Sino-tibetska porodica jezika

Sino-tibetska porodica jezika je druga u svetu po broju govornika, odmah iza indoevropske. Ima oko milijardu i petsto miliona govornika, što je oko jedna četvrtina svetske populacije. Geografski se prostire od severne Indije, Burme, Bangladeša i severnog Tajlanda na jugozapadu do Tibeta na severu preko većeg dela Kine do granice sa Korejom na severoistoku i do Tajvana i ostrva Hajnana na jugoistoku. Sino-tibetska porodica jezika obuhvata sinitičke jezike, koji su iz političkih razloga poznatiji kao kineski dijalekti, i oko četiristo tibetsko-burmanskih jezika. Ova porodica je geografski prilično rasprostranjena zbog velikih migracija koje su se dešavale u istoriji ovog područja. Nema sigurnih podataka o preteči ovih jezika, ali se smatra da je proto-sino-tibetski jezik postojao oko 6000 godina pre migracija koje su se širile ka jugoistoku, formirajući sinitičke jezike, i ka zapadu i jugozapadu, formirajući tibetsko-burmanske jezike.

Prva velika grana ove porodice je sinitička. Najveći jezik je mandarinski kineski (oko milijardu govornika), zatim slede vu kineski, kantonski kineski, min kineski, đin kineski, sjang kineski, hakka kineski i gan kineski. Neki lingvisti smatraju da je hakka dijalekat u okviru gan kineskog. Što se tiče tibetsko-burmanske grane, postoji više različitih klasifikacija koje se i dan-danas polemišu i još uvek nije utvrđena tačna klasifikacija koja bi bila opšteprihvaćena među lingvistima. Neki jezici u okviru tibetsko-burmanskih jezika pre su povezani geografskom nego genetskom srodnošću. Prema nekim lingvistima, glavne podgrane tibetsko-burmanskih jezika su: kjangik, lolo-burmanska, bodijska, kuki-čin, bodo-koč, konjak, tani, karenijska. Jezici sa najvećim brojem govornika u tibetsko-burmanskoj grani su burmanski (22 miliona), lolo (5,5 miliona) i tibetski (4 miliona).

Sino-tibetski jezici su izolativni (korenski ili analitički) što znači da su reči nepromenljive, tj. da nema nastavaka za različite oblike iste reči. Kod njih se gramatički odnos između reči određuje redom reči u rečenici (Ja kupiti pomorandža jesti). Za ovu porodicu jezika karakteristične su i grupe reči koje stoje uz određene vrste imenica. One omogućavaju njihovu klasifikaciju, stoje ispred njih i definišu ih (KHON − ljudi, TUA − životinje).

Jezici iz ove porodice su monosilabički, što znači da su reči sastavljene od pojedinačnih slogova. Zbog ograničenog broja slogova (oko 1600 u mandarinskom), javlja se još jedna karakteristika − ton. Njegova funkcija je distinktivna i značenje reči zavisi od toga koliko je ton visok, silazni ili uzlazni. Sam mandarinski ima četiri različita tona, tai ima pet, dok neki jezici mogu imati čak i 15 različitih tonova. Tonovi, osim toga što pomažu u razjašnjavanju nejasnoća prilikom pojave homofona, takođe obogaćuju rečnik ovih jezika. Većina jezika pisana je kineskim karakterima − svaki slog predstavljen je posebnim karakterom. Ovi jezici kombinuju ideografsko, logografsko i silabičko pismo. Postoji preko 50 hiljada karaktera, od kojih je potrebno oko 6 hiljada za svakodnevnu komunikaciju i čitanje nešto lakšeg štiva.

Tibetsko-burmanski jezici su, pored sinitičkih, druga grana sino-tibetske porodice. Njihovi tonovi takođe poseduju distinktivnu funkciju, ali monosilabička i izolativna obeležja ovih jezika su donekle slabija nego u sinitičkoj grani. Zapravo, može se reći da su ovi jezici donekle aglutinativni, dakle, odlikuju se određenim stepenom fleksije.