumllccediluumlmlerini de kapsayacak şekilde ilgili risk değerlendirmesi yapılarak OSGK
tarafından kayıtları tutulup gereken koruyucu ve oumlnleyici tedbirler alınmalıdır Kimyasal
maddelerle ccedilalışmalarda ilgili Youmlnetmeliklere uygun olarak tehlikeli maddenin sağlık ve
guumlvenlik youmlnuumlnden tehlike ve zararları iccedilin yapılacak risk değerlendirmesi imalatccedilı ithalatccedilı
veya satıcılardan sağlanacak malzeme guumlvenlik bilgi formu kullanım talimatları ve etiket
bilgileri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak yapılmalıdır Bunların depolanması kullanılması atıkların
uzaklaştırılması ilgili youmlnetmeliklere uygun biccedilimde gerccedilekleştirilmelidir Kimyasal
maddelerin depolanması ve guumlnluumlk kullanım miktarları minimum duumlzeyde olmalıdır Depolama
kimyasalların tehlike sınıfına goumlre gruplandırılmalıdır Tehlikeli maddelerin bulunduğu kaplar
uygun nitelikte olmalı ve etiketlenmelidir Acil durumlarda uyulması gereken talimatlar
goumlruumlnuumlr yerlerde olmalıdır
Boumlluumlm İccedilinde Tehlikeli Maddelerin Organizasyonu
Tehlikeli maddelerin gruplandırılması depolanması dağıtımına goumlre gruplandırılarak
duumlzenlemesi ASGK sorumluluğundadır
Taşıma
Tehlikeli maddeler sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazların taşınması ilgili
youmlnetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır Ccedilevre accedilısından tehlike veya kirlilik arz eden
maddelerin taşınması yetkili kuruluşlar tarafından yapılmalıdır Bununla ilgili duumlzenleme ve
organizasyonun sorumluluğu OSGKrsquodadır
Basınccedillı Sistemler
Okullarda bulunan havagazı LPG oksijen gibi gazların iletilmesi taşınması amacıyla
yapılan basınccedillı hatların tesisi ilgili mevzuata goumlre yapılmalıdır Bu tuumlr tesisatlar işletmeye
alınmadan oumlnce mutlaka gerekli basınccedil testlerine tabi tutulmalıdır Ayrıca ısıtma soğutma
amaccedillı yapılmış veya yapılacak tesisatlarda ilgili standart ve duumlzenlemelere uyulmalıdır
OSGK kurulu okullarında bulunan basınccedillı tesisat ve depoları belirlemeli ve bunlarla
ilgili duumlzenlemelere goumlre yetkili kurum ve kişiler tarafından periyodik muayenelerin
yapılmasını sağlamalıdır
Duman ve Tozların uzaklaştırılması
Ccedilalışma atoumllye ve laboratuarlarında bulunan dumantoz uumlreten cihaz ve makinelerin ve
atıklarının tespiti ortam oumllccediluumlmleri bunların giderilmesi amacıyla gerekli olacak havalandırma
tesisatları ile sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini almak OSGKrsquoun sorumluğundadır Ortam
oumllccediluumlmlerinin (toz gaz duman vs) ilgili mevzuat ve standartlara goumlre periyodik olarak
yapılması sağlanmalıdır
Elektrik
OSG kurulu okulun tuumlm elektrik işlerini mevzuatın yetkilendirdiği kişilere
yaptırmalıdır Okulda elektrik işlerinin yapılışında tedbir accedilısından
- Elektrik akımı altında ccedilalışılmaması
- Bu tuumlr ccedilalışmalarda en az 2 kişinin birlikte ccedilalışılması
- Elektrik bağlantı noktaları ve yalıtımlarına dikkat edilmesi
- Elektrik kutu ve panolarının kapalı tutulmasına dikkat edilmesi oumlnemlidir
Kaynak ve Lehim İşleri
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
21
OSGK lehim ve kaynak işlerindeki mevcut riskleri değerlendirir iş sağlığı ve guumlvenliği
talimatlarını (dar ve kapalı alanlarda ccedilalışma patlayıcı yanıcı ve zehirli gazların taşınması
depolanması ve kullanımı KKD kullanımı gibi ) hazırlar ve uygulanmasını sağlar
Teknik geziler ve Stajlar
OSGK okul dışında yapılacak olan faaliyetler iccedilin ulaşım ve konaklama ile ilgili dış
kurum kuruluşlarla ve gezi ve inceleme kuluumlbuuml ile ortak olarak sağlık ve guumlvenlik tedbirlerini
belirlemeli ve uygulanmasını sağlamalıdır
Yuumlkleniciler
Okul iccedilerisinde yuumlkleniciler tarafından yapılacak olan (yeni inşaat tadilat tamirat
bakım guumlvenlik temizlik gibi) işler iccedilin OSGK ve yuumlklenici birlikte ccedilalışma alanının
guumlvenliğini koordine etmeli ve gereken tedbirleri geliştirmelidir
Guumlruumlltuuml ve Titreşim
Okullarda OSGK tarafından atoumllye ve laboratuarlarda guumlruumlltuuml ve titreşim oumllccediluumlmleri
yapılarak veya yaptırılarak sağlık guumlvenlik tedbirlerinin alınmasına ihtiyaccedil olup olmadığı tespit
edilmeli ve gerekli durumlarda kontrol tedbirleri alınmalı ve gerekli olan kişisel koruyucu
donanımlar (KKD) sağlanmalıdır
Aydınlatma
Okul iccedilindeki genel kullanım alanlarının ve ccedilalışma alanlarının aydınlatma ihtiyacı
OSGK ve ASGK tarafından değerlendirilerek uygun aydınlatma sağlanır
Ortam Sıcaklığı
Ortam sıcaklığı kullanım amacına uygun olmalıdır Okul idaresi ve OSGK bunu
sağlamak iccedilin gereken tedbirlerin alınması konusunda işbirliği halinde olmalıdır
Havalandırma
Ccedilalışma alanlarında uygun havalandırmanın bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli ve
ccedilalışmaların ilave tedbirler gerektirmesi durumunda OSGK ve ASGK bu tedbirlerin
geliştirilmesini sağlamalıdır
Yerleşim Planı
OSGK koordinasyonunda okul iccedilerisinde bulunan tuumlm alanların kullanım ve işleyiş
amaccedillarını belirleyen yerleşim planları oluşturulmalıdır Bu planlar ilgili alanlarda goumlruumlnuumlr bir
şekilde asılmalı ve OSGK tarafından yıl iccedilerisinde kontrolleri yapılmalıdır
Yerleşim planlarının guumlncellenmesi OSGK tarafından gerccedilekleşmelidir
Duumlzenlilik ve Temizlik
Yapılan ccedilalışmalardan sonra ortam yerleşim planına uygun ve temiz olarak
bırakılmalıdır
Temizlik sırasında kaygan zeminler iccedilin gerekli uyarı işaretleri konulmalı ve yuumlzey
kuruyuncaya kadar geccedilişler engellenmelidir
Yuumlksekte Yapılan Ccedilalışmalar
Duumlşme tehlikesi olan alanlar belirlenerek yuumlksekte yapılacak ccedilalışmalar iccedilin gerekli
oumlnlemler alınmalı(İskele KKD Korkuluk Uyarı İşaretleri vs) ve yuumlksekte ccedilalışmaya ilişkin
eğitimler verilmelidir
Yaya ve Araccedil Trafiği ile Accedilık Alan Ccedilalışma Yerleri
Yaya ve araccedil (her tuumlrluuml taşıma aracı da dahil) trafiğine uygun alanların ve yolların
belirlenmesine ve işaretlenmesine dikkat edilmelidir Ayrıca accedilık alan ccedilalışma yerleri ile araccedil
ve yaya trafik yolları planlara muumlmkuumln olduğunca dahil edilmelidir
Yangın talimatları
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
22
OSGK Okul Sivil Savunma Kuluumlbuuml işbirliği ile okulun fiziki şartlarını ve yangın
risklerini değerlendirir ve buna uygun gereken tedbirleri beraberce alır ve talimatları (acil ccedilıkış
yolları toplanma alanları yangın sireni ilk muumldahale ekibi yangın musluklarının krokileri
yangın ihbar telefonları vb) hazırlar Kişilerin davranışlarını geliştirmek amacıyla yangın
senaryoları uumlreterek gerekli tatbikatları yapar
Oumlzuumlrluumller
Okulda yerleşim planı yapılırken binanın fiziki koşulları oumlzuumlrluumllerin okul iccedilindeki
hareket ve eğitimlerini aksatmayacak şekilde yapılmalıdır
OSGK okulda mevcut oumlzuumlrluumllerin oumlzuumlr grubuna goumlre ayrı ayrı değerlendirerek bunlarla
ilgili ek iş sağlığı ve guumlvenliği tedbirleri alınmasını sağlamalıdır
Guumlvenlik ve Sağlık İşaretleri
İş sağlığı ve guumlvenliğini sağlamak iccedilin yasak uyarı uyulması zorunlu davranış
ilkyardım ve acil ccedilıkış ve bilgilendirmeye ihtiyaccedil olan boumllge ve noktalarda ilgili youmlnetmelik
uyarınca guumlvenlik ve sağlık işaretleri kullanılmalıdır
BOumlLUumlM 3
İş Sağlığı ve Guumlvenliği Kontrol Listeleri
Bu kontrol listeleri sağlık ve guumlvenliği artırmaya ihtiyaccedil duyan okul ve kurum
youmlneticileri oumlğretmenleri ve teknikidari diğer personel iccedilin temel doumlkuumlmandır Bu listelerin
gerek ccedilalışanlar tarafından rehber iccedilerisinde yer alan İş Sağlığı ve Guumlvenliği Politika
Ccedilerccedilevesinde tarif edilen organizasyon yapısı iccedilerisinde uygulanması gerekse eğitim amaccedillı
oumlğrencilerle paylaşılması yoluyla geliştirilmesi muumlmkuumlnduumlr Sağlıklı ve guumlvenli bir ortamın
temini iccedilin kanun koyucular işverenler iccedilin
risk değerlendirmesini zorunlu kılmışlardır Risk değerlendirmesinin zorunlu olması proaktif
yaklaşımın benimsenmesi ile tehlikelerin goumlzden geccedilirilerek risklerin oumlngoumlruumllmesi boumlylece
oluşabilecek kaza ve kayıpların oumlnuumlne geccedililmesi iccedilindir
Bu anlamda gerek sorumlulukların ifası gerekse okul ortamlarının daha sağlıklı ve
guumlvenilir hale getirilmesi accedilısından okul bahccedilesinden uumlretim atoumllyesine kantininden idari
binalarına kadar tuumlm alanların goumlzden geccedilirilmesi iccedilin bu kontrol listelerinin gereğince
kullanılması ve hatta tedbir gerektiren farklı konular varsa ek sorularla geliştirilerek
kullanılması tavsiye edilir
Kontrol listelerinde tehlike ve problemler ccedileşitli konu başlıkları altında listelenmiştir
Olası her tehlike veya probleme karşılık gelen soruların evet hayır veya gerekli değil şeklinde
cevaplanması istenmektedir Eğer sorulan sorular okul veya kontroluumln yapıldığı okul birimi iccedilin
geccedilerli değilse yani uygulanamıyorsa gerekli değil seccedileneği seccedililecektir Soruların EVET
olarak yanıtlanması durumunda var olan tedbirlerin yeterli olduğu anlaşılmaktadır HAYIR
olarak cevaplanan sorular tedbir alınması gereken konuları ifade edecektir Kontrol listesinde
hayır olarak işaretlenen soruların alınacak tedbirlerle ilgili bilgilerin de yer aldığı Risk
Değerlendirme Formuna (F09) aktarılması gerekmektedir
Problem maddeleri oumlncelik sırasına konurken ve tedbirler alınırken aşağıdaki kriterler goumlz
oumlnuumlne alınmalıdır
bull Riskin bertaraf edilmesi riskin azaltılmasından oumlnceliklidir
bull Toplu oumlnlemler bireysel oumlnlemlerden oumlnce gelir
bull Buumlyuumlk risk kuumlccediluumlk riske goumlre oumlnceliklidir
bull Kuumlccediluumlk buumltccedileyle iyi bir sonuca ulaşmak buumlyuumlk buumltccedileyle değersiz bir sonuca ulaşmaya
tercih edilir
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
23
Problemlerle sistematik bir şekilde uğraşarak okul veya ccedilalışma ortamında sağlık ve
guumlvenlik kurallarınızı iyileştirme youmlnuumlnde bu ccedilabaların sonuccedil vermesiyle iş sağlığı ve
guumlvenliğinde aşama kaydettiğinizi goumlrebilirsiniz
KONTROL LİSTELERİ TABLOSU
KONTROL LİSTESİ
NO
KONTROL LİSTESİ
ADI
KL - 01 OKUL ORTAK KULLANIM ALANLARI
KL - 02 ACİL PLAN
KL - 03 ATOumlLYELER
KL - 04 LABORATUAR
KL - 05 KANTİN VE KAFETERYA
KL - 06 GENEL TEMİZLİK
KL - 07 SINIFLAR
KL - 08 KORİDORLAR
KL - 09 OKUL ARACcedilLARI VE SERVİSLER
KL - 10 TOPLANTI SALONU
KL - 11 OKUL DIŞI AKTİVİTELER
KL - 12 MUumlZİK ODASI
KL - 13 SANAT ODASI
KL - 14 ISLAK HACİMLER ( WC VE DUŞLAR )
KL - 15 SPOR SALONLARI
KL - 16 YUumlZME HAVUZU
KL - 17 KAZAN DAİRELERİ
KL - 18 ERGONOMİ-BEDENSEL İŞLE
KL - 19 ERGONOMİ-BUumlRO İŞLERİ
KL - 20 İŞ İSTASYONU VEYA TEZGAHI
KL - 21 TEHLİKELİ YUumlZEYLERE SAHİP NESNE VE
AKSAMLAR
KL - 22 KONTROLSUumlZ HAREKETE GECcedilEBİLECEK
NESNELER
KL - 23 SOĞUKSICAK MADDE VEYA ARACcedilLARLA TEMAS
KL - 24 AYDINLATMA
KL - 25 İCcedil İKLİM KOŞULLARI
KL - 26 YUumlKSEKTE CcedilALIŞMA
KL - 27 MAKİNALARIN HAREKETLİ PARCcedilALARI
KL - 28 EL ALETLERİ VE EKİPMANLARI
KL - 29 A ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 29 B ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR
KL - 30 TAŞLAMA TAŞI
KL - 31 KAYNAK-KESİM- KAPLAMA
KL - 32 BASINCcedilLI KAPLAR VE TESİSATLAR
KL - 33 BASINCcedilLI GAZ TUumlPLERİ
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
24
KL - 34 VİNCcedilLER VE KALDIRMA MAKİNALARI
KL - 35 YANGIN VE PATLAMA
KL - 36 GUumlRUumlLTUuml VE TİTREŞİM
KL - 37 KİMYASAL GUumlVENLİK
KL - 38 KİMYASAL ATIKLAR
KL - 39 EKRANLI ARACcedilLAR VE BİLGİSAYARLAR
Oumlrnek KL-06 Kontrol Listesi
Kontrol listeleri wwwsivasmebgovtr adresinde okul ve kurumların tehlike sınıfına goumlre
gruplandırılmıştır
Kontrol Listesi
KL-06
SNO TEHLİKEPROBLEM EVET HAYIR GEREKLİ DEĞİL
601 Okulda temizlik yapılırken gerekli uyarı levhaları asılıyor mu
602 WCrsquolerde hijyen sağlanmış mı
603 Temizlik malzemeleri sağlığa uygun mu
604 Okul personeli tarafından duumlzenli bir şekilde temizlik yapılıyor mu
605 Zemin kaymaya duumlşmeye karşı uygun malzemeden yapılmış mı
606Okulda elle temasın bulunduğu sıralar kapı kolları dolap masa gibi yuumlzeyler su ve sabun ile
periyodik temizliği yapılıyor mu
607 Okulda ccediloumlp kovaları temiz ve muhafazalı mı
608 Oumlğrencilere yapılan temizlik ile ilgili uyarılar yeterli mi
609 Okullarda bulunan hizmetlinin telefon numarası panoda asılmış mı
61Hijyen Eğitimi Youmlnetmeliğinde belirlenen iş kollarında bulunanların aynı youmlnetmeliğe goumlre eğitim
almaları sağlanmış mı
611
612
613
614
615
616
617
618
619
62
621
622
623
624
625
NOT Bu forma ekleme veya ccedilıkarma yapılabilir
İŞ SAĞLIĞI VE GUumlVENLİĞİ GENEL TEMİZLİK
KONTROL LİSTESİ (TUumlM OKULLAR)
Tarih
helliphelliphellip 2015
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
25
BOumlLUumlM 4
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Form Ve Belgeleri
FormTalimatProseduumlr Kod ve numarası Adı(F=Form PR=Proseduumlr T=Talimat)
PR01 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Proseduumlruuml
T01 Risk Değerlendirme Talimatı
F01 Atoumllye İş Guumlvenliği Analiz Formu
F02 Makine Kullanma Talimatı
F03 Makine Bakım Kartı
F04 Makine Bilgi Formu
F05 Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu
F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
F07-2 5X5 Matris Youmlntemi Formu
F08 Kontrol Tedbirleri Uygulanması Formu
F09 Risk Değerlendirmesi Formu
F10 OSGKASGK Toplantı Tutanağı
F11 Periyodik Kontrol Listesi Formu
F12 İş Sağlığı ve Guumlvenliği Denetleme Kontrol Listesi
F06 F07-1 F07-2 F08 formları risk değerlendirilmesinde 5X5 Matris Youmlnteminin
Uygulanmasın da kullanılan formlardır
F09 Kontrol listelerinin kullanılacağı formdur Bu formda Kontrol listesinde hayır olarak
işaretlenen sorular alınacakuygulanacak koruyucu tedbirler risk tahmini ve buna ilişkin
değerlendirme ve riski azaltmaya youmlnelik planlanan eylemler iccedilin bilgiler yer almaktadır
Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan riski değerlendirmek ve risk tahmini yapmak iccedilin tehlike
veya problemin ortadan kaldırılmaması veya oumlnlenmemesi durumunda olay veya kaza meydana
geldiğinde sonuccedillarının ne şiddette olabileceği yanında tehlike veya problemle hangi sıklıkta
karşılaşıldığı duumlşuumlnuumllmelidir Şiddeti ve sıklığı en fazla olandan en az olana doğru bir sıralama
yapılmalıdır
Oumlrneğin ldquoMakinenin hareketli parccedilası uumlzerine herhangi bir nesnenin duumlşme tehlikesi
oumlnlenmiş mirdquo sorusuna hayır yanıtı verilmişse mevcut bu tehlike iccedilin risk değerlendirmesi şu
şekilde yapılır
Diyelim ki mevcut bu tehlike veya problem atoumllye de her guumln soumlz konusudur Bu
tehlikeli durum ccedilalışanların ciddi yaralanması riskini barındırmaktadır O halde bu sorun derhal
harekete geccedililmesini gerektiren bir problemdir Bu yuumlzden oumlnleyici tedbirleri alma konusunda
yapılacak işlem ve sorumlu kişiler biran oumlnce belirlenmelidir Tuumlm bu bilgiler de Form 09 da
kaydedilir Diğer yandan ldquoGereken tezgahlarda lokal aydınlatma var mırdquo kontrol listesi
sorusuna verilen cevap hayır ise bu problem veya tehlikenin değerlendirilmesi iccedilin lokal
aydınlatma sağlanmaması durumunda ortaya ccedilıkabilecek hasar veya kaza olasılığı ve şiddeti
oumlnceki tehlike veya riskle karşılaştırıldığında daha azdır Bu yuumlzden risk değerlendirme
formunda bu tehlike belirtilir ancak risk tahmini daha duumlşuumlktuumlr Bu yuumlzden tedbir alınması
aşamasında bir sonraki sırada yer alacaktır
( T 01 ) RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
1 AMACcedil
Bu talimatın amacı okulumuzdaki muumlduumlr muumlduumlr yardımcıları atoumllye ve meslek dersi
oumlğretmenleri ile kuumlltuumlr dersi oumlğretmenlerinin bulundukları mekacircnlarla ilgili riskleri bilgi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
26
toplayarak belirleyip bunların ortadan kalkması iccedilin gerekli eylem planlarının yapılıp
uygulamaya geccedilirmektir
2 UYGULAMA ALANI
Bu talimat Guumlvenlik Kuumlltuumlruuml İş Sağlığı ve Guumlvenliği Mevzuatındaki Yenilikler
İşyerlerinde
Karşılaşılabilecek Tehlike ve Riskler Risk Değerlendirmesi Kişisel Koruyucu
Donanım (KKD) lar ve Doğru Kullanımının Oumlnemi gibi iş sağlığı ve guumlvenliği ile ilgili
konularda okul muumlduumlrleri oumlğretmenleri ve oumlğrencilere verilecek eğitimlere ilişkin esasları
kapsar
3 TALİMAT
31 Bulunulan ccedilalışılan mekacircnla ilgili bilgi toplanıp tehlikelerin belirlenmesi F06
32 Belirlenen tehlikelerin değerlendirilmesi F 07 -1
33 Değerlendirilen tehlikelerin derecelendirilmesi F07 -2
34 Kontrol oumlnlemlerinin uygulanması F08
BOumlLUumlM 5
Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Oumlrnekleri
bullRisk analizi nedir
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin
riske doumlnuumlşmesine yol accedilan faktoumlrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
ccedilalışmalardır
bullİş hayatındaki riskler nelerdir a)İş yerlerinde yapılan işlerden
b)Yuumlruumltuumllen operasyon ve ccedileşitli proseslerden
c)Kullanılan maddelerden
d)Her tuumlrluuml makine ve donanımlardan
e)İş yeri veya ccedilevresinde bulunan kişilerden
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan
g)Ccedilevre koşullarından
h)Ccedileşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır
bullRisklerden korunma ilkeleri nedir
a)Risklerden kaccedilınmak
b)Kaccedilınılması muumlmkuumln olmayan riskleri analiz etmek
c)Risklerle kaynağında muumlcadele etmek
d)İşin kişilere uygun hale getirilmesi iccedilin işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı ccedilalışma
şekli ve uumlretim metotlarının seccediliminde oumlzen goumlstermek oumlzellikle tekduumlze ccedilalışma ve uumlretim
temposunun sağlık ve guumlvenliğe olumsuz etkilerini oumlnlemek oumlnlenemiyor ise en aza indirmek
e)Teknik gelişmelere uyum sağlamak
f)Tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek
g)Teknoloji iş organizasyonu ccedilalışma şartları sosyal ilişkiler
h) Ccedilalışma ortamı ile ilgili faktoumlrlerin etkilerini kapsayan tutarlı
i) Genel bir oumlnleme politikası geliştirmek
j)Toplu korunma tedbirlerine kişisel korunma tedbirlerine goumlre oumlncelik vermek
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
27
k)Ccedilalışanlara uygun talimatlar vermek
Oumlrnek F06 Tehlike ve Risklerin Belirlenmesi Formu
LOGO
OKUL ADI
TEHLİKE ve RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ATOumlLYESİSINIFSPOR
SALONU
VB
DOumlKUumlMAN NO
YUumlRUumlRLUumlLUumlK
TARİHİ SAYFA NO
REVİZYON
NO
F06 0 1
TEHLİKELER RİSKLER
1
2
3
4
5
6
7
İLGİLİ BİRİMDEKİ TEHLİKELİ
DURUMLARIN FOTOĞRAFLARI
TARİH
ALANDAL
ŞEFİhelliphellip
HAZIRLAYAN
KONTROL
EDEN
ONAYLAYAN
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
ASGK UumlYESİ OSGK
UumlYESİ
OKUL MUumlDUumlRUuml
Oumlrnek F07 -1 Tehlikelerin Derecelendirilmesi ve Değerlendirilmesi Formu
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
28
İŞVEREN İŞ GUumlVENLİĞİ
UZMANI
İŞYERİ
HEKİMİ
CcedilALIŞAN TEMSİLCİSİ
NOT RİSK DUumlZEYİ 5X5 MATRİS YOumlNTEMİNE GOumlRE BELİRLENECEKTİR
NO FAALİYET (KISIM) TEHLİKE RİSK
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
TESPİT ALINACAK OumlNLEMLER
OL
AS
ILIK
ŞİD
DE
T
RİS
K P
UA
NI
OumlN
CE
LİK
SIR
AS
I
SORUMLU
DUuml
ZE
LT
İLM
E
TA
RİH
İ
İMZ
A
DEĞERLENDİRME BOumlLUumlMUumlTEDBİRLER
ALINMADAN RİSK
SKORLAMASI
TEDBİRLER
ALINDIKTAN
SONRA RİSK
SKORLAMASI
OKUL ADIhelliphelliphellip TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME
RAPORUDENETİM
27 Genel
Temizlik yapılan alanlara ıslak
zemin uyarı levhası
konulmamaktadır
Kaymaduumlşme sonucu yaralanma 4 4 16 2Islak zeminlerde temizlik sonrası Dikkat kaygan
zemin uyarı levhası konulacaktır1 4 4 4
29 GenelSebillerin bakımı ve temizliği
yapılmamaktadır
Hijyen eksikliğibulaşıcı
hastalıklar 4 5 20 2
Sebillerin aylık temizlikleri yaoılacakyetkili firmalara
belli periyotlarla bakımları yaptırılacaktır1 5 5 4
30 GenelDepo olarak kullanılan alanlar
duumlzensiz ve kapıları accedilıktırTakılıp duumlşmeyaralanma 3 3 9 3
Depo olarak kullanılan alanlar duumlzenli
tutulacakkapıları kapalı olacak ve Depo Girilmez
yazısı asılacaktır
1 3 3 5
31 ElektrikSigorta kutularının kapakları
accedilıktaElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2
Sigorta kutularının kapakları kapalı ve kilitli
olacakyetkili olmayan kişilerin erişimi
engellenecektir
1 5 5 4
32 ElektrikBilgi işlem kabloları accedilıkta ve
duumlzensizElektrik ccedilarpmasıyaralanma 4 5 20 2 Kablo toplayıcılar kullanılıp duumlzenleme yapılacaktır 1 5 5 4
33 AsansoumlrlerAsansoumlrlerin periyodik
bakımlarının eksikliğiYaralanmaoumlluumlm 4 5 20 2
Asansoumlrlerin periyodik bakımları yetkili firmalara
yaptırılacak ve kayıtları saklanacaktır1 5 5 3
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
29
5x5 MATRİS
YOumlNTEMİ
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
30
BOumlLUumlM 6
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okul Ve Kurumları İş Sağlığı Ve
Guumlvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel koruyucu donanımlar işyeri tehlike analiz sonuccedillarına goumlre yapılan işe ve kullanan
kişiye uygun olarak işletme tarafından kullanıma hazır bulundurulmalı işyerinde kaza ve sağlık
riskleri alınan teknik oumlnlemlere rağmen istenilen duumlzeye indirilemiyorsa alınan diğer oumlnlemleri
tamamlayıcı bir tedbir olarak işveren tarafından uumlcretsiz olarak sağlanmalı kendisine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda
ccedilalışan tarafından kullanılmalıdır
Tuumlm kişisel koruyucu donanımlarda CE işareti bulunması yasal bir
zorunluluktur CE işareti doğru kullanılan bir donanımın riske karşı tam koruma
sağlayacağının ve ldquoguumlvenlirdquo olduğunun goumlstergesidir CE işareti taşımayan bir
donanımın ihtiyaccedil duyduğunuz anda sizi koruyacağından emin olamazsınız
Koruyucu Goumlzluumlkler Veya Yuumlz Koruyucu Siperler
Goumlzuumln mekanik radyasyonla ilgili kimyasal veya termal etkilere karşı
korunmasında (Oumlrn Makineyle temizlik ve beton puumlskuumlrtme işlerinde
asit ve ccediloumlzeltilerle taş kesme ve işleme marangozluk ve zımparalama oyma
ccedilalışmalarında ve sıvı puumlskuumlrtme (katran puumlskuumlrtme de dahil) cıvata
oturtma ve sıcak malzemeyle ccedilalışmalarda) kullanılır
İş Guumlvenliği Ayakkabısı
Yuumlruumlme guumlvenliği iccedilin zemin altı ccedilalışmalarda kaba ve derin
inşaatlarda ayrıca yol yapım ccedilalışmalarında iskele kurmada yıkma
soumlkme (cephe) ccedilalışmalarında beton ve ccedilıkma parccedilalarda kalıp
soumlkme-ccedilakma ccedilalışmalarında ve depolama alanlarında iş guumlvenliği
ayakkabısı kullanılır
Koruyucu Baretler
İnşaat işlerinde oumlzellikle yıkma kalıp soumlkme-ccedilakma iskele kurma
montaj başka yere taşıma işlerinde veya iskele yakınında ve altındaki
ccedilukur kazı kuyu vs ccedilalışmalarında toprak ve kayalık alanlardaki
ccedilalışmalarda asansoumlrluuml kaldıraccedillı vinccedilli vs alanlarda sabit
işyerlerinde taş kırma alanlarında ocaklarda patlatma ccedilalışmalarında ve elektrik tesisatlarının
yakınında baret kullanılmalı Elektriğin yalıtımı iccedilin ayrı oumlzelliklere sahip baretler
kullanılmalıdır
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
31
Koruyucu Eldivenler
Ele ve cilde zarar veren mekanik termal veya kimyasal tehlikelerin olduğu
ccedilalışmalarda (Oumlrn Ciltle teması engellenemeyen maddelerin
hazırlanmasında veya mikroorganizmalarla temasta) kullanılır
bull Cilt koruyucu malzemeler maruziyeti azaltabilir ve cilt temizliğini kolaylaştırabilir
Koruyucu Giysiler
Kimyasal ve mikrobiyolojik maddelerle ccedilalışma esnasında (Oumlrn Kimyasal kirlenmenin olduğu
alanlarda bakım ccedilalışmalarında (asbest PCB PAK kuumlfler dışkılarla) ccediloumlzuumlcuuml maddelerle
atıksu teknik boumlluumlmlerinde puumlskuumlrtmeyle kat atma ccedilalışmaları (sağlığa zararlı veya zehirli
maddeler) esnasında oumlzel koruma kıyafetleri kullanılır Yangına dayanıklı yapıların bazı
boumlluumlmlerinde sıcak malzemelerin yakınında ısı yalıtım folyoları kullanılır
Koruyucu giysinin her kullanımdan oumlnce kurallara uygun şekilde sağlamlığı kontrol edilmeli
ve duumlzenli olarak temizlenmelidir
Duumlşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Duumlşmeye karşı oumlnlemler (kenar koruma korkuluklar) teknik sebeplerden
oumltuumlruuml muumlmkuumln değilse ve tutma tertibatları (yakalama ccedilatı uumlstuuml yakalama tutma
ağı) yapılan işe uymuyorsa yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanım
kullanılmalıdır Bu donanımlar hayati oumlnem taşımaktadır Duumlşme riskinin olduğu
ve 2 metreden yuumlksekte yapılan işlerde paraşuumlt tipi emniyet kemeri
kullanılmalıdır Bel tipi kemerler ccedilalışmak iccedilin esneklik ve alan imkanı
sağlayabilir ancak duumlşmeye karşı koruyucu amaccedilla kullanılmazlar Aşağıdaki
durumlarda da yuumlksekten duumlşmeye karşı kişisel koruyucu donanımlar
kullanılabilir
- Ccedilalışma alanı dar olan yerlerde
- Duumlz ccedilatı kenarlarında
- Ccedilukur kenarlarında
- Demir direklerde
- Montaj işlerinde
- Tırmanma tertibatlarıyla yapılan işlerde
(tırmanma merdiveni tırmanma demirleri)
Reflektif Giysiler
Ccedilalışanların zamanında fark edilebilmeleri iccedilin gerekiyorsa reflektif
(yansıtıcı) giysi verilmelidir Yansıtıcı şerit bulunan koruyucu giysilerde
goumlruumlnuumlrluumlğuuml sağlayan bu şeritler kapatılmamalı kesilmemeli
katlanmamalıdır
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
32
Kulak Koruyucu Donanımlar
80 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml bulunan işletmelerde ccedilalışanların
kullanımı iccedilin kulaklık hazır bulundurulmalı 85 dB (A)rsquonin uumlzerinde guumlruumlltuuml
bulunan işletmelerde ise ccedilalışanların
- Kulak koruyucu tıkaccedillar ya da manşonlu kulak koruyucu kullanmaları
sağlanmalıdır
Kulaklıkların koruyuculuk duumlzeyi tuumlruumlnden ziyade guumlruumlltuumlnuumln şiddetine ve tuumlruumlne goumlre sesi ne
kadar azalttığına bağlıdır Kullanım rahatlığı ve hijyen youmlnuumlnden ikisi arasında seccedilim
yapılabilir Ccedilok yuumlksek guumlruumlltuuml maruziyetinin oumlnlenmesinde kulak koruyucu tıkaccedillar ve
manşonlu kulak koruyuculardan oluşan kombinasyonlar da kullanılabilir Kulak koruyucu
donanımları guumlruumlltuumlluuml ortama girmeden oumlnce guumlruumlltuumlsuumlz ortamda takın ve guumlruumlltuumlluuml ortamdan
ccedilıkmadan ccedilıkarmayın Kulak koruyucular tam oturacak şekilde doğru takıldıklarında konuşma
seslerini duymayı tamamen engellemeyecek ancak guumlruumlltuumlyuuml engelleyecektir
Tek kullanımlık olanları tekrar kullanmayın
Yağıştan ve Kış Şartlarından Koruyucu Giysiler
Yağış kar guumlneş gibi olumsuz atmosferik şartlara karşı korunmak iccedilin
koruyucu giysiler giyilmesi tavsiye edilir Bu tavsiye iklimsel koruyucu
giysiler iccedilin de geccedilerlidir İnşaat ccedilalışmalarında havanın etkisiyle oluşan
sağlık tehlikeleri hesaba katılmalıdır
- Yağıştan dolayı kıyafetin ıslanması veya
- Soğuktan ruumlzgardan ve ıslak zeminden dolayı vuumlcudunuzun uumlşuumlmesi
durumlarında koruyucu elbiseler seccedililmelidir
Solunum Koruma
Tehlikeli maddelerin radyoaktif maddelerin
mikroorganizmaların ve enzimlerin gaz buhar ve toz
halinde havayla taşınması durumunda solunumun
korunması gerekir
Oumlzelliklerine goumlre solunum cihazları
- Filtreli solunum koruyucular
- Temiz hava beslemeli solunum cihazları
- Ccedilevredeki havadan bağımsız ccedilalışan izole edici
solunum cihazlarıdır
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
33
BOumlLUumlM 7
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği Uyarı İşaret ve
Levhaları
1) GUumlVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
2)
Yasak işareti Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz
bırakacak bir
davranışı yasaklayan işaret
Uyarı işareti Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum
hakkında uyarıda bulunan işaret
Emredici işaret Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaret
Acil ccedilıkış ve ilkyardım işaretleri Acil ccedilıkış yolları ilkyardım veya
kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler
Yangın İşaretleri Yangınla muumlcadele ekipmanının yerini bildirir
Engeller Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarını Belirlemek İccedilin
Kullanılan İşaretler
Engellere ccedilarpma duumlşme ya da nesnelerin duumlşme tehlikesinin
bulunduğu yerler suumlrekli trafiğin olduğu yollar Ccedilalışma yerlerinin kullanım biccedilimi ve
ekipmanlar iccedilin kullanılan işaretlerdir
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
34
Bilgilendirme işareti
Yukarıda belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretler
El işareti Ccedilalışanlar iccedilin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatoumlruuml youmlnlendirmek
iccedilin ellerin veveya kolların oumlnceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlar
Işıklı işaret Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış iccedileriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yuumlzey goumlruumlnuumlmuuml verilmiş işaret duumlzeneği
Sesli sinyal İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın oumlzel amaccedilla yapılmış bir
duumlzeneğin ccedilıkardığı ve yaydığı belirli bir anlama gelen kodlanmış ses
Soumlzluuml iletişim İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen oumlnceden anlamı belirlenmiş
soumlzluuml mesaj
Operatoumlr İşareti izleyerek araccedil ve gereci kullanan kişi
İşaretccedili İşareti veren kişi
YASAKLAYICI İŞARETLER
Sigara İccedililmez
Sigara iccedilmek ve accedilık alev kullanmak yasaktır
Yaya giremez
Suyla soumlnduumlrmek yasaktır
Yetkisiz kimse giremez
İş makinası giremez
Dokunma
UYARI İŞARETLERİ
Parlayıcı madde veya yuumlksek ısı Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
Aşındırıcı madde
Radyoaktif madde
Aşırı yuumlk
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ışını
Oksitleyici madde
İyonlayıcı olmayan radyasyon
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
35
EMREDİCİ İŞARETLER
Goumlzluumlk kullan
Baret giy
Eldiven giy
Maske kullan
İş ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yuumlz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır)
Kuvvetli manyetik alan
Engel Duumlşme tehlikesi
Biyolojik risk
Duumlşuumlk sıcaklık
Zararlı veya tahriş edici madde
ACİL CcedilIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ
Acil ccedilıkış ve kaccedilış yolu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
İlk Yardım Sedye Guumlvenlik duşu Goumlz duşu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
YANGINLA MUumlCADELE İŞARETLERİ
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Soumlnduumlrme Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Youmlnler (Yardımcı bilgi işareti)
2) TEHİKELİ MADDE VE MUumlSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİ
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
36
BOumlLUumlM 8
Okul Ve Kurumlarda İş Sağlığı Ve Guumlvenliği İlkyardım İCcedilİNDEKİLER
1- GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
2- OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
3- İNSAN VUumlCUumlDUNU TANIMA
4- HASTA YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
5- TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
6- HAVA YOLU TIKANIKLIKLARI
7- KANAMALARDA İLK YARDIM VE ŞOK
8- YARALANMALARDA İLK YARDIM
9- YANIK DONMA VE SICAK CcedilARPMALARINDA İLK YARDIM
10- KIRIK CcedilIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM
11- BİLİNCcedil BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM
12- ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM
13- HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM
14- GOumlZE KULAĞA VE BURUNA YABANCI CİSİM KACcedilMASINDA İLK
YARDIM
15-BOĞULMALARDA İLK YARDIM
16- HASTAYARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ
17-DİĞER ACİL DURUMLARDA İLK YARDIM
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
37
GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye duumlşuumlren bir durumda sağlık goumlrevlilerinin
tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması durumun daha koumltuumlye gitmesini
oumlnlemek amacıyla olay yerinde tıbbi araccedil gereccedil aranmaksızın mevcut araccedil gereccedille yapılan
İLACcedilSIZ uygulamalardır
(TC Sağlık Bakanlığırsquonın 22052002 tarih ve 24762 sayılı Resmi Gazetersquode
yayınlanan ilk yardım Youmlnetmeliğirsquone goumlre)
Acil tedavi
Acil tedavi uumlnitelerinde hastayaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi muumldahalelerdir
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaccedil doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araccedil gereccedil
aranmaksızın mevcut araccedil ve gereccedillerle sağlık ekibi gelinceye kadar ilaccedilsız uygulamaları
yapankonuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişilerdir
İlk yardımın oumlncelikli amaccedilları
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
Yaşamsal fonksiyonların suumlrduumlruumllmesini sağlamak
Hastayaralının durumunun koumltuumlleşmesini oumlnlemek
İyileşmeyi kolaylaştırmak
İlk yardımın temel uygulamaları
İlkyardım temel uygulamaları Koruma Bildirme Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir
Koruma
Kaza sonuccedillarının ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin olay yerinin değerlendirilmesini kapsar
En oumlnemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek guumlvenli bir ccedilevre
oluşturmaktır
Bildirme
Olay kaza muumlmkuumln olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı
ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir Tuumlrkiyede ilk yardım gerektiren her durumda
telefon iletişimleri112 acil telefon numarası uumlzerinden gerccedilekleştirilir
Kurtarma (Muumldahale)
Olay yerinde hasta yaralılara muumldahale hızlı ancak sakin ve bilinccedilli bir şekilde
yapılmalıdır
112rsquonin aranması sırasında dikkat edilecekler
bull Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalıdır
bull 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir
bull Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da ccedilok
bilinen bir yerin adı verilmelidir
bull Kimin hangi numaradan aradığı bildirilmelidir
bull Hastayaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalıdır
bull Hastayaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir
bull Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği
belirtilmelidir
bull 112 hattında bilgi alan kişi gerekli olan tuumlm bilgileri aldığını soumlyleyinceye kadar
telefon kapatılmamalıdır
İlk yardımcının muumldahale ile ilgili yapması gerekenler
bull H Yrsquo ların durumunu değerlendirmek (AB) ve oumlncelikli muumldahale edilecekleri
belirlemek
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi
38
bull H Yrsquo ların korku ve endişelerini gidermek
bull H Yrsquo ya muumldahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek
bull HYrsquo nın durumunun ağırlaşmasını oumlnlemek iccedilin kendi kişisel olanakları ile gerekli
muumldahalelerde bulunmak
bull Kırıklara yerinde muumldahale etmek
bull Hastayaralıyı sıcak tutmak
bull Hastayaralının yarasını goumlrmesine izin vermemek
bull Hastayaralıyı hareket ettirmeden muumldahale yapmak
bull Hastayaralının en uygun youmlntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak
(112)
(Ancak ağır hastayaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı suumlrece asla yerinden
kıpırdatılmamalıdır)
İlk yardımcının oumlzellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır Bu durumda
ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli muumldahaleleri doğru
olarak yapmalıdır Bunun iccedilin bir ilk yardımcıda aşağıdaki oumlzelliklerin olması gerekmektedir
1048766 İnsan vuumlcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak
1048766 Oumlnce kendi can guumlvenliğini korumak
1048766 Ccedilevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek
1048766 Sakin kendine guumlvenli ve pratik olmak
1048766 Eldeki olanakları değerlendirebilmek
1048766 İyi bir iletişim becerisine sahip olmak
1048766 Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112rsquoyi aramak)
Hayat kurtarma zinciri
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve
ilk yardımcının goumlrevi değildir
1Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme (ilk yardımcı)
2Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği (ilk yardımcı)
3Halka - Ambulans ekiplerince yapılan muumldahaleler
4Halka - Hastane acil servisleridir
İlk yardımın ABCrsquo si
Bilinccedil kontrol edilmeli bilinccedil kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir
Airway Hava yolu accedilıklığının değerlendirilmesi
Breathing Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
Compression Dolaşımın değerlendirilmesi