GÖRSEL SANATLAR DERSİ

Dünyada medeni olmak, ilerlemek ve olgunlaşmak isteyen herhangi bir millet mutlaka heykel yapacak ve

heykeltıraş yetiştirecektir.

M.Kemal ATATÜRK

ÜÇ BOYUTLU ÇALIŞMALAR

(ATATÜRK HEYKELLERİ VE

ANITLARI)

ÜÇ BOYUTLU ÇALIŞMALAR Çizimler, tablolar ve baskılar derinliğe sahip

olmadıkları için iki boyutlu çalıĢma grubuna

girer.

Yükseklik, geniĢlik ve derinliğe sahip olan

çalıĢmalar ise üç boyutludur. Bu çalıĢmalar

soyut düĢünmeyi ve gözünde canlandırmayı

kolaylaĢtırır.

Şekil3

ġekil4

Aguste Rodin,

DüĢünen Adam

Üç boyutlu sanat, hacim ve mekân

sanatı olarak ikiye ayrılır. Mekân

sanatı, mimariyi; hacim sanatı heykel,

rölyef, mask vb. eserleri kapsar.

Üç boyutlu çalıĢmalarda kalem, kâğıt,

boya gibi resim malzemeleri yanında

kil, alçı, ahĢap, geometrik bloklar,

karton,mukavva, kâğıt hamuru, kumaĢ

parçası, ip, tel, plastik, metal, taĢ vb.

her çeĢit nesne de kullanılabilir.

Büst, insan figürünün üst kısmını

gösteren heykel ya da dökümdür.

ġekil2

Michelangelo

Davut büstü

Tors, Ġnsan vücudunun baĢ, kol ve bacakları kopuk gövde parçası

olarak yapılmıĢ veya bulunmuĢ heykellere verilen

addır.

ġekil2

Tors

HEYKEL ve RÖLYEF

Heykel, TaĢ, tunç, bakır, kil, alçı vb

maddelerden yontularak, kalıba dökülerek

veya yoğrulup piĢirilerek biçimlendirilen üç

boyutlu eserlerdir (meb.gov.tr)

Bele kadar yarım olan insan heykellerine

Büst adı verilir. BaĢı, kolları ve bacağı

olmayan eserlerede tors adı verilir. Heykel

yüzeyden bağımsızdır, ayakta

durabilir.(meb.gov.tr)

Şekil5

Rölyef (kabartma),

yüzey üzerine yapılan

yükseltme ya da

çökertmelere denir.

Alçak ve yüksek rölyef

olmak üzere ikiye

ayrılır. Yüzey üzerine

yükseltilerek

yapılıyorsa yüksek

rölyef; çökertilerek

yapılıyorsa alçak rölyef

adını alır. Rölyef

heykel gibi yüzeyden

tamamen kopmamıĢtır,

yüzeye bağlıdır.

(meb.gov.tr)

Şekil6

Atatürk Anıtı, BURSA

YER: Bursa, Hükümet Meydanı

TARĠHĠ: 29 Ekim 1931 (Akkılıç 1988:54; RuĢen 1931:5)

SANATÇISI: Nijad SĠREL (Mahir TOMRUK'un

yardımıyla) (Gezer 1984:68)

Nijad Sirel (1897-1959)

1897 yılında Amasya'da doğdu. 1915 yılında Almanya'ya heykel

öğrenimi için giden sanatçı, Münih Güzel Sanatlar Akademisi’nde

Prof. Kahn'ın öğrencisi oldu. 1922 yılında yurda dönen Sirel, bir

süre resim öğretmenliği yaptı. 1927 yılında Güzel Sanatlar

Akademisi’ndeki görevine atandı. 1952 yılında Akademi Müdürü

oldu. Bolu Atatürk Anıtı, Çanakkale Atatürk Anıtı, Malatya Atatürk

Anıtı (Hakkı Atamulu ile) ve Bursa Atatürk Anıtı (Mahir Tomruk

ile) çalıĢmalarından bazılarıdır. 1959 yılında hayatını

kaybetti.(http://www.guzelsanatlar.gov.tr)

Şekil7

Atatürk Anıtı, SARAYBURNU

Atatürk Anıtı | Sarayburnu |

1926 Heinrich Krippel (1883-1945)

Şekil 8

Heinrich Krippel

27 Eyül 1883’de Viyana’da dünyaya

geldi.

Sanat eğitimini Viyana Güzel Sanatlar

Akademisi’nde Profesör Hemler

atölyesinde tamamladı.

Daha çok portre, büst ve mezar taĢları

üzerinde çalıĢtı ve tanındı. I. Dünya

SavaĢı’na topçu subayı olarak katıldı.

Sarayburnu, Atatürk anıtı Türkiye

Cumhuriyeti’nde yapılan ilk anıt heykeldir.

Atatürk Heykeli, SAMSUN

YERĠ: Samsun Belediye Parkı

TARĠHĠ:15 Ocak 1932 (Anonim 1932 n:1)

SANATÇISI: Heinrich Krippel

Heinrich Krippel

1925 yılında Atatürk anıtları

yaptırılmak amacı ile Türk

Hükümeti’nin davetlisi olarak

Türkiye’ye geldi. 1938’e kadar on

üç yıl Türkiye’de kalarak Atatürk

heykelleri gerçekleĢtirdi.

Atatürk sanatçıyı köĢkte misafir

ederek hazırlayacağı tüm

heykeller için kendisine poz

vermiĢtir. Krippel bu heykel ve

anıtların ön çalıĢmaları ve

taslaklarını Türkiye’de hazırladı.

Şekil 9

Zafer (Utku) Anıtı, Afyon

YER: Afyon Belediye Parkı

Tarihi: 4 Mart 1936 (Esen 1936:5)

SANATÇISI: Heinrich KRĠPPEL

Bu taslaklardan tasarlanarak

hazırlanan heykel kalıpları

sanatçının Viyana’daki

atölyesinde üretildi ve Viyana

BirleĢik Maden iĢletmelerinde

bronza döküldü. Bu heykeller

daha sonra parçalar halinde

Türkiye’ye getirildi ve yerlerinde

monte edildi.

Sanatçı Viyana’ya dönmeden

Ulus’ta Martin Elsaesser

tarafından projelendirilerek inĢa

edilen Sümerbank binasında

taĢtan bir Atatürk heykeli

gerçekleĢtirdi ve 1938 yılında

yeniden Türkiye’ye gelebilmek

umudu ile Viyana’ya döndü.

Krippel II. Dünya SavaĢı’nın

baĢlaması nedeni ile bir daha

Türkiye’ye dönemedi ve 5 Nisan

1945’te Viyana’da bir mide

ameliyatı sonrası hayatı sona

erdi.

Şekil 10

Heinrich Krippel

ġekil 11

ġadi Çalık, ODTÜ Ankara

Anıtı 1965

Mehmet Şadi Çalık

. (6 Aralık 1917, Kandiye, Girit - ö. 24

Aralık 1979, İzmir), Türk çağdaş heykel

sanatının öncülerinden.

1940-1948 yılları arasında İstanbul Güzel

Sanatlar Akademisi'nde profesör Rudolf

Belling'in öğrencisi oldu. 1950-1951

yıllarında Paris'te çalıştı. Devlet Güzel

Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü'nde

öğretim üyesi oldu. Alçı, tunç, demir ve

tahta gibi çeşitli malzemelerle yaptığı

heykelleri, İstanbul Resim ve Heykel

Müzesi ile çeşitli koleksiyonlarda yer aldı.

Eserleri arasında, Ortadoğu Teknik

Üniversitesi'nde yer alan Atatürk

anıtı. İstanbul Ticaret Odası için yaptığı

bakır ve taş rölyefler, İzmir Kültür Park'taki

heykelleri, Asaf Halet Çelebi büstü

ve İstanbul Belediye Sarayı süslemeleri

dikkat çeker. Çalık'ın eserlerinde, sadelik ve

açıklık ön plandadır.

ODTÜ ATATÜRK ANITI, ANKARA

1940 yılında Konya’da doğdu.

Çocukluğu Edirne ve MuĢ'ta geçti. Veteriner

olan babasının onu sanata teĢvik etmesiyle 2

yaĢında resim yapmaya, 3 yaĢında heykele

baĢladı. Ġlk ve orta öğrenimini Edirne'de

tamamladı ve Orta kısmını bitirdiği Edirne

Lisesi'nde öğrenimine devam etti. Ailesiyle

beraber Ġstanbul'a yerleĢerek Lise

öğrenimini Ġstanbul'da tamamladı.

TANKUT ÖKTEM

Tankut ÖKTEM

Atatürk ve Kuvay-i milliye anıtı,

Manisa

Tankut ÖKTEM

Atatürk ve Harbiyeli Anıtı

Şekil 12 Şekil 13

Lise son sınıfa geçtiği sene Devlet Güzel Sanatlar

Yüksek Okulu'nun Seramik bölümüne kayıt yaptırdı.

Hocası heykeltıraĢ Hakkı Karayiğitoğlu'nun etkisi ile

heykeltıraĢlığa yöneldi. Bu okulun 3. sınıfında iken

Dünya Genç HeykeltıraĢlar YarıĢması'nda birincilik ödülü

aldı. 1962 yılında Almanya’da Porzellanfabrik

Schönwald’de stajlarını 1965 yılında bitirdiği Ġstanbul

Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek

Okulu (ĠDTGSYO) seramik bölümüne bir yıl sonra

asistan seçildi ve 1970 yılında öğretim üyeliğine geçti.

1974-1975 yılları arasında seramik bölüm

baĢkanlığı, 1980-1982 yılları arasında Ġstanbul Devlet

Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu Müdürlüğü

yaptı. 1983-1985 yılları arasında Tatbiki Güzel

Sanatların Marmara Üniversitesi oluĢundan

sonra heykel bölümünü kurdu ve ilk baĢkanı

oldu. 1986’dan bu yana profesör olarak öğretim üyeliğini

sürdüren Prof. Dr. Tankut ÖKTEM, 1993-1996 yılları

arasında seramik-cam bölümü baĢkanlığını, 1999’a

kadar fakülte senatörlüğünü ve YÖK Sanat Milli Komitesi

Marmara Üniversitesi Temsilciliğini yapmıĢtır. Pek çok

eseri ve ödülü bulunan Prof. ÖKTEM 1999 yılında devlet

sanatçısı seçilmiĢtir.

Harbiyeli Ģehitler anıtı,Tankut ÖKTEM Bronz

Harbiyeli ġehitler Anıtı

08 Ekim 1997

ġekil 14

İlhan KOMAN, Sakarya Meydan Muharebesi

Konulu Kabartma

ġekil 15

1921'de Edirne'de

doğdu. Edirne Lisesi'ni

bitirdikten

sonra, 1941'de Ġstanbul

Güzel Sanatlar

Akademisi Resim Bölümü'ne

girdi. Bir yıl

sonra heykel bölümüne

geçti, Rudolf Belling'in

öğrencisi olarak 1945'te bu

okulu bitirdi.

Komposizyonun sağında bir genç, iki at, bir kadın ve bir erkek

bulunmaktadır.Bunlar, savaĢın ilk döneminde düĢman saldırıları karĢısında evlerini

bırakıp yurt savunması için yollara düĢmüĢtür. Sağdaki delikanlı arkaya dönmüĢ,

sol elini kaldırıp yumruğunu sıkarak düĢmanlara; "Bir gün döneceğiz ve sizden

öcümüzü alacağız" demektedir.

Bu üçlü grubun önünde çamura batmıĢ bir araba, çabalayan atlar, tekerleği

döndürmeye çalıĢan bir erkek ve iki kadın ile ayakta bir yiğit ve ona bir kılıç sunan

diz çökmüĢ bir kadın vardır. Bu grup figürleri, Sakarya Muharebesi baĢlamadan

önceki dönemi temsil etmektedir. Bu grubun solunda, yere oturmuĢ iki kadın ve bir

çocuk, düĢman istilası altında, Türk ordusunu bekleyen halkımızı simgelemektedir.

Bu halkın üzerinden uçarak BaĢkomutan Mustafa Kemal'e çelenk sunan bir zafer

meleği vardır.

Komposizyonun sonunda yere oturan kadın vatan anayı, diz çöken genç Sakarya

Meydan Muharebesi'ni kazanan Türk ordusunu, meĢe ağacı ise zaferi

simgelemektedir. Vatan ana, Türk ordusunun zaferinin simgesi olan meĢe ağacını

göstermektedir. Kabartma Ġlhan Koman'ın eseridir.

21. BAŞKOMUTAN MEYDAN MUHAREBESİ KONULU

KABARTMA, ZÜHTÜ MÜRİDOĞLU

Komposizyonun solunda yer alan ve bir

köylü kadın, bir erkek çocuk ve bir attan

oluĢan grup milletçe savaĢa hazırlık

dönemini temsil etmektedir. Sonraki

bölümde; Atatürk bir elini ileri uzatmıĢ ve

"Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!"

diyerek ordularımıza hedefi

göstermektedir. Öndeki melek, Ata'nın

emrini borusu ile uzak ufuklara

iletmektedir. Bundan sonraki bölümüde,

Atatürk'ün emrini yerine getiren Türk

ordusunun fedakarlıklarını ve

kahramanlıklarını temsil eden

kabartmada, vurulup düĢen bir erin

elindeki bayrağı kavrayan bir yiğit ile

siperde ellerinde kalkan ve kılıçlı bir asker

Türk ordusunun taarruzunu sembolize

etmektedir. Önde ise elinde Türk bayrağı

ile Türk ordusunu çağıran zafer meleği

bulunmaktadır. Kabartma Zühtü

Müridoğlu'nun eseridir. ;(Kültür varlıkları

gov.tr) Şekil 16

Zühtü Müridoğlu

(26 Ocak 1906 -21 Ağustos 1992).

Türk heykeltıraĢ. Ġstanbul'da doğdu.

1924 yılında girdiği Sanayi-i Nefise

Mektebi Güzel Sanatlar Fakültesi)

heykel bölümünde 1928 yılında mezun

oldu. 1927-28 öğretim döneminde

yurtdıĢı sınavını kazanır ve Fransa'ya

gönderilir. Ġstanbul Arkeoloji

Müzesi'nde, Müzeler Genel Müdürlüğü

bünyesinde Ġstanbul Heykel ve Mulaj

Atölyesi ġefliği görevinde bulundu.

Müzeden ayrılarak bir süre Ankara

Üniversitesi Gazi Eğitim Enstitüsü'nde

öğretmenlik yaptı. Daha sonra

Akademi'ye atanarak orada öğretim

üyesi oldu. 1950'den sonra ilk soyut

heykellerini yapmaya baĢladı.1969'da

profesör oldu. yapıtı Ġstanbul Resim ve

Heykel Müzesi'nde sergilenmektedir.[1]

Kadın heykel grubu

Hüseyin Anka Özkan

1909 yılında dünyaya geldi. Ġlk resim zevkini Edirne

Öğretmen Okulu'nda resim öğretmeni olan Ratip AĢir

Acudoğu'dan aldı. Edirne Öğretmen Okulu'nu ziyarete

gelen Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati'nin dikkatini

çekmesi üzerine Ġstanbul'a öğretmen olarak atandı ve

böylece 1931'de Ġstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nin

heykel bölümüne kaydolabildi.[1] Bu okulda önce Osgan

Efendi, Ġhsan Özsoy ve Mahir Tomruk'tan dersler gördü;

1937'den sonra Rudolf Belling'in öğrencisi oldu. Okulu

1940'ta bitirdi.

Okulu bitirdikten sonra çalıĢmalarını serbest olarak

sürdüren sanatçı, genellikle anıtsal heykeller yaptı.

Figüre bağlı olarak çalıĢtı; antik klasik Yunan

heykellerinden esinlendi.

Ġstiklal kulesinin önünde, ulusal giysiler giymiĢ üç

kadından oluĢan bir heykel grubu vardır. Bu kadınlardan

kenarlardaki ikisi yere kadar uzanan kalın bir çelenk

tutmaktadır. BaĢak demetlerinin meydana getirdiği

çelenk bereketli yurdumuzu temsil etmektedir. Soldaki

kadın, ileri uzattığı elindeki kapla Atatürk'e tanrıdan

rahmet dilemekte, ortadaki kadın eliyle yüzünü kapamıĢ

ağlamaktadır.

Bu üçlü grup, Türk kadınlarının Atatürk'ün ölümünün

derin acısı içinde bile gururlu, ağırbaĢlı ve azimli oluĢunu

dile getirmektedir. Heykel grubu Hüseyin Özkan'ın

eseridir.

.(https://www.kultur.gov.tr/TR,96392/anitkabir.html)

Şekil 17

Erkek heykel grubu Hürriyet Kulesi'nin önünde üç erkekten oluĢan heykel

grubu vardır. Sağdaki erkek baĢında miğferi ve kalın

kaputu ile Türk askerini temsil ederken, onun yanında

elinde kitabı ile Türk gençliğini ve aydın insanı, biraz

gerisinde ise yerel kıyafetlerle Türk köylüsü temsil

edilmiĢtir. Her üç heykelin yüzünde derin acı ile Türk

milletinin kendine özgü ağırbaĢlılığı ve yüksek irade

gücü dile getirilmiĢtir. Heykel grubu, Hüseyin Özkan'ın

eseridir.

https://www.kultur.gov.tr/TR,96392/anitkabir.html)

Şekil 18

ASLANLI YOL

Ziyaretçileri Atatürk'ün

yüce huzuruna

hazırlamak için

yapılmıĢ olan 262 m.

uzunluğundaki yolun

iki yanında oturmuĢ

pozisyonda 24 aslan

heykeli

bulunmaktadır.

Atatürk'ün Türk ve

Anadolu tarihine

verdiği önem

sebebiyle, Anadolu'da

uygarlık kuran

Hititlerin sanat üslubu

ile yapılan aslan

heykelleri kuvvet ve

sükuneti temsil

etmektedir. Heykeller

Hüseyin Özkan'ın

eseridir.

.(https://www.kultur.go

v.tr/TR,96392/anitkabi

r.html)

Şekil 19 Anıt Kabir

Aslanlı Yol

BU YAPITLARIN ANA TEMASI NEDĠR?

•HANGĠSĠ BĠR YÜZEY ÜZERĠNDE BETĠMLENMĠġTĠR?

•FĠGÜRLER NASIL DÜZENLENMĠġTĠR?

•HANGĠ YAPITTA DAHA ÇOK ANLATIM ZENGĠNLĠĞĠ VARDIR?

•BU YAPITTA SĠZĠ ETKĠLEYEN EN ÖNEMLĠ UNSUR NEDĠR?

BU ESERLER HANGĠ SANAT FORMUNDADIR?

Kurtuluş savaşını, Türk kadınının gururlu duruşu,

Türkün vatanını savunmak için nasıl çalıştığı, atalarına ve geçmişine

bağlılığı ne kadar saygı duyduğu anlatılmaktadır.

Heykelde ise, Atatürk’ün ölümümden dolayı duyulan hüzün ve Allahtan

rahmet isteği, erkek figürde ise Türk askerinin onurlu duruşu

anlatılmaktadır.

Heykel yüzeyden bağımsızdır. Rölyef çalışmaları yüzey üzerindedir.

Anıtkabirdeki rölyeflerde figürler frontal duruşla düzenlenmiştir.İnsan

vücudunun cepheden, başının yandan verilmesi frontal duruştur.Mısır

hiyeroglifleri gibi frontal duruş verilmiştir.

Rölyefte daha çok anlatım zenginliği vardır.Heykelde en fazla 3-4 konu

anlatılırken rölyefte daha fazla konu anlatılmaktadır.

Aslan, hitit aslanı gibi saldırgan olmayan, kübik sevimli formda

yapılmıştır.Asurluların ki gibi her an avına saldıracak gibi hazırda atik

bekleyen formda değildir.

Şekil Listesi

ġekil1 Fotoğraf okulu.net/23.03.2017708.44

ġekil 2 Michalengelo Davut büstü http://www.torsvebust.com/23.03.2017 08:44

ġekil3 Karakalem resim.net

ġekil4 August Rodin DüĢünen Adam blogmilliyet.com.tr

ġekil5 kültürgov.tr

ġekil6 kültürgov.tr

ġekil 7 http://www.isteataturk.com

ġekil 8 http://www.isteataturk.com

ġekil 9 http://www.isteataturk.com

ġekil 10 http://www.isteataturk.com

ġekil 11 http://www.isteataturk.com

ġekil 12 http://www.isteataturk.com

KAYNAKÇA

Bursa Atatürk Heykeli http://www.guzelsanatlar.gov.tr/TR,3192/plastik-sanatlar-alanindaki-sanatcilar.html

https://www.kultur.gov.tr/TR,96392/anitkabir.html)