İşçi sağlığı ve güvenliği Çalıştayı
TRANSCRIPT
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
1/133
SALIIve
GVENLALITAYI
9 HAZiRAN 2012
ISBN : 978-605-01-0418-9
EMO YAYIN NO : EK / 2012 /522
TMMOB
ELEKTRK MHENDSLER ODASI1954
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
2/133
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
3/133
TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI SALII ve GVENL ALITAYI
9 Haziran 2012
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
4/133
TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI
SALII ve GVENL ALITAYI
9 HAZRAN 2012
Kasm 2012
ISBN : 978-605-01-0418-9
EMO YAYIN NO : EK / 2012 /522TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI YAYINLARI
Ihlamur Sokak No:10 Kat:2 Kzlay AnkaraTel: (312) 425 32 72 Faks: (312) 417 38 18
Yayna HazrlayanElektrik Mhendisleri Odas
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
5/133
NDEKLER
Al Konumalar 5
I. OTURUM: Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
Pro. Dr. A. Grhan FEK
Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi retim yesiDr. Celal EMROLU
Ankara i Sal Meclisi yesi
Av. Nurten ALAR YAKI
TMMOB Hukuk Danman
Soru-Yant Blm
II. OTURUM: Kazalarnn nlenmesi ve Gvenlii UzmanlHizmetlerinden Beklentiler
Musa DEMR, Mettileri Dernei
. Kamil KARTAL, Enerji-Sen Genel Bakan
Mehmet TRKUAR, Avukat - Elektrik Yksek Mhendisi
Rahmi NAN, Mettileri DerneiSoru-Yant Blm
FORUM: i Sal ve Gvenliinde Gelecee Ynelik ngrler
EMO i Sal ve Gvenlii altay Sonu Bildirgesi
NDEKLER
Al Konumalar 5
I. OTURUM 11
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
Pro. Dr. A. Grhan FEK 14
Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi retim yesi
Dr. Celal EMROLU 21
Ankara i Sal Meclisi yesi
Av. Nurten ALAR YAKI 45
TMMOB Hukuk Danman
Soru-Yant Blm 51
II. OTURUM: 63
Kazalarnn nlenmesi ve Gvenlii Uzmanl Hizmetlerinden
Beklentiler
Musa DEMR 66
Mettileri Dernei
. Kamil KARTAL 78
Enerji-Sen Genel Bakan
Mehmet TRKUAR 85
Avukat - Elektrik Yksek Mhendisi
Rahmi NAN 100
Mettileri Dernei
Soru-Yant Blm 103
FORUM 113
i Sal ve Gvenliinde Gelecee Ynelik ngrler
EMO i Sal ve Gvenlii altay Sonu Bildirgesi 129
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
6/133
4
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
7/133
5
SA
LIIveGVENLALITAYI/9Haziran2012
CENGZ GLTA
EMO Ynetim Kurulu Bakan
Sayn Konuklar,
Deerli Katlmclar,
Hepiniz ho geldiniz. i Sal ve Gvenlii altaymzn alnda, EMO
Ynetim Kurulu ve ahsm adna sizleri sevgiyle ve dostlukla selamlyorum.
Genel Kurulumuzun ardndan yeni alma dneminde oluturulan, Odamzn
i Sal ve Gvenlii Komisyonu, yapt ilk toplantda, zaman geirmeden
bir altay yaplmasn gndemine ald. Planladmz bu etkinlikte, Trkiyenin
gndeminden dmeyen ve neredeyse seri cinayetlere dnen i kazalar
gibi ok ciddi toplumsal bir sorunu tm ynleri ile kendi alanmzdan
tartmaya ayoruz. Bylesine nemli bir konuda altay dzenleme nerisi
getiren ve ardndan ksa bir srede altayn hazrlk srecine emek veren
Komisyonumuzun deerli yelerini kutluyorum. Bu altayn, bundan sonra
Odamz tarandan bu alanda dzenlenecek olan birok etkinlikler dizisinin
nn aacana inanyorum.
Deerli Arkadalar,
Neden EMO olarak byle bir altay gndemimize aldk?
AILI KONUMALARI
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
8/133
6
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
nk nsanlarmz gz gre gre lyor. Davutpaada, Karadonda, OSTMde,
Dursunbeyde, Ainde, Erzurumda, Tuzlada ve her yerde. lkemizin drt
bir yanndan iilerin lm haberleri geliyor. Savrularak, yanarak, boularak,
gk altnda kalarak, ezilerek her gn en az 4 ii hayatn kaybediyor.Sosyal Gvenlik Kurumu verilerine gre 2010 ylnda 1444 ii, 2011 ylnda ise
1563 ii hayatn kaybetti. Bu gereklere ramen AKP iktidar ii lmlerini
kader, vadeleri dolmu, lm bu iin doasnda diye deerlendiriyor. Oysa
tm i kazalar ve meslek hastalklar nlenebilir. Bizler nlenebilir olduklar
halde gerekletii iin yaananlar i cinayeti olarak tanmlyoruz.
Sevgili Arkadalar,lkemizde baz blgeler veya ehirler artk eskisi gibi yresel oyunlar,
kyaetleri, iveleri ya da mehur olmu meyve ve sebzeleri ile anlmyor artk.
lkemizde anmsanacak yeni reerans kotlar- kriterler olutu belleklerimizde.
Karadon ve Elbistan gk altnda kalan kmr madeni iileri ile, Adana Kozan
baraj sular altnda kalan, yine Erzurum Akale deniz bisikletinden derek baraj
glnde donarak, boularak len enerji iileri ile, Esenyurt alveri merkezleri
inaatnda adrlarda yanan inaat iileri ile, Davutpaa ve OSTM gvencesiz
ve denetimsizce ilkel koullarda srdrlen retimlerin sonucunda canlarn
yok olduu toplu elaketlerle anlyor artk.
ok azla geriye gitmeye de gerek yok aslnda. Sadece 2012 ylnn bandan
buyana geen son 5 ayda yaanan i kazalar ve lmlere ait resmi rakamlar
bile nasl bir alma yaamndan bahsettiimizi anlatmaya yetiyor. 2012
ylnda Ocak aynda 62, ubat aynda 42, Mart aynda 59, Nisan aynda 87 veMays aynda 69 olmak zere son 5 ayda 319 emeki bugn aramzda deil.
Szn ettiim souk rakamlar ve istatistikler ile yaanan ykler ve aclar
arasndaki insani olmayan uurumun arkndaym deerli arkadalar.
Yaananlar sermaye cephesinden nasl izah edilmek istenirse istensin bu i bu
kadar basit deil. Krlarna ve byme istatistiklerine kadn erkek demeden
kurban verdiimiz insanlarn dedikleri bedelin karl AKP iktidar tarandan
Trkiyenin in ve Arjantinden sonra dnyann en hzl byyen ekonomisi
olduu mjdesiyle sunuluyor.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
9/133
7
SA
LIIveGVENLALITAYI/9Haziran2012
Deerli Katlmclar,
lkemizde, inaat, maden, enerji ve hizmet sektr en azla can kaybnn da
yaand alanlar. Yaralanmalara baktmzda da yine inaat, tekstil, hizmet,
gda, metal, maden, gemi ina ve enerji sektrlerini gryoruz. Bir yandantevik kapsamna alnan sanayilerin yine bu sektrlerde younlat da ak.
Hkmetin tevik verdii blge ve sektrlerde retimin artmas beklenen bir
durum. Ancak bu srecin daha azla i kazalarna yol amamas iin var olan
tzk ve ynetmeliklerin hari harine uygulanmas ve daha nce gerekleen
i cinayetleri iin alm davalarn da hzla daha azla maduriyet yaratmayacak
ekilde sonulanmas gerekiyor.
naat sektr iin Trkiye ekonomisinin lokomotii denmektedir. naat
sektr byrken, lmler de katlanarak artmaktadr. naat sektr lml
kazalarda ilk sraya yerlemitir ve bu konumunu deitireceine dair bir
umut grnmemektedir. naat sektrnn aha kalkt sylenen yllarda, i
cinayetleri de aha kalkmtr. 2010 yl verilerine bakldnda i kazalar sonucu
meydana gelen 1.434 lmn 475inin yani her 3 lmden birinin inaat
sektrnde olduu grlecektir. Bu uzun yllarn en yksek says ve orandr.Deerli Konuklar,
i lmlerinin altnda yatan neden, salkl ve gvenli almann bir maliyet
olarak grlmesidir. Sermaye bu yzden ii sal yerine i sal kavramn
kullanyor. Yani iilerin deil iin sal, iletmenin verimlilii n planda
tutuluyor. AKP iktidar da iilerin can gvenliini salayacak dzenleme ve
denetimleri yerine getireceine; kresel rekabeti yani iletmelerin krllngereke gstererek emekileri koruyan mevcut dzenlemeleri dahi ortadan
kaldryor ve denetim grevini gerektii gibi yerine getirmiyor. Zaten piyasaya
alm bulunan ii sal ve gvenlii alan, u an Mecliste grlecek
olan Sal ve Gvenlii Yasa Tasars ile tamamen sermayenin ellerine
braklyor.
Deerli Arkadalar,
Sonuta; bizler bu altay dzenlerken esas vurgumuz, bata Esenyurt,
OSTM, Davutpaa olmak zere yaanan ve toplu katliamlara dnen olaylar,
yine her hata HES inaatlarndan gelen lm haberlerini kanksamayacamz
iade etmektir. Taeron sistemine dayal retim yaps, uzun ve yorucu alma
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
10/133
8
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
saatleri, geici ve esnek istihdamn i cinayetlerinde belirleyici olduunu
biliyoruz.
i sal ve i gvenliinin ksntya gidilecek ilk maliyet kalemi olarak
grldn, Devletin ii sal ve i gvenlii denetiminden tamamenekildiini, Tm bunlarla birlikte en basit i gvenlii nlemlerinin bile
alnmamasnn, tekil lmler deil artk toplu lmler dourduunun
arkndayz.
Deerli Katlmclar,
Szlerime; bu konularda son dnemlerde yaanan aclar karsnda toplumsal
bir bilin ve rgtl bir hak arama mcadelesi gelitiren i Sal ve GvenliiMeclislerinin, artk Cumartesi anneleri gibi sokakta arkndalk yaratmaya
alan ve gelenekselleen eylemliliklerindeki son aklamalarn paylaarak
son vermek istiyorum.
Her ke banda, inaat adrnda, baraj glnde, maden ocanda, tersanede,
ar merkezinde, hastanede, plaza oisinde, dershanede bizi bekleyen ac ve
cinayetlere kar mezarlarmzdan kalkp kendi ellerimizle yazmalyz mezar
talarmza:
kazalar ve meslek hastalklarnda kaybettiimiz emekiler ve onlarn aileleri,
merhamet deil, adalet istiyor.
altaymza baarlar diliyorum. Hepimize kolay gelsin.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
11/133
9
SA
LIIveGVENLALITAYI/9Haziran2012
NURHAN PARLAK
EMO i Sal ve Gvenlii Komisyonu
Hepinize ho geldiniz diyerek szlerime balamak istiyorum.
Aslnda burada syleyeceklerim, bu konuda TMMOBnin grlerinden yaplan
alntlar ve bizim bu olaya nasl baktmz aklayacak bir iki hatrlatma.
kazas ve meslek hastalklar, az nceki slaytlarda da grdnz gibi,
lkemizde yaygn olarak grlen, alma hayatmzn en nemli riskleridir.
Sadece i kazas olarak bakmamak lazm, meslek hastalklar da bu risklerin
banda yer almaktadr.
Evrensel Beyannamenin 22. ve 25. maddelerine gz attmzda, sosyal yaam
ierisinde sosyal gvenlik hakk tm bireylerin temel hakkdr, bunu hibir
zaman unutmamak lazm. Bunu salayacak olgu ve kurum ise devlettir. i
sal ve gvenliinin temel olarak tane ana tara var diyoruz. Bunlardan
bir tanesi iverenler/sermaye; bunlarn altrd emekiler -yani bizler- ve
yasa ve ynetmelikleri dzenlemek Anayasal grevi olan devlet, i sal ve
gvenliinin ana temel unsurudur. Ancak, bu temel unsurlar grevleriniyaparken ve yapmalar gerekenleri dzenli olarak yapmalarn salamak
iin, mutlaka yardmc unsurlara ihtiya duyarlar. Bunlar, meslek rgtleri,
sendikalar ve sivil toplum rgtleridir. Bizler bu grevi yerine getirirken, birok
engelle karlayoruz; gerek sermaye tarandan ynlendirilen hkmet,
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
12/133
10
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
gerekse hkmetin bizzat kendisinden. u dnemde AKP Hkmetinin yapm
olduu; kendi atn rahat rahat oynatabilmek, istedii taraa dnebilmek iin,
istedii yasay istedii gibi deitirip, torba yasalarla veya dzensiz, yasaya
aykr ynetmelikler kararak bu ii yrtmeye almaktadr.Hatrlayacamz gibi bu sre 2003 ylnda balam, bununla ilgili ynetmelik
ve 4857 sayl Kanunla birlikte birok ey yaplmaya allmtr. 4857 sayl
Kanunu temel alnarak baz ynetmelikler kartlmtr. (Yanlmyorsam,
bu ynetmeliklerin says toplam 23 taneydi.) Bunlardan bir tanesi de, ii
sal ve gvenlii mhendislerinin almalarna esas bir ynetmelikti. Bu
ynetmelikte baz uygunsuzluklarn olmas, hukuksuzluklarn olmasyla, Trk
Tabipleri Birlii ve TMMOB dava am ve bu davalar sonucunda verilen kararlar
neticesinde bu ynetmelikler iptal edilmitir. Arkasndan, baz deiiklikler
yaplarak, bu ynetmelik tekrar kartlm ve yine direnle karlanca, bu
seer Bakanln alma Yasasnda ve baz kanun maddelerinde deiiklikler
yaplarak, kendilerini hakl duruma getirip, alan davalarn nn kesmek
iin, torba yasayla baz uygulamalar yaplmtr. Bundan da netice alamayan
hkmet, bu seer de karmza yeni bir kanun tasarsyla gelmi ve ii sal
ve gvenliinin ruhuna aykr olacak bir ekilde, daha nceden de yapm
olduu gibi, ii ticariletirmeye zen gstererek, yasay nmze sunmutur.
Yasa, u anda grlmektedir, Meclise sunulacaktr. Buradaki toplantmzn
amac da, bu hazrlanan yasann ii sal ve gvenliine neler getireceini,
ondan neler gtreceini, alma hayatmzn neler kaybedeceini, sosyal
gvenlik haklarmzda nelerden eragat edebileceimizi aka gstermektir.
Uzmanlarmz da az sonra bu konular dile getirecektir.
Sz daha azla uzatmadan, TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas i Sal ve
Gvenlii Komisyonu adna hepinizi saygyla selamlyorum eendim.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
13/133
I. OTURUM
SALII ve GVENL YASA TASARISI
Prof. Dr. A. Grhan FEK
Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi retim yesi
Dr. Celal EMROLUAnkara i Sal Meclisi yesi
Av. Nurten ALAR YAKI
TMMOB Hukuk Danman
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
14/133
12
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
15/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
13
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
FATH KAYMAKIOLU
Oturum Bakan
Sayn katlmclar,
ncelikle ho geldiniz.
Ben, uzun bir al yapmayacam; birka cmlem var. lkemizde, her 6
dakikada bir i kazas olmakta ve 6 saatte bir iimiz hayatn kaybetmekte.
Dier bir sylemle, gnlk 4 iimiz, akamlar evlerine deil; mezara gidiyor.
Dier bir syleyeceim u: 2,5 saatte bir iimiz i gremez hale geliyor. Bir
yl nce bu gnlk 3 iiydi, 4 iiye kt. Somut olarak, yeni Yasayla, mezara
gidecek olan 4 iiyi acaba evine gnderebilecek miyiz?
Yasa Tasarsnda tartma konusu yaptmz u meknda, konunun uzmanlarnabrakyorum sz. Benim syleyeceklerim bu kadar.
Sayn hocam Grhan Fieki, Sayn Celal Emirolunu ve Sayn Nurten alar
Yak krsye davet ediyorum.
Bir telgramz var; onu okuyaym, ondan sonra balayalm.
Dzenlemi olduunuz i Sal ve Gvenlii altayna nazik davetiniz iinteekkr ederiz. 27 Mays 20 Haziran 2012 tarihleri arasnda, Mersin Silike EitimTesislerimizde dzenlediimiz ynetici, ba temsilci ve temsilci eitimleri nedeniyleAnkara dnda olmamz nedeniyle altaya katlamayacamz bildirir, tm
katlmclara selamlarmz bildirir, altayn baarl gemesini dileriz.
Yol- Sendikas
lk konumac olarak, Sayn hocam Grhan Fieke sz veriyorum.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
16/133
14
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Prof. Dr. A. GRHAN FEK
Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi retim yesi
Teekkrler Sayn Bakan.
Deerli arkadalar; ho geldiniz. yi ki geldiniz. nk lkemizde alma
yaam ok zor gnler geiriyor. Dolaysyla, yalnzlmz ve karamsarlmz
ancak birlikte aabiliriz. Tek bamza kaldmz zaman, iyice karamsarln ve
yalnzl dibine deriz. Dolaysyla, bir arada olmak, bunlar konumak byk
bir nimet. Onun iin, sizlere ve bu altay dzeyenlere teekkr ediyorum.
i sal ve i gvenlii konusunu tek bana ele almadan nce una bakmak
gerekir diye dnyorum: alma yaamnda neler oluyor? imdiye kadar
hi grlmemi bir ey kt ortaya. Hava ikolunda grev yasa konuldu. Hzla
TBMMden bu konuda bir yasa karld. Bakanlktaki Sosyal Gvenlik Kurumu
mettileri dnda, btn mettiler i mettii yapld; yani o gne kadar
KUR bnyesinde aaliyet gsteren mettiler bundan sonra sizin alma
yaamnzla ilgili her konuyla ilgilenebilir; nk ad i mettii. Bu arada,
saylar az, grevleri ok olmasna karn, i mettilerine bir de kayt d
istihdamla ve sigortasz altrmayla ilgili grevler yklendi. yerlerindeki
alma koullarna bakmaya m koacaklar, yoksa kayt d ekonominin peine
mi decekler?
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
17/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
15
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Tiyatro ve senoni orkestralarna olan sevgilerinden (!) tr, hkmet onlar da
zelletirme ve taeronlatrma karar ald. zelletirme o hale geldi ki, isizlikle
mcadele konusunda hkmetin elinde silah kalmad. Nasl ba edeceksin
isizlikle? Sze bakarsanz, mthi mcadeleler var, akti igc programlarvar. Ne kadar aktise, ne kadar akti olabilirse. te yandan bakyorsunuz, artk
10 yanda raklar greceksiniz iyerlerinizde; nk 4+4+4le bu i giderse,
ilk 4n sonunda ocuklar, rak ad altnda retim alanna sokarsnz. Artk
pplar msnz, altrr msnz? Takldm ustalara, Haydi, gzn aydn, 10
yanda raklarn olacak. dedim. Olur mu hocam yle ey! dedi. Olacak ite.
Sen almasan bakas alacak, hi olmazsa sen al. Sen vicdanl bir adamsn,
ezmezsin ocuu. dedim. Sen almazsan, o almazsa, ben almazsam, ne olacak?En hunhar olanlar alacak, en vahi olanlar raklar alacak, daha da ezecek.
Yani zm, benim almamam, senin alman deil. zm, bu yata ocuk
eitimden koparlp rak olur mu? renimini en yksek basamaklara kadar
srdrebilmesi iin elinden geleni yapacaksn. Destek olacaksn.
ok ayrntsna girmiyorum. Tabii, 4+4+4e ilikin sylenecek ok ey var. Ama
te yandan baka bir ey var. Her eyden nce adalet diyoruz ya, ocuk sululuu
zerine biraz altm, kaa yordum. Bu ocuklar yle adlandryorlar: Sua
srklenen ocuklar. Ben, yle demiyorum, Sulanan ocuklar diyorum.
nk u anda hapishanelerde tutuklu bulunan ocuklarn yzde 90 henz
hkm giymemi, tutuklu; yani suu ilemi mi, ilememi mi; ceza alacak m,
almayacak m, belli deil. Yzde 90 bu. Yani ocuun yaamn karartyorsunuz,
ocukluu geiyor, sonra zr dileriz ilan diyorsun.
Niye bu kadar dattm konuyu? unun iin: Biz, ii sal ve i gvenliindenkonuacaz da ne olacak? Memlekette bunlar varken, bunu mu kurtaracaz
tek bana? Bizim en byk hatamz, tek bana kurtarma merak; yani bizim
iin kendi konumuz neyse, onu kurtaralm, brleri sonra kurtarlr. Yok byle
bir ey, hepsini beraber kurtarmamz lazm.
Eer u anda gerekletirdiimiz bir panel olmasayd da bir konerans olsayd;
benim konumama bir balk atmak gerekirdi. Ben yle balk attm kendi
kendime: Samimiyet testi. alma Bakanl bu konuda samimi mi? imdiye
kadar saydklarmzda bir samimiyet gremiyorum ben, ama acaba ii sal
ve i gvenlii konusunda bir samimiyet var m? Bakan, ilk dakikadan gol
att, samimiyeti sorgulad. Dedi ki, Bu i sal m, ii sal m?
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
18/133
16
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
alma Bakanl niye byle bir yasa karmaya kalkt? Daha nce de alma
Bakanl 1993 ylnda bu konuda bir yasa karmay dnd, bizleri ard,
konuuldu, bir taslak kt ortaya. Taslak elimde. Ad, Mesleki Salk ve Gvenlik
Yasa Tasars. Ondan sonra Bakanln Sr bu yzden yasa karyoruz. dedii89/391 sayl ereve Direktiinin ad yle: ilerin Salk ve Gvenliinin
Gelitirilmesini Desteklemek in nlemler Hakknda ereve Direkti. Kim iin
yapyormu bunu; iiler iin yapyormu. Bakanln Yasa Tasarsna bakyoruz,
Sal ve Gvenlii. nn yaklamlar arasndaki arka bakn. Var m bir
samimiyet?
Konuma boyunca metni birbiriyle arptracaz, Bunlar:
1- Mesleki Salk ve Gvenlik Yasa Tasars (1995)
2- Avrupa Birliinin 89/391 sayl ereve Direktii
3- Sal ve Gvenlii Yasa Tasars (2012)
Onlarn arasndan bir yol bulmaya alacaz kendimize; ama samimiyeti
deneyelim nce.
2003 ylnda Avrupa Birlii alma Bakanlna dedi ki, Ben, iki tane konuyaok nem veriyorum. Bunun iin sana para vereyim. Bir, istihdam benim iin
nemli; iki, ii sal ve i gvenlii benim iin nemli. Niye? kisi de ekonomik
konular. Siz, ii sal ve i gvenliini sosyal bir konu mu sanyorsunuz;
hayr. Avrupa Birliinin Tek Senedinde bu konu yle baland: i sal ve
i gvenlii ekonomik bir konudur. Sosyal olsa, oy birlii gerekiyor. Hlbuki
ekonomik olduu zaman, nitelikli ounlukla karar alabiliyor. Bir tanesi km,
Ben, iimi ezmek istiyorum., brleri ezmek istemiyor, Avrupa Birliinin ortak
politikas kmyor ortaya. Ezmek kelimesini yle deitirelim: u sektrdeki
almalarda benim karm bakmndan biraz gevetilmesinde ayda var. Niye;
ben kuvvetliyim bu sektrde, onun iin. Olmaz diyorlar. Bunu neye balyorlar;
rekabet eitsizlii. Avrupa Birliindeki her lke ayn koullarda retsin ve
rekabet etsin. diyorlar. te, ii sal ve i gvenliiyle ilgilenmelerinin,
dnyann ilgilenmesinin esas nedeni bu. Bizimki baka, ama bize kulak veren
kim? Biz, sosyal konularla urar gibi urayoruz, onlar ekonomik konuyla
urar gibi urayor.
Avrupa Birlii dedi ki, i sal ve i gvenlii konusunda size destek
vereceim. ok iyi, iyi yaparsn. Ara gere vereceim, laboratuvarlarn
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
19/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
17
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
glendireceim, personelini eiteceim, unu yapacam, bunu yapacam.
Sen de benim ereve Direktiimi benimseyeceksin, buna uygun ynetmelikler
karacaksn. Yapar msnz? Yaparm. Haydi, yap! Bir trl yapamad.
Arkadalar akladlar. nce ynetmelik kard, Dantay evirdi, bir dahaynetmelik kard, Dantay evirdi. Sonunda mecbur kald, yasa karalm bari
dedi. Demek ki, alma Bakanl bu yasay Avrupa Birliinin ereve Direktiini
Trkeye kazandrabilmek amacyla karttn sylyor. Samimi mi acaba;
hayr, samimi deil. Nereden anlyoruz; maddeleri karlatrdmz zaman
btn plaklyla ortaya kyor. nk alma Bakanlnn bir hastal var.
Bu, 1978de de byleydi. Yalnzca bugnk Bakanln hastal deil bu; demek
ki, brokrasinin bir hastal. Birinin istedii eyleri ne koyup size sunarken,arkadan kendi istediklerini araya koymaya alyor. Hi gerekmezken araya
giriyor. Szgelimi, bu Yasada en ok tartma yaratan konulardan biri, bu
konudaki eitim kurumlarnn oluturulmas, Trk Mhendis ve Mimar Odalar
Birliinin ve Trk Tabipleri Birliinin bu alandaki almalarnn hie saylmas.
Ne ilgisi var Direktife bunun? Direkti byle bir ey mi sylyor? Hayr. Direktie
baktnz zaman, ne i gvenlii uzman, ne iyeri hekiminin istihdamndan
sz ediyor. nk zaten bunlar kabul edilmi ykmllkler Avrupada, birde bu yasaya konulmasna gerek duyulmuyor. Ama neyi koyuyor? ereve
Direkti, daha ok iilerin bilgilendirilmesi, bilgi edinme hakk, bunlarn i
brakmalarnn yetkilendirilmesi, ii temsilcilerinin katlmnn rgtlenmesi...
Yasa Tasarsnda var m byle bir ey? Bir iki satrla geiyor belki. ereve
Direktiin ana ekseni bu, Yasann ana ekseni ise eitim kurumlar ve ortak salk
gvenlik birimleri.
1995 Yasa Tasarsnn ne? 1995 Yasa Tasars gerekten gzel, ilgin bir yasa
tasars. Tabii, stnde allabilecek eyler var, ama o da u konularn
stnde duruyor: yeri rgtlenmeleri; i gvenlii temsilcileri, grevleri,
haklar; alanlarn sorumluluklar ve haklar, ulusal konsey. Avrupa Birlii
ulusal dzeyde kurullarla uramyor, Uluslararas Konseyle urayor o.
Ama 1995 Yasa Tasars ulusal konseyle de urayor. Bu yeni Tasarda da var.
Ama ok ilgin bir arkllk var; 1995 Yasa Tasarsnda Yrtme Kurulu demi.Yrtme Kurulunda 3 tane brokrat, 4 tane hkmet d temsilci var. Bakn,
3e 4. Kurullar incelerken nce bileimine bakmak gerek. rnein, Sosyal
Gvenlik Kurumu Ynetim Kurulu. Prim denen bir kurum bu, deil mi? Kim
ynetmeli buray? Kimin parasn kullanyorsun; prim deyenlerin. O zaman,
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
20/133
18
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
prim deyenlerin oran ne acaba? 5te 2 midir, 7de 2 midir? Buna karn
1995 Yasa Tasarsnn ngrd ulusal konseyin yrtme kurulunda; 3e 4.
ereve Direktiinde Avrupa Birlii; uluslararas bir komite kuruyor, Bakan, oy
kullanmamaldr. diyor. alma Bakanl, getirdii her ynetmelikte bakana2 oy veriyor. Eitlik durumunda Sanyorsunuz, byle bir ey olmaz, deil mi?
Yaadm iin, biraz sonra anlatacam. Eitlik durumunda, alma Bakanl
Mstear oyunu kulland, 9a 8 kazand. Demek ki, bu ok nemli bir madde.
Ama bizimkiler samimi olmadklar iin, bunu herhalde gremiyorlar.
Bir gn, alma Bakanl Sal Gvenlii Genel Mdrl bir toplant
dzenlemiti. Orada arkadalar, bu ynetmeliklerle uraan arkadalar
homurdanyorlard. Ne oldu? dedim, Avrupa Birlii uzman geldi, bir de bize
ra att dediler. Niye ra att? dedim, Bunu Trkeye evirirken, vesaireyi
unutmuuz dedi. u grevleri vardr vs. eklinde. Bir vesaire iin bu kadar
ra atlr m? dedi. Vesaire iin z, yani konunun almn veriyor. dedim.
Sen daraltmsn bunu; unlar unlar yapar, o kadar, bakasn yapamaz.
Hlbuki vesaireyi koyduun zaman n alyor. Siz yorumlayn gerisini.
Gerekten, bu metin birbirinden byk ayrlklar gsteriyor. rnein,ortak salk gvenlik birimi kavram her nde de var. Bakn, bu da bir
samimiyet gstergesi. Yani Avrupa Birlii Direktii de diyor ki, Evet, ortak salk
gvenlik birimleri kurulmaldr. Mesleki Salk Gvenlik Yasa Tasars (1995) da
kurulmaldr diyor, bugnk de kurulmaldr diyor; ama arada bir ark var. lk
ikisi, Kk iyerlerinin gleri buna yetmez, onlar iin kurulmaldr diyor. Yeni
Yasa Tasars ve uygulama ne diyor; Kkleri brak, 50nin st iin bak. diyor.
Tek tek irdelediimiz zaman, kkler iin ortak salk gvenlik birimi kurmakson derece masraf u anda; yani o yapya girerse o, ayn byk muamelesi
gryor. Yetkilendirme Daire Bakan diyor ki, Arkadalarla uzun uzun tarttk.
Biz, her iyeri iin iyeri hekimine 15 saat asgari sre koyduk. Azamisi de 20
saat ilan, azla deimiyor, 15-20 saat olarak dnn. 5 ii altryorsa yine
15 saat, 200 ii altryorsa yine 15 saat. Bir samimiyet var m bu ite? Yani
diyor ki, 50nin altndakine bakmayacaz, stndekine bakacaz. O zaman,
olayn boyutlar deimeye balyor.
Bu ortak salk gvenlik birimlerine kar tepki var. Deniyor ki, Bu ticari. Tabii,
50nin stne bu ii balarsa, onlarn ykmllklerini haifetme yolunda
tedbirler getirirse, tabii ticarete girer; iyerleri iyeri hekimlerini ya da i
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
21/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
19
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
gvenlii uzmanlarn ekerler, Bak, u kadar para veriyorum sana. Dardan,
ortak birimden daha ucuz teklifer geldi, daha ucuza altraym. der tabii.
Ama kn byle bir ans yok; kk, ortaklaa yararlanmak zorunda, baka
aresi yok zaten. Bir sokakta ya da bir sitede, OSTMde OSTMdeki dkknlardnn. Ka metrekare? Bodrumunu, asma katn da dnsen, 80 mdr, 160
midir? Bu kadar meknda bir de doktor odas m kuracaksn, bir de hemire mi
tutacaksn? Ama gzne apak kat, elini bilmem ne kesti, gnder poliklinie,
ver 25 lira. Neredeyse 25 lira verse ortak salk gvenlik birimine i saysna
bal, deiir; ama 25 ena bir para deil ortak salk gvenlik birimi girdisi iin.
lkeler konusunda herkes ayn eyi sylyor. yasa tasarsn yan yana
koydum, hepsi benzeri ilkeleri ne sryor. Ama tanmlar maddesi ok
enteresan. Mesleki Salk Gvenlik Yasa Tasars 1995 8 tane ilke koymu. Bir de
o dnemin zellii, alan ocuktu, ocuk aland, bunlara deinmi. Avrupa
Birlii 4 tane tanm maddesi koymu; ii, iveren, zel olarak iilerin salk
ve gvenliinden sorumlu ii temsilcisi, nleme. 4 tane tanmlama yapm.
Bugnk Yasa Tasarsna bakyoruz, 22 tane tanm var, yani her eyi yeniden
tanmlyor, yani Btn bildiklerinizi unutun, bundan sonra bu byle olacak.
diyor. Bu bir keyilik kokusu veriyor mu size? Versin, nk btn uygulamalarda
keyiliin daha n plana getiini greceksiniz.
Keyilie bakn ya da samimiyetsizlie bakn. yerlerinde altrlacak
elemanlarn meslek eitimi grm olmalar ykmll geldi, deil mi?
yerlerinizden durmadan kaynaky eitime gnderiyorsunuz vesaire.
Hepsinin belgesi olacak, deil mi? Niye kt bu, nereden icat oldu? Bu, tersane
lmleri dolaysyla icat oldu. Tersanede iiler dyordu. Biz arknda deiliz,ama meer bilgisizliklerinden dyorlarm! Bilseler dmeyecekler sanki.
Bakanlk kendini kurtarmak iin dedi ki, Bunlar cehaletlerinden dyorlar.
Bunlar topluyorsunuz, topluyorsunuz, i glerle getiriyorsunuz, tersaneye
yyorsunuz. Bunlar eitseydiniz, bu olmayacakt. Kendini kurtaracak imdi,
yani bir kazada hemen diyecek ki metti arkadamz, Eitimi var m? Tam
yollamak zereydik. ilan. Bitti, sorumlu sensin. Niye; eitimi yok. Nerede en
ok i kazas oluyor; inaat sektrnde, deil mi? Yeni bir uygulama. Eer 10lira verirseniz l evre Mdrlne ve dileke verirseniz, 5 yl geici alma
belgesi veriyormu. Byle bir ey olabilir mi? Hangi sektrden sz ediyoruz;
inaat sektr ve antiyeler. Diyeceksin ki, antiye uygulamalarna bir kolaylk
getirdi mi; hakikaten getirdi, mteahhitler bir nees aldlar. nk adam,
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
22/133
20
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
bilmem hangi antiyede svacym, kalpym, buraya gelmi, Belgen
nerede? deniliyor; yok. O zaman altramam seni. Kimi altracam ben?
Git l evre Mdrlne, ver dilekeni, yatr 10 liray, al 5 yllk geici alma
iznini, gel, bende al. Byle bir ey kabul edilebilir mi?SALONDAN- Bu sizin sylediinize ksmen katlmyorum. undan dolay:
Mesleki eitimi olan insanlar olunca, hakikaten bir nevi kaza nlenebiliyor.
Neden? Boya bilmeyen insanla, hakikaten eitim alm, boya bilen insan
karlatrlamaz. Ancak, u yanl yaplyor: Bir dea, eitim veren irma
denetlenmeli. Mesleki eitim kesinlikle kazay nler. Mesleki eitimin nemi
kesinlikle ok yksek.
Prof. Dr. A. GRHAN FEK- Dzelteyim. Kimse Eitim gereksizdir. diyemez.
O zaman, size iki tane aratrmadan sz edeyim. Kaza nedenleri zerine
bir aratrma yapmlar. Birinci aratrma demi ki, Kazalarn nedeni yzde
85 insan hatas; geri kalan yzde 15i nlem alnmamasndan, alma
koullarndan ilan. Bir baka aratrma demi ki, Byle bir ey olur mu? O da
ayn veriler zerinden bir aratrma yapm. Yzde 95i ortak; yani hem alma
koullarndan, hem insan hatasndan, yani gvensiz davran ve gvensizdonanm. Yzde 3 sr ii kusurundan, yzde 2si sr iveren kusurundan.
demi. Bunu niye anlattm? undan: ok nemli bir politika arkn ortaya
koyuyor bu iki aratrma sonucu. Yzde 85i insan davranna balarsanz,
bunu eitmek lazm, kaasn dzeltmeden bunu nleyemezsin demektir.
teki diyor ki, Yzde 95 insan aktr de var, ama donanm aktr de var. O
zaman, eitim nemlidir, ama her ey deildir diyorsun. Burada, mesleki eitim
nemlidir diyorsunuz. Katlyorum, ok nemlidir; ama l evre Mdrlne10 lira verirsen, unuttum! Olabilir mi, samimi mi? Ben, samimiyeti irdeliyorum
burada. Bu davran normal buluyor musunuz siz? l evre Mdrlne 10 lira
ver, kurtar! Konu o zaten. Yoksa Mesleki eitim nemsizdir, yapmayalm. gibi
bir ey olabilir mi? inin eitim hakk, bilgilendirilme hakk diye yrtnyoruz
burada, tabii nemli; ama tek bana kazay nlemekte yeterli deil.
Konuuruz, yine devam ederiz. Zaten konumay tadnda brakmak lazm. Fazla
uzatrsam, bir daha armazsnz beni. Onun iin, benden bu kadar.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
23/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
21
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Dr. CELAL EMROLU
Ankara i Sal Meclisi yesi
Merhaba arkadalar.
Bu konu, yani i Sal ve Gvenlii Kanunu tartmas huzura ktndan
bu yana 9 sene geti de, bir de daha eskisi var tabii ki. Konuyla ilgili ilk dea
geni katlml bir etkinlik dzenleniyor. Bu anlamda EMO Ynetimine teekkr
ediyorum. Bu tartma ilgili tarafarn katlmyla ok daha geni kapsaml
olmalyd.
Sunumumu tekrarlara girmeden, biraz da tartmaya zaman kalmas iin
zetleyerek gemek istiyorum.
Uygulanan neoliberal politikalarn sonucu ortaya kan Yasal dzenleme sreci
bilimin-tekniin deiiminin sonucudur. diyorlar; ama artk bilimin, tekniin
tamamen ideolojik karlar iin kullanld bir dnemi de yayoruz. Yasann geliim
hikyesine baktmzda da, kapitalist hegemonyann ii salna etkilerini;
iyeri tanmnn ve alma ilikilerinin esneklemesi (geici i ilikisi, ksmi
sreli i szlemesi, ar zerine alma), ii yerine i kavramnn gemesi,taeronlama, ii sal gvenlii hizmetlerinin ve eitimlerinin piyasalamas
sreci zerinden grebiliyoruz. alma yaamndaki esnekleme srecinde;
srasyla Yasas, Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Yasas, torba yasalar ve
nihayet Sal Gvenlii Kanunu Tasars gndeme geldi.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
24/133
22
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
nceki konumaclar tarandan panel konusuna girildi, Tasarnn hikyesi
anlatld, 2003ten bu yana, 9 senedenildi, ama konunun daha da eski bir tarihi
var. Bu tarih, Grhan hocann syledii gibi, ekonomik birtakm sebeplerle
ortaya kan anlaylar zerinden ekillendi. rnein; Avrupa Birliine girme
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
25/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
23
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
arzumuzun depretii dnemde, 90l yllarda huzura kan almalar var.
2003te balatlan srecin uluslararas dzeydeki neoliberal politikalardan
kaynaklandn sylyoruz. Torba yasalar yazld, yazboz tahtas gibi bkp
usanmadan dzenlemeler yapld. Bu dzenlemelerle nihayetinde iininhaklarn iverenin adaletine ve himayesine alarak amalarna ulatlar
diyebiliriz.
2005te ne oldu da bu Tasar ile huzura ktlar? yle izah edebiliriz:
3 Ekim 2005te Trkiye Avrupa Birliine girmek iin resmen bavurdu,
balatlan mzakere srecinde uyumun salanmas iin i sal gvenliikonusunda mstakil bir yasann yaplmas gerektii sylendi. AB, 89da
yazlan ereve Direkti ile birlikte 155 ve 161 sayl ILO szlemelerinin
gereinin yerine getirilmesini istedi. Bu ereve Direktii ulusal, uluslararas
dzeyde tarttmzda unu sylyorlar: ad stnde biz bir ereve
hazrlarz, erevenin altn doldurmay lkelerin kendi dinamikleri belirler.
hukukunuza karmayz, bu direkti ye lkeleri ilgilendirir diye ynergemizde
yaynlamz. diyorlar. Bu sebeple hukuk Trkiyede baka, Avrupa lkelerinde
baka belirleniyor. ereve Direktiin birebir evirisi olan bu Kanun Tasarsndan
genel bir anlay kyor. Nasl ki Anayasada her eyi genel kavramlarla
yazyorsunuz; zele indiiniz zaman, alm yoksa uygulamayabiliyorsunuz,
bu ereve Direkti de byle bir ey.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
26/133
24
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Yeni Kanun Tasarsnda yeni bir dzenleme yok arkadalar. Tm maddeler
2003ten bu yana bahsettiimiz yasa, ynetmelikler, torba yasalar vesaire
ierisinde var. alanlarn saln koruyacak ve iyiletirecek hizmet
organizasyonuna ilikin; Tasar, eskisinden daha olumlu dzenlemeler iermiyor
ve korunmaya ilikin yaptrmlar yok. Siyasi irade tazminci bir yaptrm istiyor.
Hede nedir? SG Kanun Tasars; SG alannda mevcut yasa maddelerini
yeniden gzden geirip AB mktesebatna uygun olarak iverenin aslisorumluluunu iyeri salk ve gvenlik hizmetinden sorumlu proesyoneller
ile birlikte alanlara yklyor.
Kanun Tasars, iverenleri alanlarn ile ilgili salk ve gvenlii salamak,
mesleki risklerin nlenmesi (eitim ve bilgi verilmesi dhil), her trl salk
ve gvenlik tedbirinin alnmas, organizasyonun yaplmas, gerekli ara ve
gerelerin salanmas, mevcut durumun iyiletirilmesi konularnda sorumluluk
altna sokuyor.
Politikann z ise Tasar gerekesinde gizli; Genel nleme ve koruma
politikalarnn son prensibi alanlara talimat verilmesidir. Bu talimatlar ile
ngrlen ie ilikin riskler tanmlanarak ve alnmas gereken nlemlerden
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
27/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
25
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
bahsedilerek, alanlarn ii gvenli bir ekilde yapmalar salanacaktr.
Tasar risklerden kanlmasn neriyor. Ve bir baka kap ayor; tehlike
kaynann ortadan kaldrlmasnn mmkn olmad durumlarda(kanlmazlk
ilkesi) iverenin risk deerlendirmesi(yapar veya yaptrr) sonrasnda; grevliproesyoneller araclyla nce eitim, sonra talimatlar vermesini ve iiyi
tehlikeye zel grevlendirmesini istiyor. Bundan sonrasn iiye brakyor!
verenlerin sorumluluu Yasasnda da vard, 4857de vard, 1475te de vard.
Yeni Tasar; bu sorumlulua ilaveten caydrcl olmayan para cezas vesaire
gibi mali ykmllkler getiriyor. Ama bu ykmllkleri getirirken, eski
Yasasnda olmayan yeni bir anlay da getiriyor. Eski yasalar iiyi korurken,bugnk Yasa dorudan doruya sermayeyi/ivereni koruyor. Tasar diyor ki:
Tamam, sana sorumluluklar yklyorum, ama bunun bir k da var. Nedir
k; yeri hekimi veya i gvenlii uzman gibi proesyonelleri istihdam
edersin, sorumluluu onlara yklersin. Tabii, burada sanki proesyonelleri zor
duruma sokan bir hadise var gibi alglyorsunuz ilk nce; ama Yasann devamn
incelediinizde, bu proesyonellerin de sorumluluu alanlara dorudan
ykabileceine dair iadeleri gryorsunuz. Yani sonuta, btn sorumlulukiinin/emekinin zerine biniyor. Bunu nasl yapacaklar? Tabii, Grhan hocam
katlmyor; ama ticari irketlerle, Trk Ticaret Kanununa tabii irketlerle, devlet
denetiminde, piyasada yapacaklar. Baka seenekler de var tabii ki, ama
nerilen seenek budur.
Tasar, iverenleri i sal ve gvenlii hizmetini sunmak iin iyerlerinde i
gvenlii uzman ve iyeri hekimi ile dier salk personeli gibi proesyonelleri
grevlendirmekle ykml klyor. Tasar iyeri ortak salk ve gvenlik birimi
tanmndan iyerlerinin ortaklaa kurduklar birimleri deil Bakanlka
yetkilendirilen kamu kurum ve kurulular ile Trk Ticaret Kanununa gre aaliyet
gsteren irketlerianlamak istiyor. Kamu kurum ve kurulular (4734 sayl Kamu
hale Kanunu kapsamndakiler) iyeri salk hizmetini Salk Bakanlna bal
dner sermayeli kurululardan, i gvenlii hizmetlerini ise 4734 sayl Kanun
hkmlerine gre ihale yoluyla alacaklar. Anlald kadaryla bu hizmet ya
piyasa koullarnda sunulacak ya da kamuyu (Kurum Hekimlii veya Toplum
Sal Merkezi) tercih eden hekimlere angarya olarak havale edilecek.
Yeni Tasarda iverenin iki sorumluluu var; asli sorumluluk ii sal ve
i gvenliini salamak olarak gsterilirken; gizli sorumluluk olarak iinin
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
28/133
26
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
korunmas adna iyerindeki ara ve gerelerin korunmas ile birlikte verimliliin
artrlmasolarak tasarnn her maddesinde kendisini gsteriyor.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
29/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
27
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Yasann bir ama maddesi var. Amac okuduunuzda, katlmamak mmkn
deil; ama kapsamla ilgili bir hadisedir ama. Kapsama baktnzda, Bu kanun;
kamu ve zel sektre ait btn ilere ve iyerlerine, bu iyerlerinin iverenleri ile
iveren vekillerine, tm alanlarna aaliyet konularna baklmakszn uygulanr.diyor. Tasars gerekesi; AB ereve Direktii ile ILO 155 ve 161 sayl szlemelere
uygun dzenleme yapldn sylyor. Sz konusu belgelerde yazld gibi
tm aaliyet alanlarndaki alanlar i sal ve gvenlii hakkna sahip
olacaklar m? diye baktnzda, soru iaretleri ile karlayorsunuz. rnein,
Tasar kamuyu kapsam dna atyor. Nasl kapsam dna atyor? nk Sosyal
Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Yasas kamu alanlarn GSS kapsamna
alyor, i kazas ve meslek hastalklar kapsamna almyor. Neden almyor? nkdevletin, kamu alanlaryla ilgili prim deme zorunluluunu kaldrdlar. Prim
denmedii zaman da, eski Devlet Memurlar Kanununa dn yapyoruz.
Orada da kaza ve mesleki hastalk halleri tanmlanmt; ama bununla ilgili
zel sigorta yasas kartlmad iin, 47 yldr bu hakk alamadk. Yani
bugnk SSGSS kamu alanlarn, 1965te kan Devlet Memurlar Kanunuyla
ayn pozisyona getiriyor.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
30/133
28
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Bir baka kesim olan kendi nam ve hesabna alanlar SSGSS ile i kazas ve
meslek hastal sigortas kapsamna aldlar. Kendi hesabna alan sigortal;
riskin derecesine gre %16,5 orannda prim dyor. Ancak, Sal
Gvenlii Yasa Tasars bu hakk kapsamdan kartyor. Neden? SSGSS Yasas,kendi hesabna veya tarmda alan iin diyor ki, kazas ve meslek hastal,
iverenin kast veya sigortallarn saln koruma ve i gvenlii mevzuatna aykr
bir hareketi sonucu meydana gelmise, Kurumca sigortalya bu Kanun gereince
yaplan veya ileride yaplmas gereken demeler iverene dettirilir. Yani Yasa,
i kazas, meslek hastal gelimise, nce ivereni sorgularm diyor. Kendi
hesabna alan hak sahipleri hem alan, hem de iveren. Ne olacak? nce
kendisi (iveren) sorgulanacak ve i kazas ya da meslek hastalnn hesabnverecek. veren olarak sorumlu olacandan, bir hak kazanm da olmayacak.
Bu durumu ge ark ettiler ve Kanun Tasarsnn istisnalar maddesinde, Ba-
Kurlu ya da tarmda alan dediimiz kendi nam ve hesabna alan kesimi
tekrar kapsam dna attlar.
Dier tarata kayt d alanlar var; bunlarn geirdii i kazas, meslek
hastal ne olacak? Mevzuat, sigortalnn i kazas ve meslek hastaln hukuk
kapsamnda deerlendiriyor. Sigortaszsanz, geirdiiniz i kazas da meslek
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
31/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
29
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
hastal da hukuken kabul grmez. Buradaki sigortalnn la, sigortaszlarn
kaza ya da hastalk bedelinin alanlara dettirilmesini gerektiriyor. Bu bedeli
kim demeli? Tabii ki, sosyal devlet var diyorsak ve devletin bir sigorta
kurumu varsa, SGK demeli Bedelin rcu mekanizmas, yani bedelin kimehavale edilecei ayr bir tartma konusudur.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
32/133
30
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Tasar, 50den azla iisi olan iyerlerinde yeri Salk ve Gvenlik Birimi
hizmeti ile iyeri hekimi ve i gvenlii uzman istihdam zorunluluunu 10 ii
snrna indiriliyor. Kamu kurum ve kurulular hari 10dan az iisi olan ok
tehlikeli iler iin yeni dzenleme vadeden Bakanlk, bu dzenlemenin naslolacan Tasarda belirtmiyor. Ayrca Bakanlk yetkililerinin Bir alan olsa
da tm iileri kapsayacak sylemlerinden sonra Tasarda Gerektiinde bu
destei ondan az alan bulunan iyerlerinden tehlikeli ve az tehlikeli snta yer
alanlara da yaygnlatrmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir eklindeki yaptrmsz
hkm ile 10dan az alan olan ok tehlikeli olmayan iyerlerini kapsam
dna itiliyor. Gemite nasl iyerleri 50nin altna, yani 49a inme becerisini
gsterdiyse, bugn de 9a inme becerisini gsterecek. Ayrca 9un altnda daayr bir tartma var.
Beklenti udur ki; 1-9 ii altran iyerlerindeki hizmeti kamu adna SGK
araclyla i kazas ve meslek hastalklar priminden inanse etmek (SGK,
iinin parasn 9un altna dme becerisini gsterenlere aktaracak); 10 ve
zeri ii altran tm iyerlerinde ise iverenlerin isteine bal olarak
(isteyen, iyerinde iyeri salk hizmeti verebilir) hizmetin tamamnn piyasa
koullarnda OSGB araclyla verilmesi.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
33/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
31
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Tasar, iverenleri i sal ve gvenlii hizmetini sunmak iin iyerlerinde
i gvenlii uzman ile iyeri hekimi grevlendirmekle ykml klyor ve
iverenler tarandan verilmesi zorunlu olan i sal ve gvenlii hizmeti
konusunda i gvenlii uzman ve iyeri hekimi gibi proesyonellerinsorumluluklarn tanmlyor. Ancak, Bnyesinde bu vasfara sahip personel
bulunmayan iyerleri, bu hizmetin tamamn veya bir ksmn ortak salk ve
gvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirilebilecekler. Tasar bylece
yzn dnd tara iaret ediyor. Hizmet sunan kurulular ile i gvenlii
uzman ve iyeri hekimi; hizmetlerindeki ihmallerinden dolay hizmetin verildii
iyerindeki iverene kar sorumlu olacaklar, ihmal ve kusurlu davranlarndan
dolay yetkileri ellerinden alnacak (madde gerekesinden).
yeri hekimi ve i gvenlii uzman alnmas gereken tedbirleri iverene yazl
olarak bildirecek. Bildirim sonras iverenin hayati tehlike arz eden durumlar
yerine getirilmemesi halinde; i gvenlii uzman ve iyeri hekimi durumu
Bakanla bildirecek. verene para cezas (ikyet konusu ise) uygulanacak!
zetle tasarru politikalarna ynelik bu uygulamann varaca yer;
bireysel olarak iyeri hekimi ya da i gvenlii uzman olarak almannimknszlamasdr. Tasarruu da taeronlama ile beraber dnmek gerekiyor.
Bu da u anlama geliyor; hizmet ya piyasa koullarnda dardan verilecek ya
da taeron irketlerin iyerlerinde iyeri salk ve gvenlik birimi oluturmasyla
hekim ve mhendisler taeron sorumluluunda dardan gelen elemanlar
olarak iyerine girebilecekler.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
34/133
32
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Asl mesele alanlarn ykmllyle ilgilidir. Tasarya gre; alanlar, aldklar eitim
ve iverenin bu konudaki talimatlar dorultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden
veya yaptklar iten etkilenen dier alanlarn salk ve gvenliklerini tehlikeye
drmemekle ykml. alanlar, iveren tarandan kendilerine verilen eitim vetalimatlar dorultusunda; iyerindeki makine, cihaz, ara, gereler, kiisel koruyucu
donanmdan sorumlular. yerinde ciddi ve yakn bir tehlike ile karlatklarnda ve
koruma tedbirlerinde bir eksiklik grdklerinde, iverene veya i sal ve gvenlii
alan temsilcisine derhal haber vermekle ykmller.
Tasarya gre kurallara (iverenin talimatlarna) uymak alanlarn grevi; alanlarn
salk ve gvenlik kurallarna uymamalar kendi grevlerinin yannda dier alanlarn
salk ve gvenlii ile iyerinin gvenliini de tehlikeye atacaktr. Bu nedenle, iverenin
talimat gerei kendi salk ve gvenliklerinden sorumlu olduklar gibi hareketlerinden
dier alanlarn etkilenmesinden de sorumlu olacaklar (gerekeden).
alanlarn ykmllnn z udur: Tasar; Ey iveren, alan eitirsin, talimatlar
da verirsin, bundan sonras iiye ait diyor. Eski dzenlemelerde byle bir yaklam
yoktu. Eer ii bir hata yapmsa, iveren bundan sorumluydu; ama bugn byle
deil; iveren, alanlar hem kendi salklarndan, hem dier iilerin salklarndan,hem de iyerindeki retim aralar ile kiisel koruyucu donanmn zarar grmesinden
sorumlu tutabilecek. Yani iveren sorumluluu tamamen iiye ykyor. Sonuta,
iverenin sorumluluu da proesyonellerin sorumluluu da ortadan kalkabiliyor;
ama alanlarn sorumluluu asla bir yere havale edilemiyor. Ya canyla deyecek, ya
parasyla deyecek, ya iten atlacak.
Tasarda almaktan kanma hakk balkl madde ile iten atlma hakkn tari
ediyorlar. Kanununda mevcut olan madde Tasar ierisinde yeniden dzenlendi:
Ciddi ve yakn tehlike ile kar karya kalan alanlar, i sal ve gvenlii kuruluna,
kurulun zorunlu olmad iyerlerinde ise iverene bavurarak durumun tespit
edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul
kararn acilen toplanarak, iveren ise kararn derhal verir ve durumu tutanakla tespit
eder. Karar, alana ve varsa i sal ve gvenlii alan temsilcisine yazl olarak
bildirilir. Kurul veya iverenin, alann talebi ynnde karar vermesi halinde alan,
gerekli i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir. alanlar,
ciddi ve yakn tehlikenin nlenemez olduu durumlarda iyerini veya tehlikeli blgeyi
terk ederek gvenli yere gider. alanlar talep etmelerine ramen gerekli tedbirlerin
alnmad durumlarda, tabi olduklar kanun hkmlerine gre i szlemelerini
eshedebilirler.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
35/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
33
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Tasarya gre bir tehlikenin sadece ciddiolmas, ya da sadece tehlikeliolmasyetmiyor! Her iki durumun birlikteliine ilaveten nlenemezolduu durumda
yani ii lmle karlarsa sz konusu hak kullanlabiliyor. Yani alan lm
tehlikesini grerek iverene bavuracak, iveren durumu derhal inceleyerek
karar verecek, karar yazlacak, alana bildirilecek Tasarya gre; alan
isterse almaktan kanabilir, isterse blgeyi terk edebilir veya isterse i
szlemesini eshedebilir. Bu bir hak olmaktan ziyade; i gvencesi sorununun
zlemedii, haksz iten kartmalarn nlenemedii, azla altrmaya snrkonamad bir ortamda ii lmez sa kalrsa, olsa olsa iinin iten atlma
hakk olabilir.
Sz konusu madde 4857 sayl Kanununda ilerin haklar(m.83) ad altnda
mevcut ve 9 yldr yrrlkte. Nedendir bilinmez(!); Taslak 83 nc maddeyi
yrrlkten kaldrrken yeniden bir hak tanm yapyor. Eer bu madde bir
hak olsayd hkmetin tm kurumlaryla gndeme ald Tuzla tersaneleri
sorunlar zme kavuur, lmler olmazd. Sormak gerekir 2003ten bugne
almaktan kanma hakktersanelerde ne kadar kullanld?
Tasar Ciddi ve yakn, hatta nlenemez bir tehlikeyle karlarsan, yani lm
grrsen, o zaman almayabilirsin. diyor. Nasl almayacak? Her durumda,
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
36/133
34
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
her koulda almaya razym. diyor ii. Biz, modern, ada dzenlemeler
yaptk. diyorlar. Nasl? rnein, Akalede, TEDA iilerinin lm meselesi.
Bindirmisin bir alamete, gidiyor bir yerlere, diyorsun ki, Gln ortasnda lm
grdnde almama, iten kma hakkn kullanabilirsin. Nasl? Diyeceklerki iverene, Toplant istiyoruz. veren, kurulunu toplayacak, Kurul bir karar
alacak, o karar iilere yazl olarak tebli edecek, iiler duruma bakacak,
ilerine gelmiyorsa almayacaklar. Tabii bu arada souktan donmazlarsa!
Kanunu tasar halindeyken cmledeki balalar veya idi. Veya dediinizde,
ciddi olur, yakn olur, nlenemez olur; yani herhangi biri olur. Nasl yaptlarsa,
bunu ve iadesine dntrdler. Ve balacna dntnde de, Hepsini
bir arada grrsen, yani lm grrsen bu hakk kullanabilirsin. gibi bir iade
ortaya kyor.
Tasarda baka haklar da tanmlanm. alanlarn grlerinin alnmas
ve katlmlarnn salanmas balkl maddeye gre: veren, i sal ve
gvenlii ile ilgili konularda alanlarn ve/veya temsilcilerinin grlerini alr,
bunlara tekli getirme hakk tanr ve bu konulardaki grmelerde yer almalarn
ve katlmlarn salar. veren, yeni teknolojilerin uygulanmasnda, seilecek i
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
37/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
35
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
ekipmannn, alma ortam ve artlarnn alanlarn salk ve gvenliine etkisi
konusunda alanlarn ve/veya temsilcilerinin grlerinin alnmasn salar.
veren, i sal ve gvenlii konusunda zel grevi bulunan salk ve gvenlik
destek elemanlar ile i sal ve gvenlii alan temsilcilerinin; a) iyeri hekimi,i gvenlii uzman ve dier personel ile ilkyardm, yangnla mcadele ve tahliye
ileri iin kiilerin grevlendirilmesi, b) koruyucu tedbirlerin ve koruyucu ekipmann
belirlenmesi, c) salk ve gvenlik risklerinin nlenmesi ve koruyucu hizmetlerin
yrtlmesi, ) alanlarn bilgilendirilmesi, d) alanlara verilecek eitimlerin
planlanmas konularnda nceden grlerinin alnmasn salar.
ilerin grleri alnacak, katlmlar salanacak! Nerede grdnz? Hepiniz
retim alanndasnz. Hangi iinin hangi konuda ikri alnyor? Azn asn
bakalm, la azna nasl sokuyorlar, onu kapnn nne nasl koyuyorlar. Bu,
mhendis iin de geerli, hekim iin de geerli. Hekim, alma ortamyla
ilgili, iyeri kurulurken grlerini bildirecekmi Peki, iveren bu hakk
kullandrmad diyelim, ne olacak? ikyet olursa iveren 200 lira para cezasyla
kurtulabiliyor.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
38/133
36
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
alanlarn bilgilendirilmesi ve eitimi konusu: Tasar, alanlarn iyerinde
karlaacaklar salk ve gvenlik konularyla ilgili yasal hak ve sorumluluklar
hakknda gerekli bilgiyi almalarnn salanmasn ngryor. Tasar btn olarak
deerlendirildiinde; bilgilendirme ve eitim, talimatlarla sorumluluunalt kademelere yklenmesinin n art olarak kabul ediliyor. Bilgilendirme
ve mesleki eitimin ticari bir yan var, ayrca sorumluluun alt kademelere
yklenmesi iin hazrlanan hukuki bir tuzak... Sorumluluk, iverenden
proesyonellere, proesyonellerden de alana geerken, sorumluluu
stnden atmann tek arac bilgilendirme ve eitim. Madalyonun bir yz
iyi de, dier yznde de baka gerekler var. veren olarak, hekim olarak,
mhendis olarak bilgilendirme ve eitim grevini yaparsan, talimatlar daverirsen i kazas ya da meslek hastal durumunda sorumluluun yok. Ben,
eitimimi yaptm, bilgileri yazl olarak iinin eline verdim, altna imzasn
attrdm, hibir sorumluluum yok, ite belgesi diyebilirsiniz. Eskiden bunlar
diyemiyordunuz. Ne yaparsanz yapn, eitememisin. diyordu mahkeme;
retememisin, anlatamamsn, o zaman, sen sorumlusun.
yerlerinde i sal ve i gvenlii alan temsilcisi tanmn i sal
ve gvenlii konularnda alanlar temsil etmeye yetkili alan olarakyapan Tasar temsilci seiminin kuraln da belirliyor. nceki taslaklardaki
btn alanlarn katlm ile yaplacak seim yoluyla belirlenen temsilci
seimindeki kural deitirilerek seim veya atama yoluyla grevlendirilir
ekline dntrld. seim veya atama arasnda tercih yaptrdnz zaman,
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
39/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
37
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
iveren nasl bir seim yapar? Elbette ki atama yapacak. Cmlenin sonunda da
seilir yerine grevlendirir diyor. Uygulamada temsilci iverenin dorudan
doruya grevlendirecei bir ii olacak.
Demokrasi olmadnda, toplumu hie sayan ve her trl temsiliyeti belirleyen
anlay sonunda zne dnd. Yaatlan egemen anlaya uygun hegemonyac
siyasi yaplamay iyerlerine/alma yaamna kural olarak getirdiler. Temsilci
iiyi bile siyasi hegemonya belirleyecek. Hangi ii ona daha iyi hizmetedecekse, o iyerinin temsilcisi olacak, iiye hizmet eden ii deil. Tabii,
tm bunlar i gvencesinin olduu ortamda konuulabilir, i gvencesiz
taeronlaan ortamlarda da konuulabilir; her iki durumda baka sonular
kar.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
40/133
38
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Tasar, i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi konusunda ciddi
iddialarla ortaya kt. Tasar, i kazalarndaki vaheti sergileyen SSK/SGK
verilerine gndermelerle ironi yapyor. Kanunu yrrlkte olduu dnemde
i szlemesine tabi olan alanlar iin azalmayan i kazalar ve artan lmlerleilgili rakamlar yllardr arszca tekrarlanyor. Tasar gerekesinde; kapsam d
ve kayt d alanlara iaret ederek yasann kmas halinde i kazalar ve
meslek hastalklarnn azalaca syleniyor. Ayn zamanda i kazas ve meslek
hastalklar sonucu kaybedilen 44 milyar TLnin azalaca ve GSYHnin artaca
belirtiliyor.
Kanunu ve SSGSS Kanununda bulunanlara ek bir dzenleme getirmemesine
ramen, Tasarnn alma Bakan tarandan tantm srasnda her rsatta
i kazalarnn ve ii lmlerinin azalaca mesajlar verildi. Hep bir azdan
gereklere vurgu yaptlar; kazalar ok artt. Ki, biliyorsunuz, artk tek
tek deil; toplu lmlere, toplu i cinayetlerine dnt bu vahet. Byle
bir ortamda, Kanun bu durumu dzeltecek. diyorlar. Hop! diyeceksin. 9
senedir Tasar ile getirdiiniz btn maddeler bir ekilde yrrlkteydi; neden
dzeltemediniz? ktidardasn, tek bana iktidardasn; neden dzeltemedin?
Mstakil bir yasa olunca, btn sorunu zeceim. diyor. Yani maddeleri ayr
ayr serpitirince olmuyor da, mstakil olunca m olacak? Bu ironik yaklam,
can alc bir noktadan vurarak, Tasarnn taratar bulmasn salad. Bugn
birok kurulu, siyasi parti, meslek rgt, sendika bu cmlenin arkasna takld.
Haydi, artk kartn da yasay u kazalar bitsin. Bugnk tarihi yazn, Tasar
dn Komisyondan geti. Bundan sonra neler olacak greceksiniz. Gerekten
kazalar azalacak m, yoksa toplu cinayetler devam m edecek?
Anlalan odur ki i kazalarnn i cinayetlerine dnt alma ortamnda
herhangi bir iyileme olmayacak. Tasar gerekesinde iade edildii gibi i
kazalarnn veya ortaya kan meslek hastalklarnn iyerinden mi yoksa alanlarn
kurallara uymadaki ihmallerinden mi kaynaklandnn tespiti yaplacak ve buna
gre gerekli tedbirlerin alnmas salanm olacak.Yani gnahkr(lar) aranacak,
iveren bilgilendirme ve eitim ile talimat ykmlln yerine getirmise,
iyerinde proesyonel alanlar ve kazaya urayanlar olayn sorumlusu olaraktanmlanacak ve ondan hesap sorulacak. nleme, koruma, iyiletirme adna bir
dzenleme yok.
Meslek hastalklaryla ilgili olarak ise suskunluk devam ediyor. Meslek
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
41/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
39
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
hastalklar konusunda Tasar ierisinde ne anlama geldii belirsiz tanm ile
bildirim konusunda bir madde var. Meslek hastal umurlarnda deil; nk
meslek hastal tespiti yaplamadndan dnyann en iyi lkesinden yz kat
daha iyi bir lke konumundayz! Bu gerek konuulmuyor, konuulmadzaman da meslek hastalklar gndeme gelmiyor.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
42/133
40
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Tasarda bir de yeri hekimi ve i gvenlii uzman eitimleri meselesi var.
rnek alnan ILO ve AB belgelerinde Tasardaki eitim kurgusu yok. Ancak,
iyeri hekimi ve i gvenlii uzman eitimlerini maalese inanlmaz kt biryere getirdiler. nceki tasarnn neredeyse tamam eitimleri dzenliyordu,
hepsini yeni Tasardan karttlar, Bunlar ynetmelikle hallederiz. dediler.
nk piyasalaan eitimler konusunda sorunlar had sahada ve iin iinden
kamyorlar. Son Tasarda sadece iyeri hekimi, i gvenlii uzman ve
eitim kurumu tanmlar var; eytani bir yaklamla tanmlar dndaki tm
dzenlemeleri ynetmeliklere braktlar. nk gnlk deien politikalar
nedeniyle yasayla bu alan dzenlemek zor oluyor! Tekrar tekrar sorunlumaddeleri Meclise getireceksin, komisyona sokacaksn Ynetmelii akam
yazyorsun, sabahleyin onaylatyorsun, hadise bitiyor.
Bu eitimlerle ilgili yaramz byk; Trk Tabipleri Birlii olarak 19 niversitenin
rektrn bir araya getirip protokoller imzaladk, bu protokollerle bilimsel
eitimler yaptk. ktidar bu birikimi yok etti, yasaklad.
lke genelinde i sal ve gvenlii ile ilgili politika ve stratejilerinbelirlenmesi iin kurulan tavsiyelerde bulunmak gibi bir grevi stlenen
Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi meselesi var.Arlkl olarak hkmet
temsilcileri ve atanm brokratlardan oluacak, seilmilerin bazlar da iveren
rgt ya da hkmet gdml rgtlenmeler adna katlacak ve siyasi irade
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
43/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
41
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
sosyal diyalog adna kararlar alarak alanla ilgili tavsiyelerde bulunacak!
Sosyal diyalog bu mu?
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
44/133
42
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
45/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
43
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Son olarak unu sylemek istiyorum: Kanun Tasars zerine yaplan bilimsel
ve teknik denilen hazrlk gerekte ideolojiktir, ekonomiktir. AB ve ILOnun
nerileri ile piyasann talepleri ve ihtiyalar dorultusunda zel giriimciliin
desteklenmesi taleplerine uyarlanan iyeri salk hizmetleri ve eitimler deer
salayan meta ve kr salayan sektr olarak algland. Yaananlar; Dnya
Ticaret rgt ile yaplan Hizmet Ticareti Genel Anlamas ve Avrupa Birlii
ile uyum srecinin sonulardr.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
46/133
44
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Mesleki Salk ve Gvenlik Dergisinde bu tr deerlendirmeleri grebilirsiniz;
Avrupada ve Trkiyedeki uygulamalar nedir, bunlar karlatrabilirsiniz.
Uygulamalara baktmzda, bu srecin ne anlama geldiini, yani emein
deersizletirilme srecini anlayabiliyoruz. Emek; toplumsal, kltrel, politik,sosyal ilevler iin deil, retim iin kullanlan bir sermaye mal olarak tercih
ediliyor. Bu anlamda da gelimeler sadece bugnk hkmetle salanmad.
12-13 sene nce planlanan bir hedein, yazlan bir senaryonun bugne nasl
geldiini grebiliyoruz.
Sabrnz iin teekkr ediyorum.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
47/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
45
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Av. NURTEN ALAR YAKI
TMMOB Hukuk Danman
Hocam ve Celal Beyin yasann tm zerinde yaptklar sunumlar benim
konumam kolaylatrdndan ksa tutacam. Zaten yle de sz vermitim.
Celal Beye de, hocama da, Benim sremi kullanabilirsiniz. demitim. Sunumlar
iin teekkr ediyorum kendilerine.
2003 tarihli Yasasnn yrrle girmesinden sonra, sz konusu edilen
i gvenlii mhendislerine ilikin ynetmelik almalarnda yer aldm.
Yasasnn 82. Maddesi mhendisleri ilgilendiren bir maddeydi. Yasann 5.
Blm ii sal ve i gvenliine ayrlmt; bu maddeler iletilseydi eer,
bugn bunlar tartyor olmayacaktk. Hocamn da belirttii gibi, konu ekonomikolunca yani iverenler iin maliyet unsuru olunca, ii sal ve gvenlii
konusunda uygulamada sorunlar yaanaca getiimiz 10 yllk dnemde
iyice anlald. Kanunun amacna aykr karlan ynetmelikler yargdan dnd.
Hkmet, yargdan dnen ynetmelikleri kanunlara ve Anayasaya uygun
biimde deitirmek yerine, yasalar deitirerek ynetmeliklere uydurdu.
Bylece, hukuk devleti ilkesi dediimiz ey yaama gemedi, hkmet hep
kanuna kar hile yntemiyle bugne kadar toplumu oyalad. 89/391/EECsayl Avrupa Birlii Direktii kabul edildiinde, Avrupa Birlii bu direktiin
yerine getirilmesi iin alma Bakanlna hatr saylr bir hibe yardmnda
bulunmutur. Bakanlk bu hibeyi nereye harcad bilemiyoruz. Bu Yasa Tasars
da o alnan bedel iin karlm bir yasadr; yani iiler iin ya da salkl bir
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
48/133
46
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
ortamda retimin yaplmas iin karlm bir yasa deildir aslnda. Benim
bu 10 yllk srete anladm, ykmlln ekli ynnn kotarlmasndan
ibarettir. Yani hkmetin ve iverenlerin ok da birincil, asli grevleri arasnda
saydklar bir konu deil, insan haklaryla zdeletirdikleri bir konu da deil.i sal ve gvenlii konusunu siyasal iktidar, ne sosyal gvenlik kavramyla,
ne insan hakkyla, ne de alma hakkyla ilintilendirmektedir. Bunun somut
verisi, yaanan i kazalarnda Avrupa birincisi olmamzdr.
in tuha tara, ii sendikalar da bu konuda gereken abay gstermediler.
DSKi bunun dnda tutarsak, TRK-, HAK- gibi byk sendikalar
gerekten ilgi gstermediler, bu alma srelerinde srarl olmadlar; bu da
ii sendikalarnn durumunu ortaya koyuyor. TMMOB ve Trk Tabipleri Birlii
olmasayd, ii sal ve gvenlii konusu bu kadar ok gndemde olmazd.
Bakanlk bugne kadar ynetmelikler hakknda alan davalar, yaanan her i
kazasnn gnahn TMMOB ve Trk Tabipleri Birliine ykmak iin kullanmtr.
nk, yasay uygulama niyeti olmaynca, yasaya aykr ynetmelikler
yaymland. Doal olarak bu ynetmelikler de dava konusu edildi. Bakanlk ise
kendisini, Bu ynetmelikler bir trl yaamda karlk bulmad; nk bunlarhep dava atlar, yrtmeyi durdurma ve iptal davalar nedeniyle yasa emrini
uygulayamadk. diyerek savunmaya geti. Oysa, yasal olarak 50 ve daha azla
ii altran iyerlerinde i gvenlii mhendisi ve iyeri hekimi istihdam
etme ykmll vard. Ynetmelik alt dzenleyici bir ilem olduundan,
uygulanmas gereken Yasayd. Ancak Bakanlk, hukuka aykr ilemlere kar
dava amak sumu gibi mhendisleri ve hekimleri kendi odalar ile kar
karya getirerek atmal bir ortam yaratt.
Bugn ben bir mhendis olsam, gerekten i gvenlii mhendislii grevini
stlenmem. nk, bu grevi nasl yerine getireceinize ilikin yasada bir
lt yoksa, yarn iyerinde ne yapacanz bilemezsiniz ve btn sorumluluk
da size kalr. Kanunda, kavramlar ete kemie brndrlmemi, ilikiler
somutlatrlmam, sadece genel ykmllk saylmakla yetinilmitir. Bu
yasada sistem ve kurum bulunmamaktadr ve uygulama normlar ynetmelik
ve teblilere braklmtr. Ynetmelikler her gn deiebilir ve size ne getirip ne
gtrecei de belli deildir. Yasal koruyucu normlara sahip deilsiniz. Devaml
deien ynetmeliklerde ise neyin hak, yetki, sorumluluk olduunu anlamak
mmkn olmayacaktr. Oysa hukuk devleti ilkesi ve Anayasal olarak hak, yetki
ve sorumluluk yasayla dzenlenir ve yasayla kaldrlr.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
49/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
47
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Kanmca, yasa i kazalarnn en aza indirilmesine ilikin bir amatan
yoksundur. Yasa yalnzca i kazas olduunda hukuki ve cezai olarak sorumlu
tutaca muhatab tespit etmektedir. Muhatap olarak da i gvenlii uzman
bulunmutur. Devletin ve iverenin sorumluluu i gvenlii uzmannayklenmi ve iiye de ciddi ve yakn bir tehlike durumunda i szlemelerini
eshedecekleri ynnde ii brakma bir hak olarak tannmtr. brakma bir
hak ise, bu hak zaten i yasasnda mevcuttu ve bugne kadar iiler bu hakk
kullanmamlar ve lmne almlardr. Zaten isizliin olduu lkemizde,
insanlar sosyal gvenlik hakkndan yoksun lmne almay gze alyorlar.
AVM inaatnda sigortasz alan, yevmiyeli iiler adrda yanmsa ve
ldkten sonra sigortalanmlarsa, burada i akdini eshetme bir hak deildirartk. Burada hem yaama hem de alma hakkndan sz etmek mmkn
deildir.
Yasann ama maddesinde,Salk ve gvenlik artlarnn iyiletirilmesi iin, iveren
ve alanlarn grev, yetki, sorumluluk, hak ve ykmllkleri dzenlenmektedir.
diyor. Burada bu ii yrtecek olan mhendis ve hekimlerin ad yoktur. Yani
burada mhendis ve hekimler zne deil. zne olmayan mhendis ve
hekimlere yasa 8. madde ile ykmllk ve sorumluluk yklemitir. Hukuki ve
cezai sorumluluk ykleyen yasa, iverenle ilikiyi de belirlememitir.
Avrupa lkelerinde i gvenlii mhendislerinin ekilde istihdam edildiini
grmekteyiz. Tam gn, ksmi sreli i akdi ve istisna akdi.
Birincisi; iveren, bnyesinde alan bir kiiyi i gvenlii uzman olarak
grevlendirebilir ya da dardan yeni bir ii olarak alabilir, yani bir i
szlemesine bal olarak istihdam edebilir. Avrupada ii olarak i akdiyle
istihdam edildiinizde, yalnzca o ii yani i gvenlii hizmetini yrtrsnz,
bunun dnda iyerinde baka grev stlenemezsiniz. yerinde alana emir
ve talimat vermezsiniz, ii temsilcisiyle ve iyeri hekimiyle ibirlii ierisinde
alrsnz. Bu Yasada, ii ve hekimle allacak ibirliine ilikin herhangi bir
dzenleme bulunmamaktadr.
kincisi, i akdi olarak, siz serbest meslek mensubusunuzdur, ksmi sreliszleme imzalayabilirsiniz. Burada sizin hukuki ve cezai sorumluluunuz
yok; nk ksmi sreli i szlemesine bal olarak alyorsunuz. Siz, ne
yaplacana ilikin raporlarnz dzenlersiniz, ii temsilcileriyle ve hatta
iilerle yz yze grebilirsiniz. Eer iveren, sizin talebinizi reddetmise, onlar
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
50/133
48
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
bilgilendirmekle ykmlsnz, temsilciyi bilgilendirmekle ykmlsnz.
Szn ettiimiz Yasada ise byle bir i ilikisinden de sz edilmiyor.
Yasada yalnzca, tehlikeli ve ok tehlikeli ilerde ve 500n zerinde istihdam
salayan iyerlerinde tam gn altrlacak bir i gvenlii mhendisindensz ediliyor. Ynetmelikle belirlenecei iade edilen bu istihdam ekli bu
iyeri iin geerli. Bu saynn altnda kalan tm iyerleri iin asl istihdam ekli
danmalk hizmeti dzeyinde ele alnmtr. Bu danmanlk hizmetinin de,
ortak i sal ve gvenlik birimleri olarak rgtlenmi irketlerden alnmas
zorunlu hale getirilmitir. Yani siz, kurulmu olan bir ortak i sal ve gvenlii
biriminde i gvenlii uzman olarak, o irketin alan olarak grneceksiniz,
o irket sahibi de talep halinde sizi talep edilen iyerinde grevlendirecek;
yani mhendisler bir nevi kiralk iidir. Birden azla iyerinde grevlendirme
yaplacaktr. Bir iyerinde ne kadar alacanz yine ynetmeliklere
braklmtr. Diyelim ki, ii bana ylda 2,5 saat iyerine gideceksiniz; ne var ne
yok, rapor edeceksiniz, aslnda iverenin sekreterliini yapacaksnz. Yaplacak
iler, yaplmayan iler gibi. Yani alma Bakanl gelip orada teti yaptnda,
evrak eksik olmasn diye, o sreci gtreceksiniz gibi duruyor. nk Yasann
bu i dnda bir ilev yklediini gremiyoruz.
Bu ii yapacaksnz; ama eer orada bir i kazas olmusa, i hekimleri biraz
daha avantajl. Meslek hastal 5 yl sonra kabilir, 10 yl sonra kabilir; ama
siz, kazann olduu anda sorumlusunuz. hmalden dolay, sizin ihmalinizden
dolay bir kaza ortaya kmsa, siz, hizmet sunduunuz iverene kar
sorumlusunuz. Sizin iki ivereniniz var; bir ortak i sal ve gvenlii birimi,
bir de gidip iyerinde danmanlk yapm olduunuz iyeri.
Yasann 8. maddesinin 3. krasn okuyaym: Hizmet sunan kurulular ile
iyeri hekim ve i gvenlii uzmanlar, i sal ve gvenlii hizmetlerinin
yrtlmesindeki ihmallerinden dolay, hizmet sunduklar iverene kar
sorumludur.
Hizmet sunan kurulu sizi bir yerde grevlendirdi; eer sizin ar kusurunuz
olmasa dahi ihmal kavram ile hizmet sunan kurulula beraber sorumluolacaksnz, ama hizmet sunan kurulu dediimiz ortak salk ve gvenlik
birimi, sizin ihmalinizden dolay bir tazminat demi ise, bu demeyi size rcu
edebilecek. Danmanlk dzeyinde sunulan hizmette neler ihmal suuna konu
olacaktr, bunlar ak olmadndan ucu ak bir sorumlulukla kar karyasnz.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
51/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
49
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Bu koullarda hakikaten i gvenlii uzmanl grevinin stlenilmesinin
mhendislik hizmetlerine bir yarar var mdr, asl bundan sonra tartlmas
gereken bu nokta. Eer i gvenlii uzmanlar mhendislik etiine uygun
olmayan bu istihdam biimini reddederlerse, mhendis camias bunu tartpbir sonuca varrsa, en nemli kazan bu olacaktr. Bu yasada ii korunmuyor
zaten, ii znesi deil. Yasadan benim anladm, iverenin i kazalarndan en
az maliyetle nasl kurtulacana ilikin bir kurgu var. Sorumluluk i gvenlii
mhendisine yklendii iin tepkiler denetimi yapacak olan Bakanla
deil mhendise ynelecektir. Bu Yasa ile hem Bakanlk hem de iveren
rahatlatlmtr. Eer bunun dnda amalanan bir ey varsa, bunu yaam
gsterecek zaten.
Yasada bir tehlike daha var. Eer bir iyerinde iveren vekiliyseniz ya da ksmi
mdrlk yapyorsanz, sizin iiye talimat verme hak ve yetkiniz var demektir.
Yasada bu konumdaki kiilerin i gvenlii mhendislii yapamayacana ilikin
bir yasak bulunmamaktadr. veren vekili satyla, mdr, mdr yardmcs
hatta usta gibi, ynetici kadrosunda bulunuyorsanz, i gvenlii uzmanl
hizmetini yrtememeniz gerekir. antiye einin de iin organizasyonunda
ve o antiyede alan iilere emir ve talimat verme hakk vardr ve iveren
vekilidir. Buna karn, alma Bakanlyla evre ve ehircilik Bakanl
arasnda imzalanan bir protokolde, antiye eferi i gvenlii eitimini
almakla ykmlendirildiler. Bir mddet sonra greceksiniz, antiye eferi
antiyelerde i gvenlii mhendislii grevini de stlenecek; nk iveren
maliyeti azaltmak iin bunu yapacaktr. Oysa iveren vekillii ve i gvenlii
uzmanl ayn kiide birleemez, birleir ise iverene kar bamszlk ilkesi
ortadan kalkar. antiye eferi, i gvenlii grevini stlenmeye raz olurlarsa, o
antiye eferinin akbetini kestirmek olduka zordur. Byk bir ksm cezaevine
girecektir. u andaki i kazalarndan dolay cezaevinde olanlarn says yabana
atlr bir say deildir. Bir de i gvenlii sorumluluunu aldnda, antiye
eferinin durumunu dnemiyoruz. Bunun birka kez yaanmas durumunda,
mhendisler Biz ne yaptk? diye dnmeye balayacaklar. nk bu srece
i gvenlii uzman belgesi alm mhendisler ok azla katk koymadlar. Buisizlik ortamnda, mhendislerin yzde 30lara varan ak isizlik konumunda
ya da baka ilerde alt bir ortamda insanlarn yapabilecei bir ey var
m, ynnde hakl bir soru gelebilir ancak, yarn br gn meydana gelecek
i kazalarndan dolay muhatap olunacak tazminat davalarnda -hukuki
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
52/133
50
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
sorumlulukta-, yz binlerle iade edilen tazminatlar deyemeyecekler.
Sigortallk olsa, belki bir nebze o karlayabilir; ama hizmetin znesi olan insan
nemli, konu insan hakkyla ilintili, sizin alma hakknzla ilintili. Bu nedenle,
mhendislerin ii zor diyorum.Baka bir toplantda bunlar tek tek irdelenebilir. yle tartlabilir: Grevlendirme
ltlerini buralarda tespit ederek alma yaamna kldnda, mhendis
snrlarn bilsin, bilmeden gitmesin; iverenin hem vekili, hem de i gvenlii
uzman grevini stlenmesin. Buralar amak lazm, bilgilendirmek lazm
diyorum ve bu konuda da tabii ki odalara grev dyor.
Sabrla dinlediiniz iin teekkr ediyorum.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
53/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
51
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
SORU YANIT BLM
FATH KAYMAKIOLU (Oturum Bakan)- Soru-yant blmne geiyoruz.
Sorular btn olarak alacam. Ama nce, alma Bakanlnn internet
sitesinde grdm, Bakann konumasndan bir alnty aktarmak istiyorum.
alma Bakan, Trkiye veren Sendikalar Konederasyonunun yapm
olduu bir toplantda unu sylyor: Burada eer sendikaclk oynayacaksak,
burada eer bakanclk oynayacaksak, bunlarn, bizim endstriyel ilikilerimize
hibir katks yok. Bir i kazas meydana geliyor; meydana gelen i kazas, size
samimiyetimle sylyorum, alma hayatndan sorumlu bir bakan olarak
yreimi titretiyor. Omuzlarma yle bir yk biniyor ki, o gn yerin altnagemek istiyorum. Benim suum mu bireysel olarak; deil. Gerek anlamda
yorumu sizlere brakyorum. Ksacas, suu kendisinde grmeyen bir bakanla
kar karyayz.
Hocam ok gzel ortaya koydu, samimiyet dedi. Burada ciddiyet de yok.
alma Bakanlndan sorumlu bir bakan, lmlerden ben sorumlu deilim
diyor! Syleyecek szm yok.
Sorular bekliyorum.
Buyurun.
ENGN KAYA (Gemi Mhendisleri Odas)- Hocam ok gzel aklad
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
54/133
52
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
aslnda; u andaki Kanun Tasla, i gvenlii mhendislerini hukuksal adan
hakikaten ok zor duruma drmekte ve sadece ivereni korumakta. Ben,
zellikle 8. Maddede u konulmal diye dnyorum: Mademki i gvenlii
uzmanlar herhangi bir iyerindeki eksiklikleri bildirip, yaplmazsa Bakanlabildirecekse, eer iveren bir yaptrm uygulayacaksa uzmana, en azndan
maddi bir tazminat konulmas lazm. Szgelimi, eer 100 bin TL bir yaptrm
uygulanacaksa uzmana, verene kar maddi tazminat aabilir. demesi lazm.
nk uzman burada glendirmesi lazm. Diyelim ki hayati bir tehlikeyi
bildirdik; metti geldi, kapatt; iveren bizi iten kartt. Buna kar hibir
ey yok burada. 4857 sayl Kanununda, i, herhangi bir hayati tehlikeyle
kar karya kald zaman, Sal Gvenlii Kuruluna bavurur. deniliyor.Bavurdu, dikkate almad diyelim, orada da bir tazminat konulmas lazm. Eer
bunlar konulursa herkes grevini net yapar; konulmazsa korkar herkes, kimse
yapamaz.
OTURUM BAKANI- Forum blmmzde uzun uzun grlerinizi alacaz.
Direkt konumalarmza ynelik sorularnz varsa, o ekilde zaman daha verimli
kullanrz.
MURAT KOCAMAN (EMO zmir ubesi)- Grhan hocam ok gzel bir giri
yapt, yani toplumdaki hibir yap birbirinden bamsz deil. Dolaysyla, gl
sendikalarmzn olamay, yani bylesi yaplarn olamay, bizi bu Yasa Tasars
konusunda biraz yarm brakyor, gsz brakyor dolaysyla.
Celal hocam, Bir ii bir ii yapmaktan kand zaman, bu ii yapmamak
zere iverene bavurur. veren eer isterse, kurulu toplar, yazl bavuruyu
deerlendirir, tamam, yapmayabilirsin ya da yapacaksn der. dedi. verenin
bunun hepsini yaptn ve cevap verdiini varsaydmzda, bile bile, iinin
istemedii halde greve gndermesi sz konusu. nk sonuta, dardaki
isizlik hlihazrda hepimiz tarandan biliniyor, yakcl biliniyor. Burada
iiye ok gzel bir hak verilmi: i brakabilirsin! Baka da bir hakk yok. Bu
noktada neler yaplabilir? Mcadele tek bir yasa zerinden deil elbette.
nk her zaman bunun temel bir elseesi vardr. Herhangi bir panelist bunu
cevaplayabilir. Bu, hukukun dier bileenleriyle, Anayasa hukukuyla ya da ILO
szlemeleriyle ne kadar badayor? Bunun zerinden acaba nasl bir tepki,
mcadele hatt rlebilir, neler yaplabilir?
HSEYN TEKN- Bu Yasa, ii snnda olmayp da, rnein kamuda alan
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
55/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
53
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
personeli, yani memurlar da kapsayacak m?
Dr. NADR SEVN (Ankara Tabip Odas)- Anlatld kadaryla, TMMOB ve
TTB dnda, bu Yasa Taslayla ilgili azla bir kurumsal alma olmam gibi
bir anlam kt konumalardan. DSK var, KESK var, benzerleri var. Acaba buyneticiler bu yapmadklarndan dolay herhangi bir sorumluluk tayorlar m?
kincisi, buna bal olarak, bunun yelerine dier kitle rgtleri tarandan,
TTB tarandan ya da TMMOB tarandan, Sizin amirleriniz bu ii yapmyor
kardeim. demek doru mudur, deil midir?
ALAATTN AL YOLCU (EMO SG Komisyonu)- Grhan hocama sormak
istiyorum. ocuk iilerden bahsetti; 4+4+4 eitim sisteminin getirilmesiyleileride ocuk iilerin ok artaca, sermayeye daha ucuz emek salanacandan
sz etti. Bu eitim sistemi de bunu salamaya alyor. Gerek ama bu mu,
gerekten emek gcnn drlmesi mi amalanyor? Bunun iin bizim ne
yapmamz gerekiyor? Bu ocuk iilerle ileride karlamamak iin ne yaplmas
gerekiyor?
Celal hocama da bir soru sormak istiyorum. Bu Kanun maddesinde,
almaktan kanma hakkndan bahsediliyor. Tanmlamada zaten alan
demiyor, sigortallar kapsyor sadece. stanbulda len iiler ldkten sonra
sigortaland. almaktan kanma hakk aslnda iyi bir madde deil mi?
Erzurumdaki olay dndmzde, bu iiler eer sorgulasayd, Oraya
gitmemiz gvenli deil. diye o maddeyi altrsalard, sonra iten kansalard,
iveren zorlasayd, bu sre ileseydi daha iyi olmaz myd? Hayatta kalmak,
isiz kalmaktan daha iyi deil mi?Teekkr ediyorum.
. KAML KARTAL- Hocamdan esinlenerek soruyorum. iler aylardr maan
alamadan alyor ve maalarn talep ettiler diye kapnn nne konuyorsa,
Erzurumda e gitmeyeceim. diyecek bir cesaretli ii bulmak mmkn
deildir. Kald ki, Erzurumda o 4 tane arkadan, Biz, ie gitmek istemiyoruz.
diye yazl beyan vardr. Ona ramen gitmilerdir.
Bir baka nemli ey, mesele sadece teorik boyutta tartlyor. Mesele, aslnda
alma alannn topyekn gvencesizletirilmesi ve alanlarn toptan bir
gvencesizlik sarmal ierisinde stat arkllatrlmasn gndeme getiriyor.
Doal olarak, byle bir stat arkllnn alabildiine younlatrld bir
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
56/133
54
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
ortamda, 50 tane yasa ksn, 1000 tane yasa ksn, hele hele piyasalatrlmaya
alld -ki, zaten Yasann z odur- bu kadar mhendis arkadamzn,
isiz olanlarn neredeyse tamamnn i gvenlii uzman olarak kurslara
ve sertiika almaya mdahale ettikleri bir ortamda, baka bir dzlemde dedeerlendirmekte ayda olduunu dnyorum.
Teekkr ediyorum.
EMRAL KARADOAN (Liman-)- Liman- Sendikas uzmanym. Buraya
sendikac olarak geldim.
Bir ey renmek istiyorum iin akas. Bu herhalde konuyla ilgili katldm
nc ya da drdnc panel. Konuyla ilgili srekli dile getirilen, i sal vegvenliinin piyasalatrld oluyor. Bu da zellikle ortak salk ve gvenlik
birimlerinden hareketle syleniyor. Avukat arkadamz da bunu sylyor,
dier konumaclar da bunu sylyor. 2008de bunlar 4857 sayl Kanununa
girdi zaten. 4857 sayl Kanununun 81. Maddesinde iverenin gerektiinde
bunu dardan da satn alabileceiyle ilgili bir hkm konmu zaten. Bunun
stnden yaklak 4 yl gemi. 4 yldr bununla ilgili ne sendikalardan, ne
odalardan herhangi bir tepki gelmedi. imdiye kadar, 2008den ncekidnemde ve 2008den sonra ka tane ortak salk gvenlik birimi kuruldu ve
bununla ilgili bir almanz oldu mu?
Teekkr ederim.
SALONDAN- Tersanelerdeki iilerin belgelendirilmesiyle ilgili, kazalarn
azaltlmas asndan neler syleyebilirsiniz?
OTURUM BAKANI- Teekkr ediyorum.
Toplantmz balayal 1,5 saat oldu. Bu 1,5 saat ierisinde, Trkiyede 15 tane
iimiz u anda kaza geirdi. altay sremiz yaklak 6 saat. altaymzn
bitiminde, biz uradan karken, bir iimiz daha mezara gidecek, evine
gidemeyecek, ekmek alamayacak, ocuuna kavuamayacak. Ne yaplyor,
bu rgtler neler yapyor? Baz eylemlilikler topyekn yaplmad zaman
hibir amaca ulalamyor. iyi srkleyemiyorsa, alan srkleyemiyorsa,sembolik olarak 15-20 yneticiyle, basn aklamalaryla, bu i sadece
geitiriliyor, baka hibir ey yapamyoruz. Arkadamza yant oldu mu,
bilemiyorum; ama maalese bir ey yapamyoruz.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
57/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
55
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
Buyurun hocam.
Prof. Dr. A. GRHAN FEK- Aslnda ok ilgin. Bizim ynetmeliklerimiz,
rnein iinin maruz kalabilecei en yksek grlt snrn koyar. Ne iin
koyar; gnlk 7,5 saat iin koyar. Bunun stnde alt zaman, o snr aynkalr m? Kimyasallarda Hangi snrn stnde solursa hasta olacak diye bir
liste yaynlar, ama ne iin; 7,5 saat iin. Bir de cumartesi yarm gn alacak
ilan hesab. Bunlara uyulmad iin, kimyasallardan da zehirlenirler. Sanki
yasal olarak zehirleniyormu gibi, ama aslnda yasad. Tabii, samimiyetsizlik
ve ciddiyetsizlik had sahada.
Sal Gvenlii Yasa Tasars komisyonlarda grlrken, arada birradyolardan haber duyuyorum; Bu Yasa Tasars iiye iten kanma hakkn
da verecek. Kendi kendime dnyorum, Niye tek bana bunu sylediler?
diye. Yani bayram deil, seyran deil; bu niye sylendi imdi? Yasa Tasarsyla
ilgili sylenecek ok ey var, ama haberde sadece bu satr veriyor. Bu da bir
samimiyetsizlik. Niye? Tribne oynuyor. Yani diyor ki iiye, Bak, sana iten
kanma hakk verdim. Bu, 2003 ylnda zaten verilmi. 1967 ylnda ILOnun
kabul ettiimiz makine koruyucular hakkndaki szlemede de var, 67de devard bu. O zaman niye bunu ortaya sryorsun? Bu, tamamen tribne oynamak.
Yani Yasa Tasars ksn ya da kmasn, uygulansn ya da uygulanmasn, bu
nemli deil, Bak, ben senin iin bir ey yaptm iktidar olarak. diyor, mesaj
veriyor. Dolaysyla, bu almadan kanma hakk komik bir ey.
Tersaneden gelen arkadamz, i gvenlii uzmanna gvence istedi. vereni
Bakanla ikyet ederse sorun olur. dedi. ikyet etme, 3 nshal detere yaz
da, ben seni greyim. 3 nshal detere iverenin istemedii bir eyi yazabiliyor
muyuz? Ama Bakanlk kendisini yle kurtaryor: Bak, senin iin unu yaptm.
Eer sorumluluktan kurtulmak istiyorsa yazsn detere, Ben, iverene syledim,
o yapmad. desin. Ama yazamazsn. Dedikleri gibi, i gvencesi konusu nemli
bir konu, ama sadece onun i gvencesi mi; hayr. i temsilcisinin de i
gvencesi ok nemli. i Sal Gvenlii Kuruluna girdi. Haydi bakalm,
konu. Ben byle iiler tandm. Sendika temsilcisi, canavar gibi Sal
Gvenlii Kurulunda alyordu. neriler getiriyor, rahatsz ediyor ivereni.
Kzyor iveren buna. Ama sendika temsilcisi. Gvencesi var. Ama iveren sabrl,
bekledi, 2 yl sonra sendika temsilcilii sona erdi, ertesi gn kartt.
ocuk iiler sorununu dnelim. Niye ocuk altrlyor? Ucuz dediniz.
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
58/133
56
TMMOB
ElektrikMhendisleriOd
as
I. Oturum
Ucuz, art uysal, ne dersen yapyor. ay getirip gtryormu. Diyor ki iveren,
Ben kime ay getirtip gtrteyim, kime yaptraym bu ii? Eitim mi bu? Hani,
mesleki eitim diyorlar, aa yaken eilir diyorlar. Kimi eitiyorsun bu ekilde?
4+4+4 denilen Yeni Eitim Yasas, ocuk ii yan drmesinin yan sra,kadnn evlendirme yan da drecek. Kzlar niye alma yaamna gider,
erkekler niye alma yaamna gider, bunu dneceiz. Pek ok aktr var.
Bunun iinde bir de toplumsal, kltrel etmenler var. Yani toplumumuz,
ocuun almasndan rahatsz oluyor mu? 1992den beri ILOnun ocuk
iiliinin sona erdirilmesi projesi kapsamnda TRK- almalar yapt, HAK-
, DSK, TSK almalar yapt. Ben, TRK- sendikalarnn genel sekreterlerinin
katld bir toplantda konutum; sordum, Sizin iileriniz bu konuda ne
dnyor, yani onlar ocuklarn altryorlar m?. altryorlar. Sen sendika
olarak kendi iine bu bilinci alamazsan, o ocuunu altrmak isterse, bunu
nasl nleyeceiz?
ocuk iilik konusu da bir tribne oynama aslnda. Kendi deneyimlerimden
biliyorum, en ok ocuk iiyi daha ok bu mtedeyyin dediimiz insanlar
altryor; yani din gndemlerinde daha n planda olan insanlar ocuu dahaok altryor. Hayretle bakyorum. Yani onlarn ahlak anlaylaryla bu nasl
badayor diye de dnyorum. Onun iin tribne oynama diyorum buna.
Tabii, ok byk bir rahatszlk kayna. Trkiyenin kabul ettii szlemelere
aykr, yasalara aykr. Nasl byle bir ey yapabilecekler, bilemiyorum; ama
4+4+4 de bir tribne oynama aslnda.
Tersaneler iin yaplabilecekler konusunda bir sorunuz vard. Eitim gereksizdir
demiyorum, ama bence tersanelerdeki en nemli sorun taeronlama
uygulamalar. Taeron uygulamasyla ucuza ii altrma, ii ucuza mal etme
gayretleri son sahada. Bunu at sylenen iyerleri var; orada daha uygun
koullarda altrld, taeronlar denetim altna ald sylenen tersaneler var.
Tersaneler konusu son derece nemli bir konu. Sanyorum, Devlet Denetleme
Kurulunun bir raporu vard. ok ayrntl bir rapor hatrlyorum. Titizlikle
irdelenen bir konu. Bugnlerde retim dt iin, belki gndemden dyor
kaza saylar da otomatikman dt iin. Ama ben, konunun zerinde
yeterince ikir olgunlatrlmad kansndaym ve her konuda olduu gibi,
sosyal diyaloun orada yeterince salanmad grndeyim. Art, bir ey
daha syleyeyim: Blgedeki yetkili sendikann da grevini yeterince yapmad
-
7/29/2019 i Sal ve Gvenlii altay
59/133
Sal ve Gvenlii Yasa Tasars
57
SA
LIIveGVENLALI
TAYI/9Haziran2012
kansndaym. Yani ii rgtsz olduu srece, burada ne kadar konusak da,
ii kendi hakkn savunmad srece bir ey salanamaz diye dnyorum.
Size bir hazr reete, doktor reetesi verecek durumda deiliz; ama bir sosyal
diyalog ortamnn yaratlmas gerektiini dnyorum.
ok hakl olarak, arkadalarmzdan biri, neriniz ne? diye sordu. O zaman
size unu anlatarak bitireyim konumam. Gerekten nerimiz vard. alma
Bakanl, bu Sal Gvenlii Yasa Tasarsn olgunlatrmaya alrken,
daha dorusu toplumsal kesimlerden onay almaya alrken, Sal
Gvenlii Konseyi bnyesinde bir hazrlk komisyonu kurdu, alt komisyon
oluturdu. O alt komisyona TMMOB katld, TTB katld, sivil toplum kuruluutemsilcisi olarak Fiek Enstits alan ocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vak
katld -ki, ben temsilcileri olarak gittim oraya- TRK- katld. TSK katld. O
arada, bir trl uyuum salanamad iin, sonunda dediler ki, Kendi aranzda
toplann, ne getirirseniz tartalm. Ne getirirseniz kabulmz demediler,
ama i oraya doru gidiyordu. Bunun zerine, TTB, TMMOB, KESK, TRK-,
DSK, Fiek Enstits -ilk balarda KAMU-SEN de gelmiti, ama onlar ekildi-
5-6 kurulu bir araya geldik ve u neriyi gelitirdik. Bu, ok uzun sredirTrkiyede olgunlatrlan bir sreti; kurumsallama. Konseyde yer alan,
konunun hkmet ve hkmet d tarafarnn bir araya geldii, dari ve mali
ynden zerk bir kurum olmas gerek. ikri. Bu, 1978lerde balamt, 2000
ylnda Devlet Planlama Tekilatnn zel htisas Komisyonu raporuna girdi,
ondan sonra 2007 ylnda da bu ortak neriyle Konseye getirildi ve kyamet
koptu. ok kzd alma Bakanl, Bu hayallerle bizi uratryorsunuz. dedi.
Hayal deildi. nk bu sre, uzlamayla almas gereken bir sre. yerihekimi ve i gvenlii uzman istihdamnda snr 10 iiye mi inecek? 1-9 aras
ne olacak? Nasl uygulama olana bulunacak? Nasl denetlenecek?. Tm bu
sorularn yant ancak uzlamayla bulunabilir ve uygulanabilir.
alma Bakanl, iyerlerinin ancak yzde 5ini denetliyor. Kapsam geniledike,
tm alanlar kapsadka -Yasaya bakarsak, tarm dhil bu ie, tm alanlar
diyor- nasl denetleyecekler bunu? Var m bunun bir samimiyeti? Bu, ancak
btn sosyal kesimlerin uzlasyla, bir program dhilinde yaplabilir. Hayr,
alma Bakanl diyor ki, Yumruumu masaya vuracam, herkes bana itaa