1

TARIM SEKTÖRÜNDE BAKIM – İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ REHBERİ Yazarlar: MónicaÁguilaMartínez-Casariego, INSHT Kirsty Ormerod, HSL Mark Liddle, HSL GediminasVilkevicius, LZUU Ellen Schmitz-Felten, KOOP

2

İçindekiler 1 Tarım sektöründe bakıma giriş ....................................................................................... 4

2 Metodoloji ....................................................................................................................... 7

3 Mevzuat ......................................................................................................................... 8

4 Konuya İlişkin Bilgiler ve Rakamlar ................................................................................. 9

5 Tarım sektöründe bakım görevleri .................................................................................11

5.1 Makine ve ekipmanın bakımı ve tamiri ...................................................................... 12

5.1.1 Atölye ..............................................................................................................12

5.1.2 Makine bakımı .................................................................................................13

5.1.3 Taşınabilir aletlerin bakımı...............................................................................14

5.2 Çiftliklerin ve binaların bakımı ................................................................................. 14

5.2.1 Kırılgan çatılarda çalışma ................................................................................15

5.2.2 Asbest .............................................................................................................16

5.3 Siloların, ambarların, sulu gübre tanklarının ve tahıl tanklarının bakımı ................ 17

5.4 Elektrik tesisatlarının bakımı ..................................................................................... 17

5.4.1 Elektrikli teller ..................................................................................................18

5.5 Drenaj ve sulama sistemlerinin bakımı ..................................................................... 18

5.5.1 Kanal bakımı ...................................................................................................18

5.6 Asfaltlı ve asfaltsız yolların bakımı ........................................................................... 19

6 Tarım sektöründe bakımla ilgili tehlikeler .......................................................................19

7 Tarım sektöründe en yaygın kaza nedenleri ve katkı sağlayan unsurlar ........................23

7.1 Yalnız çalışma (Tek başına çalışma) ......................................................................... 24

7.1.1 Makine bakımı (anlık gelişen tamir ihtiyaçları dahil) .........................................25

7.1.2 Altyapı bakımı (planlı veya rutin bakım dahil) ..................................................25

7.2 Kişisel koruyucu donanımının olmaması ................................................................... 25

7.3 Mali kısıtlar, zaman baskısı ve yorgunluk ................................................................. 26

7.4 Farkındalık / eğitim / bilgi eksikliği .......................................................................... 26

7.5 Alt yüklenicilik ........................................................................................................... 27

3

8 Koruyucu önlemler ........................................................................................................27

8.1 Makine Bakımı ........................................................................................................... 27

8.2 Genel atölye güvenliği ............................................................................................... 29

8.3 Kapalı alanlarda çalışma .......................................................................................... 30

8.4 Yüksekte çalışma ........................................................................................................ 31

8.5 Merdiven kullanma .................................................................................................... 32

8.6 Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) ............................................................................ 33

9 Tarım sektöründe çalışan bakım çalışanlarının zarar görmesini engelleyici girişimler ve kampanyalar .........................................................................................................................33

9.1 Kampanyalar ............................................................................................................. 33

9.2 Çalışanları bilgilendirmek ve eğitim vermek için düzenlenen özel etkinlikler .......... 34

9.3 Tarım işçilerinin özel ihtiyaçlarını karşılayan bilgiler ve eğitim kursları ................ 34

9.4 Daha fazla girişimi destekleyici çalışmalar .............................................................. 34

9.5 Çalışanları motive edici teşvikler/sertifikalar ........................................................... 35

10 İyi uygulama örnekleri ................................................................................................35

10.1 Çiftçiler için iş sağlığı eğitimi ve danışmanlığı, Litvanya ..................................... 35

10.2 Bahçe seralarının güvenli ve etkin biçimde bakımı ve tamiri, Hollanda ............... 36

10.3 Arazide kullanılan makinelerin bakımında Yeterlilik Belgesi, Birleşik Krallık ..... 37

10.4 Bakım dostu tasarım, Almanya .............................................................................. 38

10.5 Tarım makineleri ve araçları için gezici tamir atölyeleri, Almanya...................... 39

11 Tarım sektöründe güvenli bakım için kontrol listesi ve rehberi ....................................39

11.1 Çiftlik öz değerlendirme yazılımı, Birleşik Krallık ................................................ 39

11.2 Atölyenizi tasarlayın, oluşturun: başarılı olmak için 100 soru, Fransa ................ 40

12 Sonuçlar ....................................................................................................................41

12.1 Farklı kontrol listelerinden ve yayınlardan alınarak özetlenen tarım sektöründeki bakım faaliyetlerine yönelik kontrol listesi, , ,, ...................................................................... 42

Referanslar ...........................................................................................................................49

4

1 Tarım sektöründe bakıma giriş Tarım sektöründe çalışma koşulları AB27’de tarım endüstrisinde ağırlıklı olarak kendi hesabına çalışanlar ve aile çiftlikleri bulunmaktadır. 2007’de çiftçilerin yaklaşık %78’i gerek kendi ailelerinden gerekse en yoğun dönemde çalıştırılmak üzere getirilen işçilerden yardım almak suretiyle yalnız çalışmışlardır1. Kurumsal çiftçilik (işletmesi için bir yönetici istihdam eden ticari bir şirkete ait çiftlik) Avrupa’da pek alışıla geldik bir durum değildir2.

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Cristi Iavorenciuc - “What’s your image of safety & health at

work?” Eurofound tarafından dördüncüsü gerçekleştirilen 2005 Avrupa Çalışma Koşulları Anketi’nden (EWCS) gelen verilerin ikincil istatistiksel analizine dayalı olarak, çalışanların %59’undan fazlasının, diğer bütün sektörlerin ortalamasıyla (%16,7) karşılaştırıldığında kendi hesabına çalıştıkları tespit edilmiştir. Tarım sektörü, bütün sektörler içinde karşılaştırıldığında %16,7 ortalama ile geçici sözleşmeli işçi çalıştırma oranının (%43,9) yüksek olduğu bir sektördür. Tarım sektörü aynı zamanda en yüksek sözleşmesiz işçi çalıştırma oranına (%24) sahiptir. Tarım sektörü göreceli olarak yüksek düzeyde beceri gerektirmeyen işle nitelendirilmektedir. Eğitim düzeyleri oldukça düşüktür. Sektörde çalışan birçok işçinin eğitim seviyesi ya düşüktür ya da hiç yoktur3. Birleşik Kralık’ta, Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE), 2000 yılında tarım sektöründeki yöneticilerin %22’sinin ya temel düzeyde eğitim aldıklarını ya da tarım eğitiminin hepsini tamamladıklarını fakat büyük çoğunluğunun sadece uygulamaya dayalı tecrübesinin olduğunu bildirmektedir. Bu durum özellikle küçük çiftliklerde çalışanlar için geçerlidir4. Tarım en tehlikeli sektörlerden bir tanesidir. Ölümle sonuçlanmayan işle ilgili kaza oranı ortalamanın 1,7 kat üzerindedir. Ölümle sonuçlanan iş kazalarının sayısı ise ortalamadan üç kat fazladır.

5

Kazaların ana nedenleri şu şekildedir5: • Ulaşım (aracın altında ezilmek veya aracın devrilmesi); • Yüksekten düşmek (kırılgan çatılardan, ağaçlardan vs.); • Hareket eden veya düşen nesnelerin çarpması (balyalar, ağaçlar vs.); • Çöken veya devrilen bir şeyin altında kalmak; • Çiftlik hayvanları ile ilgili kazalar ve ölümler; • Soluksuz kalma / boğulma.

Tarım sektörü iş sağlığı bakımından diğer sektörlerle karşılaştırıldığında daha zayıf bir durumdadır. Tarım işçileri arasında meslek hastalıklarının toplam riskinin diğer çalışanlarınkinden daha düşük olmasına karşın belli hastalıklar için oranlar tarım işçileri arasında daha yüksektir. Örnek olarak, küflenmiş saman veya diğer tarım ürünlerden ortaya çıkan biyolojik tozların solunmasından kaynaklı astım ve çiftçi akciğeri hastalığı ile cilt hastalıkları verilebilir (örnek olarak, dermatit) . Birleşik Krallık’ta, tarımdaki astım insidansı ulusal ortalamanın iki katı olup, bu endüstride çalışanların %40’ı solunum bozukluğu yaşamaktadır. Tarım işçileri, pestisit, veteriner ilaçları, solvent ve yağ gibi kimyasallara maruz kalabilirler ve bu durum uzun vadede astım, cilt problemleri yaratabilir, sinir sistemleri zarar görebilir veya kansere yakalanabilirler6.

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Dries Vanderschaeghe – “What’s your image of safety & health at

work?” Bu sektörde işçiler önemli ölçüde ergonomik tehlikelere maruz kalmaktadır (yorucu ve ağrılı pozisyonlar, ağır yük taşımak veya hareket ettirmek, ayakta durmak veya yürümek, tekrar eden el veya kol hareketleri) ve sonuç olarak işle ilgili kas iskelet sistemi sorunları yüksek düzeyde ortaya çıkmaktadır.7 Birleşik Krallık’tan gelen verilere göre, bu sektörde çalışanların %80’i bir takım kas iskelet sistemi yaralanmaları yaşamaktadır8.

6

Uzun çalışma saatleri ve hasat dönemi gibi standart dışı çalışma zamanları, başta kendi hesabına çalışanlar olmak üzere, tarım işçileri için tipik sorunlar yaratmaktadır9. Kendi hesabına çalışmak ve çiftçiliğin genellikle aile işletmesi olması iş sağlığı ve güvenliği bakımından çeşitli güçlükler ortaya koymaktadır. Tarım endüstrisinde kendi hesabına çalışan işçiler diğer endüstrilerle karşılaştırıldığında, daha sıklıkla ölümle sonuçlanan kazaların kurbanı olmaktadırlar. Birleşik Krallık ‘ta son on yıldan bu yana tarım sektöründe 145 işçinin ve 254 kendi hesabına çalışan çiftçinin dâhil olduğu 464 ölümle sonuçlanan kaza gerçekleşmiştir10. Alman verilerine göre de tarım sektöründe kendi hesabına çalışan işçilerin olduğu kazaların sayısında önemli ölçüde artış olduğu görülmektedir. Genel olarak, tarım sektörü yoğun dönemlerde (pullukla tarla sürme veya hasat kaldırma işleri için) mevsimlik işçileri ve alt yüklenicileri istihdam etmektedir. Alt yükleniciler, bilhassa, kırılgan çatıların temizliği veya tamiri veya gübre tanklarının temizliği gibi tehlikeli işlerde kullanılmaktadır11 ve hastalık ve kaza riskiyle daha çok karşı karşıya kalmaktadırlar. Tarım sektöründe mevsimlik işçiler genelde göçmen işçilerdir12. Tehlikelere ve risklere yönelik farkındalığın olmaması ve dil sorunları göçmen işçileri kazalara ve hastalıklara karşı savunmasız bırakmaktadır.

Tarım sektöründe bakım Bakım, binaların ve altyapının durumu veya makine ve ekipmanların çalıştırılması gibi çiftlik işlerinin neredeyse tüm yönlerini etkilemektedir. • Bakım esnasında çiftlik çalışanları zarar görebilir • Çiftlik çalışanları bakımın olmayışından veya yetersiz olmasından dolayı zarar görebilir.

Bakım13 ve tamir çalışmaları esnasında birçok çiftlik kazası meydana gelmektedir. Birleşik Krallık’ta tarım sektöründe yapılan iş faaliyetlerine göre ayrıldığında ölümle sonuçlanan kaza verilerine bakıldığında 1999/2000 ve 2008/2009 yılları arasında bütün ölümle sonuçlanan kazaların %15’inin bakım işleriyle ilgili olduğu görülmektedir (makine, bina ve genel bakım).14 Tarım sektöründe bakım faaliyetleri çeşit çeşittir. Makine ve altyapı bakımı, yağ ve filtre değişiminden, batarya şarj etme ve değiştirmeye kadar, yağlama, tıkanıklık giderme, hidrolik sistemlerin ve traktörlerin bakımından, çatıların, cam yapıların, siloların, gübre tanklarının, çöplerin, tahıl tanklarının veya elektrikli tellerden yolların bakımına kadar çok sayıda bakım çalışması söz konusudur.

Çok sayıda görev söz konusu olduğundan, aşağıdakiler dâhil olmak üzere birçok farklı tehlike mevcuttur:

• Kırma, sıkışma, yüksek basınçlı sıvı enjeksiyonu gibi makine bakımına ilişkin mekanik tehlikeler

• Arızalı ekipmanla çalışırken veya elektrik tesisatlarının ve ekipmanının bakımı esnasında veya bozulan elektrikli tellerin tamiri sırasında ortaya çıkabilecek elektrik tehlikeleri

• Bakım esnasında kaynak veya ısıtma ekipmanlarının kullanımına ilişkin veya sıcak yüzeyi bulunan ya da çeşitli sıvıların kullanıldığı ekipmanların bakımına yönelik ısıl tehlikeler

• Bakım sırasında tehlikeli maddelerin kullanımına veya tehlikeli madde içeren ekipmanların bakımına ilişkin kimyasal tehlikeler

7

• Tanklar, çöp kutuları ve silolar veya yakıt tankları gibi tehlikeli ve patlayıcı maddeler içeren ekipmanların veya tesislerin bakımı sırasında yangın veya patlama tehlikesi

• Biyolojik maddeler, sulu gübre tankları, hendekler ve kanalizasyon altyapısı kaynaklı kontamine olmuş tesisatın bakımı esnasında ortaya çıkabilecek biyolojik tehlikeler

• Yanlış postürler, yetersiz tasarlanmış araçlar gibi ergonomik tehlikeler • Kapalı alanlarda çalışmaya ilişkin tehlikeler • Yüksekten düşme, kayma, ayak takılması

Çiftçiler çoğunlukla birçok bakım işini kendileri yapmaktadırlar. Genel ve günlük bakım işleri gibi rutin çalışmaları yürütmektedirler. Mali baskılar çiftçileri uzman bir yükleniciden hizmet satın almak yerine kendin yap yaklaşımını seçmeye zorlamaktadır15 16. Bu durum kaza riskini arttırmaktadır. Çünkü, bir taraftan çiftçi bakım işinde yetkin olmayabilir diğer taraftan tarımda kullanılan makineler ve araçlar giderek daha karmaşık hale geliyor olabilir. Bu durumda bakım ve tamir işleri uzmanlık gerektirmektedir.

2 Metodoloji Bu rehber tarım sektöründe bakım faaliyetleriyle bağlantılı başlıca tehlike ve riskleri ve söz konusu faaliyetlere ilişkin iş kazaları ve meslek hastalıklarının en yaygın nedenlerini ortaya koymaktadır. İş kazaları, meslek hastalıkları ve iş kazalarının tipik örneklerine ilişkin istatistiksel veriler tarım sektöründe bakım işleriyle ilgili olarak riskleri ve tehlikeleri örnekleriyle göstermektedir. Rehber aynı zamanda risk yönetimine yönelik tavsiyelerde bulunmakta ve tarım sektöründeki bakım çalışanlarının zarar görmesini önlemeyi amaçlayan ulusal düzeyde politika ve kampanyalar ile kaza önlemeye ilişkin iyi uygulama örneklerini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, rehber tarım sektöründe güvenli bakım için kontrol listesi örneklerini temin etmektedir. Tarım sektöründe bakıma ilişkin iş sağlığı ve güvenliği (İSG) hakkında bilgi toplamak için, yazarlar tarım sektöründe bakım, kaza raporları, iyi uygulama örnekleri ve sorunu çözmeye yönelik olarak birtakım iş sağlığı ve güvenliği önlemleri ve politikaları üzerine istatistiksel iş sağlığı ve güvenliği verileri araştırması yapmışlardır. Yöntem içerisinde Avrupa Birliği Üye Ülkelerinde kurumların ve internet sitelerinin, dergilerde yayınlanan araştırmaların ve kaza sigortalarının kapsamlı bir biçimde araştırması yapılmıştır. Söz konusu araştırmada aşağıdaki kurumların web sayfaları ve veri tabanları kullanılmıştır: Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) Avrupa Komisyonu (EC) Tarım ve Sosyal Sigortalar Örgütü, Almanya (LSV) Tarım Ticareti Birlikleri Federasyonu, Almanya (BLB) Avusturya Ziraat Odası (LO) Avusturya Genel Kaza ve Sigorta Enstitüsü (AU) Tarım İşçileri ve Çiftçileri Karşılıklı Fayda Fonu Fransa (MSA) Çiftlik çalışanları için www.proplanta.de gibi Özel web siteleri Çeşitli çiftlik dergileri ve yayınları Avrupa Gıda, Tarım ve Turizm Ticareti Birlikleri Federasyonu (EFFAT) Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE), Birleşik Krallık Çalışma ve Göç Bakanlığı, İspanya Çalışma ve Sosyal Dayanışma Bakanlığı, Portekiz

8

Aramalarda aşağıdaki anahtar sözcükler ve ifadeler kullanılmıştır: Tarım, bakım, kaza, tamir, kaza sigortası, çiftçiler, çiftlik çalışanları, göçmen işçiler, riskler ve tehlikeler, tarım işleri, güvenli çalışma, çiftlik, tamirhane, rehberler, güvenli bakım, risk önleme, iş kazası, meslek hastalığı, aile çalışanları, kendi hesabına çalışma, mevsimlik iş, atölye, güvenli iş, kaza raporu.

3 Mevzuat Tarım sektöründe iş sağlığı ve güvenliği konusu tek bir AB Direktifiyle kapsama alınmamaktadır. Çeşitli AB Direktifleri sektörde belirli iş sağlığı ve güvenliği konularını ele almaktadır. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği koşullarını iyileştirmeyi teşvik etmek için alınan önlemlerin yer aldığı 12 Haziran 1989 tarihli 89/391/EEC sayılı Konsey Direktifi- Çerçeve Direktif- risk değerlendirme sürecini ve risk önlemeye ilişkin genel ilkeleri ortaya koymaktadır. Kendi hesabına çalışanlar, başta Çerçeve Direktif olmak üzere, iş sağlığı ve güvenliği direktiflerinin kapsamında yer almamaktadır. Ne var ki, kendi hesabına çalışanların iş sağlığı ve güvenliğini sağlamaya ve koşullarını iyileştirmeye yönelik bir Konsey Tavsiye Kararı mevcuttur. Kendi hesabına çalışanların sayısının giderek artması ve tarım, balıkçılık, inşaat ve ulaştırma gibi bazı “yüksek riskli” sektörlerde kendi hesabına çalışanların çok sayıda olması dikkate alınarak, Konsey, Üye Ülkelerin kendi hesabına çalışanların iş sağlığı ve güvenliği koşullarını, mevzuat, teşvikler, bilgilendirme kampanyaları, eğitim ve sağlık sürveyansına erişim gibi kendine en uygun gördükleri tedbirleri alarak iyileştirmeleri yönünde tavsiyede bulunmaktadır17. Münferit direktifler Çerçeve Direktifi tamamlayıcı niteliktedir. Aynı zamanda birçoğu tarım sektöründe bakım konusuyla ilgilidir. Direktiflerin bazıları tarım sektöründe iş sağlığı ve güvenliği konularını, özellikle de makine ve ekipmanlarda iş sağlığı ve güvenliği (traktörler ve biçerdöverler) makinelerin ergonomik tasarımı ve pestisitler gibi tarım sektöründe kullanılan tehlikeli maddelerin veya ajanların güvenli bir biçimde kullanılmalarının sağlanması gibi hususları ele almaktadır. Örnek olarak, iki direktif tarımsal makine ve traktörlerin güvenli kullanımıyla doğrudan ilintilidir: • Tarım veya orman traktörlerinin, römork ve değişebilir çekici makinelerinin, traktörlere

ilişkin bütün konuları (yol trafiği, iş güvenliği, çevre koruma) düzenleyen, aksam, parça ve ayrı teknik üniteleri ile birlikte tip onayına yönelik 2003/37/EC sayılı Konsey Direktifi

• 95/167/EC sayılı direktifte değişiklik yapılarak çıkartılan 2006/42/EC sayılı ve 17 Mayıs

2006 tarihli makinelere ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi kapsamında, piyasaya sürülen makinelerin güvenlik önlemlerini geliştirmek için tasarım ve imalatla ilgili temel iş sağlığı ve güvenliği gereklilikleri ortaya konmaktadır. Direktif, makinelerin işlevine uygun olacak şekilde tasarlanması ve inşa edilmesi gerektiğini ve bu işlemler normal şartlar altında yapıldığında işçileri riske atmadan işletilebilir, ayarlanabilir ve bakımı yapılabilir olmasını şart koşmakta ve makul ölçüde olabilecek her tür yanlış kullanımı göz önünde bulundurmaktadır.

9

Tarım sektöründe bakım işiyle ilgili diğer münferit Avrupa Birliği Direktifleri Ek 1’de sunulmaktadır. Bazı ülkeler tarım sektöründe iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin özel bir çerçeve direktif geliştirmiştir. Örneğin, Avusturya’nın merkezi hükümet tarafından yürürlüğe konulan 1984 Tarım ve Çalışma Yasası (Landarbeitsrecht 1984)18, işçilerin güvenliğini sağlamak üzere bir dizi önlemler belirlemiştir. Çoğunlukla İşçi Koruma Yasasında yer alan hükümleri benimseyen söz konusu yasanın tarım sektörüne yönelik iş sağlığı ve güvenliği ve orman işçileriyle ilgili hükümleri Yasanın 76-94 sayılı kısımlarında yer almaktadır. Tarım Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi (184 Sayılı) Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 2001 yılında kabul edilmiş olup, makine güvenliği, malzemelerin kullanılması ve taşınması, kimyasalların yönetimi, hayvanların idaresi, tarım tesislerinin inşası ve bakımı gibi konulara yönelik önleyici ve koruyucu tedbirleri kapsamaktadır. Genç işçiler, geçici ve mevsimlik çalışanlar ve toplumsal cinsiyet konuları da söz konusu sözleşmenin kapsamında yer almaktadır19. Mevcut standartlar (Örnek olarak, ISO ve CEN standartları) iş kazalarını önlemek adına tarım ve orman sektörlerinde kullanılan ekipmanlara ilişkin detaylı teknik bilgiyi sağlamaktadır 20. Bunlar arasında: • ISO 4254-1:2005 Tarım makineleri – İş Güvenliği – Bölüm 1: Genel yükümlülükler • ISO 5674:2004 Tarım ve orman makineleri ve traktörler – Kuyruk mili (PTO) ara şaftı

mahfazaları—Dayanıklılık (güç) ve aşınma deneyleri ve kabul kriterleri • ISO/TS 28924:2007 Tarım makineleri – Güç iletene hareketli parçalar için mahfazalar –

Mahfazanın aletsiz açılması 4 Konuya İlişkin Bilgiler ve Rakamlar

2007 yılında, AB 27’de çalışan nüfusun yaklaşık %6’sını oluşturan 14,6 milyon kişi ağırlıklı olmak üzere tarım, avlanma ve ormancılık sektörlerinde çalışmıştır 21, 22. Kullanılan tarım alanı AB 27’nin tamamının %43’üne denk gelmektedir23. Giriş bölümünde anlatıldığı gibi çiftliklerde yürütülen ana işler çiftlik sahibi ve aile bireylerince üstlenildiğinden, tarım sektöründe aile çiftliklerinin ve çok sayıda kendi hesabına çalışanın olması baskın bir durumdur. Çiftliklerde çalışan on kişiden dokuzu (89%) ailenin kendi iş gücünden oluşmaktadır24. Buna ek olarak, tarım sektöründe bakım işlerinde çeşitli meslek kolları yer almakta ve sadece tarımla değil çeşitli faaliyet sektörleriyle bağlantısı bulunmaktadır. Bu nedenlerden ötürü, bakım ve iş sağlığı ve güvenliği konularına yönelik istatistiksel veri elde etmek oldukça güçtür25. Kendi hesabına çalışanlar için, hastalık dönemlerinde yerlerinin doldurulamaması ve mevsimsel gereklilikler ile hava koşullarının söz konusu işe devam edilmesi yönünde baskı oluşturması, kazaların her koşulda mutlaka bildirilememesi ve bu sebeple istatistiklerin de doğru olmaması sonuçlarını ortaya koymaktadır. Ne var ki, bu sektörde riskler yüksektir ve her sene ciddi sayıda ölümler gerçekleşmektedir.

10

İstatistiklere bakıldığında, bakımla bağlantılı kazalar kendi kategorisinde ortaya çıkmamaktadır. Ne var ki, kaza istatistiklerine daha yakından bakıldığında, bakım ve tamir esnasında gerçekleşen kazalara ilişkin birtakım fikirler edinilmektedir. Örnek olarak, ‘makinelerle temas’, ‘elektrik çarpmasından dolayı ölüm’, ‘kapalı alanlarda nefessiz kalma’, ‘merdivenlerden veya çatılardan düşme ‘, ‘boğulma ve içinde kaybolma’ (sulu gübre tankları, silolar) gibi durumlar bakım işiyle alakalı ortaya çıkabilir. Yüksekten düşmek tarım sektöründe ölümle sonuçlanan kazaların ana nedenlerinden bir tanesidir. Düşmeyi kapsayan birçok kaza, tarımla ilgili binaların, tesislerin veya çiftliklerin inşaatı veya bakımı esnasında gerçekleşmektedir. Bu tarz işlerin doğasında çoğunlukla yüksek yerlerde çalışma yer almaktadır ve merdiven, yapı iskelesi veya diğer geçici çalışma platformları kullanmak gibi yüksek mesafelere geçici erişim biçimlerini gerekli kılmaktadır26. Düşme kazaları bakımından tarım sektörü ortalama risk oranlarının üzerindedir. Birleşik Krallık’ta çiftçilik, ormancılık ve bahçe tarımı ulusal iş gücünden sadece %1 oranında pay alırken, ölümle sonuçlanan düşme kazaları bakımından %13’den fazlasına tekabül etmektedir27. Birleşik Krallık’tan gelen 2007/2008 verilerine bakıldığında, sektörde çalışan her 100.000 işçiden 9.7’si hayatını kaybetmiştir. Tarım sektöründe işçi ölümlerinin ana nedenleri olarak aşağıdaki hususlar gösterilmektedir:28 • Ulaşım (aracın altında ezilme veya aracın devrilmesi), 24% • Yüksekten düşme (kırılgan çatılardan, ağaçlardan vs.),17% • Hareket eden veya düşen nesnelerin çarpması (balyalar, ağaçlar vs.), 15% • Nefessiz kalma / boğulma, 10% • Canlı hayvanlarla bağlantılı ölümler, 10% • Makinelerle temas, 8% • Çöken veya devrilen bir şeyin altında kalma, 7% • Elektrikle temas, 5%

1997/98-2006/729 döneminde, tarım sektöründe iş faaliyetine göre ortaya çıkan ölümle sonuçlanan kazalara ilişkin Birleşik Krallık verileri, 399 ölümle sonuçlanan kazadan 48 tanesinin bakım işleriyle (makine, bina ve genel bakım) alakalı olduğunu göstermektedir. Bu, söz konusu dönemde gerçekleşen ölümle sonuçlanan kazaların tamamının %12’sine tekabül etmektedir. Almanya’nın çatı örgütü olan LSV (tarım kazaları ve sigortalar kuruluşu) 2009 yılında bakım işlerini yaparken 1800 çalışanın yaralandığını bildirmiştir. Tarım sektörünün yasal kaza sigorta kurumu tarafından ortaya konan diğer istatistiklere göre, 2008 yılında tarım sektöründe olan kazaların %25’i makinelerin bakımı ve tamiriyle bağlantılıdır30. Niedersachsen-Bremen’deki kaza sigorta kurumuna göre, 2008 yılındaki kazaların %20’si bakım işleriyle ilgilidir31.Orta ve Doğu Almanya bölgesindeki yetkili kaza sigorta kurumuna göre, (Mittel- und Ostdeutschland), kazaların yaklaşık %19’u 2008 ve 2009 yıllarında gerçekleştirilen bakım ve tamir işleriyle ilgilidir. Bu oran 2007 yılında %22’den aşağı düşmüştür32.

11

Bütün bu veriler tarımdaki bakım çalışmalarıyla ilgili kaza sayısının bir göstergesidir. Daha önce bahsedilen sebeplerden dolayı, durumun gerçekliğini yansıtan istatistiksel verileri elde etmek çok zordur. Bununla birlikte, eğer tarım sektöründe daha kötü değilse, durumun diğer sektörlerle aynı olduğunu varsaymak mantıklıdır. Belirli yıllarda, bakım işlerinden kaynaklı kazaların oranları ve ülkeler şu şekildedir; 2005-2006 yılları arasında Belçika’da %20, Finlandiya’da %18-19, İspanya’da %14-17, İtalya’da 2003-200633 yıllarında %10-14, Almanya’da34 %22, ve Birleşik Krallık’ta35 %15. 5 Tarım sektöründe bakım görevleri

Tarım sektöründe bakım faaliyetleri hem makine hem de altyapı bakımını kapsamakta ve basit görevlerden (bir ampulün değişimi) daha karmaşık olanlarına (büyük tesislerde bulunan makinelerin bakımı ve tamiri) kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır. Bir ahır çatısının yıllık hava şartlarına dayanıklılığının sağlanması gibi yapılacak bakım türleri ister planlandığı gibi isterse gerektiğinde yapılabilir. Örnek olarak bir makine parçasında tıkanıklık oluşması durumunda yapılacak bakım verilebilir.

Ampullerin değişimi (kaynak M. Águila)

12

5.1 Makine ve ekipmanın bakımı ve tamiri Günlük bakım; makinelerin, araçların ve ekipmanların çiftliklerde emniyetli biçimde kullanılması için yapılmaktadır. Yağ ve filtre değişimleri, batarya şarj etme ve yenisiyle değiştirme gibi konular dâhildir. 5.1.1 Atölye

Ekipmanların bakımına, onarımına ve ayarlanmasına ilişkin ve araçları her türlü çiftlik işleri için tek bir yerde tutmak amacıyla atölyelere ihtiyaç duyulmaktadır. Atölyeler bu nedenle birtakım tehlikeli araçlar ve maddeler barındırabilirler. Atölyelerin düzgün bir şekilde tasarlanması ve donatılması önemlidir. İyi bir atölye, çiftlik işlerinin verimliliğini artırabilir ve ekipmanın önleyici bakımını kolaylaştırabilir (resim 2). Risklerin önlenmesi için bir atölyenin nasıl düzenlendiği, donatıldığı ve bakımının yapıldığı da önemlidir. Bozuk ekipman, makine ve araçların mümkün olan en kısa zamanda onarılması gerekir ve bu genellikle çiftçiler ve çalışanları tarafından yapılır. Sadece büyük çiftlik firmaları büyük atölyelere sahiptir ve nitelikli bakım teknisyenlerini istihdam ederler.

Atölye (kaynak M. Águila)

13

5.1.2 Makine bakımı

Makine ve teçhizatları, ekipmanı ve tarım araçlarının bakımı aşağıdaki görevleri içermektedir 36, 37,

38: • Elektrik bağlantılarının bakımı; • Emniyet muhafazalarının değiştirilmesi veya tamiri; • Makinelerin kesici bıçaklarının bilenmesi veya değiştirilmesi; • Motor ve soğutma sistemlerinin düzenli bakımı; • Gresleme, yağ değişimleri, filtre değişimleri • Kaldırma ekipmanlarının bakımı; • Tıkanıkların temizlenmesi; • Hafif metal doğrama, kaynak yapma; • Basınçlı hava/lastiklerle işlemler; • Zeytin taşıyıcıları, temizleyici ve çamaşır makinesi, değirmen, karıştırıcı, transfer

pompaları, santrifüjler, vidalı ekstraktör, yükleme silosu, presler gibi yağ değirmenleri makinelerinin bakımı;

• Kuyruk mili ara şaftı mahfazasının temizlenmesi ve yağlanması; • Hidrolik sistemlerin bakımı.

2009 EU-OSHA fotoğraf yarışması, Verislav Stancheventry–“What’s your image of safety & health at

work?”

Birleşik Krallık'taki bir işçi yem hasat makinesinin bakımını yaparken kolunun bir kısmını kaybetmiştir. Kendisi, bir meslektaşına makinedeki bileme mekanizmasını onarmasına yardım etmek için gelmiştir. İşçi, kesici tam döndüğünde tıkanıklığı gidermek için uzanmış ve kolunu kesici silindire kaptırmıştır. Kolu dirseğinin altından ampüte edilmiştir.

Kazanın nedeni: Yetersiz verilmiş operatör eğitimi korumasız şekilde ekipman kullanımına sevk etmiştir.

Kaynak ve tarih: UK Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE) haber bülteni, 17.sayı, Ergen işçi kolunun bir parçasını kaybetti, (Şubat-Mart 2009)

14

5.1.3 Taşınabilir aletlerin bakımı Testereler, çekiçler, tornavidalar, eksen ve anahtarlar gibi taşınabilir aletler ve dairesel testereler, matkaplar, motorlu vinç veya yüksek basınçlı temizleyiciler gibi elektrikli taşınabilir aletler tarım sektöründe günlük işlerin bir parçasıdır. Bu her gün kullanılan aletler çok tehlikeli olabilir ve düzgün bir şekilde bakımları yapılmazsa; elektrik çarpması, parmak veya el yaralanmaları veya ciddi göz yaralanmaları gibi ciddi yaralanmalara neden olabilirler. En tehlikeli olanları ise bozuk veya arızalı veya profesyonel olmayan şekilde tadil edilmiş aletlerdir.39. Elektrikli el aletleri ayrıca titreşim ve ses gibi fiziksel tehlikelere neden olabilir ve özellikle de düzgün bir şekilde bakımları yapılmazsa ergonomik yaralanmalara neden olabilirler. Taşınabilir elektrikli aletler, çiftliklerde birçok elektrik çarpma vakasından sorumludur. Bu tür aletler arasında elektrikli kaynak makineleri, matkaplar, açılı taşlayıcılar ve batarya şarj aletleri bulunmaktadır. Yerine getirilecek görevler şunlardır:

• Temizleme • Gresleme • Bıçakların, testerelerin ve matkapların bilenmesi • Bozuk veya kullanılmış parçaların değiştirilmesi • Bozuk kabloların değiştirilmesi

Aletlerin iyi koşullarda saklanması ve uygun biçimde depolanması gerekmektedir. 5.2 Çiftliklerin ve binaların bakımı Bina işleri ve binaların bakımı çiftliklerde olağan çalışmalardır. Diğerlerine ek olarak, bu işler arasında binaların parçalara ayrılması, baştan aşağı yeniden yapılması, çatıların bakımı ve asbest konusuyla ilgilenilmesi yer almaktadır.

Bir hasat makinesinin tıkanıklığını giderirken bir çiftçi yaralanmıştır. Güç kaynağı kesilmiş olsa da kendisi makinenin doğrama mekanizmasının doğrudan güç çıkış ünitesinden (PTO) elektrik aldığının farkında değildir. İki parmağı kırılmış ve parçalanmıştır. Kazanın nedeni: Güç çıkış ünitesi şaftının korunaksız olması ve tıkanıklığı güvenli bir biçimde temizlemek için herhangi bir aletin olmaması Kaynak ve tarih: UK Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE) web sitesi, tarım sayfaları;http://www.hse.gov.uk/agriculture/experience/clearing-blockages.htm (En son 3 Şubat 2010’da girilmiştir)

15

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Maitane Ezpeleta - “What’s your image of safety & health at

work?” Çiftliklerdeki inşaat işleri tarım sektöründe yapılan en tehlikeli görevlerden bir tanesidir. Tarım sektöründeki inşaatlarda, inşaat sektörünün kendisinde olan kazaların iki katından fazla kaza meydana gelmiştir 40. Yapılacak görevler şunlardır:

• Yıkım; • İnşaat; • Tadilat ve izolasyon; • Boya badana; • Su ve elektrik tedariki bakımı; • Kanalizasyon arıtma bakımı; • Olukların ve alt boruların bakımı; • Çatıların bakımı; • Cam yapıların bakımı; • Temizlik işleri.

5.2.1 Kırılgan çatılarda çalışma Tarım sektöründe yaşanan ciddi ve ölümle sonuçlanan kazaların başlıca nedenlerinden bir tanesi yüksekten düşmektir. Örnek olarak kırılgan çatılarda çalışmak verilebilir41.

35 yaşındaki bir işçi ahırda yıldırımdan korunmak için bir cihaz kurmak istedi. İşçi, yıldırımdan koruyacak olan bu cihazı ahırın üzerine monte etmek için alüminyum bir merdiven kullandı. Merdiveninin altındaki zemin donmuş karla kaplı olduğu için, merdiven işçinin altından aniden kaydı ve kendisi yere düştü. Bu kaza ciddi kafa yaralanmalarına neden oldu. Kazanın nedeni: Yalnız çalışma ve kaymaya karşı korumanın olmaması. Kaynak: Beratungsstelle für Unfallverhütung in der Landwirtschaft BUL, http://www.bul.ch/asp/aktuell/unfallgallerie.asp, 15 Aralık 2009)

16

Birçok çiftlik binasının çatısı eskimiş veya bakımsız kalmıştır. Çoğunlukla da fiber çimentodan yapılmıştır42. Söz konusu çatılar güvenli biçimde bir kişinin ağırlığını taşıyamamaktadır. Diğer tehlike kaynakları cam yapıların tavanları, çatı pencereleri (çatı ışıklığı) ve çatı kaplama malzemesi olarak kullanılan metal levhaların korozyona uğramış olmasıdır.

Resim 1: Fiber çimento çatılı çiftlik binası ve pleksi (kaynak E. Schmitz-Felten)

5.2.2 Asbest Asbest içeren malzemeler halen birçok çiftlikte mevcuttur (bkz. resim 3). Asbest kaynaklı risk değerlendirilmelidir. Aşağıdaki liste HSE’den alınmıştır, Binalarda asbest yönetimine ilişkin kısa bir rehber, 2009, http://www.hse.gov.uk/pubns/indg223.pdf, ve asbestin tarımsal tesislerde bulunabilecek farklı biçimlerini ana hatlarıyla ortaya koymaktadır:

• Püskürtme asbest ve gevşek dolgulu asbest – genel olarak tavan boşluklarında yangın perdesi olarak kullanılmaktadır;

• Kalıba alınmış ya da ön şekillendirilmiş yalıtım malzemesi- genel olarak kazan ve boruların ısıl yalıtımında kullanılmaktadır;

• Püskürtme asbest- genelde kanallarda, yangın emniyet şeritlerinde, panellerde ve bölmelerde ve yapı çeliği işlerinin çevresinde asbestli çimento levhaları üzerinde yangından koruyucu olarak kullanılır;

• Yangın koruma, ısı yalıtımı, bölme ve kanallar için kullanılan ve taban ve tavan veya duvar panelleri olarak kullanılan yalıtım levhaları;

• Asma tavanlara yerleştirilen taş yünü levhalar/kaplamalar;

Birleşik Krallık’ta genç bir çiftlik çalışanı rutin çatı bakımını yaparken yaralandı. Kendisi, ahır çatısındaki su oluklarını tıkayan talaşları temizlemek üzere babasına yardım ediyordu. Emniyet tahtasının dışına, geriye pleksi çatı ışıklığına doğru adımını atınca, ışıklık çöktü ve kendisi buradan aşağı düştü. Normalde bağlı olması gerekiyordu fakat olmadığı için kalçasını kırdı. Kazanın nedeni: Emniyet kemerinin olmaması Kaynak: UK Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE) Make the Promise Campaign web sitesi http://www.hse.gov.uk/agriculture/makethepromise/peterrooke.htm (son güncelleme 19

17

• Elektrikli ekipmanların izolasyonu için kullanılan tahta, kâğıt ve kâğıt ürünleri. Asbest kâğıdı ahşap elyaf tahtada yangına dayanıklı bir kaplama olarak da kullanılmaktadır;

• Asbestli çimento ürünleri, düz veya oluklu levhalara tamamen veya yarım olarak sıkıştırılabilir. Oluklu saclar büyük oranda çatı ve duvar kaplaması olarak kullanılırlar. Diğer asbestli çimento ürünleri arasında oluklar, yağmur suyu boruları ve su depoları bulunmaktadır;

• Bazı pürüzlü kaplamalar; • Bitümlü çatı kaplama malzemeleri; • Plastik kökenli veya vinil yer kaplama malzemeleri veya yer karoları.

5.3 Siloların, ambarların, sulu gübre tanklarının ve tahıl tanklarının

bakımı

Siloların, sulu gübre tanklarının, ambarların ve tahıl taşıma konveyörlerinin bakımı kapalı alanlarda çalışma ile ilgili olağan riskleri ortaya koyar. Bu tarz kapalı alanlara erişim genellikle sadece bir erişim noktası üzerinden mümkün olup, alternatif bir çıkış söz konusu değildir. Genellikle küçük bir kapı bulunmaktadır. Sulu gübre tanklarında yapılan en yaygın işlemler arasında, cihazların temizlenmesi, muayene edilmesi, bakımının yapılması veya kurulması yer almaktadır. İşçiler, tahıl taşıma konveyörlerinde ve ambarlarda tahıl akışını durduran tıkanmaları gidermek için çalışma yapmaktadırlar.

Resim 2: Sulu gübre tankı (kaynak M. Águila)

5.4 Elektrik tesisatlarının bakımı

Elektrik tesisatı ile çalışırken iş güvenliği yönetmeliklerine ve çalışma prosedürlerine uyulmaması, tıpkı bozuk elektrik tesisatlarıyla ve ekipmanlarıyla çalışmada olabileceği gibi ölümle sonuçlanabilir. Çok küçük akımda bir cereyan dahi insanı öldürebilir. HSE’ye göre, elektrik çarpmalarının %30’u ölümle sonuçlanmaktadır43.Elektrik tesisatlarının bakımı uzmanlar tarafından yapılmalıdır. Elektrik tesisatları, ahırlar, atölyeler, konutlar, çiftlikler ve diğer birçok çiftlik binaları dahil olmak üzere bütün binalarda bulunabilmektedir (resim 5) Yapılacak görevler arasında yeni kabloların döşenmesi ve bozuk kabloların, elektrik soketlerinin, lambaların, pompaların ve havalandırmanın tamir edilmesi yer almaktadır.

18

Resim 3: Bir ahırdaki sigorta kutusu (kaynak E. Schmitz-Felten)

5.4.1 Elektrikli teller

Elektrikli tel malzemesi çiftliklerde çok geniş ölçüde kullanılmakta ve ölümle sonuçlanan birçok elektrik kazasına neden olmaktadır. Yapılacak görevler:

• Bozuk elektrikli tellerin tamiri • Elektrikli tellerin döşenmesi

Resim 4: Elektrikli tel uyarı levhası, Almanya (kaynak: E. Schmitz-Felten)

5.5 Drenaj ve sulama sistemlerinin bakımı

Tipik drenaj bakım faaliyetleri arasında düzenli denetimler, onarımlar, çıkış ağzı yenileme, erozyon kontrolü ve tıkanıklık giderme gibi işlemler yer almaktadır. 5.5.1 Kanal bakımı

Kanallar, özellikle kar yağışı veya şiddetli yağmurda veya sonrasında topraktan suyu almak için açılmaktadır 44.

19

Suyun kolay geçmesini sağlamak ve akış tıkanıklarını önlemek amacıyla tortu, silt, bitki örtüsü ve artıkları temizlemek için bakım gerekmektedir. Bakım görevleri arasında, pompa elekleri ve su bentlerinin, sulama ve drenaj pompalarının denetlenmesi ve onarımı ile çiftlik hendekleri gibi suyolu kontrol yapılarının izlenmesi yer almaktadır. 5.6 Asfaltlı ve asfaltsız yolların bakımı

Tarlalarda ve orman yollarında, araçların sallanmasına veya devrilmesine sebebiyet verebilecek pürüzlü yüzeyleri ve engebeleri ortadan kaldırmak için yüksek düzeyde bir yol bakımı ve düzen çalışmasının yapılması gerekmektedir. Bu nedenle yolların asfaltlanması gerekli olabilir ve de hem asfaltlı hem de asfaltsız yolların düzenli olarak bakım ve onarımının yapılması gerekebilir. Orman yollarının ve patikalarının erozyona dayanıklı bir hale getirilmesi amacıyla yumuşatılması, onarılması ve stabil bir koşulda kalmasının sağlanması gerekmektedir45. Asfaltsız yollarda erozyon, toprak parçalarının gevşemesi ve su, rüzgâr, trafik veya başka unsurlarla taşınması ile ortaya çıkmaktadır. Asfaltlı ve asfaltsız yolların bakımı için büyük yol yapım makinelerine ve tarım makinelerine ihtiyaç duyulmaktadır. 6 Tarım sektöründe bakımla ilgili tehlikeler

Tarım sektöründe bakım görevlerine ilişkin riskler ve tehlikeler söz konusu görevlerin doğasına göre ortaya çıkmaktadır. Tarımsal üretimde çok çeşitli binalar, tesisatlar, makineler, ekipman ve aletler kullanılmaktadır; bu da bakımlarıyla ilgili tehlikelerin çok ve çeşitli olduğu anlamına gelmektedir. Tarımda bakım ile ilgili aşağıdaki tehlikeler listesi, EN ISO 4254-1: 2005 Tarım makineleri – İş Güvenliği- Bölüm 1: Genel gereklilikler kullanılarak hazırlanmıştır, ancak çok teferruatlı değildir.

51 yaşındaki bir işçi, kanalizasyon kanalının bakımını yaparken çökme sonucunda diri diri toprağın altında kaldı. Almanya’da 4 metre derinliğinde bir kanalizasyon kanalında bakım çalışması yaparken hafriyat çökmesi sonucu toprağın altında kaldı. Kazanın nedeni: Kanalizasyon kanalında çökmeye karşı herhangi bir koruma önlemi yoktu. Kaynak:Beratungsstelle für Unfallverhütung in der Landwirtschaft BUL, http://www.bul.ch/asp/aktuell/unfallgallerie.asp, tarih, 02 Kasım 2009

20

Tablo 1: Tarım sektöründe bakımla ilgili tehlikeler listesi Tehlike Bakım görevleri 1 Mekanik tehlikeler 1.1 Ezilme tehlikesi

• Bakım sırasında çeşitli makine, teçhizat ve

aletlerin kullanımı ile ilgili • Makine, taşınabilir tesisat ve aletlerin bakımı,

hayvan bakımı 1.2 Yırtılma tehlikesi

• Bakım sırasında çeşitli makine, teçhizat ve

aletlerin kullanımı ile ilgili • Makine, taşınabilir tesisat ve aletlerin bakımı

1.3 Kesme ve ayırma tehlikesi

• Keskin aletlerin ve makinelerin kullanımı ile ilgili, bakım sırasında keskin çalışma aletlerinin kullanılması

• El aletlerinin bakımı, keskin çalışma aletleri ile makinelerin bakımı, keskin kenarları olan tesisatların bakımı

• Cam yapı ve cam tavan gibi kırılgan çatılarda çalışma

1.4 Entanglement hazard

• Bakım sırasında çeşitli makinelerin, ekipmanların ve elektrikli aletlerin kullanılmasıyla ilgili

• Elektrik iletimi olan makinelerin bakımı • Tel ve elektrikli tellerin bakımı

1.5 Drawing-in or trapping hazard

• Bakım sırasında çeşitli makinelerin, ekipmanların ve elektrikli aletlerin kullanılmasıyla ilgili

• Elektrik iletimi olan makinelerin bakımı 1.6 Çarpma tehlikesi

• Bakım sırasında çeşitli makine, teçhizat ve

aletlerin kullanımı ile ilgili • Taşınabilir tesisatın, katlanabilir ve basınçlı

parçaları olan ekipmanların (yay gibi) bakımı, hayvan bakımı

• Çiftlik binalarının bakımı 1.7 Saplanma veya delinme

tehlikesi

• Bakım esnasında sivri uçlu aletlerin ve malzemelerin kullanımıyla ilgili

• Sivri uçlu parçaları olan ekipmanların bakımı, hayvan bakımı

1.8 Sürtünme veya aşınma tehlikesi

• Bakım sırasında çeşitli makine, teçhizat ve aletlerin kullanımı ile ilgili

• Makinelerin, taşınabilir tesisatın ve aletlerin bakımı, hayvan bakımı

1.9 Yüksek basınçlı sıvı enjeksiyonu veya püskürme tehlikesi

• Bakım esnasında, hidrolik bileşenleri olan makine, teçhizat ve aletlerin kullanımıyla ilgili,

• Yüksek basınçlı temizleyiciyle temizleme • Hidrolik bileşenli teçhizatlara bakım yapılması

21

2 Elektriksel tehlikeler 2.1 Kişilerin gerilim altındaki

parçalarla teması (doğrudan temas)

• Bakım sırasında elektrik ekipmanlarının kullanımıyla ilgili

• Elektrik ekipmanlarının bakımı • Bina ve ahırlarda elektrik tesisatlarının bakımı • Bozuk elektrikli tellerin onarımı

2.2 Bir aksaklıktan ya da insan hatasından kaynaklı elektriklenen parçalarla kişilerin teması (dolaylı temas)

• Bakım sırasında elektrik ekipmanlarının kullanımıyla ilgili

• Elektrik ekipmanlarının bakımı • Normalde elektrik olmayan, sonradan

elektriklenen ekipmanların bakımı (bir taşkın esnasında ya da yıldırım düşmesi sonucunda veya insan hatası yüzünden)

2.3 Yüksek gerilim altındaki parçalara yaklaşım

• Bakım esnasında vinç ve benzeri kaldırma ekipmanlarının kullanımıyla ilgili

• Elektrik nakil hattına yakın bina kısımlarının bakımı

• Bina ve ahırlarda elektrik tesisatlarının bakımı 2.4 Erimiş parçacıkların izdüşümü

ve kısa devreler, aşırı yüklenme vb. sonucu oluşan kimyasal etkiler gibi ısıl radyasyon veya diğer ısıl olaylar

• Bakım sırasında elektrik ekipmanlarının kullanımıyla ilgili

• Elektrik ekipmanlarının bakımı

3 Isıl tehlikeler 3.1 Aşırı yüksek veya düşük

sıcaklıktaki nesneler veya malzemeler, alevler veya patlamalar ve ayrıca ısı kaynaklarının radyasyonuyla temas yoluyla yanma, haşlanma ve diğer yaralanmalar

• Bakım sırasında kaynak veya ısıtma ekipmanlarının kullanılmasıyla ilgili

• Sıcak yüzeyli veya sıcak sıvılarla çalışan ekipmanların bakımı

3.2 Güçlü güneş ışığına, yüksek veya düşük ortam sıcaklığına maruz kalma,

• Açık havada, sıcakta veya soğukta (bina, çatı ve dışarıdaki bütün tesislerin bakımı) yapılan bakım işleri

4 Gürültü 4.1 Sağlık sorunları olarak işitme

kaybının, denge kaybının, çevredeki olaylara ilişkin bilinç kaybının ortaya çıktığı ani yüksek sese veya sürekli çok fazla sese maruz kalma

• Tarım makinelerinin ve araçlarının yanında gürültülü bir ortamda, ekipmanların veya elektrikli aletlerin bakımının yapılması

• Dairesel testereler veya kompresörler gibi gürültülü elektrikli aletlerin kullanıldığı çiftlik binalarının bakımı

4.2 Sözlü iletişim ve akustik uyarı sinyallerinin müdahalesinden kaynaklanan kazalar

• Gürültülü bir ortamda yerine getirilen bakım görevleri (örnek olarak, makine, ekipman ve elektrikli aletler kullanılarak gürültülü bir tesiste veya gürültü kaynağına yakın bir yerde çalışmak)

22

5 Titreşim 5.1 El kol veya bütün vücudun

titremesi • Bakım sırasında çeşitli makine, ekipman ve

elektrikli aletlerin kullanımıyla ilgili 6 Malzeme ve maddelerle bağlantılı tehlikeler 6.1 Zararlı sıvılarla, gazlarla,

dumanlarla, buharlarla ve tozlarla temastan veya bunların solunmasından kaynaklanan zararlar

• Bakım esnasında tehlikeli maddelerin kullanımıyla ilgili

• Tehlikeli madde içeren ekipmanların bakımı (bitki koruma ve zararlı kontrolü için kullanılan makineler ve uygulamalar)

• Tehlikeli maddelerin oluşumuyla ilgili bakım görevleri (örnek olarak, tamirat, temizlik, yağlama, gresleme, kaynak yapma)

• Siloların, tahıl ambarlarının ve gübre tanklarının bakımı, tamiri ve temizliği

6.2 Yangın veya patlama tehlikesi • Tankerler, ambarlar ve silolar gibi tehlikeli ve patlayıcı maddelerin bulunduğu tesislerin bakımı

• Yakıt tankları gibi tehlikeli ve patlayıcı maddelere ihtiva eden ekipmanların bakımı

• Tehlikeli maddelerin oluşumuyla ilgili bakım görevleri (örnek olarak, tamirat, temizlik, yağlama, gresleme, kaynak yapma)

• Gaz tesisatının bakımı (örnek olarak, gaz sobaları, gaz ısıtma sistemleri)

6.3 Biyolojik tehlike

• Hayvan bakımı, biyolojik maddelerle kontamine olan tesisatların bakımı

• Gübre tanklarının bakımı • Kanal ve kanalizasyon artıma sistemlerinin bakımı • Sıvı gübre tanklarının ve araçlarının bakımı • Atık bertarafı

7 Ergonomik Tehlikeler 7.1 Yanlış duruşlar • Aşağıdaki belirtilen bakım işlerinin yapılması

esnasında vidalama/vida çıkarma gibi aşırı çabanın sarf edildiği rahatsız postürlerde uzun sure çalışma, yük taşıma gibi durumlarla ilgili

• Araç ve ekipmanların tamiri ve bakımı • Ahırların ve binaların bakımı • Silolar, tanklar ve ambarlar gibi kapalı alanların

bakımı 7.2 Kötü tasarlanan araçlar

• El-kol ve ayak-bacak anatomisinin yetersiz bir

biçimde düşünülmesi • Bakım esnasında çeşitli makinelerin, araç ve

gereçlerin kullanımıyla ilgili • Makinelerin, taşınabilir tesisatın ve gereçlerin

bakımı 7.3 Tekrarlanan hareketler • Makine bakımı

• Binaların bakımı ve tamiri

23

• Temizlik görevleri 8 Beklenmeyen biçimde işletmeye alma, beklenmeyen aşırı makine kullanımı/aşırı

hız 9 Kapalı alanlarda çalışma 9.1 Egzoz gazı/yetersiz oksijen • Silo, ambar ve tankların bakımı

• Havalandırması olmayan atölye ve odalarda bakım işlerinin yapılması

9.2 Sıkışma ve havasız kalma/boğulma

• Siloların, tahıl ambarlarının ve tanklarının bakımı

10 Kayma, takılma ve düşme Kayma, takılma ve düşme bütün bakım çalışmaları esnasında gerçekleşebilmektedir.

10.1 Yüksekte çalışma • Binaların bakımı (merdiven, iskele kullanımı) • Çatıların ve kırılgan çatıların bakımı • Makinelerin bakımı

10.2 Kaygan zemin Engebeli yol

• Atölyede bakım çalışması • Bina ve ahırların bakımı • Çiftliklerin bakımı

10.3 Yetersiz aydınlatma • Bina ve ahırların bakımı • Gece, çiftliklerin bakımı • Atölyelerde bakım işleri

Makinelerin hareket etme işlevinden dolayı da tehlikeler ortaya çıkabilir (örneğin tüm parçalar güvenli bir pozisyonda bulunmazken hareket etme). Çalışma pozisyonu bakımından (çalışma konumundan yetersiz görüş alanı gibi), kontrol sistemi bakımından (manuel kontrollerin yanlış yerleşimi gibi); üçüncü bir taraf bakımından (izinsiz kurulum ve kullanım gibi) veya operatörler için talimatların yetersiz olması gibi tehlikeler söz konusu olabilir. Zihinsel aşırı yükleme, yorulma, stres, uygun eğitimin verilmemesi, insan hatası, güvensiz davranış, kişisel koruyucu donanımların kullanılmasını ihmal etme vb. bakım görevleri sırasında kaza riskini artırmaktadır.

7 Tarım sektöründe en yaygın kaza nedenleri ve katkı sağlayan unsurlar

Birleşik Krallık verilerine göre, 1999/2000 ve 2008/2009 yılları arası on yıldan fazla bir dönemde, tarım sektöründe ölümle sonuçlanan iş kazaların üç ana nedeni şu şekildedir; • Ulaşım – hareket eden bir aracın çarpması (ölümle sonuçlanan kazaların %25’i); • Hareket eden veya düşen bir nesnenin çarpması (ölümle sonuçlanan kazaların %16); • Yüksekten düşme (ölümle sonuçlanan kazaların %16’sı, Örneğin; dayanıksız çatı

malzemeleri ve hareket eden merdivenler nedeniyle düşme).

24

Diğer genel nedenler aşağıdaki gibidir: • Nefessiz kalma veya boğulma (%10); • Makine veya makine içindeki malzemeyle temas (%9); • Hayvanların neden olduğu yaralanmalar (%9); • Devrilen veya çöken bir şeyin altında kalma/sıkışma (%7); • Elektrik veya elektriksel boşalım/kıvılcımlanma ile temas (%3);

İş faaliyetine göre verilerin analizi yapıldığında, genel bakım dahil olmak üzere, ölümle sonuçlanan kazaların %15’i makine, bina ve arazi/toprak bakım işleri sırasında gerçekleşmektedir46. Belçika’dan gelen veriler Birleşik Krallık’taki verilere benzer bir tablo ortaya koymakta ve tarım sektöründeki kazaların %75’nin, çiftlik hayvanları, yüksekten düşmeler, aynı seviyede düşmeler, makineler ve traktörler gibi beş ana nedenden meydana geldiğine işaret etmektedir. Sektörde yüksek oranda kendi nam ve hesabına çalışma durumundan dolayı da ölümle sonuçlanmayan kazaların kayda değer ölçüde eksik bildirilmesi muhtemel bir konudur47. Birleşik Krallık Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE) tarafından makine kazalarının incelenmesi aşağıdaki kilit bulguları ortaya çıkartmıştır 48. • Kötü çalışma uygulamaları makine kazalarının %75’inde önemli bir etken olup, eğitim ve

bilgi noksanlığının giderilmesi gerekli önemli konulardır. • Makine bakımı ve tıkanıklıkların temizlenmesi iki önemli tehlikeli faaliyet olarak tespit

edilmiştir. • Vakaların sadece üçte birinde makinelerin elektrik yüklü olması gerekliyken, %60’ından

fazlasında makineler yüklü olarak çalışmaktadır. • Makinelerin %29’unda koruma zayıftır. • Makinelerin %10’nunun bakımı doğru biçimde yapılmamıştır. • Kazazedelerin %50’si hareket eden parçalarla temas etmişlerdir.

Bakım işlerinin tehlikesinin artmasına neden olan diğer etkenler aşağıdaki gibidir: • Yalnız çalışmak • Kişisel koruyucu donanımın olmaması • Mali kısıtlılık, zaman baskısı ve yorgunluk • Farkındalık / eğitim / bilgi eksikliği • Alt yüklenicilik

7.1 Yalnız çalışma (Tek başına çalışma)

Çiftçiler sıklıkla kendi başlarına çalışmaktadır. Yalnız çalışmak sadece kaza riskini arttırmakla kalmaz aynı zamanda bir kimsenin ağır bir biçimde yaralanması durumunda hiç kimsenin ona yardım çağıramayacağı anlamına da gelmektedir.

25

7.1.1 Makine bakımı (anlık gelişen tamir ihtiyaçları dahil)

Özellikle makinelerde yapılan bakım faaliyetleri olmak üzere düzensiz veya seyrek bir temelde yapılan bakımlardır. Örnek olarak, bir tıkanıklık oluşması veya bir aracın bozulması verilebilir. Aniden ortaya çıkan arızalar planlı olmayan bakım çalışmalarına neden olmaktadır. Böyle bir durumda, çalışanlar hali hazırda tek başlarına çalıştıkları için, arıza ortaya çıktığı anda tek bir çalışan bakımı üstlenmek durumunda kalabilir. Sonrasında da bir kazanın meydana gelmesi, daha ciddi ve şiddetli sonuçlar doğurabilir. Bunun tek nedeni, yaralanan kişinin yalnız başına çalışması değil, aynı zamanda uzak bir yerde olmasıdır. Eğer çalışanların günün geç saatlerine kadar çiftliğe dönmeleri beklenmiyorsa ve bir cep telefonu veya bir telsiz aracılığıyla yardım çağıramıyorlarsa, başından beri hiç kimse onları beklemeyecektir. Kaza meydana geldikten birkaç saat içinde bulunamaz veya tedavi edilemezlerse, ortaya çıkan bu gecikme süresi ciddi bir yaralanmayı ölümle sonuçlandırabilir.

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Audrius Bagdonas - “What’s your image of safety & health at

work?

7.1.2 Altyapı bakımı (planlı veya rutin bakım dahil)

Altyapı bakımı, çoğunlukla planlı olmasına karşın, halen yalnız çalışma durumu söz konusu olabilmekte ve bu nedenle de bağlantılı bütün riskleri taşımaktadır. 7.2 Kişisel koruyucu donanımının olmaması

Bakım görevine bağlı olarak, göz, kulak ve solunum koruma, iş güvenliği ayakkabıları ve uygun eldivenlerin giyilmesi gibi koruyucu donanımlar gerekli olabilir. Gevşek bağlantılı malzemelerin makineye kaptırılması, operatörün de içine çekilmesine ilişkin potansiyel bulundurduğundan giysiler dikkate alınması gereken önemli bir husustur.

26

Kişisel koruyucu donanımın olmaması (KKD) yaralanmalara veya daha kötüsüne neden olabilir. KDD’nin olmaması veya uygun bir biçimde kullanılmaması da tehlikeli kimyasal maddelere maruziyete neden olabilmektedir. Altyapı bakımı genellikle, hava geçirmeyen ağıl çatılarında olduğu gibi yüksekte çalışmayı içermektedir. Çiftlik çalışanları genellikle çatıdan veya alttaki zemin yüzeyine düşmelerini önlemek için emniyet kemerleri kullanmazlar. 7.3 Mali kısıtlar, zaman baskısı ve yorgunluk

Mali kısıtlar ve değerlendirmeler, bir çiftçinin bakımla ilgili aldığı eylem çizgisini belirleyebilir. Örneğin, para tasarrufu yapmak için bir çiftçi standardın altındaki malzemeleri, aletleri ve KKD'leri kullanarak geçici tamiratlar yapabilir ve hasarlı korumaları değiştirmek veya profesyonel servis mühendisleri kullanmak konusunda tereddüt yaşayabilir. Zaman baskısı, bir çiftçinin bir bakım çalışması yapmadan önce bir makineyi kapatıp kapatmamasında rol oynayabilir ve çalışanı işini düzgün bir şekilde yapmak için yeterli zaman ayırmak yerine uygun olmayan aletlerle ve ekipmanla geçici bir onarım gerçekleştirmeye sevk edebilir. Tarım işlerinin zorlayıcı doğası, finansal kısıtlamalar ve zaman baskısı ile birlikte yorgunluğa neden olabilir. Yorulma, kaza riskini artırır, çünkü karar verme yeteneği, dikkat ve ihtiyatlılık gibi konularda düşüş söz konusu olabilir ve reaksiyon süresini uzatabilir. Yapılan birkaç araştırma yorgunluğun bu etkisinin alkol zehirlenmesine benzer olduğunu ortaya koymuş ve aynı şekilde risk alma eğilimini artırdığını göstermiştir.

7.4 Farkındalık / eğitim / bilgi eksikliği Çiftlik çalışanlarının birçoğu kendi kendini yetiştirmiştir. Genellikle kendi aile bireylerinden yardım almak suretiyle yalnız çalışmakta ve çok yoğun dönemlerde nadiren çalışanlardan yardım almaktadırlar. Tarım sektöründe yapılan bakım çalışmaları birçok durumda mevsimsel olarak belirlenmiş çoklu görevleri içermektedir ve atölyeden çiftlik bahçesine ve tarlaya kadar çeşitli alanlarda yürütülmektedir. Bakımda çalışan tarım işçilerinden, ihtiyaçlara bağlı olarak bir gereçten veya aletten bir diğerine geçiş yapmaları beklenmektedir. Bu durum profesyonel tarım eğitimini çok güç hale sokmakta ve sonuç olarak çoğu çiftçi genellikle iş başında eğitilmektedir. Örgün eğitimin eksikliğinden dolayı, tarım sektöründe çalışanların uyguladığı yöntemler, en iyi uygulamalarla her zaman uyuşmayabilir. Genelde karşılaşılan bir örnek olarak, işçilerin yağ, su veya moloz gibi çeşitli maddeleri temizlemediği ve kayma ve takılma tehlikesi oluşturduğu yetersiz bakım ve temizlik işleri verilebilir. Diğer örnekler içinde yapılacak iş için yanlış araç veya ekipmanın kullanılması ve elle yanlış taşınması yer almaktadır. Gübre tankları gibi kapalı alanlar tehlikeli yerlerdir fakat birçok tarım işçisi buraların ne kadar tehlikeli olduğunun tam olarak farkına varamadan girmektedirler.

27

7.5 Alt yüklenicilik

Yükleniciler genellikle tehlikeli işlerde kullanılır. Tek bir çiftliğe özgü tehlikelere aşina değillerdir. Alt yüklenici olarak çalışanlardan ayrıca makine kullanmaları veya yabancı oldukları görevleri yerine getirmeleri istenebilmektedir. Bu sorun, iş bulabilmek için çiftlikten çiftliğe taşınan geçici işçiler için de geçerlidir. Dil engelleri ve eğitim eksikliği de göçmen işçilerde bir sorun olabilmektedir.

8 Koruyucu önlemler Yüksek iş sağlığı ve güvenliği standartlarını sağlamak için, yaralanmaya veya hasara neden olabilecek şeyleri, tehlikelerin ortadan kaldırılıp kaldırılmayacağını, yoksa riskleri kontrol etmek için önleyici veya koruyucu tedbirlerin alınması gerekip gerekmediğini, bütün bunları göz önüne almak suretiyle, işin tüm yönlerinin sistematik bir şekilde incelenmesi gerekmektedir. Genellikle rutin dışı bir faaliyet olan bakım konusuna yönelik olarak, risk değerlendirmesinde değişen durum ve koşullar ve tehlikelerle bağlantılı spesifik bakımlar dikkate alınmalıdır. Yapılan her faaliyet ve gerçekleştiği her lokasyon için ayrı bir risk değerlendirmesi yapılmalı ve söz konusu risk değerlendirmesine dayalı olarak koruyucu tedbirler alınmalıdır. Bu bölüm, tarım sektöründeki bakım çalışmalarıyla ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya en aza indirmek ve çiftliklerde iş sağlığı ve güvenliği standartlarını iyileştirmek için pratik tavsiyeler içermektedir.

8.1 Makine Bakımı Herhangi bir makine ile çalışmaya başlamadan önce, makinenin iyi çalıştığından emin olmak için temel bir kontrol yapmalısınız • Mekanik arızaları kontrol ediniz (frenlere özel önem gösteriniz). • Korumaların yerinde olup olmadığını kontrol ediniz. • Korumaların zarar görmediğinden emin olunuz. • Zarar gören korumaların bildirilmesi ve tamir edilmesi gerekmektedir. • Eksik korumaları tamamlayınız. • Bakımı doğru bir biçimde yapılmamış makineleri asla kullanmayınız.

Riskleri ortadan kaldırmaya çalışın. Riskler tamamen ortadan kaldırılamazsa, güvenli çalışma prosedürlerini izleyerek en aza indirmeyi deneyin

Güvenli çalışma prosedürlerini uygulayın (örneğin, herhangi bir müdahaleden önce traktörü kapatın veya makineyi kapatın ve kilitleyin).

Kişisel koruyucu donanım dahil doğru ekipmanı kullanın. Yetkin olmadığınız hiçbir işi yapmayın.

28

Makine bakımı ve tamiri yaparken güvenli çalışma prosedürlerine uyunuz. • Herhangi bir müdahaleden önce makineyi kapatın. • Makinenin soğuduğundan emin olun – durma süresini unutmayın. • Motoru sağlıklı bir biçimde stop edin- anahtarı mobil cihazdan çıkarın ve statik ekipmanın

üzerindeki düğmeleri kilitleyin. • Hareket edebilecek veya dönebilecek her şeyi sağlama alın. (örneğin; takozlar, destekler

kullanılabilir.) • İçinde elektrik kalmış olabileceğini unutmayın. (örneğin; yaylar veya hidrolikler) • İş için doğru alet kullanın. • Üretici talimatlarına/prosedürlerine uyun. • İş bittiğinde makineyi yeniden çalıştırmadan önce her zaman koruyucuları yerleştirin. • Makineyi yeniden çalıştırmadan kontrolünü yapın. • Yapmak konusunda eğitimini almadığınız hiçbir işi yapmayın!

Silindir balya makinesinin zincirleri, mevcut güvenlik işaretleri, FIOH izniyle kullanılmıştır

Bir çarpma sonucu yaralanan kamyon şoförünün bacakları ampüte edilmiştir. Kamyon şoförü bir çiftlikte fasulye toplamaktadır. Çiftlikteki bir çalışan, fasulyeleri bekleyen kamyona yüklemek amacıyla teleskopik yükleyicinin kovasına doldurmuştur. Kova aşırı yüklenmiştir ve yukarı kaldırıldığında ileri doğru düşmüş, kamyon şoförü de altında ezilmiştir. Kazanın nedeni: Sürücüyü yükün çok ağır olduğu konusunda uyaracak olan teleskopik yükleyicinin Güvenli Çalışma Yük Göstergesi (SWLI) arızalıdır. Kabindeki yük çizelgesi eskimiştir ve teleskopik yükleyicinin kepçesi üzerindeki uzatma işaretleri eksiktir. Çiftlik çalışanı teleskopik yükleyicinin güvenli bir şekilde kullanılması konusunda eğitim görmemiş ve kullanım kılavuzunu veya yazılı talimatları okumamış veya kimse göstermemiştir. Kaynak ve tarih: UK Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE)web sayfası (tarım sayfaları) http://www.hse.gov.uk/agriculture/experience/training-maintenance.htm (Son erişim tarihi 27 Mayıs 2010)

29

Koruyuculara özel önem gösterin. • Makineye giden güç kapalı değilse veya anahtar çıkartılmadıysa koruyucuları çıkarmayın • Koruyucuları devre dışı bırakmayın (Örnek; emniyet cihazlarının iptal edilmesi). • Koruyucular yokken makineyi çalıştırmayın. • Test çalışması yapmadan veya makineyi yeniden başlatmadan önce tüm koruyucuları

değiştirin. Tıkanıklıklar Çoğu zaman makine tıkanıklıklarını temizlerken kazalar meydana gelmektedir. Bunun nedeni genellikle operatörlerin makinenin güç kaynağı açıkken bir tıkanıklığı temizlemeye çalışmasıdır. • Makineyi durdurun: güç kaynağını kapatın veya anahtarı çıkartın. • Makinenin tamamen durduğundan emin olun. Güç kapalı olsa bile, makine parçaları

dönmeye devam edebilir. • Çeşitli hareketleri önlemek için takoz kullanarak hareketli parçaları emniyete alın. • Bir tıkanıklığı açmak için hiçbir zaman çıplak elle çalışmayın, daima bir araç kullanın. • Tıkanıklık giderildiği zaman makinelerin birdenbire hareket edebileceğini hiçbir zaman

unutmayın. Makinelerin altında çalışma Yukarı kaldırılmış makineler altında çalışırken, ayaklı krikolar kullanılmalı ve bu krikolar doğru yerleştirilmelidir. Hidrolik sistemlerin kontrolü • Hidrolik sıvıda yüksek basınç söz konusudur. Enjeksiyon yaralanmaları cerrahiye veya

ampütasyona sebep olabilir. • Sızıntıyı kontrol ederken ellerinizi kullanmayınız. • Sistem üzerinde çalışmaya başlamadan önce basıncı alınız.

8.2 Genel atölye güvenliği

FIOH izniyle kullanılmıştır

30

• Atölyeyi temiz ve düzenli tutun. • Kayma veya takılma tehlikelerinin olmadığından emin olun. • Zeminlerin, basamakların, merdivenlerin, geçişlerin ve olukların düzgün şekilde

bakımlarının yapıldığından ve çekilir kablo, alet çuvalları veya paletler gibi engellerin bulunmadığından emin olun.

• Yürüme ve çalışma yüzeylerinde, insanların kaymasına neden olabilecek, yağ gibi herhangi bir madde bulunmadığından emin olun.

• Alet ve malzemeleri depolamak için yeterli alanın bulunduğundan emin olun. • Atık, toz ve eski ekipmanları ortadan kaldırın. • Kaynak gaz şişelerini dik duracak şekilde muhafaza edin ve kullanımdayken bir el arabası

üzerinde kolayca hareket ettirilebileceklerinden emin olun. • Batarya şarj etme işleminin ateşleme kaynaklarından uzakta, iyi havalandırılmış bir yerde

yapıldığından emin olun • Yağ giderme için klorlu çözücüler kullanmaktan kaçının. Daha az zararlı bir ürün kullanın ve

yağ temizleme banyolarını iyi havalandırılan alanlara yerleştirin. • Etkilenme olmaması için ark kaynağının korunaklı bir alanda yapıldığından emin olun. • Tesislerdeki gürültü seviyesini kontrol altında tutun. (Örneğin; kompresörlerden gelen

gürültü) • Aletleri iyi çalışma koşullarında muhafaza edin. • KKD sağlandığından emin olun – kesme/yontma, öğütme ve kaynak işleri için göz koruma;

ekstraksiyon sağlanamıyorsa toz çıkartan işler için solunum koruması; ayaklara bir şeyler düşme riski varsa ayak koruması

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Dovile Cizaite

8.3 Kapalı alanlarda çalışma

Çiftliklerdeki çalışanlar, bakım, kontrol, temizlik ve tamir işleri yapmak için nemli tahıl siloları, sulu gübre çukurları veya muhafaza depoları ve benzeri ekipmanlar gibi kapalı alanlara girmek zorunda kalabilirler. Kapalı alanlarda çalışmak çok tehlikeli olabilir. Tehlikeler, oksijen eksikliği, toksik gazların bulunması veya sıvıların veya katıların aniden alana dolmasından ötürü ortaya çıkabilir. Zayıf görüş, kapalı alanlarda kaza riskini artırmaktadır. • Mümkünse işi dışarıdan yaparak kapalı alanlara girmekten kaçının, • Kapalı bir alana girmek kaçınılmazsa, güvenli bir çalışma sistemini izleyin (havalandırma,

atmosferi test etme, uygun ekipman)

31

• Çalışmaya başlamadan önce yeterli acil durum düzenlemelerini yapın. Acil bir durumda en az bir kişi dışarıda bulunmalıdır.

• İçeri girmeden önce havayı test edin ve çalışma esnasında takibe devam edin. • Kişisel koruyucu donanımları (örneğin solunum cihazları, emniyet kemeleri ve hatları),

aydınlatma (patlayıcı ortamlar için onaylanmış) ve haberleşme cihazları gibi uygun ekipmanlar kullanın.

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Mário Rui Silva

Kapalı alanda bakım yapanlar, yeterli eğitim ve tecrübeye sahip olmalıdır. Açıklıkların, kapakların ve bağlantı elemanlarının tasarımı da dahil olmak üzere iyi tasarım; bakım işlemlerinde tanı ve erişilebilirliği artırabilir.

8.4 Yüksekte çalışma

Çiftliklerdeki binaların yapıların ve makinelerin bakım çalışmaları içerisinde yüksekte çalışma yer alabilir. Düşmeler sıklıkla çatılardan, araçlardan, merdivenlerden ve uygun olmayan erişim ekipmanlarından gerçekleşmektedir.

Bir tahıl ambarı görevlisi makineyi çalıştırmadan önce tahıl konveyörünü incelemektedir. Konveyörün gergi tamburunu kontrol etmek üzere konveyörün emniyet bariyerinde durmaktadır. Ambar görevlisi gergi tamburunun hız redüktörlerinden bir tanesinin gevşemiş olduğunu fark etmiştir. Konveyörün gergi tamburu güvenlik bariyerinin arka tarafına kurulduğundan yakından kontrol etmeye karar vermiştir. Söz konusu cihaza ulaşmak için uygun bir merdiven kullanmamış, bunun yerine bariyere tırmanarak gergi tamburuna doğru tahtaların üzerinden yürümüştür. Tahtaların üzerindeki ufalanmış tahıllara basınca ayağı kaymış ve konveyörün üzerine yaklaşık yarım metrelik mesafeden düşmüştür. Kafatasında kırılma meydana gelmiştir. Kaza nedeni: Kurban, ekipman kontrolü için gerekli olan bariyer koruma bölümlerine ulaştığı noktada özel bir merdiven kullanımını zorunlu kılan iş sağlığı ve güvenliği kuralını uygulamamıştır. Tahıl ambarı bakımı için iş sağlığı ve güvenliği gereklilikleri, ambar sorumlusu için iş sağlığı ve güvenliği talimatları içerisinde şirket politika belgesinde ortaya konmaktadır. Kaynak: Kaza raporu, Litvanya, 2005

32

• Yüksekte çalışmaktan sakının. • Eğer yüksekte çalışmak gerekiyorsa, mobil kaldırma çalışma platformu, forklift üzerinde

çalışma platformu veya kule tipi kalıp iskelesi gibi uygun erişim ekipmanlarını veya çalışma platformları kullanın.

• Acil durum kurtarma düzenlemelerini devreye sokun. • Hiçbir şeyin aşağı düşmemesi veya bir kazaya neden olmaması için araç ve malzemelerin

güvenli bir biçimde çatıdan veya çalışma platformundan indirildiğinden veya kaldırıldığından emin olun.

• Özellikle çatı erişim noktaları başta olmak üzere, kırılgan çatıları olan binalara uygun ikaz işaretlerini yerleştirin.

• Durumdan emin olmadıkça çatıların kırılgan olabileceğini daima hesaba katın. • Düşmenin sonuçlarını hafifletecek araçları ve ağırlığınızı destekleyecek platformları

kullanmadan, kırılgan çatıların herhangi bir kısmına dahi hiçbir zaman basmayın. • Her zaman emniyet kemeri gibi düşme önleyici donanım kullanın. • Araçların üzerinde çalışırken ayağınıza tam oturan, kaymayı önleyecek koruyucu

ayakkabılar giyin.

8.5 Merdiven kullanma

• Bir iskele veya uygun bir çalışma platformu kullanarak işi daha güvenli bir biçimde yapma imkânı varsa merdiven kullanmayın.

• Merdivenleri yalnızca kısa süreli basit işler için daha güvenli bir alternatif olmadığında kullanın ve sadece birkaç dakika boyunca kullanın. Saatlerce kullanmayın.

• Merdivenin her zaman: o Düz ve sağlam bir tabana sahip olduğundan; o Kırılgan bir yüzeye dayanmadığından (örnek, lifli çimentodan yapılmış oluklar); o Emniyetli olduğundan ve kaymayacağından emin olun.

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Katja Wittig -“What’s your image of safety & health at work?

33

8.6 Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)

KKD, kullanıcıyı iş sağlığı ve güvenliği riskinden koruyan her türlü ekipmandır. Bu ekipmanlar; solunum koruyucu ekipman, göz ve yüz koruma, kulak koruma, baş koruma (baretler), koruyucu bot ve eldivenlerden oluşmaktadır. Kişisel koruyuculara nazaran mühendislik kontrolleri ve iş güvenliği sistemleri her zaman öncelikli olarak düşünülmelidir. Mühendislik kontrolleri ve iş güvenliği sistemleri ile riski ortadan kaldıramıyorsanız, son çare olarak KKD'yi temin edilmeli ve kullanımını sağlanmalıdır. KKD, iş ve koşullara uygun olmalı ve yeterli koruma sağlamalıdır. Örneğin, bir tahıl deposu için toz kaynakları engellense de bazı bakım çalışmaları toz seviyesinin yüksek olabileceği yerlere erişimi gerektirebilir. Bu durumda maruziyete ilişkin tek pratik koruma KKD olabilir.

EU-OSHA 2009 Fotoğraf yarışması Cecilia Ricciardi – “What’s your image of safety & health at work?

9 Tarım sektöründe çalışan bakım çalışanlarının zarar görmesini engelleyici girişimler ve kampanyalar

Tarım işçilerinin iş sağlığı ve güvenliğini geliştirmeye yönelik atılacak ilk adım, günlük iş rutinlerindeki risk ve tehlikelere ilişkin farkındalıklarını artırmaktır. Bu sektördeki işverenlere ve çalışanlara ulaşmak zor olduğu için, tarım işçilerini bilgilendirmek ve eğitim vermek için çeşitli yollar geliştirilmektedir.

9.1 Kampanyalar

Birleşik Krallık çapında yaklaşık 30.000 çiftçi, her gün çiftliklerde yaşanan gereksiz ölüm ve yaralanmalara dikkat çekmeyi amaçlayan Make the Promise (Söz Ver) kampanyasına imza atmıştır.

34

9.2 Çalışanları bilgilendirmek ve eğitim vermek için düzenlenen özel etkinlikler

• İngiltere'de 'Çiftlik Güvenliği ve Sağlık Bilinci Günleri' (SHADs)- tarım işçilerinin yaptıkları işlerle ilişkili riskler hakkında bilgi ve eğitim vermek için düzenlenen etkinliklere önemli bir örnektir. Bu etkinlik, tarım işçilerinin bilgi, pratik deneyim ve tavsiyeler almaları noktasında mükemmel bir imkân ortaya koymaktadır. Çiftliklerdeki ölüm ve yaralanmaların en yaygın nedeni olarak görülen iş sağlığı ve güvenliği riskleri üzerine çeşitli örneklemeler sunulmakta ve herhangi bir tarım işçisinin bu tehlikelerle başa çıkmak için kullanabileceği iyi uygulamalara örnekler gösterilmektedir.

• PreventAgri, çiftçi ve üreticilere yerinde iş güvenliği bilgisi ve tavsiyeleri vermek için Belçika'da geliştirilen bir projedir

9.3 Tarım işçilerinin özel ihtiyaçlarını karşılayan bilgiler ve eğitim

kursları

Litvanya Eğitim ve Bilim Bakanlığı ile Çevre Bakanlığı tarafından bakım çalışanları için özel eğitim kursları düzenlenmektedir.

• “No second chance” (İkinci bir şans yok) İngiltere’de çiftlik çalışanları için adım adım geliştirilmiş bir rehberdir. Kaza istatistikleri, söz konusu rehberi tarım sektörünün özel ihtiyaçları ve sorunlarına uygun hale getirmek maksadıyla kullanılmıştır.

• ‘PreVea, çiftlikler de dahil olmak üzere yüksek kaza oranlarına sahip tüm sektörlerdeki kazaları azaltmayı amaçlayarak onların çalışma koşullarını iyileştirmelerine yardımcı olan Portekiz menşeili bir programdır.

• Çiftlik Aracı Sağlık Kontrol Programı-Uygulama Esasları, tarım çalışanlarının ulusal mevzuata ve yönetmeliklere uymasına yardımcı olmak amacıyla İngiltere'deki kilit tarım ve ulusal organlar tarafından geliştirilmiştir. Erişimi ücretsiz, okunması kolaydır. Kontrol listeleri içermektedir.

9.4 Daha fazla girişimi destekleyici çalışmalar

• Birleşik Krallık Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE), tarım araçlarının mekanik durumunu değerlendirmek için bir çalışma başlatmıştır. Çalışma, daha ileri düzeyde bir eylem ihtiyacını ortaya koymuş ve çok çeşitli olmalarından dolayı çekilir teçhizatın muayenesine ilişkin bazı problemler tespit etmiştir.

• İspanya Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Komisyonu, tarım sektöründe farklı faaliyetlerde çalışan uzmanlardan meydana gelen çalışma grupları oluşturmuştur. Bu grupların amacı, tarım sektöründeki kazaları analiz etmek ve tarım işçilerinin iş sağlığı ve güvenliği koşullarını iyileştirmek için çalışma durumunu değerlendirmektir.

35

9.5 Çalışanları motive edici teşvikler/sertifikalar

• Avusturya Çiftçi Sosyal Sigortalar Kurumu, çiftçileri iş güvenliği sertifikaları vererek ödüllendirmek suretiyle çiftliklerde iş sağlığı ve güvenliğini yaygınlaştırmaları konusunda teşvik etmektedir. Bu ödül Avusturya’da büyük takdirle karşılanmaktadır.

• Benzer teşvikler Almanya’da da mevcuttur: Güvenli çiftlik49 ödülleri ve sağlıklı bir yaşam tarzı için ikramiye sistemi 50 .

10 İyi uygulama örnekleri

Bu bölüm, tarım sektöründe iş sağlığı ve güvenliğinin nasıl geliştirileceğine ilişkin bazı iyi uygulama örnekleri sunmaktadır. Örneklerin bir kısmı eğitim, diğerleri ise iş ekipmanı tasarımına ve yerinde bakım hizmetlerinin sağlanmasına yöneliktir. Tarım sektöründe ailece çalışma ve büyük ölçüde kendi hesabına çalışmanın hakim olmasından dolayı, en zorlu konulardan biri tarım işçilerine nasıl ulaşılacağı ve onların iş sağlığı ve güvenliği bilincinin nasıl arttırılacağıdır. En etkili yollardan biri eğitimdir. Eğitimlerin yerinde verilmesi etkinliğini artırabilir. 10.1 Çiftçiler için iş sağlığı eğitimi ve danışmanlığı, Litvanya Dahil olan kuruluşlar: Tarım Bakanlığı, tarım eğitim kurumları, ilçe belediyeleri, Litvanya Giriş Liderlik Programı Merkezi ve Tarım Bakanlığı Çiftçi Eğitim Metodolojisi, tarım işçilerinin mesleki eğitimlerini organize ve koordine etmektedir. Amaçlar Proje, tarım işçileri için eğitim kursları hazırlamayı ve uygulamayı amaçlamaktadır. Çeşitli çiftlik binalarının yeniden yapılandırılması ve tarım makinelerinin güvenli kullanımı ve bakımı ile ilgili dersler projeye dahil edilmektedir. Ne, Nasıl yapılmıştır? Liderlik ve Çiftçilerin Eğitim Metodolojisi Merkezi, aşağıdaki temel bakım eğitim kurslarına yönelik programlar hazırlamıştır:

• Gübreliklerin kurulumu ve bakımı; • Tarım makineleri ve kullanımı; • Çiftçiler için temel inşaat bilgileri.

Her derse iş sağlığı ve güvenliği konuları da dahil edilmiştir. Tarımla uğraşmaya niyetlenen kişiler için, tarımda mekanizasyon ve inşaat konularını kapsayan, 22 saat teorik ders ve 22 saatlik uygulama olmak üzere toplam 320 saatlik Tarım İlkeleri adlı resmi bir eğitim kursu önerilmektedir. Çeşitli uzunluktaki traktörlerin şoförleri için kısaltılmış eğitim kursları da hazırlanmış ve onaylanmıştır (280 saat, 340 saat, 360 saat).

36

Her kurs, iş güvenliğiyle ilgili 12 saatlik farklı teorik ve pratik dersleri ve iş sağlığı ve güvenliği konularını da kapsayan makine kullanımıyla ilgili teorik ve pratik dersleri içermektedir. Teorik bilgileri pekiştirmek amacıyla, 40 saatlik bir uygulama gerekli görülmektedir. Bütün kurs programları Litvanya Tarım Bakanlığı ve İş Piyasası Eğitim Kurumu tarafından onaylanmıştır. Eğitim kursları ilçe belediyeleri tarafından organize edilmekte ve tarım eğitim kurumlarınca uygulanmaktadır. Ne elde edilmiştir? Tarım işçileri söz konusu eğitim kurslarını büyük bir ilgi göstermiştir. Bu nedenle talebin çok yüksek olduğu yerlerde verilmektedir. Başarı faktörleri Hükümet, ilçe belediyeleri ve eğitim kurumlarının göstermiş olduğu işbirliği başlıca bir başarı faktörüdür ve bu, tarım işçilerine yönelik eğitim kurslarının hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlamaktadır. Daha fazla bilgi için Tarım Bakanlığı, Liderlik Programı ve Çiftçi Eğitim Metodolojisi Merkezi Adres: Gedimino pr. 19, LT-01103 Vilnius, Litvanya. http://www.zmmc.lt/lt/zemdirbiu-mokymai/mokymo-programos.html Uygulanabilirlik Eğitim kurslarının hazırlık ve uygulama yöntemi ekonomik faaliyetin çeşitli kollarında kullanılabilir. Referanslar, kaynaklar: Tarım Bakanlığı, Liderlik Programı ve Çiftçi Eğitim Metodolojisi Merkezi http://www.zmmc.lt/lt/zemdirbiu-mokymai/mokymo-programos.html

10.2 Bahçe seralarının güvenli ve etkin biçimde bakımı ve tamiri, Hollanda

Dahil olan kuruluşlar: Glass Handling Technic Vof, Hollanda (İyi Uygulama Ödülü Kazananı) Durum açıklaması: Son yıllarda bahçe seracılığı muazzam bir gelişme kaydetmiştir. Seralar daha yüksek, tavanlardaki drenaj kanalları aşırı dar ve kullanılan çatı camının boyutları önemli derecede artış göstermiştir. Bu gelişmeler, kesme riski, yüksekten düşme ve fiziksel zorlanma ile bağlantılı olan bakım ve onarım çalışmaları üzerinde büyük bir etkiye sahip olmuştur. Amaçlar: Doğru bir tamir sistemi geliştirerek seraların bakımı ve tamiratıyla ilgili riskleri ortadan kaldırmak

37

Ne nasıl yapılmıştır? Sera endüstrisinin, bahçıvanların, yetiştiricilerin, tesisatçıların ve yüklenicilerin ve sigorta şirketleri ve bankaların ticaret örgütlerinin girişimiyle ve seraların bakımında geniş ölçüde deneyime sahip birçok şirketin katılımıyla cam çatıların tamirinde yeni ve güvenli bir yöntem geliştirilmiştir. Cam çatıların dış kısımlarının tamiratını yapmak için Repair Shuttle isimli bir sistem tasarlanmıştır. Bu sistemde bir bakım aracı, camı yerine yerleştirmek için kullanılan bir sistem ve tamir aracını bir yerden diğer bir yere taşıyan gezici bir platform bulunmaktadır. Bakım çalışanları Repair Shuttle sisteminin geliştirilmesi çalışmalarına yakından dahil olmuşlardır. Ne elde edilmiştir Repair Shuttle sisteminin kullanılmasıyla, düşen camların neden olduğu yaralanmalar ortadan kaldırılmış ve düşme riski de hemen hemen tamamen bertaraf edilmiştir. Tamiratı gerçekleştirmek üzere sarf edilen gerekli fiziksel çabada ise önemli bir düşüş söz konusu olmuştur. Daha fazla bilgi: info@ghtec.nl

10.3 Arazide kullanılan makinelerin bakımında Yeterlilik Belgesi, Birleşik Krallık

Dahil olan kuruluş: City & Guilds Ulusal Yeterlilik Testleri Kurulu (NPTC), BK Durum açıklaması: Tarımda tehlikeli bakım faaliyetleri sorununu ortaya koymak için altı birimden oluşan bir yeterlilik geliştiriliştir. Amaçlar Tarım sektöründe makine bakımı ile uğraşan çalışanların yeterlilik düzeylerini ve becerilerini arttırmak. Ne, nasıl yapılmıştır? Arazide kullanılan makinelerin bakımına yönelik yeterlilik belgesi programı, tarım veya bahçe makinelerinin bakımından sorumlu olan tarım işçilerinin gittikleri bir yeterlilik kursudur. Altı birimden oluşmaktadır: 1. Motor bakımı 2. Yağlama ve hidrolik bakım 3. Lastik güvenliği ve bakımı 4. Akü bakımı 5. Şanzıman, kemer ve zincir bakımı 6. Kesme mekanizması ve dişli bakımı

38

Kursun başarılı bir biçimde tamamlanmasıyla birlikte elde edilen öğrenme çıktıları arasında tarım makinelerin bakımı ve çalıştırılmasına ilişkin risk değerlendirmesinin kilit yönlerinin uygulanması yer almaktadır. Ne elde edilmiştir? Zaman içerisinde ölçümlenebilir sonuçlar beklenebilir. Daha fazla bilgi: City & Guilds Ulusal Yeterlilik Testleri Kurulu (NPTC) Stoneleigh Park Warwickshire CV8 2LG +44 (0)24 7685 7300 http://www.nptc.org.uk Uygulanabilirlik Kurs içeriği bütün ülkelerde uygulanabilir. 10.4 Bakım dostu tasarım, Almanya Dahil olan kuruluş Tarım makineleri ve araçları üreticileri, Almanya Durum açıklaması Tasarım aşamasında makinelerin bakımlarının yapılabilirliği göz önünde tutularak bakım güvenliğini arttırmak Amaçlar Bakımı daha kolay hale getirmek, bakım aralıklarını artırmak ve bakım yapmak için gereken zamanı kısaltmak Ne, Nasıl yapılmıştır? Bakım dostu tasarım, rutin bakım esnasında yağlama noktaları, motor ve akü gibi tüm noktalara kolay erişilebilir olması anlamına gelmektedir. Bakım verimliliğini ve güvenliğini arttırmak için bakım dostu bir biçerdöver geliştirilmiştir. Yağlama noktası sayısı azaltılmış ve kolayca erişilebilir hale getirilmiştir. Biçerdöver, büyük bakım flaplarına ve kolaylıkla çıkarılabilen mekanik bir shaker’a sahiptir. Biçerdöver içindeki parçalar aşınmaya dayanıklı ve yüksek kalitededir. Ne elde edilmiştir: Biçerdöverin rutin bakımı çok hızlı bir şekilde yapılabilir çünkü tüm parçalara erişim kolaydır ve aynı zamanda uzun bakım aralıklarına sahiptir

39

10.5 Tarım makineleri ve araçları için gezici tamir atölyeleri,

Almanya Dahil olan kuruluş Mobile Werkstatt Allgäu GmbH, Almanya Durum açıklaması Modern tarım makinaları ve araçlarının, bakım ve onarım yeterlilik ve yetkinliğini gerektiren, giderek artan daha profesyonel bir hizmete ihtiyacı bulunmaktadır. Amaçlar Gezici atölyenin amacı profesyonel bir tamir ve bakım hizmetini yerinde sunmaktır. Ne, nasıl yapılmıştır? Modern tarım makineleri ve araçları giderek karmaşık hale gelmekte ve bakım ve onarımlarında mesleki beceri ve yeterliliklere ihtiyaç duyulmaktadır. Çiftçiler bu nedenle tarım makinaları ve araçlar için gezici bir tamir atölyesi geliştirmişlerdir. Atölye, tamir için gerekli olan tüm araçları, test ve ölçüm cihazlarını ve tamir ve servis hizmetleri için nitelikli bakım teknisyeni ekibini barındırmaktadır. Söz konusu gezici tamirhane hizmete hazır durumdadır. Ne elde edilmiştir? Çiftçiler istedikleri zaman profesyonel makine bakım desteğini yerinde almaktadırlar. Daha fazla bilgi Traktör dergisi makalesi, http://www.landwirt.com/steyr-oktober/pdf/10018.pdf www.mobile-werkstatt-allgaeu.de

11 Tarım sektöründe güvenli bakım için kontrol listesi ve rehberi

11.1 Çiftlik öz değerlendirme yazılımı, Birleşik Krallık Kuruluş ve irtibat

Sağlık ve Güvenlik İdaresi (Health and Safety Executive-HSE) http://www.hse.gov.uk/agriculture/assessment/index.htm

Kısa Açıklama Öz değerlendirme yazılımı, Eylül 2003'ten Ocak 2004'e kadar pilot çalışma olarak kullanıldı. Yazılımı kullanan çiftçilerle yapılan telefon görüşmelerini içeren bir değerlendirmenin ardından, 2. Sürüm 2005 yılında piyasaya sürüldü. Üçüncü sürüm ise 2008 yılında çıktı Yazılımın esnekliği, soruların farklı çiftlik türlerine göre uyarlanabilmesidir. Sorularda iş sağlığı ve güvenliği konuları ve tavsiyeler yer almaktadır. Yasalara uymak için gerekli olan asgari standartlarla ilgili bilgi

40

sağlanmaktadır. Yazılıma ilave sorular eklenerek her bir çiftliğe özgü uyarlanabilir. Egzersizleri tamamladıktan sonra çiftçilere, yapılması gereken ilgili güvenlik kontrollerini hatırlatmak için hazırlanmış bir öncelik listesi verilir.

Anahtar sözcükler

Kontrol listesi Kaza önleme Risk değerlendirmeleri Farkındalık arttırma

Yorumlar Uygulama/Yazılım ücretsizdir –internetten indirilebilir veya ücretsiz CD-Rom siparişi verilebilir Esasen pilot çalışma olarak yapılmıştır. Çiftçilerden gelen geri bildirimler geliştirilmiş sürümünün çıkmasını sağlamıştır.

11.2 Atölyenizi tasarlayın, oluşturun: başarılı olmak için 100 soru, Fransa

Kuruluş ve irtibat

Tarım İşçileri ve Çiftçileri Karşılıklı Fayda Fonu (MSA) http://www.msa.fr/front/id/msafr/S1096561018128

Kısa Açıklama Bu kılavuz, bir atölye kurmayı, mevcut atölyeyi değiştirmeyi ya da düzenlemeyi planlayan çiftçilere yardım ve tavsiyeler sunmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışanların ve işverenlerin desteklenmesi için basit ama önemli sorulara dayalı dört kitapçıktan oluşur (risk değerlendirmesi): Kitapçık 1: çalışan ve iş organizasyonu Kitapçık 2: çevre ve bina, Kitapçık 3: işyeri koşulları ve imkânları Kitapçık 4: araçlar ve kaza önleme tedbirleri. Bu kılavuzda anlatılan önleme aşağıdaki ilkelere dayanmaktadır: 1. Risklerden kaçınma; 2. Riskleri değerlendirme; 3. Riskleri kaynağında önleme; 4. İşyeri ve ekipman kavramlarına özel bir vurgu yaparak işin çalışanlara uygun hale getirilmesi; 5. Teknik olarak en gelişmiş iyi uygulamaların tatbik edilmesi; 6. Tehlikeli faaliyetlerin ikame edilmesi; 7. İş organizasyonunun, çalışma koşullarının, sosyal ve çevresel konuların dikkate alınmasıyla önleme yöntemlerinin planlanması ve bireysel koruyucu tedbirlere öncelik vererek koruyucu önlemlerin uygulanması;

41

8.Çalışanlara uygun bilgilerin ve talimatların verilmesi. Anahtar sözcükler

Atölye Risk değerlendirmesi İş organizasyonu Atölyenin planlama

Yorumlar Atölyeler, tarım şirketlerinde makinelerin, traktörlerin, aletlerin ve binaların bakım ve onarımı için önemli bir rol oynamaktadır. Bozuk makineler ve araçlar hemen tamir edilmeli ve bakımları yapılmalıdır.

12 Sonuçlar

Tarım sektöründe bakım, çok çeşitli görevleri kapsamaktadır ve çiftliklerde makinelerin ve araçların bakımı, siloların (depolama), binaların, elektrik tesisatlarının ve çiftlik bahçelerinin bakımı gibi hemen hemen tüm iş süreçleri için gereklidir. Bakım, onarım ve temizlik faaliyetleri sırasında çok sayıda kaza olmasına rağmen, bakımla ilgili kaza ve hastalıklara ilişkin veriler yetersizdir. Bunun nedeni bir ölçüde, bakım çalışmalarını diğer tarım faaliyetlerinden ayırmanın kolay olmaması ve özellikle bakım sürecine dahil olan işçilerin sayısını belirlemenin veya bir kazanın bakımla ilgili olup olmadığına karar vermenin zor olmasıdır. Tarım sektörü yüksek bir işgücü ortaya koyan değişken ve zorlayıcı bir sektördür. Mevsime göre değişen iş yükleri (hasat dönemi zirve yapan) , hava koşullarına göre belirlenen iş yükü (fırtına başlamadan önce saman üretiminin tamamlanması gerekliliği gibi) ve çok çeşitli yerlerde çalışma durumu tarım işini şekillendirmektedir. Tarım alanında iş sağlığı ve güvenliği konusu, diğer işyerlerinden farklıdır çünkü çiftlik genellikle çiftçilerin evidir. Çiftçiler çoğu zaman aynı yerde çalışıp yaşamlarını sürdürürler. Bu durum tarım sektörünün, 14 yaşın altındaki çocukların ve 65 yaş üstü yaşlı nüfusun çalışma alanlarında bulunmaları nedeniyle, ailelerin tamamının iş kazaları sonucu yaralanma riskiyle karşı karşıya kaldıkları az sayıdaki endüstrilerden bir tanesi olduğu anlamına gelmektedir. Tarım işçileri, birçok başka mesleğe göre kazalara daha eğilimlidir; Nedenler arasında aşağıdakiler dahildir:

• Büyük çiftlik, makineleriyle, araçlarla ve ekipmanlarla çalışmak; • Profesyonel/yeterli eğitim olmadan çok görevli işler yapmak; • Mevsimsel iş yükü; • Uzun süren çalışma saatleri ve hafta sonu çalışma (bir haftada altı ila yedi gün).

Çiftçilerin ve çiftliklerde çalışan kişilerin geçirdikleri kazaların ve meslek hastalıklarının sayısını ve şiddetini azaltmak için bilgi ve eğitim gereklidir. Ne var ki, kendilerine ulaşmak oldukça güçtür, çünkü çiftlikler sıklıkla aile işletmeleri olarak faaliyet göstermektedir ve sektörde çok sayıda kendi hesabına çalışan işletme bulunmaktadır.

42

Çiftçiler ve çalıştırdıkları işçiler, işlerini nasıl yapacaklarına ve sorunlarla nasıl baş edeceklerine yönelik kararlar almaya alışkındırlar. Kendi tecrübelerine yüksek düzeyde güven duyma eğilimine sahiptirler. Bu durum özellikle kendi kabiliyetlerine yüksek seviyede güven duyma eğilimi gösteren yaşlı çiftçiler için geçerlidir51. Bu nedenle, çiftçileri ve tarım işçilerini sürece dâhil etmek ve deneyimlerini iş sağlığı ve güvenliğinin iyileştirilmesine yönelik her türlü faaliyette kullanmak önem arz etmektedir. Ulaşım sektöründe, yapılan farklı iş sağlığı ve güvenliği kampanyalarının incelenmesi sonucunda, sürücülere en etkin biçimde aşağıdaki hususlar aracılığıyla ulaşılabildiği anlaşılmaktadır52:

• Yüz yüze düzenlenen etkinlikler; • Yerinde eğitim ve tavsiyeler; • Ailelerinin de katıldığı kampanya etkinlikleri.

Bu durum muhtemelen tarım sektöründe çalışan kişiler için de geçerlidir ve bu gruba ulaşmak için başarılı bir strateji, pratik deneyimleri içeren yerinde eğitim vermek olabilir; böylelikle verilen eğitim günlük görevlerle alakalı olur ve çiftçilerin spesifik problemlerini dikkate alır. Mümkün olduğunda bilgi ve eğitim diğer çiftçiler tarafından verilmelidir (çiftçi tarafından kabul edilen) ve çiftçilerin rahat hissettikleri yerlerde yapılmalıdır. Bu yaklaşım, SHAD etkinlikleri için Birleşik Krallık HSE tarafından kabul edilmiş (bkz. 9,3) ve programa katılan tarım işçilerinin çoğunluğundan olumlu geribildirimler almıştır. Tarım fuarları veya kırsal kadın dernek toplantıları gibi etkinlikler, çiftçilere ve ailelerine doğrudan ulaşmak ve yüz yüze teşvik yoluyla eğitime katılmaya motive etmek için iyi bir fırsat sağlayabilir. Aile katılımının sağlanmasının daha fazla işçiye ulaşma ve onları motive etme konusunda yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Tarım sektöründe mevsimlik ve göçmen işçiler Tarım sektöründe iş yükünün mevsimsel olarak en üst seviyelere ulaşması daha fazla işçiye gereksinim doğurmakta ve bu talep çoğunlukla göçmen işçiler veya mevsimlik (geçici) işçiler çalıştırarak yönetilmektedir. ILO'ya göre, mevsimlik işçi olarak çalıştırılanlar ve göçmen işçiler tam zamanlı tarım işçilerinin iki katı daha fazla kaza geçirmektedirler. Genellikle profesyonel eğitimleri yoktur ve iş yerindeki risklerin farkında değildirler. Eğitim eksikliği, dil engelleri, işyerini ve ekipmanı tanımamak hepsi de kaza riskini artıran faktörlerdir53. Mevsimlik ve göçmen işçiler için durum son derece zordur. Bu nedenle, tarım işletmelerinde işverenlere mevsimlik ve göçmen işçiler de dâhil olmak üzere, tüm çalışanlarına karşı sorumluluklarını anlatmak, işçilere de hak ve ödevlerine ilişkin bilgiler vermek önemlidir. Farklı dillerde hazırlanan ve resimlerle örneklendirilen eğitim ve bilgi materyalleri çok faydalıdır. 12.1 Farklı kontrol listelerinden ve yayınlardan alınarak özetlenen tarım

sektöründeki bakım faaliyetlerine yönelik kontrol listesi54, 55, 56,57,58 Burada sunulan kontrol listesi, iş güvenliği bilincini artırmak ve güvenli bakım uygulamalarını teşvik etmek için hazırlanmıştır. Bakım çalışmalarına katılan kişilerin daha güvenli çalışabilmeleri için yapılabilecek şeylerin bir hatırlatıcısı olarak hizmet etmelidir.

43

Mevzuata ilişkin gereklilikler AB Üye Devletleri arasında değişiklik gösterebilir ve bazı ülkeler elektrik işleri ile ilgili yasa veya yönetmelik gibi belirli düzenlemelere sahip olabilir. Ulusal mevzuatınızı kontrol etmeniz önemlidir. BİLGİ VE EĞİTİM � Aile üyeleriniz, çalışanlarınız, yüklenicileriniz ve servis sağlayıcılarınız, iş güvenliği beyannamenizin veya risk değerlendirmenizin içeriğini okumuş ve anlamış mı? � Bakım çalışmalarına katılan işçiler, iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak için gerekli tüm bilgi ve becerilere sahip mi? � Bütün çalışanlar işi yerine getirmek üzere doğru eğitim almışlar mı? � Makinelerin bakımı, ayarlanması, temizlenmesi ve tıkanıklıkların giderilmesi için sağlanan yeterli alet ve talimatlar mevcut mu? � Güvenli çalışma uygulamaları tasarlanmış ve kullanılıyor mu? ÇİFTLİKLERDE DÜŞMELER � Çalışma alanları dağınık mı? � Merdivenler, zeminler ve çalışma yüzeyleri iyi tamir ediliyor ve mümkün olduğunca çamur, gübre veya kardan arındırılıyor mu? � Merdivenlerin korkulukları var mı? � Atölyeleriniz ve diğer çalışma alanlarınız temiz midir ve kayma ve ayak takılma tehlikesinden arındırılmış mı? � Menholleri örtüyor ve gereksiz çıkıntıları ve takılma veya düşmeye neden olabilecek pürüzlü yüzeyleri ortadan kaldırıyor musunuz? � Merdivenler iyi durumda mı? � Kaymayı önleyici tabanlıklı ve topuklu ayakkabı veya botlar giyiyor musunuz? �İş yerindeki aydınlatma, görevleri etkin ve doğru bir şekilde yerine getirmek için yeterli mi? ÇATI İŞLERİ �Onarımı aşağıdan güvenli bir şekilde yaparak çatıya çıkmaktan kaçınabiliyor musunuz? � Herkesin yüksekte çalışırken uyulması gereken önlemlerin farkında olduğundan emin misiniz? � Yüksekte çalışmak için güvenli bir sistem var mı? (Bina, makine, teçhizat, depo, vb.)? � Yüksekteki tüm işler için yetkin inşaat yüklenicilerini kullanmayı düşünüyor musunuz? � Hava rüzgârlı veya fırtınalıyken veya hasta olduğunuz zaman, ya da yorgunken veya ağır ilaçlar kullanırken yüksek bir yerde çalışıyor musunuz? � Tüm merdivenler güvenilir ve ağır işlere müsait midir ve kullanılmadığında güvenli bir şekilde saklanır mı? � Yüksekte çalışmak üzere merdivenin sağlamlığını temin etmek için önlemler alındı mı? � Eğimli çatılarda çatı merdivenleri kullanıyor musunuz? � Yükseğe erişim için merdivenden daha güvenli alternatifleriniz var mı? � Asbest ve diğer fiber çimento levha veya cam gibi kırılgan materyallerde yürümenin tehlikesinin ve camın üzerinin boyanmış olma ihtimalinin farkında mısınız? � Diğer kırılgan çatılarda, uygun yürüme tahtalarını kullanıyor musunuz, çatıya tek başınıza çıkıyorsanız en az iki tahta kullanmanız gerektiğini ve kırılgan ışıklıkları kapatmayı her zaman hatırlıyor musunuz? � Düz bir çatıda, kenarların bir korkuluk ve / veya parmaklık ile korunduğundan ve çatının sizi taşıyacak kadar güçlü olduğundan emin misiniz?

44

� Bir kimsenin çatının kenarından aşağı düşebileceği yerlere geçici korkuluklar ve düşmeyi engelleyici tahta levhalar yerleştirebilir misiniz? Veya emniyet kemerleri için ankraj sistemleri sabit bağlantı noktaları oluşturabilir ve emniyet kemerlerinin daima takıldığından emin olabilirsiniz? YAPI İSKELELERİ VE PLATFORMLAR � İskele, uygun eğitim ve tecrübeye sahip insanlar tarafından inşa edilmiş mi? � Açık alanda bulunan bir free-standing kulenin yüksekliği kule zemininin yüksekliğinin 3 katı mı? � Yüksek çalışma platformu kilitlenebilir erişim noktalarına sahip midir, yeterince sağlam mıdır ve dört tarafında kenarlıklar veya korkuluklar ve düşmeyi engelleyici tahta levhalar bulunmakta mı? � Yüksek çalışma platformu kaldırma makinesine güvenli biçimde sabitlenmiş midir, yanlara veya öne doğru devrilmesi veya kayması önlenmiş mi? � Yüksek çalışma platformu, çökmeyi önlemek için tasarlanmış arızaya karşı korumalı bir kaldırma cihazı ile donatılmış mı? � Yüksek çalışma platformunda, platformdan kaldırma ve indirme yapılmasını sağlayan bir kumanda sistemi bulunmakta mıdır? Mevcut olmadığı yerlerde, platformdaki kişi ile her zaman tetikte olan ve deneyimli bir operatör arasında kullanılan güvenilir bir iletişim sistemi mevcut mu? � Kovalı, paletli yükleyiciler veya diğer geçici ekipmanlar çalışma platformu olarak kullanılmakta mı? BİNA YIKIMI � Binaların onarım durumu söz konusu değil ise, yıkım yapılmadan önce geçici desteklerle güvence altına alınmakta mı? �Asbest olması veya şüphesi durumunda uzman desteği alınmakta mı? TAŞINABİLİR ALETLER (Birleşik Krallık HSE Elektrik yayınından alınmıştır: Bilmeniz gerekenler) � Taşınabilir aletleri düzenli olarak kontrol eder misiniz? � Şüpheli veya arızalı aletlerin kullanılmamasını sağlar mısınız? Yetkin bir kimse tarafından tamir edilene kadar kullanılmayacağından emin olur musunuz? � Islak veya tozlu koşullara uygun ve dayanıklı elektrik fiş ve bağlantı parçaları kullanıyor musunuz? � Kiralanmış veya ödünç alınmış aletler de dahil olmak üzere her türlü taşınabilir aletin kablolarını ve durumunu düzenli olarak kontrol eder misiniz? � RCD'lerde (Rezidüel akım koruma cihazları), doğru çalıştıklarından emin olmak için, bir kimseye 'test' düğmesini düzenli olarak çalıştırması için sorumluluk yüklüyor musunuz? � Temizlemeye başlamadan veya ayarlama yapmadan önce cihazları fişten çekiyor musunuz? � Uzatma kablolarını minimum sayıda tutmak için yeterli miktarda priz bulunmakta mı? � Kaynak setlerinde sadece yalıtılmış kablolar ve hasar görmemiş elektrotlar mı kullanıyorsunuz?

45

ATÖLYEDE � Atölyeniz her şeyin belirlenmiş bir yeri olacak şekilde düzenlenmiş mi? � Takılmaları ve düşmeleri azaltmak için yürüme yolları ve çalışma platformları üzerindeki molozlar, gres ve diğer yağlar temizlenmiş mi? � Kaygan yüzeyler yağ veya gres yağından en hızlı biçimde arındırılmış mı? � Makinenin etrafında en az iki metrelik bir alan mevcut mu? � Kaynak gaz tüpleri dik konumda sağlam bir biçimde durmakta ve kullanımı sırasında bir el arabası ile kolayca taşınabilir durumda mı? � Atölye inşaatında sadece ateşe dayanıklı/yanmaz malzemeler mi kullanılmaktadır? � Alet takımı panelini ve rafları desteklemek ve tezgâhları sabitlemek için sağlam duvarlar mevcut mu? � Bazı takım tezgahları için ekstra aydınlatmaya sahip misiniz? � Atölyenizde en az 10 santigrat dereceyi muhafaza ediyor musunuz? � Atölyenize erişim içinde çalışan kişilerle kısıtlı mı? � Akü şarjı, kaynak alevleri veya avuç taşlama gibi tutuşmaya sebep olabilecek kaynaklardan uzakta ve havalandırması iyi olan bir alanda mı yapılmaktadır? � Yağ temizliği için kullanılan klorlu çözücüler gibi tehlikeli maddelerin kullanımından kaçınıyor musunuz? � İyi havalandırılan yerlere yağ giderme banyoları yerleştiriyor musunuz? � Atölyenizde, elektrik çarpmasını önlemeye yardımcı olan Kaçak Akım Koruma Rölesi mevcut mu? � Başkalarının ultraviyole ışınlardan etkilenip kaynak yanığı olmaması bakımından, ark kaynağının yapıldığı yer korunaklı bir alan mı? � Kompresör gibi ekipman ve makinelerden gelen gürültü düzeyleri ayrı kapalı bir alanda mı kontrol altına alınmakta ya da dışarıya mı yerleştirilmektedir? � KKD sağlanmış mıdır? (Keskileme, öğütme ve kaynak işleri için göz koruması, ekstraksiyonun yapılamadığı yerde toz oluşturan işler için solunum koruması, ayaklar üzerine ağır nesnelerin düşmesi riski bulunan yerlerde ayak koruması) � Eksiksiz bir ilk yardım seti mevcut mu? � Acil durumlarda yardım çağrısı yapmak için yanınızda bir iletişim sistemi taşıyor musunuz? MAKİNE ONARIMI � Makinelerin yanındayken, üzerinize tam oturan cepleri fermuarlı iş tulumu ve çelik burunlu iş güvenliği ayakkabısı giyiyor musunuz? � Makineleri çalıştırırken uzun saçların arkaya doğru bağlandığından, herhangi bir takı ve yüzük takılmadığından emin misiniz? � El aletlerini sadece amaçları doğrultusunda mı kullanıyorsunuz? � Hidrolik yardımıyla kaldırılan makinelerin ve parçaların kriko veya sabitleyici mekanik aletlerin kullanımıyla insanlar altında çalışırken aşağı inmesi engellenmekte midir? � Ekipmanın kapalı olduğundan, tüm dönen parçaların durduğundan ve tarım ekipmanları üzerinde çalışırken emniyet kilitlerinin yerleştirildiğinden emin misiniz? � Bakım çalışmalarına veya bir tıkanıklığı gidermeye başlamadan önce çalışan bir makineyi ve traktörü her daim durdurur musunuz? � Depolanan enerji, örneğin, sıkıştırılmış materyalden, yaylardan veya hidrolikten, işe başlamadan önce güvenli bir şekilde serbest bırakılıyor mu? � Üzerinize düşme riski olabilecek herhangi bir makine parçasının altında çalışmaya başlamadan önce makinenin doğru bir biçimde konumlandırılarak desteklendiğinden emin oluyor musunuz?

46

� Makinelere herhangi bir bakım, temizlik veya ayarlama yapmadan önce izole ediyor musunuz, sadece makineyi kapatmanızın yeterli olmayacağını düşünüyor musunuz? � Sabit koruyucuları iyi koşullarda muhafaza ediyor ve bakım sonrasında tekrar yerleştiriyor musunuz? � Traktörler, biçerdöverler ve makineler muhtemel kayıp veya iş kazası kaynaklı yaralanmaları en aza indirmek için he daim saman veya kuru ot gibi yanabilir malzemelerden uzakta iyi koşullarda muhafaza edilmekte mi? � Lastiklerin doğru biçimde şişirildiğinden emin olmak için her zaman en iyi kalitede basınçölçer kullanıyor musunuz? � Bölünmüş janta giydirilmiş bir lastiği şişirirken her zaman bir emniyet kafesi veya hava hortumu uzatması kullanıyor musunuz? � Tesiste kullanılan aletlerle iş güvenliği malzemelerini düzenli olarak inceletip kontrol ettiriyor musunuz? ARAÇ ONARIMI � Frenlerin çalıştığından ve tekerlerin tıkanmadığından emin oluyor musunuz? � Gövdeleri her zaman kontrol ediyor musunuz? Destek için sadece hidrolik sistemlere mi güveniyor musunuz veya güvenmiyor musunuz? � Frenlere basılıyken ve vites boştayken motoru çalıştırıyor musunuz? � Araçların altında sadece kriko kullanarak mı çalışıyorsunuz yoksa her daim sehpa kullanıyor musunuz? � Yakıtı güvenli bir yerde tanklardan ve hatlardan tahliye etmek için drenajlardan, çukurlardan, zeminde açılmış boşluklardan ve her türlü ateşleyici kaynaktan uzak tutarak adaptör/yakıt aktarma pompası kullanıyor musunuz? � Çalışmaya başlamadan önce akü bağlantısını keserek kısa devre kaynaklı yanmaların önüne geçiyor musunuz? � Uygun kişisel koruyucu donanım kullanarak frenlerden, baskı balatadan veya diğer malzemelerden gelebilecek asbest tozuna maruz kalmayacağınızı garanti altına alıyor musunuz? � Frenleri her zaman bir vakum veya diğer toz barındırmayan yöntemleri kullanarak mı boşaltıyorsunuz? � İkame olarak asbest fren balatası kullanıyor musunuz? PTO (güç aktarma kutusu) güvenliği � Çalışanların hepsi uygun kıyafetler giymiş midir? Uzun saçlar arkaya bağlı veya şapka içerisine tutturulmuş mu? � PTO çalışmazken şaft mili muhafazası mevcut mudur ve kullanılmakta mı? � PTO mili zarar görmüş mü? � Şaft mili doğru çalışmakta mı? � Traktör tamiri yapılırken PTO stop edilmekte mi? � Ara şaftı mahfazaları Avrupa CEN 1152 Standardı gerekliliklerine uygun mu? İŞYERLERİNDE YANGIN GÜVENLİĞİ � Çiftliğinizdeki bütün çalışanlar yanıcı ve patlayıcı maddelere ilişkin bilgilendirilmekte mi? � Bütün tehlikeli kimyasal maddeler için Malzeme Güvenlik Veri Formları mevcut mu? � Yangın tehlikesi olan bölgeler uygun bir biçimde işaretlenmekte mi?

47

� Bütün yanıcı malzemeler güvenli bir biçimde ve tutuşmaya neden olabilecek kaynaklardan uzakta saklanmakta mıdır? (Yangın suyu yedeği, uygun havalandırma) Aynı zamanda, imkân olan yerlerde binalardan ve çevrelerinden uzakta muhafaza edilmekte mi? � Basınçlı gaz silindirleri güvenli bir biçimde yanıcı maddelerden uzakta ve tercihen açık alanlarda mı saklanmaktadır? � Çiftliklerde yanıcı malzemeler minimum miktarda mı muhafaza edilmektedir? � Yanıcı sıvı konteynırları buhar kaçağını önlemek için kapalı tutulmakta mı? Mümkünse otomatik kapaklı ve toz lastikleri bulunan özel donanımlı konteynırlar mı kullanılmaktadır? � Yapılan her iş sonrasında yanmaya devam eden maddeleri ya da ateşi kontrol ediyor musunuz? � Küçük yangın sıçramalarına anında müdahale etmek için doğru tip yangın söndürücüler yeterli miktarda ve doğru biçimde muhafaza edilmekte mi? � Kaçış rotası işaretli midir? Rota üzerinde hiçbir engel olmadığından emin olunmakta mı? � Normal arka plan sesinin üzerine her yerden duyulabilecek seviyede mi? � Yangın söndürme ve yangın alarmı tatbikatları yapılmakta mı? � Yangın söndürme eğitimi verilmekte mi? � Bütün çalışanlar alarmı nasıl çalıştıracaklarını ve gerekli durumlarda yangın söndürücüleri nasıl kullanacaklarını biliyorlar mı? ELEKTRİK � Elektrik kablolarında herhangi bir hasar var mı? � Bütün prizlerin doğru biçimde topraklanmış olduğundan emin olmak için düzenli olarak kontrollerini yapıyor musunuz? � Uzatma veya soket kullanmadan ekipmanı bağlayabiliyor musunuz? � Çiftliklerde bulunması muhtemel ıslak veya tozlu alanlar için yeterince sağlam ve uygun olduklarını kontrol ederek, bilinen bir tedarikçiden fiş, priz ve bağlantı parçaları satın alıyor musunuz? � Uygun olmayan ev tipi fiş ve diğer aksesuarları hiç kullandınız mı? � Geçici bir elektrik bağlantısına sahip ister bantlanmış ister bantsız olsun, uzatma kabloları üzerinde herhangi bir ekipman kullanıyor musunuz? � Aydınlatma devrelerine kızılötesi lambalar da dahil olmak üzere taşınabilir ekipmanı hiç bağladınız mı? �Tedbirler kendiliğinden alınmakta mıdır? Onarımlar amatör biçimde mi yapılmaktadır? � Arızalı ekipman ve tesisatlar hiç kullanılmış mı? � Çit tel topraklaması elektrotunun çiftlik tesisatının topraklamasına çok yakın olduğu elektrikli çit teller üzerine hiç yüksek voltaj uyguladınız mı? � Sarı renkli bir prize mavi renkli bir soket takılamaz örneğinde olduğu gibi priz ve soketlerin voltaj uyumsuzluğunu önlemek için tak soket kodu bulunmakta mı? � Priz ve soketler kullanılan ekipmanın voltajına uygun mu? � Priz ve soketler yeterli kapasiteye sahip mi? � Normalde cereyan bulunmayan muhafazasız bütün metal parçalar topraklı mı? � Topraklama için yeterli boyutta koruyucu iletkenler mevcut mudur ve düzgün şekilde kurulmuş, muhafaza edilmekte ve bakımı yapılmakta mı? � Koruyucu iletkenlerin bozulması veya bağlantısının kopması durumunda derhal yenilenmekte mi? � Topraklama elektrotları taban bakırdan veya sıcak daldırma galvaniz çubuktan veya boru donanımından mı oluşmaktadır? En az 12 mm çapında ve 1,2 metreden daha kısa olmamak suretiyle toprağa dikey olarak yerleştirilmekte mi?

48

� Topraklama devreleriniz yetkin bir elektrikçi tarafından test edilmekte mi? � Havai enerji hatlarının altında veya yakınında yüksek makina veya ekipman kullanıyor musunuz? � Siz / aileniz / çalışanlarınız mağdurun elektrikle temasını nasıl keseceğinizi ve elektrik çarpan mağdurları nasıl tedavi edeceğinizi biliyor musunuz? SİGORTALAR VE MİNYATÜR DEVRE KESİCİLER (MCBS) � Devreleri aşırı yükten ve arızalardan korumak için MDK veya sigorta kullanıyor musunuz? � Doğru tip ve güçte kullanıyor musunuz? � Sigorta veya MCB sorunlarının nedenlerini araştırmaktansa bir MCB yerine daha büyüğünü hiç kullandınız mı? � Elektrik tesisatını genel olarak korumak için bir ana sigorta veya devre kesici kullanıyor musunuz? � Kolaylıkla tespit etmek için açık biçimde etiketleme yapıyor musunuz? � Enerji kesintisi sonunda otomatik olarak çalışmaya başlayan elektrikli motorun çalıştırdığı makinelerin tehlikesinin önüne geçmek için voltaj koruma kullanıyor musunuz? KAPALI ALANLAR � Kapalı alanların havalandırması etkili biçimde yapılmakta mı? � Kapalı alanların kapılarının bakımları eksiksiz yapılmakta mı? � Merdivenler iyi durumda mıdır ve doğru biçimde konumlandırılmış mı? � İçeri girmeden önce enerji kaynağı kapatılmış ve başkalarının içeri girmemesi sağlanmış mı? � Bütün muhafazalar ve koruyucu malzemeler yerli yerinde mi? İçeri girmeden önce hava test edilmiş midir? İş esnasında izlenmekte mi? � İzleme ekipmanları hazır mı? � Kişisel koruyucu donanımlar (örneğin; maskeler, paraşüt tipi emniyet kemerleri ve iş güvenliği hatları), aydınlatma (patlayıcı ortamlar için onaylanmış) ve iletişim tertibatı sağlanmakta ve kullanılmakta mı? � Gübre tankları ve tahıl veya yemek depoları, koruyucu ray ve kafesli merdiven gibi güvenli bir ulaşım aracı olan güvenli bir çalışma platformuna sahip mi? ÇİFTLİK ENFEKSİYONLARI � Çiftliğinizde tehlikeli biyolojik ajanların herhangi bir kaynağı var mı? (Bitkiler, hayvanlar ve hayvansal kökenli maddeler, organik toz, atık vb.) � Tehlikeli biyolojik ajanlarla temas riski kontrol altına mı alınmış ya da azaltılmış mı? � Tehlikeli biyolojik ajanlarla güvenli bir çalışma sistemi mevcut mu? � Kişisel hijyene önem veriyor musunuz? � Bütün kesik ve yaralarla ilgileniyor musunuz? GÜNEŞ VE ISI MARUZİYETİ � Boyun, yüz ve kulakları korumak ve başınızı ve yüzünüzü serin tutmak için geniş kenarlı şapka takıyor musunuz? � Her zaman açık renkli ve uzun kollu t-şort giyiyor musunuz? � En az 15 spf koruyucu değerde güneş kremi sürüyor musunuz? � Yanınızda su taşıyor ve sık sık (her 15 dakikada) içiyor musunuz? � Günün en sıcak saatlerinde gölgede veya serin bir ortamda belli aralıklarda dinleniyor musunuz?

49

� 0-20 günlük bir süreçte yavaş yavaş işi ısıya göre ayarlıyor musunuz? � Bir kimsede güneş çarpması veya ısı bitkinliği görülürse ne yapılması gerektiğini biliyor musunuz?

Referanslar 1Eurostat ‘Farm structure, statistics explained’, Mart 2010, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Farm_structure adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

2 European Commission ‘A picture of EU agriculture: Europe's agriculture and the Common Agricultural Policy (CAP) – sıkça sorulan sorular’, 2009, http://ec.europa.eu/agriculture/faq/index_en.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

3Eurofound, Factsheet: Agriculture and Fishing, Luxembourg, Office for Official Publications of the European Communities, 2008. 4United Kingdom Health and Safety Executive ‘About health and safety in agriculture’, 2010, http://www.hse.gov.uk/agriculture/hsagriculture.htm adresinde mevcuttur.

5EU-OSHA ‘FAQ section – Agriculture’, tarihsiz, http://osha.europa.eu/en/faq/agricultural-occupational-diseases-and-accidents/what-are-the-most-common-accidents-in-agriculture adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

6EU-OSHA, ‘Sectors – Agriculture’, http://osha.europa.eu/en/sector/agriculture adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

7Eurofound, Factsheet: Agriculture and Fishing, Luxembourg, Office for Official Publications of the European Communities, 2008 8UK Health and Safety Executive, ‘About health and safety in agriculture’, http://www.hse.gov.uk/agriculture/hsagriculture.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 9EU_OSHA ‘Thematic report – Agriculture’, henüz çevrimiçi mevcut değildir. (TCRO2007)

10 11 Health and Safety Executive Northern Ireland, ‘The guide to health and safety in agriculture’, 2001, http://www.healthandsafetyworksni.gov.uk/the_guide_to_health_and_safety_in_agriculture-2.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

12Eurofound ‘Employment and working conditions of migrant workers’, 2007, p74,http://www.agri-migration.eu/docs/employment%20and%20work%20cond%20eurofund.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

13EU-OSHA ‘FAQ section – Agriculture’, tarihsiz,http://osha.europa.eu/en/faq/agricultural-occupational-diseases-and-accidents/what-are-the-most-common-accidents-in-agriculture adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

14UK Health and Safety Executive ‘Fatal injuries in farming, forestry and agriculture’, http://www.hse.gov.uk/agriculture/resources/fatal.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

15EU-OSHA ‘FAQ section – Agriculture’, tarihsiz, http://osha.europa.eu/en/faq/agricultural-occupational-diseases-and-accidents/what-are-the-most-common-accidents-in-agriculture adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

16 UK Health and Safety Executive ‘Agriculture – Falls from height’, tarihsiz, http://www.hse.gov.uk/agriculture/articles/falls-from-height.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

50

17Council recommendation of 18 February 2003 concerning the improvement of the protection of the health and safety at work of self-employed workers http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003H0134:EN:HTML

18Landarbeitsrecht 1984,BGBl. Nr. 287/1984, in der Fassung von BGBl. I Nr. 29/2010,4 Kasım 2010 tarihinde http://www.bmask.gv.at/cms/site/attachments/5/8/1/CH0650/CMS1272017449498/landarbeitsgesetz_1984.pdf adresinden alınmıştır.

19International Labour Organization, ‘Safety and Health in Agriculture Convention, 2001’, http://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convde.pl?C184 adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 20 International Organization for Standardization (ISO), ’65: Agriculture’, http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_ics/catalogue_ics_browse.htm?ICS1=65 adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

21Eurostat, Eurostat Pocket Book 2009 Edition, ‘Agricultural statistics - Main results — 2007–08’, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-ED-09-001/EN/KS-ED-09-001-EN.PDF adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

22 Eurostat, Population and Social Conditions: Data in focus 27/2008, ‘European Union Labour Force Survey-Annual results 2007’, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-QA-08-027/EN/KS-QA-08-027-EN.PDF adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

23Eurostat, Eurostat Pocket Book 2009 Edition, ‘Agricultural statistics - Main results — 2007–08’, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-ED-09-001/EN/KS-ED-09-001-EN.PDF adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

24Eurostat, Eurostat Pocket Book 2009 Edition, ‘Agricultural statistics - Main results — 2007–08’, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-ED-09-001/EN/KS-ED-09-001-EN.PDF adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

25 EU-OSHA, ‘Maintenance and occupational safety and health – A statistical picture, 2010’, http://occupational safety and healtha.europa.eu/en/publications/factsheets/en_90.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

26UK Health and Safety Executive, ‘Why fall for it? – Preventing falls in agriculture’, http://www.hse.gov.uk/pubns/indg369.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

27Falls from height http://www.hse.gov.uk/agriculture/articles/falls-from-height.htm

28UK Health and Safety Executive, ‘About health and safety in agriculture’, http://www.hse.gov.uk/agriculture/hsagriculture.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

29Fatal injuries to employees and self-employed workers in agriculture 1997/98 to 2006/07 http://www.hse.gov.uk/agriculture/pdf/fatal0708.pdf 30 Land- und ForstwirtschaftlicheBerufsgenossenschaftNiederbayern/Oberpfalz und Schwaben, BerichtfürmehrArbeitssicherheit und besserenGesundheitsschutz in der Land- und Forstwirtschaft 2008, 38 pp., http://www.lsv.de/nos/5publikationen/ujb/jb_2008.pdf adresinde mevcuttur (erişim tarihi 4 Kasım 2010) Editörün notu; Bir Alman konuşmacı tarafından OSHA stil kılavuzuna uygun biçimde şekillendirilmesi gerekmektedir. 31 Landwirtschaftliche Berufsgenossenschaft Niedersachsen Bremen, Jahresbericht 2008, 38 pp. http://www.lsv.de/nb/02aktuelles/01informationen/00allgemein/Jahresbericht_2008.pdf erişim tarihi 4 Kasım 2010 Editörün notu; Bir Alman konuşmacı tarafından OSHA stil kılavuzuna uygun biçimde şekillendirilmesi gerekmektedir.

51

32 Landwirtschaftliche Berufsgenossenschaft in Mittel- und Ostdeutschland, Präventionsbericht 2009, 37 pp. http://www.lsv.de/mod/010_praevention/praev_bericht_2009.pdf, erişim tarihi 4 Kasım 2010 Editörün notu; Bir Alman konuşmacı tarafından OSHA stil kılavuzuna uygun biçimde şekillendirilmesi gerekmektedir. 33EU-OSHA, ‘Maintenance and occupational safety and health – A statistical picture, 2010’, http://osha.europa.eu/de/publications/factsheets/de_90.pdf/view adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

34Federal Institute for Occupational Safety and Medicine (BauA, Almanya), ‘ArbeitenbeiInstandhaltungsicherermachen‘, Mayıs 2010, http://www.baua.de/de/Presse/Pressemitteilungen/2010/05/pm032-10.html?nn=664262 adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

35UK Health and Safety Executive, Maintenance related incidents in topside systems, Sudbury, HSE Books, 1996

36Health and Safety Agency, Ireland ‘Draft Code of Practice for Preventing Injury and Occupational Ill Health in Agriculture’, 2006, http://www.hsa.ie/eng/Publications_and_Forms/Publications/Agriculture_and_Forestry/Code_of_Practice_Agri_.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 37National congress for the prevention of occupational hazards in the agricultural sector, ‘Evaluación de riesgoenAlmazaras’, Kasım 2002, İspanya, thttp://congreso.agroprevencion.com/icongreso/comunicaciones/nuriatorres.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 38Agsafe, ‘Safely working around Agricultural Machinery’, http://www.agsafe.org/index.php?option=com_content&view=article&id=57 adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 39EU-OSHA, ‘Safe maintenance – portable tools in construction’, henüz yayımlanmamıştır. 40Landwirtschaftliche Sozialversicherung Franken und Oberbayern, Bauen und Instandhalten, Haziran 2010’da fromhttp://www.lsv.de/fob/04praevention/praev01/praev011/praev0114/index.html#txt1 adresinden alınmıştır.

41UK Health and Safety Executive, ‘Why fall for it? – Preventing falls in agriculture’, http://www.hse.gov.uk/pubns/indg369.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 42EU-OSHA, ‘Agriculture: Fragile roof’, 2010, http://occupational safety and healtha.europa.eu/en/campaigns/hw2010/get-it-right/wrong-right/fragile-roof adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

43UK Health and Safety Executive, ‘Electrical safety and you’, http://www.hse.gov.uk/pubns/indg231.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 44Darby Joint Board of Supervisors, ‘Drainage and ditch maintenance’, 2009, http://www.darbywatershed.com/Ditch_maintanence.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

45Kittredge, D.B., Parker, M., Forestry Best Management Practices Manual, Department of Environmental Protection, Massachusetts, 1999

46UK Health and Safety Executive, ‘About health and safety in agriculture’, http://www.hse.gov.uk/agriculture/hsagriculture.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

47SPF Emploi, Travail et Concertation sociale, Bonnes pratiques de sécurité dans le secteur agricole, 2009

52

48UK Health and Safety Executive, ‘No second chances: A farm machinery safety step-by-step guide’, http://www.hse.gov.uk/pubns/indg241.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

49 Landwirtschaftliche Sozialversicherung LSV, LSV Gewinnspiel - Sicherer Betrieb 2010,1 Kasım 2010 tarihinde http://www.lsv.de/fob/01aktuell/aktuell02/index.html adresinden alınmıştır (web sitesinin son güncellemesi belirtilmemiştir) 50LandwirtschaftlicheSozialversicherung LSV, Bonus für gesundheitsbewusstes Verhalten, 1 Kasım 2010 tarihinde http://www.lsv.de/fob/01aktuell/aktuell04/index.html adresinden alınmıştır (web sitesinin son güncellemesi belirtilmemiştir) 51University of Kentucky Southeast Center for Agricultural Health and Injury Prevention, ‘Social marketing of agricultural safety and health to ageing and limited resource farmers: what are the implications?’, 2005, http://www.agsafetyandhealthnet.org/AgeingFarmers_SocialMarketing.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

52EU-OSHA, ‘Summary discussion and conclusions of occupational safety and health programmes and campaigns in the road transport sector’, 2008, henüz yayımlanmamıştır.

53Poschen.P., ‘Forestry, a safe and healthy profession?’,Unasylva, No. 172, Vol. 44,1993/1, http://www.fao.org/docrep/u8520e/u8520e03.htm adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

54Health and Safety Agency, Ireland, ‘Draft Code of Practice for Preventing Injury and Occupational Ill Health in Agriculture’, 2006, http://www.hsa.ie/eng/Publications_and_Forms/Publications/Agriculture_and_Forestry/Code_of_Practice_Agri_.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 55New Zealand Department of Labour, Farm Health and Safety package, ‘Section 3. Managing Farm Hazards: Check Sheets’, 1995, http://www.occupational safety and health.dol.govt.nz/order/catalogue/archive/farmhse3.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 56The National Education Center for Agricultural Safety (NECAS), Silo Gas Hazard and Falls on the Farmstead, http://www.necasag.org/safety_brochures.php adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz. 57Occupational safety & health service.Department of labour, New Zeeland. ‘Guidelines for the provision of safety, health and accommodation in agriculture’ — Kasım 1996 http://www.osh.dol.govt.nz/order/catalogue/pdf/agricu-g.pdf

58UK Health and Safety Executive, ‘Electricity: what you need to know’, http://www.hse.gov.uk/agriculture/topics/electricity.htm#_Portable_equipment adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.

UK Health and Safety Executive, ‘Farmwise: Your essential guide to health and safety in agriculture’, http://www.hse.gov.uk/pubns/indg427.pdf adresinden çevrimiçi ulaşabilirsiniz.