MOTVASYON VE NSAN KAYNAKLARI YNETM

MOTVASYON VE NSAN KAYNAKLARI YNETMMOTVASYON NEDR?Motivasyon kelimesi Latince movere yani hareket ettirme, hareketlendirme kelimesinden gelmektedir. Psikolojik bir olgu olan motivasyonun deiik alardan ele alnm olmas birok tanmnn yaplmasna neden olmutur. Motivasyon; kiilerin belirli bir amac gerekletirmek maksadyla kendi arzu ve istekleri ile davranmalardr. Bireyleri, beklenen ve istenen ynde hareket etmelerine ve davranmalarna tevik eden; kendilerinden veya evrelerinden kaynaklanan eitli gd ve gdler topluluudur. Bunun yan sra, rgtn ve bireylerin ihtiyalarn karlayacak bir i ortam oluturmak maksadyla bireyin harekete gemesi iin etkilenmesi ve tevik edilmesi srecidir.

KY AISINDAN MOTVASYONalanlarn motive edilmesi, personelin insan olarak fiziksel, ruhsal, toplumsal, rgtsel, ynetsel ve ilevsel ihtiyalarnn rgtn ama ve ihtiyalar dorultusunda her insana zg ara ve yntemlerle karlanarak, belli politikalar yardm ile alanlarn davranlarna bu yolda biim ve yn verilmesi srecidir.

Btn bu tanmlarda grld gibi motivasyon kavramnn temelini oluturan;

nsan davrann Tetikleme

Bu davran Ynlendirme ve Srdrme Eylemlerini kapsar.

Motivasyonun nemiverenler Asndan nemialanlar iletme amalarn gerekletirme ynnde tevik eden ve onlar bu ynde isteklendiren yneticilerdir. Yneticiler, iletme ierisinde, motivasyon konusuyla direkt ilikilidir. nk, yneticinin baars, astlarnn rgtsel amalar dorultusunda almalarna, bilgi, yetenek ve glerini tam olarak bu dorultuda harcamalarna baldr.

Bir yneticinin baars, byk lde onunla birlikte alan igrenlerin performansyla llr. grenler, beklentilerine ulat, gereksinimlerinin giderildii ve isteklerinin yerine getirildii srece verimlidir. Bu noktada, yneticilere den en nemli grev, iletmede alan igrenlerin gereksinimlerini iyi analiz ederek, onlar amaca ulama ynnde etkili bir biimde motive etmektir.grenler Asndan nemiletmenin baars, igrenlerin istek ve gereksinimlerinin anlalmas ve bunlar karlayacak bir ortamn salanmas ile olacaktr. grenleri, iletmenin amalar dorultusunda harekete geirebilmek iin, onlarn istek ve gereksinimleri ile, bunlar ynlendiren evresel koullar, sosyal alkanlklar ve tutumlarn incelenmesi gerekmektedir.

letmenin baars, igrenlerin istek ve gereksinimlerinin anlalmas ve bunlar karlayacak bir ortamn salanmas ile olacaktr. grenleri, iletmenin amalar dorultusunda harekete geirebilmek iin, onlarn istek ve gereksinimleri ile, bunlar ynlendiren evresel koullar, sosyal alkanlklar ve tutumlarn incelenmesi gerekmektedir. Motive olmu igrenlerle, iletmenin daha verimli, yeniliklere ve yaratclklara ak bir iletme olmas salanr.MOTVASYON SRECMotivasyon srecinin temel hareket noktas, tatmin edilmemi fiziksel veya psikolojik gereksinimlerdir. Bu gereksinimler gerilime neden olmakta ve motivasyon srecinin balamasna yol amaktadr. Srecin tamamlanmas ise, gereksinimlerin giderilmesi sonucu gerilimin azalmas ile olmaktadr. Motivasyon sreci, bir gd etkisiyle harekete geme ve belirli bir eylemde bulunma srecidir. Bir birey, herhangi bir eye kar belirli bir gereksinim duyduunda, bu gereksinimini gidermek iin bir takm davranlarda bulunur. Bu gsterdii davranlar sonucunda gereksinimini giderebilirse tatmine ular, gideremezse bir tatminsizlik yaar.

nemli olan, mevcut gereksinimini gidermek iin gerekli olan davran modellerini belirlemek ve bunlardan en uygun olann etkin bir biimde uygulayabilmektir.Motivasyon srecini, aada olduu gibi ematize etmek mmkn:

Motivasyon srecinde drt temel aamay zetlenmeye allacak olursak: Gereksinim: Motivasyon, belirli eylere kar duyulan gereksinim ile balar. Motivasyonun oluabilmesi iin, belirli bir gereksinimin olmas ve bu gereksinimin giderilmesi iin de harekete geirilmesi gerekir. Bireyin herhangi bir gereksinimi ortaya ktnda, bunu gerekletirme isteinde bulunur. nemli olan bireylerin neye, ne kadar gereksinimleri olduunu bilmeleri ve gereksinimlerini ncelik srasna koyabilmeleridir.

Uyarlma: Bireyde gereksinimin giderilebilmesi iin, herhangi bir gcn olumas ile uyarlma sreci balar. Uyarlma, hem fiziksel, hem de ruhsal bir isteklendirmedir. Bireyin gereksinimini giderebilmesi iin belirli bir davranta bulunmas, davranta bulunabilmesi iin de uyarlmas zorunludur.Davran: Bireyin herhangi bir gereksinimi doduunda ve bu gereksinimi gerekletirmek iin uyarldnda belirli bir davranta bulunma aamasna gelinir. Davrann amac, oluan gereksinimin doyurulmasdr. Birey, gsterdii davran sonucunda gereksinimini gidermeyi ister; nk ancak byle doyuma ulaabilir.Doyum: Motivasyon srecinin son aamas doyum aamasdr. Bireyin gsterdii davran, gereksinimini gerekletirdii lde birey doyuma ular ve rahatlar. Demek ki, nemli olan, bireyin gereksinimi deil, bu gereksinimin giderilmesi ve bylelikle istenen doyuma ulaabilmesidir. Birey, doyuma ulaabildii srece mutludur, isteklidir, performans yksektir ve verimlidir. Bununla beraber, bireyi srekli mutlu klan bir doyum noktas yoktur. Bir gereksinimin bittii yerde, bir dier gereksinim balar. Motivasyon sreci, bu nedenle srekli devam eden bir sre olma zelliine sahiptir. Motivasyon sreci, bu aklamalardan da anlalaca zere, bireyin herhangi bir eye kar duyduu gereksinimle balar, bu gereksinim youn bir biimde hissedilmesi ve gereksinimi giderici davranta bulunmasyla devam eder ve bu gereksinimin doyurulmasyla sona erer. rgtlerde Motivasyon Uygulamalarnn Gerekelerigrenlerin verimliliini ykseltmek iin, igrenleri gayretli bir ekilde almaya motive etmek gerekir. Hangi trden olursa olsun btn iletmelerde yneticinin baars, igrenlerin verimliliine ve rgtsel amalar dorultusunda almalarna baldr. Bu nedenle, yneticiler igrenlerini, rgtsel amalar gerekletirecek ekilde davranmaya ve bilgi yetenek ve glerini tam olarak bu dorultuda harcamaya motive etmek zorundadr.Yneticilerin, motivasyon srecini tam olarak anlayabilmesi iin, personeli belirli ekillerde davranmaya zorlayan nedenleri, personelin amalarn, davranlarn srdrlme olanaklarn incelemesi ve bu incelemenin sonularna gre onlar motive edecek modeller ve uygulamalar gelitirmek zorunludur.

rgtlerin, alan motivasyonunu salama nedenleri: letmenin Devamlln Salamak

gc Devir VerimlilikHzn Drmek

Karllk rgtsel Etkinlik

Motivasyon TeorileriMotivasyon konusunda eitli teoriler ve modeller gelitirilmitir. Bazlar kiilerin ihtiyalarnn bir ifadesi olan motivlere, bazlar ise teviklere arlk vermektedir. Motivasyon teorilerini 2 ana grupta toplamak mmkn. Bunlar;

KAPSAM TEORLERMASLOW UN HTYALAR HYERARS...

Fizyolojik htiyalar : Yeme, ime, barnma, hayat devam ettirme..Gvenlik htiyalar : Hastalk, yallk vb. gibi hallerde gelecei garantiye alma..Ait Olma ve Sevgi htiyalar: Kendi kendini anlama, efkat...vb.Deer htiyalar: Prestij, baar, sayg grme...vb.Kendini Gerekletirme htiyalar: Yapma tamamlama arzusu, kiisel tatmin, kiisel baar, bilimsel bulular.

HERZBERG MODEL

Baar Gds KuramMaslowun tersine gdlerin renilmeyle kazanlabileceini savunan bir kuramdr. Bu kuramn ncs ise Mc Clelland dr. Savunduu gdler ise baar, ballk ve gllk ihtiyalardr.Eer bir insan zamann nasl daha iyi yaparm diye dnmekle geiriyorsa, baar gdsne sahiptir. Erk (g) gds gl olan bir birey, g ve otorite kaynaklarn geniletme, dier insanlar etki alannda tutma ve gcn koruma trnde davranlar gsterirler.Balanma gds ise baka insanlarla iliki kurma, gruba girme ve sosyal ilikileri gelitirmeyi ifade eder.

Lockeun Bireysel Amalar ve Baars likisi KuramLockea gre i grenlerin iteki baarlarnn belirleyicisi olarak onlarn kiisel amalar byk nem tamaktadr. I yerinde rgtsel amalar gerekletirmeye ynelik davranlar ve tepkiler kiilerin burada amalarna uygun alglama ve yarglama srelerine bal olmaktadr.

Amalarn Motivasyondaki RolleriBirey tarafndan belirlenen amacn ak ve seik olmas i baarlarn arttrmaktadr.Birey tarafndan belirlenen amalarn kolay olmamas onun i yerinde daha arzulu ve istekli almasn salayacak sonu olarak verim artacaktr.Bireysel amalarla rgtsel amalarn atma derecesidir.

SRE TEORLER Davran artlandrmas Yaklam (Sonusal Koullama)

Birey arzulanan sonulara yol aan davranlar yineleme, arzulanmayan sonulara yol aan davranlar yinelememe eilimindedir.Olumlu - olumsuz pekitirmeCeza ve tkeniPekitirme programlarDavran dzeltiminin uygulanmas

Bekleyi ModeliVroom tarafndan gelitirilen bu modelde ortaya konulan gdlenme (motivasyon) kiinin arad deerlerle, belirli bir hareketin bu deerlere yol ama olaslna ilikin tahminin arpmdr.

Arzulama derecesi, bireyin eitli sonular arasndan belli bir sonucu seme nedenini iddetini yanstr. Bireyin hedefe ulama isteini ifade eder. Bekleyi, bireyin belli bir davrannn belirli sonular olaca hususundaki inancn gcn ifade eder.Ama TeorisiEdwin Locke tarafndan ortaya konan bu modelde kiilerin belirledii amalarn onlarn motivasyon derecelerini belirleyecei savunulmutur.Eitlik TeorisiJ. Stray Adams tarafndan gelitirilen bu teoriye gre igrenlerin i ilikilerinde eit bir ekilde davran grme arzusunda olduklar ve bu arzunun motivasyonu etkilediidir.ALIANLARI MOTVE EDEN FAKTRLERMotivasyon temel olarak iki ekilde gerekleebilir:sel Motivasyon: Bireylerin kendi istekleri ile baarl olma gdsdr. Dsal Motivasyon: Bireylerin kendi dndaki faktrlerin harekete geirdii baarl olma gdsdr. ortamnda her iki trdeki motivasyon stratejileri kullanlabilirse de isel motivasyonun dierine gre daha etkili olduu bilinmektedir.

Bireyleri motive eden ncelikli olarak kendileridir, ancak kurumlar bireylerin motive olmalarn salayacak ortam yaratarak buna katkda bulunmay bilmelidir. Sz konusu ortam bireylerde rgte ballk duygusu yaratacak, yeteneklerini gelitirme ve renerek gelime imkan verecek ve gven duygusunu salayacaktr.

EKONOMK FAKTRLERgrenleri motive etmede ekonomik aralarn oynad rol ok nemlidir. letmeler karlarn maksimize etme amacn tarken, igrenler de yaptklar i karlnda hak ettikleri creti elde etmeye alrlar. grenleri ise almaya iten en gl motiv, kendisinin ve ailesinin yaamn arzulad ekilde yrtebilmesini salayan creti elde etmektir. Ekonomik zendirme aralar cret demelerine, rgtn karllna veya son ikisine birden bal olarak dikkate alnrlar. Ekonomik zendirme aralarnn amac; iletmelerde istihdam edilen igrenlere, temel cret ve maa demelerinin dnda parasal demeler temin etmek ve bylece igrenleri, iletmenin amalarna etkin bir ekilde katlmaya motive etmektir. EKONOMK FAKTRLERcretPrimli cret Uygulamasalanlarn Kra KatlmEkonomik dllerSosyal Yardm/KolaylklarSosyal Gvenlik Emeklilik Planlar gibi faktrlerdir.

Psiko-Sosyal Faktrlerzendirici aralar ierisinde ele alnmas gereken bir grup da psiko-sosyal aralardr. ok ksa bir sre ncesine kadar iletme ierisinde alanlarn motivasyonunun byk lde ekonomik aralar vastasyla mmkn olabilecei kans daha yaygnken, gnmzde bu kan gittike geerliliini yitirmi gibi gzkmektedir. Bugn birok iletme yneticisi, igrenlerin sadece ekonomik aralarla deil bunun yannda psiko-sosyal bir takm aralar vastasyla da motive olduklar gereini kabul etmilerdir. Bunlar;Psiko-Sosyal FaktrlerBamsz almaTakdirdllendirmeYkselme ve gelime olanaklarDostlukSosyal ve kltrel faaliyetlerDeer ve statPsikolojik gvenceYetki aktarmYneticinin davranlarzel yaama sayg gibi faktrlerdir.

rgtsel ve Ynetsel FaktrlerAma birlii salamaKararlara katlmYnetimde esneklikalma (fiziksel) koullarEitim ve terfi gvencesiSendikalama geniletme, zenginletirme ve RotasyonletiimAk Rekabetrgtsel disiplinin salanmas gibi faktrlerdir..

Motive olmu insanlarla almann yararlar unlardr: belirlenmi zaman diliminde ve standartlara uygun olarak yaplmaktadr,alanlar i yaparken zevk almakta ve kendilerine deer verildiini dnmektedirler,Yaplmak istenilen i yapldndan daha ok allmaktadr,Baar durumu ile ilgili kiiler tarafndan izlenecek ve fazla denetlemeye gerek kalmamaktadr,Moral durumu yksek olacaktr. Bu da mkemmel bir i ortam salamaktadr.Motive etmenin etkileri:Motive etme, kiiyi harekete geirmekte ve hedefler dorultusunda faaliyetlerin devam salanmaktadr,Motive etme, uyarlanmay kolaylatrmaktadr,Motive etme, kiiyi yneltmekte, ynetim dzeni salanmaktadr,Motive etme, kiinin alglama gcn artrmakta ve dnsel abalarn en etkili ynde gelimesini salamaktadr.