kan bileşenlerinin hazırlanması, saklanması ve nakli · kan bileşenlerinin hazırlanması,...

Kan BileşenlerininHazırlanması, Saklanması ve Nakli

Dr.Gülhayat KOÇ KIZANLIKTürk Kızılayı Kuzey Marmara Bölge Kan Merkezi,Đstanbul

1IV.Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon

Tıbbı Kongresi

AMAAMAÇÇ

Yararlı, güvenli ve etkili komponentin hazırlanması


Tıbbı Kongresi

KOMPONENT TEDAVİSİNİN AVANTAJLARI

� Konsantre komponentin transfüze edilmesi tedavinin başarısını

artırır

� Sadece gerekli komponentin transfüzyonu yan etkileri azaltır

� Bir ünite tam kan birkaç hastayı tedavi edebilecek

komponentlere ayrılabilir

� Kalan komponentler daha uzun süre saklanabilir


Tıbbı Kongresi

ANTİKOAGÜLAN-KORUYUCU SIVILAR

� Antikoagülan: Kanın pıhtılaşmasını önler

� Koruyucu sıvı: Kan hücrelerinin metabolizmasını

sürdürür


Tıbbı Kongresi

ANTİKOAGÜLAN SIVILAR

� Genellikle sitrat (tri-sodyum sitrat) kullanılır

� İyonize Ca++ bağlayarak pıhtılaşmayı durdurur

� Belirli bir oranda kan ile karışımı gereklidir

� 100 ml kan için 14 ml sitrat gereklidir


Tıbbı Kongresi

DEKSTROZ/GLUKOZ

ADENİN

FOSFAT

Enerji kaynağı

Hücre canlılığı için gereken ATP sentezini arttırır

2,3 DPG düzeyinin artırılması

KORUYUCU SIVILARIN İÇERİĞİ


Tıbbı Kongresi

KORUYUCU-EK SIVILAR

� ACD 21 gün

� CPD 21 gün

� CPDA-1 35 gün

� SAG-M 42 gün

� ADSOL 49 gün


Tıbbı Kongresi

KAN ÜRÜNLERİ

Kandan hazırlanan tüm terapötik materyal

Kan Komponentleri (Bileşenleri)

� Hücresel komponent

� Plazma komponenti

Plazma Fraksinasyon Ürünleri


Tıbbı Kongresi

KAN KOMPONENTLERİ

� Eritrosit Süspansiyonu

� Trombosit

Süspansiyonu

� Taze Donmuş Plazma

� Lökosit Süspansiyonu

� Kriyopresipitat


Tıbbı Kongresi

TAM KAN

� Bağışçıdan alındıktan sonra işlem görmeksizin kullanılan kandır

� Ortalama 450 ml (± %10) hacmindedir (250 ml plazma, 200 ml eritrositler)

� Ortalama hematokriti %36-37� Eritrosit, lökosit

� Plazma

� Pıhtılaşma faktörleri içerir


Tıbbı Kongresi

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

� Plazmasının 3/4’ü alınmış kandır

� Ortalama 200 ml kadardır

� Hematokriti %65-75 dir


Tıbbı Kongresi


� Tam kan soğutmalı santrifüj cihazlarda çevrilir

� Bileşenler gözle görülür biçimde katmanlar oluşturur


Tıbbı Kongresi


� Üst kısımda kalan plazma manuel yada otomatik ekstraktörler

yardımıyla ek torbaya ayrılır.

� Ayırma işlemi sırasında 60-90 ml plazma ES içinde bırakılır.


Tıbbı Kongresi

� Komponent, tam kanın santrifügasyonundan sonra plazmanın ayrılması ve eritrositlere uygun besleyici bir solüsyonunun ilave edilmesiyle hazırlanır.

� Ek solüsyonun hacmi 80-110 ml arasındadır.

EK SOLÜSYONLU ERİTROSİT SÜSPANSİYONU


Tıbbı Kongresi

� Tam kanın santrifügasyonundan sonra ekstraktör yardımıyla önce plazmanın sonrada diğer ek torbaya 20-60 ml buffy coat katmanının ayrılması ile hazırlanır.

� Buffy coat alındıktan sonra hematokrit %65-75 olacak şekilde yeterli miktarda plazma geri verilir.

BUFFY COAT UZAKLAŞTIRILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU


Tıbbı Kongresi

� Tam kanın santrifügasyonundan sonra plazmanın ve buffy coat katmanının ayrılması, ardından eritrositlerin uygun besleyici çözelti ile yeniden süspanse edilmesiyle hazırlanır

EK SOLÜSYONLU BUFFY COAT UZAKLAŞTIRILMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU


Tıbbı Kongresi

LÖKOSİTTEN FAKİR ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

� Lökosit filtresi

� Santrifügasyon (buffy coat)

� Eritrositleri yıkama

� Eritrositleri dondurup, çözdükten sonra yıkama

� Eritrositleri SAG-M’li sıvılar içinde toplama� Bu metodlar ile lökositler % 70-100 arasında temizlenmektedir


Tıbbı Kongresi

LÖKOSİTTEN FAKİR ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

� En etkili yol lökosit filtreleridir� Dördüncü jenerasyon filtreler ile %99.99

oranında lökosit uzaklaştırılabilir

� Filtreler hasta başında veya kan merkezinde

uygulanabilir

� Filtrasyon sırasında eritrositlerin %25’i

kaybedilir


Tıbbı Kongresi

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

Devamlı akım hücre yıkama cihazları

Manuel (Açık sistem)

Soğutmalı Santrifüj

Normal Santrifüj+ 4 0C’deki SF ile 3000 devir 15 dakika


Tıbbı Kongresi

� Santrifügasyondan sonra plazma ve buffy coat en

fazla düzeyde uzaklaştırılır. Eritrositler

soğuk (+4°C ) serum fizyolojik eklenip

santrifüj edilir. Üstte kalan serum fizyolojiğin

eritrositlerden uzaklaştırılmasıyla elde

edilir.



Tıbbı Kongresi


� Lökositlerin %70-80’i, trombosit ve plazma

proteinlerinin önemli bir kısmı temizlenir

� Eritrositlerin %10-20’si parçalanır

� Süspansiyon 24 saat içinde kullanılmalıdır


Tıbbı Kongresi

� Transfüzyondan 1-2 hafta sonra ortaya çıkan TİGVHH

önlemek amacıyla yapılır

� Gamma irradiasyon → Lenfosit üremesini önler

� Sezyum 137’li cihaz

� 2500-3200 cGy doz

� Raf ömrü 28 gün

� Potasyum artışı normalin iki katı

IŞINLANMIŞ ÜRÜN


Tıbbı Kongresi

� Kriyoprotektif sıvı (hücre dondurulurken kristalleşmeyi önleyen koruyucu sıvı)

� En sık gliserol kullanılır

� En geç 6 gün içinde eritrositler, gliserol içinde -65 -80°C’de

dondurulur

� Kullanılacağı zaman çözülür ve degliserolize edilir

� Çözüldükten sonra 24 saat içinde kullanılmalıdır

DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU


Tıbbı Kongresi

DONDURULMUŞ ERİTROSİTLER

� Transfüzyondan önce çözülmesi ve degliserolize edilmesi gerektiğinden acil durumlarda kullanışlı değildir, zaman alıcıdır

� İşlemler sırasında eritrosit zedelenmesi fazla olmaktadır.Dolayısıyla ürün yüksek miktarda serbest hemoglobin içerdiğinden modern transfüzyon uygulamalarında fazla tercih edilmez


Tıbbı Kongresi

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU

Random Donör

Trombosit Süspansiyonu

Aferez Trombosit

Süspansiyonu


Tıbbı Kongresi

RANDOM DONÖR TROMBOSİT SÜSPANSİYONU

TAM KANTrombositten

Zengin Plazma

Santrifügasyon

Santrifügasyon

Plazma

Eritrosit Süspansiyonu

TrombositSüspansiyonu

26

IV.Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi


Tıbbı Kongresi

AFEREZ TROMBOSİT

� Makinenin pompalarıyardımıyla donör kanı, belirlenen oranda uygun bir antikoagülanla karıştırılır

� Antikoagüle tam kan, santrifüj sistemine alınır


Tıbbı Kongresi

� Sistem içerisinde komponentler özgül ağırlığına göre katmanlara ayrılır

� Makine dedektörleri katmanları tespit eder

� Ayrılması programlanmış olan komponent bir miktar plazma ile süpürülüp ayrı torbada biriktirilir

� Kanın diğer komponentleri birleştirilerek bağışçıya geri verilir

AFEREZ TROMBOSİT


Tıbbı Kongresi

LÖKOSİT SÜSPANSİYONU

� Tam kandan santrifüjleme ile veya aferez (granülositoferez) yöntemiyle elde edilebilir

� Aferez yönteminin dezavantajları� Genç eritrositler ile lenfositlerin, granülosit dansitesine

yakınlığı� Dolaşımdaki granülosit sayısının azlığı


Tıbbı Kongresi

TAZE DONMUŞ PLAZMA

� Tam kanın < 24 saat (tercihen ilk 6 saatte)< 24 saat (tercihen ilk 6 saatte) içinde +4°C’de santrifüj

edilmesi ve ekstraktörle ayrılması ile taze plazma elde edilir.

� Bu üründe labil koagülasyon faktörlerinin aktiviteleri korunmuştur

�� Alternatif olarak aferez ile de elde edilebilirAlternatif olarak aferez ile de elde edilebilir

�� Taze plazma 6 saat iTaze plazma 6 saat iççinde dondurulursa inde dondurulursa Taze DonmuTaze Donmuşş PlazmaPlazma (TDP)(TDP)

elde edilirelde edilir

� Stabil Koagülasyon Faktörleri

� Albümin

� Đmmünglobulinler

� Labil Koagülasyon Faktörleri (%70)

ĐÇERĐK


Tıbbı Kongresi

KRİYOPRESİPİTAT

� TDP 4°C’de yavaş yavaş eritilir

� Yüksek devirde santrifüj ile

süpernatan (kriyodan fakir plazma)

atılır

� Son hacim 15-20 ml peltemsi kısma

kriyopresipitat denir


Tıbbı Kongresi

ETİKET ÜZERİNDE� Hazırlayan BKM adı ve /veya

kodu� İzlenebilirlik ölçütlerini

karşılayan kod� ABO ve RhD grubu� Bağış tarihi � Antikoagülan solüsyonun adı� Kan bileşeninin adı� Son kullanma tarihi� Bileşenin hacmi veya ağırlığı� Saklama sıcaklığı� ABO ve RhD dışındaki kan grubu

fenotipleri (isteğe bağlı)� Ek işlem bilgileri(ışınlanmış vs.)


Tıbbı Kongresi

� +2°C ile +6°C arasında,sıcaklığıkontrol edilebilen ortamlarda tutulmalıdır.(Dondurulmuş Eritrosit Süspansiyonları hariç!!!)

� Saklama süreleri içerdikleri antikoagülan/koruyucu sıvılara göre değişir

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU VE TAM KAN SAKLANMASI


Tıbbı Kongresi

ERİTROSİT SÜSPANSİYONLARININ SAKLANMASI


Tıbbı Kongresi

DONDURULMUŞ ERİTROSİTLERİN SAKLANMASI

� Yüksek gliserol metodu kullanıldığında � Elektrikli dondurucuda –60/-800C‘de

� Düşük gliserol metodu kullanıldığında � Gaz fazındaki sıvı nitrojende –140/-1500C’de

� Eğer doğru saklama ısısı garanti edilebilirse saklama süresi

37 yıla kadar uzayabilir


Tıbbı Kongresi

TROMBOSİT SÜSPANSİYONU SAKLAMA

� 20°C-24°C (oda ısısında), ajitatörlerde saklanır

� Optimal koşullarda 7 gün canlılığı korunur

� 5 gün içinde tüketilmelidir

� 5. günde % 20-25 oranında canlılığını kaybeder

� Oksijen sağlayabilen gaz geçirgen torbalarda

saklanır

�Dondurularak da saklanabilir �Kriyoprotektif olarak dimetilsulfoksit (DMSO) kullanılır�Hızlı eritmeden sonra trombositlerin %50’si kaybedilir�Pahalı ve etkinliği az olan bir yöntemdir


Tıbbı Kongresi

TAZE DONMUŞ PLAZMA SAKLAMA


Tıbbı Kongresi

TDP OPTİMAL SAKLAMA ISISI

- 25 °C altında 36 ay

- 18°C ⇔⇔⇔⇔ - 25°C 3 ay

< - 25 0C

TDP SAKLAMA SÜRESİ


Tıbbı Kongresi

KRİYOPRESİPİTAT SAKLANMASI

� TDP gibi saklanır

- 25 °C altında 36 ay

- 18°C ⇔⇔⇔⇔ - 25°C 3 ay


Tıbbı Kongresi

LÖKOSİT SÜSPANSİYONU SAKLANMASI

� Hazırlandıktan hemen sonra kullanılmalıdır

� Bekletilmesi gerekirse oda ısısında çalkalanmadan en çok 24 saat tutulabilir


Tıbbı Kongresi

BANKA KANI ÖZELLİKLERİ� CPDA-1 li torbalarda plazma potasyumu

� 1. günde 5.1 mEq/L iken,

� 35. günde 78.5 mEq/L (ERT SÜS)

� 27.3 mEq/L (TAM KAN)’ ye çıkar

� Bu durum yenidoğanlar ve renal fonksiyon bozukluğu

olanlarda önemlidir

� Torbadaki hemoliz saklama süresiyle orantılı olarak artar

� Serbest hemoglobin � 1. günde 78 mg/L

� 35. günde 658 mg/L


Tıbbı Kongresi

BANKA KANI ÖZELLİKLERİ

� Oksijen azalması

� Koagülasyon faktörlerinde azalma (Faktör V ve

Faktör VIII )

� Trombosit fonksiyonlarında azalma


Tıbbı Kongresi

TAŞIMA

� Kan, merkezden çıkmadan önce� Renk değişimi, koku, hemoliz ve pıhtılaşma

� Taşıma kutusunda� Kan merkezinden çıkış tarihi ve saati, komponentin cinsi ve

adedi


Tıbbı Kongresi

TAŞIMA

� Kan bileşenleri saklama şartlarına uygun koşullarda

taşınmalıdır!!!!!!!!!!

� Isı takibi yapılabilen nakil kutuları kullanılmalıdır


Tıbbı Kongresi

� 25°C’lik dış ortam ısısında , dolaptan çıktıktan 30 dakika sonra

torba ısısı 10°C’ye ulaşmaktadır

� Tam kan ve Eritrosit Süspansiyonları naklinde maksimum 24

saatlik taşıma süresi sonunda ısının 60C’yi aşmayacağının

garanti edilebildiği taşıma sistemleri kullanılmalıdır

TAŞIMA


Tıbbı Kongresi

� TDP, Kriyopresipitat gibi dondurulmuş ürünlerin taşınması -18°C

nin altında, ısı takipli kutularda yada iyi izole edilmiş kuru buz

içeren kaplarla sağlanır

� Trombosit süspansiyonlarının taşıma sırasında 20-24°C ısılarının

korunması gerekir

TAŞIMA


Tıbbı Kongresi


Tıbbı Kongresi

TAŞIMA


Tıbbı Kongresi

TEŞEKKÜRLER….

IV.Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi 51

kan bileşenlerinin hazırlanması, saklanması ve nakli · kan bileşenlerinin hazırlanması,...

Documents