O.S.E.U Jane Sandanski- Bitola

Seminarska rabota po menaxment

TEMA:

Rizici i stilovi na menaxment

Izrabotil:

Ivan Litovski Mentor:

Jani

Nalbanti

В О В Е Д

Ризикот може да го дефинираме како веројатност за

настанување на штета, загуба. Или како мерка за веројатноста на

штетните ефекти. Или неочекуван настан што може доведе до

несакани последици. Едноставно ПОТЕНЦИЈАЛНА ОПАСНОСТ.

Како и да го дефинираме, ја разбираме неговата смисла зошто сите

сме свесни за ризикот од секојдневните активности “да бидеме

прегезени обидувајќи се да ја преминеме улицата ”…Но, не им

обрнуваме внимание на овие ризици зашто искуството (во случајов

нашите родители) не научиле добро да погледнеме на двете страни на

улицата пред да преминеме. Значи ние свесно ги апстрахираме овие

ризици.

За разлика од хазардите во секојдневието, ризиците во

софтверското инженерство мора да бидат совладани (справени,

намалени, решени) без искуство, пред се затоа што можат да бидат

исто толку фатални (пр.Therac 25) и да прераснат во поголеми.

Зошто се важни? Па софтверските апликации се движечка сила на

едно модерно секојдневие (за жал не и кај нас). За да се разбере дали

нешто е ризично во нашата апликација треба да бидеме свесни за

ефектите на неговото појавување, односно непојавување, сегогаш

напоменувајќи си го следново :

"Tomorrow's problems are today's risks - Software risk management is

becoming more and more widely implemented because of its proven results

to identify and eliminate risks before they become problems" - Peter Kulik,

1996

Ризици во софтверското инженерство

Risk assessment and management

risk management – справување со ризици

risk assessment – предвидување на ризици

Справувањето со ризици вклучува предвидување на ризици и

контрола на ризици.

Во предвидувањето на ризиците најчесто се цели кон

одговарање на следниве прашања: Што може да тргне лошо? Што е

причината баш тоа да тргне лошо? Кои се последиците? Одговорите

на овие прашања им помагаат на аналитичарите на ризици да ги

идентификуваат, мерат, квантифицираат и пресметуваат ризиците и

нивните последици и влијанија. Предвидувањето на ризици се состои

од идентификација на ризикот (risk identification) и анализа на

ризикот (risk analysis).

- Идентификација на ризикот

Пред да може да се справиме со ризикот ние мора да го

идентификуваме.Тоа најчесто се реализира со листа на делови

(сегменти ) на потенцијални опасности.Нив ги бараме во :

- Слаби области, како непозната технологија, нови алатки или

нов хардвер

- Работи што се критични или екстремно важни како навремена

испорака на софтверот, критичен кориснички интерфејс и др. 

- Работи што правеле проблеми во минатото пр. Губење на

клучни работи, испуштени линии во кодот или софтвер подложен на

грешки

- Анализа на ризикот

Тоа е конверзијата на ризични податоци во одлуки,

испитувајќи ги во детали. На секој дел од горенаведената листа му се

определува ниво на ризик (приоритет), односно веројатност за

појавување, влијание при неговото појавување (предизвикана штета),

времетраење, дали треба да се раздели на помалку ризични сегменти,

се врши класификција (според природата на ризикот), се селектираат

најкритичните ризици.

Контролата на ризици е составена од:

- План - информациите за ризиците ги реализира со одлуки и

акции при појавување и акции за намалување на неговото влијание.

Кои се можните акции доколку се појави?

a) Ублажување на влијанието на ризикот со алоцирање на

ресурси и акции за да се намалат последиците при негово појавување

б) Избегнување на ризиците, прифаќајки ги последиците при

нивна појава

в) Детално испитување за да се добијат попрецизни

информации што подобро ќе ги одредат карактеристиките на ризикот

- Следење, надгледување (track) - вклучува посматрање на

статусот и преземените акции во врска со ризикот со цел да се

согледаат резултатите.

- Комуникација и документација - целта на ова е да се

претстават информациите на разбирлив начин за останатите членови.

Потоа се врши имплементација на резултатите, со цел

избегнување на идните ризици. Имплементацијата на постапката за

справување со ризици треба:

1. Да биде добро формулирана

2. Да има прифатено средства (алатки) за кои треба да се знае како

да се користат и истите да бидат искористени

3. Да биде интегрирана во постапката на управување со проекти

Со ова придонесуваме за нивно намалување а со самото тоа

паралелно и за подобрување на квалитетот како на произведениот

софтвер така и на било кој производ, бидејќи квалитетот е

неизбежност во сите сфери на нормалното живеење.

Типови на ризици

Типизирањето на ризиците се врши преку т.н. “аспекти на

ризици” кои имаат свое значење и овозможуваат полесно да се

разберат и класифицираат. Еден или повеќе од нив се однесуваат на

некој даден ризик. Тие претставуваат имиња кои ќе бидат ставени

како карактеристика на ризикот и се поврзуваат со карактерот на

истиот. Понатаму ќе стане збор за пет типа на ризици:

- Програмски ризици (Programmatic Risks)

- Ризици во распоред (Schedule Risks)

- Ризици во недостаток на средства (Cost Risks)

- Технички ризици (Technical Risks)

- Ризици на подршка (Supportability Risks)

Програмски ризици

Во овој тип на ризици спаѓаат оние ризици кои влијаат врз

управувањето на програмите и доведуваат до деградирање на

неговите перформанси. Тие можат да бидат внатрешни (лош

хардвер) и надворешни (недостаток од знаење). Тие потекнуваат како

резултат на неискуство и невештита на менаџерскиот тим. Во основа

многу е важно менаџерскиот тим да ги разбере позитивните и

негативните страни на дизјнот, како и потполно да биде разберен

процесот на системското инженерство и последиците од секој чекор

од целокумниот процес.

Ризици во распоред

Наједноставно, овие ризици претставуваат немање доволно

време за да се изврши одредена работа. Пример: Обезбедување на

ресурси во смисла на луѓе, материјални ресурси итн. На менаџерско

ниво, овој проблем е повеќе во фокусот од едноставна причина што

токму менаџерите го прават распоредот.

За надминување на овој вида на ризици треба времето да биде добро

распределено и точно дефинирано за секој сегмент од даден проект.

Ризици во недостаток на средства

Овој тип на ризици претставува немање на доволно средства за

да се обезбедат потребните ресурси, а со тоа и да не успее проектот.

Причините за ваков тип на ризици се грешни проценки, погрешни

бизнис одлуки, недостаток од разбирање на потребите итн.

Техниката на менаџметот за надминување на ваков тип на ризици

треба да биде фокусирање кон сите нови елементи во програмот и да

се осигура дека резервите се најмалку адекватни со цените на новите

елементи. Постојат компании кои неразбираат што е тоа разумно

проценување во смисол на прецизност на проценка на трошоците, па

не се согласуваат со ниедно такво доколку им биде понудено.

Технички ризици

Овие ризици, сличнокако програмските, се ризици кои влијаат

на перформансите на програмот. Овие ризици се засноваат на

следниве две гледишта:

- Гледиште на купувач – ризик е дали програмот ќе

функционира како што треба, и

- Гледиште на програмер (креатор) – ризик е дали програмот

ќе ги изврши своите спецификации, па оттука и да ги

задоволи барањата на купувачот.

Овие две гледишта се поврзани и едното го повлекува другото.

Ваквите ризици обично се надминуваат со разни тестирања како на

програмите така и на програмерите, што обезбедува сигурност во

квалитет на софтверот.

Ризици на подршка

Ризик на подршка значи дека друг систем би чинел премногу за

да оперира и да се одржува во смисла на персонал (оператори) и

материјални ресурси. Поедноставно, доколку веќе постои еден систем

ризично е да се конструира или користи друг бидејќи со тоа се

трошат средства, а последново може да повлече некој од претходно

спонатите ризици. Факт е дека многу системи чинат повеќе да

опстанат отколку да напредуваат, и тој факт не е нов.

Справување на ризици

Основната структура за справување со ризици се состои од

Справувач со ризици, понатаму (Risk Manager), и менџерски тим

составен од Проект менаџер, Програм менаџер, Предлог менаџер итн.

Risk Manager е одговорен за дефинирање на структура,

имплементација и комуникација на менџерскиот тим кој пак е

поблизок до содржината на програмот, систем инженрството и

тестирањата. Работата на Risk Manager – от е и да ги координира

активностите на менаџерскиот тим со примарната организација и со

сите потструктури од истата.

Risk Manager – от ја распоредува и прегледува продукцијата на сите

прегледи на ризици или посебно или како дел од прегледите на

менаџерскиот тим.

Risk Manager – от е одговорен за подготовка на дострибуција на

решенијата од состанокот на бордот менаџери, како и за

презентирањето на резимето од активностите на менаџерскиот тим.

Функции

Основни функции на менаџерскиот тим се:

Програм менаџер – одговорен за програмата.

Тим за ризик – советувачки тим кој му помага на проект

менаџерот во решавање на проблемите со ризици.

Risk Manager – тој ги изведува должностите опишани

погоре, и истовремено е одговорен за :

Пишување на програмскиот план на менаџерскиот тим.

Идентификација на потребите на консументите.

Обезбедување на обука на менаџерскиот тим.

Фази

- Предлог фаза

Се врши преглед на ризици од Предлог менаџерот и се развива

листа на ризици. Потоа се разгледуваат сите ризици, се

приориетизираат и се вклучуваат во листата.

Се одржува листа на ризици.

Се вршат подготовки во врска со справувањето со ризици.

Се пишува предлога за начинот за справување со ризиците и истиот

се предава како програмски план за справување со ризици.

- Фаза на стартување

Се состои од:

Финализација на програмскиот план.

Координација на истиот со Risk Manager – от.

Прилагодување на листата на ризици за подоцнежните импликации

од настанувањето на ризикот.

- Пост фаза

Оваа фаза е фаза кога Risk Manager дава заклучоци,

проценки, штети и добивки од ризикот кој се презел.

Алатки за справување на ризици

Основни функции на алатките се да помогнат при

проценувањето на ризиците, да дадат сигурност дека проценките се

однесуваат на сите постоечки аспекти на програмот и да овозможат

надминување на ризикот. Постојат повеќе вида на алатки за

справување со ризици од кои јас би ги издвоил:

- Извештај за работа (Statement of work)

- Предлози (Proposal)

- Донесување или купување на одлуки (Make or buy decisions)

- Алатки за рангирање на ризици (Risk ranking tools)

- Инженерски анализи

- Развојни тестови итн.

Да се донесат или купат одлуки, развојни тестови, инженерски

анализи се секако олеснителни околности во надминување на

нескуство и недостаток од знаење за специфични проблеми.

Секоја фирма уште при нејзиното формирање треба да има јасен став

околу тоа какви производи и услуги ќе им нуди на своите

потрошувачи. Без размислување тоа треба да бидат високо

квалитетни производи и со мали можности за појава на ризици,

бидејќи квалитетот на софтверот претставува прашање на честа и

професионализмот и треба да сме свесни дека кога ќе отстапиме од

квалитетот тогаш се губи основната смисла на постоењето на секоја

фирма.

Menaxerski stil:

Menaxerskiot stil pretstavuva klu~en ~initel kako na

menaxerskite taka i na organizaciskite sposobnosti, {to

potvrduva i Likertovoto istra`uvawe koe pretstavuva osnova

za site pokasni istra`uvawa vrzani za menaxerskiot stil.

Menaxerskiot stil go ~inat site osnovni na~ini na pona{awe i

odnosi na menaxerot sprema ostanatite lu|e, na~inot na koj

komunicira,vlijae,motivira i ja usmeruva rabotata na drugite

kon ostvaruvaweto na krajnite celi. Stilovite me”u sebe se

ralikuvaat po stepenot i na~inot na vklu~uvawe na

menaxerot vo rabotata na ostanatite lu”e. isto taka se

razlikuvaat i po na~inot na rakovodewe, dali go koristat

Avtokratskiot stil na rakovodewe ili Demokratskiot stil na

rakovodewe.

Avtokratski stil na rakovodewe

-Vo avtokratskiot stil na menaxment celata vlast e vo

racete na menaxerot, i ima neograni~ena mo} za

donesuvawe na odluki. Kaj menaxerite od poniskite nivoa

isto taka samostojno gi donesuvaat odlukite bez vlijanie na

nikogo, bez konsultacija so podredenite. Za avtokratskiot stil

se smeta deka gi pravi menaxerite da se ~uvstvuvaat mo}ni

i vlijatelni. Rabotnata atmosfera se karakterizira so jaka

disciplina i sna`na kontrola, se ima direktno vlijanie vrz

stalnta komunikacija na vrabotenite i kvalitetno izvr{uvawe

na zada~ite, no vo edna golema organizacija kako na primer

Po{tata vakviot stil na menaxirawe ne e po~elen, bidej}i ne

mo`e da se ima kontrola vrz site vraboteni, gi demotivira, ja

namaluva kreativnosta na vrabotenite i komunikacija na

menaxerite so vrabotenite, seto ova mo`e da rezultira

negativno vrz raboteweto na Po{tata.

Pokraj seto ova vakviot stil na rakovodewe mo`e da bide

dobro da se primeni kade {to nema visoko kvalificirana

struka.

Laisser faire-Sloboden stil na rakovodewe

Vo ovoj stil na rakovodewe, vrabotenite imaat slobodni race

da nosat odluki, za razlika od avtokratskiot stil koj e

prepoznatliv vo Po{tata. Оvoj stil go ima vo organizacii kade

se bara visoko kvalificirana stru~na rabotna sila. Tuka

menaxerot pomaga vo usmeruvaweto i komunikacijata so

povisokite nivoa na menaxment. Vo Po{tata kade rabotat

pove}e iljadi rabotnici se misli deka ovoj stil na menaxment

ne e skladen so raboteweto na Po{tata bidej}i ,,sekoj bi

pravel {to saka” Менаџерот нема посебни знаења за работата на

работниците па нема власт ниту способност да ги натера да работат.

Вработените сами ги бираат целите и методите на работа за разлика

од менаџерот кој само ги контролира и им пренесува на надредени за

тоа како се одвива работата во одделните сектори.

Партиципативен-Демократски

Партиципативниот или демократски стил на водење на вработените

им овозможува повеќе можности во процесот на водење и

управување.Во денешно време сите сакаат да заземат дел од

работењето на организацијата и да придонесат за остварувањето на

крајната цел. Одлуките тука ги донесува менаџерот, но ги зема и во

обзир барањата и мислењата на останатите вработени без разлика на

кое ниво од организацијата се наоѓаат. Добрите меѓучовечки односи и

позитивното влијание од менаџерот придонесуваат за остварување на

подобри резултати. Овој стил овозможува и тимска работа и

заедничко реализирање на целите. Работната атмосфера се

карактеризира со поделба на работните задачи според стручноста на

кадрите за сите подеднакво да придонесат за остварување на крајната

цел.

Zaklu~ok:

Vo dene{no vreme vo vreme na 21 vek, koga odgovornostite

na menaxerot stanuvaat se pogolemi i poraznovidni, od

golema va`nost e toa kakov stil na menaxirawe }e upotrebi

vo tekot na negovata rabota, dali toj stil od vreme na

vreme }e se menuva i prilagoduva na rabotnata atmosfera.

Sekoj menaxer treba preku svojot stil na rakovodewe

najdobro da se prilagodi na rabotnata atmosfera i da

pridonese za najefektivno re{avawe na konfliktite vo edno

pretprijatie, organizacija i t.n.

Preku re{avawe na konfliktite menaxerot doa|a do

znaewe dali negoviot stil na upravuvawe e pogoden za

re{avawe na konfliktite, dali negoviot odnos kon vrabotenite

za vreme na konflikt vlijae pozitivno za re{avawe na

konfliktite, zo{to sepak najva`no e ostvaruvaweto na

krajnata cel na toa pretprijatie, organizacija i t.n.

Za kraj mo`e da se ka`e deka dobar menaxer e onoj

menaxer koj ke go izbere stilot na upravuvawe koj

najdobro }e se prilagodi vrz celokupnoto rabotewe na

pretprijatieto, a ne samo vrz ostvaruvaweto na svoite

sopstveni celi, a voedno negoviot stil i odnos kon vrabotenite

da bide pozitiven, motivira~ki koj vodi kon namaluvawe i

razre{uvawe na konfliktite vo bilo koja forma na

organizacija.