SALII VE GVENL

I. 4857 Sayl Kanunu lgili Hkmleri II. e ade Davalar le lgili Yargtay Kararlarndan rnekler III. lgili Ynetmelikler (Balca Maddeleri) IV. yerleri Risk Gruplar Listesi V. Risk Deerlendirmeleri VI. Yeni Ynetmelikler Neler stiyor ? VII. Yrrlkten Kaldrlan Tzkler VIII. Sal ve Gvenlii le lgili Mevzuattan Doan Zorunluluklar ve Sorumluluklar IX. lgili Rapor rnekleri - Kazalar ve Meslek Hastalklar le lgili - dari Para Cezalar le lgili X. Dier lgili T.C. Anayasas Maddeleri, Tzkler, Kanunlar, Ynetmelikler, Tebliler ve Genelgeler

Y.Mh.GRDAL KLAHIOLU Gvenlii Emekli Mfettii ve retim Grevlisi (D.E..) Gvenlii Uzman - A

Bilgilendirme amaldr. CRETSZDR

ZMR Ocak / 2010

NDEKLER : 1- SALII VE GVENL (4857 SAYILI KANUNUNUN LGL HKMLER)

Sayfa No : 11

2- 4857 SAYILI KANUNUNUN SALII VE GVENL YNNDEN BZE GETRDKLER YENLKLER NELERDR ? 18 3- E ADE DAVALARI LE LGL YARGITAY KARARLARINDAN RNEKLER 4- 4857 SAYILI KANUNUNA GRE IKARTILAN TZK VE YNETMELKLER 5- YEN YNETMELKLERN BZE GETRD EN NEML YENLKLER NELERDR ? 20 146 149

6- 4857 SAYILI KANUNU GERENCE IKARILAN SALII VE GVENL LE LGL YNETMELKLER - Dorudan lgili Olanlar 155 7- 4857 SAYILI KANUNU GERENCE IKARILAN SALII VE GVENL LE LGL YNETMELKLER - Dolayl Olarak lgili Olanlar 157 Dorudan lgili Olanlar (Ana Maddeler) 7- Sal ve Gvenlii Ynetmelii 158 - Dantay 10.Dairesi Karar (16.05.2006 tarih - 2006/3007 say) 159 8- yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri le alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik 162 - e Giri Periyodik Muayene Formu 165 - Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (04.02.2005-25717 sayl Resmi Gazete) 166 - Dantay 10.Dairesi Karar (28.02.2006 tarih - 2006/11658 say) 167 9- Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 175 10- Grlt Ynetmelii 176 11- Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii 177 12- Titreim Ynetmelii 179 13- Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii 180 14- Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 182 15- Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik 184 16- Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 186 17- Yer alt ve Yerst Maden letmelerinde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii 189 18- Sondajla Maden karlan letmelerde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii 190 19- Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 191 - Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (19.10.2005 tarih-25971 sayl Resmi Gazete) 193 2

20- Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grev, Yetki ve Sorumluluklar ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik 195 - Dantay 10.Dairesi Karar ptal Karar 197 - Gvenlii Uzmanl Sertifikasyon Programna Giri artlar 205 - Gvenlii Uzmanl Sertifika Eitim Program - Gvenlii Uzman Talep Formu 207 - Gvenlii Uzmanl Sertifika Eitim Program A Snf - Gvenlii Uzmanl Sertifika Eitim Program Ders Konular B Tipi 233 - Gvenlii Uzmanl Sertifika Eitim Program Ders Konular C Tipi 234 21- Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii 236 22- yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik 238 23- Elle Tama leri Ynetmelii 239 24- Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii 240 25- Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik 242 26- ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik 243 27- Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik 245 28- alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik 248 29- Geici veya Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik 250 30- Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii 251 - e Giri Periyodik Muayene Formu 253 31- Gebe veya Emziren Kadnlarn altrlma artlaryla Emzirme Odalar ve ocuk Yurtlarna Dair Ynetmelik 256 32- Kadn ilerin Gece Postalarnda altrlma Koullar Hakknda Ynetmelik 258 33- Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin nlenmesi Hakknda Ynetmelik 259 34- Balk Gemilerinde Yaplan almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 264 35- yeri Salk ve Gvenlik Birimleri ile Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri Hakknda Ynetmelik 266 - Ek 1 yeri Salk Birimi Malzeme Listesi 281 - Ek 2 Kazas ve Meslek Hastal Bildirim Formu 282 - Ek 3 yeri Salk ve Gvenlik Birimi ile Ortak Salk ve Gvenlik Birimi Yllk Deerlendirme Raporu 284 - Ek 4 Hekimlii Szlemesi 285 - Ek 5 Gvenlii Uzmanl Szlemesi 286 - Ek 6 Ortak Salk ve Gvenlik Birimi ile yeri Arasndaki Szleme - Ek 7 e Giri / Periyodik Muayene Formu 288 - Ek 8 Ortak Salk ve Gvenlik Birimi Personeli Bildirim Listesi 291 - Ek 9 Ortak Salk ve Gvenlik Birimi Yetki Belgesi 292 - Ek 10 yeri Hekimlii ve Gvenlii Uzmanl Eitim Kurumu Yetki Belgesi 293 3

206 209

287

- Ek 11 yeri Hekimlii ve Gvenlii Uzmanl Eitici Belgesi - Ek 12 yeri Hekimlii Belgesi 295 - Ek 13 Gvenlii Uzmanl Belgesi 296 35- SALII VE GVENLNE LKN RSK GRUPLARI LSTES TEBL 298 (06.03.2005 tarih 25747 sayl Resmi Gazete) 36- RSK DEERLENDRMES TEBL ve RSK DEERLENDRMELER 307

294

37- SALII VE GVENL RSK DEERLENDRME VE DERECELENDRME 311 38- YERLERNDE VE EKPMANLARINDA RSK DEERLENDRMES 39- RSK DEERLENDRME KARAR MATRS 40- YEN YNETMELKLER NELER STYOR ? Dorudan lgili Olanlar (Ana Maddeler) 41- Sal ve Gvenlii Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 360 - ilerle lgili Hususlar 362 42- yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri le alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 363 - Salk Birimi le lgili Hususlar 365 - yeri Hekimi le lgili Hususlar 367 - yeri Hemiresi ve Salk Memuru le lgili Hususlar 370 - ilerle lgili Hususlar 371 - Ek 1 yeri Salk Birimi Malzeme Listesi 372 - Ek 2 yeri Salk Birimi Yllk Deerlendirme Raporu 373 - Ek 3 Kazas Formu 374 - Ek 4 Meslek Hastal Formu 375 - Ek 5 e Giri / Periyodik Muayene Formu 376 - Ek 6 yeri Salk Birimi Yllk alma Raporu 378 - Ek 7 yeri Hekimlii Szlemesi 379 43- Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 380 - Ek 1 Ekranl Aralarla almalarda Aranacak Asgari Gerekler 44- Grlt Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 385 45- Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 386 - Ek 1 yerinde Kullanlan Gvenlik Ve Salk aretleri le lgili Asgari Genel Gerekler 387 - Ek 2 aret Levhalaryla lgili Asgari Gerekler 390 - Ek 3 Boru ve Kaplar zerindeki aretler le lgili Asgari Gerekler - Ek 4 Yangnla Mcadele aretleri le lgili Asgari Gerekler 396 - Ek 5 Engeller, Tehlikeli Yerler Ve Trafik Yollarn Belirlemek in Kullanlan aretler le lgili Asgari Gerekler 397 - Ek 6 Ikl aretler in Asgari Kurallar 398 4 333 353

381

395

- Ek 7 Sesli Sinyaller in Asgari Kurallar - Ek 8 Szl Haberleme in Asgari Kurallar - Ek 9 El aretleri in Asgari Kurallar 401 46- Titreim Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 404 - Ek A El Kol Titreimi 405 - Ek B Btn Vcut Titreimi 405 47- Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 406 - Koordinatrlerle lgili Hususlar 414 - Ek 1 Yap leri (na ve Mhendislik almalar) Listesi 415 - Ek 2 Sal ve Gvenlii Risklerini eren almalarn Listesi 416 - Ek 3 Ynetmeliin 5.Maddesinin (C) Bendine Gre n Bildirimde Yer Almas Gereken Hususlar 417 - Ek 4 Yap Alanlar in Asgari Salk ve Gvenlik Koullar 418 48- Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 426 - Ek 1 Ynetmeliin 19.Maddesinde Belirtilen Salk Muayene ve Kontrolleri ile lgili Hususlar 49- Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 429 - Ek 1 Ynetmeliin 5, 6, 9 ve 10.Maddelerine Gre nlem Alnmas Gereken Yerlerde Uygulanacak Snflandrma Sistemi 431 - Ek 2 - A-alanlarn Salk Ve Gvenliklerinin Patlayc Ortam Risklerinden Korunmas in Asgari Gerekler 432 B- Ekipmanlarn Ve Koruyucu Sistemlerin Seiminde Uyulacak Kriterler 433 - Ek 3 Patlayc Ortam Oluabilecek Yerler in Uyar areti 434 50- Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 435 - Ek 1 Ynetmeliin 4.Maddesinin (A) Bendinin (2) Numaral Alt Bendinde Atf Yaplan Maddeler Ve lemler 438 - Ek 2 ilerin Salk Gzetiminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar - Ek 3 Mesleki Maruziyet Snr Deerleri 440 51- Yer alt ve Yerst Maden letmelerinde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 441 - Ek 1 Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri 447 52- Sondajla Maden karlan letmelerde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 459 - Kylardaki Tesislerde Uygulanacak verenle lgili Hususlar 466 - Denizlerdeki Tesislerde Uygulanacak verenle lgili Hususlar 468 - Ek 1 Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri 472 53- Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 5

399 400

428

439

- verenle lgili Hususlar 482 - Ek 1 Mesleki Maruziyet Snr Deerleri 486 - Ek 2 Biyolojik Snr Deerler ve Salk Gzetimi nlemleri 489 - Ek 3 Kullanm Yasak Olan Kimyasal Maddeler ile Yaplmas Yasaklanan ler 490 - Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (20.03.2008-26822 sayl Resmi Gazete) 491 54- Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grev, Yetki ve Sorumluluklar ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 496 - Gvenlii Uzman lgili Hususlar 497 - Ek 1 Gvenlii Uzmanl Szlemesi 499 55- Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii - malat le lgili Hususlar 500 - Ek 1 Bu Ynetmelik Kapsamna Girmeyen Kiisel Koruyucu Donanmlarn Listesi 508 - Ek 2 Temel Salk ve Gvenlik Gerekleri 509 - Ek 3 malatnn Sunaca Teknik Belgeler 518 - Ek 4 CE areti 519 - Ek 5 Onaylanm Kuruluun Yerine Getirmesi Gereken Koullar 520 - Ek 6 AT Uygunluk Beyan Formu 521 56- Kiisel Koruyucu Donanmlarn Kategorizasyon Rehberine Dair Tebli 522 - Ek 1 Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmeliinin lgili Hkmleri 534 57- Kiisel Koruyucu Donanmlarla lgili Uyumlatrlm Ulusal Standartlara Dair Tebli 536 59- yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 550 - Ek 1 Ynetmeliin Yrrle Girdii Tarihten Sonra Kurulacak yerlerinde Uygulanacak Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri 555 - Ek 2 Ynetmeliin Yrrle Girdii Tarihten nce Faaliyette Olan yerlerinde Uygulanacak Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri 560 60- Elle Tama leri Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 563 - Ek 1 Ykle lgili Risk Faktrleri 564 - Ek 2 Bireysel Risk Faktrleri 565 61- Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 566 - Ek 1 Ekipmannda Bulunacak Asgari Gerekler 575 - Ek 2 Ekipmannn Kullanm le lgili Hususlar 579 62- Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 584 - iler lgili Hususlar 586 - Ek 1 Kiisel Koruyucu Donanm Kullanmna likin Risk Belirleme Tablosu rnei 587 - Ek 2 Kiisel Koruyucu Donanm Listesi 588 - Ek 3 Kiisel Koruyucu Donanm Kullanlmasnn Gerekli Olabilecei ler ve Sektrler 590 6

63- ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 594 - Ek 1 ocuk ilerin altrlabilecekleri Hafif ler 596 - Ek 2 Gen ilerin altrlabilecekleri ler - Ek 3 ocuk ve Gen ilerin altrlamayacaklar ler 64- Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 599 - Sal ve Gvenlii Kurulu le lgili Hususlar 600 - iler le lgili Hususlar 602

597 598

7

65- alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 603 - iler le lgili Hususlar 604 66- Geici veya Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 605 67- Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 606 - Ek 1 Ar ve Tehlikeli lere Ait izelge - Ek 2 Ar ve Tehlikeli lerde alacaklara Ait e Giri / Periyodik Muayene Formu 614 68- Gebe veya Emziren Kadnlarn altrlma artlaryla Emzirme Odalar ve ocuk Yurtlarna Dair Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 617 - iler le lgili Hususlar 623 - Ek 1 Gebe, Yeni Doum Yapm ve Emziren ilerin altrlamayaca ler ve yerleri ile Burada Bulunabilecek nemli Risk Faktrlerini Belirten Tablo 624 - Ek 2 Kimyasal Etkenlere Ait Tanmlar - Ek 3 Gebe ilerin Saln zleme Formu - Ek 4 Kayt ve Kabul Defteri 627 - Ek 5 Emzirme Odas ve ocuk Bakm Yurtlarnda Bulundurulacak la ve Tbbi Gere izelgesi 628 - Ek 6 Gzlem Kad 629 - Ek 7 Salk Muayene Kad 630 - Ek 8 Alar 631 69- Kadn ilerin Gece Postalarnda altrlma Koullar Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 632 70- Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin nlenmesi Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 633 - Ek 1 Biyolojik Etkenlere Maruziyetin Olabilecei ler Listesi 636 - Ek 2 Biyolojik Tehlike areti 637 - Ek 3 Snflandrlm Biyolojik Etkenler Listesi - Ek 4 ileri Salk Gzetimi in Uygulamaya Ynelik neriler 647 - Ek 5 Koruma Dzeyleri ve Alnacak nlemler le lgili Gstergeler 648 - Ek 6 Endstriyel lemlerde Alnacak nlemler - Ek 7 Koruyucu A Uygulama Klavuzu 71- Balk Gemilerinde Yaplan almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 652 - Ek 1 Yeni Balk Gemilerinde Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri 659 - Ek 2 Mevcut Balk Gemileri in Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri 663 - Ek 3 Can Kurtarma ve Hayatta Kalma Ekipman le lgili Asgari Salk ve Gvenlik 667 8

607

625 626

638

649 651

- Ek 4 Kiisel Korunma Ekipman le lgili Asgari Salk ve Gvenlik

668

Dolayl Olarak lgili Olanlar 72- Yzdelerden Toplanan Paralarn ilere Datlmas Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 669 - Ek 1 Puan Cetveli 73- Sanayi, Ticaret, Tarm ve Orman lerinden Saylan lere likin Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 672 - Ek 1 Sanayi, Ticaret, Tarm ve Orman leri Listesi 673 74- Yllk cretli zin Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 676 - zin Kurulu le lgili Hususlar 679 - Ek 1 Yllk cretli zin Kayd 680

671

9

75- Konut Kapclar Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 681 - Ynetici le lgili Hususlar 682 - Kapc le lgili Hususlar 683 76- yerlerinde in Durdurulmasna veya yerlerinin Kapatlmasna Dair Ynetmelik - Komisyon le lgili Hususlar 684 - Mfetti le lgili Hususlar 686 - verenle lgili Hususlar 687 77- i cretlerinden Ceza Olarak Kesilen Paralar Kullanmaya Yetkili Kurulun Teekkl ve alma Esaslar Hakknda Ynetmelik - Yetkili Kurul le lgili Hususlar 688 - Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (17.07.2008-26939 sayl Resmi Gazete) 689 78- zrl, Eski Hkml ve Terr Maduru stihdam Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 690 - Ek 1 zrllerin altrlabilecekleri ler 692 - Ek 2 stek Formu 715 - Ek 3 Durum Belgesi 716 79- Ksa alma ve Ksa alma denei Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 717 80- alma Hayatna likin l Danma Kurulunun alma ve Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik - l Danma Kurulu le lgili Hususlar 719 - Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (15.05.2004-25463 sayl Resmi Gazete) 720 81- Kanununa likin alma Sreleri Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 721 82- Tarm ve Ormandan Saylan lerde alma Koullarna likin Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 723 83- Haftalk Gnlerine Blnemeyen alma Sreleri Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 724 84- Kanununa likin Fazla alma ve Fazla Srelerle alma Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 726 85- Postalar Halinde i altrlarak Yrtlen lerde almalara likin zel Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 728 86- Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedi buuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Ynetmelik - verenle lgili Hususlar 730 87- Hazrlama, Tamamlama ve Temizleme leri Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 731 88- cret Garanti Fonu Ynetmelii - verenle lgili Hususlar 733 - iler le lgili Hususlar 734 - Ek 1 i Alacak Belgesi 735 89- YRRLKTEN KALDIRILAN TZKLER 90- SALII VE GVENL LE LGL 10 737

MEVZUATTAN DOAN ZORUNLULUKLAR VE SORUMLULUKLAR - 4857 Sayl Kanunu le lgili Hkmler 741 - 4857 Sayl Kanununun Sal ve Gvenlii Ynnden Bize Getirdii Yenilikler Nelerdir ? 747

739

- 4857 Sayl Kanununa Gre kartlan Tzk ve Ynetmelikler 749 - 5510 Sayl Sosyal Sigortalar Kanunu ve Genel Salk Sigortas le lgili Olan Sorumluluklar 752 - Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun 758 - Anayasa Mahkemesi Karar (21.03.2007 tarih-26469 sayl R.G.) - 5237 Sayl Trk Ceza Kanunu lgili Hkmleri - T.C.Anayasas lgili Hkmleri - Borlar Kanunu lgili Hkmleri 768 769 765 759

- 5177 Sayl Kanunla Deiik 3213 Sayl Maden Kanunu lgili Hkmleri 770 - Maden ve Ta Ocaklar letmelerinde ve Tnel Yapmnda Alnacak i Sal ve Gvenlii nlemlerine likin Tzk lgili Hkmleri 771 lgili Rapor rnekleri - Kazalar ve Meslek Hastalklar le lgili Rapor rnekleri - dari Para Cezalar le lgili Rapor rnekleri 850 91- DER LGL T.C. ANAYASASI MADDELER, KANUNLAR, YNETMELKLER, TEBLLER VE GENELGELER - T.C. Anayasas 898 lgili Tzkler - verenlerin i steklerini ve i Bulma Kurumuna Bildirmeleri Hakknda Tzk 901 - 1475 Sayl Kanununa Tabi yerlerinde verenlerin Kuracaklar Okul ncesi Eitim Kurumlarnn Eitim ve leyi Esaslar Hakknda Tzk 903 - i Sal ve Gvenlii Tz - Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tz - Tefti Tz 906 904 905 773

- Maden ve Ta Ocaklar letmelerinde ve Tnel Yapmnda Alnacak i Sal ve Gvenlii nlemlerine likin Tzk 907 - Parlayc ve Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde ve lerde Alnacak Tedbirler Hakknda Tzk 910 - Radyasyon Gvenlii Tz 11 911

lgili Kanunlar Ve Kanun Hkmnde Kararname - Sosyal Sigortalar Kanunu - Borlar Kanunu - evre Kanunu - 2872 Sayl evre Kanunu Uyarnca Verilecek dari Para Cezalarna likin Genelge (2006/10)

914 925 927

- evre Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun 928 941

- 2872 Sayl evre Kanunu Uyarnca Verilecek dari Para Cezalarna likin Genelgede Deiiklik Yaplmasna Dair Genelge (2006/11) 948 - 2872 Sayl evre Kanunu Uyarnca Verilecek dari Para Cezalarna likin Tebli (2007/2) 949 - 2872 Sayl evre Kanunu Uyarnca Verilecek dari Para Cezalarna likin Tebli (2008/1) 951 - evre Kanununa Gre Verilecek dar Para Cezalarnda hlalin Tespiti ve Ceza Verilmesi le Tahsili Hakknda Ynetmelik 954 - Umumi Hfzshha Kanunu - Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakknda Kanun 969 972 - Kimyagerlik ve Kimya Mhendislii Hakkndaki Kanun971 - Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakknda Kanunda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun 974 - 3308 sayl raklk ve Meslek Eitimi Kanunu 975 - yeri Ama ve alma Ruhsatlarna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabulne Dair Kanun 978 - Yabanclarn alma zinleri Hakknda Kanun lgili Ynetmelikler - nsani Tketim Amal Sular Hakknda Ynetmelik - Basnl Ekipmanlar Ynetmelii - Asansr Ynetmelii - Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmelii 1004 - Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (04.12.2007-26720 sayl Resmi Gazete) 1007 - yeri Kurma zni ve letme Belgesi Alnmas Hakknda Ynetmelik 1008 - Ek 1 Beyanname rnei 1012 - yeri Ama ve alma Ruhsatlarna likin Ynetmelik1014 - Ek 1 Gayr Shhi Messeselere Ait yeri Ama Ve 12 994 999 988 980

alma Ruhsat Bavuru Formu 1019 - Ek 2 Shhi Messeselere Ait yeri Ama Ve alma Ruhsat Bavuru Formu 1021 - Ek 3 yeri Ama ve alma Ruhsat 1022 - Ek 4 Shhi Messeseler in Snflarna ve zelliklerine Gre Aranacak Nitelikler 1023 - Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (13.04.2007-26492 sayl Resmi Gazete) 1042 - Askeri yerleriyle Yurt Gvenlii in Gerekli Maddeler retilen yerlerinin Denetim ve Teftii Hakknda Ynetmelik 1047 - Gayri Shhi Messeseler Ynetmelii 1050 - Ek 1 Beyanname (Gayri Shhi Messeseler iin) 1060 - Ek 2 Yer Seimi Raporu 1061 - Ek 3 Tesis Raporu 1062 - Ek 4 Alma Raporu 1063 - Ek 5 Gayri Shhi Messeselerin Snflarn Gsterir Liste 1064 - Ek 6 Gayri Shhi Messeseler Bavuru Beyan 1070 - Ek 7 Gayri Shhi Messeseler nceleme ve Deerlendirme Raporu 1071 - Almas zne Bal Yerlere Uygulanacak lemler Hakknda Ynetmelik 1073 - Grlt Kontrol Ynetmelii - Ek 1 Grlt Kaynaklar - lkyardm Ynetmelii 1092 1095 1097

- Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (17.10.2008-27027 sayl Resmi Gazete) 1098 - Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik 1099 - Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) Piyasas Eitim Ynetmelii - Kimyagerlik ve Kimya Mhendislii Hakknda Ynetmelik 1104 1101

Cetvel A Patlayc ve Parlayc Maddeler Sanayi 1105 Cetvel B Yakma (Dalama) Tehlikesi Olan Sanayi 1106 Cetvel C Zehirleme Tehlikesi Olan Sanayi 1107 Cetvel D Tefessh ve nfeksiyon Tehlikesi Olan Sanayi 1109 Cetvel E Yksek Suhunet Teknii (Ateteknii ile lgili Sanayi) 1110 - 5177 sayl Kanunla Deiik 3212 Sayl Maden Kanunu 1111 - Maden Kanunu Uygulama Ynetmelii 1114 - Maden Kanunu I (A) Grubu Madenlerle lgili Uygulama Ynetmelii 1116 - Deniz, Gl veya Nehir Altna Bulunan Madenlerdeki almalar Hakknda Ynetmelii 1117 - Fenni Nezaret Ynetmelii 1118

13

- Grizulu ve Yangna Elverili Ocaklarda Alnmas Gerekli Tedbirler Hakknda Ynetmelik 1122 - Grizulu Ocaklarda Elektrik Enerjisi Kullanlmas Hakknda Ynetmelik 1123 - Parlayc Madde Ateleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakknda Ynetmelik 1125 - Yer alt Maden letmelerinde Elektrikli Lokomotiflerin Kullanlmas Hakknda Ynetmelik 1126 - Elektrik Tesisleri Ynetmelii - Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii 1127 1128

- Elektrikle lgili Fen Adamlarnn Yetki Grev ve Sorumluluklar Hakknda Ynetmelik 1131 - Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmelii 1134 - Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii Elektrik Mhendisleri Odas Elektrik Yksek Gerilim Tesisleri letme Sorumluluu Ynetmelii 1135 - Makine Koruyucular Ynetmelii - Makine Emniyeti Ynetmelii - raklk Eitimi Ynetmelii - Radyasyon Gvenlii Ynetmelii 1139 1142 1145 1147

- Endstriyel Radyografide Radyasyondan Korunma ve Lisanslama Ynetmelii 1149 - Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan Tehizat ve Koruyucu Sistemler ile lgili Ynetmelik 1152 - evresel Etki Deerlendirmesi Ynetmelii - Gaz Yakan Cihazlara Dair Ynetmelik 1155 1158

- Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) ile alan Motorlu Tatlar in kmal stasyonlarnn Kurulu, Denetim, Emniyet ve Ruhsatlandrma lemlerine likin Ynetmelik 1160 - Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta lemleri Ynetmeliinin 85.Maddesinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik 1168 lgili Tebliler, Genelgeler ve Dier Sair Mevzuat - Ar ve Tehlikeli lerde altrlacak ilerin Mesleki Eitimlerine Dair Tebli 1170 - 5326 Sayl Kabahatler Kanunu ile lgili Anayasa Mahkemesi Karar 1172 - 506 Sayl Sosyal Sigortalar Kanunu ile lgili Anayasa Mahkemesi Karar 1181 - 506 Sayl Kanunun Ek V.Maddesinin IV. Numaral Bendinin Uygulanmas Hakknda Tebli 14

(18.08.2007-26617 sayl Resmi Gazete)

1187

- 506 Sayl Kanunun Ek V.Maddesinin IV. Numaral Bendinin Uygulanmas Hakknda Teblide Deiiklik Yaplmasna likin Tebli (26.09.2007-2655 sayl Resmi Gazete) 1189 - i Saln ve Gvenliini Etkileyen Baz Maddelerin thaline likin Tebli 1190 - i Saln ve Gvenliini Etkileyen Baz Maddelerin thaline likin thalat 200/13 sayl Teblide Deiiklik Yaplmas Hakknda Tebli 1192 - zrl, Eski Hkml ve Terr Madurlarnn stihdam Hakkndaki Usul ve Esaslara likin Tebli 1193

15

- yerlerinde zrl, Eski Hkml altrlmasna likin Tebli 1198 - 4857 Sayl Kanununun 65.Maddesine Gre Uygulanacak Ksa alma ve Ksa alma deneine likin Tebli 1199 - verenlerin Elli veya Daha Fazla i altrdklar yerlerinde altrmalar Gereken zrl, Eski Hkml ve 3713 Sayl Terrle Mcadele Kanununun Ek 1.Maddesinin (B) Fkras Kapsamndaki Terr Maduru altrma Oranlarnn Belirlenmesine likin Karar 1200 - Kazalar ve Meslek Hastalklar Prim Tarifesi 1201 - 10 Haziran 2003 Tarihinde Yrrle Giren 4857 Sayl Kanununda Yer Alan dari Para Cezalar (2003-2004-2005) 1212 - Kanununa Aykrlk Haline Uygulanacak 2006 Yl dari Para Cezalar 1215 - 4857 Sayl Yasasna Muhalefet Halinde Uygulanacak dari Para Cezalar (2006) 1217 - 10 Haziran 2003 Tarihinde Yrrle Giren 4857 Sayl Kanununda Yer Alan dari Para Cezalar (2007) 1221 - 10 Haziran 2003 Tarihinde Yrrle Giren 4857 Sayl Kanununda Yer Alan dari Para Cezalar (2008) 1225 - 4857 Sayl Kanununa Gre Uygulanacak dari Para Cezalar (26.05.2008 tarihinden itibaren) - Kanununa Gre Verilen dari Para Cezalarna tiraz - 4857 Sayl Yasaya Ceza Hkmleri Asndan Bak - 5198 Sayl Yasa le Getirilen Deiiklikler - LPG stasyonlar hk. - ALFABETK FHRST 1235 1236 1242 1229 1232 1234

EK : - yeri Salk ve Gvenlik Birimleri ile Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri Hakknda Ynetmeliin Uygulanmasna Dair Tebli - Sal ve Gvenliine likin Tehlike Snflar Listesi Teblii

1242 1249

16

SALII VE GVENL (4857 Sayl Kanunu lgili Hkmleri)

Hazrlayan : GRDAL KLAHIOLU Gvenlii Emekli Mfettii ve retim Grevlisi

SALII VE GVENL (4857 Sayl Kanununun lgili Hkmleri) Ama ve kapsam

17

MADDE 1. - Bu Kanunun amac iverenler ile bir i szlemesine dayanarak altrlan iilerin alma artlar ve alma ortamna ilikin hak ve sorumluluklarn dzenlemektir. Bu Kanun, 4.maddedeki istisnalar dnda kalan btn iyerlerine, bu iyerlerinin iverenleri ile iveren vekillerine ve iilerine faaliyet konularna baklmakszn uygulanr. yerleri, iverenler, iveren vekilleri ve iiler, 3.maddedeki bildirim gnne baklmakszn bu Kanun hkmleri ile bal olurlar. Tanmlar MADDE 2. - Bir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii, ii altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurululara iveren, ii ile iveren arasnda kurulan ilikiye i ilikisi denir. veren tarafndan mal veya hizmet retmek amacyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile iinin birlikte rgtlendii birime iyeri denir. verenin iyerinde rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen yerler (iyerine bal yerler) ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden ve meslek eitim ve avlu gibi dier eklentiler ve aralar da iyerinden saylr. yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr. veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar ilem ve ykmllklerinden dorudan iveren sorumludur. Bu Kanunda iveren iin ngrlen her eit sorumluluk ve zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. veren vekillii sfat, iilere tannan hak ve ykmllkleri ortadan kaldrmaz. Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ilikin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran dier iveren ile i ald iveren arasnda kurulan ilikiye asl iveren-alt iveren ilikisi denir. Bu ilikide asl iveren, alt iverenin iilerine kar o iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i szlemesinden veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur. Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asl iveren alt iveren ilikisinin muvazaal ileme dayand kabul edilerek alt iverenin iileri balangtan itibaren asl iverenin iisi saylarak ilem grrler. letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez. Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kurulan kamu kurum ve kurulular ile bunlarn dorudan veya dolayl olarak sermayesinin en az % 50 sine sahip olduklar ortaklklarda, 4734 sayl Kamu hale Kanunu veya dier kanun hkmleri erevesinde, hizmet alm amacyla yaplan szlemeler gereince, yklenici araclyla altrlanlar, bu ekilde alm olmalarna dayanarak; a) Bu kurum, kurulu ve ortaklklara ait kadro veya pozisyonlara atanmaya, b) Bu kurum, kurulu ve ortaklklara ait iyerlerinin kadro veya pozisyonlarnda 18

alanlar iin toplu i szlemesi, personel kanunlar veya ilgili dier mevzuat hkmlerine gre belirlenen her trl mal haklar ile sosyal yardmlardan yararlanmaya, hak kazanamazlar. Sekizinci fkrada belirtilen iyerlerinde ykleniciler dnda kalan iverenler tarafndan altrlanlar ile bu iyerlerinin tbi olduklar ihale mevzuat erevesinde kendi nam ve hesabna szleme yaparak stlendii ihale konusu ite dorudan kendileri alanlar da ayn hkmlere tbidir. Sekizinci fkrada belirtilen kurum, kurulu veya ortaklklarn sermayesine katldklar ortaklklarn kadro veya pozisyonlarnda alan iilerin, ortak durumundaki kamu kurum, kurulu veya ortaklklarn kadro veya pozisyonlarna atanma ya da bu kurum, kurulu veya ortaklklarda geerli olan mal haklar ile sosyal yardmlardan yararlanma talepleri hakknda da sekizinci fkra hkmleri uygulanr. Hizmet almna dayanak tekil edecek szleme ve artnamelere; a) e alnacak kiilerin belirlenmesi ve iten karma yetkisinin kamu kurum, kurulular ve ortaklklarna braklmas, b) Hizmet alm szlemeleri erevesinde ya da geici ii olarak ayn i yerinde daha nce alm olanlarn altrlmasna devam olunmas, ynnde hkmler konulamaz. verenlerin ve iilerin ykmllkleri MADDE 77. - verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler. verenler iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini vermek zorundadrlar. Yaplacak eitimin usul ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir. verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek hastaln en ge i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek zorundadrlar. Bu blmde ve i sal ve gvenliine ilikin tzk ve ynetmeliklerde yer alan hkmler iyerindeki raklara ve stajyerlere de uygulanr.

sal ve gvenlii ynetmelikleri MADDE 78 : Bu Kanuna tabi iyerlerinde i sal ve gvenlii artlarnn belirlenmesi ve gerekli nlemlerin alnmas, iyerlerinde kullanlan ara, gere, makine ve hammaddeler yznden kabilecek i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi ve zel durumlar sebebiyle korunmas gereken kiilerin alma artlarnn dzenlenmesi, ayrca i sal ve gvenlii mevzuatna uygunluu ynnden; ii says, iin ve iyerinin zellikleri ile tehlikesi dikkate alnarak iletme belgesi almas gereken iyerleri ile belgelendirilmesi gereken iler veya rnler ve bu belge veya belgelerin alnmasna ilikin usul ve esaslar, i sal ve gvenlii ile ilgili konularda yaplacak risk deerlendirmesi, kontrol, lm, inceleme ve aratrmalarn usul ve esaslar ile bunlar yapacak kii ve kurulularn niteliklerinin belirlenmesi, gerekli iznin verilmesi ve verilen iznin iptal edilmesi Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmeliklerle belirlenir. 19

20

in durdurulmas veya iyerinin kapatlmas MADDE 79. Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve ekillerinde, makine ve cihazlarnda iilerin yaam iin tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar iyerlerini i sal ve gvenlii bakmndan denetlemeye yetkili iki mfetti, bir ii ve bir iveren temsilcisi ile Blge Mdrnden oluan be kiilik bir komisyon kararyla, tehlikenin niteliine gre i tamamen veya ksmen durdurulur veya iyeri kapatlr. Komisyona kdemli i mfettii bakanlk eder. Komisyonun almalar ile ilgili sekretarya ileri blge mdrl tarafndan yrtlr. Askeri iyerleri ile yurt emniyeti iin gerekli maddeler retilen iyerlerindeki komisyonun yaps, alma ekil ve esaslar Milli Savunma Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte hazrlanacak bir ynetmelikle belirtilir. Bu maddeye gre verilecek durdurma veya kapatma kararna kar iverenin yerel i mahkemesinde alt i gn iinde itiraz etmek yetkisi vardr. mahkemesine itiraz, iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas kararnn uygulanmasn durdurmaz. Mahkeme itiraz ncelikle grr ve alt i gn iinde karara balar. Kararlar kesindir. Bir iyerinde alan iilerin ya, cinsiyet ve salk durumlar byle bir iyerinde almalarna engel tekil ediyorsa, bunlar da almaktan alkonulur. Yukardaki fkralar gereince iyerlerinde iiler iin tehlikeli olan tesis ve tertiplerin veya makine ve cihazlarn ne ekilde iletilmekten alkonulaca ve bunlarn ne ekilde yeniden iletilmelerine izin verilebilecei, iyerinin kapatlmas ve almas, iin durdurulmasna veya iyerinin kapatlmasna karar verilinceye kadar acil hallerde alnacak nlemlere ilikin hususlar ile komisyonda grev yapacak ii ve iveren temsilcilerinin nitelikleri, seimi, komisyonun alma ekil ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. Bir iyerinin kurulmasna ve iletilmesine izin verilmi olmas 78 inci maddede ngrlen ynetmelik hkmlerinin uygulanmasna hibir zaman engel olamaz. Bu maddenin birinci fkras gereince makine, tesisat ve tertibat veya iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas sebebiyle isiz kalan iilere iveren cretlerini demeye veya cretlerinde bir dklk olmamak zere meslek veya durumlarna gre baka bir i vermeye zorunludur.

sal ve gvenlii kurulu MADDE 80. - Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verenler i sal ve gvenlii kurullarnca i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler. sal ve gvenlii kurullarnn oluumu, alma yntemleri, dev, yetki ve ykmllkleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.

21

sal ve gvenlii hizmetleri MADDE 81 : verenler, devaml olarak en az elli ii altrdklar iyerlerinde alnmas gereken i sal ve gvenlii nlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasnn izlenmesi, i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi, iilerin ilk yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk ve gvenlik hizmetlerinin yrtlmesi amacyla, iyerindeki ii says, iyerinin nitelii ve iin tehlike snf ve derecesine gre; a) yeri salk ve gvenlik birimi oluturmakla, b) Bir veya birden fazla iyeri hekimi ile gereinde dier salk personelini grevlendirmekle, c) Sanayiden saylan ilerde i gvenlii uzman olan bir veya birden fazla mhendis veya teknik eleman grevlendirmekle, ykmldrler. verenler, bu ykmllklerinin tamamn veya bir ksmn, bnyesinde altrd ve bu maddeye dayanlarak karlacak ynetmelikte belirtilen vasflara sahip personel ile yerine getirebilecei gibi, iletme dnda kurulu ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir. Bu ekilde hizmet alnmas iverenin sorumluklarn ortadan kaldrmaz. yeri salk ve gvenlik biriminde grevlendirilecek iyeri hekimleri, i gvenlii uzmanlar ve iverence grevlendirilecek dier personelin nitelikleri, says, ie alnmalar, grev, yetki ve sorumluluklar, alma artlar, eitimleri ve belgelendirilmeleri, grevlerini nasl yrtecekleri, iyerinde kurulacak salk ve gvenlik birimleri ile ortak salk ve gvenlik birimlerinin nitelikleri, ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alnmasna ilikin hususlar ile bu birimlerde bulunmas gereken personel, ara, gere ve tehizat, grevlendirilecek personelin eitim ve nitelikleri Salk Bakanl, Trk Tabipleri Birlii ve Trk Mimar Mhendis Odalar Birliinin grleri alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak ynetmelikle dzenlenir. Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kurulan kamu kurum ve kurulularnda ilgili mevzuatna gre altrlmakta olan hekimlere, nc fkrada ngrlen eitimler aldrlmak suretiyle ve asl grevleri kapsamnda, almakta olduklar kurum ve kurulularn asl iveren olarak altrdklar iilerin iyeri hekimlii hizmetleri grdrlr. Bu kurum ve kurulularn dier personel iin oluturulmu olan salk birimleri, iyeri salk ve gvenlik birimi olarak da kullanlabilir.

gvenlii ile grevli mhendis veya teknik elemanlar MADDE 82 : 26/05/2008 tarihli ve 26887 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 5763 sayl Kanunun 37. md. ile kaldrlmtr. ilerin haklar MADDE 83. - yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna bavurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayn gn acilen toplanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye yazl olarak bildirilir. sal ve gvenlii kurulunun bulunmad iyerlerinde talep, iveren veya iveren vekiline yaplr. i tespitin yaplmasn ve durumun yazl olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. veren veya vekili yazl cevap vermek zorundadr. 22

Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir. inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar sakldr. sal ve gvenlii kurulunun kararna ve iinin talebine ramen gerekli tedbirin alnmad iyerlerinde iiler alt i gn iinde, bu Kanunun 24.maddesinin (I) numaral bendine uygun olarak belirli veya belirsiz sreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir. Bu Kanunun 79.maddesine gre iyerinde iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas halinde bu madde hkmleri uygulanmaz.

ki veya uyuturucu madde kullanma yasa MADDE 84. - yerine sarho veya uyuturucu madde alm olarak gelmek ve iyerinde alkoll iki veya uyuturucu madde kullanmak yasaktr. veren; iyeri eklentilerinden saylan ksmlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi artlarla alkoll iki iilebileceini belirleme yetkisine sahiptir. Alkoll iki kullanma yasa; a) Alkoll iki yaplan iyerlerinde alan ve iin gerei olarak retileni denetlemekle grevlendirilen, b) Kapal kaplarda veya ak olarak alkoll iki satlan veya iilen iyerlerinde iin gerei alkoll iki imek zorunda olan, c) inin nitelii gerei mterilerle birlikte alkoll iki imek zorunda olan, iler iin uygulanmaz.

Ar ve tehlikeli iler MADDE 85 : Onalt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ile alt ile ilgili mesleki eitim almam iiler ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz. Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla onalt yan doldurmu fakat onsekiz yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. Ar ve tehlikeli ilerde rapor MADDE 86. - Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giriinde veya iin devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklar iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilmi muayene raporlar olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite altrlmalar yasaktr. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.

23

On sekiz yandan kk iiler iin rapor MADDE 87. - Ondrt yandan onsekiz yana kadar (onsekiz dahil) ocuk ve gen iilerin ie alnmalarndan nce iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn onsekiz yan dolduruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde saklanarak yetkili memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. Birinci fkrada yazl hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.

24

Gebe ve ocuk emziren kadnlar iin ynetmelik MADDE 88. - Gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almalarnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii veya hangi hallerde dardan hizmet alabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. eitli ynetmelikler MADDE 89. - Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl; a) Ar ve tehlikeli ilerden baka iler iin de iilerin ie balamadan hekim muayenesinden geirilmelerini, b) Baz ilerde alan iilerin belirli srelerde genel olarak salk muayenesinden geirilmelerini, c) eitli veya bir ksm ilerde alan iilerin salk durumlarnn aksamas, yaptklar iin rnlerine ve genel sala yahut birlikte altklar teki iilere zararl olursa, bu gibilerin o ilerden karlmalarn, d) Ne durumda ve ne gibi artlar haiz olan iyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile ii evleri ve ii eitimi yerleri yaplmasn, ngren ynetmelikler hazrlayabilir. Hazrlayan : GRDAL KLAHIOLU Gvenlii Emekli Mfettii ve retim Grevlisi

25

4857 SAYILI KANUNUNUN SALII VE GVENL YNNDEN BZE GETRD YENLKLER NELERDR ? (Resmi Gazete :10.06.2003 tarih 25134 say) 1- TANIMINDA DEKLK YAPILMITIR : - 1475 sayl Kanunu'nun 1.maddesinde belirtilen ii tanmndan "herhangi bir ite" ve "cret karl almak" ibareleri kartlm yerine 4857 sayl Kanunu'nun 1.maddesi ile "bir i szlemesine dayanarak alma" yeterli grlmtr. - inin "gerek kii" zellii vurgulanmtr. - rak ve stajyerler i sal ve gvenlii nlemlerinden yararlanacak kiiler arasna alnmtr. 2- VEREN TANIMINDA DEKLK YAPILMITIR : Gerek ve tzel kiiler dnda i szlemesine gre ii istihdam eden ve tzel kiilii bulunmayan kurum ve kurulular da (rnein, adi ortaklklar) iveren olarak tanmlanmtr. 3- YERNN KAPSAMI GENLETLMTR : veren tarafndan mal veya hizmet retmek amacyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile iinin birlikte rgtlendii birime iyeri denir. verenin iyerinde rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen yerler (iyerine bal yerler) ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, bedence mesleki eitim ve avlu gibi dier eklentiler ve aralar da iyerinden saylr. 4- VEREN VEKL TANIMINA LAVE YAPILMITIR : veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekili tanmna iletme szc eklenerek, iveren vekilinin tanm geniletilmitir. 5- ASIL VERENN ALT VERENN ALITIRDII LERE YNELK SORUMLULUU GENLETLMTR : Asl iveren, alt iverenin iilere kar o iyeri ile ilgili olarak bu kanundan, i szlemesinden veya alt iverenin, taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur. 6- ALT VEREN UYGULAMASI KISITLANMITIR : letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve Bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran iveren alt taeron saylmaktadr. Ayrca daha nce o iyerinde altrlan kimse alt iveren ilikisi kurulamayacaktr. 7- VERENLERN VE LERN YKMLLKLER GELTRLMTR : verenlere; iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetleme ve iilere kar karya bulunduklar mesleki riskler,alnmas gerekli tedbirler,yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirme ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini verme zorunluluu getirilmitir. 8- N DURDURULMASI VEYA YERNN KAPATILMASI DETRLM VE KOMSYONA KIDEML MFETTNN ETMES HKM GETRLMTR : Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve ekillerinde, makine iilerin yaam iin tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, iyerinin kurma 26 KOULLARI BAKANLIK ve cihazlarnda izni ve iletme

belgesi alm olmas durumunda iin durdurulmas, almam olmas durumunda ise iyerinin kapatlmas koulu kaldrlm, karar komisyona braklmtr. Yeni Kanunu ile Komisyona, bakanl Blge Mdr yerine kdemli Mfettii yapacaktr. 9- SALII VE GVENL KURULU OLUTURMA ZORUNLULUU YASA LE DZENLENMEKTE VE KURUL KARARLARINA UYMA ZORUNLULUU GETRLMEKTEDR : Sanayiden saylan ve devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde i sal ve gvenlii kurulu kurma ykmll yasa ile dzenlenmektedir. Ayrca, bu kurullarn i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlarn iverenler uygulamakla ykmldrler. 10- YER HEKM BULUNDURMA ZORUNLULUU YASA LE DZENLENMTR : Devaml olarak en az elli ii altran iverenler, iyerlerine bir veya daha fazla iyeri hekimi altrma ve iyeri salk birimi oluturma ile ykmldrler. 11- GVENLNDEN SORUMLU MHENDS VEYA TEKNK ELEMAN GREVLENDRME ZORUNLULUU GETRLMTR : Sanayiden saylan ve devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde iverenlere, i gvenlii nlemlerinin salanmas bakmndan bir veya daha fazla mhendis veya teknik eleman grevlendirme ykmll getirilmitir. 12- YE ALIMAMA HAKKI VERLMTR : yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna; kurulun bulunmamas halinde iveren veya iveren vekiline bavurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayn gn acilen toplanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye yazl olarak bildirilir. Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde gerekli tedbirler alnncaya kadar creti ve dier haklar sakl tutularak almaktan kanma hakk verilmektedir. Kurul kararna ve iinin talebine ramen gerekli tedbirler alnmad taktirde, ii hizmet akdini hakl nedenle feshedilebilecektir.

Hazrlayan : GRDAL KLAHIOLU Gvenlii Emekli Mfettii ve retim Grevlisi

27

E ADE DAVALARI LE LGL YARGITAY KARARLARINDAN RNEKLER

28

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2004/21425 Karar No. 2004/22545 Tarihi: 07.10.2004

lgili Kanun / Madde 4857 s. IK/20 2821 s. SK/31 1086 s. HUMK/74

SENDKAL NEDENLERLE FESH E ADENN DIINDA A YRICA SENDKAL TAZMNAT TALEP EDLEMEMES TALEPLE BALILIK KTNYET TAZMNATI

ZET: Dava dilekesinde ie balatmama tazminatnn sekiz aylk cretle snrlandrlmas nedeniyle HUMK.nun madde 74'e aykr ekilde istekten fazlasna hkm kurulamaz. te yandan sendikalar kanununun deiik 31/6. maddesine gre sendika yelii veya sendikal faaliyet sebebiyle i szlemesinin feshi halinde Kanununun 18-21 madde hkmleri uygulanacandan ayrca sendikal tazminat talep edilemez. Birletirilen sendikal tazminat davas bu davadaki ie balatmama talebini artramayacandan bu olay nedeniyle ayrca veklet cretine hkmedilemez. DAVA : Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei kabul etmitir. Hkm durumal olarak sresi iinde davallar avukat tarafndan temyiz edilmi ise de; iin mahiyeti itibaryla duruma isteminin reddine, incelemenin evrak zerinde yaplmasna karar verildikten sonra dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Dosyadaki yazlara toplanan delillerle kararn dayand kanuni gerektirici sebeplere gre, feshin sendikal nedenle yapld anlaldndan davalnn feshin geersizliine ve ie iadeye ynelik temyiz itirazlar yerinde deildir. Ancak sendikal sebeple feshin yaplm olsa da ie balatmama tazminatnn, bir yllk cret tutarnda belirlenmesi isabetsizdir. Dava dilekesinde ie balatmama tazminatnn sekiz aylk cretle snrlandrlmas nedeniyle HUMK.nun madde 74'e aykr ekilde istekten fazlasna hkm kurulamaz. te yandan sendikalar kanununun deiik 31/6. maddesine gre sendika yelii veya sendikal faaliyet sebebiyle i szlemesinin feshi halinde Kanununun 18-21 madde hkmleri uygulanacandan ayrca sendikal tazminat talep edilemez. Birletirilen sendikal tazminat davas bu davadaki ie balatmama talebini artramayacandan bu olay nedeniyle ayrca veklet cretine hkmedilemez. Bu nedenle mahkeme kararnn bozularak ortadan kaldrlmasna ve aadaki ekilde hkm kurulmas gerekmitir. HKM: Yukarda aklanan nedenlerle: 1. Gediz Asliye () Mahkemesinin kararnn bozularak ORTADAN KALDIRILMASINA, 2. Davann KABUL ile: iverence yaplan feshin GEERSZLNE ve davacnn E ADESNE, 3. Davacnn yasal srede ie bavurmasna ramen iverenin sresi ierisinde ie balatmamas halinde denmesi gereken tazminat miktarnn iinin sekiz aylk creti olarak belirlenmesine, 4. Davacnn ie iade iin iverene sresi iinde bavurmas halinde hak kazanlacak olan ve kararn kesinlemesine kadar en ok drt aylk cret ve dier haklarnn davacya denmesi gerektiinin belirlenmesine, 5. Har pein alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, 6. Davac vekille temsil edildiinden karar tarihinde yrrlkte olan tarifeye gre 300.000.000 TL.vekalet cretinin davaldan alnp davacya verilmesine, 7. Pein alnan temyiz harcnn yatrana iadesine, 8. Davacnn yapt toplam 60.920.000 TL.yarglama giderinin davaldan alnp davacya verilmesine kesin olarak 7.10.2004 gnnde oybirlii ile karar verildi

29

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2004/12516 Karar No. 2004/16973 Tarihi: 05.07.2004

lgili Kanun / Madde 4857 s. I.K/20 1086 s. HUMK/46

GEERL FESH E ADE TALEBYLE BRLKTE LK ALACAKLARININ DA TALEP EDLMES FARKLI YARGILAMA USULLER USUL EKONOMS ZET: Davac grev yerini terk ederek, iyeri ile ilgisi olmayan bir su ilemitir. Ayrca gece bekilii gibi, iyerinin gvenlii ile ilgili bir grevde iken, grev yerini birka saatliine izinsiz ve mazeretsiz terki, iverene Toplu Szlemesi Ceza Cetvelinin 52. maddesi uyarnca ihra cezas verme yetkisi tanmaktadr. Bu nedenle dava konusu uyumazlkta fesih hakl nedene dayanmaktadr. Mahkemece feshin geersizliine, ie iadeye, ie balatmama tazminat ve bota geen sre cret alacana karar verilmesi hataldr. Yarglama usulleri farkl olan feshin geersizlii ve ie iadeye ilikin tespit niteliindeki dava ile cret alacana ilikin eda davasnn yarglamann iyi bir ekilde yaplmas iin ayrlmasna HUMK.nun 46. maddesi uyarnca yerel mahkemenin karar vermesi gerekirdi. Bu hususta bir karar verilmedii gibi bu husus HUMK.nun 48. maddesi gereince tek bana bozma sebebi de oluturmaz. te yandan ie iade talebiyle alacak davasnn seri yarglama usulyle grlm olmas bozma nedenidir Feshin geersizlii ve ie iadeye ilikin davada deliller yeterli bulunduundan bozma karar ile birlikte yeni hkm oluturulmutur. Ancak cret alaca ile ilgili mahkeme hkm hakkndaki temyiz isteminin Anayasann 141/son maddesine gre, davalarn en az giderle ve mmkn olan sratle sonulandrlmas yolunda yargya yklenen grev nedeniyle, bu safhada incelenmesi gerektii sonucuna ulalmtr. DAVA: Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei kabul etmitir. Hkm sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: 1. Davac i szlemesinin 1475 sayl yasaya aykr olarak feshedildiini iddia ederek fesih ileminin iptali ile ubat 2003 tarihinden Yksek Disiplin Kurulu kararn takiben, yetkili makam onay ile feshe ilikin kararnn teblii tarihi olan 04.06.2003 tarihine kadar denmeyen cret alacaklarnn hkm altna alnmasn talep etmitir. Mahkemece fesih 15.03.2003 tarihinde yrrle giren ve 1475 sayl yasada deiiklik yapan 4773 sayl yasa kapsamnda deerlendirilerek, "davacnn i szlemesinin 1475 sayl yasann 17/111. Maddesi gereince iyeri dnda ve iyeri ile ilgisi olmayan rza geme ve alkoyma suundan tutuklanmas nedeni ile feshedilmemi iinin ksa bir sre iinin bandan ayrlp dnmesi, iin gvenliini tehlikeye sokmas anlamna gelmeyeceinden fesih hakl nedene dayanmad" gerekesi ile feshin geersizliine, ie iadeye, ie balatlmamas halinde bir yllk cret tutarnda tazminata, bota geen sre iin 4 aya kadar cret ve denmeyen cret alacaklarna karar verilmitir. Dosya ieriine gre, davacnn i szlemesi, gece bekilii grevinde iken alkoll bir vaziyette birka saatliine grev yerini terk ederek, olunun reit olmayan nikahsz ei ile cinsel ilikide bulunmas zerine rza geme ve alkoyma sularndan dolay bir aydan fazla tutuklu kalmas zerine yaplan soruturma sonucunda 22.5.2003 tarihli Bakanlk oluru ile feshedilmitir. Davac grev yerini terk ederek, iyeri ile ilgisi olmayan bir su ilemitir. Aynca gece bekilii gibi, iyerinin gvenlii ile ilgili bir grevde iken, grev yerini birka saatliine izinsiz ve mazeretsiz terki, iverene Toplu Szlemesi Ceza Cetvelinin 52. maddesi uyarnca ihra cezas verme yetkisi tanmaktadr. Bu nedenle dava konusu uyumazlkta fesih hakl nedene dayanmaktadr. Mahkemece feshin geersizliine, ie iadeye, ie balatmama tazminat ve bota geen sre cret alacana karar verilmesi hataldr. Bu durumda mahkeme kararnn ie iadeye ilikin ksmnn bozularak ortadan kaldrlmasna ve istemin reddine karar vermek gerekmitir. HKM : Yukarda gsterilen gerekelerle; a) Sakarya Mahkemesinin 13.04.2004 tarih ve Esas No:2003/239 , Karar No:2004/99 sayl kararnn bozularak ortadan kaldrlmasna, b)Feshin geersizliine ie iadeye ve bunun sonularna ilikin davann reddine, c)Har alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, d)Daval kendisini vekille temsil ettirdiinden 300.000.000 TL.vekalet cretinin davacdan alnarak davalya verilmesine, e) Davacnn yapt 115.800.000 TL.mahkeme masraflarnn ie iade davas ile ilgili olarak takdiren 100.000.000 TL.snn davac zerinde braklmasna oy okluuyla kesin 30

olarak karar verildi. 2. e iade davasnn 1475 sayl Kanununun 13/C maddesine gre seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlmas gerekir. cret ve dier iilik alacaklar ise 5521 sayl Mahkemeleri Kanununun 7. maddesi uyarnca szl yarglama usulne tabidir. Direktif niteliinde de olsa yarglamann bitirilmesi gereken sreye yasada yer verilmemitir. Yarglama usulleri farkl olan feshin geersizlii ve ie iadeye ilikin tespit niteliindeki dava ile cret alacana ilikin eda davasnn yarglamann iyi bir ekilde yaplmas iin ayrlmasna HUMK.nun 46. maddesi uyarnca yerel mahkemenin karar vermesi gerekirdi. Bu hususta bir karar verilmedii gibi bu husus HUMK.nun 48. maddesi gereince tek bana bozma sebebi de oluturmaz. te yandan ie iade talebiyle alacak davasnn seri yarglama usulyle grlm olmas bozma nedenidir. Feshin geersizlii ve ie iadeye ilikin davada deliller yeterli bulunduundan bozma karar ile birlikte yeni hkm oluturulmutur. Ancak cret alaca ile ilgili mahkeme hkm hakkndaki temyiz isteminin Anayasann 14l/son maddesine gre, davalarn en az giderle ve mmkn olan sratle sonulandrlmas yolunda yargya yklenen grev nedeniyle, bu safhada incelenmesi gerektii sonucuna ulalmtr. Bu durumda davac tutukluunun sona ermesinden sonra daval iverence 18.02.2003 tarihinde ie kabul edilmi, 21.02.2003 tarihinde izne ayrlm ve izinde iken 03.03.2003 tarihli fesih karan, kendisine tebli edilmi davacnn itiraz zerine TS hkm gerei sonularn 04.06.2003 tarihinde meydan getirmitir. Davacnn 03.03.2003 tarihinden 04.06.2003 tarihine kadar iyerinde alp almad dosya ieriinden anlalamamaktadr. allmayan gnler iin cret alaca istenemeyecek-tir. Bu dnemde davacnn alp almad belirlendikten sonra sonucuna gre cret alacana karar verilmelidir. Eksik inceleme sonucu cret alacana karar verilmesi de isabetsizdir. SONU : Temyiz edilen kararn 1 .bentte gsterilen nedenlerle bozularak feshin geersizlii ve ie iadeye ilikin ksmn bozularak ortadan kaldrlmasna ve istemin reddine kesin olmak zere cret ve ikramiyeye ilikin hkmn ise noksan tahkikat nedeniyle 2.bentte gsterilen nedenlerle BOZULMASINA, pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine, 5.7.2004 gnnde oyokluu ile karar verildi. KARI OY : Davac am olduu dava ile i aktinin haksz olarak feshedildiini belirterek, fesih ileminin geersizliine ve ie iadesine karar verilmekle beraber, denmeyen cret alacaklarnn hkm altna alnmasn istemitir. Davacnn talepleri iki ayr blm eklindedir. 4857 Sayl Kanununun 20. maddesinde szlemesi feshedilen ii, fesih bildiriminde sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli olmad iddiasyla dava aabilecei belirtilmi olup, yine ayn maddede davann seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlaca ngrlmektedir. Ancak dier alacaklarla ilgili davalar szl yarglama usulne tabi olup. farkl usule tabi isteklerin ayn davada grlmesi mmkn deildir. Szl usul ile seri usul farkllklar gstermektedir. Bu davada asl talep feshin geersizlii ve ie iadesidir. Seri yarglama usulne uygun olarak balatlan incelemeler srasnda ayn usuln szl usl ile incelenmesi gereken anlamazlklara tatbiki mmkn deildir. Kanun koyucu sadece ie iade davasn seri yarglama usulne tabi tutmu olup, i mahkemelerinde uygulanan usl szl yarglamadr. Nitekim Dairemizin 11.9.2003 gn ve 14994/14267 sayl kararnda da; "...ie iade davas dnda kalan dier hak ve alacaklar ile ilgili davalar szl yarglama usulne tabidir. Bu nedenle ie iade ile birlikte dier iilik haklarnn da dava edildii hallerde bu davalarn ayrlmasna karar verilerek yarglama yaplmaldr..."denilmektedir. Mahkeme seri yarglama usuln szl yarglamaya tabi dava konularnda uygulamak suretiyle usul hukukuna aykr hareket etmitir. Yaplan ilemler bu nedenlerle doru deildir. Bu durum bozma sebebi oluturmaktadr. Bunun iin daha nceki Daire kararlarnda da belirtildii ekilde davalarn ayrlmasna karar verilmesi gerekirken yarglamaya devam edilmesi usul ve yasaya aykr olduundan Daire ounluk kararna katlamyoruz.

31

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2004/1080 Karar No. 2004/13416 Tarihi: 03.06.2004

lgili Kanun / Madde 4857 s. IK/20

FESH SEBEBNN GSTERLMEMES DAVACININ ESK NE DAVET EDLMEMES ADEY STEMEM SAYILMAMA

ZET: Dosya ieriine gre, davacnn i szlemesi, fesih sebebinin ak ve kesin olarak belirtildii yazl bir bildirimle feshedilmedii gibi, fesih iin geerli bir sebebin varl da iddia ve ispat edilmi deildir. Daval iveren, dava aldktan sonra davacy Adana'da bulunan iyerinde alt halde bu defa Ankara'da bulunan iyerinde ie balamasn istemitir. Davac eski iyerine davet edilmi deildir. Bu nedenle davacnn bu davete icabet etmemi olmasnn ie iadeyi istemedii biiminde yorumlanmas hatal olup, feshin geersizliine karar verilmesi iin 4857 Sayl i Kanunun 20/3.maddesi uyarnca kararn bozularak ortadan kaldrlmas ve aadaki ekilde hkm kurulmas gerekmitir DAVA : Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, davay reddetmitir. Hkm sresi iinde daval avukatnca temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac ii, hizmet akdinin geerli sebep olmadan feshedildiini ileri srerek feshin geersizlii ile ie iadesine karar verilmesini ve buna bal tazminat, cret ve dier haklarnn belirlenmesini istemitir. Daval iveren, davacnn kendisinden sonra iten karlan Sat Mdr tarafndan iten karlm olduundan dolay fesih sebebinin bilinmediini, davann almasn mteakiben irketin farkl bir departmannda alabileceinin davacya bildirildiini.bu nedenle konusuz kalan davann reddine karar verilmitir. Mahkemece, iverence yaplan ie davete davacnn cevabi ihtarnamesi ile icabet etmeyeceini bildirmesi ile daval iyerinde almayacan ortaya koyduu gerekesiyle davann reddine karar verilmitir. Dosya ieriine gre, davacnn i szlemesi, fesih sebebinin ak ve kesin olarak belirtildii yazl bir bildirimle feshedilmedii gibi, fesih iin geerli bir sebebin varl da iddia ve ispat edilmi deildir. Daval iveren, dava aldktan sonra davacy Adana'da bulunan iyerinde alt halde bu defa Ankara'da bulunan iyerinde ie balamasn istemitir. Davac eski iyerine davet edilmi deildir. Bu nedenle davacnn bu davete icabet etmemi olmasnn ie iadeyi istemedii biiminde yorumlanmas hatal olup, feshin geersizliine karar verilmesi iin 4857 Sayl t Kanunun 20/3. maddesi uyarnca kararn bozularak ortadan kaldrlmas ve aadaki ekilde hkm kurulmas gerekmitir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle; 1- Yerel mahkeme kararnn BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, 2- verence yaplan feshin GEERSZLNE ve DAVACININ E ADESNE, 3- Davacnn sresinde bavurmasna ramen ie iade edilmemesi halinde denmesi gereken tazminat miktarnn davacnn 4 aylk cret tutar olarak belirlenmesine. 4- Davacnn sresi iinde ie iade iin mracaat halinde 4 aylk cret ve dier haklarnn denmesi gerektiinin tespitine, 5- Har pein yatrlm olduundan yeniden alnmasna yer olmadna, temyiz harcnn istei halinde davacya iadesine, 6- Karar tarihinde yrrlkte bulunan. Avukatlk. Asgari cret Tarifesi uyarnca 300.000.000.TL vekalet creti ile davac tarafndan yaplan (21.000.000) TL yarglama giderinin davaldan alnarak davacya verilmesine, Dair, kesin olarak 3.6.2004 tarihinde oybirlii ile karar verildi

32

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2004/3363 Karar No. 2004/12515 Tarihi: 25.05.2004 E ADE SENDKAL TAZMNAT

lgili Kanun / Madde 4857 s. IK/20 2821 s. SenK/31

ZET: yerinde alan ii saysnn 42 olduu bunlardan 20' sinin sendika yesi olduu dosyada bulunan Blge alma Mdrl tutanandan ani almaktadr. Ancak karlan iilerin yerine yeni ii alnp alnmad alnmsa bu iilerin savunmada geen SO kalite belgesi alnabilmesi bakmndan ne gibi zelliklerinin olduu hususlar aratrlmamtr. Ayrca, i szlemesi SO belgesi asndan uygun olmad gerekesiyle feshedilen iiler ynnden bu nedenler aklatlm ve gerekli belgeler ortaya konulmu deildir. DAVA : Davac, sendikal tazminatn detilmesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, davay reddetmitir. Hkm sresi iinde davac avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac ii sendikal tazminat isteinde bulunmu,daval ise iyerinde yrtlen yeniden yaplandrma erevesinde davacnn i szlemesinin feshedildiini ve sendikal nedenin bulunmadn savunmutur. Mahkemece, davac tanklarnn dava aan dier iiler olmas sebebiyle anlatmlarna itibar edilemeyecei,iyerinde SO almalar yaplmas ynnde danmanlk firmas ile szleme imzaland, yine gvenlik hizmetlerinin bir gvenlik firmasndan alnmaya baland ve iyerinde alan 4-5 sendikal ii olmas hususlar gereke gsterilerek sendikal tazminat isteinin reddine karar verilmitir. yerinde alan ii saysnn 42 olduu bunlardan 20' sinin sendika yesi olduu dosyada bulunan Blge alma Mdrl tutanandan ani almaktadr. Ancak karlan iilerin yerine yeni ii alnp alnmad alnmsa bu iilerin savunmada geen SO kalite belgesi alnabilmesi bakmndan ne gibi zelliklerinin olduu hususlar aratrlmamtr.Ayrca, i szlemesi SO belgesi asndan uygun olmad gerekesiyle feshedilen iiler ynnden bu nedenler aklatlm ve gerekli belgeler ortaya konulmu deildir. te yandan i szlemesi feshedilen ve ayn mahkemede seri halde dava aan davac iilerin bir ksm iyerinde gvenlik grevlisi olarak alm, dierleri ise retim iisi olarak grev yapmtr. Fesih koullarnn tespiti ile sendikal nedenin bulunup bulunmadnn her bir ii ynnden ayr ayr deerlendirilmesi gerekir. Mahkemece eksik incelemeye dayal olarak sendikal tazminatla ilgili hkm tesisi hatal olmutur.Bu konuda gerekli inceleme ve aratrma yaplarak toplanan deliller dosya ierii ile yeniden bir deerlendirmeye tabi tutulmak suretiyle sonuca gidilmelidir. SONU : Temyiz olunan kararn yukarda yazl sebepten BOZULMASINA, pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine, 25.5.2004 gnnde oybirlii ile karar verildi.

33

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2004/2171 Karar No. 2004/6493 Tarihi: 15.03.2004 E ADE SENDKAL TAZMNAT

lgili Kanun / Madde 4857 s. IK/20 2821 s. SenK/31

ZET: Mahkeme kararnn gereke ksmnda davacnn i aktinin sendikal sebeple feshedildiini doru olarak kabul etmi ise de tazminatn belirlenmesinde 4773 sayl yasann 10. maddesi ile deitirilen 2821 sayl yasann 31. maddesi hkmne aykr olarak tazminat drt aylk creti tutarnda miktar olarak belirlemitir, i akti sendikal sebeple feshedildii iin bu yasa hkmne gre tazminatn iinin cretinin bir yllk tutarndan az olamaz. DAVA:Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei ksmen hkm altna almtr. Hkm sresi iinde taraflar avukatlarnca temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac i aktinin sendikal sebeple feshedildii iddias ile ie iade, balatlmama halinde bir yllk cret tutarnda tazminat ve drt aylk cret alacana karar verilmesini talep etmitir. Daval i aktinin ekonomik nedenlerle geerli sebeple feshedildii savunmasnda bulunmutur. Mahkeme kararnn gereke ksmnda davacnn i aktinin sendikal sebeple feshedildiini doru olarak kabul etmi ise de tazminatn belirlenmesinde 4773 sayl yasann 10. maddesi ile deitirilen 2821 sayl yasann 31. maddesi hkmne aykr olarak tazminat drt aylk creti tutarnda miktar olarak belirlemitir. akti sendikal sebeple feshedildii iin bu yasa hkmne gre tazminatn iinin cretinin bir yllk tutarndan az olamaz. br yandan dairemizin kararllk kazanan uygulamasna gre tazminatn ve cretin sre olarak belirlenmesi yeterli olup, rakamsal tutarnn, gsterilmesine gerek bulunmamaktadr. Bu nedenlerle mahkeme kararnn bozularak ortadan kaldrlmasna ve dairemizce 4857 sayl Kanununun 20/3. maddesi uyarnca aadaki ekilde karar vermek gerekmitir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle; 1- Kartal 1. mahkemesinin 20.4.2003 gn ve 613/649 sayl kararnn BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, 2-Davacnn yasal sre iinde bavurmasna ramen, iverenin sresi iinde ie balatmamas halinde denmesi gereken tazminat miktarn davacnn bir yllk creti olarak belirlenmesine 3-Davacnn ie iadesi iin iverene sresi iinde bavurmas halinde hak kazanlacak olan ve kararn kesinlemesine kadar en ok drt aylk cret ve sosyal haklarn davacya denmesine, ie balatlma halinde bu alacaktan denen ihbar ve kdem tazminatnn mahsubuna. 4- Har pein alndnda yeniden alnmasna yer olmadna 5-Davac kendisini vekille temsil ettirdiinden yrrlkte olan Tarifeye gre 300.000.000 TL creti vekaletin davaldan tahsili ile davacya verilmesine 6.Pein alnan temyiz harcnn istei halinde davacya iadesine 7-Davacnn yapt (300.000.000) TL yarglama giderinin davaldan tahsili ile davacya verilmesine kesin olarak 15.03.2004 tarihinde oybirlii ile karar verildi.

34

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2004/499 Karar No. 2004/1489 Tarihi: 29.01.2004

lgili Kanun / Madde 4857 s. K/20

E ADE DAVA AILDIKTAN SONRA E DAVETN DAVAYI KONUSUZ BIRAKMAMASI ZET: Akdin feshi tek tarafl bozucu yenilik douran bir eylem olup, kar tarafa ulatktan sonra tek tarafl olarak geri alnmas mmkn deildir. Davac tarafndan temyiz incelemesine konu ie iade ve tazminat davas aldktan sonra daval iveren tarafndan davacnn ie davet edilmesi yeni bir hizmet akdi iin icap niteliinde bulunmaktadr. Bu davet feshi ortadan kaldrmaz. Bu nedenle dava artlarnn kalmadn kabul ederek davann reddedilmesi hataldr. DAVA: Davac, ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, davay reddetmitir.. Hkm sresi iinde davac avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac, hizmet szlemenin geerli bir nedene dayanlmadan feshedildiini ileri srerek feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini; 4857 sayl yasann 21. maddesine gre bota geen sre ve tazminat miktarlarnn belirlenmesini istemitir. Daval, dava aldktan sonra davacya ihtarname ile ie davet ettiklerini bu nedenle davann konusuz kaldn, bota geen sre ve tazminat istekleri hakknda da hkm kurulmasna gerek kalmadn savunmu; davann reddini istemitir. Mahkemece ie iade artlar iverence salandndan ve davann konusuz kaldndan sz edilerek reddine karar verilmitir. Akdin feshi tek tarafl bozucu yenilik douran bir eylem olup, kar tarafa ulatktan sonra tek tarafl olarak geri alnmas mmkn deildir. Davac tarafndan temyiz incelemesine konu ie iade ve tazminat davas aldktan sonra daval iveren tarafndan davacnn ie davet edilmesi yeni bir hizmet akdi iin icap niteliinde bulunmaktadr. Bu davet feshi ortadan kaldrmaz. Bu nedenle dava artlarnn kalmadn kabul ederek davann reddedilmesi hataldr. Daval iveren davacnn hizmet akdinin feshi yazsnda geerli bir neden de gstermediinden davacnn davasnn kabul gerekirken yazl ekilde reddedilmesi hataldr. Bu nedenle mahkeme kararnn bozularak ortadan kaldrlmas, 4857 sayl Kanunun 20/3 maddesi gereince aadaki kararn verilmesi gerektii kansna varlmtr. SONU:Yukarda aklanan nedenlerle, 1) Gebze Mahkemesinin 23.10.2003 gn 2003/593 Esas 953 karar sayl kararnn bozularak ORTADAN KALDIRILMASINA, 2) Davacnn davasnn kabulne , feshin geersizliine ve ie iadesine, 3) Kararn kesinlemesine kadar altrlmad sre iin drt ay gememek zere cret ve dier -haklarnn davacya - verilmesi - gerektiinin belirlenmesine, 4) Davac tarafndan sresi iinde bavurulmas ve ie balatlmamas halinde drt aylk creti tutarnda tazminat denmesi gerektiinin belirlenmesine, 5) Davac tarafndan yatrlan 856.129.000 TL nispi hartan 10.100.000. TL har dldnde kalan 846.029.000 TL harcn istek halinde davacya iadesine, 6) Davac tarafndan yaplan 92.900.000 TL Mahkeme masraf ile 300.000.000 TL vekalet cretinin davaldan alnp davacya verilmesine, pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine kesin olarak oybirliiyle 29.1.2004 tarihinde karar verildi.

35

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2003/18919 Karar No. 2003/18913 Tarihi: 10.11.2003

lgili Kanun / Madde 1475 s. IK/13A, 13B 4857 s. K/18,19

SAYISININ TESPT E ADE GEERSZ FESH ZET: Belirtmek gerekir ki, otuz ve daha fazla ii altran iyerleri kavramnn 4857 sayl Kanununun 18/4 maddesi kapsamnda deerlendirilmesi gerekir. Buna gre iverenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says bu iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenmelidir. Dosyadaki bilgi ve belgelere gre; fesih tarihinde davalnn henz zarar etmedii, 2003 yl ilk 6 ay krnn nceki yla gre azald, bu azalmann nedenlerinden birinin de kredi alacaklarn taksitlendirilmesi ve bir ksmndan vazgeilmesi olduu, daval iverenin istihdam fazlas personel olduunu savunmasna kar ynetim kurulunun fesih tarihine yakn tarihte alnan karar ile kendi bnyesindeki itiraklerine personel alnmasna karar verildii, davacnn konumu gerei alt kadro ve yapt ite hizmetine ihtiya duyulduu bu olgulara gre, feshin iletmenin, iyerini ve iin gereklerinden bir nedene dayanmad davacnn verimsizliinin de ileri srlmedii anlaldndan feshin geersizlii ve davacnn ie iadesine karar verilmesi gerekir. Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine detilmesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, davay reddetmitir. Hkm sresi iinde davac avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac ii,i szlemesinin 09.07.2003 tarihinde geerli bir neden olmadan fesih edildiini belirterek 4857 sayl kanunun 19. ve devam .maddelerine gre feshin geersizliine, ie iadesine, ie balatlmamas halinde 8 aylk cret tutarnda tazminata ve en ok drt aya kadar bota geen sreye ait cret alacana karar verilmesini talep etmitir. Mahkemece, fesih tarihinde emeklilie hak "kazanan ve 'bu gereke ile fesheden davalnn; feshin iletmenin, iyerinin ve iin gereklerine dayand ynndeki savunmasna itibar edilmemi, ancak davacnn alt kooperatif mdrlnde alan ii saysnn 30 kiiden az olduu, davacnn 4857 sayl Kanunu'nun 18/1 maddesi uyarnca i gvencesinden yararlanamayaca gerekesi ile istek reddedilmitir. Belirtmek gerekir ki, otuz ve daha fazla ii altran iyerleri kavramnn 4857 sayl i Kanununun 18/IV maddesi kapsamnda deerlendirilmesi gerekir. Buna gre iverenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says bu iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenmelidir. Daval iverenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin olduu ve bu iyerlerinde alan iilerin toplamnn Otuzdan fazla olduu uyumazlk ddr. Mahkemece bu hukuki olgu gzden karlarak istemin reddi hataldr. Dosyadaki bilgi ve belgelere gre; fesih tarihinde davalnn henz zarar etmedii, 2003 yl ilk 6 ay karn nceki yla gre azald, bu azalmann nedenlerinden birinin de kredi alacaklarn taksitlendirilmesi ve bir ksmndan vazgeilmesi olduu, daval iverenin istihdam fazlas personel olduunu savunmasna kar ynetim kurulunun fesih tarihine yakn tarihte alnan karar ile kendi bnyesindeki itiraklerine personel alnmasna karar verildii, davacnn konumu gerei alt kadro ve yapt ite hizmetine ihtiya duyulduu bu olgulara gre, feshin iletmenin, iyerini ve iin gereklerinden bir nedene dayanmad davacnn verimsizliinin de ileri srlmedii anlaldndan feshin geersizlii ve davacnn ie iadesine karar verilmesi gerekir. Fesih nedeni emeklilie hak kazanma ve tazminatlarn denmi olmas karsnda ie balatlmama halinde denecek tazminat 4 aylk cret olarak belirlenmitir. Dier taraftan feshin geersizliinin sonucu olarak, bavuru halinde denmesi gereken 4 aya kadar cret alaca da karar altna alnacaktr. Aklanan nedenlerle mahkemece istemin reddine dair verilen hkmn bozulmak suretiyle ortadan kaldrlmas ve 4857 Sayl Kanunu'nun 20/3 maddesi uyarnca aadaki ekilde karar verilmesi gerekmitir. SONU: Yukarda belirtilen gerekeler ile. l.Ankara 5. Mahkemesinin 3.10.2003 gn ve 2003/1497 Esas 1642 Sayl kararnn bozularak ORTADAN KALDIRILMASINA. 2.verence yaplan feshin GEERSZLNE ve davacnn E ADESNE, 3.Davacnn yasal srede bavurmasna ramen, iverenin sresi iinde ie balatlmamas halinde denmesi gereken tazminat miktarnn iinin drt aylk creti olarak belirlenmesine; 4.Davacnn ie iade iin iverene sresi iinde mracaat halinde hak kazanlacak olan ve kararn kesinlemesine kadar azami drt aylk cretinin ve dier haklarnn davaldan alnarak davacya denmesine, ie 'balatlma 'halinde 'bu alacaktan denen ihbar ve kdem tazminatnn mahsubuna. 36

5.Daval 1581 Sayl Kanunun 19.maddesi uyarnca hartan muaf olduundan har alnmasna yer olmadna, pein alnan dava harcnn istei halinde davacya iadesine. 6.Davac vekille temsil edildiinden karar tarihinde yrrlkte olan tarifeye gre 200.000.000 TL. vekalet cretinin davaldan alnp davacya verilmesine. 7.Davacnn yapt 10.760.000 TL.masrafn davaldan alnp davacya verilmesine, 8. Davacdan pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgisine iadesine kesin olarak 10.11.2003 gnnde oybirliiyle karar verildi.

37

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2003/20205 Karar No. 2003/20627 Tarihi: 21.10.2003 E ADE TAZMNATIN MKTARI

lgili Kanun / Madde 1475 s. IK/13D 4857 s. K/21

ZET: Davacnn yasal srede bavurusuna ramen iverence ie balatlmamas halinde denmesi gereken tazminat tutarnn st snrdan ve rakamsal olarak belirlenmesi hataldr. Somut olaya, dosyadaki belge ve bilgilere, davacnn hizmet sresine ve akdin fesih ekline gre, 4857 sayl Kanunun 21/2 maddesindeki tazminatn, davacnn drt aylk creti tutarnda denmesi gerektiinin belirlenmesi uygun bulunmutur. Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, davay reddetmitir. Hkm sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Dosyadaki yazlara, kararn dayand delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve zellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik grlmemesine gre, davalnn feshin geersizliine ve davacnn ie iadesine ynelik temyiz itirazlar yerinde deildir. Ancak, davacnn yasal srede bavurusuna ramen iverence ie balatlmamas halinde denmesi gereken tazminat tutarnn st snrdan ve rakamsal olarak belirlenmesi hataldr. Somut olaya, dosyadaki belge ve bilgilere, davacnn hizmet sresine ve akdin fesih ekline gre, 4857 sayl Kanunun 21/II maddesindeki tazminatn, davacnn drt aylk creti tutarnda denmesi gerektiinin belirlenmesi uygun bulunmutur. Aklanan nedenlerle 4857 s. Kanunun 20/III maddesi uyarnca aadaki ekilde hkm kurulmutur. SONU: 1) Kartal (1) Mahkemesinin 21.10.2003 gn, 2003/554 Esas-456 Karar sayl kararnn BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, 2)Davacnn i szlemesinin feshinin geersizliine ve E ADESNE, 3)Davacnn yasal srede bavurmas zerine iverence ie balatlmamas halinde denecek tazminatn davacnn drt aylk creti tutarnda olmas gerektiinin belirlenmesine, 4)Har pein alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, 5)Davac kendini vekille temsil ettirdiinden 300.000.000 TL. vekalet cretinin davaldan alnarak davacya verilmesine, 6)Davacnn yapt 15.760.000 TL har, 12.500.000 TL tebligat gideri olmak zere toplam 28.260.000 TL. yarglama giderinin davaldan alnarak davacya denmesine, 7)Davalnn yapt 22.500.000 temyiz giderinin davacdan alnarak davalya verilmesine, 8)Pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 11.12.2003 tarihinde oybirliiyle karar verildi.

38

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2005/19873 Karar No. 2005/25866 Tarihi: 14.07.2005

lgili Kanun / Madde 4857 s. IK/18-21

HBAR NEL VERLEREK FESH NEL SRES ERSNDE EMEKLLK E ADE DAVASI

ZET: i, ihbar tazminat denmeden nce 12.2.2005 tarihinde yallk ayl balanmas iin bal bulunduu sosyal gvenlik kurumuna bavurmutur. Olayda artk iverenin feshi deil davac iinin feshi sz konusudur. Byle olunca davac ii feshin geersizlii ve ie iade talebinde bulunamaz. Davann redd gerekir. DAVA: Davac, feshin geersizlii ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei hkm altna almtr. Hkm sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: szlemesinin geerli bir neden olmadan feshedildiini belirten davac, 4857 sayl Kanununun 18 ve devam maddeleri uyarnca feshin geersizliine ie iadesine, ie balatmama tazminat ile bota geen sre iin cret alacana karar verilmesini talep etmitir. Mahkemece; feshe son are olarak bavurulmad,davacnn baka alanlarda altrlma imkannn aratrlmad,salt emekliliin hak edilmi olmasnn fesih iin yeterli olamayaca ve feshin geerli nedene dayanmad gerekesi ile istek kabul edilmitir. Dairemizin kararllk kazanan uygulamasna gre; ihbar tazminat denmeden iverence gerekletirilen fesihlerde, ii emeklilik ayl balanmas iin bal bulunduu kuruma bavurmas halinde i szlemesinin ii tarafndan feshedildii sonucuna varlmaktadr. Zira bu durumda ihbar tazminat denmedii srece i szlemesinin nel sonuna kadar devam ettii kabul edilmektedir. Bu uygulama gerei nel sresi iinde gerekleecek art ve haklardan ii yararlandrlmaktadr. Somut olayda daval iveren 11.02.2005 tarihinde i szlemesini feshetmi, 14.02.2005 gn de ihbar tazminatn demitir. Ancak ii, ihbar tazminat denmeden nce 12.2.2005 tarihinde yallk ayl balanmas iin bal bulunduu sosyal gvenlik kurumuna bavurmutur. Olayda artk iverenin feshi deil davac iinin feshi sz konusudur. Byle olunca davac ii feshin geersizlii ve ie iade talebinde bulunamaz. Davann reddi gerekir. Yazl ekilde kabul hataldr. 4857 sayl Yasasnn 20/3 maddesi uyarnca Dairemizce aadaki ekilde karar verilmitir. SONU: Yukarda aklanan gereke ile; 1. B. 1. Asliye Hukuk () Mahkemesinin 6.5.2005 gn ve 2005/210-228 E-K. sayl kararnn BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, 2. Davann REDDNE. 3. Har pein alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, 4. Davacnn yapm olduu yarglama giderinin zerinde braklmasna, 5. Karar tarihinde yrrlkte bulunan tarifeye gre 350 YTL creti vekaletin davacdan alnarak davalya verilmesine, temyiz harcnn yatrana iadesine kesin olarak 14.7.2005 tarihinde oybirlii ile karar verildi.

39

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2005/22600 Karar No. 2005/29567 Tarihi: 12.09.2005

lgili Kanun / Madde 4857 s. K/18-21

E ADE DAVASI SRERKEN E BALATMA FESHN GEERSZLNN KABUL ALITIRILMA YAN SRE CRET

ZET: Dava devam ederken, davacnn ie balatlm olmas, aksi ileri srlmedike, daval iverenin feshin geerli bir sebebe dayanmadm kabul ettii eklinde deerlendirilmelidir. Bota geen sre creti, feshin geersizliine ilikin karar verilmesi ve ie balatlmak iin iverene sresinde bavurulmas artna baldr. Davac ii, aka feragat etmemi ya da talebini geri almam ise bota geen en ok drt aylk cret ve dier haklarnn hkm altna alnmas gerekir. DAVA: Davac, ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei ksmen hkm altna almtr. Hkm sresi iinde davac avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac ii, i szlemesinin geerli sebep olmadan feshedildiini ileri srerek feshin geersizlii ile ie iadesine, ie balatlmama tazminatna ve bota geen sre cretine karar verilmesi isteinde bulunmutur. Daval iveren i szlemesinin geerli sebeple haklan denmek suretiyle feshedildiini belirterek davann reddine karar verilmesi gerektiini savunmutur. Mahkemece davacnn ie balatlm olmas nedeniyle davann konusuz kaldn ayrca personel giderinin btenin yzde otuzunu amas,gerekli vizenin alnmamas sebebiyle feshin geerli nedenle yapld gerekesi ile davann reddine karar verilmitir. Dava devam ederken, davacnn ie balatlm olmas, aksi ileri srlmedike, daval iverenin feshin geerli bir sebebe dayanmadn kabul ettii eklinde deerlendirilmelidir. 4857 sayl Kanunun 21. maddesinin 3. ve 5. fkralarna gre, bota geen sre creti, feshin geersizliine ilikin karar verilmesi ve ie balatlmak iin iverene sresinde bavurulmas artna baldr. Somut olayda, bota geen sre cretine ilikin bu artlarn yarglama srasnda, davacnn ie balatlmasyla, nceden gerekletii kabul edilmelidir. Bu durumda davac ii, aka feragat etmemi yada talebini geri almam ise bota geen en ok drt aylk cret ve dier haklarnn hkm altna alnmas gerekir. Dosya ieriine gre davac ie balatldktan sonra sz konusu cret ve dier haklarndan aka feragat etmemi, aksine bota geen sre cretinin hkm altna alnmasn istemitir. Bu nedenle, bota geen sre creti ve dier haklarnn hkm altna alnmas .gerekirken reddi hataldr. 4857 Sayl i Kanunun 20/3. maddesi uyarnca yerel mahkeme kararnn bozularak ortadan kaldrlmas ve aadaki ekilde hkm kurulmas gerekmitir. HKM: Yukarda aklanan nedenlerle, 1-) G. Asliye Hukuk () Mahkemesinin 14.04.2005 tarih ve 177-66 sayl kararnn bozularak ortadan kaldrlmasna, 2-) Daval iverence yaplan feshin geersizliine 3-) Davacnn dava devam ederken daval iverence ie balatlm olmas nedeniyle ie balatlmamas halinde denmesi gereken tazminat hakknda karar verilmesine yer olmadna, 4-) Davacnn geersiz saylan fesih bildiriminin tebliinden itibaren 4 aylk cret ve dier haklarnn davaldan alnarak davacya verilmesi gerektiinin tespitine, 5-) Har pein alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, 6-) Davac kendisini vekille temsil ettirdiinden karar tarihinde yrrlkte bulunan Avukatlk Asgari cret Tarifesi uyarnca 350.- YTL vekalet cretinin davaldan alnarak davacya denmesine, 7-) Davac tarafndan yaplan (30) YTL yarglama giderinin davaldan alnarak davacya denmesine, 40

8-) Temyiz harcnn istei halinde ilgilisine iadesine, dair, kesin olarak 12.09.2005 tarihinde oybirlii ile karar verildi.

41

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2005/6478 Karar No. 2005/30513 Tarihi: 19.09.2005

lgili Kanun / Madde 4857 s. K/18-21

E ADE TAZMNATININ BELRLENMES NN KIDEM FESH SEBEB

ZET: 4857 Sayl Kanun'un 21. maddesindeki tazminatn alt ve st snrlar gsterilmi olup; bu snrlar arasnda iinin kdemi, fesih sebebi gibi hususlar nazara alnarak bir belirleme yaplmaldr. Davacnn kdemi ve fesih sebebine gre tazminatn st snrdan belirlenmi olmas hataldr. DAVA: Davac, feshin geersizlii ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei ksmen hkm altna almtr. Hkm sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac ii, i szlemesinin geerli sebep olmadan feshedildiini ileri srerek feshin geersizlii ile ie iadesine ve buna bal tazminat ile bota geen sre cretinin hkm altna alnmas isteinde bulunmutur. Daval iveren feshin geerli sebeple yapldn belirterek davann reddine karar verilmesini talep etmitir. Mahkemece feshin geerli nedene dayandnn ispatlanmad gerekesi ile feshin geersizliine ve davac iinin ie iadesine karar verilmi, ie balatlmad takdirde denmesi gereken tazminat davacnn 8 aylk creti tutar olarak belirlenmitir. Hkm daval iverence temyiz edilmitir. 4857 Sayl Kanunun 21. maddesinin birinci ve ikinci fkralarnda dzenlenen tazminatn alt ve st snrlar gsterilmi olup; bu snrlar arasnda iinin kdemi,fesih sebebi gibi hususlar nazara alnarak bir belirleme yaplmaldr. Davacnn kdemi ve fesih sebebine gre tazminatn st snrdan belirlenmi olmas hataldr. Dosya ieriine gre davacnn alt aylk creti tutarnda tazminatn belirlenmesi uygun grlmtr. Bu nedenlerle davacnn tazminata ilikin temyiz itirazlar yerinde grlerek hkmn bu ynden bozulmak suretiyle ortadan kaldrlmas ve 4857 sayl Kanunun 20. maddesinin 3. fkras uyarnca aadaki gibi karar verilmesi gerekmitir. SONU: Yukarda aklanan nedenlerle, 1-) G. Mahkemesinin 14.5.2004 tarih ve 2004/665-770 sayl kararnn bozularak ortadan kaldrlmasna, 2-) Daval iverence yaplan feshin geersizliine ve davacnn ie iadesine, 3-) Davacnn sresi ierisinde bavurusuna ramen iverence ie balatlmamas halinde denmesi gereken tazminat miktarnn davacnn 6 aylk cret tutan olarak belirlenmesine, 4-) Davacnn sresi iinde bavurmas halinde kararn kesinlemesine kadar en ok 4 aylk cret ve dier haklarnn davaldan alnarak davacya denmesi gerektiinin tespitine, 5-) Har pein alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, 6-) Davac kendisini vekille temsil ettirdiinden karar tarihinde yrrlkte bulunan Avukatlk Asgari cret Tarifesi uyarnca 350 YTL vekalet cretinin davaldan alnarak davacya denmesine, 42

7-) Davac tarafndan yaplan 16,10 YTL yarglama giderinin davaldan alnarak davacya denmesine, 8-) Temyiz harcnn istei halinde ilgilisine iadesine, Kesin olarak 19.9.2005 tarihinde oybirlii ile karar verildi.

43

YARGITAY 9. HUKUK ARES Esas No. 2005/29661 Karar No. 2005/32158 Tarihi: 03.10.2005

lgili Kanun / Madde 4857 s. IK/18-21

E ADE DAVASI DAVA AMA SRESNN BALAMASI HAK DRC SRE

ZET: Bir aylk dava ama sresi hak drc sre olup, resen dikkate alnmas gerekir. Rapor hak drc sreyi kesmez. Fesih bildiriminin tebli edildii tarih itibariyle bir aylk dava ama sresi gemi olduundan davann reddine karar verilmesi gerekirken, raporun bittii tarihten itibaren dava ama sresinin balatlarak iin esasna girilmesi hatal olup, bozmay gerektirmitir. DAVA: Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei kabul etmitir. Hkm sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac ii, i szlemesinin geerli neden olmadan feshedildiini belirterek ie iadesine karar verilmesi isteinde bulunmutur. Daval iveren, davann sresinde almadn, davacnn ihbar neli iinde srekli olarak kontroll rapor aldn, i szlemesinin K.nun 25/1. maddesine uygun olarak feshedildiini belirterek davann reddine karar verilmesini istemitir. Mahkemece davacya iki kez fesih bildirimi yapld, davacya yaplan ilk fesih bildiriminde davacnn raporlu olduu, raporunun sreklilik arz ettii, bu fesih bildiriminin iiye tebli edilmesi nedeniyle geri dnlmesinin mmkn bulunmad, bu durumda ikinci fesih bildiriminin fuzuli olduu, ancak feshin sonularnn rapor bitiminde hkm dourduu, dosyadaki belgelere gre durumunun ciddi olup zaruret halinin sz konusu olduu, iverenin fesih bildiriminde davacnn verimlilik ve kaliteyi karlayamamas gibi ynlerine dayand, ancak bunun ispatlanamad gerekesiyle istein kabulne karar verilmitir. 4857 sayl Kanunu'nun 20. maddesinde ngrlen bir aylk dava ama sresi hak drc sre olup, resen dikkate alnmas gerekir. Dairemizin istikrar kazanan uygulamasna gre rapor hak drc sreyi kesmez. Bu nedenle, dava ama sresi fesih bildiriminin tebli edildii tarihten itibaren balatlmas gerekir. Fesih bildiriminin tebli edildii tarih itibariyle bir aylk dava ama sresi gemi olduundan davann reddine karar verilmesi gerekirken, raporun bittii tarihten itibaren dava ama sresinin balatlarak iin esasna girilmesi hatal olup, bozmay gerektirmitir. Yukarda belirtilen nedenlerle 4857 sayl Kanunun 20/3. maddesi gereince yerel mahkeme kararn bozularak ortadan kaldrlmas ve aadaki ekilde hkm kurulmas gerekmitir. HKM: Yukarda aklanan gereke ile; 1-) D. Mahkemesinin 7.6.2005 tarih ve 62-2834 sayl kararnn bozularak ortadan kaldrlmasna, 2-) Davann reddine, 3-) Har pein alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, 4-) Davacnn yapm olduu 29 YTL yarglama giderinin zerinde braklmasna, davalnn yapt yarglama giderinin davacdan tahsili ile davalya denmesine, 5-) Karar tarihinde yrrlkte bulunan tarifeye gre 350 YTL creti vekaletin davacdan alnarak davalya verilmesine, 44

6-) Pein alnan temyiz harcnn istei halinde davalya iadesine, Kesin olarak 3.10.2005 tarihinde oybirlii ile karar verildi.

45

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2005/19975 Karar No. 2005/23340 Tarihi: 30.06.2005

lgili Kanun / Madde 4857 s. K/11,18-21

BELRL SREL SZLEMES OBJEKTF HAKLI NEDEN BELRSZ SREL SZLEMES GEERSZ FESH VE E ADE ZET: Taraflar arasnda drt yllk belirli sreli i szlemesi dzenlenmi ise de, davallara ait sreklilik arz eden ite, imalat iisi olarak alan davac ii ile belirli sreli i szlemesi yaplmasn gerektirir objektif hakl bir neden bulunmamaktadr. Bu nedenle szlemenin balangtan itibaren belirsiz sreli olduunun kabul gerekir. DAVA: Davac, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, davay reddetmitir. Hkm sresi iinde davac avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla dosya incelendi, gerei konuulup dnld: Davac ii, i szlemesinin geerli neden olmadan feshedildiini ileri srerek feshin geersizliine ve buna bal tazminat ile altrlmad en ok drt aya ilikin cretinin hkm altna alnmas isteinde bulunmutur. Daval . Gda A.. davacnn dier davalya ait iyerinde altn, kendi iileri olmadn belirterek davann husumet ynnden reddine karar verilmesini istemitir. Daval . Gda A.. ise davac ile yaplan belirli sreli i szlemesinin sona ermesi nedeniyle davann reddi gerektiini savunmutur. Mahkemece davacnn belirli sreli i szlemesi ile alt, belirli sreli i szlemesi ile alan iinin ie iade talebinde bulunamayaca gerekesiyle davann reddine karar verilmitir. Davac iinin daval irketlere ait iyerinde alt, iki irkete birlikte hizmet verdii dosyadaki bilgi ve belgelerden anlalmaktadr. Dosya ieriine gre her ne kadar taraflar arasnda drt yllk belirli sreli i szlemesi dzenlenmi ise de, davallara ait sreklilik arz eden ite, imalat iisi olarak alan davac ii ile belirli sreli i szlemesi yaplmasn gerektirir objektif hakl bir neden bulunmamaktadr. Dairemiz 1475 sayl Kanunu'nun yrrlkte olduu dnemde de belirli sreli i szlemesinin yaplmas iin objektif hakl nedenlerin bulunmas gerektiini aram ve bu konudaki uygulamasn istikrarl bir ekilde srdrmtr. Bu nedenle szlemenin balangtan itibaren belirsiz sreli olduunun kabul gerekir. Esasen ayn szlemede i szlemesinin sona ermesi halinde ihbar tazminatnn da denmesinin kararlatrlm olmas ve iverence ihbar tazminatnn denmi olmas da szlemenin belirsiz sreli olduunu gstermektedir. te yandan, daval tarafa fesih iin geerli bir sebep ileri srlmedii gibi, fesih sebebini ak ve kesin bir ekilde belirten yazl bir fesih bildirimi de bulunmamaktadr. Byle olunca, feshin geerli nedene dayanmadnn kabul gerekir. 4857 sayl Kanunu'nun 20/3. maddesi uyarnca yerel mahkeme kararnn belirtilen gereke ile ortadan kaldrlmas ve davacnn kdemi ile fesih nedeni dikkate alnarak aadaki ekilde hkm kurulmas gerekmitir. SONU: Yukarda aklanan nedenlerle, 1-) A. 16. Mahkemesinin 26.4.2005 tarih ve 1626/519 Sayl kararnn bozularak ortadan kaldrlmasna, 2-) Daval iverenlerce yaplan feshin geersizliine ve davacnn ie iadesine, 3-) Davacnn sresi ierisinde bavurusuna ramen iverence ie balatlmamas halinde denmesi gereken tazminat miktarnn davacnn 4 aylk cret tutan olarak belirlenmesine, 4-) Davacnn sresi iinde bavurmas halinde kararn kesinlemesine kadar en ok 4 aylk cret ve dier haklarnn davallardan alnarak davacya denmesi gerektiinin tespitine, 5-) Har pein alndndan yeniden alnmasna yer olmadna, 46

6-) Davac kendisini vekille, temsil ettirdiinden karar tarihinde yrrlkte bulunan Avukatlk Asgari cret Tarifesi uyarnca 350.- YTL vekalet cretinin davallardan alnarak davacya denmesine, 7-) Davac tarafndan yaplan (32.50) YTL. yarglama giderinin davallardan alnarak davacya denmesine, 8-) Temyiz harcnn istei halinde ilgilisine iadesine, dair, kesin olarak 30.6.2005 tarihinde oybirlii ile karar verildi.

47

YARGITAY 9. HUKUK DARES Esas No. 2005/16258 Karar