مطالعات استراتژی کار آفرینی در نفت

دکتر کامبیز طالبیعضو هیئت علمی دانشکده کار

آفرینی

از : : ييواژه كارآفرينواژه كارآفرينكلمه فرانسوي

Entreprendre به معناي Undertakeمتعهد شدن

نشات گرفته است

نيروي محرك/ه وموتور توس/عه اقتص/ادي م/ي كارآفري/نطب/ق نظروي/ باش/د . وي مشخصه

“تخريب خالق“ فرايندكار/آفريني/ را و كارآفرين رانوآور/ي مي داند(Creative Destruction. مي/ نامد )

بعبار/ت ديگ/ر ويژگ/ي تعيي/ن كننده در كارآفرين/ي/ همان/ا انجام كارهاي جديد و يا

است/ .ابداع ر/وش/هاي/ نوين در انجام كارهاي جاري/ وي نوآوري در روش نوي/ن همان “ تخري/ب خالق “ م/ي باش/د . از نظ/ر

هر يك از ز/مينه هاي ذيل كارآفريني محسوب مي شود .ارائه كاالي/ جديد - ها- ارائه روش/ي جديد در فرايندگشايش بازار/ي تازه -يافتن منابع جديد -/ايجاد هرگونه تش/كيالت جديد در صنعت -

Josep Schumpeter 1934ژوزف شومپيتر

كارآفرين نيروي محرکه اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش وی عبارتس/ت از نوآوری يا ایجاد تركيب

هاي تازه از مواد.

عامل متمايز کننده مديرو كارآفرين ، مخاطره پذيري است.

کار آفرینی از نظر شومپیتر

کارآفرینی از نظر دراکر

تغيير را ها ارزش واقع در كارآفرينان/تحول دچار را آنها ماهيت و دهند مي

. نمايند مي و دارند مشترك ويژگي يك كارآفرينان/

. پذيرند مخاطره اينكه آن سرمايه به خود فعاليت/ براي كارآفرينان/

. نيستند گذار سرمايه لزوما اما دارد، نياز تصميم درستي به بتوانند كه كساني

. باشند كارآفرين توانند مي نمايند، گيري

جامعه

صنايع

شرکت

شرکت

شرکت

شرکت

ورودی

خروجی

حرفه ها نيروی کار

ماهرسرمايه حامیان

مالیشرکا

تجارتثروت رشدشکوفا

یی

تسهیل گرها

حمایتقانونبودجهخدمات

چرخه کارآفرينی

سير تطور كارآفريني در دنيا

ميالدي16 و 15دوره اول قرون هاي بزرگ صاحبان پروژه

ميالدي17دوره دوم ) قرن بازرگانان، صنعتگران و ديگر مالكان

خصوصي ميالدي19و 18دوره سوم) قرون

می کند فردي كه مخاطره هاي مياني قرن بيستم ميالدي دوره چهارم ) دهه

به عنوان جزء اصلي تعاريف نوآوري كارآفريني

تاكنون1970دوره پنجم)دوران معاصر از اواخر دهه كننده سازوكار كارآفريني به عنوان تسريع

SMEشکل گیری شرکتهای

انواع كارآفريني:

كارآفريني مستقلكارآفريني سازمانيسازمان های كارآفرين

تعریفهای ارائه شده در خصوص کارآفرینان سازمانی

کارآفرینان سازمانی به وجود آورنده پروسه نوآوری در ( توسعه championسازمان و پیشتاز و حامی )

محصوالت جدید هستند و گاهی از ابتدای ایده تا انتهای نوآوری ) انتشار تجاری محصول ( را خود شخصاً اجرا و

یا نظارت می کند. شومپیتر، ترکیب جدیدی از وسائل تولید و اعتبار را

( می نامد و ره کس که enterpriseبنگاه اقتصادی ) چنین وظیفه ای را انجام می دهد کارآفرین می داند، چه درون سازمانی و چه به صورت مستقل و آزاد. به

عبارت دیگر کارآفرین کسی است که با معرفی محصوالت و خدمات جدید، ایجاد شکلهای جدیدی از

سازمان، یا بهره برداری از مواد اولیه جدید، وضع ) نظم ( اقتصادی موجود را به هم می ریزد.

ادامه کار آفرین سازمانی : شخصی که در سازمانی بزرگ به عنوان کار

آفرین فعالیت می کند و با تولید و معرفی محصوالت، خدمات و پروسه های جدید، شرکت را برای کسب رشد و سود بیشتر توانمند می سازد.

کارآفرینان سازمانی، که روی دیگر سکه کار آفرین است، نقشی Wنقشنسبتاً نو می باشد. کارآفرینان بیشWتر به ایده های نو، تعیین استراتژی،

طراحی فرآورده، معرفی تکنولوژی نوین و راه انداختن کار می پردازند؛ از آن به بعد بنا به سرشت این افراد که نسبت به سیستمهای

منظم کار بی حوصله اند و به جزئیات توجهی ندارند، به عهده کارآفرینان سازمانی ) کار سازان ( است که بیشتر متوجه محیط درونی سازمان، فرآیندهای کارآمد، همسازی نیروی انسانی با وظایف، آموزش و برپایی حواشی و راهنما ها باشند؛ کسانی که تمام ترتیبات الزم برای

برپایی و اداره سیستم منظم عملیات و کار را به عهده دارند. معموالً سازمانها پسW از دستیابی به نوآوریهای الزم از نقشW کار آفرین به نقش

( یا کار آفرین سازمانی تغییر جهت می دهند و entrepreneurکارساز ) دوباره به هنگام نیاز به نوآوری، به کار آفرینی باز می گردند.

مشخصات کارآفرینان سازمانی

کارآفرینان گرایWش دارنWد تWا سWازمان را بWه خاطWر پی گیری و اجرای ایده ای -ترک کنند.

کارآفرینان، تحقیقات بازارشان را خودشان انجام می دهند ) بصیرانه(-اطالعات - که شرایطWی در حتWی هسWتند، خوبWی گیران تصWمیم کارآفرینان

کافی وجود ندارد، ترسی از تصمیم گیری ندارند.ارتباطات کارآفرینان اغلWب غیررسWمی و مخالWف سWلسله مراتWب سازمانی -

است.کارآفرینان نمWی تواننWد بWه راحتWی از کنار مسWائل و مشکالتWی کWه مWی بینند -

( هستند.problem solverبگذرند، چون حالل مشکالت ) کننWد، بسیار خوب و - کار مWی افرادی کWه خوب بWا ارتباط شان کارآفرینان

نزدیک است.کارآفرینان بWه منابWع، تکنولوژWی، افراد و دانWش سWازمانها بWه منظور توسعه -

محصWول و... احتیاج دارنWد، همینطور بWه اعتماد و حمایWت آنهWا برای ادامه و سعی بیشتر

پیونWد کارآفریWن بWا سWازمان بWه ندرت اتفاق مWی افتWد ) حتWی در سازمانهای -ایده ها، کارشان، و آرمانشان ) بWا آنهWا ( visionکارآفریWن(، چون در واقWع

پیوند می خورند.

کارآفرینی درون سازمانی

مفهوم: از اوائل دهه هفتاد، محققان صحبتهایی راجع به کارآفرینان که 1985سازمانی و مستقل به میان می آورند. اما از سال

، واژه intra و entrepreneurshipپینکات از ترکیب واژهW های intrapreneurship ًرا ابداع کرد، کارآفرینی درون سازمانی رسما

تعریف و در ادبیات کارآفرینی وارد شد. پینکWات می گوید: کارآفرینی درون سازمانی فرآیندی است که کارآفرینان سازمانی از

طریق آن سبب تغییر می شوند و کورن وال و پرلمن معتقدند که کارآفرینی درون سازمانی پروسه ای است که از آن طریق

محصوالت، فرآیندها و ایده های جدید در سازمان به اجرا گذاشته می شود و توسعه می یابند. او می افزاید پروسه کارآفرینی درون

سازمانی به کلی با پروسه کارآفرینی مستقل فوق دارد و تفاوت در ( آنها برای هر یک مزیتها و اشکWاالتی به contextوضعیت محیطی )

وجود می آورد. اساساً کارآفرینی درون سازمانی و به الطبع کارآفرینان سازمانی، در سازمانهایی که شرایط و بستر سازمانی

کامل و مناسبی برای کارآفرینیوجود نداشته باشد، مورد تحسین مدیریت قرار نمی گیرند و خوشایند آنها نیستند.

سازمان کارآفرین

سازمان کوچک

بستر سازمانی مناسب بوروکراسی تهدید گرایی

ارتباطات رسمی افق زمانی کوتاه مدت ارزیابی براساس نتیجه

عوامل محیطی مناسب ثبات سیاسی

دسترسی به منابع مالیات کم

امنیت سرمایه گذاری نبودن مقررات سخت

بستر سازمانی مناسب ساختار تخت فرصت گرایی

ارتباطات غیر رسمی افق زمانی بلند مدت

ارزیابی براساس عملکرد

تعداد محدودی کار آفرینسازمان ) ناراضی (

کار آفرینان مستقل

کارکنان

کار آفرینی درون سازمانی

اجرای تعداد اندکی فعالیت کار آفرینانه فردی که با

زحمت فراوان حاصل شده

کار آفرینی مستقل

اجرای سریع و راحت فعالیت کار آفرینانه

کارآفرینی سازمانی

اجرای سریع و راحتW تعداد زیادی فعالیت کارآفرینانه فردی، گروهی و مستمر

سازمان سنتی

مقایسه سازمانهای کارآفرین و سنتی از لحاظ توانمندی کارکنان

سازمانهای سنتی سازمانهای کارآفرین

ابعاد

عده کمی دارند احتکار می شود

همه دارند بخشیدن و بذل کردنی

است

قدرت

خوب نیست هزینه های شکست

مهم است

می تواند خوب باشد ،گیری از شکستWیاد

مهم است

شکست

اگر باشد، در باالی سازمان است

رهبری در همه جای سازمان

رویکردهای عقالنی با ارزش

هستند و تعهد نادWیده گرفته

می شود.

هیجان ، شور، صداقت و اعتقاد

مهم هستند و تعهد کارکنان برای سازمان

بسیار مهم است.

احساسات

مراحل کارآفرینی درون سازمانیمقایسه سازمانهای کار آفرین و سنتی از لحاظ مراحل کار

آفرینی درون سازمانی

سنتی سازمانهای آفرین کار سازمانهای ابعاد و وظایف کاری، حیطه به محدود

شرح و شغل، وظیفه شرح تنبیه فرهنگ اطالعات به نداشتن دسترسی و شود می غفلت ها ایده تبادل از

نمیگردد تشویق وظایف و ساختار میان در حرکت

. است مشکل

برای الزم آزادی و زمان داشتنها ایده پیگیری

تشویق فرهنگ اطالعات به داشتن دسترسی شود می حمایت ها ایده تبادل به توان می را مختلفی دیدگاههای

. آورد دست

تعریف مسئله

غیر اگر سازمان در گسترده ائتالفاست مشکل بسیار نباشد ممکن

ایده فروش برای افراد سعی. شود نمی تشویق هایشان

در تیری و بودن دفاعی ، نگفتن نه. است شایع انداختن تاریکی

. کنند می اجتناب ریسک از افراد ائتالف از ندرت به ارشد مدیریت

. کند می حمایت

مختلف واحدهای از افراد ائتالف. شود می حمایت

( تشویق و ( cheerleadingهلهلههای ایده به آری گفتن و حمایت برای

خوب ها ریسک و فرصتها جوی و جست

. شود می پذیرش مدیریت حمایت باعث ایده کیفیت

. شود می ارشد

ائتالف

ادامه جدول

سنتی سازمانهای آفرین کار سازمانهای ابعاد. است مشکل کردن حرکت. است زیاد دخالت و تضاد درست اطالعات و قوی تعهد

ها دخالت و بدبینی بر نمیتواند. شود چیره

. دارد عمل امکان است کم دخالت و تضاد ) ( شرح و هیجان احساس

دقیق، اطالعات و موضوع از خوبیاست کننده متقاعد

و تجهیزتکمیل

یا نتواند است ممکن سازمانکه باشد مشکل برایش

را جدیدی واحدها یا محصوالتبرای یا بزند گره سازمان به

پیدا مدیری و جانشین آن ادامهکند.

پروژه سریع خیلی ترک شکست با درگیر افراد

می بزرگی ریسک متحملشوند.

جدید محصوالت و منظم جانشین. رود می کار به سازمان در

شکست پروژه سریع ترکخورده

متحمل است ممکن کارآفرینان . بشوند کمی ریسک

ترک / جانشین

چشم انداز وزارت نفت

حفظ جايگاه دومين توليد كننده نفت در اوپك كهمستلزم حفظ فاصله مناسب از نظر ايجاد

ظرفيت توليد با ساير رقباي اين جايگاه مي ؛باشد

دستيابي به جايگاه دوم جهاني در توليد گازطبيعي با توجه به ضرورت استفاده از مخازن

؛مشترك دستيابي به جايگاه اول منطقه از لحاظ ارزش

توليد مواد و كاالهاي پتروشيميايي به منظور ايجاد باالترين ارزش افزوده از منابع هيدرو

؛كربوري كشور؛نيل به جايگاه اول فناوري نفت و گاز در منطقه

آسان سازي آمادگی/ براي/ تغيير عيني کردن نقش/ و تأثير چشم انداز در زندگی

اجتماعی شناخت م/وانع چشم انداز تأم/ین منابع مورد نیاز براي تحقق اهداف

چشم انداز روش هاي اجرايی کردن چشم/ اندازایجاد شرایط بهبود براي اجرا و پایش/ چشم اند/از

مراحل کاميابي چشم انداز

مسائل و مشكالت در اجراي چشم انداز

ايجاد موفقيت داراي ريسك )احتمال خطر(

ايجاد مشكل شكست

تدوين چشم انداز

اجراي چشم انداز

خوب

خوب بد

بد

چشم انداز اجرايی الگوی

وضع موجود انتخاب مسيرها و سياستW ها

3 4

اجراي تغييرات چشم انداز ساله20

1

B.W.P

2

برنامه هاي توسعه آينده

5

نیازهای محوری صنعت نفت و گاز/ در ر/استای توسعه بلند مدت کشور/

اس////تفاده بهين////ه از ذخاي////ر هيدروكربوري كشور و دارايظرفي//ت كاف//ي تولي//د ب//ه عنوان پشتوان//ه و محرك قوي

؛توسعه پايدار

تنظي/م بازار انرژ/ي كشور از س/وي عرض/ه و تقاض/ا بطوريكهشدت انرژي كشور معادل متوسط كشورهاي صنعتي بشود؛

دس///تيابي ب///ه بيشتري///ن ارزش افزوده در زنجيره تولي///د؛محصوالت با پايه هيدروكربوري

صنايع محرك اص/لي رش/د و توس/عه ص/نايع از اع/م كشور گاز و نف/ت ، )مشاوران، سازندگان و پيمانكاران(پشتيبان

و پااليش( )پتروشيم/ي- گاز و نف/ت دس/تي پايي/ن ص/نايع و ني/ل به ص/نايع انرژ/ي بر )فوالد، آلومينيوم، سيمان و غيره(

؛جايگاه مناسب فناوري در صنايع نفت و گاز در جهان

انداز هدف گذاريهاي صنعت نفت در/ راستاي سند چشم/كشور/ بر مبناي برنامه وز/ير نفت

شناسايي/ كّل منابع هيدروكربوري/ در پهنة سرزمين با اولويتمخازن مش/ترك/؛

افزايش ظرفيت توليد نفت/ و گاز با هدف افزايش س/هم ايران دربازار جهاني/ نفت و ارتقاي جايگاه آن در اوپك؛

حداكثر بهره وري/ از مخازن هيدروكربوري از طريق افزايشهاي/ نوين؛ ضريب/ بازيافت/ مخازن و اس/تفاده از فناوري/

/تغيير رويكرد از صادرات نفت/ خام به صادرات فرآور/ده هاي باارزِش افزودة باال؛

ايجاد ظرفيت/ هاي/ جديد پااليش/ي به ويژه براي/ پااليش ميعانات گاز/ي و نفت/ خام بس/يار س/نگين؛

حداكثرسازي/ ار/زش افزودة صنعت/ نفت/ و گاز كشور از/ طريق همافزايي/ زنجيرة ارزش/ با توسعة سرمايه گذاري/ در/ منابع و صنايع

نفت و گاز اعم از/ باالدستي/ و صنايع پايين دس/تي، صنايع انرژي/ بر و صنايع و خدمات مهندسي پشتيبان آنها؛

انداز هدف گذاريهاي صنعت نفت در/ راستاي سند چشم/كشور- ادامه

استفاده از سرمايه هاي انساني كشور درهاي منطقه اي و بين مشاركت و توسعة همكاري

هاي مختلف صنعت نفت و حضور المللي در بخشدر طرح هاي سرمايه گذارِي مختلف باالدستي و

پايين دستي در خارج از كشور؛

تبديل شركتها و بنگاههاي صنعت نفت به شركتهاو بنگاه هاي كارآمد، صاحب فناوري و فعال در

عرصة بين المللي؛

تقويت رويكرد برون گرايي صنعت نفت و استفادهاز توانمندي هاي داخل كشور جهت فعاليت در

خارج از مرزها؛

يك ضرب المثل چيني

.به دنيا آوردن بچه كار ساده اي است .بزرگ كردن بچه مشكل است

؟چرا بايد رشد كرد يك عبارت جا افتاده: رشد كنيد و يا هيچيابي به منابع موجود در بازار مالي دست اقتصاد مقياس / اقتصاد ميدان در

ها فعاليت يابي به قدرت بازار دست( Market

Power)يابي به حداقل سهم بازار مورد نياز دست

براي پايدارسازي جلوگيري از خريد شركت توسط رقبا تمايل دروني كارآفرينان ساير موارد؟

هاي نشانه رشد

شركت بيش از اين كه سود محور باشد، فروش •.محور است

.كاركنان در برخي بخش ها لبريز از كار هستند •

وقت زيادي را صرف فعاليت هاي کارکنان •كوتاه مدتي مي كنند كه از

راهبردي و بلند مدت ناشي فقدان برنامه ريزي.مي شود

The Key to Success is being at the right place at the right.در شركت به تعداد كافي مدير وجود ندارد •time with the right capabilities and the right resources.

هاي رشد شاخص

حجم فروش•

تعداد كاركنان •

سودآوري •

حجم فيزيكي شركت •

تعداد محصوالت / مشتريان و •كانال هاي توزيع

People Express مورد كاوي: شركت

افزايش حجم تقاضا، سودآوري و رشد قيمت سهامشركت

بروز مشكالت: دشواري در ذخيره جا، تاخيرهايطوالني، كاهش بازده نيروي كار، بد شدن رفتار

كاركنان با مشتريان

:و 1986 ميليون دالر زيان در سال 133پايان كار سخريداري شدن توسط كمپاني هوايي تگزا

زنجيره ارزش؛ مولفه اصلي در اقتصاد دانايي محور

( بعنوان مولفه اصلي و يا بعبارتي value chainزنجيره ارزش ) باشد. ترين كليه موفقيت در اقتصاد دانايي محور مي طاليي

( فاكتورهاي اساسي در زنجيره M.porterمايكل پورتر ) :داند ارزشي را به شرح زير مي

انتشار دانش انحصاريانباشت تجربه و مهارتگسترش يا كاهش بزرگي حرفه ساختهاي پولي ها و هزينه تغيير در هزينه درون دادهنوآوري در بازرايابينوآوري در فرآيند ،تغيير ساختاري در ريز – فرآيندها ) نظير ارتباط با مشتري

زنجيره تامين و ....( تعيين اندازه و سطح حجم تولید کاال و زمان ورود به بازار و

كنار كشيدن از بازار