farmakoterapija koznih oboljenja

8/10/2019 FARMAKOTERAPIJA KOZNIH OBOLJENJA

1/40

FARMAKOTERAPIJAKONIH OBOLJENJA

Miroslav SaviKatedra za farmakologiju

Farmaceutski fakultet Univerziteta u Beogradu

Folikul dlake

Stratum corneum

Epidermis

Dermis

Potkono tkivo

Matriks dlake

Ekkrine znojne lezde

Lojne lezde

(0.8mm 0.006mm)

(3 5mm)


2/40

D Dermat(olog)ici D01 Antifungalni lekovi za dermatoloku primenu

D01A Antifungalni lekovi za topikalnu primenu

D01B Antifungalni lekovi za sistemsku primenu

D02 Emolijensi i protektiviD02A Emolijensi i protektiviD02B Protektivi protiv UV-zraenja

D03 Preparati za leenje rana i ulceraD03A Cikatrizanti

D03B Enzimi

D04 Antipruritici, ukljuujui antihistaminike, anestetike i dr. D05 Antipsorijatici

D05A Antipsorijatici za topikalnu primenu

D05AA Katrani

D05AC Derivati antracenaD05AD Psoraleni za topikalnu primenu

D05AX Ostali antipsorijatici za topikalnu primenu

D05B Antipsorijatici za sistemsku primenu

D05BA Psoraleni za sistemsku primenu

D05BB Retinoidi za leenje psorijaze

D05BX Drugi antipsorijatici za sistemsku primenu

D Dermatologici

D06 Antibiotici i hemoterapeutici za dermatoloku primenuD06A Antibiotici za topikalnu primenu

D06B Hemoterapeutici za topikalnu primenu

D06C Antibiotici i hemoterapeutici, kombinacije D07 Kortikosteroidi, dermatoloki preparati

D07A Kortikosteroidi, monokomponentni

D07B Kortikosteroidi, kombinacije sa antisepticima

D07A Kortikosteroidi, kombinacije sa antibioticima

D07B Kortikosteroidi, ostale kombinacije

D08 Antiseptici i dezinficijensiD09 Lekoviti zavoji

D10 Preparati protiv akni

D10A Preparati protiv akni za topikalnu primenuD10B Preparati protiv akni za sistemsku primenu

D11 Ostali dermatoloki preparati


3/40

DEMATOLOKA NEELJENA DEJSTVA LEKOVA -primeri

Penicilinom izazvana urtikarija (levo) i angioedem (dve slike desno)

Pigmentacija izazvana amjodaronom


4/40

Erythema multiforme sa konjunktivitisom Stevens- Johnsonov sindromizvetavan (vrlo retko) pri primeni brojnih lekova

Impetigo

Angulus infectiosus

SSSS (Staphylococcal scalded skinsyndrome, Pemphigus neonatorum)

Cellulitis

Folliculitis

Furunculus

Erythrasma

Lupus vulgaris Lyme borreliosis

Bakterijske infekcije koe


5/40

Impetigo vulgaris (contagiosa)s. Streptococcica (Tilbury Fox)

Streptococcus-haemolyticus grupe A, Staphylococcus aureus

Impetigo bullosa-staphylococcica

Staphylococcus aureus phage II


6/40

Impetigo: Terapija

PRANJE (voda, sapun, antiseptika

sredstva) Otvaranje bula, pustula, mehaniko

uklanjanje krusta Lokalni antibiotici i antiseptike boje (2%

sol. Eosini aq.) OPTA (SISTEMSKA) ANTIBIOTSKA

TERAPIJA (prevencija glomerulonefritisa)

CELLULITIS

Streptococcus pyogenes

Staphylococcus aureus

Lice, donji ekstremiteti

Mikrotrauma koe

Dermatoze: ulcus cruris,limfedem, tinea, ekcemi...

Difuzni edem i eritem,neotre granice

Lezije tople, bolne napalpaciju


7/40

Cellulitis: terapija

Prokain penicilin 1,6 2,4 mil IU im +Metronidazol 10 dana, eventualno na krajuterapije benzatin penicilin

Klindamicin 2x600 mg im 10 dana

Blai obilici mogu se leiti peroralim

antibioticima (cefalosporini, eritromicin...)

Analgetici, antipiretici, hladne obloge...

Folliculitis



8/40

Sycosis barbaestaphylococcica

FURUNCULUS



9/40

CARBUNCULUS = aglomeratfurunkula

Potencijalne prednosti i nedostaci sistemske i lokalne(topikalne) antibakterijske terapije

Sistemska primena Lokalna primena

Prednosti Penetracija u kompletnu kou Mali rizik od sistemskihneeljenih efekata

Nema topikalne senzitizacije Visoke koncentracije napovrini koeNema uticaja na intestinalnufloruMogunost primene sistemskineaktivnih antibiotika

Nedostaci Sistemski neeljeni efekti Potencijal senzitizacije(iritantni ili alergijskikontaktni dermatitis)

Razvoj rezistencije Mogubrz razvoj rezistencije

Mala penetracija u inficiranotkivoNeki antibiotici slabopenetriraju u nezapaljenotkivo

Primena na pojedinesegmente koe (zahtevnije za

primenu)


10/40


11/40

EKCEMI

Pruriginozne dermatoze:

Ogranieni na kou

Uzrokovani su specifinim egzogenim agensima(kontaktni dermatitis) ili imaju multiplu etiologiju(atopijski dermatitis)

Mogu biti nasledni (atopijski dermatitis) ilisteeni (kontaktni dermatitis)

Imaju tendenciju ka hronicitetu

Dermatitis e contactu allergica

Egzogeni dermatitis IV tip preosetljivosti

Slabiji alergeni alergijska reakcija posledue ekspozicije i obrnuto

Razvoj CAD laki je na atopskom terenu ihroninom dermatitisu aka (domaice)

est kod odraslih, rei kod dece


12/40

Akutni CAD

24 48 h poslekontakta saalergenom;eritem, vezikule,skvame, kruste

Pruritus; uklanjanje

alergena ozdravljenje

Subakutni CAD

Nema vezikula, prisutna

lihenifikacija(znak dugotrajnijeinflamacije i pruritusa)

esto, ekpozicija

alergenu je epizodinaili je alergen slab


13/40

Hronini CAD

Eritem, lihenifikacija, zadebljanje koe,ragade

Lokalizacija

Najintenzivnije promene su na mestu kontakta

irenje: rukama

alergen se prenosi na druge delove tela;

hematogeno (cirkuliui T ly) bivaju zahvaeni drugi delovi tela

(periokularne regije i fleksorne stranepodlaktica)


14/40

Histopatoloki nalaz

Epiderm spongioza, vezikula, akantoza,

parakeratoza; Derm vazodilatacija, edem u papilama,

perivaskularni mononuklearni infiltrat saeozinofilimaDijagnoza

Anamneza Epikutano, patch testiranje

Najei alergeni: K-bihromat, kobalt-hlorid,Ni-sulfat, guma, neomicin, peru balsam,formaldehid

Patch testiranje

Alergen se u odreenoj koncentraciji aplikuje

na zdravu kou

Alergen se odstranjuje posle 48h;

reakcija seita posle 48, 72, 96 hi posle 7 dana


15/40

Rezultati testiranja:

Negativan ()

Slabo pozitivan (+) slab eritem

Pozitivan (++) eritem, edem, vezikule

Jako pozitivan (+++) bule, vezikule, erozije

Komplikacije bakterijske superinfekcije,

generalizacija promena (eritrodermija)


16/40

Patogeneza

Ag male molekule koje prolaze epiderm

Langerhansoveelije obrauju Ag i

prezentuju

Th 1 limfocitima u limfnim nodusima

Th 1 Ly prepoznaju Ag pri sledeemkontaktu

Terapija

Sistemski korikosteroidi

Sistemska AB terapija

Lokalno obloge

Kortikosteroidni kremovi ili ung


17/40

Dermatitis e contactu irritativa

Akutni i hronini (kumulativni)

CDI je najee uzrokovan prethodnom upotrebomsredstava za pranje oteuju zatini keratinski sloj

Jai alergen 12 ekspozicije;slabiji kumulativno delovanje

Kliniki suvoa, pucanje koe; promene jasnoograniene, ne ire se na okolnu kou;prisutan oseaj peenja (nije prisutan pruritus)

Patch test: alergijska i iritantna reakcijaPatch test: alergijska i iritantna reakcija

Simptomi Alergijska reakcija Iritantna reakcija

Razvoj lokalne reakcije 96 asova 24 asa

irenje van mesta testa +

Perzistiranje reakcije due vremena 3 4 dana

Pogoranje test mesta priizlaganju alergenu

+

Reakcija kontrolnih osoba +


18/40

Dermatitis atopica

Odlike atopije:

Sklonost ka stvaranju visokog titra IgE

Porodina pojava

Udruivanje respiratornih i konihmanifestacija

Etiopatogeneza atopskog dermatitisaEtiopatogeneza atopskog dermatitisa

Teren Genetika Provocirajui faktori

Imunoloki poremeaji humoralni imunitet

celularni imunitet

Beta-adrenergini receptori

Iritacija (sapun, vuna, znoj)Emotivni stres

Infekcija

Klima (vlaga, hladnoa)

Alergija (polen, dermatophagoides,kontaktna alergija)


19/40

KliniKliniki znaci atopskog dermatitisaki znaci atopskog dermatitisa(modifikovano, Hanifin IM, Rajka G. 1980)(modifikovano, Hanifin IM, Rajka G. 1980)

Major znaci Minor znaci1) Pruritus

2) Tipina morfologija i lokalizacija

3) Hronini recidivirajui tok

4) Pozitivna porodina ili lina atopskaanamneza (astma,rinitis, AD)

1) Kseroza, ihtioza; pozitivni scrachtestovi na multiple alergene

2) Visok serumski IgE

3) Poetak pre 5. godine ivota

4) Sklonost konim infekcijama

5) Nabor donjih onih kapaka(Dennie-Morgan-ova brazda)

6) Rekurentni konjunktivitis

7) Keratoconus, katarakta

8) Cheilitis

9) Hronine ekcemske promene namamilama

10) Pityriasis alba

11) Bledo lice

12) Nespecifini dermatitis aka i stopala

13) Intolerancija prema vuni, znojenju

Klinika slika

Do 2. godine

Eczema infantum

lice, ekstenzorni aspekti

ekstremiteta, trup

eritem, vezikule, kruste


20/40

Klinika slika Posle 2. godine

Prurigo Besnier vrat,

prekubitalno, poplitealno,okolina zglobova plakovi sa

lihenifikacijom i

deskvamacijom

Leenje

Upoznati prirodu bolesti;

oblozi emolijentni kremovi sa 2 3% uree;

Kortikosteroidni kremovi klase IV i III

Antihistaminici; retko kortikosteroidi

PUVA posle puberteta


21/40

Leenje atopijskog dermatitisa

Topikalni steroidi

Teina

bolesti

TRETMAN

Suvakoa Razvije-ni oblik

Svrab i/ili rani znaci

zapaljenja

EmolijensiRaimer SS. Clin Pediatr 2000; 39: 114

Topikalni imunomodulatori: takrolimus i pimekrolimus predstavljaju dodatnu terapijskumogunostKod tekih, refraktornih sluajeva: UV zraenje, oralni kortikosteroidi, ciklosporin,azatioprin, metotreksat, interferon-gama

Dermatitis seborrhoicaDermatitis seborrhoica

HroniHronino zapaljenje kono zapaljenje koe na podrue na podru

jima gde su lojnejima gde su lojnelezde najbrojnije i najgulezde najbrojnije i najgue: seboroie: seboroine regijene regije

Pogaa najmanjePogaa najmanje 10% populacije, a gljivica Malassezia10% populacije, a gljivica Malassezia(Pityrosporum) ovale se smatra kauzalnim organizmom;(Pityrosporum) ovale se smatra kauzalnim organizmom;ipak, postoje i drugi organizmi ukljuipak, postoje i drugi organizmi ukljueni u etiologiju, kaoeni u etiologiju, kao toto

je grinja Demodex folliculorumje grinja Demodex folliculorum


22/40

Corona seborrhoica


23/40

PsoriasisPsoriasis

Hronino zapaljenjsko, u osnovi autoimunsko,oboljenje koe koje karakteriu povratneegzacerbacije i remisije jasno odvojenih,

eritematoznih papula i plakova, koji su estopokriveni srebrnasto-belim ljuspama

Patoloka aktivacija T elija koje stvaraju citokineodgovorne za hipeproliferaciju keratinocita, torezultuje (priblino) sedmostrukim ubrzanjem

proliferacije epidermalnih elija, u poreenju sanormalnim epidermom

Udubljenja na noktima prominentanznak u 25% sluajeva


24/40

Psorijaza tipa plaka:najei oblik


25/40

inveterata

Corona psoriatica


26/40

Psoriasis inversa


27/40

Psoriasis unguium


28/40

Psoriasis pustulosaPsoriasis pustulosa


29/40

Terapijske mogunostiNaldi L and Rzany B. Clinical Evidence 2006;15:1-4

Lokalno

Emolijensi

Topikalni katran kamenoguglja

Topikalni ditranol Topikalni vitamin D i analozi Topikalni kortikosteroidi Topikalni retinoidi

plus kombinacije

Sistemski/bolniki

Fototerapija Metotreksat Oralni retinoidi Ciklosporin Hidroksiureja Azatioprin Sistemski steroidi

TNF-alfa lekovi T-limfocitni lekovi

efalizumab, alefacept

Leenje psorijaze

Topikalna terapija: keratolitici, kortikosteroidi,analozi vitamina D(kalcipotrien i kalcitriol), tazaroten, katran kamenog uglja, antralin,inhibitori kalcineurina

Sistemska terapija: acitretin; ciklosporin, takrolimus, metotreksat,mikofenolat mofetil, sulfasalazin, 6-tioguanin, hidroksiurea...

Bioloka terapija: rekombinantni humani citokini, humanizovanamonoklonska antitela (infliksimab....): utiu na aktivnost T limfocita;izuzetno visoki zahtevi za efikasnost u proceduri registracije

PUVA (oralni metoksalen + UVA): podaci o poveanoj uestalostimelanoma, odreeni izvetaji i o riziku od nemelanomskih konihkancera


30/40

Retinoidi kod psorijaze

Acitretin je jedini retinoid za peroralnuprimenu kod psorijaze

Osnovna indikacija: palmo-plantarnapustularna psorijaza, teka, ekstenzivna irezistenta na druge oblike terapije.

Rizik od teratogenosti traje dve godine odzavretka terapije!

Uobiajeni terapijski odgovor na acitretinsastoji se od deskvamacije (sa eritemom ilibez njega) koju sledi reepitelizacija.

Od retinoida, kod psorijaze se topikalno

moe primeniti tazaroten, za leenje blagihdo umerenih psorijatinih plaka Kontraindikovan kod trudnoe i dojenja Vrlo esto se javljaju pruritus, eritem,

peckanje, iritacija

OBOLJENJA SEBACEALNIH LEZDA

SEBORRHOEA

SEBOSTASIS

ACNE VULGARIS

ACNE MEDICAMENTOSA

ACNE OLEOSA

ROSACEA

DERMATITIS PERIORALIS (Dermatitis steroides)


31/40

ACNE VULGARIS

Androgen zavisno oboljenje koje se javlja u pubertetu i

adolescenciji u seboroi

nim regijama, a karakterie sekomedonom kao poetnom promenom

ETIOPATOGENEZA

Retenciona folikularna hiperkeratoza

Hiperfunkcija sebacealnih lezda

Propionibacterium acnes Androgeni

ACNE VULGARIS

Etiologija i patogeneza vulgarnih akni


32/40

ACNEVULGARIS

Mehanizam nastajanja

ACNE VULGARIS


33/40

ACNE VULGARIS

ACNE VULGARIS


34/40

Leenje akni vulgaris

Blage akne se lee sa topikalnim retinoidima, topikalnimamtimikrobnim lekovima, salicilnom kiselinom ili azelainskomkiselinom

Umerene akne se lee sa topikalnim retionoidima u kombinaciji saoralnim antibioticima i/ili benzoil peroksidom

Teke akne se esto lee sa oralnim izotretinoinom

Veina intervencija primarno spreava stvaranje novih akni, a imaminimalni uticaj na postojee lezije

Otuda, za postizanje vidljivih rezultata moe da bude potrebno i 8nedelja tretmana

ACNE VULGARIS

TERAPIJA

LOKALNA

Neinflamovane akneTopikalni retinoidi (tretinoin 0,01%, adapalen 0,1%, tazaroten 0,1%)

Azelainska kiselina (20% krem)

Inflamovane akne

Benzoil peroksid (2,5%, 5%, 10%)

Lokalni antibiotici: tetraciklin, eritromicin, klindamicin (1-4% losion)

Azelainska kiselina

Istovremene inflamovane i neinflamovane akneLokalni retinoid (ujutru)

Benzoil peroksid ili lokalni antibiotik (uvee)


35/40


36/40

ROZACEA

TERAPIJA

OPTE MERE HIGIJENSKO DIJETETSKI REIM

Izbegavati: Alkohol, kafu, duvan, topla pia, zaine, sunce, vazodilatatore

LOKALNA

Metronidazol u gelu (0,75%) ili kremu (1%)

Eritromicin ili klindamicin (1-3%) u losionu Ihtiol 3% u miksturi Preparati za zatitu od sunca SPF > 15


Inflamatorna dermatozanastala kao posledicadugotrajne lokalne upotrebenajee fluorisanihkortikosteroida, koji suprimenjeni zbog prethodnenajee banalne dermatoze

Prekid lokalnekortikosteroidne terapijedovodi do egzarcerbacijepromena Rebound -fenomen


37/40


OPTE MERE

Lokalnu kortikosteroidnu terapiju treba odmah obustaviti i pacijentu

objasniti prirodu pogoranja (rebound fenomen)

Do izleenja dolazi za nekoliko meseci (3-6) posle prekidakorikosteroidne terapije

LOKALNA

Eritromicin ili klindamicin (1-3%) u losionu Ihtiol 3% u miksturi

Indiferentni kremovi

OPTA (SISTEMSKA)

Tetraciklin (eritromicin) 1g/dan (3-6 meseci) Doksiciklin 100mg/dan Metronidazol 200-400mg/dan

Prekancerozne lezije ikarcinomi koe

Karcinom skvamoznih elija

In situ

Invazivni oblik na usnama


38/40

Karcinom bazalnih elija

Karcinom bazalnih elija Najei oblik kancera kod kavkaske rase

Prevalencija jednaka svim drugim sluajevima kancerazajedno


39/40

Displastini mladei

Melanom sa povrinskim irenjem kojinastaje u okviru displastinog mladea


40/40

mlade

melanomi

farmakoterapija koznih oboljenja

Documents