FASİKÜL

Aydınlatma ve Ses Teknolojileri

5.

14. Sınıf Fen Bilimleri

• Aydınlatma Teknolojileri• Uygun Aydınlatma• Işık Kirliliği• Geçmişten Günümüze Ses Teknolojileri• Ses Kirliliği

Aydınlatma Teknolojileri

4 Bilfen Yayıncılık

Yaşamımızı Etkileyen Aydınlatma

Aydınlatma teknolojilerindeki gelişmeler günlük hayatımızı olumlu yönde etkilemiştir. Karanlık nedeniyle oluşan bütün sınırlar ortadan kalkmış, insanların yaşam kalitesi artmıştır.

Aydınlatma teknolojisinin gelişmesiyle geçmişte gece yapılamayan işler, gece de yapılabilir duru-ma gelmiştir. Artık insanlar günün yirmi dört saatini istedikleri gibi programlayabilmektedir. Çünkü şehirler, yollar, bahçeler, parklar, spor salonları, iş yerleri, sanayi tesisleri ışık teknolojileri ile aydınla-tılmıştır.

Aydınlatma araçları sayesinde otomobil, uçak, tren ve vapur gibi taşıtlarla gece de seyahat edil-mektedir. Fabrikalar aydınlatma araçlarının varlığıyla üretime ara vermeden gece de çalışmaktadır. Doğayı inceleyen bilim insanları, aydınlatma ile denizin derinliklerindeki yaşamı araştırmaktadır. Ma-denler, yerin altından aydınlatma araçları sayesinde çıkarılmaktadır.

Etkinlik

Aşağıdaki ışık kaynaklarını geçmişten günümüze doğru numaralandırarak sıralayalım.

6

2

7

8

4

3

1

5

Etkinlik

54. Sınıf Fen Bilimleri

Aydınlatma Teknolojileri

1. Verilen araçlarda aydınlatma ne amaçla kullanılmıştır? Sembollerini çizerek belirleyelim.

2. Geçmişten günümüze aydınlatma araçlarının gelişimini düşünelim. Gelecekte kullanılabilecek aydınlatma aracı nasıl olabilir? Tasarlayarak çizi-mini yapalım.

....................................................................................................

....................................................................................................

....................................................................................................

....................................................................................................

....................................................................................................

Aydınlatma aracımın özellikleri

dikkatçekmek

✿

Uyarı

❤

Etrafıaydınlatmak

■

Benim Aydıntlatma Aracım

Öğrenci Yorumu

Öğrenci Çizimi

♥

■

♥

✿

✿

■

■

♥

Etkinlik

8 Bilfen Yayıncılık

Uygun Aydınlatma

Yukarıda anlatılan hikâyeyi, ampulün Zeynep’e vereceği cevabı yazarak tamamlayalım.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

Zeynep, on yaşında başarılı bir öğrenciydi. Bir gün odada okul çantasını hazırlarken bir ses duydu.

— Ah bizi anlayan bir insan olsa! Zeynep etrafına baktı, lam-banın konuştuğunu gördü ve çok şaşırdı:

— Ben seni anlayabilirim, benimle konuşabilirsin.

Lamba başladı anlatmaya:

— Biliyorsun ben elektrikle çalışıyorum. Evinizdeki birçok eşya da elektrikle çalışıyor. Ancak insanlar elektriği boşa harcı-yorlar. Sonunda zararın kendilerine geleceğini bile bile. Mesela sen odanda oyun oynarken hem tavandaki, hem masadaki ışı-ğı açıyorsun. Geçen gün banyoda dişini fırçaladıktan sonra ışığı açık bıraktın. Odandan mutfağa gidene kadar koridordaki bütün ışıkları yakıyorsun. Annen ve baban, ak-şamları televizyon izlerken odadaki bütün ışıkları yakıyor. Üstelik evinizde kullandığınız ışık kaynakları da tasarruflu olanlardan değil.

Zeynep, lambanın anlattıklarına çok şaşırmıştı. Daha önce bu konuda hiç düşünmemişti. Lamba haklıy-dı, ışık kaynaklarını kullanırken dikkat etmemişti.

— Peki, ne yapabilirim tasarruflu olmak için?

Gereksiz yere birden fazla ışığı açmayarak daha az enerji harcayabilirsin. Odalardan çıkarken

ışıkları kapatarak çıkman da oldukça önemli. Ayrıca evinizde kullanılan lambaları tasarruflularıy-

la değiştirmemiz tasarruflu olmanız adına yapılması gerekenlerden. Aynı şeyleri daha az enerji

harcayarak yapacak, böylece hem ülke hem de aile ekonomisine katkıda bulunacaksınız.

Etkinlik

94. Sınıf Fen Bilimleri

Uygun Aydınlatma

Öğretmenin sorduğu soruya verilen cevaplardan hangileri doğrudur? İşaretleyelim.

Doğru aydınlatma sizce nasıl olmalıdır?

Aydınlatma, gözleri yormamalıdır.

Işık doğrudan gözü-müze gelmemelidir.

Tasarruflu lambalar yerine karbon flamanlı lambalar kullanmalıyız.

Aydınlatma, yüksek ya da yetersiz ışık ile

sağlanmamalıdır.

✘

✘

✘

114. Sınıf Fen Bilimleri

Işık Kirliliği

Etkinlik

Işık kirliliğinin aşağıda verilen varlıklar üzerindeki etkilerini açıklayalım.

....................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

....................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

....................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Işık kirliliğini, günlük yaşantımızda alabileceğimiz çok küçük önlemlerle azaltabiliriz.

› Günlük yaşantımızda ışık kirliliğine, en çok cadde ve sokak aydınlatmaları neden olmaktadır. Cadde ve sokak aydınlatmalarında kullanılan direklerin boyu çok uzun olmamalıdır ve ışık kaynakla-rında siper kullanılmalıdır.

› Yaşadığımız binaların kat aralarında ve girişler-de hareketi algılayarak kendiliğinden ışık veren sen-sörlü lambalar kullanılmalıdır.

› Park, bahçe ve reklam panolarının aydınlatıl-masında zaman ayarlayıcılar kullanılmalıdır.

› Tüm bu önlemlerin alınabilmesi için çevremiz-deki kişiler ışık kirliliği hakkında bilgilendirilmelidir.

Işık kirliliğini önlemek için eli-mizden geleni yapmalıyız. Çevre-mizdeki canlılara karşı olan sevgi ve saygımızı gösterebilmek için bu ko-nuda üzerimize düşen sorumlulukları yerine getirmeliyiz.

Deniz kaplumbağaları (caretta caretta), ışık kirliliği sebebiy-

le yumurtadan çıktıktan sonra denize giden yolu bulamayıp

ölmektedir.

Işık kirliliği, gökyüzünde yapay parlaklık oluşturur ve gözlemev-

lerinin gök cisimlerini gözlemlemelerini zorlaştırır.

Aşırı aydınlatarak ışık kirliliği oluşturan şehirler, göçmen kuşları-

nın geceleri uçarken yollarını şaşırmalarına neden olur.

Etkinlik

134. Sınıf Fen Bilimleri

Geçmişten Günümüze Ses Teknolojileri

Kurbağa, evine giderken yanına ses kaydında kullanılan cihazları almak istiyor. Sokak başına konan doğru resimleri takip ederek kurbağanın evine ulaşmasına yardımcı olalım.

Etkinlik

174. Sınıf Fen Bilimleri

Ses Kirliliği

1. Aşağıda resimleri verilen ortamlarda oluşan gürültüyü derecelendirelim. Yaptığımız derecelen-dirmeyi grafikte gösterelim.

OrmanPazar yeri Konser alanıSinema Salonu

Kütüphane Ev ortamı

Gürültü seviyesi

Çok gürültülü

Gürültülü

Az gürültülü

Fısıltı

SessizOrtamlar

2. Fen bilimleri sınavına çalışan Mert, evlerine çok yakın bir restorantta verilen doğum günü parti-sinden gelen müzik sesleri nedeniyle çalışmakta zorlanmaktadır.

Sence bu gürültünün önlenmesi için, restoran sahipleri ne yapmalılar? Çok gürültü var anne!

Ders çalışamıyorum.

İYİ Kİ DOĞDUN.

MUTLU YILLAR SANA.

İYİ Kİ DOĞDUN CANER.

Mert’in, annesine verdiği cevap ne olabilir? Bu tarz gecelerde çıkan sesin, çevreyi rahatsız etme-mesi için restoran sahiplerine nasıl bir öneride bulunmalıyız?

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

Bina duvarlarını köpükle kaplayabilirler. Buna pencerelerinde, arasında boşluk olan çift cam

kullanılabilirler.

Kütü

phan

e

Orm

an

Ev o

rtam

ı

Sine

ma

salo

nu

Paza

r yer

i

Kons

er a

lanı

Değerlendirme

18 Bilfen Yayıncılık

Aşağıdaki tabloya göre verilen soruları cevaplayalım.

aydınlatma ihtiyacının karşılanması için kullanılan ilk aydınlat-ma teknolojisi verilmiştir?

ışık kirliliğinden olumsuz etkilenen canlılara örnek verilmiştir?

ses yükselten araçlara örnek verilmiştir?

yanlış aydınlatma sonucunda oluşan kirlilik verilmiştir?

ışık ve sesin ortak bir özelliği verilmiştir?

ilk kullanılan ses teknolojilerine örnek verilmiştir?

ses yalıtımı yapabilmek için gerekli malzemeler verilmiştir?

Edison tarafından 1877 yılında geliştirilen ses teknolojisi verilmiştir?

ses kirliliği sonucunda oluşabilecek rahatsızlıklar verilmiştir?

çevremizdeki rahatsız edici seslerin adı verilmiştir?

Kutucukların hangisinde ya da hangilerinde;

Pamuk1

Gürültü4

Megafon7

Işık kirliliği10

Mikrofon13

Fonograf15

Enerji3

Deniz Kaplumbağaları6

Göçmen kuşlar9

Meşale12

Elyaf14

Çift cam16

2

5

8

11

Gramafon

Stres

Kulak Çınlaması

Baş ağrısı

6, 9

7, 13

10

3

2

1, 14, 16

15

5, 8, 11

4

12

194. Sınıf Fen Bilimleri

Düşünme Becerileri

Aşağıdaki çocukların her birinin aklında değişik bir sözcük var. Bu sözcükleri, çocuklara ait kutu-cuklara yazalım.

Benim sözcüğüm, ses şiddetinin yükselmesini sağlayan araçlardan biridir.

Beril

Işık kirliliğinden etkilenen canlılardan biri, benim sözcü-ğümdür.

Onur

Benim sözcüğümün ilk harfi, Çağlar’ın sözcüğünün ilk har-fiyle aynıdır. Benim sözcüğümün anlamı ses kirliliğidir.

Efe

Benim aklımdaki sözcük, insanların kandilden sonra kul-landığı aydınlatma aracıdır ve iki sözcükten oluşur.

Çağlar

Beril’in sözcüğünün son hecesi, benim sözcüğümün başlangıç harfleridir. Ayrıca sözcüğüm, Edison tarafından geliştirilen bir ses kayıt aletidir.

Kaan

M E G A F O N

F O N O G R A F

L A M B A S I

G Ü R Ü L T Ü

G A Z

C A R E T T A

C A R E T T A