7/24/2019 Kurora 148

1/8

1

MJEDISI IM

Vijon n fq. 3

148

Ministri i Mjedisit, LEFTER KOKA:Shum shpejt do t miratohet

projektligji i ri Moratorium 10-vjearpr prerjen e pyjeve dhe kalimi i tyre

nn administrimin e pushtetitvendor.

N Parlament do t kaloj edheamendamenti i posam pr krimin

mjedisor dhe ndshkimet pr doshkelje.

Raporto Abuzimet MjedisoreNism e Inspektoratit

Shtetror t Mjedisit

dhe Pyjeve (ISHMP)

Mjedisi im -Aplikacion ncelular dhe

portal online,q synon

prfshirjen eqytetarve nraportimin e

shkeljevemjedisore.

Ministri Koka prezantonnj aplikacion t posam,

q u jep mundsiqytetarve t denoncojnrastet e shkeljes se ligjitmjedisor. dokush duhett bashkpunoj, pasisht shum e vshtir qnj inspektor t mbikqyrpyjet. N aplikacionnnvizohet:Mjedisi im nuk shtthjesht aplikacionraportimi, sht zri juaj,sht arma juaj m e fort.Pr t pasur mjedis tshndetshm nuk

BIODIVERSITETII KOSOVSPrgatiti: Mr.sc. QENAN MAXHUNI

Fq. 2

ZAGORIAParkNatyror RajonalTakim promovues,q u kthye n manifestim

Prgatiti: Pjetr GJIKOLAFq. 3

KONGRESI XIV BOTROR I PYJEVEMadrid:- Konferenca VII Ministrore, pr mbrojtjen e pyjeve t Evrops- Konferenca e jashtzakonshme e ministrave prgjegjs pr pyjet

Prgatiti GJON FIERZA, Agjencia Kombtare e Mjedisit

Fq. 4-5

BBBBBashkudhtarashkudhtarashkudhtarashkudhtarashkudhtar

besnbesnbesnbesnbesniiiiikkkkk nnnnnudhudhudhudhudhn en en en en e

vvvvvshtirshtirshtirshtirshtir dddddrejt detitrejt detitrejt detitrejt detitrejt detitPr rrapet: Urrejtje e pakuptimt dhe me pasoja

Fq. 7Inxh. JANI PAPA

V E N D I MI Asambles s Shoqats Klubi Ekologjik, Lezh

Asambleja e Prgjithshme e Shoqates KLUBI EKOLOGJIK LEZHE, e mbledhurme datn 26.10.2015, n mjediset e puns s Klubit Ekologjik Lezh, mori nrend dite:1. Veprimtaria e shoqats, 2010-2015. Rezultatet e puns n prmbushjen evizionit dhe objektivave t saj pr mbrojtjen e mjedisit, n veanti n mbrojtjendhe prmirsimin e vlerave t trashguara t mjedisit natyror shqiptar (Referoiinxh. Zef Imeraj, Kryetar i shoqates).2. Pyetje dhe diskutime rreth raportit.3. Miratimi i objektivave dhe i planit t prgjithshm pr vitet 2015-2020.

4. Zgjedhjet e reja.a. Pranimi i dorheqjes s kryetarit t shoqates.b. Zgjedhjet e reja pr kryesin dhe kryetarin e Shoqats.

N mbledhje morn pjes: Zef Imeraj, Ndue Simoni, Nikoll Lleshi, Rasim Hoxha,Gjovalin Fusha, Gjyste Dushku, Jak Gjini, Shefik Hoxha, Mehdi Dashi, Preng Marku,Alfred Imeraj, Erinda Imeraj, Veli Hoxha.Pas pyetjeve e diskutimeve, n prfundim, Asambleja,

V E N D O S I:

1. Miratimin e raportit pr vepromtarin e shoqates.2. Miratimin e objektivave dhe planit t prgjithshm t veprimtarive.3. Miratimin e dorheqjes s kryetarit t Shoqats, inxh. Zef Imeraj.4. Zgjedhjen e kryesis s shoqates Klubi Ekologjik Lezh si vijon:

a. Kryesia prbhet nga: Zef Imeraj, Ndue Simoni, Nikoll Lleshi, Rasim Hoxhadhe Mehdi Dashi

b. Me propozim t kryesis e me miratim t t gjith antareve, u zgjodh kryetarii ri i Shoqats, Z. Gjovalin Fusha, i cili do t ndjek e zhvilloj marrdhnietme tatim - taksat dhe bankn.

c. Nnkryetar i Shoqats u zgjodh Znj. Erinda Imeraj, e cila do t jet edheprgjegjse pr mbarvajtjen dhe botimin e gazets Kurora e Gjelbr.

d. Sekretar i Shoqats u zgjodh Z. Jak Gjini.N prfundim caktohet kryetari i ri i Shoqats s KEL q t bj depozitimin ektij Vendimi n Gjykatn e Rrethit Gjyqsor Tiran.Ky vendim u miratua dhe u nnshkrua nga t gjith antart e pranishm.

Klubi Ekologjik LezhIsh-Godina e Raiffeisen Bank, Kati III

Tel: 02152862; Mobil : 0666679059E-mail: zefimeraj@gmail.com

P R O J E K T I I S H R B I M E V E M J E D I S O R E

7/24/2019 Kurora 148

2/8

2

Ndonse Kosova sht nj

vend i vogl, shquhet prnj biodiversitet t pasur.Pozita gjeografike, faktortgjeologjik, pedologjik, hidro-logjik, relievi dhe klima,jan disa prej faktorve qkan mundsuar q Kosovat ket nj diversitet t pasurbiologjik dhe peizazhor menj llojllojshmri t mirfloristike, vegjetative dhefaunistike, ku vlen te thek-sohet prania e llojeve relikte,endemike si dhe t llojeveme rndsi t veant.

Zonat m t pasura me flordhe faun jan Malet eSharrit dhe Bjeshkt e Na-muna.

Kosova akoma nuk ka njinventar t plot t biodiver-sitetit. Bazuar n hulumti-met e deritanishme n Ko-

sov jan inventarizuarrreth 1800 lloje t flors

vaskulare, mirpo supo-zohet q ky numr sht mi madh dhe arrin deri nrreth 2.500 lloje.

Pra edhe m tutje nuk keminj inventar t plot t florsdhe vegjetacionit.

Vegjetacioni i Kosovs shti prfaqsuar m 139 shoq-rime bimore t grupuara n63 aleanca, 35 rende dhe 20klas. Qendrat e biodiversi-tetit floristik n Kosov kon-siderohen Malet e Sharrit

dhe Bjeshkt e Namuna.N kuadr t llojeve t hu-lumtuara rreth 200 prejtyre jan endemike, ende-morelikte dhe subendemike.Sidomos sht i rndsi-shm grupi i endemikvelokal, numri i t cilve shtende i pa definuar plotsisht(dihet pr katrmbdhjetlloje t flors vaskulare), di-sa prej te cilave kan prha-pje mjaft t kufizuar. Ktolloje t endemike si dhe llojet tjera bimore, ndr t cilat

ka edhe bim me veti mje-kuese, jan t prhapura ndisa pjes t maleve tKosov. Vende me fito-divesitetit m t pasur kon-siderohen Malet e Sharritdhe Alpet Shqiptare (Bje-shkt e Namuna).

BIODIVERSITETI I KOSOVS

Flora dhe vegjetacioni

Prgatiti:

Mr.sc. QENAN MAXHUNI

Krahasuar me siprfaqenq ka Kosova (afr 2.3 %)n kuadr t GadishullinBallkanik, mund t vijmn nj prfundim relativdhe t themi sefitodiversiteti i Kosovsparaqet rreth 25 % tflors s Ballkanit dherreth 18 % t flors sEvrops. Pr ilustrim poprmendim vetm njshembull: prej numrit tprgjithshm t llojeve tbimve vaskulare t

evidentuara n Malet eSharrit (afro 1.800 lloje),86 jan shpallurndrkombtarisht trndsishme, 26 lloje jant prfshira n Listn eKuqe t Evrops, ndrsasipas IUCN-s, 32 lloje qgjenden ne Malet e Sharrit,jan n Listn e Kuqe tBimve t krcnuara.Ndrsa vetm n zonnsubalpine dhe alpine tAlpeve Shqiptare

(Bjeshkt e Namuna) janevidentuar 797 lloje tebimve vaskulare, ku 128prej tyre konsiderohen mekarakter endemik(Millaku, F. 1999).

Disa lloje bimore endemike

Flora e Kosovs sht e prfaqsuar edheme lloje me areal t ngusht, q

konsiderohen si lloje bimore t rralla dhe trrezikuara. Ekziston nj list e ngusht e

llojeve bimore t rralla dhe t rrezikuara,

Kosova ende nuk e ka t prgatitur Listn e

Kuqe t llojeve.

Disa lloje bimore q konsiderohen trralla dhe t rrezikuara n Kosov,jan:

Bershei i rndomt / Taxus baccataL.

Bujgeri / Quercus trojanaWebb.

Vidhi i rndomt / Ulmus campestrisL.

Panja malore / Acer heldreichiiOrph.

Boshtra / Forsythia europeaDeg. Et Bald.

Vulfonia / Wulfenia carinthiacaJack.

Tulipani i Sharrit / Tulipa scardicaBornm.

Troliusi / Trollius europeusL.

Zambaku / Lilium albanicumGris.

Karafili i Sharrit /Dianthus scardicusWetst.

Kurorez /Fritillaria graecaBoiss. Et Sprun.

Bathra / Narcissus poeticusL.

Lepjeta / Rumex balcanicusRoth.

Asheja / Ilex aquilifoliumL.

Xerxelja /Dphne blagayanaFreyer.

Ramonda / Ramonda serbicaPan.

Bozhuri dekorativ / Paeonia deceraAnders.

Bozhurea koraline / Paeonia corallinaRetz.

Valdestenia / Waldesteinia geoidesWilld.

Poligala /Polugala dorfleri Hayek.

Moltkea /Moltkea doerfleriWettst.

Dioskora /Dioscorea balcanicaKoshan.

Rododendroni /Rhododendron ferrugineumL.

Sanza e verdh / Gentiana luteaL.

Achilleo Aleksandri Regis

Aconitum pentheri

Stipas mayer Potentilla dorfleri

Micromeria albanica

Convolvulus cochlearis

Lloje bimore t rralla dhe trrezikuara

Paeonia decoraMoltkea doerfleri

Quercus trojanaForsythia europea

7/24/2019 Kurora 148

3/8

3

Vijon nga fq. 1

mjaftojn vetm reformatadministrative, nuk mjaf-tojn penalizimet, nukmjaftojn revokimet, porkrkohet parandalim.

Mjedisi i shndetshmarrihet me prkushtiminton, por sht i pamundurpa ndrgjegjsimin e qyte-tarve t ktij vendi.Do t dshiroja shum qt gjith ju, ta prdorni sam shum kt aplikacion,t mund t komunikoni nmnyr interaktive meISHMP-n dhe Ministrine Mjedisit. Detyra jon

funksionale sht t ruaj-m mjedisin shqiptar n tgith prbrsit e tij.Nse do t bheni t gji-th ju, pjes n kt ak-sion t madh pr mbrojt-jen e mjedisit dhe natyrs,un ju garantoj q brendaktij mandati do t mundt bjm jo vetm ato farkemi premtuar, por shumm tepr se aq.S shpejti n parlamentdo t paraqisim paketnpr ndryshime n kodinpenal, pr ndshkimet eabuzuesve mjedisor.

Pavarsisht puns son,realiteti tregon se vazh-dojm t kemi prerje py-jesh, vazhdojm t kemi

qytetar tpaprgjegjshm, q memnyra t ndryshme ndo-tin qytetin, vazhdojm tkemi aktivitete biznesi mendikim negativ n mjedis,ndaj shpejt do t paraqe-sim n Parlament amendi-me t kodit penal, pr pa-rashikimin e nj sr vep-rash t tjera, q konsidero-hen krim mjedisor.

MJEDISI IM Nism e Inspektoratit Shtetror t Mjedisit dhe Pyjeve(ISHMP)

Prtej reformave admini-strative dhe ligjore, theksojse parandalimi i degradimitmjedisor dhe abuzimevesht sfida dhe detyra krye-sore e Ministris s Mjedi-sit, ndaj ju bj srish apel t

gjithve t raportoni doabuzim n kt aplika-ciondhe portal online, meqllim ruajtjen e s ardh-mes s fmijve tan dhebrezave q do lm pas.

Me 25 shtator 2015, nShtpin muze AndonZako ajupi, Sheper-Zagori, u promovua shpalljae zons s Zagoris ParkNatyror Rajonal.Veprimtaria u organizuanga Shoqata MjedisoreAJUPI, n bashkpunimme Shoqatn AtdhetareAJUPI. Morn pjesbanor dhe autoritetevendore, drejues t qarkutdhe Njsive Administrativekufitare, drejtues t disaorganizatave mjedisore tvendit, veprimtar tshoqatave, etj.Takimin e hapi ArqilePuleshi, Administrator iNjsis s Zagoris. N vijimfoli Luiza Mandi, kryetare eBashkis Libohov.

Prshndetn takimin dhebn vlersime inkurajuesepr punn dhe projektin eparaqitur, deputett AnastasAngjeli e Koo Kokdhima.Drejtori i AKZM, ZamirDedej vlersoi punn e kryerdhe e vuri theksin tekdetyrat q ka pushteti dhekomuniteti vendor pr t

zbatuar planin emenaxhimit. Drejtuesi igrupit pr hartimin eprojektit, inxh. KleanthiMandi, paraqiti shkurtprmbajtjen e projektit dheveprimtarit e kryera derin shpalljen Park NatyrorRajonal. Inxh. Mandi, mgjer u ndal n masat dheinvestimet q parashikohenpr tu zbatuar sipas planitn periudhn 10 vjeare.

N vazhdim, Andon Pango,kryetar i Shoqats AtdhetareAJUPI prshendetinismn dhe punn e kryerderi tani. Pastaj u ndal nveprimtarin 20 vjeare tShoqats q drejton, dukennvizuar arritjet dhe sfidatq ka kjo zon dhekomuniteti i saj. Ai e

konsideroi mjaft trendsishm zbatimin eplanit q u paraqit prZagorin, i cili i hapmundsi zhvillimit tekoturizmit.Morn fjaln dhe diskutuanrreth projektit, intelektualtzagorit Kristaq Shqbani,Evjen Peri, Spiro Nika, etj.Pas diskutimeve, deputetiAnastas Angjeli, n emr tUniversitetit Mesdhetar,shprehu gatishmrin dheftoi biznesment q t

fillohet nga zbatimi imasave t parashikura,duke kontribuar medonacione.N kuadrin e 20 vjetorit tthemelimit t ShoqatsAtdhetare AJUPI,kryesia e saj ndau disaertifikata Mirenjohje prantar q kan spikatur me

ZAGORIA Park NatyrorRajonal

Takim promovues,q u kthye n

manifestimPrgatiti: Pjetr GJIKOLA

veprimtarine e tyre ngjallrimin e jets dherealizimin e misionit tshoqats.N prfundim t takimit,Grupi polifonik i Zagoris

interpretoi kng tzgjedhura t krahins. Njprshndetje t veant mekng bri rapsodi i njohur iAnsamblit Treva-Shkoder,Kol Hasani, ardhur enkaspr kt takim. Pr tpranishmit u shtrua njdrek. Dollit, urimet dhe

kngt sfiduan shiun dhemotin e lagt t asaj dite.Shoqata MjedisoreAJUPI, grupi i puns, qprgatiti Projektin,falendrojn t gjith ata q

mbshtetn veprimtarit prshpalljen e Zagoris ParkNatyror Rajonal, si;Pushteti vendor, QendraRajonale e Mjedisit REC -Albania, INCA siudheheqese e Rrjetit prMbrojtjen e Natyrs nekuder te programitSeniora, etj.

7/24/2019 Kurora 148

4/8

4

Gati 4000 pjesmarrs,nga 142 vende, morn pje-s n Kongresin XIVBotror t Pyjeve, q uzhvillua m 7 - 11 shtator

2015 n Durban (Afrika eJugut) - n frymn e pr-fshirjes dhe me vullnet prt msuar nga njri - tjetri.Kongresi ofron vizioninpr pyjet dhe pylltarin,si nj mnyr pr tkontribuar n arritjen eobjektivave te Agjendapr Zhvillim t Qndrue-shm 2030, dhe nj tardhme t qndrueshmepr Pyjet 2050 e m tej: Pyjet jan m shum se

pemt dhe jan theme-lore pr sigurin eushqimit e prmirsuarjet es n. Pyj et e s ar-dhmes do t rrisin qn-drueshmrin e komu-niteteve, duke siguruarushqim, energji druri,strehim, foragjere dhefibra; punsim dhegjenerimin e t ardhuradhe pr t mbshteturkomunitetet dhe sho-qrit n nevoj; stre-

himin e biodiversitetitdhe mbshtetjen ebujq sis s qn dru e-shme e mirqeniennjerzore nga stabili-zimi i toks e klims dherregullimi i lumenjve.

Qasje e integruar prprdorimin e toks, pert ecur perpara prprmirsimin e politi-kave; pr t ndaluar ekontrolluar shpyll-zimet; trajtuar konfli-

ktet mbi prdorimin etoks; njohur e vler-suar prfitimet ekono-mike, sociale dhe mje-disore; integrimin epyjeve me bujqsinedhe pr t ruajtur sher-bime t e shumta te py-jev e n kon tek sti n epeizazhit dhe rekrea-cionit.

Veprimtari ndrkombtare pr pyjet Prgatiti GJON FIERZAAgjencia Kombtare e Mjedisit

KONGRESI XIV BOTROR I PYJEVE

Pyjet jan nj zgjidhjee domosdoshme przbutjen e ndikimevenegative t ndryshi-meve klimatike dheprshtatjen ndaj tyre.

Duke u menaxhuar nmnyr t qndrueshme,pyjet do t rrisin aftsinriprtritse t ekosiste-meve dhe shoqrive merolin e pyjeve dhe drurevepyjor; n thithjen dheruajtjen e karbonit, duke

ofruar edhe shrbime ttjera t mjedisit.Realizimi i ktij vizioni dot krkoj partneritete treja t pyjeve, bujqsis,financave, energjis, ujitdhe sektor t tjer, si dheangazhimin e komunite-teve vendore. Suksesi dot krkoj investime temtejshme n arsimimin

pr pyjet; n komunikim;ngritje te kapaciteteve;kerkime shkencore, dukeprfshir ndryshime kli-matike me ndikim n

shndetin e pyjeve dhemjedisit dhe krijimin even dev e t pun s, sido-mos pr t rinjt.Barazia gjinore sht the-lbsore, gruja duhet tmarr pjes plotsisht nt gjitha vendimmarrjetdhe veprimtarite q zhvi-llohen n pyje.Entuziazmi i t rinjve prkrijimin e nj bote m tmir duhet t bhet burimi vazhdueshm frymzimidhe stimulus pr t ar-dhmen. Thirrja e tyre prvepr im du het t mb-shtetet prmes shumaktorve me pjesmarrje,t angazhohen sa mshum t rinjt n sek-torin e pyjeve.N kuadrin e VlersimitGlobal t burimeve pyjo-re, Kongresi rekomandoipergatitjen e veprimevepr arritjen e vizionitPer pyjet - 2050.

N Konferencen VII, pritet te nenshkruhensi dokumente m t rendesishme:

- Deklarata Ministrore Madrid: 25 vjet s

bas hku pro mov imin e menax him it t

qndrueshm t pyjeve n Evrop.

- Rezoluta ministrore Madrid 1: Sektori i

pyjeve n qendr t Ekonomis s Gjelbr.

- Rezoluta ministrore Madrid 2: Mbrojtja e pyjeve n nj mjedis

t ndryshueshm.

- Vendimi Ministror i Madridit: Drejtimi, e ardhmja e Pyjeve t Evrops.

N Konferencn e Jashtzakonshme,tministrave pergjegjes per pyjet, antare te

KE, pritet te nenshkruhet vetem vendimi

ministror i Madridit, i cili pas nenshkrimit

merr forme detyruese ligjore per tu zbatuar

nga vendet antare te KE.

Konferenca VI: Objektivat evropiane prpyjet dhe negociatat pr nisjen e njmarrveshje detyruese ligjore (Oslo2011-2020).U mbajt m 14-16 qershor 2011

n Oslo, Norvegji. Ministrat prgjegjs pr pyjet n Evrop

miratuan objektivat per menaxhimin e qndrueshm t pyjeve.t

Evropes deri ne vitin 2020. U mor nj vendim historik dhe nisn

negociatat per nj marrveshje ligjrisht t detyrueshme pr

Pyjet n Evrop nga shtetet antare.

Konferenca V: Pyjet pr cilsin e jets(Varshav 2007).U mbajt m 5-7 nntor 2007,n Varshav, Poloni. Ministrat dhe niveli i

lart prfaqsues i 46 vendeve t Evrops

dhe t BE miratuan Deklaratn e Varshavs

dhe dy Rezolutat e Varshavs: Pyjet, Druri

dhe Energjia dhe Pyjet dhe uji.

Mesazh i Kongresit XIV Botror t Pyjeve

Pyjet mbu lojn nj t tre tn e siprfa qes s toks ;ruajtja dhe menaxhimi i qndrueshem i tyre jan

thelbsore pr arritjen e objektivave te zhvillimit teqndrueshm. Pyjet ofrojn nj gam t gjerpr oduktesh dhe sh rbimes h, q kontri buojn nzhvillimin social - ekonomik dhe mbrojtjen e mjedisi t.Py jet jan veanrish t t rndsis hme pr qi ndramiliona njerz n zonat rurale, duke prfshir edheshum prej njerzve m t varfr t bots, t ciltvaren nga to pr ushqim, energji, strehim. Atogjithashtu ndihmojn zbutjen e ndryshimeveklimatike, pr t mbrojtur tokn dhe ujin, por dhe mse75 % te biodiversitetit n bot.Shum sfid a me t cilat prballet njerzimi, duhet tadresohen n mnyr t integruar. Kjo krkonkoordinim sektorial dhe bashkpunim. Pr trealizuar me sukses objektivat per zhvillim teqendrueshem, pyjet dhe pylltaria duhet t prfshihenn strategjit pr zhvillim t qndrueshm n nivelendrkombtare e kombtare.

Drej tuesit dhe spec ialist et e Pyll taris n mba rbotn, duhet t jen t prgatitur, t shtojn prpjekjetpr t mena xhuar pyj e n mnyr t qn dru eshme,q ato t ofrojn mallra dhe shrbime q kontribuojnn zhvillimin e qndrueshm.FAO dhe orga niza ta t tjera nd rk ombtare , teqndrojn t gatshme pr t mbshtetur forcimin epyj eve , duk e ofruar dhe shkembyer inform acion, sidhe mbshtetje teknike, promovimin e praktikave mt mira dhe dialogun n pylltari.

Madridi, vendi ku do t zhvillohen

dy konferenca pr pyjet- Konferenca VII Ministrore, pr mbrojtjen e pyjeve t Evrops (20-21 tetor 2015)- Konferenca e jashtzakonshme e ministrave prgjegjs pr pyjet (21 tetor 2015)N Konferencn VII Ministrore, q do t zhvillohet n Madrid,

pritet t marrin pjes mbi 55 delegacione nga vende evropiane,

kryesisht ministra prgjegjes pr pyjet, nnt organizata

vzhguese antare t organizates EVROPA FOREST; do t

jen t ftuar edhe shum subjekte dhe organizata t pyjeve, si

dhe individ nga gjith bota. Edhe Shqiperia sht antare dhe

pjesmarrse e rregullt n kto konferenca q nga viti 1998.

Sfidat aktuale globale pr sektorin e pyjeve dhe rndsia e tyre

n nivel rajonal e global; mundsia e mbrojtjes s pyjeve n nj

mjedis q ndryshon, aspektet sociale t menaxhimit tqndrueshm t pyjeve krijimi dhe fuqizimi i nj Ekonomie t

Gjelbr, problemet, ngjarjet m t rndsishme t puns Pyjet

e Evropes mbi menaxhimin e qndrueshm t pyjeve dhe

shtjet e lidhura me to, jan temat kryesore q do t diskutohen

n Konferenc. Ministrat prgjegjs pr pyjet n Evrop, do t

marrin vendime pr shtjet e rndsis m t lart politike dhe

shoqrore n lidhje me pyjet dhe pylltarin, prmes vendimeve

dhe rezolutave q do t miratohen. Kto vendime e angazhime

do t shrbejn si korniz pr vendimet dhe strategjit e zhvillimit

t pyjeve n vendet evropiane, antare ose jo t BE.

Komiteti organizator ka br nj pun e madhe paraprake pr

axhenden, jan zhvilluar disa takime n nivel ekspertesh pr t

prgatitur sa m mir kt konferenc. . Esht punuar pr

prcaktimin e rezultateve specifike, pr saktesimin e vendimeve

q do t nnshkruhen nga ministrat n Konferenc, etj.

Konferenca e Jashtzakonshme e ministrave, do t filloj pasKonfrences s Zakonshme. Ministrat do t njihen me rezultatet

e puns s Komitetit Ndrqeveritar Pr nj marrveshje t

negociuar ligjrisht t detyrueshme pr Pyjet n Evrop,

percaktuar qe nga Konferenca e Oslos - 2011.

Kto dy konferenca do t mbahen n vijim. E dyta do jet n

vazhdim, nga ora 12.00 deri me 19.00 t dats 21 tetor, 2015. N

prfundim, ministrat do t nenshkruajn dokumente detyruese

n parim, t cilat do kthehen n akte ligjore, pr ti zbatur vitet

q vijne n shtetet e tyre.

Konferenca IV: Pyjet evropiane prfitime t prbashkta, prgjegjsi tprbashkta (Vjen 2003).Nn sloganinPyjet pr jetn, ministrat prgjegjs pr

py je t nga 41 vende ev ropian e dhe

prfaqsues t BE, si dhe prfaqsues nga 4 vende joeuropiane

e 24 organizata ndrkombtare, u mblodhn n Konferencn e

Katrt Ministrore n prill t vitit 2003 n Vjen. Deklarata eVjens thekson rolet e shumta t pyjeve n lidhje me jetesn

rurale dhe shoqrive urbane, trajton rndsin e partneriteteve

t forta mes sektorit pyjor dhe sektorve t tjer dhe nnvizon

rndsin pr t trajtuar sfidat globale.

Konferenca III: T njohim rolet eshumfishta t pyjeve (Lisbon 1998.Umbajt n qershor 1998 dhe theksi u vu n

Mbrojtjen e Pyjeve n Evrop, te aspektet

social-ekonomike t menaxhimit t

qndrueshm t pyjeve. Konferenca

veanrisht u fokusua n marrdhniet dhe

ndrveprimet n mes t pyjeve dhe shoqris.

Konferenca II: Angazhim pr menaxhimin

e qndrueshm te pyjeve n Evrop(Finland 1993.U mbajt n Helsinki nqershor 1993 nn kryesimin e prbashkt t

Finlands e Portugalis. Morn pjes 37

vende evropiane dhe nga KE, disa

organizata nga sektori privat, komuniteti

ndrkombtar i pylltaris dhe OJQ mjedisore.

N fokus kan qn: Qasje t Evrops pr shtjet globale t

mjedisit, prkatsisht promovimi i menaxhimit t qndrueshm

t pyjeve, ruajtja e diversitetit biologjik, strategjit n lidhje me

HISTORIKISHKURTERIKONFERENCAVEMINISTERIALETEPYJEVETEEVROPES. VENDIMETKRYESORE

7/24/2019 Kurora 148

5/8

5

pasojat e ndryshimit t mundshm t klims pr sektorin e

pyjeve dhe rritja e bashkpunimit midis vendeve t Evropes.

Konferenca I: Inicimi i mekanizmavendrkufitare pr mbrojtjen e pyjeve(Franc 1990).U organizua me nismn eFrancs dhe Finlands dhe u mbajt n

Strasburg n vitin 1990. Europa Forest

u angazhue seriozisht, duke prcaktuar

konceptet e menaxhimit t qndrueshm t pyjeve n vazhdimisi,

per ti zhvilluar n nivel pan-evropian. Angazhimet kan shrbyer

edhe si nj kuadr pr zbatimin e menaxhimit t qndrueshm tpyjeve n vendet t ndryshme evropiane. Konferenca u ndoq

nga 30 vende evropiane dhe KE, si dhe disa organizata

ndrqeveritare vzhguese. Pjesmarrsit ran dakord pr gjasht

rezoluta, t cilat u fokusuan veanrisht n bashkpunimin teknik

dhe shkencor. Me kto Rezoluta ka nisur nj bashkpunim m i

gjer n t gjith Evropn.

Konferenca e par Ministrore prbn fillimin e nj procesi politik

t vazhdueshm pr t iniciuar propozimet dhe veprimet pr

mbrojtjen dhe menaxhimin e qndrueshm t pyjeve n Evrop.

Pas Konferencs s Par Ministrore, gjat 25 viteve Europa

Forest ka mbajtur takime te rregullta n nivel ministror, si dhe

shume takime te tjera tematike ne nivel ekspertesh. N kto 25

vite ka miratuar nj numr t madh vendimesh, instrumente

prkatse pr t zhvilluar politikat pyjore.

Europa Forest (Konferenca Ministrore pr

Mbrojtjen e Pyjeve n Evrop) sht procesi politik

pan-evropian pr menaxhimin e qndrueshm t

pyjeve t kontinentit.Q nga viti 1990, kur filloi bashkpunimi i ministrave

prgjegjs pr pyjet n Evrop ka pasur nj ndikim

t madh ekonomik, mjedisor dhe social n nivel

kombtar e ndrkombtar.

Europa Forest, ka rritur prpjekjet q t konsolidoj

mjetet pr menaxhimin e qndrueshm t pyjeve

dhe pr t prmirsuar monitorimin dhe raportimin,

prpjekjet kundr prerjeve ilegale, pr t zhvilluar

nj qasje t prbashkt t vlersimit t shrbimeve

t ekosistemit t pyjeve.

Vendet nnshkruese t Europa Forest dhe

vzhguesit marrin pjes n Komitetin ndrqeveritar

Negociator (INC), krijuar pr t zhvilluar nj

marrveshje ligjrisht detyruese mbi pyjet n rajonin

pan-europian, i mandatuar nga minist ra t nKonferencn Ministrore t Oslos.

Europa Forestsht e prfshir me proceset dhe

nisma q kan t bjn me shtjet e rndsis

m t lart politike dhe sociale lidhur me pyjet e

tjera globale dhe rajonale.

N Spanj dhe Sllovaki, jan njesit nderlidhse t

Europa Forest.

shtEuropaForest?

- 25 vjet Europa Forest, promovim i treguesvepr menaxhimin e qndrueshm t pyjeve -

Struktura funksionale e Europa Forest

Komuniteti shkencor n prgjithsi sht kryesisht

skeptik pr mundsin e transferimit t frekuencave

ndrmjet organeve dhe organizatave. Megjithat,

rezultatet e fituara nga nj ferm n Raguza, q

ushtron bujqsin kuantike, duket t jen inkurajuese.

Ilai kuantik, ushqimi, sht i mir kur shfaq cilsit

m t mira t tij. Andre Simoneton, inxhinier elektrik

francez, ka demonstruar se kur fruti piqet nn

nxehtsin e diellit, ka rrezatim maksimal. Pas

pjekjes, gjatsia valore sht e qndrueshme pr disa

dit, shpesh disa jav n dimr, pastaj bie deri n

zero.

Kultivimi sipasfrekuencs; fermasht nj qenie egjall

Bujqsia kuantike promovonnxitjen e proceseve tenergjis me aplikimin e

fiziks, prmesfrekuencanalizs. Kjo do tmundsonte racionalizimin e

prdorimit t mjeteve teknike,rritjen e rentabilitetit dhereduktimin e ndikimitmjedisor.

Frekuenca kuantike sht prdorur gjithashtu pr t

mbajtur larg insektet q dmtojn t lashtat, duke

eleminuar plotsisht pesticidet. Nj studim i kryer

nga Universiteti i Tohoku zbuloi se gjatesi vale

specifike t drits s dukshme jan vdekjeprurse

pr lloje t ndryshme insektesh. Ajo sht drit blu,

q dmton disa struktura baz qelizore t

insekteve. Insektet dmtohen me gjatsi t ndryshme

vale. Disa lloje drite vrasin lloje t caktuara

dmtuesish. N kt mnyr bujqsia mund t

shptoj nga katastrofa e dmtuesve, duke ln pa

dmtuar vetm insektet e dobishme.

Si u nenvizua ne fillim, para 2-3 vjetesh ishte nj

ferm n Raguza, ajo q zbatoi e para gjersisht

bujqsin kuantike. Ajo ka nj siprfaqe prej 10 ha,

nga t cilat 1 ha te lashta t mbrojtura n serra, 3.5

ha, si dhe pemetore e kullot polifite, vendosur n

perberje te nj parku natyror. Aty u krahasuan disa

karof n vitin e dyt, rritur me metodn kuantike me

disa te kultivuara me praktikat konvencionale. Provat

treguan se te parat hyne ne prodhim vetm dhjet dit

pas vitit t par. Jo vetm kaq, por prodhimi i te

parave ishte shume me cilesor e i shijshem.

Dr. Rain, mjek alergjist dhe imunolog, thot: Nj

ushqim nuk sht vetm nj numr substancash, por

sht nj organizm, nj mikrokozmos dhe n

kompleksitetin e tij sillet sikur t ishte nj entitet i gjall,

duke prfshir edhe reagimet negative ndaj tij, gj q

varet nga sasia q z do substance.

Sipas mjeksis kuantike, trupi i njeriut rrezaton

mesatarisht n nj frekuenc prej 6.500 angstrom.

Mikrobet dhe mikroorganizmat e tjera rrezatoj n

frekuenca shum m e ulta se e jona. Besohet se

njerzit mund t ndikohen negativisht nga kto forma

primitive t jets vetm nse energjit vitale t rnies

trupit bien n nivele shum t ulta, pra kur frekuenca e

trupit t njeriut ulet nn at t dmtuesve.I njjti parim zbatohet edhe pr bimt nga bujqsia

kuantike. Bima e kultivuar duhet t prshtatet me

faktort negativ ose pozitiv t mjedisit ku rritet, pasi

kta faktor ndikojn nshum, sidomos n cilsin e

prodhimit. Analizat frekuenciale marrin parasysh t gjith

perbersit e sistemit t prodhimit, si dhe faktort agro-

mjedisore, t cilet duhet t jen ne harmoni, n t

kundrt, kta faktor duhet t ribalancohen q t jen n

harmoni.

Por, duhet br pr t mbajtur nivel t qendrueshm

frekuencial? Niveli i energjis n agro-eko-mjedis sht

mbajtur edhe nprmjet prdorimit t vajrave esenciale

t kanells, livandos, grejpfrutit, etj. Informacioni brenda

nj substance t caktuar natyrore sht nxjerr nga

ngjyra apo tretja dhe pastaj transmetohen si

informacione n ADN-n e bims, ose n jetn e toks

fal prbrsit t saj, ujit. Uji sht baza e do qenieje t

gjall pr shkak t aftsis pr t ruajtur e prcjell

informacion, aftsise pr t stimuluar si duhet t gjitha

format e jets.

Ndryshime duken edhe te domatet n serra, kurrnjt e bimve t kultivuara me metodn kuantike

nuk tregojn shenja kafe, pra nuk preken nga

krpudhat, vetem shum pak nga nematodat. Sistemi

rrnjor sht shum i zhvilluar dhe i fort. N kto

serra, t mbjella rreth 9 vjet m par nuk sht br

sterilizim me mrtil bromid ose me kimikate te tjera pr

t luftuar nematodat.

7/24/2019 Kurora 148

6/8

6

Vaji i kungullit, me prejardhje nga zona m e gjelbr e Austris (Steiermark), kangjyr t errt, arom t kndshme dhe sht i njohur pr vetit e tij t shumtaantioksidative e shruese.Prmban Selen dhe Vitamin E, t njohura pr efektin antioksidant dhe prmbrojtjen e organizmit nga radikalet e lira.Ul kolesterolin, n saj t prqindjes s lart t acidit linoleik dhefytosterolit.Ka veti antiinfektive dhe prdoret pr trajtimin e artritit reumatoid.Prmban gjithashtu vitamina C, beta-Karoten, hekur, kalcium, kalium dhemagnez.

Vepron si vazodilatator (pra zgjeron kapilaret) dhe kshtu ul tensionin elart n saj t acideve yndyrore t pangopura (omega3) , dukeparandaluar smundjet e zemrs dhe t fshikzs s urins. Ky vaj shtgjithashtu i njohur pr efektin pozitiv n kancerin e prostats .Kshillohet t prdoret n sallaturina dhe n disa gatime. Ka shije t veante t kndshme arre dhe njihet si delikatese n shum restoranteevropiane.

Cel: +355 66 66 79 059

Vaji i farave t kungullit(Cucurbita pepovar. styriaca)

Pastrtia e nj qyteti tregon se sa t civilizuar e t disiplinuar jan banort e tij. Ajri indotur dhe mbeturinat prskaj rrugs, krijojn tension n syt e turistve dhe askushnuk do t dshironte t kalonte npr nj mjedis t mbushur me imazhe t tilla. Por,nuk sht vetm sa pr prshtypje. Pastrtia, s pari u ofron qytetarve kushte tmira jetese.Sipas nj reviste franceze, 10 vendet, q renditen ndr m t pastrat, ndr t cilat disa

kan qeveri q zbatojn rregulla t forta, ndrsa disa kan bukuri t tilla natyrore, q

sht mkat edhe t mendosh ti ndotsh.1. Kolumbia. Harroni prshtypjet q keni pasur m hert pr kt shtet, sepse pikrishtKolumbia ka habitatin m t pastr n bot. Ajo, prve plazheve t bardha kristalore,

njihet me parkun e saj Kombtar Tyrona, i cili ka qen edhe faktor ky pr ruajten e

pastrtis s ajrit n kt vend.

2. Kuba. Plazhet e bukura, gjelbrimi dhe liqenet ia shtojn bukurit Kubs, por ndr ttjera ka edhe prparsin e t qenit ishull, q t jep ndjesin e freskis dhe pastrtis.

3. Austria. Njihet pr prodhime t shumta vendore, prej t cilave plotsohet pjesa m emadhe e krkesave t vendit. Po ashtu, pavarsisht prodhimit t madh, kontrolli i

prdorimit t pesticideve e kemikateve t ndryshme, sht shum i rrept dhe kjo bn q

t renditet i treti, me index prej 100 piksh.

4. Mauritania. Mauritania gjendet n Afrik dhe n vitin 2013 sht shpallur vendi m ipastr n bot. Me detin e kaltr dhe malet e thepisura sht destinacioni m i mir pr

turistt e huaj.

5. Norvegjia. N Evrop njihet si shteti m i pasur dhe kjo ka ndihmuar edhe nmenaxhimin e mbeturinave dhe mbajtjen e mjedisit sa m t pastr. Prve asaj, ka

vende marramendse, ku vizitort mund t knaqen me bukurit natyrore.

6. Suedia. Edhe pse e treta pr nga numri i banorve n Evrop, ky tejpopullim nuk epengon t renditet ndr shtetet m t pastra n bot. Niveli i zhvillimit t ktij vendi sht

pasqyruar edhe n pastrtin e tij dhe shteti ka prpiluar ligje shum t rrepta sa i prket

hedhjes s mbeturinave, si atyre inerte edhe atyre organike. Indeksi i pastrtis s

Suedis sht 86.3.

7. Costa Rika. Fal bashkpunimit me SHBA, ky shtet ka arritur t pastroj resurset e tijnatyrore dhe ta bj jetn atje t dshiruar nga t gjith. Mnyra e pastrimit t ujit dhe

rregullimit t sistemit ujor t ktij vendi jan shembuj pr shum vende t bots.

8. Zvicra. Prve se prodhon okollatat m t mira n bot dhe sht nj ndr vendet mt sigurta pr jetes, bukurit natyrore e bjn kt vend parajs n Tok. Indeksi i

pastrtis s Zvicrs sht 89.1.

9. Islanda. Esht nj ishull bukur mir i organizuar e i rregulluar n veri t Evrops.Prparsia kryesore e tij sht pikrisht ajo e t qenit ishull, q jep ndjesin e freskis dhe

pastrtis. Indeksi i pastrtis s ktij shteti sht 93.7, vler e lart pr nj shtet t pastr.

10. Franca/ Njihet prej mbar bots si vend me atmosfer t mirfillt romantike dhe,sikur t mos mjaftonte kjo, francezt kan perfeksionuar edhe metodat e mbajtjes sshtetit, ndr t tjera edhe t pastr. Gjat vizits n Franc e sidomos n Paris, e vetmja

arom sht ajo e dashuris.

Mareja (Arbutus unedo)

bn pjes n familjesn

Ericaceae. Origjinn e ka

nga jugu i Evrops dhe

Mesdheu. N vendin ton

gjendet n sasi t mdha

n periferi t Tirans e

deri n Elbasan, Tepelen,Vlor e Sarand.

Vlera ushqyese

Vlersohen kryesisht

frutat, me diametr 1 - 2

cm, me ngjyr t kuqe t

pjekja e frutit ndodhin n

t njjtn koh dhe krijo-

jn nj bukuri t pabesue-

shme. Periudha e lulzimit

sht zakonisht n vjesht

e dimr, vazhdon me pjek-

jen e frutit nga e verdh

n portokalli e prfundimi-sht e kuqe. Lulet e reja

dhe frutat e pjekur zako-

nisht shfaqen sbashku.

Lulet jan t bardha n t

kuqe, duken si lulet e

mjedrs, kan form t

bukur.

Emri latin (Unedo) do t

thot ha vetm nj, pasi

ngrnia e shumt t deh.

Klima dhe toka

Preferon lagshtin, kli-

mn me dimr t lagt,ver t nxeht e t that.

Rritet n vende me diell,

por shkon edhe ne vende

me hije. Nuk plqen ve-

ndet e ftohta, por sht

tolerante ndaj errave t

ftohta. Duron tempera-

turat 160C (bimt e reja

vriten n temperatura t

ulta). Krkon toka t ku-

lluara mir. Rritet n toka

deltinore.

Croomel, kultivar xhuxh,

me frutifikim t mir.

Croomel e Rubra

kan form t vogl dhe

prdoren m shum pr

zbukurim.

Kultivimi

Shtohet leht. Mnyra m

e mir sht me far, por

prdoret edhe mnyra e

rritjes n serr, pasi piqet

shpejt (kjo mnyr nuk

prdoret n vendin tone).

N qoft se gjenden fara

t pjekura, kur ruhen du-

het t jen t njomura pr

5 - 6 dit n uj t ngroht

para se t filloj dimri i

von. Farat zakonishtmbijn n pranvern e

von. Farat jan tepr t

vogla dhe rriten ngadal;

ato jan t prirura t qu-

llosen, prandaj duhet t

mbahen n ventilim t

mire; preferojn dritzim.

Kur mbillen n serr bi-

mt nxirren kur kan 20 -

30 cm lartsi; koha m e

mir sht pranvera e vo-

n ose hert n ver.

Shtohet edhe me kalema;

prdoren kalema t pje-

kur, rreth 15 - 20 cm tgjat; kalemat merren n

nntor ose dhjetor, kur

bimt t jen n formim.

Vjelja dhe tregtimi

Piqet von n vjesht dhe

hert n dimr. Fruti kur

piqet shum bie nga

pema. Esht mir q

siprfaqja ku bien frutat t

jet me pak bar, pasi nuk

MAREJAMAREJAMAREJAMAREJAMAREJA

Kulivart

Kompakta, shkurre e

vogl, 6-10 m e lart, q

nuk lulzon shum lirshm.Elfin King, n form

xhuxhe, rritet m shum se

1 m; lulzon hert; lulet dhe

frutat jan t rrumbullakta,

frutat kan shije t mbl.

Rubra, sht m e vo-

gl se tipet e tjera; ka lule

t kuqe t rralla.

dmtohen. Nse nuk

duam q fruti t bier, e

vjelim jo kur ka arriturngjyrn e kuqe. Esht e

nevojshme t hahet

brenda 24 orsh, para se

t nis t kalbet.

N vendin ton tregtohet

me kausha e gota, larg

tregtimit n tregje, si

bhet n mjaft vende.

elt. Fruti prmban 15 -

18 % sheqer, prandaj

konsumohet drejtprdrejt

ose prpunohet pr t

prodhuar raki. N disa

vende nga frutat e mares

prgatitet nj lloj mushti

(ver) dhe prodhime t

tjera ushqimore. Lulet ka-

n vlera mjeksore n

dhimbjet e barkut, ndrsa

gjethet kan tanin dhe

mund t prdoren n pr-

punimin e lkurve. Po

ashtu, pr lulet dhe frutin

e saj, mareja shrben

edhe si bim zbukuruese.

Prshkrimi i bims

Mareja sht shkurre me

gjelbrim t prhershm

ose pem e vogl, e cila

mund t rritet deri n lar-

tsin 12 m, por m shp-

esh sht e ult.

Gjethet jan n formovale, t dhmbzuara,

me ngjyr jeshile t errt;

ato qndrojn gjat gjith

vitit.

Lulet i ka nga tetori n

dhjetor. Ato jan

hermafrodite (polenizohet

nga blett). Lulzimi dhe

VENDET M T PASTRA

7/24/2019 Kurora 148

7/8

7

BBBBBashkudhtar besnashkudhtar besnashkudhtar besnashkudhtar besnashkudhtar besniiiiikkkkk nnnnnudhudhudhudhudhnnnnn

eeeee vvvvvshtirshtirshtirshtirshtir dddddrejt detitrejt detitrejt detitrejt detitrejt detitInxh. JANI PAPA

Pr rrapet: Urrejtje e pakuptimt dhe me pasoja

P as bonifikim -sistemimit t zonsfushore, rrapi utrhoq n pjesn kodrinore

- malore, n shtratet e

lumenjve dhe prrenjve, aty

ku plotson nevojat pr uj

t pastr. Rrapet nuk rre-

zikohen nga smundje t

pashrueshme (virusale -

kanceroze) sepse ato nuk

ekzistojn. Ata preken vetm

nga vemja e flutursLitho-

colletis platani, e cila prek

(me t zgjedhur) indin e

gjetheve, si dhe nga kr-

pudha Gnomonia veneta, q

than vetm nj pjes t

gjetheve.

Aktualisht, armik i

tyre jan H/C, sidomos ata

q prdorin direkt ujin e

burimeve. N segmentet e

lumenjve, prrenjve e p-

rroskave te mbetura pa uj

ne kohen e vegjetacionit

tharja sht e sigurt dhe

vetm shtje kohe. Pjesa m

e madhe e drurve para se

te thahen kalojn ne gjendjene vyshkjes se pakthye-

shme, moment qe shfryt-

zohet nga smundjet e

msiprme dhe e tharja e

plo te sh t e pashmang-

shme. Tharje sporadike ka

edhe pr shkak te moshs,

ndotjes se ujerave me

kimikate, etj. Prishja e

nxituar, e pamenduar, e

natyralitetit te toks sht

gjithmon me pasoja. Lugina

e Bistrics psh, nga pa-

rajse e Rrapit (pyjeve)

kthehet ne Lugina e

hidrocentraleve. Nse njdite ne kt lugine, do t

shfaqen dukuri mjaft te

rrezikshme, si rrshqitje,

shembje \ vithisje masive me

permasa te papara.

Shkenca dhe praktika

pyjore sht e sakt, sht

matematik. Matja p.sh e

drurve pyjeve, sht

detyre dhe shtje e

inventarizimit, i cili mb-

shtetet ne dy shkenca te

sakta, Dendrometrine dhe

Gjeodezin. Ne asnj rast e

rrethan thjeshtsia nuk

mund te eliminoj saktsin

rrjedhimisht ska projekte te

thjeshta ka vetm projekte te

sakta dhe me tej specialisti i

py jeve in fo rmon dh e

komunikon me publikun me

gjuhe shkencore, te njohur

e te kuptueshme nga bota

mbare. Ne natyre asgj nuk

sht rastsi por sht nevoje

e domosdoshmri, sht

ekuilibr. Nj fitocenoz

(qofte dhe nj lloj i vetm)

perhapet n nj territor te

caktuar sepse ka prputhje

midise vetive biologjike te

llojeve (llojit) dhe kushteve

stacionare, vendosen ekui-

libra midise llojeve (pyllit)dhe mjedisit. Shkurt, merr

dhe jep. Bim si thundr-

mushka (T. farfara), rrapet

(Platanus),vidhi i fushs (U.

foliaceaGilib.),vrriri i zi (A.

glutinosaL.), arra e but (J.

regia L.) shelgjet (Salix),

konopica (V. agnus castus

L.) etj. jan tipike hidrofile

ren te lemuar, me nuanca

jeshile ne te verdhe. Rrapi i

zakonshm (P. orientalisL.)

sht i prhapur natyralisht

ne pjesn jugperendimore te

vendit, atje ku zotron klima

mesdhetare atlantike (e

ngrohte). E takojm me

gjith madhshtin e tij afr

detit (ne grykderdhjen e

lumit Borsh), si edhe ne

qafen e Leshnics, ne

lartsin 1100-1200 m mbi

nivelin e detit. Pra, si dru,

preferon zonn fitoklimatike

te dafins (Laure tum),

ngjitet dhe ne at te

gshtenjs (Castanetum).

Pr tokat nuk ka krkesa te

Vrion). Objekti i Karahaxhit

nuk ka shenja dmtimi,

ndrsa ai i aushit here pas

here ka pasur prerje,

cungime e ricungime ne

lartsi.

Rrapi i zakonshm

rritet shpejt, kap lartsin 40-

50 m dhe diametri ne

lartsin e gjoksit te njeriut

mbi siprfaqen e toks ne

moshn 200-300 vjeare i

kalon 4 m. Nj rritje dhe

zhvillim i till shpjegohet mefaktin se rrapi jo vetm ne

mosh te re por edhe i vjeter

transpiron sasi te mdha uji.

Rrjedhimisht i nevojitet

sistem rrnjor boshtor i

fuqishm dhe ne kt drejtim

rrapi sht i pakrahasue-

shm. Pr shkuljen rrapeve

jan prdorur njhersh l-3

traktore te fuqishm, pse jo

dhe dinamit. Pr fotosintez

i nevojitet nj mase gjethore

e madhe dhe pr kt

realizon shpejt kurora te

mdha. Konsumi i bioksitit

te karbonit (C02) shkon

4500-5800 kg/ha/vit. N

gryka, kanione, ku drita

sht e kufizuar, rrapi rritet

i drejte dhe shpejt kap lartsi

te pabesueshme. Kt fakt e

dinin te paret tan dhe

nevojat pr drrasa, trar,

kolona i siguronin ne

individt me te mire ne kto

vende. Edhe pse kane kaluar

100-200 vjet, dyshemet dhe

tavanet e shume shtpive

neper fshatrat tona, bile dhe

tavolina e dollap, jan ne

Veorit dhe cilsit e

p rshkru ara me lart u

shfrytzuan nga te paret tan

pr ta mbrojtur e shtuar edhe

p r ta ku lt ivua r pran

kishave, manastireve, xha-

mive, ne qendrat e fshatrave,

pran lmenjve ku shihej

gruri, ne shkolla, ne kullota

verore, pr mrzim te

leshtash, etj. Te bukur,

madhshtore, te forte e mehistori meritojn vmendje

dhe respekt. Rrapet e

Delvins, Rrusanit, Dhivrit,

rrapi 1 Kaless, Shenvasilit,

Nivices, Sarands, Muzins,

etj., jan shpallur monume-

nte natyre dhe mbrohen me

ligj. Hija e rrapit sht vrtet

e lehte dhe e freskt pr

njerzit dhe kafsht, por nuk

duhet te harrojm edhe

rrezikun e rrufeve, sidomos

ne individ madhshtor te

vendeve te hapura. Pr

shume lloje te tjera bari-

dhe nuk mund te mbijetojn

si kserofile. Rrapet, pr nga

jetgjatsia i konkuron vetm

ulliri, pr lartsi bredhi,

eukalipti e plepi, ndersa pr

diametrin vetm baobabi.

Prsa i prket kurors e

sistemit rrnjor boshtor,

p rpunimit te sa si s se

bioksidit te karbonit, azotit,

prodhimit te oksigjen it ,rrapet jan te pakonkurue-

shem.

Rrapet jan drur te

lart te hemisferit te Veriut,

te prhapur ne Amerikn

Veriore, n Mesdhe, Turqi,

Indi, etj. Jan bime drusore

me fare te veshur, dy

kotiledone. Njihen 6-7 lloje

rrapi. Ne vendin tone tako-

hen vetm dy lloje. Rrapi

amerikan (Platanus oxiden-

talis) sht i rrall, tek ne

takohet si dru dekorativ ne

parqe e lulishte, ne Tirane

(kodrat e liqenit, pallati i

brigadave) . Vitet e fundi t

sht prdorur pr gjelb-

rimin me sukses te rrugve

ne disa nga qytetet tona.

Dallon nga rrapi i zakonshm

se degt i ka prpjet, jo

shume te gjata, degzimin

kryesor e ka te drejte, lvo-

veanta, mjafton qe ato te

jene te fresk ta e me

lagshti, sidomos ne kohen

e vegjetacionit. Si rregull,

nuk u largohet shume

br ig jeve te lumenjve -

prrenjve. N shume raste

formon ishuj te vegjl,

duke shtuar bukurin e

lumit. Rrnjt ansore, aty

ktu edhe mbi toke, (hapensi kmbt e oktapodit)

stabilizojn gjithmon e me

mire token nga grryerjet.

Zakonisht formon pyje te

thjeshte dhe rrall te przier

me lloje te tjera hidrofile.

N mendjen tone lumi

dhe rrapi nuk mund te

ndahen. Objekti pyjor

Rrapet e Karahaxhit me

siprfaqe 4 ha dhe ai Rrapet

e aushit, afro 10 ha,

fatmirsisht i shptuan

bonifikimit dhe mbijetojn si

pyje te thjeshta, uniforme,

larg lumenjve, por nga mesi

i korrikut gjethet humbasin

shklqimin karakteristik,

bien shpejt dhe te kujtojn

vjeshtn. (Kujtojme se para

bonifikimit te fushs se

Vurgut, lumenjt Kalasa

dhe Bistrica, i bashkonin

ujrat ne lindje te fshatit

gjendje te mire.N disa rraste

prdoret edhe pr sende te

gdhendura. Drut e zjarrit te

prodhuara nga individ te rinj

nuk plqehen por ato te

siguruara nga individ te

pjekur e te moshuar me arje

jan me cilsi dhe krahaso-

hen me ato te ahut (1 m3dru

zjarri peshon 600-750 kg).

shtore, shkurre apo drur,

qofte dhe hijedashs, hija e

rrapit sht helm, prandaj

dhe territori i hijezuar ne

prgjithsi sht i pastr. Ne

mosh t madhe, ne pjese te

veanta te gjatsis se

trungut fillon kalbja e zemrs

se drurit, duke krijuar kshtu

zgavra te madhsive te

ndryshme, te cilat shfryt-

zohen nga bota e egr

shtazore prfshi dhe blett.

Ne pl eqr i ky fenomen

ndodhe dhe afr toks duke

krijuar te ashtuquajtura

shpellat e rrapit, te cilat ne

individe te veant bashko-

hen me zgavrat e m-

siprme, duke formuar

kshtu oxhakun e rrapit.

E, megjithat, pjesa e

jashtme blana, sht gjalledhe e forte, proceset jetsore

vazhdojn derisa bima te

dobsohet e te thahet ne

kmb ose te thyhet. Gjethet

e njoma nuk plqehen nga te

imetat, gjethe te pastra e te

shndosha ne dege te vogla,

te vendosura mullar, hahen

me knaqsi gjate dimrit nga

te dhirtat.

Rrapi shumzohet me

fare edhe ne rruge vegje-

tative me rrnjoma, shpa-

tulla, si dhe me copa degsh

2-5 vjeare. Prandaj, pa frik

mund te prdoret me shume

ne prforcimin e brigjeve te

lumenjve e prrenjve, argji-

natura rruge, parqe, etj. Pyjet

e rrapit, pavarsisht nga

forma e madhsia, kane

funksion mbrojts, qeverisen

si cungishte, duke prfituar

nga aftsit e jashtzakon-

shm te tij pr lastarizim.

Nisma ose teor ia e

Sekuestros se Karbonit e

firmosur ktu e disa vjet nga

shtetet me te fuqishme, sht

nj investim kolosal dhe i

sigurt edhe pr ne. T fa-vorizuar nga kushtet

klimatiko - toksore, vetite

biosilvike te shume llojeve

drusore, si p.sh. te rrapit,

kemi te gjitha mundsit te

p rmirsojm gjendjen

ekzistuese, te shtojm

siprfaqen dhe prodhimta-

rine e pyjeve tona.

Inxh. J. Papa me nnn e tij 87 vjeare, nn hijene rrapit shekullor t Shn Parashqevis (Leshnice Poshtme, Sarand)

Pamje e pjesshme e Lugins s Bistrics (Liqeni iHec Nr. 1, Bistric)

Pyje t rinj dushku n rritje

7/24/2019 Kurora 148

8/8

8 E N G L I S H

Report The Environmental Abuse

My Environment - Initiative of the StateInspectorate of Environment and Forests

(ISHMP)

My Environment - Mobile app and online portal, aiming

the involvement of citizens in reporting of environmentalviolations.

Minister of Environment, Mr. Lefter Koka said that soon will be adopted the new

draft 10-year moratorium on forest cutting and their administration from local

government. He mentioned that the Parliament will pass a special amendment

to the environmental crime and the penalties for each violation. Minister Koka

presented also a special application that enables citizens to report cases of

environmental law violation. He said that everyone should cooperate, because it

is very difficult for an inspector to monitor forests. The application notes:

Citizens,

My Environment is not just a

reporting application, it is your

voice and your strongest

weapon. Having a healthyenvironment, reforms alone are

not enough, nor administrative

penalties, nor revocations, but

prevention is required. A

healthy environment is

achieved with our commitment

and it is impossible without the awareness of the citizens of this country.

I wish all of you use this application and communicate interactively with ISHMP and the

Ministry of Environment. Our functional task is to preserve the Albanian environment with

the whole ingredients. If all of you participate in this great action to protect the environment

and nature, I guarantee you that within this mandate we could not only do what have been

promised, but much more than that.

Soon we will present to the parliament the package for changes in the criminal code for

penalties of environmental offenders. Despite our work, the reality is that we continue to

have forests cut, we continue to have irresponsible citizens, that in different ways pollute the

city, we continue to have business activities with negative impact on the environment.Because of this, soon we will present to Parliament amendments to the criminal code to

forecast a range of other offenses considering the environmental crime.

Beyond administrative and legal reforms, prevention of environmental degradation and

abuse is the challenge and the main task of the Ministry of Environment. So i would call

again everyone to report any abuse in this application and online portal, in order to

safeguard the future of our children and our future generations.

Zagoria Regional Natural Park

Promoting Meeting, whichturned to an event

Prepared by: PJETR GJIKOLA

On 25th of September 2015, at the House

museum AZ Cajupi Sheper-Zagoria waspromoted the declaration of Zagoria regionas Regional Natural Park. The event wasorganized by Environmental Associationajupi in cooperation with the Patriotic

Association ajupi. The event was attendedby local residents and authorities, directorsof district and border Administrative Units,leaders of some residential environmentalorganizations, activists, associations, etc.

The meeting was opened by Mr. Arqile Puleshi, Zagoria Unit Administrator,followed by Mrs. Luiza Mandi, Mayor of Libohov. There were present also Mr.

Anastas Angjeli and Mr. Koco Kokdhima as part of Parliament. Director of AKZM,Mr. Zamir Dedej valued the work carried out and pointed the tasks of governmentand local communities in the implement the management plan. The team leader ofproject design, the engeener Mr.Kleanthi Mandi, presented briefly the projectcontent and activities carried out till the decleration as a Regional Natural Park.

Mr. Mandi, more broadly was focused on measures and investments providedunder the plan to be implemented in the period of 10 years.In addition, Mr. Andon Pango, director of the Patriotic Association ajupi

welcomed the initiative and the work done so far. Then he stopped in the 20 yearsof the Association activity that leads, highlighting the achievements and challengesof this area and its community. He considered very important the implementationof the plan that was presented for Zagoria, which ecourages the development ofeco-tourism opportunities.The project was discussed also from some intelectuals of the area as Mr. KristaqShabani, Mr. Evjen Peri, Mr. Spiro Nika, etc. After discussions, the deputy Anastas

Angjel i, on behalf of the Med ite rra nea n Uni ver sit y inv ite d bus ine sse s andexpressed the approve also by donation, to start the implementation of the project.In conclusion, poly group of Zagoria province performed songs selected. A specialgreeting was made with songs the Ensemble Rhapsody Mr. Kole Hasan, who cameespecially for the meeting. The lunch was served. Toasts, greetings and songs

braved the rain and wet weather of that day.Environmental Association ajupi, the working group that prepared the project,

thanked all those who supported the activities for the announcement of Zagoriaas Regional Natural Park; Local authorities, the Regional Environmental CenterREC -Albania INCA as leader of Network for the Protection of Nature in theframework of the program Senior, etc.

Nearly 4,000 participants from

142 countries participated in the

XIV World Forestry Congress,

held on 7 - 11 September 2015 in

Durban (South Africa) - in the

spirit of inclusion and

willingness to learn from each -

other.

Congress provides the vision

for forests and forestry as a

way to contribute in the

achievement of the objectives

of the Agenda for Sustainable

Development in 2030, and a

sustainable future for forests

in 2050 and beyond

Message of XIV WorldForestry Congress

Forests cover one third of theearths surface; conservation

and sustainable management

are essential to achieving

sustainable development obje-

ctives. Forests provide a wide

range of products and services

that contribute to the socio-

economic development and

environmental protection.

Forests are particularly im-

portant for hundreds of millions

of people in rural areas,

including many of the poorest

peo ple of the wor ld who

depend on them for food, ener-

gy, housing. They also help

mitigate climate change, protect

land and water, and more than

75% of the worlds biodiversity.

Many challenges faced, must

be addressed in an integratedway. This requires sector

coordination and coopera-

tion. To successfully imple-

ment sustainable develop-

ment objectives, forests and

forestry should be included in

strategies for sustainable

development at national and

international levels.

Forestry managers and spe-

ciaLists around the world,

should be prepared to step up

efforts to manage forests in a

sustainable manner, in order

to provide goods and services

that contribute to sustainable

development.

FAO and other international

organizations should be ready to

support the strengthening of the

forest, providing and exchanging

information and technical supp-ort, promoting best practices and

dialogue on forestry.

International Activities on ForestryPrepared by: GJON FIERZA, National Environmental Agency

XIV World Forestry Congress

Biodiversity of KosovoPrepared by: MSc Qenan Maxhuni

Although Kosovo is a small country, it is known for a rich biodiversity. Geographical

position, geological factors, pedology, hydrology, landscape and climate are some of

the factors that enabled Kosovo to have a rich diversity of biological and landscape

with a variety of good flora, vegetation and fauna, where it is worth mentioning the

presence of the relict species, endemic and species of special importance.

Faithful companion on the difficult way to the sea

For rap: Hatred unjustified and with consequences

Prepared: Eng. Jani Papa

After reclamation-arranging the field area, Rrapi was pulled in the mountainous area, in

riverbeds and streams, where it meets the needs for clean water. Rap is not at incurable risk

(viral- cancer) because they do not exist. They are affected only by the butterfly caterpillar

Lithocolletis platani, which affects (by choice) the tissue of the leaves, as well as by the

mushrooms Gnomonia Veneta, which destroys only a part of the leaf.Currently, their enemy are H / C, especially those that directly use water resources. In

segments of rivers, streams and ravines left without water, at the drying vegetation time is

certain and imminent.

KSHILLI BOTUES

PhD.C E. Imeraj, Prof. dr. V.Tabaku, Dr. A. Petto, A. Sokoli,Prof. dr. M. Kotro, Prof. dr. B.Lushaj, Prof.as. dr. V. Mine,Prof.as. dr. E. Toromani, MSCJ. Gjini, Dr. D. Pistoli, Prof. A.Postoli, Zh. Prifti, A. Gacaferi

REDAKSIAV. Hoxha (prgjegjs),A. Seci, Gj. Fierza, F.Memeli, dr. R. Jata

Financ, marketig:Msc. Gj. Fusha, Msc.E. Imeraj

Kontaktoni:erinda 001@gmail.comvelihoxha@yahoo.com068 21 42 098Klubi Ekologjik, LezhGazeta Kurora e GjelbrNr. llogarie: 0110154266www.ecl-albania.org

BASHKPUNTOR

F. Brazhda (Elbasan),I. Gjana (Kuks), J.Papa (Sarand), dr.S. Mziu (Itali), dr. R.Jata (Mbretria eBashkuar)