٢٠٠٩

ن سا

نی ٢

٥ ن ـ

سانی

١٩ /

٤٣ره

ماـ ژ

ه تان

ه ف ه

Haf

tana

-issu

e 43

/ 19

Apr

- 25

Apr

200

9

www.dengubas.net گۆڤارکی سیاسیی گشتییه خه ندان بۆ په خش و وه شاندن ده ریده کات

حـکـومـه ت بۆ دابه شـکـردنی زه وی راگـرت؟

حزبی ده عوه : ناھین کوردستان له وه گه وره تر بت

کوشتن له چوارچوه ی یاسادا

.. دۆســــ١١١ ساڵ

له رۆژنامه وانیی کوردی

خاوه ن گه وره ترین کتبی کوردیین

مه حمود سه نگاوی: پشمه رگه شه ڕی ناوخۆ ناکاته وه ئاوگۆڕی ده سه ت له کوردستان ده بت؟

له یال فه ریقی: کۆنسرتم بۆ ناکه ن

3

کاریکاتر

نبهرهرما

ف

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

مــووچـــه

5 ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

گردهکه سهر میدیای

خۆیان سهربه میدیای

بن میدیایدیوارهکه

سه ربهخۆ میدیای

کــــــوردی ــــــــامـــــــــهوانـیـی

4

یـــاد

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

رۆژنـــــــــ لــــــه ســــــــاڵ ١١١

7

64 شاراوه مرۆڤکوژیله دووهم كهنداوی جهنگی لهدوای

ھزهكانی ھاتنی دوای ١٩٩١ و سایدهربارهی مقۆمقۆیه ك ھاوپهیمانان،ئهم بهرپابوو. ناچاالك یۆرانیۆمی

غهزهوه سهر جهنگی بهھۆی مقۆمقۆیهوایكرد ئهمه ش سهریھهدایهوه. تر جاركی

خهكدا مشكی له پرسیارگهلك كهگۆڕێ بنته مادهیه ئهم زیانی دهربارهیپویست زانرا تیشكی بخرته سهر. به و

70كاراتی تیپی راھنهری مورادی، ئهرسهالن

سلمانی پشمه رگهی وهرزشی یانهیبه خهون كوردستانه، ھه بژاردهی و

له بهشداریكردن و جیھانیبوون به گهیشتندیدارهی ئهم ھهفتانه دهبینت. ئۆۆمپیاددا

سازكرد. لهگهدا

ھهنارده34 شکستیبه عیراق ٢٠٠٦ بۆ ٢٠٠٨، سانی لهنوان

مۆبایلی ئامری كهنداو وتانی ھهموو قهدهرعیراقیش، بازرگانی تهرازووی ھاوردهكردووه،

ئجگار جیاوازییهكی ناردهنیدا ھاوردهو لهنوانھهیه. زۆریان

شهونخونی42 شاریئهكشنی كهنای پنجشهممان، له شهوانی

ڤیگاستان دیوه، الس (mbc)هوه، گروپیگهشتكت بهنو ئهمجاره، ھهفتانه ئهگهر نا

ناوچه و ھۆتل به دهكات و پ ڤیگاسدا السدهكات. نمونهییهكانی ئاشنات

خانمان58 بۆكهلوپهلی بۆ ژاپۆنی شیسیدۆی كۆمپانیای

(١٣٧)همین یادی ئهمساڵ خانمان، جوانكاریئهمهشدا، لهپاڵ دهكاتهوه. خۆی دامهزراندنیمژووی ساهی (٨٠) یادی شوازی خۆی به

دهكاتهوه. سووراو

74 ٢٠٠٩ ئیرۆكه بین دهتوانین سادهیی به زۆرئۆتۆمبلی خراترین ئۆتۆمبیله ئهمدهتوانت كه سه رزهوییه ئهمهریكی

كاتژمركدا له ٤٣٢ كیلـۆمهترببت.

راھنهرک چیرۆکی

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

6

سلمانی: شاڕی سالم ته نیشت پردی شه ھید خه سره وخاڵ.كه ركوك: ئیسكانـ نزیك باره گای ته له فزیۆنی كه ركوك.

ھه ولـر: شه قامی شه ست مه تریـ ته نیشت وه زاره تی پیشه سازی.نرخ 1000 دینار گه رمیان: كه الر ـ بازاڕی حه مه ده مین كه الری.

ستران عه بدو

سه رۆكی ئه نجومه نی به ڕوه بردنسه رنووسه ر

خــه نــدان بۆ په خش و وه شاندن ده ریده كات ھه رمی كوردستان

post@heftane.comwww.dengubas.net

Iraq - Tel: +964 07708678460

نوسینگه كان07708678460

07702382319

07504537324

2221612xandancenter@yahoo.com

+964 (0) 7705 450 660

دابه شکردن له عیراق کۆمپانیای « حضارة أكد» بۆ بوکردنه وه و دابه ش و ریکالمdir_akad@akadintl.net Mobile: +9647901999188

07480134488 -

Volume (1) issue - 43 / 19 Apr -25 Apr 2009 کی سیـاسیــی گشتییـــه خه نـــدان بۆ پـــه خش و وه شانـــدن ده ریده کـــاتگــۆڤـار

www.dengubas.net

له نڤیسكاره وه

بكوژی به كرگیراوحای رۆژنامه نووسیی كوردی حاكه كه س پی دخۆش نییه . نه ك له به ر ھه مه ڕه نگی و ھه مه ئاڕاسته یی ئه م رۆژنامه نووسییه ، به كو له به ر ئه وه ی ئه م دۆخه ی پۆلین نه كراوه تا ھه ر

كه س و ھه ر الیه پگه ی خۆی تدا بزانت.له ھه موو دونیادا رۆژنامه ی ده سته بژر، رۆژنامه ی تابلیۆد، رۆژنامه ی سكانداڵ، رۆژنامه ی ه ت یان ته نانه ت رۆژنامه ی بازاڕی ره ش ھه یه كه له ناكاو دێ و له پئۆپۆزسیۆن یان ده وئاستی خۆی ، خونه ری خۆی و پۆلنكراون. ھه ر كه سه رۆژنامانه ئه م به م ده ڕوات، و توژی كۆمه یه تی خۆی ده پارزێ و سنووری كایه كانی تر نابه زنت. ئه وی خه ریكی سكانداڵ بوكردنه وه یه ھه قی به سه ر توژینه وه ی فه رھه نگی نییه و ئه وی ھی ده وه ته نابته مینبه ری جنودان به ده وه ت و ئه وی ھی ئۆپۆزسیۆنه خه ریكی ره خنه كردنی سیستمه نه ك

بوكردنه وه ی بابه ته تابلیۆدییه كان. ئیدی به م شوه یه . ل له كوردستان ئه ھلی ته قه ڵ له ئه ھلی به رگدووری جیا نین و ئه ھلی قه ده م له ئه ھلی قه ه م

ده خونن. بۆته حه شركی وا له شیعری شخ ره زا دا وه سف كرابت.رۆژنامه نووسیی كوردستان پۆلین نه كراوه ، بۆیه پۆلینه كه ی پۆلینكی ساده و ساكاره : (میدیای ئه ھلی و میدیای حزبی ). له جی ئه وه ی پۆلینه كان جه وھه ری تر بن له بابه ت ئه و پۆلینه ی له سه ره وه كردمان. خوندنه وه ی ئه ھلی و حزبی خوندنه وه یه كی سیاسییه ، سیاسیی ئامانجی بۆ و رۆژنامه نووسییه كانه چه مكه جوغزی ده ره وه ی خوندنه وه یه كی پوه ره تاچه ند رۆژنامه كانمان بپرسین له وه ده ب بۆیه رۆژنامه نووسیی ، نه ك ده كرن رۆژنامه نووسییه كان جبه ج ده كه ن و خزمه تكی میدیایی پشكه ش به خونه ره كانیان

ده كه ن؟خوندنه وه ی سیاسیی له دیدكی سیاسییه وه له ناسنامه ی رۆژنامه نووسیی ده پچته وه و له مه شدا دیدی ده سه ت و دیدی ئۆپۆزسیۆنی جیاوازییان نییه . ده زانین ده سه ت سروشتی وایه ، ھه موو كایه یه ك ده خاته خزمه تی خۆیه وه ، باشه ئه وی ئۆپۆزسیۆنه بۆچی وا به تاو

رۆژنامه نووسیی كردۆته مه قاشی ده ستی خۆی له ملمالن سیاسییه كه دا؟ته نھا قسه له سه ر رۆژنامه نووسییه كه كه ھی ده سه ته . ئه وی ئه و ره وته رۆژنامه نووسییه ی به قاچ و ده ست و سه ره وه غه رقی ملمالن سیاسییه كان بووه و كاره كته ره سیاسییه كان دوور له ھه ر ئیعتباركی پرۆفیشنای له خزمه ت خۆیان و ملشكاندنی ئه وانی تردا خستویانه ته گه ڕ. ئه مه ش جۆركه له كردنی میدیا به سه كۆی ھه موو شتك ته نھا سه كۆیه كی سه ربندی ئه ركه میدیاییه كان نه بت، به مه ش میدیاكار له جی ئه وی خاوه ن مه سجكی رۆژنامه نووسیی

بت، موجه ره د ده بته بكوژكی به كرگیراو.

عیراقییه کانی ئه وروپا26ده یان ھه زار عیراقی كه زۆربه یان مه سیحین به بیانووی

ئه وه ی بارودۆخی ئه منی عیراق جارێ ھه ر فشه ه ، له الیه ن وته ئه وروپییه كانه وه چه ندین ته ماحیان

خراوه ته به رده م، تاوه كو له وێ نیشته جیان بكه ن، ھه فتانه چیرۆكه که تان بۆ ده گته وه .

به ھاره دواخراوه که 30په یوه ندییه كانی نوان ئه مه ریكا – روسیا به ره و

كرانه وه ھه نگاو ده نت، به م تاكو ئستا نه گه یشتۆته ئاستكی به رچاو، جموجۆه سیاسییه كانی

ئه م دواییه ی نوان واشتنتن و مۆسكۆ ئاماژه ی داھاتوویه كی باش بۆ ده خوازن.

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

9

كورد و ترسی دهستوور

رۆژئاواییهكان بهسهر شتك ھیچپویسته ئهوه نهبت، ناسهپنینسیاسهتكی ئهوروپا، یهكتیگروپی ناوچهی بهرامبهر له روونی

ھهبت. سهربهخۆكان دهوهته

سرگی الڤرۆڤبه رپرسیاره به رگری وهزارهتیخزمه تی یاسای دواخستنی لهله داوامان ئمه و ئیلزامیتۆژینهوه كردهوه وهزارهت

بكات. بابهته ئهو لهسه ر

سامهڕایی عهبدولكه ریمپویست وای ھاتوو ئهگهر و ئارامی پاراستنی بۆ كردشاردا ھهندك له ئاسایش ئهوا بھینه وه، ھزهكانمان

دهكهین. ئهوه پشنیاری

ئۆدیرنۆ رایموند

كوڕی حهكیمی عهمار له حهكیم عهبدولعهزیزئیسالمی بای ئهنجومهنیپابهندین ئمه وتی: عیراق لهئهم بهم دهستوورهوه، بهلهوه رگه پابهندییهمانمادهو له ھهندك ناگرتدهستوورهكه بهندهكانی

بكرتهوه. ھهمواركه بای ئیسالمی ئه نجومهنی گهورهكانی پارته له یهككهدانانی لهكاتی و شیعهگهورهیان رۆكی دهستووردائهو رۆی ئستا بهم بینی ،سیاسیی گۆڕهپانی له پارته

لهو دهستوور پداچوونهوهی بۆ حه كیمیش عهمار داوایهی ئهو كردووه. پاشهكشهی بهرچاو ئاستكی تا عیراقداداوای كه راستبكاتهوه حزبانهدا ئهو و مالكی بهرامبهر له پارتهكهی رگه یهوه بانسی له و ده یهوت كه چوارچوهیهدایه

دهكهن. دهستووردا له گۆڕانكارییدهكات، دروست ده ستووردا له كورد دهستكهوتهكانی سهر بۆ مهترسیی جۆرهكان له جۆرك به حهكیم لدوانهی ئهوله دوورده كهوتهوه . لی ئاستك تا حزبییهوه بهرژهوهندی بهھۆی ھاوپهیمانهكانی له یهكك كورد الیهك له چونكهبه گۆڕانكارییه كان ھهیه، الیهنه عهرهبییهكان الی دهستووردا له گۆڕانكاریی بۆ كه ھاودهنگییهی ئهو رهنگه تر الیهكیكه بهرت مهركهزییهتدا ئاراستهی به دهستوور كورد بت. تهنانهت بهرژهوهندییهكانی دژی له كه بهرت ئاراستهیهكدا

دهكات. داوای مالكی

له یهككه كه سند حهسهندهعوه حزبی سهركرده كانی سهرۆكایه تی مالكی نوری كهحكومهت رایگهیاند؛ دهكاتلهسهر بهگهو زانیاری چهندیننهیارهكان لهسهركرده ھهندكبهرژهوهندی له كه الیهدهرهوهو دهزگا وتی ھهندكعهره بییهكان بیانی و سیخوڕییهئامانجیشیان كاردهكهن.سیاسیی پرۆسه ی پهكخستنیبه زیانگهیاندنه و عیراقعیراق. گهلی دهستكهوتهكانیباسی سند تۆمهتانهی ئهوھهقه راستبن ئهگهر دهكات، ئینتیما گودانه، ب حكومهتنهتهوایهتییهكان، و تائیفیدادگا. بداته كه سانه ئهوئهو تۆمه تانه دوور نییه بهمسیاسیی مهبهستی به تهنھانهبن، سیاسیی پاكتاوی ولهو حكومهت پویسته بۆیه قهزاوهت ترسناكهدا مهسهله

بكات.

راســــــت ئــــهرێدهكــات؟

شكاوه! نییه، پای شهلعیراقییه كهسایهتییه مهبهستی كۆبوونهوه لهگهڵ به نیشتمانی كاروباری دیالۆگی دهوهت بۆ وهزیری حهكیم ئهكرهمعه رهبییهكان وته بۆ سهردانك زنجیره سیاسیدا پرۆسهی له بهشداریكردن بۆ ھهنانیان و سیاسیی پرۆسهی نهیارهكانی

لهگهدا دهكات. وتووژیان كه ئهو كهسایهتییانهن ریزی پشه وهی له بهعسییهكان سهركرده ئهنجام دهدات،بهعسییهكان كهسایه تییه دهیانهوێ بهكو وهكو حزب بگهڕتهوه ، بهعس نایانهوت ئهوان كه كردوه لهوه باسی حهكیم

بگهڕنهوه.سیاسییه كه ناو پرۆسه بهعسییهكان بۆ گانهوهی مالكی سووره لهسهر حكومهتهكهی كه ئاماژه بهوه دهكهن قسانه ئهو

ناوهڕۆك! نهك ناوه ، لهسهر تهنھا بهعسیهكاندا لهگهڵ حكومه ت كشهی و

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

8

ئهنجومهنی ھهبژاردنی له بهشداریكردن بۆ نوێ كوتلهیهكی كه راگهیهندراالیهنی كوتلهی ھهرس له كهركوك» عیراقیبوونی «كوتله ی بهناوی كهركوكداسهرۆكایهتی به ئهنبار له عیراق سهحوه ی كۆنگره ی و كهركوك عهرهبی وهحدهیكهربولی جهمال سهرۆكایه تی به تهنمیه و كوتلهی ئیسح و ئهبوڕیشه ئهحمهد

پكھاتووه. كوردستان سهر ھهرمی گهڕانهوهی كهركوك بۆ دژایهتیكردنی بۆلهسهر پداگیری بهردهوام بهكو نییه، عیراقی كهركوك نهیوتووه ھهرگیز كوردكوردیش كه ئه وهی كردۆتهوه، كوردستانیش سهرجهم شارهو ئهو عیراقیبوونی و ھهنگاو ئهو بهم پدانراوه، دانی ده ستووریشدا له دهكات داوای كهركوكدا لهسهحوهی كۆنگره ی بهشداریكردنی تهنانهت دهستووره، پچهوانهی ھهوستانه،كه ربوولی سه رۆكایهتی به ئیسحه كان و ئهبوڕیشه سهرۆكایهتی به عیراقپشلكردنی ھهر نه ك كهركوكدا، ئهنجومهنی ھه بژاردنی له بهشداریكردن بۆكهركوك، ناوخۆی كاروباری له مهترسییه پ دهستوهردانكی بهكو دهستووره ،شاره كانی و ئهنبار به پهیوهندییهكی ھیچ كهركوك ئهنجومهنی ھهبژاردنی چونكهنهبته كاره ئهو نییه دووریش بكهن. تدا بهشداری و بن ئهوان تا نییه ترهوهرهنگه كه كهركوكدا له نهتهوه یی فیتنهیه كی ھهگیرساندنی بۆ سهرهتایهك

سهرانسهری عیراقیش بگرتهوه.

ڕۆژ ٧

كهركوك له نهتهوهیی فیتنهیهكی

و ھاوسیه وتكی ئرانخۆی سیاسهتی ھهركاتكپهرۆش به ئمهش گۆڕی،دهبینبۆبنیاتنانیسیاسهتكی

لهگهیدا. سروشتی

ھاشمی تارقپرۆژهیاسای له بهندكعیراق نوان ئهمنی رككهوتنیبه رگه ھهیه، توركیادا ودهدات وت ھهردوو ھزهكانی

یهكتره وه. خاكی ناو بچنه

وائیلی شرواندهسهتی ناتوانت حهد با لیستیناحییه قهزاو بهسهر خۆیچونكه بسهپنت، كوردییه كانبه نهداوه و بهو دهنگیان ئهوان

نونهری خۆیانیان دانانن.

سهعدون عهبدولمحسین

ئهمنی كۆبوونهوهی لیژنهی لهبه كۆتاییھنان بۆ سقۆیبیار pkk چاالكییهكانیو pkk چاالكییه كی درا؛پارتی و ھاوكارهكانی الیهنه له دیموكراتی چاره سهریبكرت. قهدهغه عیراقدا و رۆژنامه كه درا بیاریشچارهسهر پارتی نوسینگهكانی

دابخرت. كهركوك لهبۆ سقۆییه لیژنه ئهوچاالكییهكانی ئیحتیواكردنیئهوهی به م پكھاتووه، pkkداخستنی بیاری سهیرهچارهسهری پارتی بارهگاكانی پارته ئهو كاتكدا له داوه،حكومهتی له رهسمی مۆهتیبهشداری و وهرگرتووه عیراقھهبژاردنهكانی سهرجهم لهئهوهی كردووه. عیراقدالیژنهیه ئهو گومانه جگهیبیانووی به كه بیهوت رهنگهھه ندك ته سفیهی pkkهوهپارته لهگهڵ حساباتبكات. عیراقیشدا كوردییهكانی

پـــارتــی یــان Pkkچــارهســهر؟

پهرلهمانتاری عهزاوی رهشیدلهوه باسی تهوافوق بهرهی چارهسهركردنی كه كردخهق موجاھدینی كشهی لهگهڵ عیراق كشهكانیكهمدهكاته وه. ئیرانحكومهتی له داوای عهزاویله داوا كه كرد بهغدالبووردنی تا بكات تارانموجاھدین بۆ گشتییرگهیان یان دهربكاتبهجبھن عیراق تا بداتتر دهوه تكی له روو وعه زاوی داواكهی بكهن.زۆرینهی داوای رهنگهچونكه بت، عیراق خهكی مژوویهكی موجاھدیینعیراق گهالنی الی خوناویئهوهش دهب بهم ھهیه، نوان كشهی بزانرتھهر تهنھا ئران و عیراق تهنانهت نییه، موجاھدینده ربكرن ئه وانیش ئهگهرنوان موزمینهكانی كشه

ھهردووال كۆتاییان نایات.

تـهنـھـا مـوجـاھـدیـنكشه نییه

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

11

ئهوی دنن. بهكار خۆیان سیاسییهكانی روانینه ھزی دهتوانت ھهیه سهربهخۆیی به باوهڕیبۆ و خهك تاقیبكاتهوه لهو تكۆشانهدا خۆی بابهتكی ئهمه بهم ببات. سه ربهخۆیی جهنگیو نهبینی خۆت ئیفلیجی كه كاریكاتۆرییه(مافی پشمهرگهكانی به سهربهخۆیی شهڕی

بكهیت. چارهنووس)بكات ھزك لهگهڵ لپچینهوه ناتوان كهسبهالغی نین. ئهو ھی ئامانجانه ی ئهو لهسهرگشتی كۆنگرهی دوو بهرنامهی دامهزراندن،ره نجدهران كۆمهه ی كۆنفرانسی چه ند یهكتی،كوردستان، دیموكراتی پارتی كۆنگرهی چهند وئۆتۆنۆمی، لهنوان مافی چارهنووس، ئامانجهكانیشه راكهتی و فیدرای راسته قینه، ئۆتۆنۆمیدهكهن. دیاری ئیختیاریدا) ئیتحادی راستهقینهوھهردوو الی سهربه خۆیی ١٩٩٢ ھهبژاردنی لهھهبژاردنی دوو له نهبوو، درووشم براوه ھزیبه كوردستان، ھاوپهیمانی لیستی ٢٠٠٥دا سایسهربه خۆیی بانگهشهی ھزهكانییهوه، ھهموو

داوه. بۆ دهنگیان خهكیش و نهكردووه یهكتی گشتی سكرتری لیسته، ئهم نونهری ئایا

بهرنامهی پابهندی دهب عیراق، سهركۆماری ونیو شاعیرانهی خهونی یان بت حزبه كهیبهرنامهی پابهندی دهب سهربهخۆییخوازهكان؟ئاره زووی یان ھه بژاردن له بت ھاوپهیمانی لیستیدهنگیان نهدابت؟ ھهبژاردن له ئهوانهی لهوانهیهوت دهستووری پابهندی دهب سهركۆمار ئایا عیراقكی ئیختیاری ئیتحادی له باس كه بتو نهفس پابهندی یان دهكات، فیدراڵ دیموكراتو

بت؟ ربواره راگوزهرهكانی كوردایهتی ھهوای

کوردستان له سهیرهله رێ كه كوردستان دیموكراسی له سهیرهنهبۆوهی یه كالیی باسی دهگرت سهركۆمارئهدهبیاتی ساه لهحهفتا زیاتر (كه كوردایهتیبیاری ھشتا دهكات و سهر له قسهی سیاسییمانچۆن كوردستان داخۆ نه دراوه، لهسه ر كۆتاییروانگهی له خۆی و روانگهی له ده بت؟) رزگاریو یهكتی به رنامهی پارزهری وهك پابهندییهكانیعیراقو بۆ دراوی دهنگ پارزهری ده ستووری وهكھاوپهیمانی لیستی بهرنامهی وهفاداری وهكدیموكراسی سهیره له شرۆڤه بكات؟ كوردستان

سهر دهكاته خاچپهرستانه ھرشی كوردستانكاتكدا له بیربكاتهوه. ئهوان وهك كهسك ھهریانی ھهمووشتك كوردستان پش سهربه خۆییكه بكهین سهربه خۆ كوردستانكی له چ ئازادی!رزگاری روشونی لهسهر بیروڕا ئازادی به رێسهربهخۆییهكه ئهمه چ جۆره نهدات؟ كوردستانتاهبانی وهكو دیهیهكی ئهزموون به رگه كهسهربهخۆیی خۆی لهسهر ویستی وهسفی نهدات،

بت.له كوردستان سهربهخۆیی بۆ رگا برایان!بهرنامهی به پابه ندبوون له و راستگۆیی كاریباشوور له كوردایهتی دهستپدهكات. لیستهكانهوهدهب لهسهر ئهوه داوه. مافی چارهنووسی بهنی له سهر نهك بكرت له گهدا كیتابی و حیسابپرسی لهسهر نهبووه. ھهگری كه درووشمكلهسهر بكرت نهك لهگهڵ دهب حیسابی كهركوكراستگۆیی ئهم و كرماشان. ب دیاربهكر قامشلووبه بهكو خهون، نهك سهربه خۆیی پابهندبوونه وسهربهخۆییخوازانه نیو ئه م لهبندهستی داخهوهمایهیه «تهبهخور گوتهنی: گۆران وهھم. دهبته

ھهیھات.»

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

بۆچی، خورمایه (سهربه خۆیی)شهیتانییه؟ قسهی یان

10

ســه رهکی وتاری

سهربهخۆییلهئاواتكیلهمژینهیكوردستانییانهوهحیساباتی پاكتاوكردنی بۆ دهسكهال دهكرته وادهبینی ئهوه لهبهر پكناكۆكهكان. سیاسییسهربهخۆیی ئۆرگانیكییهوه لهباری كه حزبكبه باكووره، حزبكی وابهسته ی و نییه حزبی سهرۆك پهالماری رۆژئاواوه باشووری حزبی ناویخهون زانیووه. به سهربهخۆیی كه تاهبانی دهداتچی ئوه حزبی باشه دهپرسن لی كه ھهر كهچیتزی مافی داوادهكات؟ سوریامان برا كورده كانی بۆ

دهبه شنتهوه! چوارچوهی سوریا له كلتوریئاكامی كه كوردستان، فیدرای قهوارهی جانزیكتره باشووره، كوردایهتی و تاهبانی خهباتیلهو كهمتره كه (مافی كلتوری ) یان سهربهخۆیی لهرۆژئاوا باشووری رهسهنهكانی كوردییه حزبه مافهی

دهكهن؟ داوای

دهسکهال دیسانهوهدهسكه الكردنهی به ئهم ھهر دیسانهوهسیاسیی ئاراستهی ھهندك ھانی (سهربهخۆیی)یهلهدهستچووی سهربهخۆیی بۆ فرمسك داوهره فتاریان سیاسهت و كاتكدا بژن له كوردستانشارچتی به سیاسییان خیتابی و بهناوچهگهرتی

بووه. ئالوده

له سه ربهخۆیی كه ده گهیهنن خهكی له وابهر تاهبانی لدوانكی گوایه بووه و ئانوساتدائهدهبیاتی تهواوی لهكاتكدا دهگرێ! جاڕدانی بهته واوتی له داكۆكی نابینی بگوشن سیاسییانسهربهخۆیی ئه وهی جای چ بكهن، باشوور خاكی

بخوازن.چهواشه باسهكه ھهن حاهشه وه بهو ئینجابه دهكهن یهكسان سهربهخۆیی دهكهن،شهھیدهكان گوایه و كوردستان رزگاریئهوه و كردووه خهباتیان سهربهخۆییدا لهپناودهناسنن. خه ون به سه ربه خۆیی سهركردهكانن

بوونهته سهربهخۆییخوازانه نیو ئهم تهماشا یانیوهك بی واریسی شهھیدهكانیش. یانی وهكیل وشۆڕشكدا چ لهریزی نهیانزانیبت شهھیدهكان به رنامهی و ئهدهبیات و كردووه خهباتیانداوای كه ناسیبت نه شۆڕشیان حزبهكانیكردووه. فیدرایان چارهنووسو مافی ئۆتۆنۆمی،نهیزانیووه مامهڕیشه شهھید كه باوهڕدهكات كگیانبازی وه ختك چییه نوێ شۆڕشی درووشمی

كردووه؟شۆڕشی و ئهیلول گیانبازانیشۆڕشی بهپچه وانهوهشهھیدهكانی دهكهن. خهبات بۆچی زانیویانه نوێزانیویانه رۆژھهت كۆمههكانی و دیموكراتهكاندهبن شه ھید خودموختارییهكه دا جۆره چ لهپناوكه نهداوه ھان ئهوانیان سهركردایه تییهكانیان و

یانی كوردایهتییه. ھاوشانی باسوخواسی سهربهخۆیی باسوخواسییان بۆچی، خورمایه (كوردیهت پرسیویهتی تهوسهوه به بكهس چۆنباسكی كوردستان سه ربهخۆیی باسی بزانین دهب شهیتانییه )، قسهیله درووشم و لهناكاو ببته رابگهیهنرێ، ھكرا كه له نییه سانا ھهروا

و چهمك ھهموو وهك سهربهخۆیی باسی بكرت. پ مهزایهده ی بۆنهكاندائهو گردراوی گردراوی وتهوانهكه یهتی. كوردایهتی ئهدهبیاتی باسهكانیئاراسته له و بۆ تانهلدان دهسكهال بیكهنه دهدا ھهندك ھانی پاشخانهیهپیانوایه كوردایهتی دهڕوانن و كوردایهتی لهوان له سیاسییانهی جیاواز

(خورما، نهك كوردستاندا رزگاری ری له قۆناغبهندییه بهرپرسیارتییهكیشهیتانی). قسهی یان

تبكۆشن گهوره) كوردستانی (سهربهخۆیی بۆماف به سهربهخۆیی ئیمرای، له دواتر، كهچیقهتیس زینداندا له كهمالیزمدا چوارچوهی له

بكهن.

پابهندبوون به بهنهكانھزو نهتهوهیی خیتابی و سیاسیی بهرنامهیتا خرخوازی ئارهزووی له نین بریتی الیهنهكانتوهربدات. دهستكی ھات روه له كهسك ھهربهو ھزه كانه بهننامه ی سیاسیی بهرنامهیخیتابی دهكهن. بهرنامهیه بهو باوهڕ جهماوهرهیتوانای و ئیراده ھزكیش و حزب ھهر نهتهوه یی بوارهی له و دهردهبت حزبه ئه و تكۆشهرانیزۆر كهس ناتوانت به دهتوانن خزمهتی پبكهن.ساغبكاته وه، تردا به سهر الیهنهكانی خۆی دیدیوت یاسای و دیموكراسی له دهتوانت بهكوبۆ بانگهشه مینبهركهوه له تا بت بهھرهمهندھهن وهك شهپۆلك كورد بواكانی خۆی بكات.لهگه ڵ عهرهبی قهومهچی دهستهبژری لهخهكی به شهڕ یانی دهكهن. مامهه سیاسهتداتر بۆ ئامانج و ھزی دهكهن و پشمهرگهی تر

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

عه بدو ستران

13

پهرهپدانی سهقامگیربوونو سهرهنجامیشدهبن). (غائیب نابن ئاماده كۆمهگه

حوكمانیهك یان سیاسی حیزبكی ھهرشوازی (وهك دیموكراسی به باوهڕی به باوهڕی پویسته ھهبت، ژیان) حوكمانیودهسهت ئاشتیانهی ئاوگۆڕكردنی پرنسیپیسیستهمكه دیموكراسی چونكه ھهبت.چوار لهسهر دهربینهكان- له یهكك –بهڕادهربین، ئازادیی ڕادهوهستت: پدادوهریو سهربهخۆیی ڕكخستن، ئازادییبۆیه ده سهت. ئاشتیانهی ئاوگۆڕكردنیئاشتیخوازانهی ئاوگۆڕكردنی بهب ناكرتمافهكانی دیموكراسی، لهسهر قسه دهسهتدیكهی ئهوی مافی له ڕزگرتن مرۆڤ،پرنسیپهش، بهو كاركردن بۆ بكهین. جیاوازكاتی له خولهھهبژاردن بوونی ڕاسته ھنانه دیی بۆ جه وھهرییه گرنگو خۆیدادیموكراتیانهی ئاشتیانهو ئاوگۆڕكردنیحوكمانیدا، حیزبهكانو له ناو دهسهتحیزبیو ھهمهجۆری سهركردهی بوونی بهمكبكی ڕاستهقینهو سیاسیی فرهالیهنییلهناو سهركردهكان نوان بهكرده وهیحوكمانیدا، لهناو حیزبهكان حیزبكداوئاوگۆڕی چونكه ھهستیاره. گرنگوتاقه كه نایهتهدی حیزبكدا لهناو ڕاستهقینه سهركرده دهستهبژركی یان سهركردهیهكله ڕاستهقینه ئاوگۆڕی دهكهنو جهویحیزبك كه نابت دروست حوكمانیهكیشدادیاریكراو بهرتهسكی ھاوپهیمانیهتكی یان

دهكات. كۆنترۆی درژ ماوهی بۆحوكمانهكانی حیزبهكانو سهركردهیكه ڕوون بت دهبت ئهوهیان ال كوردستانوهك گهلهكهمان، حیزبهكانیانو ئهندامهكانیبهو حهز دیكهی دنیا، گهالنی ئهندامی حیزبودهكهن سودبهخشانه پۆزهتیڤه گۆڕانكارییهورانكردنو نهك بنیاتنان ھۆی دهبنه كهپالنانه دهموچاو سیاسهتو ئهو خۆشه پیانسهلماندویانه ڕووداوهكان واقیع و كه بگۆڕنچاویان نهبوونو پهرهپدهر یهكخهرو بنیاتنه رولهناو سه ركردهیه ك ئازادانه ئهوهی بیوهتهپ متمانهی كه ھهبژرت سهركردهكاندا سهرڕاستیی، لھاتوویی و له دنیان دهكهنوجۆربهجۆرهكاندا بهرنامه لهناو بهرنامهیهكدهیانگهیهننه بهدنیاییهوه كه ھهبژرنپهرهسهندنو پشكهوتن، ئارامی و كهناری

دهسته به ردهكهن. بۆ چاكسازیی

چاكسازیی سیاسی: دهسهت و ئاوگۆڕدهسهت ئاشتیخوازانهی ئاوگۆڕكردنیكه ھهمهالیهن، سیاسیی چاكسازییهكی بهبكۆمهگهی حوكمانیو ئهستۆی دهكهوتهتایبهت، كهرتی دامهزراوهكانی مهدهنی ودهبته كه چاكسازییهك مهیسهرنابت.

دیموكراتیانه، سیستهمكی بنیاتنانی ھۆیبهھایهكی وهك ئازادیی جگیركردنیبه كردهوهی سه روهریی ھنانهدیی بنچینهیی،سیاسیو فرهالیهنیی ڕگهی له كه میللهت خۆی حوكمی دهسهتهوه ئاوگۆڕكردنیمافهكانی له ڕزگرتن به پشت دهكاتودهبهستت. ڕكخستن دهربینو بیركردنهوهوعهبدو ھهكهوت

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

12

بابه تی رۆژ

ئاوگۆڕكردنی ده سه ت چییه ؟مانای ده سه ت، ئاوگۆڕكردنی له ھه تایه ھه تا بۆ كه سك ھیچ ئه وه یه ھیچ نه منته وه و حیزبكدا سه ركردایه تیی ده سه تی به رده وام سیاسیش حیزبكی به ده سته وه نه بت، به كو سه ركرده گه لی نوێ جی سه ركرده كانی پشووی حیزب بگرنه وه و بكات. حوكمانی جه وی دیكه حیزبی ئه مه ش پشتئه ستوور به پرنسیپی فره الیه نیی سیاسی و به ده ستھنانی كه مایه تی و زۆرایه تی ئاوگۆڕكردنی دیموكراسیدا. پۆسه ی له خه ونی خواست و له ته عبیركردنه ده سه ت تاك و پكھاته كانی كۆمه گه ، بۆ به شداریكردن گرتنه ئه ستۆی بۆ داھاتوودا و بنیاتنانی له حه زی ده ربی ھه روه ھا به رپرسیارتی . مرۆڤه كانه بۆ ڕزگاربوون له ڕۆتین و ڕه قھه تن، ده سه تدارتی به رده وامبوونی ئه نجامی كه تاكه كه س له حیزبدا و قۆرخكردنی تاكه حیزب له حوكمانیدا دته ئاراوه . دوو میكانیزم یان له ئارادان: ده سه ت ئاوگۆڕكردنی بۆ ڕگه ئاوگۆڕی توندوتیژانه . ئاشیتخوانه و ھه بژاردنه وه و ڕگه ی له ئاشتیخوازانه پشتئه ستوور به پلورالیزمی سیاسی و به پی ده بت، ھه بژره كان خواستی ویست و ئاوگۆڕی توندوتیژانه ش بۆ ناچاركردنی ئه و ده سه تدارانه ی یان حیزبانه سه ركرده ی دیموكراسی پۆسه ی بۆ مل كه حوكمانیه

ناده ن و ده یانه وت زۆره ملیانه سه ركردایه تی ده سه ت سه رۆكایه تی یان حیزب

پاوانبكه ن.

قه یرانی ئاوگۆڕكردنی ده سه ت:له ده سه ت ئاوگۆڕكردنی بوانینه ئه گه ر ڕه قھه تنكی ده بینین ئه وا كوردستان، له پ سه رده مكی له كوشنده سیاسیی به سه ر كشاوه بای خردا گۆڕانكاریی سه ركرده ی زۆربه ی چونكه كۆمه گه دا. ھه ندك كه درژ، زۆر ماوه ی بۆ حیزبه كان پیریی و یان مردن ڕاده ی ده گاته جار له سه ركردایه تیدا ده مننه وه په ككه وته بوون حوكمانیان دیاریكراو حیزبكی چه ند یان دیكه ئه وانی بۆ ده رفه تیان قۆرخكردوه و ملمالنی ئه وه ش ئه نجامی نه ھشتۆته وه . له ناو ده مامكراو ئاشكراو توندوتیژی ھه ندك كه سه ریانھه داوه ، حیزبه كاندا ته كه تولی پكھنانی ڕاده ی گه یشتۆته جار یان حیزبدا جه سته ی له ناو دیاریكراو مایه ی بوونه ته كه جیابوونه وه لكترازان و داھاتووی حیزب و ژیانی له ھه ڕه شه كردن پایه داری پگه و شه ڕی ھه روه ھا كۆمه گه . كه سه ریھه داوه كۆمه یه تیدا كایه ی له ناو تیایدا حوكمانی جه غت له سه ر ئاماده بوونی ئه مه ش ده كاته وه ، گۆڕه پاندا له خۆی كه خزمه تگوزاریانه وه ئه و ڕگه ی له نه ك

ئه و یان كۆمه گه به ده كات پشكه شیان به كو ده یانھنته دی ، ده ستكه وتانه ی سه ركوتكردنی په راوزخستن و ڕگه ی له مه ودای ته سككردنه وه ی نه یاره كان و حیزبه مۆنۆپۆكردنه وه . توندوتۆكردنی جوه یان و له (ببه شكراوه كان) ببه شه كانیش الیه نه ڕگه ی كشه دروستكردن و خوقاندنی گرفتی ده مامككراوه وه توندوتیژیی جۆربه جۆرو له خۆیان بكه ن و له خۆیان ته عبیر بپارزن و فه رامۆشكردن په راوزخستن و گشتیدا سیاسی و ژیانی له به شداریكردن

مسۆگه ربكه ن. له ته عبیركردنه كوردستان دۆخه ی ئه م گشتاندنی چه سپاندن و له ئاست ده ستوستان كولتوركدا كه ڕزی پرنسیپی ئاوگۆڕكردنی ده سه ت له كایه و پكھاته جۆربه جۆره كاندا مه ترسیداری زۆر ئیشكالیه تكی ده گرت و به فیۆدانی ھۆی بۆته كه خستۆته وه كۆمه گه . به كۆمه ه كانی تاك و وزه تواناو پۆسه ی ھه تاكو دیكه ، به واتایه كی كوره ڕگه دا له ده سه ت ئاوگۆڕكردنی ده ستاوده ستپكردنی ده رفه ته كانی بت و حوكمانیدا حیزبه كان و له ناو ده سه ت سنوورداربت، ئه وا سه ره نجام په ككه وته بوون یان پارچه پارچه بوون چاره نووسی حیزبه كان ده بت، سته مكاری و ھاتنه ئارای ناوه نده كانی ده بت، حوكمانی چاره نووسی پایه داری

گرنگترین شتك كه وته پشكه وتوه كان له وانی دیكه جیاده كاته وه ، سه قامگیربوونی سیاسی و كۆمه یه تی و ئابوورییه ، ھه روه ھا ڕوونی پالن و ستراتیژه ئابووری و سیاسییه كانه . به رجه سته ترین توخمی ئه و سه قامگیرییه ش، بوونی كولتوورو سیسته می ڕوونه سه باره ت به ئاوگۆڕكردنی ده سه ت، جا ئه وه له ناو خودی حیزبه كاندا بت یان له ناو حوكمانیدا. ئه نجامی ئه وه ، ده بینین له زۆربه ی ئه و وتانه دا چه ندین یاسا و ڕسا ھه ن بۆ ڕوونكردنه وه ی میكانیزم و ڕگای گه یشتنه پله كارو پۆسته جۆربه جۆره كانی ده سه ت له ھه موو بوارو كایه كاندا و گه لك شوازی

ڕوون ھه ن بۆ ڕگرتن له مه یین و ڕه قھه تنی ژیانی سیاسی و پاوانكردنی بیارسازی له الیه ن كه س و توژی دیاریكراوه وه . به و جۆره له وته پشكه وتوه كاندا به رده وام، به پی ڕساو میكانیزمی تایبه تی ، خوله ھه بژاردن

له ناو حیزبه كان و حوكمانیدا ئه نجامده درت و ھه میشه ئه و كه س یان حیزبانه ھه ده بژردرن بۆ ڕابه رایه تیكردن كه شایسته و لھاتوون، جی متمانه ن و خاوه ن پۆژه ی گۆڕانكاری و په ره پدانی تایبه تین.

ئاوگۆڕكردنی ده سه ت له ناو حیزبه كان و حوكمانیی كوردستاندا

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

15

دهكرت. دابین كوردستانهوهبهخۆییهوه گهشهكردنی عیراق سوپای ئهوهی دوایبهبیانوی كورد پلهداری ئهفسهرو ھهندك بینی،ده ركراون، عیراقهوه سوپای لهالیهن جۆراوجۆر

گهیشتوهته كوێ؟ پیالنه لهم ئوه ترسی به عسهوه رهگهزپهرستی سیاسهتی به ھۆی دیاره ـسهربازییه كان كۆلژه له توانیویهتی دهگمه ن به كوردخاوهن نهمانتوانیووه ببینه ئستادا بۆیه له بخونت،ھهموو كه ئه كادیمی ئهفسهری له ئهوتۆ ژمارهیهكی ناوخۆ وهزارهتهكانی له كه تدابت مهرجانهیان ئهوكه ئه وهی به رچاوگیراون. له عیراقهوه به رگری ولهدوای كه سهربازییانهی كۆلژه ئهو ھهمانه ئمهكوردستانهوه ھهرمی لهالیهن حكومهتی راپهڕینهوه گهلك توانیوییانه كۆلژانهی ئهم گهرچی بنیاتنراون.بهم پبگهیه نن، ئهكادیمی بوانامه داری ئهفسه ریپكردنهوهی نییه بۆ بهس رژهیه ئهوهشدا ئهم لهگهڵعیراقدا. سوپای چوارچوه ی له كوردستان پشكهكانی فهرماندهو له زۆرك كه بكهین بهوه ئاماژه دهبتچوپی خولی كۆلژانهدا و له ئمه پشمهرگهكانی زانسته له زۆریك شارهزایی بینیووه سهربازییانو خوندن بواری ھهردوو له بوون سه ربازییهكانھه ڤانه بهھۆی لهو زۆرك به داخه وه بهم مهشقدا،

به دهست بوانامه نهیاتوانیووه ژیانیپشمهرگایهتییهوهشه شهمی بوانامهی مه سهلهی ئستادا له و بھننھهر بۆ دادهنرن بنهما به بهكالۆریۆس یان ئامادهییكشهیهك بوهته ئهمه ئستادا له بۆیه ئهفسهرك،بۆ بووهته بهھانه ھهندكجار رووبهڕوومان بووهتهوه.لهناو سوپای ئمه ئهفسهرهكانی و گواستنهوهی الدان

عیراقدا.رووبهڕووبوونهوهی توانای ھزیپشمهرگهیكوردستان

ھهیه؟بۆ كوردستان، پشمهرگهی ھزی بنهڕهتدا له خۆی ـمژووی به ھه مووان بووه. دروست رووبهڕووبوونهوهسهرهتاكانی له ھهر كه ئاشنایین پشمهرگه ھزیكه دوژمنك بووهتهوه ھهر دروستبوونییهوه رووبهڕوویرهنگه گهرچی كردبت. كوردستان خهكی له زومیرووی له دوژمن ھزی و پشمهرگه ھزی نوان جیاوازیپداویستییهوه و لۆجستیك و تهكنیك و چهك توانایقهغانی ھهمیشه بهم بت، رسمان و ئاسمانبهم بووه، نهتهوه بهرژه وهندییهكانی بهھاو پاراستنیھزی پشمه رگه ھزی گۆڕاوهو دۆخهكه ئستادا لهعیراقه، كوردستانی ھهرمی پاراستنی دهستووری مهترسی كه ئهگهركه رووبهڕووبوونه وهی ھهر ئامادهی كوردستان گهلی باكانی بهرژهوهندییه سهر بۆ بتتر وتانی بهھزی بهراورد رهنگه گه رچی عیراق. وله بت، بهم سنووردارتر پشمهرگه تواناكانی ھزی مهشقپكراوهوه ھزی تهقهمهنیشهوه و چهك روویسهربازییه وه رووی له كورتی به نییه، خراپتوانای بهسهر روویداوه زۆر گۆڕانی باشه. وهزعمان بووهته پشمهرگهیهك بهجۆرك پشمهرگهدا. ھزیكه جهالل)ه (مام جه نابی كه عیراق كۆماری سهرۆكروویدا پشمهرگهدا گه ورهیه بهسهر گۆڕانكارییه ئهوگۆڕانی پشمهرگهش ھزی توانای حهتمهن بتنیزامی ھزكی بووهته ئستادا له بینیووه بهخۆوه

دانپیانراو. مهشقپكراویبوونیان كوردستاندا له سه ربازی كۆلژی ساكه چهن

ئاستكدایه؟ چ له كۆلژانه ئه م توانای ھهیه،كۆلژه سهربازییهكانی مژووی دامهزراندنی گهرچی ـراپهڕین، پاش بۆ دهگهڕنهوه زۆركهمه، كوردستان،كوردستانهوه ئابووری و سیاسیی دۆخی بهھۆیئهوهشدا لهگهڵ بهم سنوورداربووه ، تواناكانیان

(قه چواالن كوردستان سهربازییهكهی كۆلژه ھهردووبهرگری وهزارهتی به سهر ئستادا له كه زاخۆ) وحكومهتی پۆلیسییهكهی كۆلژه ھهردوو لهگهڵ عیراقنھهولر)، لهگهڵ و (سلمانی له ھهرمی كوردستانئهركانی سه رۆكایهتی به سه ر كه ئهركان) (كۆلژیخزمهتكی توانیویانه كوردستانه، پشمه رگهی ھزیرهنگه بكهن ھهرم سهربازییهكانی ھزه بهرچاوی ھزهكانی پشمهرگه تهواوی به مهشق نهیانتوانی بتفهرماندهی ئهفسهرو سهدان توانیویانه بهم بكهن،فهرمانگه لهناو كه له ئستادا پبگهیهنن ئهكادیمیخزمهت عیراقدا و كوردستان ھهرمی سهربازییهكانی كۆلژه سهربازییهكانی توانای له رۆژیش رۆژ و دهكهنئهمساڵ بهشوهك ده چت باشی بهرهو كوردستان عیراق بهرگری وهزارهتی ھهسهنگاندنهكانی بهگورهیله ئاستی كوردستان سهربازییهكهی ھهردوو كۆلژهكۆلژی و دابوون دووهم و یهكه م پلهی له عیراقداو وهزاره تی بهرگری شاھیدی ھاوپهیمانان ئهركانیش بهكۆلژه له ئاستی پشكهوتووه كۆلژكی تهواو عیراقكۆماری وهك پشكهوتووی وتانی سهربازییهكانی

گهلی چین دایه.و سهنگاوی مهحمود چهند توانیوییانه كۆلژانه ئه م

بكهن؟ دروست رۆستهم مامسه ردهمی و سهنگاوی مهحمود سه ردهمی دیاره ـسهردهمك بوو. تایبهت سهردهمكی رۆستهم مامھزه ی ئهو باوهڕ. خاوهن ھزكی پگهیاندنی بۆ بووئازادی وتهكهیدا لهپناوی ھهبت باوهڕی بهوه كهناخۆشییهكان، سهردهمانه، ئهو بدات. بهكوشت خۆیناخۆشییهكان پدهگه یان. پشمهرگهی ھزیئستادا له بهم دهكرد، دروست فهرماندهكانیانشارهزایی بوانامه و و خوندهواریی گۆڕاوه ، دنیاو شاخ نهك دهكات، دروست فهرمانده ته كنۆلۆژیا

پشمهرگایهتی.شهڕی بۆ پشمهرگه ھزی دیكه جاركی پتوایه

بھنرت؟ به كار ناوخۆروونهداتهوه، ھهرگیز دیكه جاركی دهكهم ئومد ـدنیام لهگهڵ ئهوهشدا دژواره، رۆژگاركی تهواو ئهوهناوخۆدا شهڕی له دیكه جاركی پشمه رگه ھزی كه

نابینرت.ــ ئیسماعیل حه مهڕهحیم ھهفتانه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

بخونت سهربازییهکاندا له کۆلژه توانیویهتی به دهگمهن کوردعیراق سهر سنووره کانی بۆ مهترسییهک لهھهر ئهرکی پارزگاریکردنه پشمه رگه

14

کوردستانی

ناوخۆش به ر براده رانی پارتی دیموكراتی كوردستان پۆسته ئه و بۆ یان سنجاری كه ریم به ڕز كه وتووه كوردستان چه كداره كانی ھزه ھه موو واته داناوه ، له كوردستاندان ھه رمی حكومه تی فه رمانی له ژر چوارچوه ی ھه ردوو وه زاره تی (كاروباری پشمه رگه و

ناوخۆ)دا، له و باره ییه وه ھیچ كشه یه ك نه ماوه .بۆچی له پچككردنی سوپای عیراقدا پشكی ھزی

پشمه رگه ناده ن؟ـ به پی ده ستووری ھه میشه ی عیراق و به پی ھه موو رككه وتنه سیاسیی و سه ربازییه كانی نوان ئمه و حكومه تی عیراق و ھاوپه یمانان، ھزی پشمه رگه ی كوردستان مافی خۆیه تی پشكی ھه بت له ھه ر جۆره كه لوپه ل و چه ك و ته قه مه نییه ك كه بۆ سوپای عیراق زه به الحی جه نگی فۆكه ی له جگه ده كرت دابین گه وره كه له ده سه تی حكومه تی ناوه ندیدایه . ئه گینا ده ستوور ئه و مافه ی پداوین كه له ھه موو جۆره كانی چه كی سوك و جلوبه رگی سه ربازی و به رزكردنه وه ی توانای لۆجستیكی و مه شق و راھنان ته نانه ت ده بابه و تۆپخانه و ھه لیكۆپته ریش كه بۆ عیراق دابین ده كرت به داخه وه به م به رخورداربین، و ھه بت پشكمان پداویستییه كانی و مه سروفات ھه موو ئستا ھه تا ھزه كانی پاسه وانی ھه رم له الیه ن حكومه تی ھه رمی

مه حمود سه نگاوی ، ئه ندامی سه ركردایه تی یه كتی له دیمانه یه كی ھه فتانه دا تیشكی خسته سه ر په یوه ندییه كانی ھزی پشمه رگه و به غداو ئه و گرژییانه ی كه ھه ندكجار له نوان ھه ردووالدا روو ده دات. ئه وه شی خسته ڕوو كه ھزی پشمه رگه له رووی چه ك و تفاقی سه ربازییه وه له ئاستكی باشدایه و

توانای پاراستنی به رژه وه ندییه كانی كوردستانی ھه یه .ئه و گرژییانه ی له خانه قین روویدا ئستا له

چی دۆخكدایه ؟ئارامه وه ، گه رمه سر و خانه قین بارودۆخی ئستا ـ ھزی و عیراق سوپای ھزه كانی له ھه ریه كه پشمه رگه ی كوردستان وه ك ھزی پاسه وانی ھه رم له و ناوچه یه دا ھه ریه كه یان له جگه ی خۆیانن و ھیچ گرژییه كی سیاسیی و سه ربازی له و سنووره دا نییه .

ھه بژاردن ده ستكه وتی بۆ گرژیانه ی ئه و مالیكی له و شتی داھاتوودا له كه پتانوانییه ئایا كرد؟

بابه ته رووبداته وه ؟ـ له راستیدا ھه قه ئه و پرسیاره له به ڕز مالیكی بكرت، چوارچوه ی له عیراق سوپای ھزكی كاته دا له و پرۆسه ی (مژده ی چاكه ) ره وانه ی ناوچه ی دیاله كران، ته واوی نه یانتوانی ھزه ئه و ئه وه شدا له گه ڵ به م گروپ و بانده تیرۆریستی و ته كفیرییه كان له ناوچه یه بنه ب بكات. له دۆخی ئاسایشی ئستای عیراقیشدا به راورد ھنراوه بۆ ھزانه ی ئه و كه دیاله سنووری ئه مه الوازدایه . ئاستكی له تری ناوچه كانی به ناوخۆی له بۆخۆی ھزه ئه و كه ئه وه ی سه ره ڕای كه ھه یه كشه ی دانیشتوانی سنووره كه دا له گه ڵ و سه رچاوه ئاینزاوه مه سه له ی له كشه كه ی ره گی ده گرت، چونكه ھزه كه زیاتر سه ر به ئاینزای شیعه ن و دانیشتوانی ناوچه كه ش له سه ر مه زھه بی سوننه ن، ئه مه ش بۆخۆی جۆره ھه ستیارییه ك دروست ده كات.

كشه ی ھزی پشمه رگه له گه ڵ حكومه تی عیراق به كوێ گه یشت؟

ـ ئاشكرایه كه ھزی پشمه رگه ی كوردستان، به پی ده ستووری ھه میشه ی عیراق ھزكی ره سمی نیزامییه و له چوارچوه ی ده ستووردا وه ك ھزه كانی پاسه وانی ھه رم باسكراوه . وه ك ھزكی یاسایی ئه ركی بریتییه له پاراستنی ھمنی و ئاسایشی ھه رمی كوردستان وه ك به شك له عیراق. كه واته ئه ركی ھزی پشمه رگه

سه ر بۆ مه ترسییه ك جۆره ھه ر له پارزگارییه باكانی به رژه وه ندییه ھه موو و عیراق سنووره كانی گه لی كوردستان و عیراق، به م وه ك ده بینین تائستا بواری له پشمه رگه ھزی كشه ی پویست وه ك پراكتیكیدا ھه په سردراوه له نوان ھه رم و ناوه ندا. گه رچی له رووی ده ستووری و یاسایه وه ھیچ گرفتك مه سه له ییه ی ئه ده ستوور چونكه ئارادانییه ، له باندووه ته وه . له كاتی چوونی به ڕز سه رۆكی ھه رم بۆ به غدا بۆ چاره سه ری گرفته كانی نوان ھه رم و ناوه ند چه ند لیژنه یه ك دروستكرا یه كك له و لیژنانه لیژنه یه ك سه رۆكایه تی به مه سه له یه ئه و چاره سه ری بۆ بوو به ڕز مالیكی پكھنرا كه تایبه ت بوو به مه سه له ی به م كه وته كار، لیژنه یه ئه و ھزه چه كداره كان. به داخه وه ئه و لیژنه یه وه ك پویست كاره كانی خۆی جبه ج نه كرد به تایبه تیش به بیانووی ھه بژاردنی كاتكدا له عیراقه وه . پارزگاكانی ئه نجومه نی و دروستكرابوون كه لیژنانه ی له و كورد نونه رانی نه بوونه ، كه مته رخه م ته واوكردووه خۆیان كاره كانی گه رچی له ئستادا ھه بژاردنه كان كۆتاییان پھاتووه ، به م به داخه وه ئه و لیژنه یه نه كه وتوه ته وه كار. وایی ئه وه ی كه ھاوكشه سیاسییه كانی به غدا كاریگه رییان دیكه به جۆركی یان ھه یه مه سه له یه ئه م له سه ر بیین، ره نگه ئه قیه تی سیاسیی به رامبه ر نه یه وت

ئه و گرفته كۆتایی بت.له پشمه رگه ھزی یه كنه خستنه وه ی كشه ی كوردستان، تا چه ند به ھانه ی داوه ته ده ست به غدا

بۆ خۆدزینه وه له چاره سه ری مه سه له ی پشمه رگه ؟ـ له ئستادا ھزه چه كداره كانی ھه رمی كوردستان، یه كیانگرتوه ته وه ، به ڕز شخ جه عفه ر شخ مسته فا ھه رمی حكومه تی پشمه رگه ی كاروباری وه زیری كوردستانه . ھزه چه كداره كانی ناوخۆش له چوارچوه ی وه زاره تی پۆستی و یه كخراون ناوخۆدا وه زاره تی

مه حمود سه نگاوی : پشمه رگه جاركی دیكه شه ڕی ناوخۆ ناکات

Haftanaـissue 43/ 19 Apr 25 ـ Apr 2009

17

ئه نوه ر حسن سه رنووسه ری رۆژنامه ی ئاستی باره ی له ئازادی ربازی «رۆژنامه وتی : كوردییه وه رۆژنامه گه ری توانیویه تی دواییدا ساه ی چه ند له م ببینت. به خۆیه وه زۆر به ره وپشچوونی و خه كی بۆ ھه واڵ سه رچاوه ی ببته بت گوشاركردنیش فاكته ركی ته نانه ت له دوای به تایبه تیش ده سه ت. سه ر بۆ به كوردی رۆژنامه گه ری بزاوتی راپه ڕینه وه ته واوه تی به ره وپشه وه چووه . دیاره ئه مه ش تدا كه موكوڕیی كه ناگه یه نت ئه وه مانای بۆته گشتیدا ئاستكی له به م نه بووه ،

سه رچاوه یه كی بنه ڕه تی بۆ وه رگرتنی بۆ نوێ ھه وای و زانیاریی

ھاووتیان.»

د.سامانفه وزی له مامۆستا راگه یاندنی به شی سلمانی زانكۆی بزاوتی پیوایه ؛ كوردی رۆژنامه گه ری رۆژبه ڕۆژ له به ره وپشچووندایه . ئه م مامۆستایه ی به شی راگه یاندن وتی : «رۆژنامه گه ری له كوردستاندا دیاره پشكه وتندایه ، له رۆژبه ڕۆژ بنه ماكانی ھه موو چه سپاندنی رۆژنامه گه ریه كی و رۆژنامه گه ری نییه . ئاسان كاركی به رپرس ئازادو ئه زموونی ئستاشدا له ئمه ناكرت به بشوبھنین كوردی رۆژنامه نووسی وتكی له رۆژنامه نووسی كاری ئه زموونی پشكه وتووی ئه وروپا، به م له چاو وتانی دیكه ی وتانی ھه ندك ده وروبه رو دیكه ی كوردی رۆژنامه گه ری ئاستی دونیاش بینیووه . به خۆیه وه باشی به ره وپشچوونی به و ته مه نه كه مه ی كه ھه یه تی له ئاستكی باشدایه ، ھه رچه نده كه موكوڕیشی تدایه .»

به رای شوان داودی سه رنووسه ری رۆژنامه ی قۆناغی له كوردی رۆژنامه گه ری ھه واڵ

دروستبووندایه .»قۆناغی له كوردیی رۆژنامه گه ری له ئستادا له واته دروستبووندایه ، به رچاوی گه شه یه كی و گه شه كردندایه

و راپه ڕین له دوای به تایبه تیش كردووه ، پشوو رژمی رووخانی له دوای دواتریش توانیویه تی درژه به پشكه وتنی خۆی بدات، ژیانی بواره كانی ھه موو وه كو ئستا به م كورده واری خۆمان جا ھه ر له ده سه ته وه تا بواره كانی دیكه كارگی ھه موو ئابووری و قۆناغه ش ئه م دروستبووندایه ، قۆناغی له ئه و نییه ، كه مووكوڕی به ب به دنیاییه وه قۆناغه ش جۆرك له كه موكورتی پوه دیاره ، ئه م له سه ر ئه گه ر كه وایده بینم من به م ره وته ی ئستا به رده وام بین به ره وپشچوونی

گونجاو به خۆمانه وه ده بینین.»

كه می خونه رئاماژه ی ھه واڵ رۆژنامه ی سه رنووسه ری رۆژنامه كان، نه خوندنه وه ی كه به وه دا كشه ی سه ره كیترین خه كه وه له الیه ن ئستای له رۆژنامه گه رییه بواری كشه له «یه كك وتی : ئه و كوردستاندا. ئمه دا وتی له رۆژنامه گه ری گه وره كانی وتكدا له ئمه چونكه نه خوندنه وه یه ، خه كه كه ی كه ده كه ین رۆژنامه گه ری كاری و نابات خوندنه وه گرنگی به په ی ماوه یه ی له م خۆم بۆ من نایخونته وه . رابردوودا له وتی كرواتیا بووم كه وتكی دروست نه وه ته كاندا له سه ره تای و تازه یه بووه ، له كاتكدا دانیشتوانه كه یان ته نھا چوار ملیۆن كه سه ، به م رۆژنامه سه د ھه زار دانه به م ده فرۆشرت، رۆژانه رۆژنامه یه كی له به رزترین تیراژ له وتی ئمه دا ناگاته بیست به رای من گه وره ترین كشه ی بۆیه ھه زار، ھه رمی ئستای له رۆژنامه گه ری بواری له الی نه خوندنه وه یه كشه ی كوردستاندا، خه ك، چونكه خوندنه وه نه بۆته كلتوورك

تیاماندا.»و رۆژنامه ئه و له باره ی فه وزی سامان رۆژنامه كان «زۆری وتی : زۆرانه وه گۆڤاره

تا راده یه ك دیارده یه كی ئاساییه ، به تایبه تی بۆ ئازادییه ك رابردوودا ماوه یه ی له م كه ھه موو كایه وه ، ھاته رۆژنامه نووسی كاری كه سكیش به پی یاسا مافی ئه وه ی ھه یه كه رۆژنامه ده ربكات. و رۆژنامه ببته خاوه نی شوازی رۆژنامه نووسیش تازه ی یاسای و كردووه ئاسانتریش رۆژنامه ی ده ركردنی شوبھاندوتی به شوازیی ده ركردنی رۆژنامه من به م پشكه وتووه كان، ھه ره وته له پموایه ئه گه ر چی ھه ندك سوودی ھه بت پده گه یه نت تازه رۆژنامه نووسی كه زیاتر زیانی ره نگه به م دروستده كات، و بت، چونكه ده توانرت ئه و ھه موو ھه وڵ و ماندووبوونه كۆبكرته وه له چه ند رۆژنامه یه كی كاریگه ری بتوانرت تا جدیتردا، كه متروو زیاتر بت، چونكه خه كی فریاناكه وت ئه و بیانخونته وه ، و ببینت رۆژنامه یه ھه موو رۆژنامه كان ئه سوایه كه له وه ی ئه مه جگه له فرۆشی رۆژنامه كه یانه وه بودجه ی خۆیان چه ند كوردستاندا له به م بكه ن، دابین ئه وا نه بت، كه م ئجگار رۆژنامه یه كی رۆژنامه كانی دیكه بودجه كه یان یان له حزب یان له حكومه ته وه دابین ده كه ن. پشموایه و ئاساییه نا حاه تكی حاه ته ئه م كه چونكه بودجه ، ھه ده ردانی به ھۆی ده بته یارمه تی له الیه ن حكومه ته وه بته وت ئه گه ر بواری رۆژنامه گه ریی بده یت، پویسته پش ئه ھلی رۆژنامه گه ری یارمه تی شتك ھه موو بده یت، نه ك رۆژنامه و گۆڤاره حزبییه كان.»

مانشتی وروژنه رله ئستادا بواری رۆژنامه گه ری له كوردستاندا به سه ر س جۆردا دابه شبووه كه جۆركیان دیكه یان جۆركی و حزبییه رۆژنامه گه ری دیكه شیان جۆركی ئه ھلییه ، رۆژنامه ی حزبیدا، و ئه ھلی له نوان رۆژنامه یه كن

تۆمه تی جار زۆربه ی به م

هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

رۆژنامه گه ری کوردی له قۆناغی دروستبووندایه

خه کی فریاناکه وت ئه و ھه موو رۆژنامه یه بخونته وه

به شکی زۆری مانشته کان پچه وانه ی ئیتیکی رۆژنامه نووسین

16

دۆســــــــ

كوردی.. رۆژنامهگهری

چ له رۆژنامهگهری بارودۆخی ئایا دهوروژنت، ئهوه پرسیاری كوردیدا رۆژنامهی تهمهنی بهسهر ١١١ساڵ تپهڕبوونیپرسیاری كشهدایه؟ و ئاستهنگ له یاخود ناوه ، ھهنگاوی بهرهوپشهوه ئایا ھهیه؟ كاریگهری تاچهند ئاستكدایه؟

ھهیه؟ رۆژنامهی كورد به ڕاستی ئایا ئه وهیه گرنگتریش لهوه

كامهران راوژ دۆسییه: ئامادهكردنی

Haftanaـissue 43/ 19 Apr 25 Apr 2009 ـ

وابه ستهبوون و وروژاندن

19

ناڕواننه جیاواز، دهسهتكی وه كو سیاسیلهگهڵ جیاوازی مامههیهكی و رۆژنامهگهریھۆشیاری لهناو ئاستی كه لهوهی ناكهن. جگهئهوانیش كه ئاستكدایه له ئمهدا كۆمهگهیرۆژنامهگهری و تهقلیدیی له كۆن بهشوازكیله دهوری گشتیی رای نهیانتوانیووه دهڕوانن و

رۆژنامهگهری كۆبكهنهوه.رۆژنامه كه دهدرت بهوه ئاماژه زۆرجاررهواجدان مهبهستی به ئهھلییهكانوروژنهر مانشتی رۆژنامهكهیان به

وایه؟ بهكاردهھنن، ئهمه تاچهندبت مهعسوم ئهھلیی رۆژنامهی پموانییه ـئهھلی رۆژنامهی كه راسته كهموكوڕی، لهئهو زۆری بهشی بهم تدایه ، كهموكوڕی رۆژنامه گهری لهسهر رهخنانهی و قسهمهبهست بوختانهو زیاتر دهكرت، ئهھلیكه رۆهیه ئهو كهمكردنهوهی و شكاندن لیكوردستاندا ھهرمی له ئهھلی رۆژنامهگهریكاریگهریی پموابت من ئهوهش ھهیهتی،سیاسییهكانه حزبه و سیاسیی نوخبهی

رۆژنامهگهری كوردی. بۆسهر بارودۆخیچهند تا ئهلكترۆنی ، رۆژنامهی و ئهنته رنتدهگهیه نت؟ نووسراو رۆژنامهگهری به زیان

لهنوان ھه یه ملمالن له جۆرك پموابت من ـئهلكترۆنییهكاندا، رۆژنامه نووسراو رۆژنامهیكوردستاندا ئاستی لهسهر ملمالنیهش ئهمئهم ھهیه . جیھاندا ھهموو له و نییه زه ڕبهیهكی كه بین ناتوانین ملمالنیهشكۆتایی كاغه ز رۆژنامهی ئیتر و كوشندهیهپشكهوتووه كاندا وته له چونكه پدت،ماكدا ھهموو له ئهنتهرنت ئهوهی لهگهڵ رۆژنامهی كاغهز ئهوهشدا لهگهڵ بهم ھهیه،نهداوه لهده ست خۆی گرنگی و كاریگهری له ھهیه زیاتری ئیعتباریی له جۆرك وماپهڕه كه راسته ئهله كترۆنییهكان، رۆژنامهكه ھهیه ئه وهیان چانسی ئهلهكترۆنییهكانله بهجۆرك و بگوزنهوه خراتر ھهواڵماكهوه، ھهموو بچته بهخۆڕای جۆرهكانئهم ناتوانت نووسراو رۆژنامهی لهكاتكدائه گهر ئهوهشدا لهگهڵ بهم ببینت، رۆهئستا دنیادا تاوهكو ھه موو بكهین له تهماشامامههی رهسمی بهشوهیهكی كه ئهوهی

ئهلهكترۆنییهكانه. رۆژنامه دهكرت لهگهدارۆژنامه گهری یاسای كه پتوایه تاچهندبۆ كاركردن بواری كوردستان ھهرمی له

دهكات؟ باشتر و فراوانتر رۆژنامه نووسانھهیه، یاسایه ئهو لهگه ڵ گرفتمان ئمه ـگهورهی ناكۆكی و كشه كۆمهك چونكهپویست وهكو له وهی جگه ئهمه ھه یه، تدائستا لهناو تاوه كو ناكرت، بهجیاساكه جو نهناسراوه رهسمی بهشوازكی دادگاكانداچهند رابردوودا ماوهیهی لهم پناكرت، كاریجگه ئهمه گیراون، دھۆك له رۆژنامهنووسكئهوهیه گرنگ دیكهش، نموونهی چهندین لهگیروگرفتی كشهو كۆمهك یاسایه ئهم كهكوردستان چاوی پهرلهمانی ھیوادارم ھهیه كهگیروگرفتانه كشهو لهو بخشنته وهو پدا

بكات. رزگاریكۆلژی و بهش چهندین ئهوهی لهگهڵ و راگهیاندن رۆژنامهنووسی به بواری تایبهتكاریگهری كه پتوایه تاچهند كراوهتهوه ،بواری بهره وپشبردنی بۆ ھهبووه باشیان

رۆژنامهگهری؟كوردستاندا له لهو حاهتهی كه نیگهرانم من ـ

بهشی ده رچووی چه ندین چونكه ھهیه، دوایی كه ھهیه رۆژنامهنووسی و راگهیاندنبواریی رۆژنامه نووسیدا له چهندین ساڵ ئهوهیدته كه بهم خوندویهتی، تیۆریی بهكاتی له ئهوهی بهھۆیی پراكتیكییهوه بواریی نه كردووه، كاری پراكتیكی به خوندنیدازۆرجاریش دابژتهوه، ھهواك نازانتبهشه لهو حهزیان خۆیان كه ئهوهی بهھۆی بهھۆی جا بهشهكهیانه، خراونهته بهزۆر نییهودیكه، شتكی ھه ر یان بت نمرهكه یانهوهلهبواری نهتوانن كه وایكردووه ئهمهش كه

بكهن. خزمهت رۆژنامهگهریداكۆمه ك رگهی له دهكرت لهوه جگهله ئهكادیمیبوون ئاستی وۆركشۆپهوه دهورهوببرت، بهرهوپشهوه كوردیدا رۆژنامه گهریلهم ئمه ئستا ھهتاوهكو بهداخهوه بهمئهو تهنانهت ھهیه، كهمووكوڕیمان بواره شدادهكرنهوه وته وه دهرهوهی له كه خوالنهی

لوهرناگیرت، زۆریان سوودكی ھهر

کهمال رهئوف

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

18

دۆســ

به كارھنانی مانشتی وروژنه ر و ناڕاست به ده خرته رۆژنامه به ره واجپدان مه به ستی باره یه وه له م ئه ھلییه كان، رۆژنامه پاڵ له مانشت «بابه تی وتی : حسن ئه نوه ر ھه موو رۆژنامه و گۆڤاره كانی دونیادا ھه یه ، ھه بژرن مانشتك حه زده كه ن ھه موویان كه سه رنجاكشبت و خونه ر به الیی خۆیدا به م ئاساییه ، شتكی ئره تا رابكشت، ئه وه ی كه ده بته جگه ی كشه ئه وه یه كه به شوازك داده نرت كه مانشته ی ئه و ناوه ڕۆكی له گه ڵ بت ھاوتا كه نه بت ناڕاسته وه مانشتی رگه ی له بابه ته كه دا. له زۆرجار كه ھه بخه تنرت، خونه ر له كاتكدا ده بینرت، ئه ھلییه كاندا رۆژنامه له ئه ھلییه كان رۆژنامه كارمه ندانی زۆربه ی ئه و پگه یشتون. حزبییه كانه وه رۆژنامه ره خساوه ئه ھلی رۆژنامه گه ری بۆ دۆخه ی ھۆكاری حزبییه كانه وه یه ، رۆژنامه به ھۆی وروژنه ریش مانشتی به كارھنانی دیكه ، ده زگایه كی بۆ ده زگایه كه وه له په یوه ندیداره به ھه ستكردن به به رپرسیارتی نیشتمانییه كاندا. ئه ركه به رامبه ر له ئه و الیی به رپرسیارتییه ئه و به رده وامیش چوارچوه یه كی له نو كه زیاتره رۆژنامانه بارودۆخی كارده كه ن. فیكریدا دیاریكراویی ناجگیره ، راده یه ك تا رۆژنامه نووسی ئاسایدا نا دۆخكی به ھه ندكجار چونكه دۆخكی له ھه ندكجاریش و تده په ڕت

ئاساییدایه .»د.سامان فه وزی له مباره یه وه وتی : «به شكی ئیتیكی پچه وانه ی به مانشتانه له و زۆر زیان بگومان رۆژنامه نووسییه وه یه ، كاریی چونكه ده گه یه نت، رۆژنامه گه ری كاری به متمانه له نوان خه ك و رۆژنامه دا ناھت. كه سه رنج جگه ی بۆته ئه مه به داخه وه و ده نووسرت مانشته ی ئه و زۆرجار بابه ته كه دا ناوه ڕۆكی له گه ڵ بوده كرته وه كه ئه وه ی گه یشتۆته كار بگره ناگونجت. ھه ندك له رۆژنامه و گۆڤاره كان نه ك ھه ر ته نھا چاوپكه وتنه كه خودی له ناو مانشته كه ی له مانشته كه ی چووه به كو ده رنه ھناوه ، چاوپكه وتنكی كۆنتر یاخود له ناو كتبكدا ده ریھناوه ، من پموایه ئه مه له گه ڵ ئیتیكی به زیان و ناگونجت رۆژنامه نووسیدا كاری

كاری رۆژنامه گه ریی ده گه یه نت.»

چۆن كوردی رۆژنامه گه ری ھه ده سه نگنی ؟

ـ له دوایی راپه ڕینه وه قۆناغكی تازه له بواری له پاش ھاتۆته كایه وه ، كوردیدا رۆژنامه گه ری له دوای ئه ھلیش رۆژنامه ی له دایكبوونی ئاراسته ی به دیكه ی ته كانكی قۆناغه ئه و به ره وپشچوون داو رۆژنامه گه ری كوردی زیاتر كۆمه ك قۆناغكدا له ھه ر به ره وپشچوو. جیاواز به شوازیی و بینیوه رۆیان كادیر به ره وپشبردووه . كوردیان رۆژنامه گه ری به تایبه تی دوای ئه وه ی كه له پشتردا كه مترین بوون ئه كادیمی رۆژنامه گه ری بواری كادری بواری ھاته ئه كادیمی كادیری دواتردا له و رۆژنامه گه رییه وه . تاوه كو ئستا له گه ڵ ئه وه ی ماوه یه كی زۆره رۆژنامه گه ری ئازاد ھه یه ، به م رۆژنامه گه ری له كوردستاندا نه یتوانیووه ببته ده سه تی ئستا تاوه كو چواره م. ده سه تی

كاری رۆژنامه نووسی له كوردستاندا

سه خته

كه مال ره ئوف

كه مال ره ئوف سه رنووسه ری رۆژنامه ی ھاووتی پیوایه ؛

بارودۆخی رۆژنامه گه ری له ئاستكی باشدایه ، به م تاوه كو ئستا له

ئاستی پویستدا نین و نه یانتوانیووه ببنه ده سه تی چواره م. ھه روه ھا سه رنووسه ری رۆژنامه ی ھاووتی پیوایه كه له كوردستاندا به رده وام ھه وڵ ھه یه بۆ ناشرینكردنی میدیای

ئه ھلی . ئاماژه ش به وه ده دات كه ره خنه ی زۆریان له یاسای

رۆژنامه گه ری ھه یه له كوردستان، پشیوایه كه كاری رۆژنامه نووسی له كوردستاندا له چاو وتانی دیكه دا

سه خت و قورسه .

Haftanaـissue 43/ 19 Apr 25 ـ Apr 2009

ئه نوه ر حسن

سامان فه وزی

شوان داودی

21

له پاش ١١١ ساڵ رۆژنامه گه ریی كوردیی له چ ئاستكدا ده بینی ؟

ئارادایه ، له ئستا كه رۆژنامه گه رییه ی ئه و -له كه رۆشنبیرییه یه بارودۆخه ئه و ره نگدانه وه ی كۆمه گادا ھه یه . واته رۆژنامه ش وه ك ھه ر بواركی تری رۆشنبیری توانیویه تی سوود له و به ره وپشچوونه ی كۆمه گا وه ربگرت. بۆ نموونه له ئاستی ته كنیكیدا ئه گه ر گۆڤاری (ھه فتانه ) به نموونه وه ربگرین، ئه وا له الیه نی ته كنیكیدا له ئاستی گۆڤاره جیھانییه كاندایه . له رووی ناوه ڕۆكیشه وه رۆژنامه نووسی كوردی تاوه كو فه زایه كدا چ له كه ساغنه كردۆته وه خۆی ئستا كوردی راگه یاندنی به ناتوانین ئمه كارده كات.

پیبین ناشتوانین و ده سه ت راگه یاندنی بین؛ راگه یاندنكی ئازاد. كه مووكوڕییه كی زۆریشی تدایه ، به م ئه و كه موكوڕییانه ھه قوویی ئه و چاالكییانه یه ئه و دامه زراندنی كه ه كه ی ساڵ له دوایی ساڵ كه خه سه ته رۆژنامه نووسییه ده بت بۆ رۆژنامه نووسی كوردی . بۆ نموونه رۆژنامه ی ئه ھلی له كوردستان به درژایی ئه و حه وت ساه ی كاركردنیان له كوردستاندا سروشتی له چ جا ھاتووه . به سه ردا گۆڕانكارییان كاركردنیان بت یاخود له سروشتی بیركردنه وه یان. و شوه یه یه به و بۆخۆی رۆژنامه نووسیش كاری رۆژك ھه موو دۆخكه نییه . چه قبه ستوو دۆخكی له گۆڕاندایه و سانه پشكه وتن به خۆیه وه ده بینت.

گرنگ به الیی منه وه ئه وه یه كه ره وتی رۆژنامه گه ری كبكیه ش ئه م تدایه ، كبكیه كی ئستادا له وایكردووه كه ھه موو رۆژنامه و گۆڤاره كان به خۆیاندا ده وترت پی ئه وه ی تائستا به م بچنه وه ، دابونه ریتی رۆژنامه نووسی ، جا له الیه نی زمانه وانیه وه بیگره بۆ الیه نی ته كنیكی و ته حریریی رۆژنامه نووسی ، كه مووكوڕیمان ھه یه ، ئه م كه مووكوڕیانه ش ھه ندكجار به زیان ده شكته وه بۆ دنیای رۆژنامه نووسی ، ئه وه ی به الی منه وه گرنگه له ئستادا ئه وه یه كه نه وه یه كی كه نه وه یه ی ئه و په یدابووه ، رۆژنامه نووس له نوێ له زۆریش ژماره یه كی ده كات، ئیش و گوده گرت بواره كه وه ، ئه مه ش رۆژنامه نووسی مینه ھاتوونه ته بۆخۆم من ھه بت. گۆڕان كه وایكردووه بۆخۆیی ھه سته كه م ئیشده كه م حزبی رۆژنامه یه كی له كه فشاركی زیاترم له سه ره بۆ ئه وه ی كه قسه له سه ر ئازادی رۆژنامه نووسی بكه م و ئه و په راوزه ی كه ھه مه فراوانتری بكه م، جگه له وه ش رۆژنامه نووسی كوردی له ئستادا به ئاراسته یه كدا كار ده كات كه ورده ورده

خه ریكه به ره و بابه تیبوون ھه نگاو ده نت.

تاچه ند پتوایه له كوردستاندا ئازادی رۆژنامه نووسی به شوازكی باش و له بار به رقه راره ؟

- ئازادیی رۆژنامه نووسی ئه گه ر به و شوه ته ماشای ئه وا ھه یه ، ئه كادیمیدا فه رھه نگی له كه بكه ین چه نده ماف و ئیمتیازه بۆ رۆژنامه نووسان، ھنده ش به رپرسیارتییه بۆیان. رۆژنامه نووسی له كوردستان تكه بووه به خه باتی رزگاریخوازی گه لی كورد، واته رۆژنامه نووسك قۆناغه دا له و ئمه رۆژنامه نووسیی بوو له پشته وه بازرگانی سه رمایه یه كی كه نییه بووه ، له سه رشان نه ته وه یی به كو خه مكی بت، ئستادا له به م ھه بووه ، سیاسیی ئه رككی پرۆژه ی و ده رچووه رۆژنامه نووسی یاسای كه له سه ر ته ئكید كوردستانیش ھه رمی ده ستووری ئه و خاه ده كاته وه كه ده بت ئازادی رۆژنامه نووسی به رقه رار بت، ئه مه ش بۆخۆی ئاماژه یه كه بۆ ئه وه ی بوونی كوردستان له رۆژنامه نووسی ئازادی كه ئه وه بواری جبه جكردنه وه ، دته كه به م ھه یه ، ئه مۆ رۆژنامه یه ك ئه گه ر ھه ده گرت، دیكه قسه ی رووبه ڕووی دادگا ببته وه مانای ئه وه نییه كه ئیتر نییه ، به رقه رار كوردستان له رۆژنامه نووسی ئازادی به پچه وانه وه من وایده بینم كه رۆژنامه یه ك رووبه ڕووی دادگا ده بته وه واتا بزاوتكی رۆژنامه نووسی ته ندروست له كوردستاندا ھه یه ، ره خنه ی من بۆته مایه ی ئه وه ی كه به رامبه ره كه تی پقه س بت، بۆیه ئه ویش په نای

شتیش ئاسانترین دادگا، بردۆته به ر

هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

شركۆ مه نگوڕی: رۆژنامه گه ری كوردی ئاۆزه

شركۆ مه نگوڕی جگری سه رنووسه ری رۆژنامه ی كوردستانی نوێ پیوایه ؛ له رۆژنامه نووسی كوردیدا چه ندین كشه ی گه وه ر ھه یه كه وایكردووه دۆخه كه ئاۆز بت. له سه ره كیترینیشیان پداگری رۆژنامه ئه ھلییه كانه له سه ر ئه و

بیارانه ی كه ده ین، چونكه پیانوایه ؛ حه قیقه ت ته نھا الی ئه وانه .

شركۆ مه نگوڕی

20

دۆســ

ئه مه ش به ھۆی ئه وه ی كه ئه و رۆژنامه نووسه ی له وه ده كاته وه بیر ھنده خوله كه بۆ ده چت كه گه شت بكات، ھنده بیر له وه ناكاته وه كه

سوود له خوله كان وه ربگرت.ئاسۆی رۆژنامه گه ری كوردی چۆن ده بینیت؟

له گه ڵ رۆژنامه گه ری كاری به راوردی ئه گه ر ـ ئاستكی چ له كه ده بینین بكه ین ده ره وه دا كارم كه نه دادا رۆژنامه یه كی له من نزمدایه ، ئمه ٤٨ ھه زار ئه و شاره ی كردووه ، خه كی

Haftanaـissue 43/ 19 Apr 25 ـ Apr 2009

كه س بووه ، ٢٢ ھه زار رۆژنامه ده فرۆشرا له و واته ده كرد، تدا كارم من كه رۆژنامه یه ی به بكه یت ئه مه فرۆشی به راوردی ئه گه ر فرۆشی ھه ر رۆژنامه یه ك كه ئستا لره ھه یه ، ھه مانكاتدا له نایه كسانه ، زۆر به راوردكی كه بكه یت زانیارییانه ئه و به راوردكی ئه گه ر بو پدراوه رگه ئه وروپی رۆژنامه یه كی له ده بینیت پبگات، ده ستی یاخود بكرته وه ، كه به رفراوانییه كی زۆر زیاتر ھه یه به به راورد

لره شه وه كوردستان، له رۆژنامه گه ری به ئه وه مان بۆ ده رده كه وت كه رۆژنامه گه ری له نموونه بۆ سه خته ، زۆر كاركی كوردستاندا ژماره ی ده مانتوانی به رده وام به له وێ ئمه به ده ستبگه یشتایه ، پۆلیسمان ئیمرجنسی پناده ن، ھه واه كانت الشیان ده چیته لره بۆیه ده بینین لره ھه م ناحه قیه كی گه وره به كاری رۆژنامه نووسی ده كرت، ھه م ئازادییه كه

به و شوه یه نییه كه له وێ ھه یه .

ئه دائی كوردی ، رۆژنامه گه ری گشتی به خراپ؟ یان باشه چۆنه ،

رۆژنامه گه ری كوردی چۆن ده بینی ؟ئاشكرایه الیه ك ھه موو الی ئه وی -پاش ئه مۆدا، بارودۆخی له ئستاكه ، تپه ڕبوونی ١١١ سای رۆژنامه گه ری كوردی له قۆناغی زینیدا ده ژی، چونكه سه ره ڕای كوردی رۆژنامه گه ری كه مووكورتییه كان، نییه . له سه ر سانسۆری شوه یه ك به ھیچ یاسای ژماره ١٠ی سای ١٩٩٣ ھه مواركردنی یاسای ژماره ٣٥ی سای ٢٠٠٨ سانسۆری

به ھه موو شوه یه ك قه ده غه كرد. رۆژنامه ئازاده ھه موو الیه نه سیاسییه كانی ركخراوه كان، كوردستان سه رگۆڕه پانی رۆژنامه مه ده نی، كۆمه گای ركخراوه كانی ته عبیر و ھه یه خۆیان تایبه تی گۆڤاری و له بۆچوونی ئه وان ده كات، سه ره ڕای بوونی ئاسمانی ته له فزیۆنی و ته له فزیۆن و رادیۆ

كه ئه مه شیان حاه تكی ده گمه نه .یاسا به پی ده رچوون له رۆژنامه به رۆژنامه نووسیش ناكرت. قه ده غه ٣٥ ژماره یاسای و سه ندیكا یاسای

نه قیبی رۆژنامه نووسان: ئه م قۆناغه ی ئستا باشترین قۆناغی رۆژنامه گه ریییه

و بگه بۆ گه ڕاندنه وه پارزراوه ، مافی ئه وه ناوبراو، یاسای ھه ردوو خاه كانی تاچه ند رۆژنامه نووسان كه نیشانده ده ن خۆیان سه رنجی راو له ته عبیر و ئازادن ده توانین بۆیه بوده كه نه وه ، ئازادانه به قۆناغی باشترین ئستا قۆناغه ئه م بین و له مپه ڕ ھه ندێ بوونی و رۆژنامه گه رییه نالكحایبوونی نوان ده سه تی سیاسی و رۆژنامه نووسان نه بۆته رگه گرتنی به رامبه ر ده یان بوونی رۆژنامه نووسی. ئازادی له رۆژانه كه گۆڤار رۆژنامه و سه دان و راستی بۆ به گه یه باشترین زیادبووندایه ،

ئه م مه سه له یه .له ئستادا رۆژنامه و گۆڤاركی زۆر ھه یه ، ئه م زۆرییه زیانی بۆ بواری رۆژنامه گه ری

ھه یه ؟- بۆ به شی یه كه می پرسیاره كه تان ده ین رۆژنامه و گۆڤار ده رچوونی نه خر. زه ره رو ھیچ بت چه ند ژماره یان ئه وجا یاسا له رز ھاتوو ئه گه ر تدانییه ، زیانی بگیرت، له چوارچوه ی میساقی شه ره فی

رۆژنامه نووسی ده رنه چین.

فه رھاد عه ونی نه قیبی سه ندیكای رۆژنامه نووسانی كوردستان پیوایه ؛ كه رۆژنامه گه ری كوردی له باشترین حای خۆیدایه ، ئه گه ر ھه ندك «نالكحایبوونی» نوان ده سه تی سیاسیی و رۆژنامه نووسانیش ھه بت،

به م به گشتی نه بۆته رگر له به رده م ئازادی رۆژنامه نووسی.

فه رھاد عه ونی

رۆژنامه گه ری به ھیچ جۆرک

سانسۆری له سه ر نییه

23

ھهفته سهرهتای

٢٠٠٩ی ١/٣١ی ھه بژاردنی براوهكانی لیسته رابردوودا، رۆژهی چهند لهمدابهشكردن تداكرا، بۆ پارزگایه ی ھهبژاردنیان (١٤) ئهو ئهنجومهنیئهو باندنهوهی بۆ كهوتوونهتهخۆ. سیادییهكان پۆسته دیاریكردنی وتر ئهوی بۆ بهرهوه لهم بازبازن و ئیئتالفكاری و ئیئتالف كاره،ناسریه، سهحهدین، (بهغدا، پارزگادا ھهندك له دهستیپكردووه.به كۆتا پرۆسهیه ئهو دیاله....) ئهنبار، ،موس بهسره ، كهربهال، بابل،سهماوه، میسان، تریشیاندا (نهجهف، كوت، ھهندكی له ھاتووهوناوچه له بهتایبه تی پرۆسهیهدا، له و یهكالنه بۆتهوه. ھشتا دیوانیه)لهگهڵ مالكی) (لیستهكهی قانوون دهوهتی ئیئتالفی شیعهنشینهكاندا،كردووه، ھاوپهیمانتیان سهدرییهكان (االحرار)ی سهربهخۆی لیستیسهرۆكی ئهنجومهنی بۆ پارزگارو سهرهكی ھهردوو پۆستی یان خۆیمیحراب-ی شهھیدی لیستی و بهسره ) (بهغداو له وهك بردووه خۆییان ھاوپهیمانتییه، دهرهوهی ئهو یان كهوتۆته دهرهوه براوهته للیستی سوننهنشین-یشدا، تكریت-ی پارزگای له بهرانبهرهوه. بهرهی یهكتر، ھاوپهیمانیی بوونه عهلالوی لیستی عیراقیهی و موتلهگ ساح(تۆ تهوافوق بهرهی (موس تكریت، (ئهنبار، وهكو پارزگادا ھهندێ لهو زۆر كهم كیتله كارییه، كیتلهو ئهم دهرێ. خرایه حزبی ئیسالمی) بداوهتهوهو رهنگی عیراقیش ناو سیاسیی بزاوتی و عیراق پهرلهمانی لهسه رانسه ریش پهرلهمانیی ھهبژاردنی سهر بۆ كاریگهریی نییه دوورھهندێ له ئهگهر بكرت. ئهمسادا كۆتایی له بیاره كه ھهبتھهبت، ئهوه پاساوی تایهفی، یان نه تهوهیی ھاوچه شنی پارزگای بهبهر سیادییهكان پۆسته زۆرینهو كهمینه، دیموكراتیی بنهمای بهپیتایهفی و ئیتنی تكهه ی ھهندێ پارزگای له ئهوا بكهون، براوه لیستیكهك ب بنهمایه ئه و بهغدا..، تكریت، دیاله، ،موس) وهكو ئایینی وبوژانهوه، و و تهناھی سهقامگیری لهبری عیراقییهكان دهدا، له زیان وو رق گیانی و گرژی بهیهكهوهكاركردن، و قبوكردن یهكدی له بریپارزگایانهدا، لهو دهكهوتهوه. ل پهراوزخستنی و تۆهساندنهوهشهراكهت و تهوافوق پرهنسیپی ھهردوو رهچاوكردنی به پویست،٣٧ كۆی له موس له ئینتیخابی)دا. (ئیستحقاقاتی تهك له دهكاتحزبی كورسی و برایهتی (١٢) لیستی و (١٩) كورسی حهدبا لیستی س بۆ ھهر سیستهمی كۆتا كورسیان ھه یه. بهپی (٣) ئیسالمیدانراوه. كورسی (٣) ئزدی)یش، و و شهبهك (مه سیحی پكھاتهی

شخان، (سنجار، وهكو جناكۆكه كانی ناحیه قهزاو له برایهتی لیستیسهرچاوه ھهندێ بهپی ھناو دهنگهكانی زۆرینهی مهخموور...)لیستی كهچی .نكدپ موس پارزگای دانیشتوانی ٣٠-٣٥٪ی كوردھهموو و شهراكهت و تهوافوق پرهنسیپی ھهردوو پشتیكرده حهدبا

خۆیدا دابهشكرد. پۆستهكانی بهسه رپچهوانهی تر، نهكردنی شهراكهتی پكھاتهكانی قبوڵ و تاكهویی ئهمدامهزراوه. لهسهر عیراقی سیاسیی پرۆسهی كه دهستووره رۆحی-١ بینیوهتهوه: لهوه دا خۆی تائستا بهرانبهردا له كورد كاردانهوهیو ده وروبهری و موس لهناو كورد خهكی خۆنیشاندانی و ناڕهزاییقهزاو ٣-ئهو و كۆبوونهوهكان له نهینهوا برایهتیی لیستی ٢-كشانهوهیئیداری پوه ندیی كه رایگهیاندووه كوردن زۆرینهیان كه ناحیانهیپدانانن، دانی و پارزگادا دهبن ئهنجومهنی تازهی لهگه ڵ خۆیان

نهخشننهوه. خۆیاندا رهوتارهی بیاره و بهو چاو ئهگهربه كه نجفی، ئهسیل زاری لهسهر حهدبا، لیستی لهبهرانبهردائهوا رووبدات، موس له فیتنه ئهگه ر دهبژێ : ھهبژراوهو پارزگارئهنجندایه كی و پالن نجفی بهپی بكات. واته كۆنترۆی ناتوان كوردكورد-عهرهبدا فیتنهیهك لهنوان نانهوه ی كار بۆ دانراو، بۆ بهرنامهدهكه وته عیراقدا له سیاسی پرۆسهی سهرلهبهری ئهودهم كه دهكاتدهره كی خۆتكردن»ی «مایهی بۆ كهشوھهوا گهورهو مهترسییهكی بهر

جاران. مهنجه نیقهكه ی بكهنه وه عیراق و دهبت سازمهنتیقی كه عهرهبیی شۆفینیزمی باوی زیھنیهتی و مهنتیق ئهوهله ناكات، قبوڵ شه راكهت راناوهستم)ه، ده وهستم پت (مهنتیقیزۆرینهی له وهكیهكی شهراكهت و و داوای تهوافوق كه ركوك، له كاتكدا By Geoff Ziezulewicz,) راپۆرت-ی بهپی دهكات. كورد

Stars and Stripes Mideast edition, Sunday, April 12, 2009, Kirkukلهنوان كورد ،(power-sharing agreements in limboو (٢٥-٣٥) عهرهب پكدنن، كهركوك دانیشتوانی (٤٥-٥٥٪)یئهمریكاییهكان، مالكی، حكومهتی بی تۆ ..(٪١٠-١٥) توركمان

بوانن! مه نتیقه دوو لهو چۆن یوئنaso2karim@yahoo.comموكریانی بوكردنهوهی و لتوژینهوه دهزگای *بهڕوهبهری

کـــهریــــم* ئاســۆ

راناوهستم" دهوهستم، "پت مهنتیقی

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

22

دۆســ

Haftanaـissue 43/ 19 Apr 25 Apr 2009 ـ

ئهگهر دروستكردنه ، قورسترینیشیان و تكدانه ئمه له ھهریهكك ئهوا ئارهزوو، له بریتیبت ئازادی ھهمووكهس كه بنووست وتار زۆرترین دهتوانتئمه كه ئهوهیه گرنگ بهم دوژمن، به بكات لهخۆیبهرپرسیارتییهش ئهو كه ھهیه ئازادییه ی ئهو پهنا لهبه دان بنووسین كه بهرامبهرهكه وتارك بپارزین،مانای به رۆژنامهنووسی ئازادی بنت. راستییه كهداوروژاندنی به مانای نهك قهناعهتپھنانی خونهره ،

خونهر.وروژنهر مانشتی رۆژنامهكاندا له زۆرك له

چییه؟ سهری له رات بهكاردهھنرندهیانهوت گۆڤاره كان و رۆژنامه له ھهندك دیاره -دهربكهن ناو بوبوونهوهیانهوه لهسهرهتای پكدا، لهدهیانهوت ھاتووه خۆشماندا كوردهواری له وهكو ولهم دهكهن پهله بۆیه بهكوڕك، ببن لهپكداراست نا زۆرجاریش وروژنهروو مانشتی و شتهدارۆژنامهگهری بزاوتی ئهمه ش تاوانی كه بهكاردهھننھهریهكك لهوهش جگه دهدات. باجهكهی كوردییرۆژنامهنووسیدا بواری له كردبت ئیشی كه ئمه لهبهم بنووست، مانشتانه جۆره ئهو دهتوانتبهرپرسیارانه وه به كاممان كه لهوهدایه گرنگخۆیهتی ھهقی رۆژنامهیهكیش ھهموو كاردهكهین،بازاڕدا كبكی لهناو و دهگرت رچكهیهك چ كهدهدات، خۆی فرۆشی بهرزكردنهوهی ھهوی چۆنپرۆژهیهكی ھنده كوردی رۆژنامهنووسی بهمكشهی چاره سهركردنی خهمی له كه نیشتمانییهنییه. ھنده پرۆژهیهكی سهرمایهداریی ھاووتیاندایه،سهلیقهی دهرخستنی له جگه ھهبژاردن مانشترۆژنامهكهش بهرپرسیاریه تی ھهستی رۆژنامهیه، ئهورهنگه نهتهوایهتییهكان، بهكشه بهرامبهر دهردهخاتمانشتهكهی دهخونیتهوه كه رۆژنامهمان ھهبت زۆرراستهوخۆ دهیخونیتهوه كه بهم سهرنجتادهكشت،مانشته دوو ئهم كه دهكات بهوه ھهست خونهرساڵ بیست رووداوك یاخود ھه یه، زۆریان جیاوازییدهیخهیته دیت تازه تۆ تپهڕیووه بهسه ریدا ساڵ پانزهئهمه بویدهكهیتهوه. رۆژنامهنووسییهوهو قابكیلهم كه ئامانجت بزانیت دهبت به م باشه، شتكیشواندنه یاخود كشه یهكه وروژاندنی چییه ؟ كارهرۆژنامانهی ئهو دهبت ئهجندهیهكی سیاسییه؟ یاكه بزانن ئهوه دهكهن، ئازادیی ئیدعایی كهقازانجكی پهنا له وروژنه ر مانشتكی ھهبژاردنی كه وایكردووه ئهوه ھهیه، مادیشی زیانكی مادی،بهر ببهنه پهنا ئمه رۆژنامهنووسهكانی ھهندكجارمانشت ھهبژاردنی ئهگینا وروژنهر، مانشتی دیكۆمنتی دهبت ئاسایی نییه، تۆ شتكی ھنده

دروستبكهیت، مانشت تا لهبه ردهستدابت بهھزتوتی یاخود بهسهرچوو، رووداوی ھهندك ئهگینالرهدا كارهكهت مسداقیهتی و مانشت نابته وتیكاری بنهمای چونكه پرسیارهوه، جگهی دهخرتهراستگۆییه، و وردبینی بابهتیبوون، رۆژنامهنووسی یهك مانشتهدا جۆره ئهم لهگهڵ ھیچكامیان

ناگرنهوه.نووسراو رۆژنامهنووسی له جگه ئستادا لهبهرچاو رژهیهكی به ئهله كترۆنیش رۆژنامهنووسیكوردییهوه، رۆژنامهنووسی بواری ناو ھاتۆتهنووسراو رۆژنامهنووسی به زیان ئهمه پتوانییه

بگهیهنت؟رۆژنامهی لهسهر جیھانییه ھهڕهشهیهكی بابه ته ئهم -مایكرۆسۆفت كۆمپانیایی خاوهنی گتسی بیل چاپكراو،رۆژنامهنووسانهی ئهو نزیكدا رۆژگاركی له وتویهتی:له دهبت كاردهكه ن، چاپكراو رۆژنامه ی لهبكهن. چاپكراو رۆژنامهی تهماشای مۆزهخانهكاندا دوای ئهوهشدا لهگهڵ بهرده وامه، بهم ھهڕهشهیه ئهمتهنانهت و ئه نته رنت ھاتنی له چوارساڵ له زیاترخۆی پگهی كوردستاندا له رۆژنامه سهتهالیتیش، رۆژنامهیهكی له چژهی ئه و چونكه لهدهستنهداوه .نییه، ئهلهكترۆنیدا رۆژنامهیهكی له ھهیه، نووسراودابهم كهمدهكاتهوه، خونهریی بین دهكرت بۆیهھهروایهو ئهوروپاش له حاهته ئهم ناخات. پهكیبهرفراوانی به نووسراو رۆژنامهی ھهتائستاشبیر بهردهوام كه لدهكات وامان ئهمه بهم ھهرماوه.

رۆژنامهكانماندا. له بكهینهوه نوگهرایی لهھهرمی له رۆژنامهگهری یاسای پاردا سای لهئهو یاسایه لهسهر چییه راتان كوردستان ھهمواركرا،

رۆژنامهگهری ؟ بۆ سهر بواری كاریگهرییهكانی وبه به غدا زانكۆیی له دكتۆرانهی له و یه كك -وتۆتهوه وانهی و مامۆستابووه ساڵ سی درژاییبهردهستی خسته رۆژنامهگهرییهمان یاسای ئهو كهبوو سه یر به الیهوه ده رچووه؛ كوردستاندا له كه مامهه جۆره بهو یاسایهك ھهیه كوردستاندا له كه

سوودو له پیهتی كه دهكات. رۆژنامهنووساندا لهگهڵرۆژنامهنووس یاسایهدا له م رۆژنامهنووسان، بۆ قازانجیاخود دهكات ھه هیهك كه ئهوهی سهرباریئهمهش كه ناكرت. زیندانی دهنتهوه كشهیهكیشیاسایه، خاكی ئه و خاهباشهكانی ھهره یهككه لهتۆمه تك كه رۆژنامهنووسك پهنا ئهوهیه كه له دیكهبابهتهكه له تهرهف به دهبت یاسا بویدهكاته وه،یاسایهی كه ئهم بهرپرسك. بیاری و نهك مهزاجله شتكی زۆرباشه ، ئستا ئهم قۆناغهی بۆ ھهیهپویستی یاساكه دیكه سای دوو رهنگه كاتكدائهو دهكرت ئمه ھهبت. و ھهمواركردن گۆڕان بهبواریی چوارچوهی له و بكه ین دهوهمهندتر یاسایهبۆ یاسایهك بیكهینه دهریبھنین، رۆژنامهنووسیداكارهش ئهم دیاره كوردستان، له میدیا كاریی سهرجهمحزبییهوه ئازاد و به خودی رۆژنامهنووسهكان ئهگهربۆمان ھونه رمهندهكان و شانۆكار خۆ نهدهن، ئهنجامیبۆچوونی بیرو سهد لهسهد لهگهڵ من رهنگه ناكهن.ھۆی ناكاته ئهمه بهم نهبم، ئازاد رۆژنامهنووسكیكۆمانناكاتهوهو كار یهك ھه ردووكمان ئمه كه ئهوهیكه دهكهمه وه دنیات من بگرین. یهكتریی له سهنگهرراستی بین كه نهگۆڕین ئهقیهته ئه م توانیمان كهیرۆژنامهنووسه زۆری بهشكی كه منه، الیی ھهرئهوهی لهسهر دهكهن، نامانگه یهنته كاری ئهھلییهكانئهھلی رۆژنامهیهكی بگهین. پی مهبهستمانه كهچوار ئه و دهربكات ژماره چوار مانگكدا له ئهگه ردته كه دهسهت، بهم له ره خنه یه ٪٨٠ ژمارهیهئهمه به ئیتر بگیرت، له خۆی رهخنه كه سهر ئهوهیمن بهڕاستی تدهگات، رۆژنامه نووسی ئازادی كۆتایی

تناگهم. رۆژنامه نووسانه ئهم حیكمه تی لهچۆن دهبینیت؟ كوردیی داھاتویی رۆژنامهگهریی

به ئمهدا بهستراوه كۆمهگهی رۆژنامهنووسی له -سیاسییه وهزعه ئهو سیاسییهكهمانهوه، ھهتا وهزعهكوردستاندا له رۆژنامهنووسیش بهرهوپشبچتسیاسییهمان ره وته ئه و گه ر بهرهوپشده چت،تووشی رۆژنامهنووسیش ئهوا بوو، تهنگژه تووشیگیانی فهوزاو له دروستكردنی بهم دهبت، تهنگژهحهقیقهت ھهر كه ھهستكردن بهوهی تۆه سهندنهوهورۆژنامهنووسی ئستامان رهوتی كه دهكات منه، وا الیتیكهوتووین، ئستا كه بكهین ئاۆزییه ئهو تووشیله كوردی رۆژنامهگهریی رهوتی راستی به چونكهدهگهڕتهوه به شكی ئاۆزییهش ئهم ئاۆزه، ئستادائازاددا رۆژنامهی لهناو رۆژنامهنووسانهی ئهو بۆبابهت ھه ندك پداگیریی دهكهن لهسهر و كاردهكهنپویسته بۆیه لهسهركردنه، قسه به پویستی كه

شتهكاندا. ھهموو بهسهر نهدهین حوكم تاكالیهنانه

دهکهن، رۆژنامانهی ئیدیعای ئازادی ئهوله پهنا مانشتی وروژنه ر دهبت بزاننھهیه مادیشی زیانی مادیی، قازانجی

25

حزبی بیروبۆچوونی بیارو بهكو نهكردووه،كردووه.» پشكهش دهعوهی

له حزب «دهستكه وتهكانی دهت: ھهروهھارهنگیان وهزیرانهوه سهرۆك كهسایهتی ریچاوپكهوتنهدا، ئهو تری لهبهشكی داوهتهوه.»نوان حزبی ناكۆكییه كانی له باس عهلی ئهدیبدهكات ئیسالمی بای ئهنجومهنی دهعوهولهسهر سلبییان كاریگهری ئه و باوی به كهدهت: ئهدیب دهبت، سیاسیی پرۆسهیكاریگهرییان ناكۆكییهكان ھهموو «بگومانبهم دهبت، سیاسیی پرۆسهی لهسهرقۆناغهو ئهم داواكارییهكانی ھزانه ئهو پویستهبهشوهیكی پاشان بگرن، لهخۆ ھاووتیانیش بكهنهوهو رهت رابردوو الپهڕهكانی ھهموو جدیپویستییهكانی ئومدو خهكو ویستی لهسهر

ھهبدهنهوه.» نوێ الپه یهكی كۆمهگه،عیراق دهستووری ھهمواركردنی مهسهلهی

سیاسییهكانی قهواره بابهتانهی لهو یهككهشوازو بهم پكھاتوون، لهسهری عیراقده یانگرته وه ھهمواركردنه كه مادانهی ئهودروست قه وارانه ئهو له نوان زۆری مشتومكیدهعوه حزبی پهرلهمانتارهكهی كردووه. وهزیران سه رۆك داواكارییهكانی به سهبارهت مافی «مالیكی دهت: ھهمواركردنه ئه و بۆبكات، پشكهش بارهیهوه لهو خۆی رای خۆیهتیمافهیان ئهو تریش الیهنهكانی چۆن ھهروهك حكومهته ئهم بت ھهرچۆنك بهم ھهیه،بهھیچ ئستا، پهرلهمانی ئستاو تهوافوقییهیبهكو بكهن، دهستوور ھهموار ناتوانن جۆركراستهقینه ھهیه دیموكراتییهتكی پویستی بهكهسانكیش بتو تدا ئۆپۆزسیۆنیشی كهدهستوور بارودۆخهكه ھوربوونهوهی دوای ھهبن

ھهموار بكهن.»له باس زۆرجار سیاسیی بهرپرسانی چاودرو

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

بهغدا ھهولرو نوان پهیوهندییهكانی خراپیئهگهری مهسهلهی باسی ناوبهناویش دهكهنو ئاراوه، دته ناوخۆیی شهڕی دروستبوونیتائستاش بابهتهی كۆمهه ئهو به ھۆی ئهویشھهرمو حكومهتی لهنوان ھهپهسردراوی بهپهیوهندییهكانی ماونهتهوه. سهبارهت به بهغدادائهدیب عهلی عیراق، عهرهبی كوردو نوانعه رهبو نوان «پهیوهندییهكانی دهت:تهماحكاره ھهندكجار بهم سهالمهته، كوردپه یوهندییه ئهو دهدهن ھه وڵ سیاسییهكانبهرزكردنه وهی ری له ئهویش بكهن، ئاۆزدهبت بۆیه لۆژیكییه كان، نا داواكارییه سهقفی

بن.» ئهوه ئاگاداری سیاسهتمهدارهكان

ھهیه عیراقدا له تهماحی ئرانوتبووی رۆژنامهوانیدا لدوانكی له پشتر ئهدیبفراوان كوردستان سنووری دهیانهوێ كوردهكاندراوسش وتانی دهوهتكو ببته تاوهكو بكهنئهو لهسهر ته ئكید تر جاركی ئهدیب بگرتهوه.لهسهر «ئهوهی دهت: دهكاتهوهو وتانهیقسانه یه، ئهو تهرجهمهكردنكی دهبینرت ئهرزبوونیان ناوچهیهكدا لهچهند پشمهرگه ئستاناوچه دهوترت پیان دهستوور بهپی كه ھهیهكه دهگهیه نت ئهوه لهسهره كان، جناكۆكیسهر به یهكالنهبۆتهوه كه تائستا ناوچانه ئهوبت، تر ھهرمكی ھه ر یان كوردستان ھهرمیبهم بت، ل ئیتیحادی ھزی دهبت بۆیهتدا خۆی ھهرم بتو دهسهتی حكومهتی كهدهیهوت كه دهگهیه نت ئهوه ئه مه پیادهبكات،دهستووردا لهگه ڵ بسهپنت كه واقعك ئهمری

نییه.» گونجاونو له ئرانیش دهسهتی بوونی به سهباره تده عوه دهت: حزبی به رپرسهی عیراقدا، ئهوله ته ماحی ھهندك ئران ئه مۆ «پدهچتبهرژه وهندی له ھهویشیداوه ھهبت و عیراقداحكومهتی بیارهكانی لهسه ر كاریگهری عیراقدووچاری تر جاركی ئهوهی بۆ ھه بت، عیراق

نهبتهوه.» دوژمنكاریباس عیراقیش سیاسیی پرۆسه ی به سهبارهتئاستهنگی پرۆسهكه «ھشتا كه دهكات لهوهبه ئهوهشدا لهگهڵ بهم ماوه، لهبهردهمدا له گواستنهوهش دهڕوات، راستدا ئاراستهیهكیراستهقینه دیموكراتییهتی بهرهو دیموكراتییهت

ھهیه.» كات به پویستیھهفتانه

24

عیراقی

سه رۆك ئایا بۆچوونه كانی مالیكیدایه؟ لهكوی بیارهكانی ده عوه حزبیكۆنه، ناكۆكییه ئایا چوونیهكن؟ دهعوهدا حزبی بۆچوونهكانی لهگهڵ وهزیران

كاریگهری ئیسالمی بای دهعوهو ئهنجومه نی حزبی نوان تازهبووهكانیله پهرلهمانتارو گهوره سهركرده دهبت؟ لهسهر پرۆسهی سیاسیی سلبیانچهند ئهم پرسیارانهو له چاوپكهوتنكدا وهمی ئهدیب، عهلی دهعوه حزبی

«ھهفتانه»ی دایهوه. پرسیاركی تری

رككهوتنی دهنگدانی خستنه لهكاتیپهرلهمانی له ھزه كان» «كشانهوهیلهنوان رابردوودا سای كۆتایی له كه عیراقدا،یهكگرتووهكانی ویالیهته عیراقو حكومهتیسیاسی الیهنكی چهند ئیمزاكرا، ئهمه ریكاداپش كرده «چاكسازیی»یان بهگهنامهیرككهوتنه، عهلی ئهو لهسهر مهرجی دهنگدانبه گهنامه یهو ئهو پشكهشكردنی پیوایه ئهدیببهكشانهوهی چاكسازیی پرۆسهی گردانیشتكی كاته دا لهو ئهمهریكاوه ھزهكانیكشانهوهی «چونكه بوو، نهكراو چاوهڕوانبوو، نیشتمانی داواكارییهك ئهمهریكا ھزهكانیرككهوتبوون.» لهسه ری قهوارهكان ھهمووئهو پشكهشكردنی ئهدیب بهبۆچوونیبۆ بووه ھهوك لهوكاتهدا بهگهنامهیه«دهستكهوتهی» ئهو بایهخی كهمكردنهوهیوادهیهك بۆ دیاریكردنی له عیراق كه حكومهتیھنا. بهدهستی ئهمه ریكا ھزه كانی كشانه وهیدهكاته وه روون ئه وه عیراق پهرلهمانتارهی ئهوگوزارشتی زیاتر بهگهنامهیه ئهو ناوهڕۆكی كهسهر كه دهكرد كهسانه ئهو داخوازییهكانی «له

پشووبوون.» رژمی بهكه كرابوو ئهوه داوای بهگه نامهیهدا لهو لهو ئهدیب رهتبكرتهوه، تهوافوقی موحاسهسهیخواستكی داواكارییه ش ئه و دهت: بارهیهوهتیۆریشهوه رووی له عیراقییهكانو ھهمووبهم سیاسییهكانه . قهواره ھهموو خواستكیئه وهیه سهرسوڕمانه جی ئهدیبهوه بهالی ئهوهی

سیاسییهكان قهواره «ھهموو ھهمانكاتدا له كهخۆی پشكی له بهرگری كرده ییهوه رووی لهبۆ ئهوهكرد ئاماژهشی له حكومهتدا.» دهكاتبهناو تهنھا «بارودۆخهی ئستای عیراق ئهم كهروون زۆر له راجیاییهكی ئهگهر نا تهوافوقییه،

ئارادا.» له ھهیهدهستووری ٢ی مادهی ب)ی ، (أ بگهی لهده ربكرت یاسایهك ھیچ «نابت ھاتوو عیراقدائیسالمو چهسپاوهكانی ئهحكامه دژی كهئهدیب بهبوای بت»، دموكراتییهت بنهماكانیدیموكراتییهتدا ئیسالم تهوفیق لهنوان دهكرتسهربهخۆ ھهبژاردنی ھاتوو ئهگهر بكرت،خۆسه پاندنی پۆژه ی «ئیسالم چونكه ھهبت،ل ویستیان نایهوت نییهو بهرامبهردا بهسهرروون دهكاتهوه ئه وهش بكات.» ھهروهھا زهوتبهرژهوهندی لهپناوی ئیسالم «ئاینی كهقهدهغه ل شتانهشی ئهو دهكاتو كار خهكیدابه رژهوهندیانهن، ئیسالم ئهو دژی له دهكات كهتایبهتی بهرژهوه ندی چینكی كه له نییه ئاینك

بت.» كۆمهگهدا

بسووده جیاکردنه وهئهنجومه نی ھهبژاردنی ئهنجامدانی كاتی لهكانوونی مانگی لهكۆتایی كه پارزگاكاندائیئتیالفی لیستی بهڕوهچوو، ئهمسادا دووهمیئهدیب عهلی دووبهشهوه، به بوون شیعهكاننو جیابوونهوه یهی ئه و كاریگهری به سهبارهتدهت: «جیابوونهوهكه بهو ئیئتیالف لیستی

ھهبژاردنانه جیاوازبوون، ئهو روویدا كه پیهبوون ئیئتیالفدا له پكھاتانهی لهو ھهندكھهر ھاتووه ئهوه كاتی كه وابوو پیان قهبارهی كشو لیسته ئهو ناو قهوارهیه كینو له كه رهتیانكردهوه بۆیه بزانت، خۆی

بمننهوه.» ئیئتیالفدادهنگیاندا خهكی كاتك بوایهدان لهو ھهندكبه دهنگیان یاسا»، «دهوهتی لیستی بهبه نهك داوه وهزیران سهرۆك مالیكی نوری یهككه كه ئهدیب عهلی بهم دهعوه، حزبیئهو پیوایه حزبه سه ركرده كانی ئهو گهوره لهچونكه سوده، ب «شتكی جیاكردنهوهیه حزبی بیروبۆچوونهكانی له بهشكه حكومه تحزب.» ده رئه نجامهكانی له بهشكه دهعوه ولهكاتی وه زیران «سهرۆك دهت: ئهدیبسیاسییهكهدا قۆناغه لهگهڵ مامههكردنیداپشكهش خۆی تایبهتی بیروبۆچوونی

كوردستان ناھین ئهدیب:گهورهتربت لهوه

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

27

سوید كۆچبهرانی دهستهی سهرۆكی ئیلیاسۆنده كهین بهرامبهر ئومدی ب به رایگهیاند؛ ھهستبه رپرسیارتی چونكه ئهوروپی، وتی ھهندك به

خۆیان. ناخهنه ئهستۆی زیاترسهرهكی رووگهی وهكو ھهر سوید تائستاسانهی لهم ماوه تهوهو عیراقییهكان كۆچبهره كه عیراقییهی ھهزار ١٠٠ ئهو كۆی له دواییداچوونهتهوه پهنابهرتی مافی وهرگرتنی بۆئهمه كردووه. ھهزاریانی ٤٠ میوانداری ئهوروپا،دوای كه تریش ٤٠ ھهزاری نزیكهی لهوهی جگهسای عیراق له تایفییهكانی زیادبوونی توندوتیژییهوته. ئهو بۆ رایانكشاون خزانهكانیان ٢٠٠٦دا،سهرهكیمان ئامانجی «پویسته دهت: ئیلیاسۆنبگهڕنهوه ئهوهی بۆ بت، عیراقییه كان یارمهتیدانیله و قهیرانهكه تائستا بهم خۆیان، وتهكهی بۆ

نهھاتووه.» كۆتایی وتهدا٢٠٠٧دا سای له یهكگرتووهكان نهتهوه ركخراویئهوروپا له عیراقی پهنابهری ١٢٠٠ تهنھا ریداپاش ئهوكاتهوهو لهدوای بهم وهربگیرت،نودهوهتییهكانی ركخراوه ئهوروپاو رهخنهكانی ١٢ به مۆه تی پهنابهرهكانه، كاروباری به تایبهتبه سه ر ئاژانسی پهنابه ران كه عیراقی دا. ھهزارنیوهی یهكهمی له رایگهیاند نهتهوه یهكگرتووه كانهكهس ٥٠٠ ھهزارو ١٩ نزیكهی رابردوودا سایدهوهمه ندهكاندا پهنابهرتییان له وته مافی داوای٪١٠ به رژهی ژماره یهش ئهم پشكهش كردووه،سای ھهمانكاتی له كه كهمتره ژمارهیه لهوئه و ٦٠٪ی رژه ی پشكهشكردبوو، داوایان ٢٠٠٧داتوركیاو ھۆهنداو ئهمانیاو له داواكانیان ژمارهیه ش

كردبوو. پشكهش سویددا

بکهن کۆچ دهکهن داواكه خۆرئاواش وتانی داوایهی به و سهبارهتبۆ كردبوو عیراقیان مهسیحییه كانی ئاراستهیدهربیو بۆ خۆی دژایهتی عیراق كۆچكردن،بانگهشهیهكی ناكهنو قبوڵ ئهوه كه رایگهیاندپهیوهندییهكانی لهسه ر كاریگهری لهوجۆرهش

دهكات. وتانه دروست ئهو عیراقو نوانراگواستراوانو وهزارهتی بریكاری موسهوی ئهسغهروهزارهتهكهی كه رایگهیاند عیراق كۆچبهرانیچونكه دهوه ستتهوه، ھهنگاوه ئهو دژیپویست سهقامگیرهو عیراق ئهمنی بارودۆخیھهروه ھا ناكات. لهوجۆرهش بانگهشهیهكی بهئهنجومهنی داواكهی له پشتیوانی وتی موسهویئاماده بوونی به كه دهكات كساكان جیھانی

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

تایهفهی سهرۆكی دهلی عهمانول كاردیناڵبهڕوهچوو، لوبنان له جیھان عیراقو كلدانهكانیخۆرئاوا حكومهتهكانی له داوای ئهنجومهنه ئهوكه نهدهن عیراق مهسیحییهكانی ھانی كه كردوتی موسهوی ھهروهھا بكهن. كۆچ له وتهكه یانپهیوهندییه لهسهر كاریگهری وتانه ئه و بانگهشهییاسا پچهوانهی دهكاتو دروست نوده وهتییهكانسهرنجیشی ھهمانكاتدا له نودهوهتییهكانیشه.پشووی توندوتیژییهكانی كه راكشا ئهوه بۆئهنجامدارانو عیراق پكھاتهكانی ھهموو دژیتوندوتیژی بوونی بیانووی به نییه رهوا شتكیدیاری كراو تایهفهیهكی ئاراستهی داوای كۆچكردن

بكرت.وتهبژی ساعیدی كهریم لهوچوارچوهیهدا ھهرالیهنكھهن چهند كه ئاشكراكرد وهزاتهكهشئهوهیعیراقییهكادا گهڕانهوهی پرۆسهی لهبه ردهم لهمپهڕئهوهی ئهو مهبهستی به ئهمهش دروست دهكهن،دژی له سیاسی فشاری كارتكی وه كو عیراقییانهرژهیهكی كه بهوه دا ئاماژهشی بهكاربھنن، عیراقبهم بگهڕنهوه، ویستوویانه عیراقییهكان زۆریھهه یان زانیاری الیهنك چهند ئهوهی دواییاخود بگه ڕنهوه، بوونهتهوه پهشیمان پداون،ھهمهتی بهرهنگاربوونهوهی بۆ دهخه ن. دوایوهزارهتی ئهوروپا، له عیراقییهكان نیشتهجكردنیتایبهتی كۆچبهران نووسینگهیهكی راگواستراوانوجبه جكردنی به بكه ن دهست ئهوه ی بۆ كردهوهكۆچبهرانهی بهو تایبهته كه بهرنامهیهك،وتهی بهپی بكارن. تائستا عیراق و گهڕاونهتهوهركخراوی ھاوكاری به بهرنامهكه ساعیدی كهریمجبهجكردنهكهی كۆچبه رانهو بیاره نودهوهتیبی ٥ یهكهمدا قۆناغی له بخایهنتو مانگ ١٨بۆ ئهمانیاوه حكومهتی له الیهن دۆالری ملیۆنكه ئهوهشكرد بۆ ئاماژهی ساعیدی تهرخانكراوه.بهرنامهیه وهرگرتووهو لهم سوودیان بكار ١٧٥٠كهسكی بكار ھه ر دۆالر دهدهنه ٢٥٠٠-٣٥٠٠ بیله نووسینگه بیاره گهڕاوهكانو كۆچبهره لهخولی ھاوكات بكهنهوه. عیراقدا تری پارزگاكانیكشتوكایو پیشهسازیو بوارهكانی له راھنانیشیان

دهكهنهوه. مرۆییهكان توانا پهرهپدانیعیراق كۆچبهرانی راگواستراوانو وهزاره تی ھهروه ھائیمتیازاتو ھاوكاری چهندین كه ئهوهشی راگهیاندده گهڕنهوه لهدهرهوه عیراقییانه ی ئه و دهدهنه ترگانهوهیان كارو قهرزو پدانو زهوی كه وت، بۆ

دهگرت. لهخۆ پشوویان كارهكانی سهر بۆبهغدا ھهفتانه ــ

26

عیراقی

گه ڕانهوهی به ردهم بخهنه تهگهره كه ئهوروپا، له ھه ن الیهنك چهند ئایادهرنهكهوتوو، بهشوهیهكی روون وهمهكه تائستا عیراقییهكان؟ ئاواره

ئهوهی بهبیانووی مهسیحین زۆربهیان كه عیراقی ھهزار دهیان بهمئهوروپییهكانهوه لهالیهن وته فشه ه، ھهر جارێ عیراق ئهمنی بارودۆخی

نیشتهجیان بكهن، لهوێ تاوهكو بهردهم، خراوهته چهندین تهماحیانشوهیهیه. بهم چیرۆكهكهش

موس شاری مه سیحی خزانی ١٣٠٠كۆمهكی خۆیانو شارهكهی بۆ گهڕانهوهماڵو پشتر كه تر ١١٠٠ خزانی درایه داراییش له زیاد ھهمانكاتیشدا له بوو، جھشت حایانبهرهو ئهمنی باری سهقامگیربوونی دوای ٤٠ خزانكشهكه دهین بگونجت، ئهگهر گه ڕانهوه ، بهغداله خزانانهی ئهو چونكه عیراقدایه، دهرهوهی لهپشتر تیرۆركردنهكهی توندوتیژیو شهپۆله ترسیگهڕانهوهیان پهلهی ئستا جھشتبوو، عیراقیان

نییه.ركخراوه ئایا لهوهدایه: پرسیارهكهش كاروباری به بایه خ كه ئهوانهش مرۆڤدۆسته كان وھهزار پهنابهری سهدان ئهوهی بۆ پهنابهران دهدهن،به بمننهوه خۆیاندا وتهكهی دهرهوهی له عیراقی

بودهكهنهوه؟ ھهه زانیاری ئهنقهستتۆمهتانه ئهم نودهوهتییهكان ركخراوهجارێ كه دهكهنهوه لهوه جهخت رهتدهكه نهوهوله كاتكدا ئه مه فشهه، ھهر عیراق ئه منی بارودۆخیدۆسی به پهیوهندییان عیراقییانهی ركخراوه ئهولهو ھهندك كه لهو بوایهدان ھهیه پهنابهرانهوهكردووه ئاوارهكانیان عیراقییه میوانداری وتانهی

ھهیه. ھهنهدا زانیارییه لهو بهرژه وهندییانھهمهتی ئهو بهرامبهر جهنگكی دژه عیراقوتانی له ھاووتییهكانی نیشتهجكردنهیله ھهوی ئهوه دایه دهست پكردووهو له ئهوروپادامرۆییو روشونی كۆمهك پشكهشكردنی ریھانی ھاووتیانهوه، پاراستنی مادیو ئهمنیوبۆ بگهڕنهوه بدات عیراقییانه ئاواره رهوهندو ئهوحكومهتی خۆیان، نیشتهجبوونی شونی وتوتهواوهتی به ئهمساڵ كۆتایی تا دهیه وت عیراق

داوا خۆرئاوا حكومهتهكانی دابخات. دۆسیه ئهودهرهوهی له كه مهسیحییهكان دهكهن عیراقییه لهئهو بهتوندی زۆر عیراق بهم بمننهوه ، عیراقداناكهینو قبوڵ ئهو كه دهت رهتدهكاتهوه و داوایانهعیراقو نوان پهیوهندییه كانی له سهر كاریگهریشی

ده بت. وتانه ئهوكه دهبته ھۆی ئهوروپا بهم دواییهش ھهمهتهكانیعیراقییهكان نیشتهجكردنی كۆچكردنو ھاندانیبهرلین مرۆڤدۆستهكانی ركخراوه كردوهو زیادیانیهكتی لهگهڵ ھهماھهنگی به ئهمانیا رایانگهیاندكردنی میوانداری لهسهر رهزامه ندی ئهوروپاپهنابهره ئهو دهربیوه، عیراقی پهنابهری ٤٠٠نو خوهتگهكانی پهنابهرانی پشتر له عیراقییانهمهسیحین. به شكیان كه بوون ئهردهندا سوریاومیوانداری بیاریدا ئهوروپا یهكتی دواییهش بهمئه مانیا له ٢٥٠٠یان كه بكات عیراقی ھهزار ١٠وهزیری سكوبل فۆلفغانغ ھاوكات دهگیرسنهوه.كه كرد ئهوروپا یه كتی له داوای ئهمانیا ناوخۆیبكهن، عیراق مهسیحییهكانی پهنابهره میوانداریچونكه رهتكردهوه، داوایهی ئهو ركخراوهكه بهمبهسهر كۆمهكی بدهن كۆمهك نایانهوت فهزلی

تردا.

نادهن گوێ ئهوروپییه کانسویدی بای بهرپرسكی ئهوانهش شانبه شانیزیاتر ژماره یهكی كه دا ئهوروپای وتانی ھانیمانگی له وتیشی وه ربگرنو عیراقییهكان پهنابهره سهرۆكایهتی وته كهی كه داھاتوودا تهمموزیمهسه لهكه دهست، دهگرته ئهوروپا یهكتیدان ركخراوه كهوه. كاری خشتهی نو دهخاته

عیراق مهسیحییهكانیئهوروپا له

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

29

لهو جهدیان چهكدارانه ئهو دواتر ھهواییهكانلهگهڵ «پهیوهندی» گوایه كه داوه كوڕهش

ھهبووه. كچكهدا

پنادهن دهسهتیانبهرگرتن مهبهستی به پاكستان حكومهتی پشتردهست پاكستان تایبانی چهكدارهكانی لهوهیخۆیانه وه، له الیهن توند یاسای سهپاندی به بكهنئیسالم شهریعهتی یاساكانی بهوهی بوو رازیتائستا بهم بكرت، پهیهو ناوچانهدا لهوبت نهبوو سهركهوتوو حكومهت واده ردهكه وتمهترسی به ھهستكردنك وهك بۆیه كارهیدا، لهوعهلی وتهكهی، ئاسف داھاتووی لهسهر گروپه ئهونهھت كه بهنیدا پاكستان سهرۆكی زهرداری

ئیسالمییهكان. بكه وته دهست دهسهتالیهنگرهكانیو كهس له لهبهردهم ھهزاران زهرداریوه زیرانی سهرۆك بۆتۆ بهنازیر خاتوو مه زاری لهسهردووهمی كانوونی مانگی كۆتایی له كه پشووبزووتنهوهی خۆكوژی ھرشكی له ٢٠٠٧ سایگاری لهناوچهی كرا، تیرۆر پاكستاندا تایبانیسهرتاسهری له كهس رایگهیاند؛ «چهندین كودالهبهریهك وتهكه مان دهن كه ھهن جیھاندا

ھهدهوهشت.»كه توندڕهوهكان دهن وتی: «ھه ندك ھهروهھائمه بهم دهگرنهدهست، دهسهت وتدا له ئهوه روودانی به ماوین ھهرگیز رێ ژیاندا له ھهتا

نادهین.»توندڕهوهكان، چه كداره ده سهتی فراوانبوونیناوخۆیی بارودۆخی بۆسهر مهترسی تهنھاورده ورده مهترسییهكه بهكو نییه ، پاكستاندهتهنت، پاكستانیش دهوروبهری وتانیتدا چهكدارهكانی كه ناوچانه ی ئهو چونكه حه وانهوهو سهرهكی بنكهی به بادهستنئهفغانستانو تایبانی چهكدارهكانی دهرچوونیباری توانیویانه كه داده نرت قاعیده ركخراویلهو ھهر مهترسییهوه. بخهنه وتهش ئه و ئهمنیویالیهته سه رۆكی ئۆباما باراك چوارچوهیهشدائهمنی باری باشبوونی ئهمه ریكا، یهكگرتووهكانیگردا. ھۆشیاریشیدا پاكستانهوه ئهفغانستانی بهپاكستان بكاته ركخراوی قاعیده وتی كه لهوهیویالیهته دژی نوێ ئهنجامدانی ھرشی بۆ بنكهیهك

یهكگرتووهكان.ستراتیژییهته ئاشكراكردنی چوارچوهی له ئۆباماپھنانی شكست بۆ وتهكهی تازهكهیبه شكست كه بهنیدا قاعیده، تایبانو

ئهو ھهرچهنده بھنت. تیرۆریستهكان گروپه ئهفغانستانهوه، به بوو پهیوهست ستراتیژییهتهباسی ئۆبامادا زۆری وتهكانی بهشكی له بهمبهو لهو پالنه دا، دهكرد رۆی پاكستان گرنگی لهبهھزیان چهكدارهكانی تایبان پگهیهكی پیهی

ھهیه. خنشینهكاندا ناوچهی لهوتی: كردو ئهمه ریكا گهلی له رووی ئۆباماكه ئامانجكی بزانت ئهمهریكا «دهمهوت گهلیلهكارخستنو له بریتییه ئهویش ھهیه ، روونمانله قاعیده شكستپھنانی ھهوهشاندن ولهوهی بهرگرتن ھه روهھا ئهفغانستاندا. پاكستانوبگهڕنهوه وتكدا ھیچ له له داھاتوودا نهتوانن

دهسه ت.» سهرمن «پهیامی رایگهیاند؛ ئهمهریكا سه رۆكی ھهروهھابووینه تهوه رووبه ڕوویان كه تیرۆریستانهی ئهو بۆئهوهشی دهھنین.» پ شكستتان ئهوهیه:سنووری له تیرۆریستانهی ئهو كه روونكردهوه ئهفغانستان ئهمهریكاو دوژمنی تهنھا پاكستاندانسهر بۆ گهوره مهترسییهكی ئهوانه بهكو نین،

دهكهن.» دروست پاكستان گهلیتایبه تی نردهی ھۆلبروك ریچارد خۆشییهوه الیئه فغانستان، بۆ ئهمهریكا یه كگرتووهكانی ویالیهته«بهرهنگابوونهوهی كه كردهوه لهوه جهختیگهوره ئهندازهیه كی به ئهفغانستاندا له تایبانئهو پاكستانهوه. خۆرئاوای بارودۆخی به پهیوهستهئیسالمئاباددا حكومه تی كۆنترۆی لهژر ناوچهیهیاخیبووه كانو ئهفغانستانییه پهناگهی بوهته نییهو

قاعیده.» ركخراوی چهكدارهكانی

لهپشته دهسهتیانئهمنی و سیاسیی بارودۆخی چاودری ھهندك پاكستان فهرمی لهو بوایهدان دهسهتی ناوچهكهچهكدارییهكانو گروپه بهھزبوونی له ھهیه رۆیكارتكی وهك بهرژهوهندییهكانی مهبهستی بهله بهتایبهتیش دراوسی وتانی سهر بۆ فشارھاوسی ئهفغانستانی ھیندستانو وتی ھهردوو

بهكاریان دهھنت.وتانه ئهو بهرپرسانی جاركیش چهندنهیارهكانیان پشتگیریكردنی به ئیسالمئابادیان

كردووه. تۆمهتباریه كهمی تشرینی مانگی خوناوییه كهی ھرشهئهو دیارترینی ھیندستان، مۆمبای شاری سهرپاكستان بهرپرسانی كه بوون كارهتوندوتیژییانه ئهنجامدانی ئهو لهپشت بهوهی تیدا تۆمهتباركرانئهو كردووه. چهكدارهكانیان ھاوكاری ھرشه وهنولكهوتهوه كهسی ١٦٠ نزیكهی كوژرانی رووداوه ھاوس دوو لهنوان تر جهنگكی كه بوو نزیك

بدات. روو پاكستان ھیندستان- ئهتۆمییه كهتایبانی بزووتنهوهی بهرپرسی ترهوه لهالیهكیئهنجامدانی له گروپهكهی بهرپرسیارتی پاكستان،كۆچبهران له سهر سهنتهری كرایه ئهو ھرشهی

راگهیاند. ئهمهریكا نیویۆرك-ی شاریچهكدارهی دوو ئه و رایگهیاند مهحسود بهیتوتایبای به سهر ئهنجامداوه ھرشهكه یان كوژراوهو ھرشهكهدا له «یهككیان پاكستاننو

ھهبت.» توانیویهتی تریشیان ئهویمانگهدا ئهم سهرهتای له چهكدارك چهندله كۆچبهران بنكه یهكی سهر كرده ھرشكیانرووداوهكه نیویۆركو شاری خۆرئاوای باكووری١٤ كهسو برینداربوونی دهیان كوژرانی ھۆی بووهبه ئای بی ئف بهرپرسانی بهم دیكه ، كهسیھرشهیان ناوبراو ئهو كه بزووتنه وهی دووریانزانی

دابت. ئهنجامھهفتانه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

28

نودهوهتی

له جگه بهیاننامه یهكدا له وهرگرتۆتهوهورایگهیاند؛ رووداوهكه ئهنجامده رانی سهركۆنهكردنی

شهرمهزارییه. مایه ی كاره ئهووه زیرانی سهرۆك گهیالنی رهزا یوسف پشتریشكچهی ئه و لدانی «جهد» سه ركۆنهی پاكستان،لدانی «جهد رایگهیاند؛ بهیاننامهیهكدا له كردوئایینی ئیسالمه، بنهماكانی به رنامهو كچه دژی ئهوئهده بو به دهكات فر موسمانان كه ئایینهی ئهو

بكهن.» لهگهڵ ئافرهتدا نهرمونیانییهوه مامهه مژووی كه ڤیدیۆییهكهدا فیلمه دیمهنی له له بهر مانگ دوو نزیكهی بۆ تۆماركردنهكهیپدهچت كه چهكدارك چهند دهگهڕتهوه، ئستادهده نو كچك قامچی له بن به تایبان به سهرخوشكهكهی خۆی كه كردووه ناچار براكهشیانسهرچاوه بهپی بگرت. لدانه كه «جهد» بۆ

پـاكـســتــان! ئـهفـغـانـبـوونـی بـهپاكستانو تایبانی بزووتنهوهی جموجوهكانی به سه بارهت نودهوهتییهكان نیگه رانییه زیادبوونی دوای

نهھت كه به نیدا پاكستان سهرۆكی زهرداری عه لی ئاسف وته. ناوچهیهكی ئهو چهند له بادهستبوونیانئیسالمییه كان.» دهست بكهوته «وت

ھهكشانیژمارهی كردهوه توندوتیژییهكانیتر جاركی پاكستان، دواییهی ئهمبادهستبوونی ناوان، ناو خستهوه وتهی ئهوھهندك له ئهفغانستان، تایبانی بزووتنهوهی بۆ بنكهیهك بوونهته بهوهش ئهو وتهدا، ناوچهیبۆ ھرشهكانیان لهووه تا ئهفغانییهكان چهكدارهپاكستان تایبانی بدهن. ئهنجام ئهفغانستان سهرتیرۆریستان رهوانهكردنی بۆ بنكهیهكیش بوونهتهنیگه رانییهكی ئهمانه ھهموو خۆرئاوا. وتانی بۆوته ئهو چارهنووسی له بارهی نودهوهتیان زۆری

كردووه. دروست ئهتۆمییهوهپاكستان، توندڕهوهكانی گروپه فشاری دواییه بهمداواكهیان له سهر رهزامهندی كرد ناچار حكومهتیانشهریعهتی ئهحكامه كانی «جبهجكردنی بۆكه خۆیان شوازهی بهو دیاره ئیسالم دهرببت»،

نودهوهتییانهش نیگهرانییه ئه م پیهتی. بوایانڤیدیۆیی وینهی ھهواڵو بوبوونهوهی دوایكرد زیادیان پاكستانی كچكی لدانی «جهد»دهكهوته كه سوات، وادی له چهكدارانه ئهو كهئهنجامیاندابوو، پاكستانهوه، خۆرئاوای باكووریتهشهنهكردنو له بهرگرتن مهبهستی به بۆیهئیفتیخار جۆره لهو رووداوی نهبوونهوه ی دووبارهفهرمانی پاكستان بای دادگای سه رۆكی چۆدریئهو ناوخۆیی حكومهتی دهسهتدارانی بهكچه رووداوه بكه نو لهو كرد لكۆینه وه ناوچه یهدۆسكهی له تاوهكو دادگا، ببهنه تۆمهتبارهكه ش

بكۆرتهوه.به فهرمانی پهروز سای ٢٠٠٧ داو له چۆدریكارهكهی لهسهر پاكستان، سهرۆكی موشهرهفپۆستهكهی تر جاركی دواییه بهم البراو،

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

31

به كه ئهوهی دوایی بهتایبهتی ناوچهكهدا، له بگتكه بیارهی لهو دیاربوو روسیا دهستی ج روونیدامه زراندنی رهتكردنهوهی بۆ گرتییهبهر قرغیزستانئهمهش ناوچهكهدا، له ئه مهریكا سهربازیی بنكهیھاوكاری وهكو دۆالری ملیارك كرملین ئهوهی پاشپسپۆڕ بگاتوروف كیسی پشكهشكردن. ئابووریمۆسكۆ له نودهوهتی لكۆینه وهی په یمانگای لهبنكهی رهتكردنهوهی بیاری كه داوه بهوه ئاماژهی ئهمه ریكا كاریگهری كهمكردنهوهی له جگه ماناسستیفان ھهروهھا نییه. دیكه ھیچی ناوچهكهدا لهپوابوو كوربوریشن راند دهزگای له پسپۆڕ الرابیئهم رگه ی له دهیهوت روسیا كه نامه یهی ئهو كهئهویش ئاشكرایه. و رون بیگهیه نت ھهوستهیهوهجاران سۆڤیهتی یهكتی وهكو ده یهوت كه ئهوهیهھهموو به ناوهڕاستدا و ئاسیای ناو بكات له مامهه خاوهنی لهگهڵ تهنھا پویسته بت؛ دونیا وتانیكهسانهدا كه ئهو لهگهڵ نهك دابنیشن ئهم خاكانهدا

نیشتهجن. خاكهكهی لهسهرستراتیژییهتكی نوی ئۆباما ئیدارهی لهپاش ئهوهیژمارهی بیاریدا و راگهیاند ئهفغانستان جهنگی بۆسهربازیی سهركردایهتی بكات، زیاد سهربازهكانیپویستی نوێ ھاتووه و تووشی كشه ی ئهمهریكاشناوچهكهدا له نوێ خاككی چه ند كه بهوهیهسه ربازییهكانی یارمهتییه رگهیهوه له تا بدۆزتهوهھۆكاری بابهته ئهم رهنگه سوپاكهی. به بگهیهنتپهیماننامهی وتانی كه ئهوهی بۆ بت سهرهكیلهگهڵ پهیوهندییهكانیان بیاریاندا ئهتهسی باكووریلهدوای ئهوه ی پاش ئهمه ش بكهنهوه . ئاسایی روسیائابی له جۆرجیا وتی بۆسهر روسیا ھرشه كانی

سای رابردوودا پهیوهندیان لهگهدا بی.كرد قیرغستان له رگهی پارهوه وای له كه كرملینرگهی رگهدان له دهربكات، سهربازه ئهمهریكییهكانوتانی ھزهكانی بۆ سهربازی یارمه تی تپه ڕبوونی بهئهفغانستان بۆ ئه تهسی باكووری پهیماننامهیكه لدوانكیش بهپیی خۆیهوه، خاكهكانی لهسهرئاژانسی بۆ روسیا سیاسهتمهدارهكانی له یهككباكووری په یماننامهی وتانی داویهتی، فیدوموستیئه مهریكاشهوه یهكگرتووهكانی وته به ئهتهسیبۆ بگوازنهوه سهربازییهكانیان یارمهتییه دهتوانن

ئهفغانستان. خاكی

ئاستهنگهكان سهردهمیئاستهنگهكانی ئستا ھهتا ئهمانهدا ھهموو لهگهڵئجگار روسیا و ئهمهریكا پهیوه ندییهكانی بهردهمكه ھهویدا كرملین رابردوودا لهماوه ی زۆرن،

كۆمنوسدا وتانی له نوان ھاوپهیمانتیهكوتانی بهھهمانشوهی ركخراوه ئهم تا پكبھنت،ركخراوكی ببته ئهته سی باكووری پهیماننامهیئهتهسی باكووری پهیماننامهی ھاوشانی و سهربازینوان ھاوكاری دهرده خات ئه وه ئهمهش بت.له باكووری ئهتهسی وتانی پهیماننامهی روسیاوچاودركی كه فیدروف ئهستهمه. كاركی داھاتوودائه مهریكا ھاوكاری روسیا بۆیه ده ت: سیاسییهدهدات رگه و ئهفغانستاندا جه نگی له دهكاتروسیادا خاكی بهناو سهربازییه كانیان ھاوكارییهو قوتر بهشوهیهكی تا ئهفغانستانهوه ببهنهئهمهش تبگلن. ئهفغانستانهوه جهنگی له خراپتریه كتی بهرامبهر له ئهمهریكا كه شتبوو ھهمانسۆڤیهت یهكتی بۆ رگه ی داو ئهنجامی سۆڤیهتدا

ئهفغانستانهوه بگلت. ھهتا له جهنگی خۆشكرد تاقورستر بهشوهیهكی ببت، زیاتر توهگالنهكهشیانله وتانی خهكهوه كاروباری دهتوانن دهستبخهنهوتانی ھاوكاری روسیا بۆیه جیھاندا، دیكهیبه ناكات ئهمهریكا باكووری ئهتهسی و پهیماننامهی

ئهفغانستاندا. له سهركهوتن مهبهستیباشدهزانن وت ھهردوو ئهمانه شدا ھهموو لهگهڵھهیه، یهكتری ھاوكاریكردنی به پویستیان كهدهكهن ئهمهریكا تهماشایی وا روسهكان بهملهبهرچاو ئهمان بهرژهوهندییهكانی زلھزكه كهروسیای تهماشای وا ئهمهریكییه كانیش و ناگرتمۆتهكهی ئستاش تاكو وتكه كه دهكهن فیدرایدهرنهچووه. له مشكدا ئیمپراتۆریهتهكهی پشوویھهفتانه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

30

نودهوهتی

یهكگرتوهكانی وته سهرۆكی ئۆبامای باراكبهشوازكی بهرفراوان ئهمهریكا، ھهرچهندهھهبژاردنهكانیدا ھهمهتی له ئهنتهرنتی تۆڕییله نامهیهكی ده ستی به شوازی بهم بهكاردهھنا،دهرهوهی وهزیری یاریدهدهری بیرنزی ویلیام رگهیسهرۆكی میدڤیدیڤی دیمتری گهیانده ئهمهریكاوه

روسیا.وته یهكگرتوهكان كه دراوه بهوه ئاماژه نامهكهدا لهموشهكی دانانی پرۆژهی به زۆری پویستییه كیھهوی روسیا ئهگه ر دۆخكدا له دهبت، بهرگری

له دهستھهگرت بكات ئران له وا نهدات ئهوهئهتۆمی. بهرھهمھنانی كوی

تا ئهوهیه نامه یه ئهو ئامانجی چاودران رای به یهكگرتووهكانهوه وته ریزی بته بكات رازی كرملینچاودرانی دیكه له بهشكی رای ئران. به دژی لهروسهكان به ئهوه نامهیه ئهو ناوهڕۆكی سیاسییبن. بدهنگ وهرنه بهرهی ئمهوه یاخود یان دهتنزیكبوونهوهیهی ئهم ئاشكرا بهشوازكی روسیاھهر بۆ ئاساییه ھهوستكی ئهوهش رهتكردۆتهوه.یهكالنهبوهوه كشه ی له گهورهی لیستكی كه وتك

دواخراوهكهی بهھارهواشنتن و مۆسكۆ

روسیا – ئهمهریكا نوان پهیوه ندییهكانیتاكو بهم دهنت، ھهنگاو كرانهوه بهرهوبهرچاو، ئاستكی نهگهیشتۆته ئستادواییهی ئهم سیاسییهكانی جموجۆهئاماژهی مۆسكۆ و واشتنتن نواندهخوازن. بۆ باش داھاتوویه كی

بكات. بهم لهباره وه گفتوگۆیان بیه وت ھهبت وبۆ ھهوكه ئۆباما نامهیهی ئهو بهدنیاییشهوهپهیوهندییهكانی له ساردییهی ئهو پھنانی كۆتاییسهرۆكی پشتریش ھهیه. روسیادا و ئهمهریكاكۆنگره یهكی له پۆتین ڤالدیمر روسیا پشوویئاماژهی میونیخ بارودۆخی ئاسایشدا له به تایبهتبهپی دابوو. وته دوو ئهم نوان پهیوهندییهكانی بهئهمهریكا، سهرۆكی جگری بایدینی جوزیف لدوانیدروستبوونهوهی بۆ بوو سهرهتایهك میونخ كۆنگرهی

وته. دوو ئهم نوان پهیوه ندییهكانیله (نیوزویك) گۆڤاریی كه لدوانانهی ئهو بهپیوهریگرتوون، ناوهڕۆكی سپییه وه بهرپرسانی كۆشكینیشاندانی تهنھا و نهبووه تدا مهرجكی ھیچ نامهكه

بوون. پشھاتهكان و راستی نارده دهسكردی مانگكی ئران رابردوودا ماوهی لهرایگهیاند رابردوودا مانگی له روسیاش ئاسمانهوه،ئه تۆمی بوشه ھری وستگهی ئهمساڵ كۆتایی تا كهكۆمپانیای كه كار، دهخاته ئه زموونی بهشوازكی ئهتۆم) دروستی كردووه، دهزگای ھهواگریی (روسداوه بهوه ئاماژهی راپۆرتیدا دواین له ئهمهریكاشتا ھهیه دیكه ١ تا ٣ سای به پویستی ئران كه

بهدهستبھنت. ئهتۆمی بۆمبی بتوانتله سیاسیی چاودری فیدروف یوری پرۆفیسۆربه سهر ئاشتی و جهنگ لكۆینهوهی سهنتهرییشتكی كه دهدات بهوه ئاماژه مۆسكۆ زانكۆی ھهوی ئهمهریكا، یهكگرتووهكانی وته ئاساییه بدات، چونكه روسیا لهگهڵ رككهوتن گهیشتن بهو ئهفغانستان شهڕی له كاریگهر رۆكی روسیائران ئهتۆمییهكانی بهرنامه ئاشتییانهی چارهسهرییهكگرتووهكان وته بهرامبهریشدا له دهبینت.بیربكات له جۆرجیا سهر بۆ روسیا شهڕی ئامادهیهكه ئۆكرانیا ئهوهی بۆ بھنت، له پهلهكردن واز وباكووری پهیماننامهی ئهندامی بكاته جۆرجیا وبهرگریی موشهكی دانانی پرۆژه ی ھهروهھا ئهتهسی.

دوابخات. و چیكیا پۆه ندا له

ئهفغانستان له رۆییهكگرتووهكانی وته بۆ روسیا ھاوكاری و پشتگیریپرۆسه له ئهتهسی، باكووری پهیماننامهی و ئهمهریكاگرنگییهكی ئهفغانستان سهر بۆ سهربازییهكانیاندائهفغانستانی دۆسیه ی ئۆباما چونكه ھهیه، بونهیكه دۆسیانهی له سهرهكیترین ئهو یهكك كردوهتهو ئاستهنگ لهدوای بهتایبهتی دهكات. لهسهر كاریانمۆسكۆش ئهوهی وت. داراییهكانی و ئابووری قهیرانه خراپ رۆكی دهتوانت بیهوت ئهگهر كه سهلماندووه

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

33

رهنگه ھهندك كهس كشهی نیشتهجبوونی لهوهشفرۆشتنهوهیدا له وهربگرت، زهویه كه و نهبتبهم پبكاتهوه، پ ژیانی پداویستییهكانیشوهیهی لهم بیاركی حكومهت، كه بهداخهوه ئیبراھیم بوهشننه وه.» ھهی ھیوادارم داوهولهمبارهیهوه، ئاماده ییه مامۆستای كه محهمهد،له ئهگهر زهوی وهستاندنی «بیاری وتی:ھههیه، زۆر بیاركی نهبت، بهدیلكدا بهرامبهركشهی بهرفراوان بهشوهیهكی ئایندهدا له چونكهدهبت بوده بتهوهو كوردستاندا له نیشتهجبوون،به م بكرت، چارهسه ر ناتوانرت كه دیاردهیه ك بهبه خۆی بۆ حكومهت زهوییانه ئهو لهبری ئهگهربهسهر و بكات دروست شوقه بهرز كوالتییهكیزۆر من رای به ئهوا بكات، دابهشی ھاووتیاندابهباشیش دابهشكردنهكهو زهوی له باشتره،

بهم بكهن، نیشتهجبوون چاره سهریی دهتوانندروستی ئهو شوقانهی كه بهو مهرجهی كه ئهمهشكارهبا، ئاو، وهكو پداویستییهكانی تهواوی دهكهن،بتوانت، خهكی تاوهكو بكهن، دابین بۆ رگاوبانی

بگوزهرنت.» ژیانی تدا ئاسانی به

ھهیه پالندابهشكردنی له بارهی ئه حمهد، ئابووریناسم.كامهراندابهشكردنه ئهو وهستاندنی و رابردوودا له زهوی«له وتی: ئابوورییهوه، روانگهی له ئستادا لهدابه شدهكران، زهوییانهی ئهو زۆربهی كوردستانداناوچه یهكی بهمهش و بوون كشتوكای زهوییله شارستانی، ناوچهیهكی بۆ دهگۆڕدرا، كشتوكاینیشتهجبوون، كهرتی دهبته كشتوكاهوه كهرتیگشتی ئابووری بۆ زیانك ھۆی دهبته ئهمهش

ئهم دابهشكردنی له سهره كیش، مهبهستی وت، نیشته جبوونه، كشهی كهمكردنهوهی زهوییانهده بته زهویانه ، ئهو دابهشكردنی ئهمۆ ئایا بهمبگومان نیشتهجبوون، كشهی كهمكردنهوهی ھۆیدابهشكردنی له ئهم چهند ساه ئهزموونی بهپیزهوی دابهشكردنی كه بۆتهوه روون ئهوه زهویدا،چونكه ناكات، نیشتهجبوون كشهی چارهسه رییناتوانن كهمهو كوردستاندا له تاكهكهسیش داھاتیپویسته بۆیه خانوو، به بكهن زهوییهكانیانشوقه تایبهتدا شونی له ئه وه له جیاتی كه

دروستبكرت.»ئستادا، له «ھهرچهنده وتیشی: ئابووریناسهكه،بهم كارهیه، ئهم خهریكی بهچیی تایبهت كهرتی بوارهوهو ئهم بته جدیی به حكومهتیش، پویسته

بكات.» دروست شوقهعومهر زهویهوه، وهستاندنی ھۆكاری لهباره ی«له وتی: سلمانی، شارهوانی سهرۆكی مهحویماستهرپالن، نهخشه ی ئهنجامدانی بهھۆی ئستاداوهستاندنی بیاری كوردستان، ھهرمی شارهكانی لهسیاسهتی جگه لهوه ش زهوی دراوه، دابهشكردنیبه سهردا گۆڕانكاریی زهویدا دابهشكردنی له حكومهتزهویی، جیاتی دابهشكردنی داھاتوودا له له ھاتووه،كهس زۆرترین ھهتا شوقه دابهشكردنی به دهكرتله ببت، كهمترین شوندا سوودمهند له بتوانتچارهسهریی بهوشوه یهش و زه وی وهرگرتنی

بكهین.» نیشتهجبوون كشهیئهنجومهنی قهرهداغیسكرتریسهرۆكایهتی محهمهددابهشكردنی وهستاندنی ھۆكاریی لهبارهی وهزیران،حكومهتی لهالیه ن ساڵ دهیان «به وتی: زهوییهوه،ئستا ھهتاوهكو دابهشكراوه ، زهویی ھهرمهوهنهكردووه، نیشتهجبوونی كشهی چارهسهریوهرده گرت، زهوییهكه كه كهسهی ئهو چونكهسهرهكیش سوودمهندی خانوو، به بیكات ناتوانتو كین كه دهنه بوون ئهو زهویدا، دابهشكردنی لهفه رمانبهرانی نهك كردووه، زه وییه وه به فرۆشتنیانئهنجومهنی سه رۆكایهتی لهالیهن بۆیه ئاسایی،گۆڕانكاریی سیستمه ئهم بیاردرا، وهزیرانهوه پدانی جیاتی له ھهوبدرت و بھندرت بهسهرداگهنجانهشدا ئهو و فهرمانبهران بهسهر شوقه زهویبه بھنن، ئستاش ژن ده یانهوت دابه شبكرت كهو له الیهن كهرتی تایبهت خانوو و شوقه ھهزارهھاوهبهرھنانهوه بهڕوهبهرایهتی و پالندانان وهزارهتیداھاتوودا بهسهر ھاووتیاندا دروستكراوه، بیاره له

دابهشبكرت.»كامهران راوژ ــ ھهفتانه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

32

ئــابــووری

حكومه تی ھه رمی كوردستان، له ماوه ی ده سای رابردوودا، به مه به ستی چاره سه ركردنی كوردستاندا، ھه رمی له نیشته جبوون، كشه ی به پی چه ند مه رجك كه په یوه ستن به خاڵ، بیی فه رمانگه كانی له ناو فه رمانبه ران، خزمه تكردنی زه وی پارچه ھه زار په نجا له زیاتر حكومه تدا، فه رمانبه راندا به سه ر جۆراوجۆر رووبه ری به ھه ردوو یه كگرتنه وه ی له پاش به م دابه شكرد، له سه رۆكایه تی بیارك به پی و ھه رم ئیداره ی به سه ر زه وی دابه شكردنی وه زیرانه وه ، ئه نجومه نی فه رمانبه ران و چینه جیاوازه كانی كۆمه گه دا راگیرا و بیاریشه له جیاتی دابه شكردنی زه وی، كۆمه گه ی

به سه ر بكرت، دروست شوقه و نیشته جبوون فه رمانبه ران و ھاووتیاندا دابه شبكرت.

فه رمانبه ران ناڕازینئاماژه حكومییه ، فه رمانبه ركی كه عه لی دنیا دابه شكردنی وه ستاندنی بیاری كه به وه ده دات زه وی، به الی ئه وانه وه بیاركی زۆر ناخۆش بووه ، ئه و وتی : «زۆربه ی زۆری فه رمانبه ران، به درژایی ژیانیان چاوه ڕوانی ئه وه ده كه ن، كه پارچه زه وییه ك وه ربگرن و له كشه ی كرچتی و ده رده سه رییه كانی بیاری حكومه ت به داخه وه به م ببت، رزگاریان ھه تاوه كو داوه و زه وی دابه شكردنی وه ستاندنی

ئستاش له جیاتی ئه وه ھیچ شتكی دیكه ، به سه ر فه رمانبه راندا دابه ش نه كراوه ، له كاتكدا ئمه ئه و ده گرین وه ری كاره كانمان له سه ر كه مووچه یه ی رۆژانه مان كاروباره كانی رایكردنی به شی ته نھا له به رچاوی گۆڕانكارییه كی ھیچ ناتوانین ده كات،

ژیانماندا پ بھنینه دی.»به رای دنیا، وه رگرتنی زه وی زۆر له دابه شكردنی له ناو پیه ی «به و وتیشی : باشتره ، شوقه زۆرك نییه و ئه وتۆت سه ربه خۆییه كی شوقه دا، پداویستییه كی كه نییه ، خزمه تگوزاریانه شت له و سه ربان)، و (باخچه وه كوو مان، یه ده كی جگه ده زانم، به باشتر زۆر زه ویه كه دابه شكردنی

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

حكومه ت بۆ دابه شكردنی زه وی راگرت؟دوای ده ساك، له دابه شكردنی زه وی به بیارك راگیرا، ھۆكاره كانی راگرتنی دابه شكردنی زه وی له الیه ن حكومه تی

ھه رمه وه چی بوون؟ حكومه ت چ ئه ته رناتیڤكی ھه یه ؟ ئایا شوقه ده بته ئه ته رناتیڤ بۆ خانوو، له كۆمه گه ی كوردیدا؟

35 ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

زۆر قۆناغكی ئهوه لهكاتكدا ناكرت، بازرگانهكهسهرهكی و گرنگه.»

له كهموكورتی كردهوه، جهختی توركیخۆی حكومهتدا، فهرمانگهكانی كاروبارهكانیبه شه بهم گرنگی دهبینتهوه، خاهدا لهمنموونهی ئهو بازرگانیدا، كاریی له نادهن گرنگهپالندانان، وهزارهتی نموونه «بۆ وتی: ھنایهوه،بهڕوهبه رایهتی چاودریی رۆی جیاتی ئهوهی لهئهم بودجهی بكات، چاالك جۆری كۆنتۆی وسیاسهتكی و كهمكردۆتهوه بهڕوهبهرایهتییهیوهزیری نموونه بۆ كردووه، پهیهو دیكهیھاتووه تیدا كه دهركردووه، بیاركی پالندانانچاودریی بهڕوهبهرایهتییهكانی و (فهرمانگه كاتكدا له ئهمه دابخرن)، جۆریی كۆنتۆی وچاودریی بۆ شونكه، تاكه فهرمانگانه ئهم كهوتهوهو دنه كه بهرھهمانهی ئهو كردنیفهرمانگهیهش ئهم ھهر دهرهوه ، دهچنه لوهشیلهو بكات، رگریی كه ھهیه ئهوه ی مافی ناو بچنه ئهوه نایهن، بهكه كی كه بهرھهمانهیئهم ھاتوون ئهوان بهم نرتهوه ، بیان وتهوهوكردۆتهوه، بچوك تهواوهتی به فهرمانگانهیانجۆری كۆنترۆی و چاودریی كاری كه بهجۆركنووسینگه بهیه ك پارزگایهكدا س ھهر لهیهك كارمهندو شهش له كه دهسپردرت،ئهوهی بهب پكھاتووه، خزمهتكارك و شۆفرئاواره وه كو بهكو ھهبت، تایبهتییان بنكهیهكیئه نجومهنی ئهگهر دیكهدا، فه رمانگهی لهناو وانگرنگی دهرنهكردایه، بۆ پارزگاكان بهیاننامهیهكیو جۆریی كۆنتۆی و چاودریی فه رمانگه كانیوهزیر، بیارهی ئهو ھهوهشاندنهوهی پویستی و داخرابوون پویستانه دهزگا ئهم ئستا ئه واكاریان دیكهدا فهرمانگهی له كارمهندهكانیانتهواوهتی به كشهكه لرهشهوه ھهر دهكرد،چارهسهركردنی بهرپرسیاریهتی دهبتهوه، قوڵئهستۆی دهكهوته ركخراویش، نا بازرگانی جیاوازهوه، فهرمانگهی و بهڕوهبهرایهتی چهندینو دارایی ناوخۆو و باج فهرمانگه ی له وانهشدهبت ھهریهكهشیان پالندانان، و بازرگانیو بكهن بازرگانی چاودری خۆیانهوه لهالیهن

ئهو ھۆكارانهی دهبته ھۆی له ھهموو رگه بگرنوت.» باریی ئابووریی تكدانی

ئابووریی ژرخانیھۆكارهكانی له بریتییه ئابووریی ، ژرخانیئاسمانی، وشكانیی، ئاویی، گواستنهوهیئاوگۆڕیی كردن، پهیوهندیی ھۆكارهكانی پكهوه ئهمانه ھهموو رساكان، و یاسا دراو،بازرگانی، چاالككردنی له سهر ھهیه كاریگهرییانكه شتانهیه ئه و ھه موو خاوهنی عیراقیشجوگرافی پگهیه كی و پكھنانیان ھۆی دهبتهبهم وشكانیدا، و ئاویی له ھهیه، باشیشی بۆ ھهیه كارگیی پالنی ئامراز و به پویستی

بازرگانی. بواری گهشهپدانیكۆمپانیای بهڕوهبه ری كهیجی سوھهیلئهوه وشكانی، گواستنهوهی بۆ عیراقی سای چوار ماوهی له كه روونده كاته وهله گشتی بودجهی كه كاتكدا له و رابردوودابۆ نهكراوه كارك ھیچ باشیشدابوو، دۆخكیبه پارزگاكان كه رگایانهی ئهو گهشهپدانیئاستهنگیش گهورهترین دهبهستتهوه، یهكهوهو خراپی رگاوبان ناوخۆدا له بهردهم بازرگانیگهوره كانه، شۆفری ئۆتۆمبیله نهبوونی پاپهندله ده گرن، ھهی كه باره ی ئه و كشی بهگشتی كۆمپانیای راپۆرتی بهپی و ئستادابهسره– رگای عیراقی پردی و رگاوبانیهككه كه ھهولر بهغدا– واست– عهمماره–٪٦٢ رژه ی به عیراق رگاكانی كۆنترین له

پگهیشتووه. زیانیبه پی كه فۆكه خانهیه ، چهندین خاوهنی عیراقئامادهیه، و ساز جیھانییهكان مواسهفاتهگهیشتووه، پ زیانی دواییانهشدا لهم ھهرچهندهتا ھهیه چهند ھهوكی كهم پویستی به به مئستا ھهتا به م خزمهتكردن، بۆ بگهڕتهوه ھهموویان ئهمانهش كه نهكراوه ، تدا كاریانله كه بازرگانی جوهی بۆ گهوره ن رگرییهكیكۆن گهیاندنی رگای به پشت تهنھا ئستادا

بازرگانی. ئاوگۆڕی بۆ دهبهستنھیاللی ــ له یس ھهفتانه

دته وتهوه بهرھهم ناشایستهترین خراپترین و

بازرگانین گهشهی به ردهم لهمپهری رگاوبانه کان

34

ئــابــووری

شتك ھه موو ٢٠٠٣وه ، سای له دوای ده رگای و ھات به سه ردا گۆڕانكاری رووی به شوه یه ك، ھه موو به كردن بازرگانی كه كاتكدایه له ئه مه كرایه وه ، تایبه تدا كه رتی حكومه ت بوو به میوانی یه كه می ئه م كه رته ، ئه م كرانه وه یه ش به رووی بازرگانیدا له پاش ماوه یه كی زۆر ھات له ئابوقه دان و دابان له جیھان، كه بوو ببه ش شت زۆر له به ھۆیه وه عیراقییه كان بوون، جا ھه ر له پداویستی رۆژانه ی خۆیانه وه بگره تاوه كو پداویستی جوانكاریی ، ته نانه ت له مافی گه شتكردن و سه یرانیش ببه ش بوو بوون.

ته رازووی ئاوگۆڕی بازرگانی عیراق، ئه وه نیشان كورتھنان تووشی ٪٨٦ به ڕژه ی كه ده دات بووه ، كه ئه مه ش رژه یه كی زۆر زۆره و ده كه وته نو سنووری سوره وه له م بواره دا، ئه م رژه یه ش ھه موو ئاوگۆڕه بازرگانییه حكومییه كان و كه رتی تایبه تیشی گرتۆته وه ، له ھه موو بواره كانی ئامر و

پداویستی و خزمه تگوزاریشدا كه دته وته وه .ھۆكاری یه كه میش بۆ به رزبوونه وه ی رژه ی ھاورده ، نه مان و وه ستانی به ره وپشچوونی به رھه مھنانی به رھه مھنانی له بوونتی قه تیس و نیشتمانی ژرخانی بۆیه دیاریكراودا، بابه تكی چه ند ته واوه تی به عیراقی پیشه سازی و ئابووری داڕماوه و ناتوانت كبكی به رھه مه بیانییه كان بكات، ئه مه جگه له وه ی ئه و سیاسه ته ی له بازاڕی عیراقیدا به كار ده ھندرت، سیستمی بازاڕی ئازاد و بازاڕی كراوه یه و به ھۆیه وه ناتوانرت كۆنتۆی ھارده نی و نارده نی بكات، له كاتكدا كه رۆشنبیری

تاكی عیراقیش له م بواره دا زۆر كه مه .سادق ته ھا كازم، مامۆستای ئابووری له زانكۆی

شــكـــســتـی ھــه نـارده

به غدا، كشه كه له وه دا نابینت كه رژه ی ھاورده نی له نارده نی زیاتر بت، به كو شوازی بازرگانییه كه كشه دروستده كات، ئه و وتی : «بازرگانی كردن بازرگانییه كی یه كه میان دیویی دیوی ھه یه ، دوو ركخراو و دامه زراوه كه ژرخانی ئابووریی وت گه شه پده دات و داھاته كانی وت به فیۆ نادات، دیویی دووه میان: ئه و بازرگانییه ناڕكخراوه یه ، كه داھاتی تاكه كه س ده مژت و ده بته ھۆی ئه وه ی به ھۆی بكات، ده ره وه له روو شتكین ھزی دووباره بوونه وه ی ھه مان شت به به رده وامی له ناو له ته ه كه بازی و غه ش بوبوونه وه ی وتدا، بازرگانییه كه داو ته قلید و گرانبوونی له راده به ده ری به رچاو به شوه یه كی دیارده یه ش ئه م نرخه كان، بازرگانی بواره كانی زۆربه ی ده كه وت، به دیار نابه جترین و به رده وام خراپترین كه گرتۆته وه ، به رھه م دننه وته وه ، ئه مه ش به شوازكی خراپ

ده شكته وه به سه ر ئابووریی عیراقه وه .»

به ب چاودریی كۆمپانیا تۆماركه ری توركی عه بدولھادی مه رجه كانی له باس عیراق، له بازرگانییه كان پدانی مۆه ت ده كات، به كۆمپانیا بازرگانییه كان، تۆماركردن بۆ بنه ڕه تی «مه رجی وتی : ئه و بوونی بازرگانی ، كۆمپانیای مۆه تپدانی و بازرگانی كاری ئه وه ی بۆ پویسته سه رمایه ی ئه و ئه ستۆپاكی له وه ش جگه بدات، ئه نجام تایبه ت، یاسایی داوایه كی ھیچ نه بوونی كه سه ، به تاوان له سه ری و چه ندین پوه ری دیكه ، به م ئه م كاره له گه ڵ دابینكردنی داواكارییه كانی ئمه دا كۆتایی پدت و له دوای ئه وه ھیچ چاودرییه كی

له نوان سانی ٢٠٠٦ بۆ ٢٠٠٨، عیراق به قه ده ر ھه موو وتانی كه نداو ئامری مۆبایلی ھاورده كردووه ، ته رازووی بازرگانی عیراقیش، له نوان

ھاورده و نارده نیدا جیاوازییه كی ئجگار زۆریان ھه یه ، (گه ر ناردنه ده ره وه ی نه وتی لده ر بكه ین)، ئه وا نارده نی عیراق له چاو ھاورده نیدا به رژه ی

٨٦٪ كورت ده ھنت، ھه موو ئاماژه كانیش ئه وه مان پده ن، كه بازاڕی عیراق پویستییه كی زۆری به ركخستنه وه و چاودریكردن ھه یه ، ھه روه ھا

به رھه مه پیشه سازییه عیراقییه كانیش پویستی به چاالككردن ھه یه ، ئه مه له كاتكدایه ، بارودۆخی ئاسایش به ره و باشی رۆیشتووه و یارمه تیده ره .

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

37

باسوخواس

ئهرمهنهكانی بۆ كورسییهك تهرخانكردنی كه نییه لهوهدا گومانیاسای پهیهوكراوی كۆتایی سیستمی چوارچوهی له ھهرمگشتی بهشوهیهكی كوردستان، ھهرمی پهرلهمانی ھهبژاردنیبهم كهمینهیه. لهو مرۆڤانهشه ئاوڕدانهوهیهكی باشهو شتكی به سهبارهت پرسیارك ئهرمهن بۆ كورسییهك تهرخانكردنیھهموو كهمینهكان سیستمه ئهم ئایا دهوروژنو مهرجهكانی كۆتاكهمینهیهك ھهموو ئایا مانایهی كه دهگرتهوه، بهو جیاوازی بهبتایبهتی كورسیی بهدهستھنانی مافی ئۆتۆماتیكی بهشوهیه كینازان كهس كه تائستا پرسیاره ئهوهیه رهوایی ئهم ھۆی ھهیه؟ئهم ناكا ھهست كهسیش چهندهو ھهرمدا له ئهرمهن ژماره یپویستی كه ھهیه گشتیدا ژیانی له قورسایی ئهوهنده كهمینهیه

پهرلهماندا. له ب تایبه ت نونهركی بهله ھهرم. ژمارهیان له زۆرتره بهغدا دانیشتووی ژمارهی ئهرمهنیكه لیه ئه رمهنی ھهزار ١٢ عیراق مهزهندهكارییهكان، بهپی ناوچهكانی له تر دهژی. پنج ھهزاره كهی بهغدا له ھهزاری حهوتبهم ژماره یان كوردستان. ھهرمی له لهوانه دهژین، عیراق تریدهداو كهس ھهزار ٤٠ قهره ی له خۆی پهنجاكاندا سانی لهخۆ رزگاركردن بۆ ئهو ئهرمهنانهن كه ریشه نهوهی زۆربهشیان به دوو له رایانكردوهو عوسمانییهكان دهست له قتخستن، لهعیراق ئهرمه نهكانی گیرساونه تهوه. بهغدا موسو ویالیه تهكهیبنهماهی لهوانه ھهكهوتوه تدا دهوهمه ندیشیان بنهماهیبهغدا زۆنهكهی گرین زهوییهكانی زۆربهی كه ئهسكهندهریان

بهناوبانگهیه. بنهماه ئهم ئهندامانی موكیناكا. ئهرمهنه كان باسی زۆرهوه بایهخكی به عیراق دهستووریكه ماده تاكه كراوهو مهسیحییهكان باسی تهنھا ٢دا مادده ی لهناویان زمانهوه رووی له كه چواره ماددهی ند ئهرمهن ناویسریانییهوه. توركمانیو زمانی ریزی دهخاته زمانیان دنوكلتووری و سیاسییو كارگیو مافه باسی كه ١٢٥یش ماددهیئاشورییهكان كلدانو توركمانو ناوی تهنھا دهكا، فركارییهكان كورسی موس له پارزگاكاندا، ئهنجومهنی ھه بژاردنی له .ندئهگهرچی كرا، تهرخان ئزدی شهبهك و كهمینهكانی بۆ تهنھا

خۆو ژمارهی گرتۆته ئهرمهنی ژمارهی زۆرترین پاش بهغدا موسزۆرتر ھهرم ژمارهی ئهرمهنهكانی له ئهگهر موس ئهرمه نهكانی

.ئهو دهب قهد به كهم النی ،نهببه تایبهت كورسیی ته رخانكردنی پوانهكانی سۆنگهیهوه، لهم ھهرم پهرلهمانی ته گبیرهكهی نین. دیار ھهرم له كهمینه كانگودانه بهب كهمینهیه، چی ھهر كه ھهدهكندرێ ل ئهوهیژیانی له قورسایی لهبهرچاوگرتنی بهب تاكهكانیو ژمارهی ئهمهش ھه یه. تایبهتی كورسیی دهستھنانی به مافی گشتیدا،

پهیهو نهكراوه. دنیادا شونكی له ھیچ شتكهنیشان وای ویستبتی پهرلهمان ئهوهیه ناخۆشتر ھه مووی لهپشكهوتووترنو عیراق یاسای له ھهرم یاساكانی كه بداتھهبژاردنی یاسای ھهمواركردنی لهدوا چوارچوه یهدا لهمبۆ وایه) عیراق له (وهك ٢٥٪ـه وه له ژنان رژه ی پهرلهمانداكهمكرایه وهو ساڵ ٢٥ بۆ خۆپاوتن تهمهنی بهرزكرایه وهو ٪٣٠تهرخان ئهرمهن بۆ كۆتا سیستمی لهچوارچوهی كورسییهكیش

كرا.تهرخانكردنی دێ. لی بهرچاو مانای به پوانه نهبوونیدێ مانایه بهو ئاشورییهكان بۆ پنج ئهرمهنو بۆ كورسییهك،دهب ئاشورییه كان ژمارهی یهكی پنج ئهرمهنهكان ژمارهی كهله كهمتره. لهمه زۆر رژهكه كه ئه وهیه راستییهكه لهكاتكدا

به جار ٢٠ كهم النی ژمارهیان كه باكوور ئهرمهنهكانی ئرانیهك تهنھا شورادا ئهنجومهنی له ،دهب ھهرم ئهرمهنهكانی قهد

ھهیه. نونهریانكهمینهیهك، ھیچ ھه رمدا له روونه: پهرلهمان پهیامهكهیله نونهری ده ب ناخورێ و مافی ،ب كه م ژمارهی ھهرچهند

.ھهب پهرمانداكهمینهیهك ھهر دهب كه نییه ئهوه مهسه لهی مهسهلهكه بهمپهرلهمانكی له كه ئهوهیه مهسهلهكه .ھهب پهرلهماندا له نونهریئهگهر زۆرینهو نونه ری نه ھهیه رۆی كهمینه نونه ری نه الوازدابیاره دهرچن، پوپاگهنده خۆدهرخستن و بۆ ھهر بیارهكان

بۆ نامنتهوه. راستهقینهیان بهھایهكی باشهكانیشیان ھیچ

ئهسهسهرد فهرید

ئهرمهنهكان بۆ كورسییهك

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

ئابووری

36

وهزیرانی سهرۆك جگری ساح بهرھهم د.له تاكهكهس، سانهی «داھاتی رایگهیاند عیراق،داھاتی ٢٠٠٣ دا سای له كردووه، زیادی عیراقدابه بهم بووه، دۆالر ٤٦٥ ساكدا له تاكهكهسداھاتی رژهی ٢٠٠٨ سای له ئاماره كان پیدۆالر، س ھهزار گهیشتۆته له عیراقدا، تاكهكهسله ئاستی بهم گهورهیه، پشكهوتنكی ئهوهش

بــهرزدهبـــتــهوه تــاك، داھــاتـی

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

له رگهی ھه یه بهرنامه یهك و نییه ئومدی ئمهداتاكهكهس داھاتی ئابوورییهوه، گهشهپدانی

ساكدا.» له دۆالر ھهزار بگهیهنینه دهبه رنامهیه كی میانی له د.بهرھهم، وتانهی ئهمو دهسكهوت بارهی له ھات، ئهلعهرهبییهدا كه نایعیراقهوه. ئازادیی ئابوورییهكانی ئیجابییه خاه

كرده وه، تهئكیدی عیراق، وهزیرانی سهرۆك جگری

رژمی رووخانی و عیراق ئازادیی پرۆسهی لهدوای بهدهست گهوره دهسكهوتی گهلك بهعسهوه،گیروگرفتی گهلك عیراق ھشتا به م ھاتوون،خۆی دهسكهوتانهش ئهو گرنگترین ردایه، لهله وت بازاڕهكانی وهرچهرخانی له دهبینتهوهئازاد بازاڕكی بۆ شمولییهوه داخراوی بازاڕكیبهشوهیهكی ھه وهكان، بهگهڕخستنی و كراوه وسامانهكانی و سه روهت له سوودوه رگرتن بۆ باشتر

ھاووتیان.» خزمهتی بۆ عیراقریشه كشكردنی، ھهوه كانی و گهندهی بارهی لهعیراقدا له «راسته وتی وهزیران، سهرۆك جگریھه وهكانی عیراقیش حكومهتی و ھه یه گهندهیئه مه ریشهكشكردنی، بۆ گهڕ خستۆته خۆیخۆیان ھهوی له گرنگ دهزگای دوو لهوهی جگهدهزگای له بریتین دهزگایهش دوو ئهو بهردهوامن،دوو دارایی كه چاودری دیوانی دهزگای نهزاھه وئهندامی عیراق له وهش جگه چاالكن، دهزگایگهندهییه ریشهكشكردنی ركخراوی و پهیماننامهدژایهتی بۆ جددی ھهودانی به مولزهمه وعیراق گشتی بهشوهیهكی بهم گهندهی، به پویستی زۆر بواردا له ورانكراوه و وتكیو لوهشاوهیی و توانا باشكردنی و چاكسازی

ھهیه.» خۆی ئهدای

ڕژهی ٢٠٠٩دا سای له كه ده كاتهوه لهوه ته ئكید عیراق، نهوتی وهزیریلهو و دهبتهوه ڕۆژكدا به رز له بهرمیل ملیۆن بۆ دوو نهوت، ھهناردهكردنی

دهبت. چارهسهر عیراقدا له بكاری رگهشه وهپالن نهوت «وهزارهتی وتی عیراق، نهوتی وهزیری شهھرستانی حسن بهرمیل، ھهزار (١٥٠) به توانای نهوتی، پاوگهیهكی دانانی بۆ دادهنتبهرز نهوتی عیراقیش دهرهوهی ناردنه ڕژهی و میسان له پارزگای لهڕۆژكداله چوارچوهی ئهمهش له ڕۆژكدا، بهرمیل نهوت ملیۆن دوو دهبتهوه، بۆپارزگا نووه، له نهوتی لدانی بیره و لهڕگه ی نهوتدا نوی وهزاره تی پالنیبیره چاككردنهوهی و گهشهپدان و بهسره و میسان وهك نهوتییهكانی

كۆنهكان». نهوتییهپاوگهیهكی دروستكردنی، بۆ داناوه پالنی نهوت وهزاره تی بهوهشكرد، ئاماژهیله نهوت بهرمیل ھه زار (١٥٠) توانای به له پارزگای میسان، گهوره نهوتیئهو چاككردنهوه ی له دهدات، یارمهتی كه ئهوهی بنه مای لهسهر رۆژكدا،چارهسهر دهبته ھۆی و ھهیه نهوتییهكاندا به رھهمه له كهموكوڕیانهی كه

پارزگاكاندا. له بكاری كشهی كردنی

بكاری چارهسهر بۆ

39 ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

له یهك زیاتر ژنان، پاراستنی بۆ چهند یاسایهكنهخوندهوارییهوه و ھهژاری بهدهست ژن ملیۆندامودهزگا رگهی له پویسته بۆیه دهنانن.توندوتیژی له بپارزرن ژنان ئهمنییهكانهوه،ھهستن دادوهرییهكان و یاسایی دامودهزگا وژنان، فركردنی به تایبهت یاسای داڕشتنی به

بۆ كاركردن ھهلی حكومهت پویسته ھهروهھابهخسنت.» ژنان

بۆ شوهیه بهم بیرقدار، عهبدولستار دادوهر ئمه ھهیه كه یاسایهی «ئهم دوا (ھهفتانه)كۆمهگهیهی ئهو بكهین تدا گۆڕانكاری ناتوانینكۆمهگهیه كی بووین، گهوره تیدا ئمه كه

ھهیه نهریتمان چه ندین و موسمانه رۆژھهتیجورئهتی نییه كهس لبگرین، رزی پویستهكاتكی ئستا بۆیه بكات، نهریتانه ئهم گۆڕینیتایبهت یاساییهكانی دهقه گۆڕینی بۆ نییه گونجاو

بواره.» بهمھهفتانه

38

ئــاراسـتـه

كچه كه یان سووتاند له به رئه وه ی ناوی كوڕك له مۆبایله كه یدا بوو، چیرۆككه زۆر كه س باوه ڕی پ ناكات، به م چیرۆككی ھه تیووه له ھه زاران چیرۆكی ئه و كچانه ی به ناوی شه ره فه وه رۆژانه ده كوژرن.

سه رژمرییه كی ره سمی ئه وه ی ئاشكرا كرد كه مانگانه زیاد له ٦٠ ئافره ت به بیانوی كه دیكه سه رژمرییه كی ده كوژرت. شه ره فه وه به وه ده دات، ئاماژه دراوه ئه نجام له كوردستاندا ھه وی ٧٤٠ رابردوودا مانگی چه ند ماوه ی له

خۆسووتاندن تۆمار كراوه ، ٣٨٠ یان مردوون.كچكی ته مه ن ١٨ ساڵ زۆر به كزۆی، ته ماشای دوای به بی ئه وه ی وه ك ده كرد زه ویه كه ی گه یشته ھه تا ونبووبت، لی ده گه ڕت شتكدا به حه یفا شه قامی كه پرده ی ئه و ناوه ڕاستی بابولمه عزه مه وه ده به ستته وه . له پكدا كچه كه به ب ده نگ و قیژه خۆی له ناو ئاوی رووباره كه دا پشتییه وه له كه پیاده یه ك كاته دا له و دییه وه ، شوه یه به م ئاوه كه دا. له ناو ھنا ده ری بوو، به م ھنا، شكستی خۆكوشتنه كه ی ھه وی چه ند حاه تكی ھاوشوه ی ئه مه ھه یه كه ھه وی

خۆكوشتنه كه یان سه ریگرتووه .پارزگا كوردییه كان به ده یان چیرۆكی ھاوشوه ی ئه مه ی تدایه ، بیركردنه وه ی خه كی و زابوونی ھیچ نه بوونی به ھۆی پشته وه یه ، له پیاوساالری لپرسینه وه یه ك، له گه ڵ ئه وه ی كه ژنانی كورد به س وه زیر له كۆی ٤٢ وه زیر به شدارن له حكومه تی كورسی ٢٨ په رله مانیشدا له ھه روه ھا ھه رمدا، به م كورسی، ١١١ كۆی له دانراوه ، ژنان بۆ له گه ڵ ھه موو ئه مانه شدا له رووی كۆمه یه تییه وه

نه توانراوه ئه م كشه یه چاره سه ر بكرت.

٤١٩٥ حاه ت له كوردستانراگه یاندنی ناوه ندی به ڕوه به ری فه ره ج رووناك ركخراوی ژنان، ئاماژه ی به وه دا كه ناوه نده كه یان ئافره تانه رزگار بكات كه توانیویه تی ده یان له و ھه مانكاتدا له لكراوه . كوشتنیان ھه ڕه شه ی حكومه تی ھه رم ھه وی داوه بۆ روبه ڕووبوونه وه ی ركخراوی چه ندین پكھنانی به دیارده یه ئه م بۆ تایبه ت حكومی ركخراوی و ژنان له وه ی جگه ئه مه دیارده كه ، رووبه ڕووبوونه وه ی

به بۆ كراوه یاسادا له گۆڕانكارییه ك چه ند كه توندی سزادانی ئه و كه سانه ی كه توندوتیژی دژی

ژنان ئه نجام ده ده ن.كوردستان، په رله مانی كه سه رژمرییه كدا له پدا، ئاماژه ی ٢٠٠٧/٧/٤ رۆژی دانیشتنی له ژماره ی ئه و كه سانه ی كه تۆمه تباركراون به تاوان دژی ژنان، له سه ر شه ره ف له ھه ولر گه یشتۆته ٤٢ كه س، له دھۆك ٢٠ كه س، له سۆران ٦ كه س. له گه ڵ ئه وه ی كه ژماره ی ئه و تاوانانه كراوه دژی ژنان، له ھه ولر گه یشتۆته ١٠٦، له دھۆك ٧٩، له سۆران ٢٣ ئه مه جگه له و حاه تانه ی كه له قه زاو به مردنه كه یان ھۆكاری پۆلیسدا تۆماری

قه ده ر تۆماركراوه .سه رژمرییه كدا له ھه رم ته ندروستی وه زاره تی به ئافره تان خۆكوشتنی ئاشكراكردووه ، ئه وه ی خۆسووتاندن له كۆتایی سای ٢٠٠٧دا گه یشتۆته سه ختی به ھۆی یان ٣٨٠ كه حاه ت. ٧٥٠زۆربه یان ته مه نی مردوون، سووتاوییه كه یانه وه سه رژمرییه كه بووه ، سادا ١٥-٢٥ له نوان ئه وه شی ئاشكرا كردووه ژماره ی ئه و ژنانه ی كه له سای ١٩٩١-٢٠٠٧ ھه وی خۆكوشتنیان داوه

گه یشتۆته ٤١٩٥ كه س.فه وزی ئه تروشی كه نووسه ركی كورده ، ده ت: شه ره ف به بیانوی ژنان كوشتنی «كاره ساتی نیشته جی كورده كانی خزانه بۆ گوازراوه ته وه ، و كچان كوشتنی كاره ساتی ئه و ئه وروپاش، و شاره كانی و ستۆكھۆم به رلین له كه ژنانه ی

دیكه ھه ن كه م نین.»

ده قه یاساییه كان ھاوكارنعیراقی پارزگاكانی سه رجه م دیارده یه ئه م له ژنان ركخراوه كانی له كاتكدا گرتۆته وه ، كۆبوونه وه كانیاندا ھه میشه ھه وی وروژاندنی ئه م له بیری كه س تائستا به م ده ده ن، كشه یه گۆڕینی ئه و ده قه یاساییه نه كردۆته وه كه رگه ی

خۆشكردووه بۆ پیاوان كه ھه ستن به م كاره .

كوشتن له "چوارچوه ی یاسا"دا

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

كاروباری بۆ حكومه ت وه زیری سامه ڕائی نه وال ژنان، ده ت: «توندوتیژی دژی ژنان، یه ككه له و مه ترسییانه ی كه ژنان له سه رجه م كۆمه گه كاندا نییه به ده ر عیراقیش ده نانن، ده ستییه وه به له وه ، بۆیه ده بت ركخراوه كانی ژنان و داموده زگا حكومییه كان و ركخراوه كانی كۆمه گه ی مه ده نی پارزگاری له ژنان بكه ن، ھه وی رۆشنبیر كردنیان

بده ن.»كه كرده وه ، ئه وه له سه ر جه ختی سامه ڕائی تائستا سه رژمرییه كی ته واوی له به رده ستدا نییه ، سه باره ت به ژماره ی ئه و كاره ساتی كوشتنانه ی كه رووبه ڕووی ژنان ده بته وه به بیانوی شه ره ف. سزاكان كه كرده وه ئه وه له سه ر جه ختی ئه و له سه ر پیاوان زیاد بكرت وه كو چاره سه رك بۆ

كه مبوونه وه ی دیارده كه .ئه ندامی پشتر كه باباخان، فائیزه دكتۆره ئه نجومه نی نونه ران بووه ، له الیه ن خۆیه وه داوای ئه و بۆ كرد، ئه منی په ناگه یه كی دامه زراندنی

ژنانه ی كه رووبه ڕووی توندوتیژی ده بنه وه .ھه روه ھا دابینكردنی پداویستییه ته ندروستییه كانی ھه رمی له كه ئه زموونه ی ئه و وه ك ژنان، ژنان پاراستنی مه به ستی به ھه یه ، كوردستان كۆمه یه تی توژه ری رگه ی له كوشتن. له تایبه ته وه ، په یوه ندی به خزانه كانیانه وه ده كه ن، بۆ ئه وه ی بگه ڕنه وه بۆ ناو خزانه كانیان، له گه ڵ

پشكه ش كردنی بیمه ی یاسایی.كاروباری پشووی وه زیری شخه لی ئه زھار كۆمه گه یه كی ئمه «كۆمه گه ی ده ت: ژنان ژنان كه سكایانه ی ئه و ھه موو پیاوساالرییه ، دژی مرده كانیان و براكانیان پشكه شی ده كه ن حاه تی ئه و ناتوانرت بۆیه ره تده كرته وه ، توندوتیژییه ی كه ھه یه دیاری بكرت، ناتوانرت

سه رژمرییه كی دیاریكراو ئه نجام بدرت.»ئا تاه بانی ئه ندامی لیژنه ی ژنان له په رله مانی كه كرده وه ئه وه له سه ر جه ختی عیراق، دانانی به بكات ده ست په رله مان «پویسته

www.asiacell.com

www.asiacell.com

43

ئه و زۆرینه ی ھه ن، ئه مه ریكی دووشاریی گه شتیارانه ی رووده كه نه وته یه كگرتووه كانی یه كه میان راده كشن، خۆیاندا به الی ئه مه ریكا، ملیۆن گه شتیار) و دووه میشیان الس نیۆركه (٤٥ ڤیگاس (٤٠ ملیۆن گه شتیار)، ھه ركه سكیش بته وه كو نه كات، دووشاره ئه م سه ردانی ئه مه ریكاوه و ئه وه وایه كه بچته ڤاتیكان، به ب ئه وه ی سه ردانی پاپا بكات، ده ته وت چیتر له باره ی الس ڤیگاسه وه

بزانیت؟له سه ره تای سه ده ی رابردوودا ئه م شاره بوونی نه بوو، له سه ره تای ئه م سه ده یه شدا یه ككه له به ناوبانگترین شاره ئه م دونیا، شاره كانی جووترین و زۆربه ی گه شتیارانه و شاری بیناكانی و خزمه تگوزاریی له سه ر ئه م پوه ره بنیادنراوه

و له خزمه تی گه شتیاراندایه .له به ر ته نھا شاره كه ، بوونی

یه ك شته ، ئه ویش كات به سه ربردنه ، ئه م شاره كه ده كه وته ناوه ندی بیابانی نیفاداوه ، مه به ندكه بۆ الس به ناوبانگی ھۆكاری رابواردن، پاره و و ژیان گه وره زۆر ھوتلی چه ندین كه ئه وه یه ڤیگاسیش له خۆده گرت و سانه ش نزیكه ی ٤٠ ملیۆن كه س سه ردانی ده كات. ھه موو ھوتل و گازینۆكانی الس ڤیگاسیش به ته واوی ب ونه ن، شونكی تایبه تن بۆ خۆشگوزه رانی ، رابواردن، ھه موو پداویستیه كیشیان

تدایه .

تازه بوونه وه یه كی به رده وامبه ڕوه ، ناچت ره سه نایه تی له سه ر ڤیگاس الس به رده وامی به گازینۆكانی و بازاڕ و ھوتل بۆیه ده بینن، به خۆوه گه وره گۆڕانكاریی نوده بنه وه و ئه وه ی بۆ ھه یه ، باشی زۆر تواناییه كی شاره ئه م گۆڕانكاریی گه وره و بگۆڕت رووی خۆی به رده وام به سه ر خۆیدا بھنت، نمایشه كانی ئه مۆ به خرایی پشكه ش نوتر نمایشكی سبه یندا له ده گۆڕن، ده كرت، ئستاش ئه م شاره كبك ده كات له گه ڵ

وه كوو دونیادا، شاره كانی جوانترین

هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

شه وانی پنجشه ممان، له كه نای ئه كشنی گروپی (mbc)ه وه ، الس ڤیگاستان دیوه ، ئه گه ر نا ھه فتانه ئه مجاره ، گه شتكت به نو الس

ڤیگاسدا پ ده كات و به ھۆتل و ناوچه نمونه ییه كانی ئاشنات ده كات، به كو خوایه رۆژك ببته نسیبت و

سه ردانكی بكه ی .

42

بناسه شونه ئهم

پۆكهر و شاری دیموكراسی ڤیگاس.. چژی الس

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

45 هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

به م له ھاویناندا شاره كه زۆر گه رمه و له زستانیشدا ھه رچه نده ، كه شوھه وایه كی مامناوه ندی ھه یه ، به م ھه یه . به ھزی سه رمایه كی شه وه كانی له ھه ندك له ھاویناندا ده گاته ٣٨ پله ی سه دیی پله ی گه رما مانگه كانی له پله ، ١٣ ده گاته زستانانیشدا له و دیكه شدا كه شوھه وای شاره كه وشك و مامناوه نده و زۆرجاریش له ھاویناندا، شاره كه تووشی گژه وكه ی

گه وره ده بت.

ژماره ی پوانه ییالس ڤیگاس به ھه مان شوه ی ڤینیسیا له ئیتایا، شاركه كه جگه له خۆی له ھیچ شاركی دیكه ناچت،

راسته ئه م شاره كوتله یه كی رووناكییه له ناوه ڕاستی بیابانی نیفادا، به م بیابانكی زیاتر له ھاوچه رخه ، له گرنگترین شونه كانی ئه م شاره ش یارییه ئاوییه كانی دیسكفه ری) (لید مۆزه خانه ی و ئه ندواید) (ویت و (فیرمونت ستریت) بازاڕی كۆمه گه مندان، بۆ مۆزه خانه ی (مارگوری باریك) بۆ مژوویی سروشتی و مورمون) ڤیگاس (الس مژوویی مۆزه خانه ی و

مۆزه خانه ی (دیبی زینودز) بۆ سینه مایی ھۆلیۆد و مۆزه خانه ی كتبی (گینس) بۆ ژماره پوانه ییه كان، ھۆتله كانی ئه م شاره ش چه ندین ژماره ی پوانه ییان شكاندووه ، له دیارترینیشیان (میراج) كه ٣٠٤٩ ژوور له خۆده گرت، له نزیكیشیه وه دورگه ی كنز ھه یه كه كه نداوی بوكانیز ده وری داوه و له ناویشیدا نموونه یه كی كه شتی چه ته كانی ده ریا ھه یه ، به قه باره ئاساییه كه ی خۆی، ھه روه ھا ھۆتلی (ئیم جی ئیم غراند ھۆتل) و مۆی سیم فیتبران گه وره ترین كۆمه گای ھۆتلیین له جیھاندا، ھه روه ھا ھۆتلی (ئكسكالیبر) كه له سه ر شوازی چه رخه كانی ناوه ند بنیادنراوه . له م شاره دا سه ردانیكردن، بۆ ھه یه ، دیكه ش شونی چه ندین ده ریاچه ی و (سپرنگماونتیز) شاخه كانی له وانه ش ده ریاچه ی ناوچه ی (موھاف)، ده ریاچه ی و (مید) (مید)ی گه شتیاریی و له باكووری ده ریاچه ی میدیش سروشتی دیمه نی چه ندین ھه یه ، ئاگر) (دۆی

سه رنجاكش و به ردی لمینی لیه . بۆ بونه ھۆتلكی و قومار بۆ گه وره یانه یه كی شانۆی نمایشكردنی بۆ گه وره ھۆكی پشوودان، شه وانه به به رده وامی و چه ندان شونی دیكه . ئا ئه مه یه الس ڤیگاس، ھه ر رۆژك له م شاره دا به سه ربه ریت، شه وو به ناچاریت چونكه كاتژمر، ٢٤ له زیاتره له الس كه ئه وه ی بگه ڕیت، شاره كه دا به رۆژ به ڤیگاسیشدا رووده دات، ته نھا له م شاره دا رووده دات،

چونكه شاره كه له ده ره وه ی جوه ی مژووه .ھه فتانه

سانه ٤٠ ملیۆن گه شتیار سه ردانی الس ڤیگاس ده که ن ڤیگاس شاری ئازادی ره ھا و قومار و شه ونخونییه

44

بناسه شونه ئهم

ڤینیسیا. و كارلۆ مۆنتی و پاریس و نیوۆركو پاشا دهبنه گهشتیاران گهورهیهدا شاره ئهو له ناوبهدوای دهكهن، گهر دابین بۆیان ھهرچییه كیان بوتوته له دهگهڕیت، گهشتیاریدا شونی ھهرزانترینئهم بیته دهبت ئهوا ئهمهریكادا، یهكگرتوهكانیشونی دهتوانیت كهم پاره یهكی به كه شارهوه ،ئاستی ئهگه ر بكهیت، دابین باش خواردنكی مانهوه وشاره ئهم شوه، بهھهمان ئهوا باشه؟ بژویشتدابین بۆتی دهتهوت كه ئهوهی ھهموو دهتوانت،بهناوبانگترین له دهتوانیت ڤیگاسدا الس له بكات.گهورهترین له و نانبخۆیت دونیادا چشتخانهكانیبكیت، تهماشای خۆت بازاڕیشدا پداویستییهكانیدیموكراتییهتیش گه ورهكان بكهیت. و خۆش نمایشهئهگهر رۆیشتووهو سنوور دوا تا ڤیگاسدا الس لهبهردا له دهوهمهندیشت زۆر كهسكی جلوبهرگیچشتخانهو ئهوا بیت؟ ھهژاریش ئهگهر بت،شتك تاكه به م لده كهن، پشوازیت ھهر گازینۆكانكۆتاییه، پكهنینی بنیت بهدهستی ناتوانیت كهپارهدان به ب رابواردنه و خۆشی ئه و ھه موو چونكهھیچ تاڕادهیهك قوماردا یاریی له نایهت، بهدهستقسهیهش ئهم سه لماندنی بۆ نابت، براوه كهسكنموونه به ستیف، ساغا وته یهی ئه و دهتوانینمیراج)ه (بالجوی و ھۆتلی خاوهنی كه بھنینهوه گازینۆیهكدا، بردنهوه له بۆ «تاكه رگه دهت: كهبیت.» گازینۆیانه لهو یهكك خاوه نی كه ئهوهیهگهشتیارانه ی ئهو ٨٥٪ی ئاماریش تازهترین بهپیھهریهكه شیان و یاریی قومار دهكهن شارهكهوه، دنه

دهدۆڕنن. دۆالر ٦٦٥ یهكجاریی یاریكردنیاندا لهدته الس كهسهی ئه و ئه وهیه، گرنگتر له ھهمووشینهبت، قومار یاری له حهزی ئه گهر ڤیگاسهوه،چونكه دهكات، خهرج دیكه دا لهشتی پارهكانی ئهوا

زۆرن، ھنده شارهدا لهم رابواردن ھۆكاره كانیپارهكانیانهوه به دهست ناتوانن ئاسانی به گهشتیارانكهسه شونی ڤیگاس الس ئستاش ھهتا بگرن،بۆ داوه، زۆری ھهوی شارهكه ، ھهرچهنده گهورهكانه،خزان، ئهندامانی سه رجهم بۆ شونك ببته ئهوهی ئهو نموونه بۆ بنت، بهدی ئه مه نهیتوانینوه بهمكردۆتهوه، مندان بۆ تایبهتیان شونی گازینۆیانهیگهشتیاران، ١٩٪ی تهنھا چونكه نین، قهرهباغ ھنده

گازینۆكان. بۆ دهھنن خۆیاندا لهگه ڵ منداڵگهورهكانی گازینۆ و ھۆتل به ڤیگاس الس ھهرچهندهگهورهشی ناوبانگكی شارهكه بهم ناسراوه،ئهوهی ھۆی بۆته و بازاڕكردندا لهبواری پهیداكردووه،

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

رابكشت بهالی خۆیدا گهشتیاران، تر ھندهی كهماركه باشترین بهرھهمی بازاڕهكانی شارهكه دا له ووه كو بۆنهكانی فرۆشتن نمایشكراوه، له مه بهستی بهگه وره ئاھهنگی بۆلدا، چهندین سوپهر و ساڵ سهریو كۆنگره بهردهوامیش ركدهخرت و شارهكهدا له ئهنجام شارهكه وه بهرپرسانی لهالیه ن كۆبوونه وه،باشترین پشكهشكردنی مهبهستی به دهدرت،

گهشتیاران. به خزمهتگوزاریی

ڤیگاس بهھاریزۆربهی شارهكه یه، كاتی قهرهباغترین بهھار وهرزیدهكهن، شارهكه سه ردانی وه رزهدا لهم گهشتیاران

47

خواو پغه مبه ر (د.خ) مه به ستیه تی ، ئه وه نییه كه شخ و مه الو ده زگا ئاینییه كان و ده سه ت له وه زۆر ئیسالم راده گه یه نن، ئمه ی به فراوانتره »، مامۆستا موخلیس باس له وه ده كات كه پاش چاپكردنی ته فسیره كه ی مه ال عوسمان، فری چاپ و چاپه مه نی بوون و كتبخانه كه ی گه وره رۆشنبیری ده زگایه كی مه به ستی بۆ مادییه وه ئه ركی به ھۆی به م گرتووه ، به كرێ

چه ند له به رئه وه به ڕوه نه چووه ، پی پرۆژه ی دواتر چاپكردووه و نامیلكه یه كیان خاوه ن بووه ته كه دامه زراوه ، ته فسیر گه وره ترین شت، ئه و گه وره ترین شتانه ش دامه زراندنی یه كه میان ناوبراو، وته ی به له ئه ھلی چاپه مه نی ده زگای یه كه م گه وره ترین چاپكردنی كوردستانداو كتب له كتبخانه ی كوردیدا كه ئه ویش

ته فسیری ناوبراوه كه له ١٥ به رگ ژماره یه ئه و تائستا پكھاتووه و نه شكاوه ، له باره ی پدانی یارمه تی

بۆ كتبخانه كه یان مامۆستا موخلیس ده ت: «له كاتی چاپكردنی ته فسیره كه به م داین، یارمه تیان خرخواز چه ندین ئه وكات چاپ زۆر گران بوو، یارمه تییه كه ش

ھه رزانتر به كاغه زیان كه بوو ئه وه قه رز به پاره یان و ھناین بۆ قه رزی تائستاش كه پداین، ماوه »، له سه ر ته فسیره مان ئه و وه رگرتنیش مۆه ت له باره ی

ده زگا بۆ حكومی له الیه نی ناوبراو چاپه مه نییه كه یان،

ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه ١٩٩٧-١٩٩٨ سای له رۆشنبیری وه زاره تی له كه پیاناگه یاندووه داواكارییه كه ی فایلی دواتر به م ونبووه ، كه ده ركه وتووه بۆی

ئه وه راستییه كه ی نییه ، نه بووه مه به ستیان به كو

مۆه تی پبده ن، دواتر ماوه یه كی و ئاراس ده زگای پنه چوو زۆری

سه رده م مۆه تی كاركردنیان وه رگرت، به م ده زگا ب پشتگیری به ڕوه ناچت، ئه و وتیشی : بووین، كاغه ز بازرگانی فری ئمه «دواتر بازرگانكی به بووین كرد، زه ره رمان چونكه

سه ره كی له كوردستان بۆ كه لوپه لی چاپه مه نی وای ئه مه ش بوو، زۆرباش قازانجه كه شمان و كرد په ره به كتبخانه كه مان بده ین»، مامۆستا پاش كه ده كات ئه وه بۆ ئاماژه ش موخلیس ھاتنه ئه مه ریكییه كان ٢٠٠٣ سای له ئه وه ی و بوون زۆر بواره دا له و بازرگان كوردستان، ئه مانیش توانای ئه وانیانیان نه بوو، له به رئه وه ی پشت له گه وره یان زۆر سه رمایه داری ئه وان

بووه ، له به رئه وه بایه خیان به كتبخانه كه داوه و فراوانیان كردووه و ئستا كتب له وتانی ئران لوبنان و ئوردن و شونه كانی دیكه و سوریاو ده ھنن و به قازانجی ئه و كتبانه ش پۆژه كه یان به ڕوه ده به ن، به وته ی خۆی تائستا زیاتر له ئه و زۆربه ی بوكردۆته وه و كتبیان «٢٥٠»فارسی و عه ره بی زمانه كانی له كتبانه ش زمانی سه ر وه رگدراونه ته ئینگلیزییه وه و ئه وه ش ته فسیر، كتبخانه ی خاوه نی كوردی ، به دوای زۆر خه كانكی كه ده كات باس ده گه ڕن ئاینییه كاندا سه رچاوه ئه و كه ده كات ئاشكراشی و كورده كان نووسه ره كتبانه ی له ده یاننووسن، ئیسالم به دژ كتبی دیكه وه وه ریانگاوه و خۆیان له به رئه وه نین، نووسه ره كانیان ھه موویان كتبانه ئه و پویسته زمانی سه ر وه ربگدرنه ئه و بزانرت ئه وه ی بۆ كوردی كوردانه ی كتبه كان به ناوی خۆیان بوده كه نه وه یه كدی خۆیانی تدا نییه ، له به رئه وه وه رگانی ده قه ئه سییه كه زۆر گرنگه ، ھه روه ك ده ت: «ئیمكانیه تم نییه ئه گه ر نا، ھه موو ئه و كتبانه ده كه مه وه ئازایه تی نییه كوردی ، چونكه ئه مه خۆته وه ناوی به خه ك كتبی له باره ی ناوبراو بوبكه یته وه »، بۆ ئاماژه ی كتبخانه كه یانه وه ، ئه وه ش كرد كه ھاواریان ل ھه ستاوه له به ر زه ریبه دان، له به رئه وه پویسته حكومه ت بزانت ئمه ش كوردین و ده زگایه كمان وته ین، ئه و خه كی گه وره ترین خاوه ن ھه یه كوردداو مژووی له كتبه كوردی - فه رھه نگی گه وره ترین له ١٧٠٠ ئینگلیزیمان ھه یه كه نازانین پكھاتووه و الپه ڕه له به ره ئه وه لبكه ین، چی ھه رم حكومه تی پویسته یارمه تیمان ده ستمان بگرت و چاره كی تائستا چونكه بدات، كردووه خه رجمان پاره یه ی ئه و

به ده ستمان نه ھناوه ته وه .ھه فتانه ــ عه لی سدیق

هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

46

رونـاکـبـیـری

بوكردۆتهوهو كتبیان ٢٥٠ له زیاتر ئاینییهكان، نووسراوه به تایبهت كتبخانهكانی له یهككه تهفسیر كتبخانهی كتب زمانی كوردی، سهر وهرگدراونهته فارسی و ئینگلیزییهوه و عهرهبی زمانهكانی له ئهو كتبانهش زۆربه یپۆژهكهیان كتبانهش ئهو بهقازانجی دهھنن و شونه كانی دیكه ئوردن و و لوبنان سوریاو و ئران وتانی له

بهڕوهدهبهنمستهفا یونس موخلیس مامۆستاسای تهفسیر، كتبخانهی خاوهنیپزیشكی لهدایكبووه، ھهولر قه ی له ١٩٤٩سیاسییهوه كاری به ھۆی تهواوكردووه، ئاژهیفهرمانبهری كاری له دهست ١٩٨٧ سایبۆ ئینتمای ١٩٦٤وه سای له ھهده گرت،سای تا و دهبت دروست موسلمین ئیخوان كه دهكشتهوه ، ئیخوان له دهست ١٩٩٢كوردهكانی ئیخوانه ھاوڕێ له زۆریش بهشكیحزبه ئیسالمییهوهو ئهو یهكگرتووی ناو دهچنهسهر چۆته خولیای پاشان دهكه ن، دروست یه كهم چاپهمهنی، و چاپ و رۆشنبیری كاریتهفسیربووه، كتبخانهی دامهزراندنی كاریانمهال عوسمانیان مامۆستا تهفسیری ١٩٩٥ سایكتبخانهكهشی ناوی ١٥ بهرگدا، له كردووه چاپوایه بۆچوونی ئهو ھاتووه ، تهفسیرهوه لهو ھهرگهورهترین عوسمان مامۆستا تهفسیری تائستائه ویش بۆته ھهر و كوردی كتبخانهی كتبه له

بناغهی كتبخانه كهیان. بهردیكهوتۆته شونهكهی كه تهفسیر كتبخانهی كتبخانهكانی له یهككه ھهولر قهی پشتخاوهنی ئاینییهكان، نووسراوه به تایبهتله كه دهكات ئهوه بۆ ئاماژه كتبخانه كه،خوندنهوهی خولیای ھهرزهكارییهوه تهمهنیئهدهبدا، لهبواری بهتایبهت بووه، كتبگشتی كتبخانهی له گهنجی تهمهنی ھهشتی و كوردی زمانه كانی به ئهوكات به سهربردووهوخۆی وهك خوندویهتییهوه، توركی و عهره بیفهلسهفییهكانهوه كتبه له كه دهكات باسیگه یشتووه باوهڕه بهو ھه بژاردووهو ئیسالمیفراوانه، و كامل ئایدۆلۆژیایهكی ئایینه ئهو كهئهوهی ئمه گهیشتووهو «بهھهه به وتی: وهك

کـتــبیـن گـهورهتــریــن "خــاوهندا" کــورد مـــژووی لـه

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

49 ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

له شهشهم شیعریی مهربهدی چاالكییهكانیده ستپدهكات، بهسره دا شاری له نیسان ٢٦ی(كامیل شهھید ناوی به خولهكه ناویوهزارهتی رۆشنبیریی راوژكاری شیاع)یدروشمی لهژر دهبتو رۆشنبیرییهوهعیراقیی رۆشنبیریی بۆ ئامزی (بهسره..وهزیران سهرۆك چاودری به كردۆتهوه )،رۆشنبیریی كهسایه تی ئامادهبوونی وسازدهكرێ، خولهكه راگهیاندنكاران ودرین بریكاری جابری ) (جابر لهموهوهكردهوه: روونی رۆشنبیریدا وهزارتی لهبۆ ئامادهباشیمان پارساه وه له «ئمهده بت ھاوكات كردووه و میھرهجانه ئهوچاالكییهكانی دهستپكی راگهیاندنی لهگهڵعیراقدا له رۆشنبیریی پایتهختی (بهسره)یزۆری پارزگایه ئهم چونكه ،٢٠٠٩ سای بۆتیرۆره وه، و توندوتیژی ده ست به چهشت

قههم و زانست پیاوی ماتهمینی چلهی

فردیسیدنییه له

شاری له ئۆپرا مای شانۆی لهسهرئۆپرای ئۆسترالیادا، وتی سیدنیدانانی له دهكرت، نمایش (ریجولیتو)كه (فردی) ئیتالی میوزیسیانیبهناوبانگه كانی دانهره له بووه یهكك

نۆزده. سهدهی كالسیكی میوزیكیرۆمانكی له ئۆپرایه ئهم رووداوهكانی(فیكتۆر فهرهنسی نووسهری گهوره(الملك ناوی به وهرگیراوه ھیگۆ)وه ده ربارهی رووداوهكانی كه یسخر)كچی.. پادشایه له (جیلدا)ی تۆهی

ئۆركسترالی تیمی كاره ، ئهم بۆ به ژهنین به ھهدهستن سیدنیئهم ئۆپرالییهكه، نمایشه ھامایییولیو مانگی كۆتایی تا نمایشه

دهبت. بهردهوام

مهربهد خولی شهشهم

ئهدهب خهمخۆری مامۆستایهكی كۆچی بۆ بوو زووئهكرهم مامۆستا وهك پهروهردهیی و زانست وزانست وانه كانی قهرزاری زۆركیشمان قهرهداغی،مرۆڤهین، كهه ئهم پهروهرده ییهكانی رنماییه وو نووسین بواری له زۆره بهخششی ئه وهنده شیادكردنهوهی بۆ كه زانستیدا بواری و ئهدبیاتله دووان له سیمینار ھشتا كهمه و كۆڕ چهندین

ئیشكردنیدا.. كاروانی رهویبهردهوام ئهو لكنا، چاوی كه ساتهش ئهو تاو زانستی گۆڤاره نو له پشهنگیدا له بوو

ئهدهبییهكاندا..مانگ له بهر كوردستانه ئه م ھهكهوتووی كهسكی

ھشتین.. به جی رۆژك چهند وگوی له پ دهستكی قهره داغی ئهكرهم (مامۆستا

خۆشهویستی) پ له ورشهی چاوكی بهھرهومامۆستای رۆحی به شایستهیه دروشمه ئهم لهژر

و زاست.. قه هم نهمرو پیاویسلمانی رۆشنبیری ھۆی له ٤/١٤ ركهوتی لهمامۆستا بۆ ماته مینی چلهی سه ردهم دهزگای

و نووسهر ھاوڕیان و دۆست خوالخۆش بوو، بنهماهی به ئامادهبوونی سازكرد ئهكرهم قهرهداغی زۆر. جهماوه ركی و كهسایهتییهكان و ھونهرمهندان و ئه دیبان و

ئهم شانی له سهر مهینهتی رۆژانی ئهم چاالكییانهدووردهخاته وه». شاره

ده بت شتكیتر و دهبت تایبهتی خوله ئهمترو شیعرییهكانی و ھونهریی بۆنه بهراوردی بهخوله دا لهم ھه ر داھنهران. (صوله)ی دهبته(ئهحمهد ئهوانیش دهكرتهوه، شاعیر دوو یادیله بهیاتی كه ئهلبه یاتی) (عه بدولوهھاب مهتهر)و

كرد. دوایی ته نھا كۆچی وت به دهرهوهی

48

رونـاکـبـیـری

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

پشانگهی بهڕوهبهری خزهیری عیساملهوه جهختی بهغدا له نودهوهتی كتبیباشی ھه لكی پشانگاكه كه كردهوهكتب ژمارهیهك پدانی بۆ دروستكردووهوت، سه رجهم زانكۆكانی بۆ سهرچاوه وبۆشاییهی ئهو پكردنهوهی وهك ئهویشھهموو ئه و دروستبووه له ئاكامی بۆیان كهھاتووه. وتدا بهسهر و كاولكارییهی جهنگپایته خت بهغدای له پشوو رۆژانی لهوه زارهتی كه كرایهوه نودهوهتی پشانگایھاوكاری به زانستی توژنه وهی خوندنی باوبوكردنهوه خانهی ١٠٠ له زیاد لهگهڵو ئهوروپا و ئاسیاو وتانی سهرجه م له

ئهمهریكا.لدوانهكهیدا درژهی له خزهیر ھهروهھابهناوبانگ عیراق زانكۆكانی كه بهوهدا ئاماژهینایابترین كتبخانه كانیان كه بهوه ی بوونو لكۆینهوه توژینهوهو دانسقهترین وگرتبوو له خۆ زانستی كانگای سهرچاوهوتواناو بهرزكردنهوهی له بهشداربوون كهھهروهھا و زانكۆ خوندكارانی چوستیئوستادهكان گرنگی سهرچاوهیه كی ببوونهتوژهرهكان و لكۆه ر و ئهكادیمییه كان وله زانست له پشخستنی بوونیان ھاوڕا بۆ

جیھاندا.

دانسقهترین سهرچاوهیزانستی

و ئهگهری وازھنان ماركیزبهناوبانگی رۆماننووسی ئه دهبییهكانی كاروباره بریكاری خانمه بالسلس)ی (كارمن زمانی لهسهردنیای له واز گه ورهیه نووسهره ئهم رهنگه كه ھاتووه، ماركیز) گارسیا گابریل (كۆلۆمبیئهنته رڤیوه یهی لهو كارمن لدوانهی ئهم نووسین.. دنیای له دووربكهوتهوه و بنت نووسیننهنووست». (جابو) تر جاركی «رهنگه كه وتی : ھات تیشللییهوه (التیرپیرا)ی رۆژنامهی(جیرالد بریتانی توژهری ھاتووه كه لهندهنییهوه رۆژنامهی (ئهلعه رهب)ی له ئهوهی بهپیئاماژهدان و (ماركیز) ژیانی لهسهر كتبك دانانی بۆ ركده كهوت (كارمن) لهگه ڵ مارتین)كه كرده وه ئهوه لهسهر جهختی سهرچاوهدا لهھهمان مارتین نووسین. بۆ ناگهڕتهوه كه بهوهیبونهكراوهی نووسینی «زۆر وتی : بریتانییهكهش توژهره ھه روهھا نانووست، چیتر ماركیز

بوكردنهوهیان». لهسهر نییه روون ھهوستی تائستا بهم ھهیه، ماركیز(كارلوس مه كسیكی نووسهری رزلنانی له ١٩٢٧ بهشداربوو لهدایكبووی و كۆلۆمبی ماركیزیلهوكاتهدا دیسهمبهری رابردوودا مانگی له مهكسیكدا له كتب پهراوزی پشانگای له فوینتس)

ھیالكی». كاركی بۆته «بۆ من نووسین وتی: بهوهداو ئاماژهی نووسین له (جابو) كه ئایا دركاند ئهوهی مارتینیپ) ئهیلوی ئهرجهنتینی (توماس نووسهری

نا؟ یان دهبت بهردهوامسومبله ئهدبییه له یهككه و دادهنرت جیھانی نووسهری بهناوبانگترین له به یهكك ماركیزواقیعیی ربازی رۆماننووسهكان كه نایابترین له یهككه و التین ئهمهریكای كیشوهری دیارهكانیو وهرگدراوه ٣٥ زمان له زیاتر كه بۆ دوورهپهرزی) له ساڵ (سهد له شاكارهكانی جادوییه،

فرۆشراوه. ل دانهی ملیۆن ٣٠ نزیكه ی جیھاندا سهراپای له

51

جیهكی كاره كهی خاوهنی كه كاتك دهكات، ئامادهپه شیمان دهخاتهڕوو بۆ كۆمپانیاكه ی له گرنگیپی كه دهبت تووندتر له وهوه كشهكه دهبتهوه،كه ده ت پی به راشكاوی ھه یه. سكی دهزانترهتكردنهوهی لهباربهرت. منداه كهی دهیهوتپهیوهندییهكهیان سهفهر و منداڵ لهباربردنینالهباره دهربینی ئهو پهیوهندییه ناخۆشتردهكات،ئهوهی بۆ ھهیه گهوره ئهكته ری به پویستیبووبت سهركهوتوو دی كابریۆ ئهگهر بیانگهیهنت،رۆهكهیدا له بووه سهركهوتووتر وینسلت كایت تیایداله گفتوگۆكاندا دهوهمهندتر رووی رهنگ و گوزارشتیجوه ئازارهكانی، دهربینی ھۆكاری تهنیا بوو،بۆ پهشوهكانیدا لهگه ڵ بوو دهمارگیرهكانیبینهر. بۆ و دتهنگییهكهی ھهستهكانی گواستنهوهیكۆرپهله كه له خۆی ده دا بیار كه چركهیهدا لهوده كات، ئاشكرا خۆی ژیانی كۆتایی بكات، رزگاربه رادهیهك دهدرهوشتهوه، تیایدا ئامادهیی نواندنتوانایهكی به دهربخات. روودا له بهر رووداوهكه كهدهگت، ناوه وه له بهھز ژنكی رۆی زۆرهوهده ست به خۆی الوازه و دهره وهدا لهبه رامبهر كهكه دروشمانه ی لهو زیاتر دهدات، پیاوهوه زاتیخهونك كه نده ھ جیھان به باوهڕ باسدهكرن،

دی. دته ھهیه

زهریدهررگای له لهوهی نییه كهمتر كه رۆكدا له

بهكو زیاتریشه. شۆڕشگیدا گای،(The readerوینسلت (خونهردا- فیلمی لهبهرجه سته سۆزدارییهكی و دهروونیی باری رۆیداھنان تواناو به زۆری پویستییهكی كه كردگری له ھه یه قووڵ تگه یشتنی و نهرمونیانی و

پچهوانهكهشیدا. كۆی ئاستهكان و له فیلمهكهدادادرای)یهو (ستیڤن دهرھنانی له خونهر چیرۆكیجیھانیی جهنگی لهدوای كراوه بهجج ئهمانیا لهله بهیه كداچوودا، شونی و كات دوو له دووه م(ئهلف كه بیرج) (میشل پارزهر گانهوهی خۆی چیرۆكی باسی دهگێ و رۆی فینیس)بووه، ھهرزهكار كاتهی كه (ھه نا) ئهو لهگهڵ دهكاترۆی میشالی به ھهدهستت كرۆز) ئهكتهر (داڤیدیهكتریان سایدا لهگهڵ ژنكی سی چۆن كه بچووك

بووه. بلیتبین كاری كه ناسیووهدۆستانه دا له كهشكی یهكهمی فیلمهكه بهشی سلهوه كۆدهكاته وه ھهنا ھهرزهكارهكهو دهگوزه رتپهیوهندییهكی ناته واوی له باس كۆی گركه دهچ

تپهڕینی بت. به پیاو ژن و پهیوهندیی

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

50

سینه ما

گه وھه ری سینه مای جیھانله كاتی ئه و ده ركه وتنه به رچاوه ی له فیلمی تایتانیكدا له گه ڵ لیۆناردۆ دی كابریودا به ر له ١١ساڵ، ره خنه گران و جه ماوه ری سینه ما به شون به رزبوونه وه ی ئه كته ری ئینگلیزی (كایت وینسلت)ه وه ن، كایت به ئاڕاسته ی ئه و

ھه كشانه وه چوو، ئه ویش به ھۆی وه رگرتنی ئه و خه ته ته قدیرییه گه وره یه ی لینرا، ئه وه ی ئه كته ره گه وره كان به به رده وامی خه ونی پوه ده بینن كاتك كه به باشترین ئه كته ر ھه بژررا له كبه ڕكی گۆدن گوبدا و له دووه م

فیلمیدا به ناونیشانی (رگای شۆڕشگی ) له گه ڵ (دی كابریو)دا. به ر له چه ند رۆژكیش خه تی ئۆسكاری وه رگرت وه ك باشترین ئه كته ر له فیلمی (the reader)دا.

كایت وینسلت كه ستیی (ئه بریل ویلیر)ی له فیلمی (رگای شۆڕشگی )دا به رجه سته كرد كه له رۆمانكه وه وه رگیراوه به ھه مان ناونیشانه وه ، سه ره تای له كه ییتس) (ریچارد نووسینی له ره خنه گرانیشی جه ماوه رو سه رنجی شه سته كاندا

راكشا.

كایت رۆی كاره كته ركی زوملكراوی ده گا له گه ڵ كابریو) (دی كه ڤیلیر فرانك به ناوی مرده كه یدا

رۆه كه ی ده بینی . ده رھنه ری ئینگلیزی (سام ماندیس) پشتی به كایت به ستبوو له نواندنیدا، له گه یاندنی كه توونده كانی ده روونییه كشه ھه یبوو، تاوای لبكات بۆ كاركردن ناچار بت بۆ پاریس كۆچ بكات، له بری ئه وه ی له گوندكدا وه ك به چه شنی بمنته وه كه یبانوو ملیۆنان ژنانی تری ئه مه ریكی سه ده ی په نجاكانی له

رابردوودا.شۆڕشگی)دا (رگای له ده گه ڕته وه (ماندیس) ئه تمۆسفره ئه و گۆشه گیرییه ی له كه ناری گه وره كاندایه ، شاره چینی توژ و ئه وه ی ده ژین، تیایدا ناوه ند ئه و به ره و به دیھنانی نی نه كا خه وه نت د و ھه نگاجیھان وا ئه وه ی خه ونی به یی یكا ئه مه رو ده یناسن كه ئه وه ش جوانترین به شوه ی سینه مایی (جوانیی كه كاتك ده ریبیوه په نجاكاندا له ئه مه ریكی ) دووه مه وه كاولكاری جه نگی پاشماوه ی ده ست به

تكشكاندنی به ھۆی ئه مه ریكاش ده یناند، نازییه كان و ژاپۆنه وه په ره یده سه ند. به وه ش كه له له به ر باشی توانایه كی رووی جوگرافیاوه دووربوو، ئه مه ش پشبخات، خۆی ئه وه ی بۆ بوو ده ستدا وایكرد به چه ند ساكی كه م ببته نموونه ی گه شه و ئاسووده یی ئابووری له كه شكی ئاوادا په یوه ندیی سۆزداری له نوان ئه م ژن و مرده دا واته (ئه بریل خه ونه سروشتی له وشه وه بوو دروست مارك) و

ئه مه ریكییه كه ده رده كه وت.ئه بریل حه زی ده كرد ببته ئه كته ری شانۆیی ، له به ر ئه وه ی سه ركه وتوو نه بوو، ھه ستی مه غدوری ده كرد، دگه رم لی ده كرد ئاسایی كاركی مرده كه شی نه بوو، به م گوزه رانكی باشیان ھه بوو له گه ڵ دوو منداه كه یاندا، له گه ڵ ئه وه شدا گرفته كانیان روو له ئاۆزی بوو ژنه كه لۆمه ی پیاوه كه ی ده كرد به وه ی كه وازی له كاره كه ی ھناوه و به تاڵ له و ماه گوندییه دا دانیشتووه ، پیاوه كه ش له و حاه رازی بوو، چونكه له و یه ككه ئه وه ھه بوو، پیاوانه ی ده سه تكی له له سه ر ده كاته وه گریانه كه ده رھنه ر جه ختی گۆڕانی سروشتی له راستییه ك وه ك ده رخستنیدا

شۆڕشگانه كه كۆمه ڵ له یه كتر داده بت.

سه فه ر بۆ پاریسناونیشانی فیلمه كه ش ھه مان جوداكاری ده گه یه نت. له زانینمانه وه بۆ ناوی ئه و شه قامه ی كه ماه كه یانی له سه ره ، ئاماژه یه كی شاراوه بۆ ئه و كاته و ناونیشانی په یوه ندیی ده زانین، كاروانه كه ی و سه رده مه ئه و تاقیكردنه وه كانی له یه ككه مردانه ش و ژن بیرۆكه ی ئه بریل كه كاتك شۆڕشگانه یان كاركردن مه به ستی به پاریس بۆ سه فه ركردنی

ده خاته ڕوو بۆ رزگاربوون له و نائارامییه .له سه ره تادا مرده كه ی رازی ده بت خۆی بۆ ئه و كاره

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

53

پهنجهره

ئۆبامای ھه نگاوهکانی چاودری وردی به زۆر کهنداو دهوهتانیگفتگۆی داوای جاره چهندین که دهکهن ئهمه ریکا سهرۆکی بهو دوژمنایهتییهی ئراندا، بۆ کۆتاییھنان دهکات لهگهڵ راستهوخۆ

بوه. دروست وتدا ھهردوو لهنوان ١٩٧٩وه سای له کهبهنه یه ئهو دووپاتکردنه وهی ھنانهدی ئۆباما داوایانهی ئهمبه سهرۆکایهتییدا ھهبژاردنی ھهمهتهکانی لهکاتی کهباشبوونی دوای له زیاتر داوایانهش ئهم دابو، ئهمهریکییهکانیروسیاو پهیوهندییهکانی عیراق، ئهمنی ھهلومهرجی رژهیی بۆ ئاماژهیه له وهی جگه ده ڕوات، ھوربوونهوه به رهو ئهمهریکاشبه بوابوون به گرنگیی پشتبهستن به که ئیدارهی ئۆباما ئهوهیرگهیه بهو دهتوانرێ بهوهی دهستپکرد، ھه نگاوهکانی گفتوگۆ

بخولقنرت. له بار ئیقلیمی کهشکیسیاسهتمه دارانی چهندین لهالیهن ئه مهریکا و ئران نوان گفتوگۆیبۆ بانگهشهی دنیاوه تری ناوچه ی چهندین ئه وروپاو ئهمهریکاوکهنداو دهوهتانی بۆ وته دوو ئهو نوان گفتوگۆی بهم دهکرا،یان که مکردنهوه بۆ پویسته زۆر بهکو نییه، ئارهزوو تهنیادهرئهنجامی کهنداو ناوچهی له که بارگرژییهی بهو کۆتاییھنانلهدهست ئهوهی بۆ دروستبوه. وته دوو نوان ئهو گرژییهی ئهوناوچهی ناکۆکییهکی تری و سه رچاوهی گرژیی و نهبته دهرنهچت

خۆرھهتی ناوهڕاست.نوان گفتوگۆی ئهم که ھهیه لهوه ترسیان که نداو دهوه تانیئران تر جارکی و نه بت ئهوان حسابی لهسهر واشنتن و تارانرهوینهوهی بۆ نهبت. کهنداودا له جارانی رۆه ی ئهو ھهمانئهمهریکی دبلۆماسی چهندین کهنداو، دهوهتانی ترسهی ئهوکه له وهی بۆ دنیاکردنهوهیان دهوهتانهیان کردوه ئه و سهردانینابت، ئهوان بهرژهوهندییهکانی حسابی لهسهر دانوستانانه ئهو

داوه. که بهو دهوهتانهی پابهنده بهو بهنانهی ئهمهریکابهم کردوه، تاران له گفتوگۆی داوای ئۆباما ئهوهی لهگهڵئایا دهبت، چۆن گفتوگۆیه ئهو ئاراستهی نییه روون تائستاله یاخود دهب الیهنه دوو بدرێ ئهنجام ئهگهر گفتوگۆیه ئهودهبت. نودهوهتییدا یان ئیقلیمی گفتوگۆیهکی چوارچوه یئه نجامدرا، ئهفغانستان بۆ نودهوهتییهی کۆنگره به و سهبارهتئامادهی تاران ئهمهریکا دهرهوهی وهزیری کلنتۆنی داوای لهسهر

نوان کورتی دیدارکی له باس کۆنگرهیهدا لهو بوو، کۆنگره کهبریکاری که نونهری ئران ھهرچهنده کرا، وت ھهردوو نونهرانیرۆژهی چهند لهم کرد. دیداره لهو نکۆی بوو دهره وه وهزیری گفتگۆکردن بۆ خۆی ئامادهیی کلنتۆن تر جارکی رابردوداھه میشهی ئهندامی تری دهوهتانی لهگهڵ نیشاندا ئران لهگهڵبه ئران دۆسی ئهتۆمیی لهسهر ئهمانیا ئاسایش و ئهنجومهنینزیکهدا ماوه بیاروایه لهم که دۆسیه کۆتاییھنان بهو ئامانجی

بکرت. له ندهن لهگفتوگۆیانه ئهو ئاگاداری نزیکه وه له دهیانهوێ کهنداو دهوهتانیلهگهڵ تهواویان بدرێ، یان ھهماھهنگیی ئهنجام ھاتوو ئهگهر بن،ھهمووان له ئهوان پیانوایه چونکه روهوه ، لهو ھهبت ئهمهریکاداراسته وخۆی کاریگهری گفتوگۆیانهوهو جۆره لهو نزیکن زیاتر

دهبت. لهسهریانبه سهبارهت ئهمهریکا نوی ستراتیجیهتی داڕشتنهوهی دوای بۆ بوو بهھز فاکتهرکی که عیراق، و ئهفغانستان له ھهریهکله جگه ئه مه ئران، لهگهڵ بکهن گفتوگۆکردن داوای ئهوهیئرانییهکانیش ئهتۆمی ئران. دۆسی کۆتاییھنان به زهرورهتیکۆتایی راستهوخۆدا، گفتوگۆیهکی له دهیانهوێ خۆیانهوه، الیسهر سهپندراوهکانی سزا و بھنن درژخایهنه بارگرژییه بهوچ ئاسایشهوهیه ئهنجومهنی لهالیه ن ئهوهی چ البدهن، وتهکهیانسهپنراوه. ئهوه بهسهریاندا ئهمهریکاوه تاکالیهنه لهالیهن ئهوه یھهر سهرهکی ئهولهویهتی کهنداو ناوچهی ئاسایشی مهسه لهی

بت. کۆتایی ئهو بهرژهوه ندی له دهیهوێ ھهرالیهو دووالیهودهوهتانی کهنداوو ھهوستی ئران، ئهتۆمی دۆسی سهبارهت بهنزیکبوونهتهوه، لک ئۆباما سهرکاری ھاتنه لهدوای ئهمهریکاده ستبهرداری ئهمهریکا تازهی ئیدارهی ئهوهی دوای بهتایبهتیدهوه تانی ئهمهش دانوستان، گفتوگۆو بۆ بوو ھهڕهشه زمانیرووی له کهم النی ناوچه کهیان لهوه ی دهکاتهوه دنیا کهنداو

دووردهکهوتهوه. جهنگ له تیۆرییهوهدنیا ئهمهریکییهکانهوه لهالیه ن دهیانه وێ کهنداو دهوهتانیئرانی ئهمهریکیی نزیکبونهوهیهکی لک ھهر لهوهی بکرنهوهنه کرته ئران و نهبت ئهوان به رژهوهندییهکانی حسابی لهسهر

ئیسرائیل. لهدوای ناوچه که باده ستی ھزی تاکه

عهلی فهیسهڵ

ترسهکانی! گفتوگۆ

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

52

سینهما

داوای دهردهكهوت خوندنه وه بهھرهی كاتبۆ گهنج میشالی بخونتهوه رۆمان زیاتر لدهكاتتامهزرۆییهوه به ئه میش دهگۆڕت، خۆی خونهریله ھهیهتی كه بۆشاییه ئهو لدهگرت. گوی له دهگۆڕت. خوندنهوه یان بۆ نهخوندهواری شریتهكهدا رهوی له تونددا وهرچهرخانكیب به نهبت لۆجیكی ده چت لهوه لهسهره تادادهدات میشال بهجبھت، روونكردنهوه ھهنا بیاردهچته میشال دووهم، قۆناغی سهر بینه باله وا بیاره خشتهی وانهكانیدا ماف، له ناو كۆلیژیبهدواداچوون و بت ئاماده دادگادا دانیشتنی ھهندێلهبه رده می ئامادهكاری خۆی كیاندا بجار له بكاتپوهدیارهو ماندوویی رووخساری دهبینتهوه ھهنادادهیبینت، تاوانباران كورسیی لهسهر دادگادا له

نازییهكان، ھاوكاری به تاوانباركراوه و دانیشتووهدانپیانانی سهیری ناكات، خۆی گوی به باوهڕبه تۆمهتبارن ئهوانه دهكات، نازییهكان بهندییهكانیخۆیدا لهگهڵ زوو كه ژنهی ئه و ئهنقه ستی كوشتنی مژووه كهی له بهشكی ئاشكرابووه، دواتر بووهوكه ئه وهبووه كارهكهشی بووهو زیندانهوان كه ئهوهیهئهوهی بۆ سداره ژووری بباته ژنهكان له ھهندكگه واھییهكانیش ھهموو ببتهوه، نوێ زیندانی جی(ھهنا) كه دهزانت میشالیش تهنیا دهیسهلمنن گهواھیی ئاكارییه وه دهبت رووی نهخوندهوارهو لهبه ئه وه ده دات بیار دهكات، راڕایی بهم بدات، بۆلهوێ ئهوهی بۆ ئهمهریكا بۆ بكات كۆچ دهزانت باشترده ھت، بهجی لهوحاهدا بھنت. ژن و كاربكاتقسهی نهخوندهواری له شهرمكردنی بهھۆی ئهویش

دوو و زیندان دهخرته دهسهلمتو گهواھیدهرهكانتووشی ئهوه میشال تیایدا دهمنتهوه، لهبهر دهیه

دهبت. ویژدان ناڕهحهتییخوددا لهگهڵ رووبهڕووبوونهوه چركهیهكی لهبیاردهدات میشال ژنهكه ی، له جیابوونهوه دوایچونكه ھهنا، بۆ یارمهتیدانی ئهمانیا بۆ بگهڕتهوهخۆشیویستووه و راستی ژیانیدا به له یهكهمجار بۆبۆ رۆمانانهی ئه و دهكات بۆی كه كاریش یهكهمشریتك به و خوندۆتهوه بۆی كه دهكات تۆماربۆ كۆنی بیرهوهرییهكانی دهنرێ، زیندانهكهی بۆ ناگهڕنتهوه، بۆ تهمه نهی ئهو بهم دهگتهوه،كه وینسلتی قۆناغگهلك، بۆ دابهشبووه فیلمهكه تهمهن ئهو دهبینت، جۆراوجۆر رۆی ئهكتهر تاوانباركی ناچپ خۆشهویستوه، ساكی سیكۆتایی له زیندانییهكه پیرژنه بت، نازیناسیمان كه ناچت ھهنایه لهو ژیانیدا رۆژهكانیئهكتهره ئهو كه سهرسوڕھنهره جۆراوجۆرییه كیگوپ گۆدن خهتی شایهنی راستی به دهیبینت

ئۆسكاریشه . و

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

دی دته خهونک ھهیه که ندهھ به جیھان باوهڕ کایتبهرت لهبار ناوسکی منداهکهی نییه ئاماده کایت

55

نهبووه لهبهر ئهوه كۆنسرتم نهبووه ، من بۆچیبه جج بهم ویستووهمه نهموویستووه، من كهجگهی بۆخۆشم بۆچی؟ ناشزانم نهكراوه،دیاری ھۆ یهك بم ده توانم دیاره پرسیاره، كوالتی، بۆ ھهودهدهم من ھه میشه كه بكهمبهم ده وت، زۆری داراییهوه رووی له ئهوهشبت زۆر ھنده بۆ ده سهت پموانییه دیسانهوهكه ئستا چونكه بكات، جبهجی نهتوانت كهرزو لهگهڵ بوون، خۆشحای لهگهڵ دهیبینندهكهن، كارانه ئهو كهسانهی كه ئهو بۆ حورمهتمگۆرانیبژهكه كۆمه گایه ئهم پشكهوتنی دیارهجگهی بۆ من بت تر كهسكی ھه ر بت یان لهیال

باسی دتهنگی بهم ئهوهی به خۆشحاییه،پرسیار بهشوهی ھهروهھا لوهده كهم،بگانه، دهكهن بۆ بۆچی ئهوه دهیملهخۆیانه كه ئهوانهی خودی بۆ بهمله پرسیاركه ئهوه یاخود نایكهن،ئهوانهی كه كردووه، خودی منیشیانزۆر زۆرباشه، كاركی ئره كاركی دنه كهسی تۆ كه شارستانییه، و مهدهنیئاشنایهتی وتی خۆتهوه، بنیته بگانهته نانهت و كۆمهیهتی و ھونهریسازبكهیت، لهگهدا سیاسییشیانئه وانه بۆ كار كه نییه ھۆكار ئه وه بهمسهد تا ئستا بت، شایانی كه نهكرتدیاره نهكهم، كۆنسرتیش گهر تریش سای

نییه، خۆش جهماوهرهكه شم و من بۆ ئهوهدهوه له كۆنسرته بت دهمه وت ئهو بهمكه بت كۆنسرته ئهو دهخوازم وا ئاره زوویجاری یهكهم دهكهم، چاوهڕی ساهھای ساه شاری ھاتمه دابه زیم و ھهولر ھاتمهوه و له كهكاری كه كهسانهی ئهو بهداخهوه سلمانی،كۆنسرتهكه یان سازدانی دهكه ن جۆره لهوبته نییه خۆی پیخۆش له یال گوایا رهتكردهوه ،كهسیش وانییه، راستییهكهی بهم سلمانی،بهشوهیهكی من نهگرتووه، من به بهریئستا خهكیدا، لهگهڵ كاردهكهم پۆفیشناڵنییهو جیاوازی من بۆ ئه وال یان بت ئهمال بارودۆخی بهم گرنگه، بهالوه میللهتهكهمھونهرمهنددا ھه ندێ به سهر بهداخه وه سیاسییله وانه، دهتوانم بووم یه كك من شكایهوه كهشكایه وه بهسهرمدا نگهتیڤ بهشوهی بمله چهند رۆژه ئهوه بهم نییه ، كه پمخۆشبینیووه باشم زۆر شتی كه سلمانیم شاریكردووهو ئافهرینم بووهو پخۆش زۆرم

بام كردووهو گهشهم لهھه مانكاتدا بۆ دهبینم پشكهوتنك ھهر پكردووه،كۆنسرته ی ئهم نازانم سهربهرزییه، منسیحری وهكو لھاتووه ئاوای بۆ من

لكرابت.سهعید به ختیار ــ ھهفتانهحهمهساح عهتا فۆتۆ:

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

54

ھونــهر

كۆنسرت سازدانی له بیرت چۆن تۆنهكردۆتهوه؟

پرنسیپی كه ئهوهی لهبهر لكردۆتهوه، بیرم ـكارك من حهزناكهم زۆر گرنگه، من بۆ كاركردنكللتوورو فهرھهنگی بۆ میلله تك كارك بۆ بكهمبهرپرسیاره ئینسان دهمنتهوه، میللهتكحه زمكردووه بۆیه دهیكات، كه كارهی ئه و بهرامبهرله دهستهوهیه به دهسهتیان ئهوانهی كه دهوهتییه، كه سكی میدیادا، له منداو كۆمهگایبۆ ھهومداوه ھهمیشه دیاریكراوه، كهسكیخۆم نهموویستووه بهم كۆنسرت، سازدانیداواكاری ھهیه كارم بهڕوهبهری بهم داواكاربم،بهجج بۆچی به داخهوه بهم پشكهشكردووه،چ پرسیاره؟ جگه ی بۆخۆی ئهوه ش نابت،بۆ دهمه وت كه سكم من له والش، چ لهمالوبكهم، ئاشكرا بۆ روونكردهوهیهمی ئهم ئهوهی ئهگهر میللهتكه ، ھونهری نییه، من ھونهریلهیال بۆ نهك رۆژان له رۆژك كهسك لهباری بت تر ھونه رمهندكی ھهر بۆبیداته بت پ شتكی ھونهرهوهدهزگا ئهو لهسهر فهرزه میللهتهكهیدهبت ھاندهربن، دهبت حكومییه كاندهزگای تایبهتمان ئمه بن، چونكه ھاریكارخهكیشه، و خۆم حهزی ئهوه كهمه، زۆربستهوه تینوتیم بت وا كۆنسرتكی وتوومهساه چهندین من خۆم، جهماوهری لهبهرامبهركه بزانت خهكی دهمهوت نه بووه، كۆنسرتم

گۆرانیبژ ھونهرمهندی خانمهلهسهردانی فهریقی) (لهیال

سلمانی شاری بۆ ئهمجاره یداله گهڵ تایبهتیدا دیداركی له وھهفتانهدا، باسی ئهو ھۆكارانهیلهبهردهم بوونهته رگر كه كردله تایبهتی كۆنسرتی سازنهدانی

كوردستاندا. ھهرمی

ناکهن؟ بۆ کۆنسرتم بۆچی نازانم فهریقی:

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

57

لدوانكیدا ــه ل جـــاف ــد ــوه ن ــه ی پگۆرانیم دیكه ی «ئهلبومكی رایگهیاند(٦) له پكھاتووه كه بهرھهمھناوهتایبهت ئهلبومكی ھهروهھا گۆرانی،له دهستمدایه لهژر «مــهقــام» به دهكهمهوه». بویان نزیكدا ئایندهیكیله «ماوهیهك بهر وتی: پهیوهند جافبوكردهوه گۆرانیم ئهلبومكی ئستاھاوكاری به دونیا)، (ھه موو ناوی بهكه ــر، ــی زاھ ھــهــكــهوت ھــونــه رمــه نــدئهو دانرا گۆرانییهكانم لهالیهن میلۆدیدیكهی بهشكی له ھونهرمهند بوو».«جگه راگهیاند؛ ئه وهشی لدوانهكهیدادیكهی ئهلبومكی ئستاكه ئه لبومه لهو

مهقام ئهلبومكی گۆرانی وبودهكاتهوه

الدانس)هوه (بنوادی خه تی به بۆنهی پدانی (ئیتار-تاس) روسی ئاژانسیبالیه سهمای ئهسترانهی ئهو كه سازكرد رۆژنامهوانی كۆنگرهیهكی

دهكرن. دهستنیشان باشترینیان لهنویاندا و ھهدهسهنگننپرۆژهیهش كه ئه م به ڕوهبه ری و ده بهخشرێ ١٩٩١وه سای له خهته ئهمروسی گریگوروفتش)ی (یوری سهماكانی دهرھنهری دیزاینهرو تائستاشنمایشی گرنگترین دیزانی بوو، (مارینسكی) شانۆی قوتابی كه بهناوبانگه

جیھاندا. ئاستی لهسه ر بالیهیه لهوهدایه گرنگییهكهی و ده بهخشرێ مــادی بهرامبهری ب خهته ئهمجیاوازییهكانهوه به بالیهی سهمای تهوژمهكانی ھهموو و جیھانییه كهدهگهڕتهوه بنوا) بۆ (ئهلكسندر پشبكیه خهت و كۆدهكاتهوه، ناوی ئهمروسییهكانو وهرزه بیرۆكهی خاوهنی بالیهو بهناوبانگی سهماكهركی كه

سهمای تازهی تهوژمی بهھۆیهوه ئایدۆلۆجییهتتی، دامهزرنهریدهركهوت. سهرهتای سهدهی بیستهمدا له بالیه

له ئهمساڵ پشبكی ئهوهیتر جدهكاتهوه، ئه وهیه سانیخهتهكان پشكهشكردنی كهسانی وهك نابت ئاشكرا بهئهو ــهھــۆی ب ــهویــش پــــشــوو، ئدنیادا له ئیكۆنۆمییهی قهیرانهله شانۆی كۆتایش ھهیه، ئاھهنگیراھاتوین، نابت وهك پی (البوشوی)(فتشینسی )ی وتی شاری بهكو له

دهبت. ئیتالیادا

الدانس بنوادی خهتی

خۆی كه دهستدایه گۆرانییم، لهژربه گرتووه، گۆرانی تراكی (٦) لهھونهرمهندان له ھهریه ك ھاوكاریبابان، نهریمان ئهسعهد، ــاد «زیشخ» كـــاوه ــوری، ــهك عـــارف شله بــهنــیــازم بــه رھــه مــم ھــــنــاوه،كوردستان جارهم بۆ گهڕانهوهی ئهمئهوهشی پهیوهند بكه مهوه». بویبهنیازه ئهلبومكی كرد، كه ئاشكرالهم بوبكاتهوه ، مهقام به تایبهتتراكهكانی «ھهموو وتی: بارهیهوه،مه قامكیش ھهر مهقام، به تایبهتنكوردستان، ناوچهیهكی به تایبهتنبۆ كارم سهردهمیانه بهشوازكی

بهڕوهبه رایه تی ٩٠٠٢/٤/٦ رۆژی لهسلمانی، ــوهكــاری شــ ــه ری ــون ھبۆ تایبهتی پیشانگهی چوارهمینھۆی له مهحمود نــوری شوهكارناوی لهژر سلمانی مۆزهخانهی

كردهوه. رهنگ)دا (رۆژیرۆژكی چهند كه پیشانگهیهدا لهمتابلۆی ٠٤ ھــونــهرمــهنــد خــایــانــد، ھهمانكاتدا لــه ــاوازو ــی ج ــاره ــه ب قكردبوو نمایش جــیــاوازی ستایلیرهنــگــی ــد زیــاتــر ــهن ــه رم ــون كــه ھلهو دهربینهكانی، بنهمای كردبووهـــارهی ده رب ھونهرمهند ــهوه ــاره ی ب«من وتــی: نمایشكراوهكانی كــاره

رهنگدا رۆژی له

نیم، كاركردن جۆر یه ك وابهستهیله كــاردهكــهم سهربهستی به زۆر زۆر تر، شوازكی بۆ شوازكه وه

بهالمهوه». ئاساییه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

56

ھونهر

له شلبی) (منه میسری ھــونــهرمــهنــدی خانمه فیلمی گرتهكانی له یهكك له ونهگرتنیدا كاتیدكتۆره كان و پگهیشت ئازاری قاچی فاقد) (بدلپابهندی ھه فته دوو پویسته كه كرد ئامۆژگاریان

بت. ئیسراحهتبوو ــه وهدا ئ ھهوی له ئهكتهر، كچه شلبی منهتا بگرت ونه فاقد) (بدل فیلمی بهشهكانی دووابت تازه تهله فزیۆنی زنجیرهیهكی ونهگرتنی فریای

الجواسیس). (حرب بهناونیشانیدهرھنانی دیاب) و (محهمهد له نووسینی فاقد) (بدلبواری له ئهزمونییهتی یهكهمین كه عهالو) (ئهحمهدھاوینی وهرزی له فیلمه ئهم بیاریشه سینهمادا،

بكرت. نمایش ئاینده دائه كته ری وهك عز)یش (ئهحمهد شلبی مونه له جگهكاتی له ئهویش فیلمهكهداو له بهشداره سهرهكیو پكان تووشی چهندینجار فیلمهدا ئهم ونهگرتنیوایكرد كه ئهمهش مهچهكیدا و له دهست بووه ئازار

ونهگرتندا. كاری بوه ستن له رۆژك چهند بۆ

و دهست له فیلمكخستن قاچی

داھاتهكه ی كه دوی) (الــداده فیلمی له گه ورهیهی سهركه وتنه ئهو پاشئهوهی میسری شهنگی و شۆخ ئهكتهری خانمه یاسهمینی ملیۆن ٧١ گهیشتهنیشانهی كه نهكردووه وهھای زیادهی پارهیهكی ھیچ داوای ئه و كه نیشانداوهكو فیلمهكانیدا له دهیبینت رۆنه ی ئهو كری بهرامبهر بت زیاده ڕۆییبه ئهو بهكو بوكراونهته وه، لهسهری دواییهدا لهم پوپاگهندانهی ئهوكارو پشكه شكردنی به بایهخ تهنھادهدات سهركهوتوو بهرھهمیــدی ــهن رهزام جگای كــه

بت. جهماوهرتــــرهوه لـــه الیـــه كـــیلــهخــۆ ــن ــی ــاســه م یبۆ ئامادهكردندایهكه نــوێ فیلمكی(نادر نووسینی لهســـه حـــهدیـــن)یـــــــووســـــــهری نـــهی ـــهك ـــم ـــل ـــی ف

پشوویهتی.

خۆی كری یاسهمینناكاتهوه بهرز

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

59

بۆ ژاپۆنی شیسیدۆی كۆمپانیای ئه مساڵ خانمان، جوانكاری كه لوپه لی ده كاته وه . خۆی دامه زراندنی (١٣٧)ه مین یادی (٨٠) یادی خۆی شوازی به ئه مه شدا، له پاڵ ئه ویش ده كاته وه ، سووراو مژووی ساه ی و نوكردنه وه و گه ڕان له ساڵ چه ندین له دوای سووراوی له نوێ نه وه یه كی خستنه ڕووی به (Perfect Rouge) كه له الیه ن دیك په یج-ه وه

دیزاینكراوه . ئه م سووراوه له مژووی شیسیدۆدا تا كه به رھه می دێ و جوانترین به كه شخه ترین ئستا دروستیكردب، چونكه نوترین ته كنۆلۆژیای سه رده مییانه و ئه زموون و زه وقه به رزه كه ی په یج

تكه و ده كات.شوه به (Perfect Rouge) سووراوی ته ڕه كه ی دیارتره له وانی دی و ھه روه ھا به مادده خانمان لوی كه ده وه مه نده كه ی و تر سووره

داده پۆش و له ھه مان كاتیشدا لووسی ده كات و وای لده كا ھه رده م پ و گه شاوه بت.

له گه ڵ ئه م سووراوه شدا، شیسیدۆ قه ه م لوی نه رم (Smoothing Lip Pencil)یشی به رھه مھناوه كه به شوه یه كی ركوپك سنووری لو دیارده كات و فچه یه كی بچووك و نه رمیشی له گه دایه كه به

شوه یه كی پۆفیشناه سووراوه كه دابه شده كات.ھه فتانه - ڤینیار رواندزی

هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

58

خانمـان

سووراوك و قه ه مكی نوێبۆ لوه كانت

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

6161

ره بیع لوبنانی جلوبه رگی دیزاینه ری كیرۆز كۆلكشنی شه شه می خۆی به ناوی له گه ڵ رك ئه مه ش ناوناوه ، الهوی ) و (الهوا ء كه دت جلوبه رگه كانییه وه دیزاینی سروشتی ئه مسای ھاوینی و به ھار وه رزی ھه ردوو بۆ

ئاماده كردووه .ره بیع قوماشه كانی و دیزاین له ئه وه ی كه ناسكییه و نه رمونیانی ده كه وت، به رچاو لره دا خراوه ته ڕوو. به ھارییانه شوازكی به و ئاوریشم و تافتا قوماشه كانی دیزاینه ر پكه وه ھه موویان كه به كارھناوه ئه رگانزای ھه ر له گه ڵ سه ربه رزییه وه ، و سووكی به به له به ریكردوون، خانمه ی ئه و ھه نگاوكی

له نجه والر ده ھه ژنه وه .زه رد و خۆه مشی جۆراوجۆرن: ره نگه كانیش نیسبه ت به گه رمه كان. ره نگه و سوور و خۆی پادشایه ك وه ك ئه وا سپیشه وه ، ره نگی دیزاینه ر كاكی ھه مووجار ھه روه ك سه پاندووه ، خانمی به پشكه ش خۆی نوی كۆلكشنكی گه نج ده كات كه به دوای نوگه رتی له شوه و

رووخسار و جلوبه رگدا عه وداه .ھه فتانه ـ ھڤی رواندزی

هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

مۆدیــل

60

و له نــــوان ھــــهواخۆشـــهویستیـــدا

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

63

* پیاوكی خزاندار كه به كچك، ده ت: «تۆ جوانترین ئافره تی له سه ر رووی زه ویدا.»

* «من درۆ ناكه م، بیریش له درۆ ناكه مه وه .»«دواكه وتم، ده كه وت، دوا ماه وه له كه *

چونكه كۆبوونه وه كه دوورو درژبوو.»* «پاره ھیچ گرنگییه كی نییه به المه وه .»

ده ت: كچك به كه خزاندار، پیاوكی *«ته نھا په یوه ندییه كی پاك و بگه ردم ده وت.»

و ماندووبوون و ناكات پ ھه ستم * «ژنه كه م ھیالكییه كانم، له به رچاو ناگرت.»

به كاردنت، رستانه ئه م شوه به ھه مان ژنیش كاتك بیه وت درۆ له گه ڵ مرده كه یدا بكات:

ده زگیرانه به گه نج، كچكی كاتك *پاره كه ته وه ، «به ھۆی ده ت: ده وه مه نده كه ی

تۆم ناوێ.»* كاتك له گه ڵ كچكی تردا، ده تبینت، ده ت:

«ئه وه كشه یه كی بچوكه و بیرم چووه .»* «سه رئشه یه كی توندم ھه یه .»

پزیشكی الی ھاوڕكه مدا، «له گه ڵ *دان بووین.»

له نوانمان، روویدا ئه وه ی «نازانم *چۆن بۆ دایكمی بگمه وه .»

دیاریكراو شتكی له «بیر *ناكه مه وه .»

* «ئه وه فرمسكی خۆشییه .»* «ئه زانم زۆر بژه ، به م ته نھا له به ر ئه وه ی دراوسمانه ، ده چمه

الی.»ته ماشای، له حه زم «منیش *

یاری دووگۆییه .»

درۆی سپیله باس ئافره ته ، توژه ره وه ئه و ئه م : ده و ده كات درۆی سپیش

كاتانه درۆی سپی ده كرت:ده یت ھاوڕكه ت به كراسی كه *

زۆر جوانه .* كاتك به داپیره ت ده یت: «سه د

ساڵ ده ژیت.»* كه به ئافره تكی تر ده یت: «ده زانی

زۆر جوانی؟»ده یت: «مای مرده كه ت، به خوشكی *

خۆته ھه ر كاتك دیت بۆ ئه وێ.»مرۆڤ ده بت، ئه وانه شدا ھه موو له گه ڵ تاوه كو بابه تك البدات، له چه ند خۆی

ئافره ت تووشی درۆكردن نه بت، له وانه ش:ئافره ت له كش پرسیاری ھه رگیز كش: *ئه گه ر پنات، راستیت ھه رگیز چونكه مه كه ،

زۆر قه ه و بت یاخود الواز.ئه و وه می كه له وه ی دنیابه ، ته مه ن: *ھه ر له ته مه ن، ده رباره ی كه وا پرسیاره ی ئافره تكی بكه ی ، به درۆ وه مت ده داته وه ، جا باشتروایه خۆت تووشی ئه و گرفته نه كه یت، چی

ئه و ئافره ته له خۆت نه ڕه نجنی، به وه ی چی به وه ی تووشی

درۆیه كیگه وره ی نه كه یت.

* جلوبه رگ و سه رفیاتی: ھه رگیز ئه و پرسیاره چونكه نه كه یت، خزانه كه ت رووبه ڕووی له وه ش زیاد ده كات، له گه ڵ درۆت به دنیاییه وه

خۆت له گریمانه ی شه ڕك ده پارزیت.ھه فتانه

هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

62

ژیـانـدۆســتـی

که به رامبه ره كه ت درۆ ده كاتدرۆ یه ككه له و ره فتاره ناشرین و دزوانه ی كه كۆمه گه ره تی ده كاته وه ، به م بمانه وت یان نا، ھه ریه كه له

ئمه رۆژانه ناچار ده بین به وه ی درۆ بكه ین. جۆره كانی درۆ چییه و كامیان درۆ زۆر ده كه ن، ژن یان پیاو؟ كامیان زیاتر فشه و درۆ بۆ ئه وی تر ده كه ن؟ پیاو یاخود ژن؟ چۆن ده زانی كاتك ھاوڕكه ت درۆت له گه ڵ ده كات؟ ئایا

تۆ درۆ ده كه ی ؟

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

به سه باره ت تایبه تدا كتبكی له كچه كه دیسینا كارمن درۆكردن، «پیاوان ده ت: ئه مه ریكییه ، رۆژنامه نووسكی كبكی چونكه ده كه ن، یه كتردا له گه ڵ درۆ له گه ڵ درۆش ژیاندا، له ده كه ن زیاتر پشكی ژناندا ده كه ن بۆ ئه وه ی سه رنجی زۆرترینیان بۆ

الی خۆیان راكشن.»

كارمن له كتبه كه یدا، ئه نجامی ئه زموونی چه ند دیداری تیایدا كه كۆكردۆته وه ، خۆی ساه ی له گه ڵ چه نده ھا نووسه ر و كه سایه تی پایه به رز و ناوداردا سازداوه ، ده رئه نجامه كه تان به الوه سه یر یه ك به و یه ك وه كو ره گه ز ھه ردوو نه بت، پوه ر درۆ ده كه ن، به م ھه ریه كه یان به شوازی

تایبه تی خۆی.

شوازه كانی درۆھه ریه ك له ژن و پیاو، به شوه یه ك درۆ ده كه ن، درۆوه به كه شوازانه ی ئه و ناسراوترین له

له الیه ن پیاوه وه به كاردن، بریتین له :* كاتك به كچكی جوان، ده یت «تۆ وه كو

خوشكم وای.»* «سبه ین له خزانه كه م جیاده بمه وه .»

65

جه ستهی ناو بۆ تیشك چوونهناوهوهی چونكهبه توشبوونیان ئهگهری بهشه، ئهو كارمهندهكانیچۆن ھهروه كو دهكات. زیاد شرپهنجه نهخۆشیبهرمیالنه و بت ئه و دیواری بۆ ناچاالك یۆرانیۆمیبۆ دهگوازنهوه ئهتۆمی مادهی كه بهكاردهھنرت

تیشكهكانی دهرهوه. بوبوونهوهی له رگرتن

دووالیهنه بهكارھنانیزرپۆش دروستكردنی پیشهسازی له بهكارھنانیدیوار بۆ چینكۆی چونكه زرپۆش، گالیسكه ی وپاراستنی و بۆ دروستدهكرت سهقفهكانی ل وئهمانه ئهگهر چونگه بهكاردهھنرت، موشهك لهچونكه تكدهشكا، و ده بوو كون نهبوونایهناچاالكهكه یۆرانیۆمی له جیاكهرهوه پارچهیكه وایكردووه زۆرهكهیهوه خهستییه بهھۆی

تكبشكن. و نهیبن موشهكهكانتوانای كه موشهكك دروستكردنی له بهكارھنانی

سوود به ئهمهش ھهبت، زرپۆشی كونكردنیخۆی فیزیاوییهكهی تایبهتمهندییه له وهرگرتنخهستی لرهدا به م به رزه). (خهستییهكهی كهھاویژراوهكه موشهكه خرایی زۆری چی وزۆر لهگهڵ چی بهرز خرایی دهدات. یارمهتی كه دهبه خشت موشهكهكه به گهوره توانایهكیدهدات. زرپۆشهكه كونكردنی یارمهتی بهئاسانیدهبته زرپۆشهكه و موشهكه كه بهریهككهوتنیزۆر گهرمیی توانای بۆ جووه توانای ھۆی گۆڕینیدهتونتهوه تانكهكه یان زرپۆشهكه كانزای كهله ئهوهی و دهكات كونی موشهكهكه یه كسهر و

تاقم و چهك و زهخیره دهسوتت. ناویدایه له

كهنداو جهنگهكانیناچاالك یۆرانیۆمی كهنداودا جهنگهكانی لهماوهی له بهكارھنرا بهرفراوان بهشوه یهكیله ٢٠٠٣دا سای له .٢٠٠٣ و ١٩٩١ سانیبهكارھاتووه مادهییه ئهو عیراقدا شارهكانیو بۆمب تۆن ھهزار له زیاتر دروستكردنی بۆ لهسهر نیشتنی دوای ناچاالك یۆرانیۆمی تهقهمهنی.و نمهی پریشك و دهگۆڕت بۆ زرپۆش دهسوتتبۆ ژهھراوین پیشكانه ئهم یۆرانیۆم. ئۆكسیدیسه ربازانهی له لهو دهمژن ھهی كه ئهو كهسانهیدهچته ژه ھرهكه كه ئهوانهش و جهنگدان مهیدانیبهركهوتنهوه و ھهناسهدان رگای له جهستهیانهوهژهھره به و كه خواردنكهوه خواردنی بهھۆی یانله مشك جگهر و بووبت. گورچیله، دڵ، پیسژهھراوی ماده یه بهم كه ئهندامانهن ئهو پشینهیله ژهھراویه ئاوته ئهم چۆن ھهروهك دهبن،

دهكات. پیس ژینگه دهمنتهوه خودادهگاته تیشكهكانی بزانین ئهگهر بهتایبه ت پاشماوهی بهم ئهوهی ناسووتت ساڵ، ملیۆنانله كه خراپبووهكانن زرپۆشه و موشه كسه رچاوهی چونكه دهمننهوه. جه نگدا مهیدانیورده ورده و پكدنن كهم تیشكدانهوهیه كیكه دهبته دهكهن دروست پاشماوهی نیشتوویهكتاقیكردنهوانهی لهو نهخۆشی. كۆمهك ھۆیبهكارھاتووه، تیا مشكی دوو خانهی چاندنیكه خستهڕوو بهگهیهكیان چه ند تاقیگهكانبه توشبوون ناچاالك ھۆكاره بۆ یۆرانیۆمی بوونیبۆ كۆئهندامی زهرهرمهنده و شرپهنجهی خونو دهمار كۆئهندامی زاووزێ، كۆئهندامی به رگری،نودهوه تییهكان راپۆرته كرۆمۆسۆمی. پكھاتهیبواری توژینهوهكانی كه دهكهن ئهوه بۆ ئاماژه رژه ی شواوی زیادبوونی پهتادرمهكان نهخۆشی و

كهسانكه وه له كه دهرخستووه مندانهیان ئهویۆرانیۆمی تیشكی رووبهڕووی كه دایكبوون له

بوونه تهوه. ناچاالكو لهبارچوون رژهی ژنانیش به سه بارهتلهكاتكدا دیاربووه، پوه بهرزونزمی نهزۆكیجهستهییان لهدایكبووهكان چهندین شواوی كهوهك پكھاتهی ئهندامه ھهناوییه كانیان له ھهبووهتیشكدانهوهی ئهو زیانانهی بهھۆی ئهمهش دڵ،پیاوان سپرمی كرۆمۆسۆمهكانی لهسهر درژ ماوه

دهكات. دروستی ژنان ھلكهی یانبهرزبوونهوهیهكی دیاری ئهوا منداندا، لهناو بهمرژهی له بهتایبهت تۆماركردووه رژهكه یان كه ناوچانه دا لهو خون شرپهنجهی به توشبوونبۆمبی بوونهتهوه به زیاتر رووبهڕووی بۆردومانی

ناچاالك. یۆرانیۆمی

بوون توش ئهمهریكییهكانیشئهو دانیشتوانی تهندروستییهكان تهنھا لهناو زیانه یان بهرپابووه تدا جهنگیان كه نهبوون ناوچانهدائهو ھاوشوهی بهكو ناوچانه وه، لهو بوون نزیكبریتانیشدا و ئهمهریكی سهربازانی له ناو زیانانهوتهكانیان بۆ گهڕانهوهیان پاش و تۆماركراون

منداهكانیان. بۆ گواستراویشهته وه دهستهیه كی كه توژینهوهیه كیشدا لهتیشكدانهوه توژینهوهی پهیمانگای پزیشكیئهمهریكا ھزهكانی به سهر بیلۆلۆجییهكانییۆرانیۆم كه دهركهوتووه ئهنجامیانداوه،كۆئهندامی لهسهر ھهیه تكدهرانهی كاریگهرییه كیو وردبینی توانای نزمبوونهوه ی له ئه مهش ده مار،

دهردهكهوت. ھهستپكردندائهو خۆیدا كاتی له راگیهاندن كهناهكانیجهنگی نهخۆشی به كه كرد تاووتوێ نهخۆشییهیانھاوپهیماناندا سهربازانی لهناو و ناسرابوو كهنداوبهھۆی و نامۆبوو نهخۆشییهكی ئهوه سهریھه دا،مهسهلهكهوه به تایبه ت سیاسییهكانی فاكتهرهبوونه فاكتهرانهش ئهو مایه وه، نامۆیی به ھهرتهندروستییهكانی زیانه شاردنهوهی دووباره ھۆیغهززه له بۆردومانی له كه سپییهی ئهو فۆسفۆره كاتهش ٢٠٠٩ بهرپابوون، تا ئهو دووهمی كانوونیئاشكرا شاراوهكان الیهنه ده توانن پزیشكهكان كهروویداوه، كه بزانن ئهوه تهواوی به و بكهنئهو بهرھهمی سیاسهتمهدارهكان رهنگه ئهوا شانۆی لهسهر تهختی و رووداوانهیان چنیبته وه

شاردبتهوه. نهمابن و خۆیان رووداوهكانھهفتانه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

64

تهندروستی

بهشوهی سروشتدا له خاو یۆرانیۆمیھاوشوهكانی له ژمارهیهك له تكههیهكبه ٢٣٤ه. و ١٢٥ ،٢٣٨ یۆرانیۆمی كه ھهیهسروشتدا ٢٣٨ له یۆرانیۆمی رژهی كه جۆرك٢٣٥ كه دوای ئهو یۆرانیۆمی ٩٩٪یه، له نزیكهیخاوهكه ماده له دهبت ٪١ له كهمتر رژه كهیزۆر رژهیهكی دهمنتهوه كه تری ئه وهی وگرنگترین .٢٣٤ یۆرانیۆمی له بریتییه و كهمهیۆرانیۆمی له بریتییه یۆرانیۆم جۆرانهی لهم جۆرله تا دهگهڕن بهشونیدا ده وهتان كه ٢٣٥بۆ ئاشتیدا بواری له ئهتۆمییهكانیاندا چاالكییهھهم و كارهبا بهشوهی ئهتۆم وزهی بهرھهمھنانیئهتۆم بۆمبی بهرھهمھنانی بۆ جهنگدا بواری لهرژهیهكی به یۆرانیۆم له سروشتدا بھنن. بهكاریناوچهیه كی چه ند له ھهیه خۆڵ به تكهڵ كهم زۆرزۆر تیشكدانهوهی توانای ھهروهھا دیاریكراودا،له تهندروستی كار ئاسایی كه بهشوه یهكی الوازهتیایدا چاالكهكه یۆرانیۆمه رژهی ناكات، چونكه١٪ی له كهمتر وتمان وه كو (٢٣٥ (یۆرانیۆمیئه وهی لهبهر پكدنت. یۆرانیۆم خاوهكهی مادهبۆیه ھیچ شتك گونجاو نییه، خاو بۆ یۆرانیۆمیدهن پی كه پرۆسهیهكهوه ری له دهوهتانماده پاوتنی ھهوی پوختهكردن و «پیتاندن»

. «٢٣٥»ه كه یۆرانیۆمی چاالكهكهی دهدهنبهدهستھنانی ئامانجی به پیتاندنهش ئهم٢٣٥ توندتر یۆرانیۆمی له زیاتر كه یۆرانیۆمكهكیلۆگرام ١٢ پیتاندنی چونكه بت. خهستتر ویۆرانیۆمی له كیلۆگرام یهك یۆرانیۆم خاوی لهیۆرانیۆمی له ٪٥ - ٪٠ رژهی كه دهدات پیتراومانرژهی پیتاندن پرۆسهی واته تدایه، ٢٣٥ی٢٣٥ له كهمتر له ١٪ یۆرانیۆمی توندی و خهستی

یۆرانیۆمه پوختهكردن دوای بهرزدهكاتهوه. ٪٥ بۆیۆرانیۆمهكه خاوی پاشماوهی پیتنراوهكه«یۆرانیۆمی چاالكهكه ماده توندی دهمنتهوه،ته واو پیتاندن پرۆسهی له ده رھنانی كه ٢٣٥دهوترت پاشماوانهش بهم و نزمدهكاتهوه بووه»،

ناچاالك. یۆرانیۆمیله تیشكدانه وهی توانای ناچاالك یۆرانیۆمیماده ئهو چونكه كهمتره، یۆرانیۆم خاویو ئاشتی چاالكی له كه دهستداوه له چاالكهیپاشماوانهش ئهو لدهبینرت. سوودی سهربازیداھهبوو، رۆی سارددا جهنگی له دهمننهوه كهناچاالكیان یۆرانیۆمی گه ورهكان دهوهته چونكهرگایهك بت رۆژك ھیوایهی بهو حهشاردهداچاالك ماده ییهكی بۆ گۆڕینی و پیتاندن بۆ

بدۆزنهوه.

تر رگهچارهیهكیئهتۆمی یانهی دهوهتانی كات تپه ڕبوونی بهپیتاندنی، توانای ھیوایی كرد له بهب ھهستیانبۆ دوودی له زیانهكانی كهوتنه ژر پهستانی بۆیهیۆرانیۆمی ناچاالك به كههكهبوونی ژینگه و سهرنرخی پاراستنی، بهرزبوونهوهی و رژهیهكی زۆرتر چارهیهكی رگه له بیریان دهوهتان بۆیهبھاوتا تایبهتمهندییه له سوود كه كردهوه

وهرگرن. فیزیاوییهكانیو بهرزبوونهوهی خهستی به ناچاالك یۆرانیۆمیو ئاسن له قورستره جیادهكرتهوه، چییهكهییهك روبه ری له خه ستییهكهی بۆیه قوڕقوشم،٢٠گرام، نزیكهی دهگاته سجادا سانتیمهترماده یهكی بۆته سیفهتهیهوه ئهم باشی بهھۆیو سهربازی كاری بوارهكانی چۆته و به سوود

جیادهكرتهوه بهوه چۆن ھهروهك مهدهنییهوه.ئه تۆمیانهی تیشكدانهوه ئهو به رگرتنی توانای كهو پزیشكی جیاوازه كانی سهرچاوه له كه ھه یهتیشكدانهوه لهبهرئهوهی پهیدادهبن. پیشهسازیهوه

نییه. تپهڕبوونی و كونكردن توانای لهووهله قورس مادهیهكی وهكو مهدهنییهكاندا بواره لهبۆ به كاردهھنرت گه ورهكاندا فۆكه پیشهسازیفۆكهكهدا ھه یكه لی سه نتهری له قورسایی راگرتنیسهر سهرنشینهكان كارنهكاته بار و كه جۆرك بهھاوسهنگی ئهوه نهبوایه ھاوسهنگیفۆكهكه، ئهگهرشونی بهمهش تكدهچوو. ئاسماندا له فۆكهكهده گوازرایهوه پشهوه كورسی له سهرنشینهكانكلینیكهكانی له ھهروهھا دواوه. كورسی بۆچارهسه ركردنی و دهستنیشانكردن به تایبهت x تیشكی چوونهناوهوهی له رگرتن بۆ تیشكشونی مهبه ست دهره وه ی بۆ تیشكی ئهتۆمی یانبهكاردت. نهخۆشه كه، جهستهی له بریتییه كه

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

شــاراوه مـرۆڤـکــوژیھزهكانی ھاتنی دوای ١٩٩١ و سای له دووهم كهنداوی جهنگی لهدوای

ئهم به رپابوو. ناچاالك یۆرانیۆمی دهرباره ی مقۆمقۆیهك ھاوپهیمانان،ئهمهش سهریھهدایهوه. تر جاركی غهزهوه سهر جهنگی بهھۆی مقۆمقۆیه مادهیه ئهم زیانی دهربارهی خهكدا مشكی له پرسیارگهلك كه وایكرد

زانرا تیشكی بخرتهسهر. به پویست گۆڕێ و بنته

67

دووهم ئهمریكا، یهكگرتووهكانی وته لهكه ئهنجامدرا دهموچاو چاندنی نهشتهرگهریبوماھاك بۆدان دكتۆر خایاند. سهعاتی ١٧نهخۆشخانهی له جوانكاری پزیشكی گهورهبۆستن ویالیهتی له وۆمان» ئاند «بریگامچاندنی نهشتهرگهری دووهمین سهركهوتنیزانیاری ئهوهی ب ئاشكراكرد دهموچاویكه بخاتهڕوو كهسه ئه و ناسنامه ی به سهبارهت

بۆكراوه. نهشتهرگهرییهكهیناوهڕاستی ناوچهی «نهخۆشهكه وتی: بۆماھاكو لوت و ناوچهوان وهك لهدهستدابوو، ده موچاویبهم بهھۆی نهشته رگهرییهكه وه سهرهوهی، لوینهشارده وه ئهوهشی دانرایهوه». بۆ پارچانهی ئهونهشتهرگهرییهكه ئهنجامدهری پزیشكی تیمی كهلهگهل مامهه ھهستیاریییهوه پهڕی بهولهژر ماوهیهك دهشبت و دهكه ن حاهته كهلهوهی بهتهواوی دنیابن ورددابت تا چاودری

نابت. تووشی كشه لهداھاتوودا نهخۆشهكه

دهموچاو چاندنی

Face book سایتی ئهندامانی و بهشداربوانبهپی كردووه. زیادی سه رسوڕھنهر بهشوه یهكیكهس ٢٠٠ ملیۆن له ئستادا راپۆرته رهسمییهكان

كۆمهیهتییه. پگه ئه و ئهندامی بوونهتهسهرۆكی و دامهزرنهر زۆكربیرگ مارككه ئاشكرایكرد Face book جبهجكاری

كهس ملیۆن ٢٠٠ تائستاسایتهكهی ئهندامی بوونهتهله دهكرت پشبینیش وزیاتر ژمارهكه داھاتوودا

بكات. Face بۆنهیهشه وه بهوالپهڕهیهكی book«لهپناو ناوی به نوێباشتردا» فهیسبوككی

كۆمپانیا ١٦ و كردهوهئهو شهریكی بوونهته خرخوازیش دامهزراوهی و

face book دانیشتوانیكهسن ملیۆن ٢٠٠

زیانبهخش كاریگهری توانی بوبووه تهوه. بهرچاو بهشوهیهكی مانگهوه ئهم لهسهرهتای كه كۆنفیكهر ڤایرۆسیبوون. ڤایرۆسهكه دووچاری كه بكات دروست كۆمپیوتهرانه ئهو لهسه ر

خستهڕوو، كۆنفیكهریان ڤایرۆسی بوبوونه وهی كۆمپیوتهر مهترسی بواری پسپۆڕانی مانگهوه ئهم لهسهرهتایبیری ده یڤید بهم قههمدا، له به درۆی نیسان قسهیان ئهو كهس ھهندك ئهو كاته

كه ئاشكرایكرد مایكرۆ» «تریند كۆمپانیای له ئهمنی ھۆشیاری بهرپرسی Conficker.cworm پرۆگرامی پسپۆڕ ژمارهیهك

گهیشتوونهته ئهوان و شیكردووهتهوه به تایبهته پرۆگرامه ئهو بوایهی ئهو له گرنگ و ھهستیار زانیاری دزینیئاشكرا بهم ئهوهشیان كۆمپیوتهرهكاندا،ئایار ٣ی تا كۆنفیكهر كه كردووهتهلهكار دواوه به رۆژه له و و كاردهكات

دهكهوت.زیانی ڤایرۆسهكه پسپۆڕانه، ئهو بهپی بۆچوونی

چووهته كه گهیاندووه كۆمپیوتهرانه ئهو سهرجهم بهنیسان درۆی ڤایرۆسه كهش مهترسی ھه وای و ناویان جۆره نهبووه بهو بوبوونه وهشی قه بارهی بهم نهبووه ،

باس دهكرا. كه

وهشاند خۆی گورزی

ده فرۆشن به كارھنهران به دیاری تیایدا و سایتهو سهرفدهكهن خرخوازیدا كاری له پارهكهی ولهو یهككه ئهمهریكیش سووری خاچی ركخراوی

خرخوازییانه. ركخراوه ٤٠ رهسمی به دهتوانن بهكارھنهران فهیسبوكدا لهژمارهی داھاتووشدا له و بهكاربھنن جیاجیا زمانی

زمان. ٧٠ دهكرته تیایدا رهسمییهكان زمانه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

66

تی ئای

له و دروستكراوه كارتۆن له كه قاپهیه ئهو كیۆتۆ سندوقی ئاماده خواردن دهتوانت خۆرهوه وزهی بهكارھنانی رگهیبهم دۆالره، ٦ نرخهكهی قاپه ئهم پاكژبكاتهوه. ئاویش و بكات

بردهوه. دۆالری ھهزار ٧٥ داھنهرهكهی پشبكیهكدا لهو داھنهر كه بۆیھیمهر جۆن داھنانه، بهم سه بارهتو مرۆڤ گیانی سندوقه بهم «ئمه دهت: دروستكه رییهتی،

دهكهین». رزگار مردن له درهختهكانیش و گیانهوهرانكهمبوونهوهی مایهی دهبته كارتۆنییه سندوقه ئهم داھنانیپرۆژهكانی له به شك به ئهوهش و زه وی گه رمی پهنگخواردنیله بهرگرتن بۆ یهكگرتووهكان نهتهوه كیۆتۆی پرۆتۆكۆی

دادهنرت. زهوی گهرمی پلهی زیادبوونیرووبهڕووبوونهوهی بۆ ئهمساڵ تایمزی فاینانشال خهتیداھنهری بۆیھیمهری جۆن به خشرایه ژینگه، مهترسییهكانی

ھهزار دۆالره. ٧٥ بی خهتهكهش كیۆتۆ و سندوقی

ئامادهكردنی بۆ خۆرخــــواردن لهدهستدهدهن، جهستهیان ئهندامهكانی ئهوانهی

تهكنۆلۆجیای بهكارھنانی رگهی له دهتواننبه دهست ئهندامانه یان ئهو كاری له به شك نووهئهوهتا بت. رزگاریان كهمئهندامی له بھننهوه .كهنهدا، له دیكۆمنتاری فیلمی دهرھنهركیبۆ پهنای لهدهستدا، چاوكی ئهوهی پاش له كامرایهكی بتهلی و برد تهكنۆلۆجیای نوێ

خستهكار. لهدهستچووهكهی چاوه جده ژی كه نهدا تۆرنتۆی شاری له سبنس رۆبله به گهنامهییه. فیلمی دهرھنانی پیشهی وچاوكی رووداوكهوه بهھۆی و مندایدا تهمهنیتوژینهوه پاش ئهنجامدانی چهند لهدهستداوه ،به سهبارهت پ و چ تاقیكردنهوه یه كی وله ته ل ب كامرایهكی خستنه كاری چۆنتی

چاوهكهی؟ جگهیبھنت بهدهست سهركهوتن توانی سبنس رۆبدهتوانت ببینت. كامراكهوه ری ئستا له وگیری جیمس سبنس، كارهی بهو سهبارهتكارهبایی: «جهستهی كتبی نووسهریبۆ ئاماژه ئامرییهكان،» ھهسته شیكردنهوهیمرۆڤ بهردینهوه چاخی له ھهر كه دهكات ئهوه باشتركردنی و به ھزكردن لهپناو تهكنۆلۆجیایكارهی ئهو و بهكارھناوه خۆی ھهستهكانیھیوا گانهوهی بۆ باشه ھهوكی سبنسیش

نابینان. كهسانهی ئهو بۆ

كرد خۆی چاویكامرا به

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

69

ددارهکان کورسیپه سوهکاندا پهناو لهداوه. حهشار خۆیان

سهردهمانکلهسهر شهڕیدهکرا،بهم ئستاناپرسته وه. لی کهس

ی:نمم!

دهسهت؛ و کورسیو پایه نرخکهسایهتکان بۆدادهنت.

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

فــۆتـــۆستــۆری

وادهی ئمهئای بهسهرچووه،سهردهمهی ئهو بۆدهوتین پتانئهسکهمبیل.

شکاون، قاچهکانیبهم لهسهر خودهی

گرتۆتهوه. خۆی کهللهسهرک

زیندانیی: کورسییهکیخۆم دهزانم بم، ئهگهر ئازاددهکه م! چی

68Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

کورسی و دوایکورسی

عهدنان ژولی فۆتۆ:

71

كاراتم كرد سه ردانم كه ھهموویاندا لهناوھهبژارد.»

له پشتنی سهوزهوه (١٩٨٨)هوه، سای لهپاهوانتییهكاندا زۆربهی له بهشداریمره نگاوڕهنگیان پاهوانتی كات ئهو كردووه،به ردهوام رهش، پشتنی خوار واتا پدهوت،پارزگاكهمدا سنووری له (ئیتیحاد) یانهی لهیهكهم بهدهستھناوه، یهكهمیم پلهی (سنه)سای كرد تدا بهشداریم كه پاهوانتیبوو ئران ئاستی سهر پاهوانتی (١٩٨٩)(١٩٩٠) سای ده ستھنا، به چوارهمم پلهیئران تازهپگهیشتوانی ھهبژاردهی ریزی لهچوومه پلهیه بهو بهده ستھناو سیهمم پلهیكاتهوه لهو ھهر ئرانهوه، ھهبژاردهی ریزیھهبژارده كانی له ساڵ (١٠تا١١) ماوهی بۆپشكهوتوان)ی الوان، (تازهپگهیشتوان،تازهپگهیشتوانی لهگه ڵ كردووه، یاریم ئرانداپاهوانتییهكدا له توركیا له ئرانداله ئیمارات له ھه روهھا بهشداربووین،باشترین بهشداربووین، تردا پاهوانتییهكیجیھانی بهدهستم ھناوه پاهوانتی كه ئهنجامپلهی توانیم روسیا له بوو، شۆتۆكان یاری

بنم.» بهدهست پاهوانتییه ئهو سیهمی

راھنهر بۆ یاریزانهوه لهمورادی، راھنهرایهتی سهرهتاكانی دهرباره یكه به دواوهو (١٩٩٠) سای «له وتی:بارودۆخی به ھۆی كه مهوهو تهمهنكی لهكرد، راھنهری كاری به دهستم كاته ئهوسای پش بهدهستھنا، زیاترم ئهزموونی له ناوخۆییم بوانامهیهكی چه ند (١٩٩٦)خۆی ئران كه لهبهر ئهوهی وهرگرت، ئرانداسانه چهندین یارییهدا، لهو بهھزه وتكی جیھانی راھنهری ده كاتهوهو راھنهری خولیمنیش وانه وتنهوه، بۆ دهكات بانگھشتراھنهری مامۆستاو باشترین دهستی لهسهروتی خه كی بوو، (ئۆلیڤا) ناوی كه جیھانی وانهی وتانی جیھاندا ھهموو له ئیسپانیایهوخولی باشترین بهشداری دهتهوه، راھنه ری

كرد. كۆمیتهم یاریی به تایبهت راھنهریسانسی) ئاب) دهستی لهسهر (١٩٩٦) سای له

به دهستھنا.» نودهوهتیم بوانامهیكوردستان، له راھنهرایهتیش به سهبارهتكوردستانم سهردانكی (٢٠٠٤) «سای وتی:كاراتی تیپی راھنانهكانی بهشداری كردو

پیان نزیكهوه له كرد، پشمهرگهم یانهی كاراتی سهرۆكی لهگهڵ دواتر ئاشنابووم،(٢٠٠٥)هوه، سای له كۆبووینهوه، كوردستانكاری به دهستم یانهیهدا لهو ره سمی بهیانهی تیپی وهك ساڵ ھهمان كرد، راھنهریریزی گهیشته یاریزانكمان چهند پشمهرگهوتانی پاهوانتی له عیراق، ھهبژاردهیوهك منیش ئه نجامدرا. میسر له عهره بی، بهم دهستنیشانكرام، ھهبژاردهكه راھنه ری

لهگهڵ ھهبژاردهكه نهمتوانی كشهی ڤیزا لهبهریاریزانهكانمان خۆشبه ختانه میسر بچمهدهستهبهر عیراق بۆ دووهمی پلهی توانیانھهمان راھنهری وهك (٢٠٠٨) سای بكهن،كه ئاسیادا وتانی پاه وانتی له ھهبژارده

كرد.» بهشداریمان ئهنجامدرا مالیزیا لهیانهی یاریزانانی ئاستی لهبارهی مورادییاریزانانی ئهوهی «لهبهر وتی: پشمهرگهوه ،ببهش دهرهكیدا پاه وانتی له كوردستان،تازانه تاكتیكه له و دووربوون بوون،نودهوهتییهكاندا پاهوانتییه له كهلهبهر بهم نهبوون، باش ئهنجامدهدرت،باشیان بنهمایهكی تاكتیكهوه رووی له ئهوهی یاریزانان ھهوماندا پشكهوتووبوون، ھهبووئاشنابكه ین، ھهیه كه تازانه ی تاكتیكه بهوخولیای خۆیان یاریزانهكان كه ئهوهی بهھۆیكه پاه وانتییه چهند له و و یارییهكهبوونئاستی پاهوانتییهكان بینیان كه بهشداربووندهمه وه راھنان من كه شوهیه یه بهوكه دوائهنجام باشترین پشكهوتن، زۆرباشبوو (٢٠٠٨)دا سای له ھنا بهدهستمان وهك پشمهرگهدا، یانهی یاریزانانی لهگه ڵنونهرایهتی به كوردستان ھهبژاردهیراھنهری وه ك منیش عیراق، ھهبژاردهیله نودهوهتی پاهوانتی له ھهبژاردهكهتوانیان یاریزانهكانمان و به شداربووین تارانبه دهست پاهوانتییهكه دووهمی پلهیبكهن، ئران الوانی تیپی ركابه ری و بننئاستی لهسهر بهھزهو زۆر تیپكی كهمایهی ئهمهش ھهیه یهكهمی پلهی ئاسیاداركابهری بتوانت یانهیهك كه شانازییه، ئران وهك وتكی ھهبژاردهی الوانی تیپی پاهوانتی له (٢٠٠٩) سای ھهروهھا بكات،ئورمیه شاری له كه ئراندا نودهوهتیسیهممان پلهی بهشداربووین، ئهنجامدرا،

بهدهستھنا.»كاره كانی، به رنامهی دوا به سهبارهت مورادیبهنیازم كه ھهیه، «بهرنامهیهكم وتی:(١٩٩٠) تهمهنی یاریزانانی بۆ بكهم ئامادهیتا كه گه نجانهی ئهو واته سهرهوهیه، بۆتوانایه كی ھزو ئاستی ئهگهنه كاته ئهودهھنن، بهدهست باش ئهزموونكی زۆروھهیه، یاریزانانه ئهو بۆ تایبهتمان بهرنامه یهكیبكه ین.» ئۆۆمپیاد بهشداریی ئومدهی بهو

سهح وهفا ــ ھهفتانه

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ٤٣ / ١٩ نیسان ژماره ههفتانه ـ

70

وهرزش

(١٩٧٥)دا سای له مورادی ئهرسه النسای له لهدایكبووه، سنه شاری لهكردووه، كارات یاری به ده ستی (١٩٨٦)هوهراھنهران دهستی لهسهر (١٩٨٨) سای تاوهك یوسفی ) سادقی كهمانگهر، (كورشیپشكهوتوویی لهبهر كردووه، یاریی یاریزانیهكی دان رهشی پشتنی (١٩٩٠) سای لهله سهر و ئیمارات له (١٩٩٦) سای وهرگرت.رهشی پشتنی سانسی) ئاب) دهستی

(١٩٩٦-١٩٩٧) سانی وهرگرت، سی دانبهشوه ی ئیماراتی (نهسری)ی یانهی لهله كردووه. یاری یاریزان وهك گربهستراھنهر له الیهن و روسیا له (١٩٩٩)دا سایچواری دان رهشی پشتنی (كانازاوا)پشتنی ئران له (٢٠٠٦) سای پبهخشراوه،ماوهی بۆ وهرگرتووه، پنجی دان رهشیپارزگای ھهبژاردهی راھنهری ساڵ (١٠)راھنهری ئستاش بووه، ئران كوردستانی

پشمهرگهی وهرزشی یانهی كاراتی تیپیسلمانییه.

ناوازهكه ھونهرهمورادی، كارات ھهبژاردنی به سهبارهتتاكهكانی، یارییه سهردهمه دا «لهو وتی:شاری له جۆدۆ) ،كارات (تایكواندۆ، وهكتدهكرد، روویان زۆر خهكانكی سنهداھهبوو، جهنگییهكان ھونهره بۆ خولیام منیش

بین" ئۆۆمپیاد بهشدار "ئومدهوارین لهخهون ھه بژاردهی كوردستانه، و پشمهرگهی سلمانی وهرزشی كاراتی یانهی تیپی مورادی، راھنهری ئهرسه الن

سازكرد. لهگه دا دیدارهی ئهم ھهفتانه دهبینت. ئۆۆمپیاددا له بهشداریكردن و جیھانیبوون به گهیشتن به

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

73 هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

وا پده چت یانه ی شه یتانه سووره كان ھه رگیز ب ئه ستره نه منته وه ، درسی ئه ستره به ب ناسراوه ئه ستره درسی به یانه كه دا له كه حه وتیش ژماره

نه بت.درسی كه فه ره نسی، كانتۆنای ئیریك باده ستی له ساك، چه ند له دوای ژماره حه وتی له به ربوو، درسه كه سپردرا به ئه ستره یه كی تر، كه ئه ویش دیڤید رۆیشتنی له دوای بكات. ده سته به ر یانه كه بۆ توانی چه ند خولك بوو، بكھام الوی یاریزانی به به خشی درسه كه ی پیره كان، روی شه یتانه ئه ستره ش ئه و به بوو. ساڵ ھه ژده ته نھا ته مه نی ئه وكات كه رۆنادۆ، كریستیانۆ پورتوگالی رۆنادۆ كریستیانۆ چوونی له باس كه رۆژنامه وانیانه ی راپۆرته ئه و زیادبوونی ده كه ن، بۆ یانه ی ریاڵ مه دریدی ئیسپانی، فیرگسۆن یاریزانكی نوی دۆزیوه ته وه ، رۆنادۆ، كریستیانۆ جگره وه ی ببته داھاتوو، سای چه ند بۆ پده چت كه به به رامبه ر كه وا یانه كه یه ، ئیتای الوی یاریزانی مالیدای فیدریكۆ ئه ویش كه

پاره یه كی زۆر كه م، ساك له مه وپش له الوانی یانه ی التزیۆوه ھنایان. مالیدا كه ته نھا له ھه ژده ھه مین به ھاری ته مه نیدایه ، له دوو یاری پشووی یانه كه

له خولی پریمرلیگ، توانی رۆی رزگاركه ر ببینت.له یاری ئه ستۆن ڤال كه مانچسته ر له دوای دوو دۆڕان به شداربوو، توانی له كاتی زیادكراوی یارییه كه دا گۆكی سه رسوڕھنه ر تۆماربكات. له یاری یانه كه ش به رامبه ر سه نده رالند كه یانه كه له ژر گوشاركی تونددا بوو، به تایبه ت له پاش سه ركه وتنی لیڤه رپۆڵ به چوار گۆڵ ، مالیدا جاركی تر رۆی رزگاركه ری گاو له پاش ئه وه ی له جگه ی یاریزانكی ناوداری وه كو به رباتۆڤ ھاته نو یاریگا، ته نھا یه ك خوله كی

یانه كه ی بۆ سه ركه وتن گۆی تاوه كو بوو، تۆماربكات.پویست بۆیه فیرگسۆن به رامبه ر میدیاكان، وتی:

«ئه و یاریزانكی ناوازه یه ،» پده چت درسی ژماره حه وت بۆ مالیدا بت.

درسی ژماره (٧)

ھیچ له الی نییه ، گومان جی ئه وه ی ئه ستره ی رۆبن ئاریین ئه وه یه ، كه سك ھه بژارده ی مه دریدو شاھانه ی یانه ی یاریزانانی باشترین له یه ككه ھۆه ندا، جیھان، ئه وه ش راستییه كه به رپرسانی ریاڵ مه درید باشی ده زانن، به تایبه ت له دوای ئه و گۆنه ی كه وا دروستی كردووه ، له ماوه ی ئه م سه رچاوه كانی به م یانه كه ، بۆ دووساه دا كۆتایی له ده كه ن، ئه وه بۆ ئاماژه مه درید وه رزی ئه مسادا، یانه كه ده ستبه رداری رۆبن یاخود ئاست دابه زینی له به ر نه ك ده بت، به ھۆی به كو یاریزاناندا، له گه ڵ نه گونجان

ئایا ده ستبه رداری رۆبن ده بن؟یه كانه ی له دوای یه ك پكانه ئه و

كه تووشی ده بت.رۆبن (٢٥ ساڵ)، كه به یه كك یانه كه بۆنده كانی گرانترین له ملیۆن (٣٦) ده ژمردرت، ئه م له ماوه ی ته نھا یۆرۆ، مه درید، له دووساه دا ھه شت جار تووشی پكان ھاتووه . ئه مه ش ھۆكاری له ده بت، سه ره كی ده ستبه رداربوونی یانه كه

له رۆبن.

وه رزش

72

ھه ریه كه له یانه كانی به رشلۆنه ی ئیسپانی، سیتی مانچسته ر و یونایتید مانچسته ر ده سته به ركردنی بیوه ته چاویان ئینگلیزی، یانه ی گۆچی بۆفۆن لویجی جان تواناكانی،

یۆڤنتۆس و ھه بژارده ی ئیتایا.به رشه كه ئه مساڵ به یه كك له باشترین یانه كانی ملمالن به ره یه كه وه چه ند له داده نرت، جیھان به ھۆی ھاتووه ، گرفت تووشی زۆرجار ده كات، گۆچی ڤادزی ڤیكتۆر ئاستی ناجگیری باشترین ھنانی ھه وی له بۆیه یانه كه یانه وه ، به ھۆیه وه ، بتوانن ئه وه ی بۆ جیھاندان، گۆچی

نه ك به ھزی خای ببته ، یانه كه یان گۆچی الوازی له یانه كه دا.

كه سیتی، مانچسته ر یانه ی تریشه وه له الیه كی حاكمی ئیمارات خاوه نیه تی به نیازی دروستكردنی پكھاته یه كی پۆینه ، بۆ ئه مه ش بۆفۆنی كردووه به ئامانج و به دنییاییه وه پاره یه كی خه یای بۆ

ده سته به ركردنی ئاماده ده كات.ھه رچی یانه ی مانچسته ر یونایتیده ، كه پده چت كبكیه دا، له و بت، ھه ل باشترین خاوه نی چونكه خاوه نی ئاستكی جیھانییه و ئاواتی ھه موو نه ھنته بۆفۆن ئه گه ر ده زانت گۆچییه كه ،

نه وه ده كانی كۆتایی كشه ی ئه وا ریزه كانی، سه ده یه ی ئه م سه ره تای و رابردوو سه ده ی رۆیشتنی له دوای تیپه كه كاتك پش، دته وه گۆچی نه بوونی گرفتی تووشی شمایكل بیته ر چه ندین ھنانی سه ره ڕای ئه نجامدا له بوو، به شدار پویست وه كو نه یتوانی یانه كه گۆچی، بت، له كبككاندا تاوه كو ھاتنی ڤان درسار، كه ئه مساڵ دوا وه رزی ده بت له یانه كه دا. بۆیه سه خت زۆر بۆفۆن ده سته به ركردنی ملمالنی

ده بت، تۆبی ك ده یباته وه ؟

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

بۆفۆن، كامیان ھه ده بژرت؟

راھنه ری به ناوبانگی پورتوگالی مانویل كۆتایی له » رایگه یاند؛ جوزیه ، ئه ھلی یانه ی له مائاوایی بۆنده كه مدا نیازكیشم نییه میسری ده كه م و ھیچ

كه بۆنده كه م نوێ بكه مه وه .»فیرگسۆن ئه لكس به سر كه جۆزیه ئه و ژماره ی له ده شوبھنرت، ھناوه ، به ده ستی كه پاه وانتانه ی یانه یه كی وتیشی: «راھنه رایه تی ھیچ له جگه ناگرم ئه ستۆ له میسری،

فیرگسۆنی میسر، مائاوایی ده كاتئه ھلی و ھه بژارده ی میسر نه بت، به م ماوه یه ك ده حه سمه وه دواتر بیار ده ده م

ده چمه چ یانه یه ك.»پوانه یی ژماره ی نازناوو جۆزیه چه ندین به ده ستھناوه ، میسر ئه ھلی یانه ی بۆ جامی پاه وانی له سه ریه ك دووجار جاریش پنج و ئه فریقی سۆپه ری ه وانی خولی میسر و ٥٥ یاری به بپادۆڕاندن، رابه رایه تی یانه ی ئه ھلی میسری

كردووه .

75

ئۆتۆمبیلهكه، خرایی رژهی دیاریكردنی بۆ داندراوهدیاریكراو له خرای شاردا بهناو رۆیشتن تالهكاتی ئهوا ئۆتۆمبیلهكهیه داشبی ھهرچی تنهپهڕت.تدا گۆڕانكاریی چهندین SSCوه كۆمپانیای لهالیهنكه بۆ داندراوه، نوی و نه خشهسازییهكی ئهنجامدراوهبهپی شۆفر كه تدایه ھهوایی كونیله ی چهندین

دهكات. دیاریی ھهواكهی ئاستی ژمارهله زۆر ئیرۆ) له دورهوه بین كه (ئهلیمنت ماوه تهوهجۆرهیان ئهم بهم دهچت، گینی دیابلوو) (المبورلكردووه وای كه ھه وا، بۆ ھه یه باشتریی بهرگرییهكیپشكه وتنی چهندین به ئۆتۆمبیل) (سۆپه ر ببتهگرنگترین تایبه تمهندییهكانی دیكه له یهككی نووه،ماوهیه كی به پاترییهكهی كه ئهوهیه ئۆتۆمبیله ئهمئهم كه پدهكرتهوه، خولهكدا ده له ته نھا و كهمدروستكراوه، مادهی لیتیۆمی گرانبهھا له پاترییانهشپاتری پكردنهوهی كه ئهوهیه مانای ئهمهش له پدهچت كهمتری ماوهیهكی ئۆتۆمبیله ئهم

مۆبایل. پاتری پكردنه وهیھهیه زۆری جیاوازییهكی زهوی لهسهر ئوتۆمبیلباشتروایه بۆخۆتان كاغهز، لهسهر لهگهڵ ئۆتۆمبیل

بكهنهوه! تاقی

ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩ ١٩ نیسان / ٤٣ ژماره ههفتانه ـ

74

ئۆتۆمبل

لهگهڵ مۆدلی٢٠٠٩ جیاوازییهكیئهوتۆینییهچهند گۆڕانكارییهكی تهنھا ٢٠٠٨دا، مۆدلیبۆ ئۆتۆمبیلهكهدا، پشهوه ی بهشی له نهبت سادهھهوا پچه وانهی ئاڕاستهی بهرگهی باشتر ئهوهییهك ئه لهمنیۆمی بزونهركی ھهروهھا بگرت،زیاتر ئۆتۆمبیلهكه ی توانای كه تدایه پارچهییئۆتۆمبیلی لهبارهی شتی زیاتر دهتهوت گه ر كردووه،بابهتهی ئهم درژه ی بزانیت، ئیرۆ)وه (ئهلیمنت

بخونهرهوه. خوارهوه(خراترین نازناوی خاوهنی بووه ئهوهی پاش٢٠٠٩ی مۆدلی (٢٠٠٨ سای بۆ جیھاندا له ئۆتۆمبیلو گۆڕانكاریی چهندین به ئیرۆ) (ئهلیمنت جۆری

له گۆڕانكاریی و ئامادهكرا پشكهوتووهوه ئامریو ئۆتۆمبیلهكه دهرهوهی ناوهوهو نه خشهسازییكه جۆرك به ئهنجامدرا، بزونه رهكانیدا جوه ی(SSC سوبركار (شیلبی كۆمپانیای ئهندازیارانیو زیادكردووه ئۆتۆمبیلهكه یان بزونه ری توانایپشهوهی بۆ تایبه تیشیان نهخشه سازیی كاركیگۆڕانكارییانهی ئهو دیارترین ئهنجامداوه. ئۆتۆمبیلهكهزیادكردنی ھاتووه، نویهدا مۆدله ئهم بهسهر ١٢٨٧ بهھزی یهكپارچهیه، ئهلهمنیۆمی بزونهركی(ئهلیمنت جۆری ئۆتۆمبیلی ھهربۆیه ئهسپ، ٤٣٢ بگهیهنته خۆی خراییهكهی دهتوانت ئیرۆ) ٢,٧٨ لهماوهی تهنھا و سهعاتكدا له كیلۆمهتر

بۆ ھهستته وه سفرهوه خرایی له دهتوانت چركهدائهم دهرهكی نهخشهسازیی كیلۆمهتر. ١٠٠ خراییو ئهنجامدراوه تدا گۆڕانكارییهكی چهند ئۆتۆمبیلهشئامادهكراوه بهجۆرك ئۆتۆمبیلهكه پشهوه ی بهشیپچهوانه ی ئاراستهی بۆ ھهبت زۆری بهرگرییه كی كه(ئهلیمنت كه ئهو خراییهدا بگونجت لهگه ڵ تا ھهوا،

پی بگات. ئیرۆ) دهتوانتلهمالوالی ھهوایی كونیلهیهكی چهند مۆدلهشدا لهمئهوهی دهبتهھۆی كه داندراوه، ئۆتۆمبیله كهوهبچته ٪٢٠ بهڕژهی و باشتر بهشوازكی ھهوابهھزتر ساردكردنهوهی توانای و رادتهره كهیهوهتایبهت سیستمكی ئۆتۆمبیلهدا لهم ھه ر بكات.

سهرزهوی له ئهمه ریكی خراترین٢٠٠٩ ئیرۆ)ی (ئهلیمینت

له ٤٣٢ كیلۆمهتر ده توانت كه سهرزهوییه ئه مهریكی خراترین ئۆتۆمبیله ئه م كه بین دهتوانین سادهیی به زۆرببت. كاتژمركدا

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

بـورجــه کـــانوشــه ی شــاراوه

ئه نجامی ژماره ی پشوو

پیته كانی ئه م ھۆنراوه یه بكوژنه وه تا ناوی شاعیركی كۆچكردووی كوردت بۆ ده رده چت كه له (٧)پیت پكھاتووه خاوه نی ھۆنراوه كه یه :

زوبده ی مه تاعی حیكمه ته ئه م شیعری كوردییه ، ھه رزانه ب موباله غه حه رفی به گه وھه رێ ، جامه ی حه یاتی عارییه ت كورته زینھار، ئاووده

دامه نی مه كه بۆ پچی مزه رێ .

ئه نجامی وشه ی شاراوه : ساح بچار.

ئاسۆیی :١ـ ئا تاه بانی. ٢ـ ھه له ، حه وا. ٣ـ ی ی. ٤ـ قه تار، كر. ٥ـ ترازا، وه. ٦ـ ده وه ن، شت. ٧ـ مر. ٨ـ فام، شه ت. ٩ـ یاوه ر، یه خه. ١٠ـ نۆماڵ، شك. ١١ـ ا ا، ڕوسی. ١٢ـ

لوقمان سه لیم.

ستونی :١ـ ئه نوه ر سادات. ٢ـ ا ه. ٣ـ ل ل , ر ت ن، فن. ٤ـ ا ا، ا ر ه ، ا ه و. ٥ـ تل، وات، مۆم. ٦ـ ا ه ، مه زه ، ا ا ا ا. ٧ـ قادر دیالن. ٨ـ ه ح. ٩ـ به یروت، شه كره. ١٠ـ شه كیال،

ه خ، لو. ١١ـ نۆ، ته كسی. ١٢ـ میشی ئۆباما.

مه سه له حسابییه كانســودۆكـــو

وشه ی یه كترب

ئا: یادگار جه بار

کـــاوڕ: توندو تۆی ده كه وته نوان په یوه ندیه كانتان ئاھه نگ بۆنه یه كی به بوون سه رقاڵ به ئه مۆتان

گانه وه به سه ر ده به ن.گـــــــا: سه رقاڵ ده بن به ڕكخستنه وه ی الیه نی دارایتان، ھه لی پ كردنه وه ی ئه و زیانانه تان بۆ ده ڕه خست كه

كردووتانه .ده بت به ھز كۆمه یه تیه كانتان په یوه ندییه دووانه : ناگه یه نرت. به ج خۆی وه ك ئه مۆتان كاركردنی

پویسته ئارام بیت.ئاسووده یتان نزیك كه سكی چه ند بینینی قــــرژاڵ: ھاوڕیه تی ده رباره ی بیركردنه وه تان ده به خشت پ

جگیر بكه ن.شــر: كاره كانتان كه كه ده بت له سه رتان ھۆكارن بۆ دروست بوونی په شوی و گرفتكی گه وره ی خزانی .

زۆر وریایانه مامه ه بکه ن ئه م ماوه یه . فـه ریـک: باوه ڕ به خۆبوونتان زیاد ده كات له كاره كانتاندا له سه ر خۆبن. بده ن ھمن و سه ركه وتوو ده بن ھه وڵ

پرۆژه ی نوتان ده بت.تـه رازوو: چاوه ڕوانی گۆڕانكاری زۆر بن له ئه مۆتاندا به تایبه ت ده كه نه وه توندتر خزانیه كانتان په یوه ندیه

له گه ڵ براكانتان.دووپشک: له گه ڵ ئه ندامانی خزامه كانتان ڕاوژ ده كه ن په له به م ھیچ پداویستییه كانتان. ده رباره ی كینی

مه که ن.که وان: ته ندروستیتان ده گه ڕته وه دۆخی جارانی خۆی جگه ی حه وانه وه به زوویی ھه تانه شه كه تیه ی ئه و

ده گرته وه .ناوبانگتان و له ناو كردن پارزگاری ھه وی گیسک: چاالک تاقیكردنه وه دا و خوندن بواره كانی له بده ن

ده بن.سه تـ: ده ست ھاتی ماددیتان به شوه یه كی باش ڕوو بۆ زیاترتان كاركردنی ھه لی ده كات، بوون زیاد له

ده ڕه خست.و ئارامی به ھه ست ھاوكاره كانتان له گه ڵ نه ھه نگ: باری ڕه چاوی ده كه ن، به ده ر ڕاده له ئاسووده ییه كی

دارایتان بكه ن.

77 هه فتانه ـ ژماره ٤٣ / ١٩ نیسان ـ ٢٥ نیسان ٢٠٠٩

وشه ی یه كترب

مه سه له حسابییه كان ســودۆكـــو

ئاسۆیی:

ه كان به ژماره ته واو نه كراوه كان به ئاسۆیی و ستونی پچوارگۆشه به تابكه ره وه ، ته نھا ئه و ژمارانه به كار بھنه كه له سه روی ونه كه وه دراون. ھه ر ژماره یه ك له و ژمارانه ته نھا بۆ یه كجار به كارده ھنرت شیكاركردنی ھاوكشه ی

حسابی ھه میشه له ڕاسته وه بۆ چه پ و له سه ره وه بۆ خواره وه ده بت.

ئه م چوارگۆشه یه له ٩ چوارگۆشه ی گه وره پكھاتووه (٣×٣)، ھه ر چوارگۆشه یه كی پكردنه وه ی چوارگۆشه یارییه دا له و كراوه .ئامانج دابه ش بچووكتر خانه ی بۆ ٩ بچووكه كانه به ژماره پویسته كان له ١ تا ٩ به مه رجك ھه ر ژماره یه ك، یه كجارله

ھه ر چوارگۆشه یه كی گه وره و له ھه ر ھكی ئاسۆیی وستونیدا بنوسرته وه .

ستوونی:

١ـ ژنه ئه ندام په رله مانكی كورده له په رله مانی عراق. ٢ـ گۆڤاركی كوردی بوو سای ( ١٩٤٦ ) له بۆكان دره ده چوو، جۆره شیرینیه كه . ٣ـ پیتی لكچوو. ٤ـ جۆره مه قامكی كوردییه (پ)، ب ده نگ (پ). ٥ـ له جی خۆی ده رچوو، نیوه ی ئه وه . ٦ـ ھه ر ئه وه ئه بت به دار (پ)، كه ل و په ل (پ). ٧ـ تر. ٨ـ ھۆش، به ڕوه كك ده وترت به خاكه وه ھه كه نرێ له شونكی تر بونرت. ٩ـ ھاوده م (پ)، ملیوانه (پ). ١٠ـ تازه ماڵ، گومان (پ). ١١ـ پیتی لكچوو، میله تكن. ١٢ـ

كوڕه گۆرانیبژكی كورده .

١ـ سه رۆكی میسر بوو. ٢ـ دوان له ھه را. ٣ـ پیتی لیكچوو، سیان له ته نه ر، جۆره برژنه ركه . ٤ـ پیتی لكچوو، ھار (ت)، ھاو (ت). ٥ـ به ردی گه وره ، یه كه یه كی فیزیایی (پ)، روناكه ره وه یه كه . ٦ـ دوان له ماه، خواردنی سه ر مه شروب (پ)، ٩ـ حه وا. له دوان ٨ـ كورده . كۆچكردووی گۆرانیبژكی ٧ـ لكچوو. پیتی فارسه گۆرانیبژكی ١٠ـ كچه درژخایه نه . نه خۆشیه كی عه ره بیه ، پایته ختكی (پ)، دوان له ئه خ، له گۆشتدایه (پ). ١١ـ ژماره یه كه ، ئوتومبیلی كرێ . ١٢ـ

خانمی یه كه می ئه مریكا + ی (پ).

تبینی :(پ): پچه وانه .

(ت): تكه و. حه وتی سه رو بنی پیته كان كشه نییه

زاخاوی مشک

76Haftanaـissue 43/ 19 Apr 25 ـ Apr 2009

78

دواوـســتـگـه

لهالیهن كوردستان باكووری كوردبوونی ناسنامهی له نكۆیكردن لكهوتهوه. ١٩٨٤ ئابی ١٥ی له چهكداری شهڕی توركیاوه،بهرپابوونی سه ركشی كوردستان كركارانی پارتی شهڕهی ئهوبهخۆوه خاوبوونهوهی ئاگربهستو چهندینجار ئهوهی لهگهڵ كرد،ھهمهالیهن كشانی پوان و بهردهوامه. ھه تا ئهمۆ بهم بینیهوه،بهج خه ك بۆ مژوو بۆ ئهو شهره، رهھهنده كانی و ئهنجام و

دهھین.بهوتهی: ئهنتهرنت، لهسهردهمی دیسان ناچاری به لهوانهیه درهوشاوهكهی پهیڤه تر رادیكاهكان».جاركی «سهردهمی فریدمانبه جه نگ «ئهوهی به دهت: كه یاد مه زن) بھنینهوه (گاندی

دهستدهكهوێ.» ئاشتیش به دهستدهھنرێ،كوردستان، باكووری كورده كانی لهجۆشی پ بهشداری كهڕنهڤای(D.T.P) دیموكرات كۆمهگهی پارتی لیستی به دهنگدان بۆشارهوانییهكان، ھهبژارنهكانی بۆ دامهزراوه، ٢٠٠٥ سای له كهشاری ھهردوو له رژهیهكی بهرچاوی دهنگهكان بهدهستھنانی وكه دهنگه ی، لهو تگهیشتنه ووردبوونهوهو جگهی وان) (ئامهد،ئهو ده نگدانهوه. سندوقهكانی خستییه پارته ئهو بۆ دهنگدهرگشتیی رای بهگوێ تۆپی، تفهنگو له جوانتر ئاوازكی دهنگانه

گهیاند. توركیا ناوخۆی جیھانیوله توركیا له كه كورد، دهسكهوتهی ئهو بتوانین لهوانهیه،ساهی (٢٥) شهڕی بهشكی به بهده ستیھنا ھهبژاردنهكان

ئهو بهب بن؛ بخهمنین. لهوانهیه كهساننك بهردهوام شهڕی ئهو نو له دیسان بهم نهده ھنرا. بهدهست دهسكه وته ئهو شهڕهئهوهی داخۆ كه چوارچوهبهندییهدا خۆمان دهبینینهوه ھاوكشه وھهیه جوانتری دهنگۆیهكی و روودهدهن دهنگداندا سندوقهكانی لهناوعهداله تو كامیان رووده دهن. بهره كانی جهنگ له كه رووداوانهی لهو

دهنونن؟ كورد بۆ زیاتر خۆیان دسۆزی ویژدان و دهنگیكه مترین به ھهبژاردن، پرۆسهی ئهم بهڕوه چوونی له وانهش، بجگهكاندیدو نو كبكی به جهماوهری، رووبه رووبونهوهی كشهوكه چانسه دهدات ئهو ئهوهش بهڕوهچوو. لیستهكانی ھهبژاردنروئیایهكی به شوهو تورك كه سایهتی ھه م كورد، ھهم داھاتوو،دهستهواژهی به دون تهنھا ھه تا كشهیهك كه بوانته مۆدرنئیستحقاقاتی واته بوو. لكنرا توركه شاخاوهییه كان» «تیرۆر،رهوتو پارتو چهندین له بوونی كه جگه دۆزهكه، ناو دته ئهوهتری، رهھهندی ھشتا نهتهوهیی ). ــ (ئایدیۆلۆژی ئاراستهینمایش خۆیان تازه ده ڕوات. پدا توركیای واقعهی ئهو پشتهوهیبۆ ھهنگاونان كۆنو كۆتوبهندی له دهربازبوون رگهكانی دهكهن.سنوورهی ئهو گهیشتۆته ئاراوه. ھاتوونهته گهش ئاییندهیه كیداكوتیووه. واقعه ئهو پایه كانی لهناو خۆی ئاشتی لۆجیكی كهھهمانكاتدا له درهوشاوهتر بھاوژن. باشتر و ھهنگاوی دهتوانرێسندوقهكانی رگهی له دیالۆگ و ئاشتییانه چارهسهری عهقی

و درهوشایهوه. روونی رهنگی دایهوه دهنگدانهوه، به

مرگهسۆری محهمهد

ده نگدهران بۆ رۆژك

Haftana-issue 43/ 19 Apr - 25 Apr 2009

تــةنـــهـا تــؤِرى ئــاســـيـاســـَيَلـة كـة سةرانسةرى عَيراق دادةثؤشَيت

داثؤشين شاديية

www.asiacell.com خزمةتطوزاريي بةشداربووان ١١١